MLFNewslettero jrefrmEkdifiHarG;jrLa&;vkyfief;tzGJ YcsKyf\ESKwfcGef;qufpum;

A[kdtvkyftrSKaqmiftzGJ Y\

အမတ (၁) ဇြန လ၊ ၂၀၁၈ ခ ႏစ

P r o d u c t i v i t y – P r o f i t a b i l i t y – S u s t a i n a b i l i t y

jrefrmEk difiHarG;jrLa&;vkyfief;tzGJ YcsKyf owif;vTm

arG;jrLa&;vkyfief;rsm;\ xkwfvkyfrSKjrifYrm;a&;? arG;jrLolrsm; tjrwftpGef;ydkrdk&&Sdapa&;ESifY

a&&SnfwnfwHYaom arG;jrLenf;pepfrsm; xGef;um;vma&;wdkYudk &nfoefvsuf

jrefrmEdkifiHarG;jrLa&;vkyfief;tzGJYcsKyf toif;0ifrsm;twGuf

arG;jrLa&;qdkif&menf;ynmESifY owif;tcsuftvufrsm; rSsa0rnfY

vpOfxkwfowif;vTm

rmwdum

ျမနမမႏ င မြျမ ေ န အဖြြ ႔ခ ေ၏ ဆမ ြြခ ြ သတ မ မ

ထ တ ေမ ျမ ႔မမ ႏ ႔ စမ ခန ႔ခြ ြမ

အသမစမၾြြမြျမ ႏ ႔ အြင င မာဂေင ျမစ ႏစမ င

ဝြ ယြ မ မ ဝမေ ြ ဝမ မ မာဂထငနခ ေ

သနြမ မာဂ ထငနခ ေ - အခ ြ (၅) ခ ြ စစဆေ

အစမၾြမေ (Forage) စင ြေ င ႏ ႔ ျမဆ မမအတြ ေင တြဆယမ င အေခ ြ

ၾြြ ြတ ေြြ မာဂ ထငနခ ေ ဇဝ ျခ မ အစအမ မ မတြ ထည႔သြ စစစမစ မ သ တသန လဒ

ဝြနမ ြြျေမ မာဂ ထငနခ ေ ႏ ႔ CD163 မ င ဗဇ

စမျမ ႔ ျေနသတသဝဂမ မ ြ ႔ သမ မသမေ ြ မာဂ ဓမတခြြခနျဖ ႔ အျဖ မ

ဗတမမ အ ျဖည႔စြြေျခ ျဖ ႔ ႏင ႔စမႏြမမမ မ အခ ြေျခ ြင ြမြြယတမဆျခ

ျမနမမ႔မြျမ စြမအမစ မ မ ဖြ ႔ ျဖင တင တြ သ တသန အသ (MLRDRA)

ျမနမမ႔မြျမ သမမမ မအတြြ အခမြ႔ ျဖန႔ဝေဂသည။

ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေသည အဖြြ႔ခ ေဝ မြျမ မြသမမ မႏ ႔ ျမနမမႏ င တန တ မ င မြျမ သမ မလ၊ ဆြစေ ေ န ေြင သမ မအမ မာၤ မအေဂ ႏ ႔ ျေည႔စ ႏ င ၾြေဂစၾြမ ႏတခြနဆြသ င ြ ေဂသည။

ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေ အနျဖ ႔ ျမနမမ႔မြျမ မြ ဖြ ႔ျဖငတင တြ အတြြ ြ မအခနမ စြမစြမတမ ထမ ြြသြမ န သ ဓငဌမနခ မတထမျေ ျဖစေဂသည။ မြျမ ေ နမ မ ဖြ ႔ျဖငတင တြ မစ ၾြငေမဆမ ြြ မတြ နညေညမမ မလ၊ သတ အခ ြအ ြမ မြင မနြနလ၊ ျမနဆနစြမ င မမ ည အဓငြ သမ႔ခ ြတစခ ေ ျဖစေဂသည။

အဖြြ႔ခ ေဝ မ မႏ ႔ မြျမ မြသမမ မအတြြ နညေညမေ ႔ေင ြညေႏ င န ည ြယခ ြြင အြမ အထညဖမသည႔အနျဖ ႔ “ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေ သတ မမ (MLF Newsletter)” ြင ာ ဏယစြမျဖ ႔ စတ ျဖန႔ဝ င ြေဂသည။ မြျမ ေ နမ မ၏ ထ တ ေမ ျမ ႔မမ လ၊ အျမတအစြန ေင မင တင တြ င ႏ ႔ ညတညတ ႔႔သမ မြျမ နညစနစမ မထြနြမ တင ႔ြင ညသန ြ သတ မမြင digital version ျဖ ႔ စစ အခမြ႔ ျဖန႔ဝေသြမမည ျဖစေဂသည။ သတ မမေဂ နညေညမအခ ြအ ြမ မလ၊ သတ ဆမ ေဂမ မမမ မြျမ သမ မအတြြ တင ြ င ြ သမ ညြမ လ၊ သြယဝင ြ၍သမ ညြမ အြ ငျေႏ င ငမ႔မည ယ ၾြညမ မ ႔မငေဂသည။ သတ မမတြ င အေခ ြမ မ ငေဂြ ည နမ ညခြ ႔ မတေၾြေဂ နႏ ႔ ေင မင ြမ မြနျေည႔စ သည႔ သတ မမမ မ ဆြ ြထ တဝႏ င အတြြ ဝဖနအၾြ ျေေႏ င ၾြေဂ န ည မတသမ ေခ အေေဂသည။ ျမနမမ႔မြျမ မြ တင တြအမ ျမ ေဂစ။

ျမနမမႏ င မြ ျမ ေ န အဖြြ႔ခ ေ

MLF Activities jrefrmEkdifiHarG;jrLa&;vkyfief;tzGJ YcsKyf u tifwmeufpmrsufESm vTifYwif

ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေအနျဖ ႔ ေ နမ မ ေင မင ျမနစြမ ညေတ

ႏ င လ၊ အဖြြ႔ခ ေဝ မ မႏ ႔ ြယြစြမ ထငတြ႔ဆြဆ ႏ င လ၊ သတ အခ ြအ ြမ မႏ ႔

နညေညမမ မအမ မြျမ သမ မထ ျမန ြယြစြမ မြ ငႏ င တင ႔ြင ည ြယ၍ အ

တမနြစမမ ြႏမ www.myanmarlivestock.com ြင ၂၀၁၈ ခ ႏစ မ ယမ စတ ြမ

မ ႔တ ခြ႔ေဂသည။ ယ အ တမနြစမမ ြႏမတြ အဖြြ႔ခ ေအၾြမ ႏ ႔ အဖြြ႔ခ ေ၏ ေ န

ဆမ ြြခ ြမ မြင ႔ မၾြည႔ ႏ င မည ျဖစသြြ႔သင ႔လ၊ နညေညမဆင မစမ ြြစမတမ

မ မႏ ႔ အဖြြ႔ခ ေ၏ စစထ တသတ မမမ မြင ည အခမြ႔ ယႏ င မည ျဖစသည။

ထင ႔ျေ အဖြြ႔ခ ေ၏ ေ နဆမ ြြခ ြမ မႏ ႔ ေတသြ၍ ဝဖနအၾြ ျေ င သည

မ မ ငေဂြ အ ြယတြ ဆြသြယႏ င န Contact စမမ ြႏမြင ည ထည႔သြ ထမသည။

အဖြြ႔ခ ေ၏ အ တမနြစမမ ြႏမအမ ဖတ သမ မေင မင အဆ ျေစ န င အေသည႔

ျေ ဆ မမ မ ျေ ေႏ င စ အတြြ ဝင ဝနအၾြ ျေၾြ န ည မတသမ ေခ ထမသည။

ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေအနျဖ ႔ အဖြြ႔ခ ေဝ မြျမ သမမမ မ အ

ေဂအဝ ျမနမမႏ င တန တ မမ မြျမ သမ မအမ နညေညမဆင မ သတ အခ ြအ ြ

မ မ ျဖန႔ဝေႏ င န ည ြယ ြ အဖြြ႔ခ ေ၏ သတ မမြင ၂၀၁၈ ခ ႏစ ဇြန (၁) ြမ စ

တ ြမ စစျဖန႔ဝေသြမတမ႔မည ျဖစသည။

မြျမ ေ နမ မႏ ႔ ဆြစေ ေ နမ မ၏ ထ တ ေမ ျမ ႔မမ လ၊ အျမတအ

စြနေင မင တင တြ င ႏ ႔ ညတညတ ႔သမဖြ ႔ျဖငတင တြမတင ႔အတြြ ည ြယြမ ယ

သတ မမြင ထ တဝျခ ျဖစျေ digital version အျဖစ စစ ဆန (၁) ြန႔တင အခ

မြ႔ ျဖန႔ဝေသြမမညျဖစသည။ အဖြြ႔ခ ေဝ မ မလ၊ မြျမ သမ မအနျဖ ႔ ျမနမမႏ င မြျမ

ေ နအဖြြ႔ခ ေ၏ အ တမနြစမမ ြႏမ www.myanmarlivestock.com ႏ ႔ Facebook စမ

မ ြႏမမ မတြ download ယ ဖတ ႏင မည ျဖစေဂသည။

အဆင ေဂသတ မမအမ ညထ တဝႏ င အတြြ မြျမ ေ နမ မလ၊ ြ မၸ

ဏမ မလ၊ ဆြစေ ေ နမ မြ ၾြမျ မမ မ ထည႔သြ ျခ ျဖ ႔ ေ ႔ေင ြညႏ င မည ျဖစသည။

ၾြမျ မထည႔သြ င သမ မအနျဖ ႔ ဖ န ၀၉၄၅၀၀၃၄၀၈၈ သင ႔ တင ြ င ြဆြသြယ၍ ည

ြမ လ၊ အဖြြ႔ခ ေ၏ အမ ငေစမ myanmarlivestock@gmail.com သင ႔ ဆြသြယ၍

ညြမ ၾြမျ မမ မ ထည႔သြ ႏ င မည ျဖစေဂသည။

tzGJYcsKyfu enf;ynmqdkif&m vpOfowif;vTmudk xkwfa0jzefYcsd

၂

Soft Skills Development oifwef; zGifYvSpfydk Ycs

ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေသည ျမနမမ႔မြျမ မြတြ ႔စြမအမ အျမစမ မ ဖြ ႔ျဖင မ ြင ည ြယ၍ Winrock International ၏ USAID-Funded Farmer-to-Farmer Program ႏ ႔ ေေဂ ြမ Soft Skills Development သ တနတစ ေြင ၂၀၁၈ ခ ႏစ မ (၂၇) ြ မ (၃၀) ြ အထင အခမြ႔ ဖြ ႔ စေင ႔ခ ခြ႔သည။ အဆင ေဂသ တနအမ အမ ငြနျေညထမ စ Yuba College ၏ Adjunct Professor ျဖစသ Neelam Canto-lugo ြ သ ၾြမေင ႔ခ ေခြ႔ျခ ျဖစြမ ျမနမမႏ င အ ေ ေမ မြျမ ႏ ႔ ဆြစေ ေ နမ မမ သ တနသမလ၊ သ တနသ (၃၀) စခန႔ တြ မြ ႔ မသ ယခြ႔သည။

အဆင ေဂသ တနေင ႔ခ ေႏ င အတြြ Farmer-to-Farmer Program ြ သ တန နညျေဆ မအမ ေ ႔ေင ြညေခြ႔ျေလ၊ ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေြ သ တနခနမႏ ႔ သ ထမြြေစစညမ မလ၊ သ တနသမမ မအတြြန႔ ညစမမ မအတြြ ြ နြ စ ငတမ မ ြင ြ ခ ေခြ႔ျခ ျဖစသည။ အဖြြ႔ခ ေအနျဖ ႔ နညေညမသ တနမ မြင ည ဆြ ြဖြ ႔ စသြမမည ျဖစသည။

၃

စေြမျဖစ ၾြြမြျမ ေ နမ မ အမ ျမ ႏ င ဖင ႔ဆင ၾြြ

ျခ အတြြ သမြ လ၊ သ အ အ မြ င န င အေသည။ “အ အ

မြ” ဆင မတြ ေမမဏ တစခ တညြင သမ ဆင င ျခ မ တေြ

ေင ြ င မ မ၏ ဖငအမြင ေဂ ထည႔သြ စစစမ န င အေေဂသည။

သင ႔ မတြ ြြ နတမ မြ ငခြ႔သမ ၾြြျခ မ မအမ တြ ၾြြ

မြျမ သမမမ မအနျဖ ႔ ေမမဏ(volume) ဆင တမဘမ ြလ၊ ဖငအမ

(pressure) ဆင တမဘမ ြ ျေည႔စ သခ မစြမမသင ငၾြသသြြ႔သင ႔ ၄ တင ႔၏

အ ၾြေ ြင ည နမမ ညၾြသသညြင တြ႔ သည။

ေမမဏ ႏ ႔ ဖငအမ ႏစခ စ ြ ၾြြမ မ၏ ြ နမမ အ

တြြသမမြေြ ၾြြမ မ၏ အသြ သနႏ င အတြြေဂ အ ြနအ ေဂ

သည။ ေမမဏ (volume) ႏ ႔ ဖငအမ (pressure) တင ႔ြင အ င ဆ နမ

ညၾြည႔ၾြေဂစင ႔။ ‘Volume’ ဆင သညမမ ‘ၾြြျခ အတြြ င အေသည႔ ေ

မမဏ’ ြင ဆင င ျခ ျဖစျေ ‘Pressure’ ဆင သညမမ အဆင ေဂ ေမမဏ ၾြြ

မ မထ သင ႔ မြ ငသြမအမ ေင ႔ဆမ ေ န င အေသည႔အမ’ ြင ဆင င ျခ

ျဖစသည။

“မသငဘ” ဆင တြ႔ အျဖစြမ

ၾြြျခ မ မြင သြမ မြၾြည႔ စစဆစစအတြ ယ ၾြြျခ

တြ ႏ ႔ေတသြ၍ ျေ နမတစ ေ ေ ငသည ယဆသည႔အခဂတင

ြြ နတမမျမန ႔ ငသည႔ မခြနႏစခ ငသည။ ထင မခြနႏစခ မမ

အ အျမစ ( တြ လ၊ စ လ၊ ြန) မ ၾြြျခ သင ႔ သြယတန

ထမသမ ေင ြ င ၏ အ ြယအစမ

ြင တြနေင ႔ေသည႔ ေန႔ (pump) ၏ အ ြယအစမ

တင ႔ျဖစသည။

xkwfvkyfrSKjrifYrm;a&;ESifY a& pDrHcefYcGJrSK Proper Water Pressure, Volume Essential To Good Flock Performance

ယ မခြနြင မ င ြတင ည တငြ သည႔ အျဖြင ဘယအ

ခဂမ မ ခြ႔။ ၾြမ ျမြအျဖမမ “မသငဘ” သမ အျဖစြမေ ျဖစသည။

ႏြ မသ န႔ ညခ တစခ တြ ြြ နတမ ၾြြျခ တစျခ သင ႔ မြ

ငသြမသည။ ယ ၾြြျခ ႏ ႔ ျခ အတြြ ထ တယ မန မမမ အတမ

ဝသည။ ထင သင ႔ အ အျမစႏ ႔ ၾြြျခ ဝြြမန ြနျခ ြ ၾြြျခ

အတြြ မြသည႔ ေမမဏ ငဖင ႔သမမြ မြသည႔ ဖငအမ

ငဖင ႔ေဂ ခြခြစသည။ တြ႔ ငခ ြြတမ႔ အ ေငတၾြြျခ ၏ အအေစ

နစသင ႔ မြ မြမ မြ ငေြ cool pad မ မ၏ တစဝြခန႔သမ

စင စြတနသညြင တြ႔ သည။ လဒမမ ၾြြျခ ၏ အစမ အဆ အထင အအ

ဓမတ မြ မြ မ မြ ငႏ င တမ႔ျခ ျဖစသည။

တစခ ခ မမယြ နသညြင မသငေြ ျေန ညျေ ဆ ဖင ႔ ခြခြေဂသည။

မြျမ ျခ အတမမ မမ မတြ မြျမ သမမမ မြ ဘမမမနသ ြ ဆင

တမြင င င ြယ ြယြြ ႏ ႔ မသငႏ င ေြ ငတတၾြသည။

မမတမ နြ႔ ေင ြတြ ြ႔ အ ြယအစမ သ ယနျခ

မမတမ အ ြယအစမ သ ယျခ ြ ၾြြျခ အတမမ မမ မ

ၾြ တြ႔ မ မသည႔ အမမတစခ ျဖစသည။ ၾြြျခ ြ တစမငနစ ာဂ

၇၀ (70 gpm) င အေနခ ငနတြ အသ ျေသည႔ မမတမြ တစမငနစ

ာဂ ၅၀ (50gpm) သမ ထမြေ ႔ေႏင ေဂြ ယ ၾြြျခ တြ သခ မေဂြ

ျေ နမမ မ ၾြ တြ႔ တမ႔မည ျဖစသည။

နမြထေ မမယြ ႔ ငသည႔ အခ ြမမ အ အျမစမ ၾြြ

ျခ သင ႔ မ မေင ႔ဆမ ေသည႔ ေင ြ င ၏ အ ြယအစမ သ ယျခ ျဖစ

သည။ ျခ ၏ င အေခ ြမမ တစမငနစ ာဂ ၆၀ (60gpm) ျဖစျေ ၂

ြမအ ြယ ေင ြျဖ ႔ မ မ ေင ႔ဆမ ေေဂြ င အေသည႔ ေမမဏြင

မ ဆမ ေဂ TOM TABLER, PhD

Management

ထမြေ ႔ေႏ င မည မ တေဂ။ ၂ ြမ ေင ြ တစ သည အၾြမဖ စအမ

ျဖ ႔ တစမငနစ ၄၈ ာဂ မ ၅၀ ာဂ (48-50gpm) သမ သယေင ႔ေႏ င

မည ျဖစေဂသည။ (မတခ ြ - ယခ ဖမျေသမ water flow မမ gravity ဖငအမ သင ႔မ တ Low pressure ျဖ ႔ ငနင သည႔ ေမမဏ ျဖစေဂသည။ ဖငအမ psi မ မ မ သညႏ ႔အမ gpm ည ေင မ မ မေဂမည။ ) မြျမ သမမမ မသည မငမငတင ႔၏ ျခ ဝ အတြ ၾြြျခ မ မ တင ခ ြ႔

ဆမြ ေ ႔ ငေဂသည။ ထင အခဂမ ငတြ တင မသမ ၾြြျခ အတြြ

င အေခ ြြင ထည႔သြ တြြခ ြြမ ေင ြ အ ြယအစမြင ၾြေ န

င အေသမ ည မြျမ သမမအမ မစ မမ ယ အခ ြြင မ႔ မ႔သြမ

႔ ငေဂသည။ ၾြြ ၄ ငသည႔ ျခ အတြြ ၂ ြမေင ြ င ျဖ ႔ ြင

မြ မြ ေင ႔ဆမ ေႏ င သည ဆင ေဂစင ႔။ ယ ျခ တြ နမြ ထေ

ၾြြျခ ၂ ျခ တင ခ ြ႔ဆမြ ေမညဆင ေဂြ ေင ႔ဆမ ေမည႔ ေင ြြင ၃

ြမ ေင ြ င ျဖ ႔ အစမထင ျခ လ၊ သင ႔မ တ အျခမ အ အျမစ တစခ

ထေမ ျဖည႔တ ျခ မ မ ျေ ေ မည ျဖစေဂသည။ ထင သင ႔ မျေ ေ ေေဂြ

ၾြြျခ အတြြ င အေခ ြ ျေ နမ ောေဂြ မမည ျဖစေဂသည။

တတ မတြ အမ မ ြခ ထမသည႔ နည မ မ မမ ေ

၄၀ အြ ယလ၊ ေ ၅၀၀ အ ည ငသည႔ အသမစမ ၾြြျခ တစျခ အတြြ င

အေခ ြမမ သမြ အတြြ 2gpm ႏ ႔ အအေစနစအတြြ 8gpm

ျဖစျေ တစျခ အတြြ စ စ ေဂ င အေခ ြမမ 10gpm (တစမငနစ

၁၀ ာဂ ႏန) ျဖစသည။ သင ႔သမ သတငထမ မည႔ အခ ြမမ ၾြြမ မ၏ မ င

ဗဇမ မြ ႏစစစျေမ ြ နျေ ယန႔အခ ငနတြ အသမစမၾြြတစြမ

၏ အစမစမႏနလ၊ သမြႏနမမ ြနခြ႔သည႔ ႏစအနည ယြထြ ေင မင

ျမ ႔မမနမညျဖစသည။ ြြ နတမ႔အနႏ ႔မ သမြ အတြြ 3gpm ႏ ႔

အအေစနစအတြြ 9gpm ခန႔ အသ ျေ န အၾြ ျေ င ေဂသည။ ယ သင ႔

ြင ေင မင အသ ျေႏ င နအတြြ ေင ြမ မ၏ အ ြယအစမ ၾြမမန န င

အေမည ျဖစေဂသည။ သင ႔သမ PVC ေင ြမ မမမ ြ နြ စ ငတအ ြနတ မ မ

မ မ ေဂ။ ေင ြဖင ြင ခြ တမျခ အမျဖ ႔ ၾြြျခ အတြြ င အေခ ြ

ျဖစောြမ ဆ ြ ႔ မည႔အစမ PVC ေင ြ အ ြယအစမ အနည ယ

ၾြ၍ သ င ြျခ ြ ေင ၍ တြြခ ြင ြမည ျဖစေဂသည။

ၾြြၾြ ေင င

ႏ ႔ ေတသြသည႔ ျေ နမမ မ ျဖစောတတသည႔ နမြထေ

အခ ငနတစခ မမ မြျမ သမမြ ၾြြအမ ငအစမြင ျေမ ြ မြ ျမ သည႔

အခ ငနျဖစသည။ ၾြြအသမ င (၄.၅ ေဂ အ ြယ အမ ငအစမ) မြျမ န မ

မ ၾြြအၾြမ င (၉.၅ ေဂ အ ြယ အမ ငအစမ) သင ႔ ျေမ ြ မြျမ သည ဆင

ေဂစင ႔။ ေင ြ င မ မအမ င အေသ င ျေျေ ျေမ ြမေေဂြ ျေ နမ

မ မ ောေဂြ မႏ င မည ျဖစေဂသည။ ၾြြအ ြယအစမ ၾြ မသညႏ ႔အ

မ သမြ ေင မင သမြသ န င အေသ င အေေင မင ထ တ မတသျဖ ႔ အ

အေစနစအတြြ ေင မင င အေမည ျဖစေဂသည။ အေခ ငနြင ေင မင မ႔ခ

မႏင နအတြြ cooling pad ႏ ႔ ေနြမမ မ တင ခ ြ႔တေဆ မည ျဖစသ င

ယ သင ႔ တင ခ ြ႔တေဆ နအတြြ င အေသည႔ ေမမဏြင ည ထည႔သြ

တြြခ ြြမ ျေျေ ေ န င အေေဂသည။

ေ ၄၀ အြ ယလ၊ ေ ၅၀၀ အ ည ငသည႔ အသမစမ ၾြြျခ တစျခ အတြြ င အေခ ြမမ

သမြ အတြြ 2gpm ႏ ႔ အအေစနစအတြြ 8gpm ျဖစျေ တစျခ အတြြ စ စ ေဂ င အေခ ြမမ

10gpm (တစမငနစ ၁၀ ာဂ ႏန) ျဖစသည။

Management

trSwf (7-D/E) ? 10-vrf; ta&SUxdyf? &ef-ref;vrf; ta&SUbufjcrf;? uGsJqnfuef?

csrf;jrom,m&yfuGuf? rEÅav;jrdKY/ zkef; 09-91024522 ? 09-6500433 ? 09-2151007

ywåjrm;vrf;? axmufMuHUwdk;csJU (1)? r*Fvm'HkjrdKYe,f? &efukefjrdKU/

zkef; 09-428633444? 09-73239118

Email: kyawtharaphu@gmail.com

၅

အခ င႔ျခ မ မတြ ၃ မတ ေင ြလ၊ ၁ ြမ ေင ြ စသညမ မြင အသ ျေ

႔ ငေဂသည။ ၾြြမ မ အသြ ယသခ ငနတြ အဆ ျေသမ ည

ၾြြသြ မြမ အ ြယအစမၾြ မသညႏ ႔အမ င အေခ ြ ေင မ မ

မသညြင သတငျေသ ႔ေဂသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ ၾြြမ မ၏ င အေခ ြြင

ျေည႔မစ န ေင ြ င မ မလ၊ မမတမမ မြင သ ႔ မသ င ျေျေ ေ

န င အေေဂသည။

နမြတစခ ြမမ ျခ ၏ အ ငအေဆ ြမ (peak demand)

တြ စနစတြ ြြေြြႏ င န င အေေဂသည။ အထသျဖ ႔ အေခ ငန ျမ ႔မမ

သည႔ ႏြ မသတြ မြစြမ င ြင အထအ ထမြမ ဆမ

ြြ န င အေေဂသည။

စစသည႔ ြင ငယမမ မသည ည ဖငအမြင မ႔နညစသ

ျဖ ႔ သတငျေ မည ျဖစေဂသည။ ေင ြ င အတြ တေဆ ထမ သည႔

စစြင ငယမ (in-line water filter) တစခ ြင ျဖတသနတင ၏ ဖငအမမမ 5

pounds per square inch (၅ ေဂ /စတ န ြမ) ခန႔ မ႔နညသြမသည

ဆင သည။ ြင အောသင ႔ တြနေင ႔ ျခ ြ ည ဖငအမြင မ႔နည

စတတသျဖ ႔ ေင ြ င မ မႏ ႔ မမတမမ မတေဆ ေ ြင ည သတင

ျေ န င အေသည။

အ င အေဆ အခ ငနြင သငဖင ႔ င

တစႏစတမအတြ င အေခ ြအမ မဆ မ မြင သင ငထမ န

င အေသြြ႔သင ႔ တစ ြတမအတြ င အေခ ြ အျမ ႔ဆ အခ ငနြင ည

သင ငထမ န င အေသည။ ယ သင ႔သင ငထမျခ ျဖ ႔ အသ ျေသည႔ မမတမလ၊

ေင ြ င ႏ ႔ ေမမဏ မြမ ငမ ငြင တြြဆႏ င မည ျဖစသည။

အအေအ ေငတစနစျဖ ႔ မြျမ သည႔ ျခ မ မတြ ေင ြ င

မ မတေဆ အသ ျေ မတြ သမြ ေင ြ င ြင စစမေအျဖစ တေဆ

န င အေသည။ သမြ ေင ြ င တြ အ အ မြျဖည႔တ ႏ င ျေ

မ cool cell မ မအတြြ ြင ျဖည႔တ ေ မည။ cool cell အတြြ င

ြင စဖြ ႔ေ င ြေဂြ သမြ င သင ႔ မ မြ တမ႔ေြ ၾြြမ မ

တသည႔ ျေ နမမ မ ျဖစ ောတတသည။ cool cell မ မတြ မတမ တေ

ဆ ထမျခ မ ငေဂြ တေဆ ေျေ cool cell ၏ အသ ျေမြင မတတမ

တ န တင ြတြနအၾြ ျေ င ေဂသည။ သင ႔မသမ ြ နသြမသမ တြ cool

cell အတြြ မညမ ြ နသညြင သငျေ ၾြြမ မအတြြ သမြ

မြမ ငမ င သငႏင မည ျဖစသည။

ယခ ဆမ ေဂတြ ေမမဏႏ ႔ ဖငအမြင သမ အဓငြထမ တ

ျေ င ျခ ျဖစေဂသည။ ၾြြမ မ၏ သမြသ တြ ေင မမမ မာဂမ မလ၊ အႏသ

မယ ငသည႔ ဓမတသတသမ မ မေဂဝ နမမ ျေမစ မမ င မြအမ အ

ၾြျေျဖစသညြင သတငျေအေေဂသည။

ၾြြျခ မ မဆသင ႔ ေင ႔ မတသည႔ ေမမဏႏ ႔ ဖငအမတင ႔အော

သြ မြမ ငသည႔ အခ ြမ မမမ အမြေဂအတင ျဖစသည -

စမ ခန႔ခြြမ ည႔ ဖ ျခ

ေင ြ င မ မႏ ႔ မတမမ မ အ ြယအစမသ ယျခ

အ အျမစႏ ႔ ၾြြျခ အြြမအဝ

ျမမ ြႏမျေ အနငမ႔အျမ ႔ မညျခ

အ အျမစ အ အ မြမ ငျခ

တြ မ အ အ မြ မထြြျခ

သမြ တင ြြြ သည႔ စနစႏ ႔ ေစစညမ မအမ ေ မန

ထငနသငမ စမ ႔ မြမ မ ငျခ

ၾြြျခ မတညဆမြခ ြတညြ ငႏ င မ ြင

သခ မစြမ မ ႔ မခြ႔ျခ

ႏ င သည႔ေမမဏြင မခ ငနဆေြ ၾြြျခ မ မ တင ခ ြ႔ျခ

ၾြြျခ သင ႔ ေေင ႔သည႔ ေင ြ င အမ ထေဖမြျေ

အျခမန မ မ မသင ႔ သြယတနျခ

ငမအျခအနြင ေ မန စစဆျခ မ ငျခ

မ ငေဂြလ၊ သင ႔မ တ အခင ြအတန႔ ျေတတမြေဂြ

အစမ ထင အသ ျေ န သင မ မထမျခ

၅ ာဂ ေ အသ တည႔တည႔

ၾြြျခ အတြြ င အေခ ြြင ျေည႔မအမ ျဖည႔ ဆညေ န

မငမငအသ ျေ ြ ငသည႔ ေဝ စနစတြ ဖငအမ မညမ ျဖ ႔ ျဖန႔ဝ

နသညြင သင င န င အေသည။ ၄ ြင အ ြယြဆ စမသေႏင မည႔

နည မမမ ၅ ာဂ ေ ျဖ ႔ စမသေသည႔ နညေ ျဖစသည။ ၾြြျခ

အတြ င ေင ြခဂ မ ြင ၅ ာဂ ေ တြ ျဖည႔ေျေ ယ ေ ျေည႔ န

ၾြမခ ငနြင မတသမြမ ဖငအမ (gpm) ြင တြြထ တန င သည။

၁၀ စြန႔ၾြမေဂြ ဖငအမ 30 gpm (တစမငနစ ာဂ ၃၀)

၁၅ စြန႔ၾြမေဂြ ဖငအမ 20 gpm (တစမငနစ ာဂ ၂၀)

၃၀ စြန႔ၾြမေဂြ ဖငအမ 10 gpm (တစမငနစ ာဂ ၁၀)

(တစမငနစ စြန႔ ၆၀ ငသျဖ ႔ ၆၀ ြင တညြမ ၾြမခ ငနႏ ႔

စမျေ ၅ ႏ ႔ ျမမြေျခ ျဖစသည။)

Management

၆

ြြ နတမ႔အနျဖ ႔ မြျမ ျခ သမမမ မအမ ၄ တင ႔၏ ေင ြႏ ႔

မမတမမ မ မြသည႔ အ ြယအစမႏ ႔ စြမဆမ ည မ ငသည႔

ျဖစစစမ ငႏ ႔ ေတသြ၍ ြနခြ႔သမ ႏစေဂ မ မစြမြတညြ ျေမၾြမ

မခြ႔ ေဂသည။ သင ႔တ င အမ ထ ငစြမမ ငြင ျေခြ႔သည႔ ၂၀၁၇ စြတ ဘမ

ြအထင ျေမန ဆြ ျဖစေဂသည။ ဆင င သညမမ ယ ြြ႔သင ႔သမ ျေ နမ

မ ငမမ ယန႔အခ ငနအထင ၾြ တြ႔န ဆြျဖစသည ဆင သည႔ အခ ြေ ။ အထ

သျဖ ႔ ျခ မ မ မတြ ၾြြျခ မ မ တင ခ ြ႔တညဆမြၾြသည႔တင ႏ ႔

ေတသြ၍ တင ခ ြ႔စမ မ မ ငသည႔ ျေ နမမမ ြမမၻတစဝမၾြ တြ႔ သမ ျေ

နမ တစ ေေ ျဖစေဂသည။

မခ တြင ဖြ ႔ထမျေ မမတမမမ ထမ င ြျခ ျဖ ႔ ၾြြျခ

အတြြ င အေခ ြြင ျဖည႔ဆညေႏ င ဆင သည႔အ ၾြသမ ြငစစ

ြင အမ မစ ြ မ႔ မ႔ထမတတေဂသည။ သခ မသညြ ယ သင ႔မ႔ မ႔

ထမျခ ြ မြျမ တြ ၾြမမသမ မမယြ မ တစခ ျဖစေဂသည။ ၾြြ

မြျမ တြ စမ ခန႔ခြြမအမ ြ အ ၾြေဂသည။ သင ႔သမ ြင

မြ မြ ျဖည႔တ ေ ထြ ေင ၍ အ ၾြသမ စမ ခန႔ခြြမ ၍

မ ငေဂ။ (တခ ငနြ ဆင သမြ ြင သမ အဓငြထမ ျေမဆ ငခြ႔ၾြ

သည။ မြျမ စနစသစမ မ ျေမ ြ မျခ လ၊ မသစတ ျေမ ြ မျခ

တင ႔ြ ႏ ႔ ေတသြျေ ျေမဆင မည႔ နယေယြင ေင မင ြ ယျေမစသည။)

ေမမဏႏ ႔ ဖငအမ အၾြမ ြင သသခ မခ မ နမ ညထမ

ျခ ြ မငမငမြျမ သမ ၾြြမ မ ြ နြ နမမမမလ၊ ဘအႏသ မယြ ြ

သနႏ င အတြြ အ ြနအ ၾြေဂသည။

ဖမျေေဂ ဆမ ေဂသည Poultry Health Today မာၢဇ ၏ Opinion ြ႑ တြ ဖမျေခြ႔သည႔ ဆမ ေဂ Tom Tabler, PhD ၏ Proper water pressure, volume essential to good flock performance ဆမ ေဂြင ဆ မအမ ဘမသမျေနဆင ၍ ဖမျေျခ ျဖစေဂသည။ ဆမ ေဂ သည မစစစစေျေညနယတြသင လ၊ ၾြြမြျမ ေညမဌမန မ ေဂမမြကၡ တစစ ျဖစ ေဂသည။ ဆမ ေဂေဂ အခ ြအ ြမ မမမ evaporated cooling system ျဖ ႔ မြျမ သည႔ Close house ၾြြျခ မ မအတြြ ည ြယျခ ျဖစ သမ ညလ၊ မည သည႔ မြျမ စနစတြ မဆင ၏ အ ေဂမြင မမ႔ မ႔သ ႔ၾြမ သ တငျေႏင ၾြစ န ညြမ လ၊ ျမနမမႏင တြ စတ ြ ႔သ နျေ ျဖစသမ အအေအ ေငတစနစ ၾြြျခ မ မတြ မ႔ မ႔နႏင သည႔ အခ ြအ ြတစခ ြင သတငျေမငစ နအတြြ ညြမ လ၊ ယ စနစသင ႔ ျေမ ြ မည႔ မြျမ သမ မ ၾြငတ တြ ဆထမႏ င နအတြြ ညြမ ည ြယ ၍ ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေ သတ မမ ြ ဘမသမျေနဆင တ ဆြျခ ျဖစေဂသည။

Management

Proper water pressure, volume essential to good flock performance

ျေြန မ မာဂဗင ေစ (Infectious Bronchitis Virus) သည

အသမစမၾြြမြျမ ေ န ြင ထငခင ြစသည႔ မာဂေင တစမ ငျဖစန

သည႔ တျေင နြတညတြ ယ ဗင ေစေင ဝ မြမြ နမြဆြတြြ

ဗြတ ယမ မာဂေင ျဖစသည႔ အြင င (Escherichia coli) ေင ဝ မြ

မစဖင ႔ မၾြမ ဖြ ႔ထမေၾြမ Zoetis ဆဝဂြ မၸဏၾြမ ဆ

ြ သ ဆင မသ တသန ညမနၾြမ မ Kalen Cookson, DVM ြအခင

အမမ ဆင သည။ Cookson သည ယ မာဂေင မမမမ မႏ ႔ေတသြျေ ထြထြဝ

ဝ ဆမ ြြနသ တစစျဖစသည။

“ ျေြန မ မာဂ (အင ဘ/IB) ြ အသမစမၾြြတြ အသြ

(၄) ေတ မြမမ အမ မဆ ဝ မြတင ြခင ြၾြတယ။ သ႔နမြမမ အ

ြင င (E.coli) ြ ဝ ျေန မယတမ႔တမေြ။ အထသျဖ ႔ ၾြြတြြင ၅

ေတသမ မြမမ စမစမဖမျေ စ ြြြေင ႔ င ြ အငတတြ မ

တြ႔ ြကၡဏမ (airsecculitis) ၾြမ ႔ ၾြြသတ မမ ၾြြြမ အတမ

မ မမ မ အေယခ တယ” Cookson ြ ျေသည။

ၾြြမ မြင နမြြ ဖမြမ အသြ ၇-၈ ေတတြ စ ြြြသင ႔

တ ေင ႔ မ ခ သည႔အခဂတြ ည အြင င မာဂေင ၾြမ ႔ ၾြထြမႏန

ႏြြ ျခ လ၊ သႏနျမ ႔မမျခ တင ႔ြင တြ႔ ျေနသည။

၇

E.coli infection:

Two types in broilers

tom;pm;MuufarG;jrLa&;ESifY

tD;udkvdkifa&m*gydk; &if;jrpfESpfrsdK;

အင ဘ မာဂ မ ငြြြ (serotype) အတမမ မမ မသည ၾြြမ မ၏

အသြ မၾြမ ြင တင ြခင ြျခ ျဖ ႔ အြင င ဗြတ ယမ ြင

မဖြ ႔ေသည။ သင ႔ မတြ အင ဘ မ ငြြြအနည ယြမ တင ြခင ြမ ေ စ

ြြြျေမြမ ြ မြြေြင အဓငြ လဒ ြကၡေ ႔ ငသည။

မြျမ သမမအမ မစ မမ အင ဘ ြင ထငနခ ေႏ င နအတြြ ြမ

ြြယဆအော မ မစြမ မခင န သည။ တဖြတြ အင ဘ ြမြြယဆမ မ

ြ မာဂြင အစြမထြထြျဖ ႔ ြမြြယေႏ င နမမ အသ ျေသည႔ ြမ

ြြယဆႏ ႔ ဝ မြသည႔ မာဂမ ငြြြ ြင ြညမ င န မ မစြမအ ၾြ

သည။ “လဒသမမြ မြ ႔ ငတြ႔ အင ဘ မာဂေင နြ႔ ြမြြယဆ ြင ြည

မနည အြင င ဝ မဖင ႔ အခြ ႔အ မမ မ ေဂေြ။ လဒြတမ႔ အင

ဘ မလ၊ အြင င မ ၾြြတြဆ ဝ မြျေ လဒ ြကၡေႏ င ေဂတယ”

Cookson ြ ဆင သည။

သင ႔သမ အသမစမၾြြမ မတြ အြင င မာဂေင ဝ မြမ

ြ အင ဘ ြမြြယဆ ၾြမ ႔ တမ႔ တစထစခ မမတယႏ င ေဂ။ ျခ တြ

အမနအမမမမ မလ၊ ဖ နမန႔မ မ မ မ ြနနျခ လ၊ ၾြြခ ႏ ႔ အခ မ မြ အမင

နယမဓမတ ြ႔မ မ ထြြ ငနျခ လ၊ စင ထင ဆ မ မ ြနနျခ တင ႔ြ ၾြြမ မ

၏ အသြ မၾြမ အောယ မမ င ဆြ မ မ (epithelium) ြင ထငခင ြ

စျေ အြင င ဝ မြ မႏ င အမ မၾြမ ဖြ ႔ေထမသည။

ဖမျေေဂ ဆမ ေဂမမ Poultry Health Today မာၢဇ အမတ

(၆)တြ ဖမျေခြ႔သည႔ “E.coli infection: Two types in broilers” အမ ဆ

မအမ ဘမသမျေနဆင ၍ ဖမျေျခ ျဖစေဂသည။

avjyGefa&mifa&m*g (IB) u

tom;pm;MuufawG

touf (4) ywfom;avmufrSm

trsm;qHk; 0ifa&mufwdkufcdkufMuw,f/

olYaemufrSm tD;ukdvdkif (E.coli) u 0ifjyD;

ae&m,lawmYwmyJ/ Kalen Cookson, DVM

Diseases

အခ ြအ ြအ အျမစ POULTRY HEALTH TODAY

(၁) မြ ျမ ျခ လ၊ လ၊ ေစစမလ၊

မေနဆြသြယ အစ ငသည႔ အျခခ

အဆမြအအ မ မ ြင တမဝနယ ေဂမည။

(၂) မြ ျမ သည႔ ၾြြြမ ႏ ႔

အမ ငအစမောမတည၍ စ ခ ငနစ ညမနမ မအ

င အေသည႔ အစမခြြလ၊ ခြြလ၊ ျခ ဆစြမ မ

အစ ငသည႔ မြ ျမ ျခ အသ အဆမ ေစစညမ မ

ထမ င ေ ေဂမည။

(၃) မြ ျမ ထမသည႔ၾြြမ မအမ စနစတြ ၾြည႔

စမ ႔ မြႏ င ျေ ဇဝ ျခ အစအမ မ မြင

စနစတြ င ြနမႏင သည႔ ဝနထမ မ မြင အ

အ မြခန႔ထမေ ေဂမည။

aeol&def arG;jrLa&;vkyfief;pk

rdwfbufarG;jrLa&;vkyfief;&Sifrsm; zdwfac:jcif;

ျမနမမႏ င ၏ မြ ျမ ေ နသည အ ငနအ နျဖ ႔ စတ ဖြ ႔ျဖငတမ႔မည႔ အခ ငနအခဂသင ႔ မြ ငနျေ ျဖစၾြမ

aeol&def arG;jrLa&;vkyfief;pk ြ ယ ၾြညေဂသည။

ြ ငတြ မြ ျမ ေ န မ မြင အမ ျမ စြမ ညေတ ေြင နျေ

ဆြ ြ င မတမ႔မည႔ မြ ျမ ေ နဆင မ အမ ျမ မအခြ ႔အ မမ မြင ည

မငတဘြ မြ ျမ ေ န ၾြ မ မ ႏ ႔ ြတြြျေ ဆြ ြ ယသြမ န စငတအမထြသန ြ ငေဂသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ aeol&def arG;jrLa&;vkyfief;pk ၏ rdwfbufarG;jrLa&;pepf ြင မငတဆြ

ေေဂ ဆမ ြြ င သည႔ မငတဘြ မြ ျမ ေ န မ မ ြင ဖငတခာအေေဂသည။

aeol&def arG;jrLa&;vkyfief;pk \vkyfief;aqmifwmrsm;

(၁) ၾြြေဂြလ၊ ၾြြစမလ၊ ဆဝဂႏ ႔

အထြထြြ နြ စ ငတမ မြင

ၾြငတ စင ြထ တထမေေဂမည။

(၂) မြ ျမ ထမသမ ၾြြမ မ၏

ြ နမမ စမ ႔ မြမအတြြ

တင စမၦနဆြ ဆ မဝနမ မြ

ၾြၾြေဆမ ြြ ေေဂမည။

(၃) မငတဘြ မြ ျမ ျခ မ ထ တ ေ င ြသမ

ၾြြစလ၊ ၾြြသမမ မြင စ ြြြေဂြစ

အတင ျေန ည ဝယယေေဂမည။

50%

လဒဂြတမနသ ငန

အမတ (၁၀၈)လ၊ ၃၉ မလ၊ ၈၄ x ၈၅ မၾြမ

မ မအမ ျမျမင ႔နယလ၊ မႏသ ျမင ႔။

၀၉- ၂၀ ၁၈၁၈၂ လ၊ ၀၉ ၈၉၆၈၀၂၃၁၆

0ufi,fuav;rsm; 0rf;ေavsm&mwGif

trsm;qHk;&SmazGawGY&SdonfY

taMumif;t&if;rSm

a&m*gtzsufpGrf;tm;&SdonfY

E.coli AufwD;&D;,m;ydk;rsdK;uGJrsm;

jzpfonf/ xdkYaMumifY 4if; ydk;\

&efpG,fudk tenf;qHk;jzpfatmif

AsL[majrmuf xdef;csKyfjcif;u

0ufi,fuav;rsm;wGif

0rf;oGm;jcif;udk xdef;csKyf&ef t"du

aomYcsufjzpfonf/

0ufi,fuav;rsm; 0rf;ysuf0rf;avSsma&m*g xdef;csKyfa&; Piglets Diarrheas; A Common Problem Explained

မ ဆမ ေဂ ZOE KAY

ဝြ ယြ မ မတြ ဝမေ ြဝမ မျခ မမ အျဖစမ မသမ

ြ နမမ ျေ နမ တစ ေျဖစျေ လ၊ ၄ ျေ နမျဖစောစသမ အၾြမ

အ လ၊ အခ ြအ ြမ မြင ြမ မြနစြမ နမ ညသဘမေဂြျခ ျဖ ႔

မာဂြင ထငနခ ေႏ င မည ျဖစေဂသည။

ဝမေ ြဝမ မျခ (scours or diarrhea) ြင ျဖစောစသည႔

အၾြမ အ မ မစြမ ငသျဖ ႔ ၄ မာဂြင ထငနခ ေြမြြယ မတြ

အခ ြအ ြမ မစြမြင ထည႔သြ စစစမြမ ခ စြေအျဖ မ မည ျဖစ

သည။ ဝြ ယြ မ မ၏ အစမ မၾြမ မမ ြမ စြမဖြ ႔ျဖငမ မ ငသ

ျခ ႏ ႔ မာဂေင ဝ မြ မေဂြ ည ြယ ြယြြ တင ြခင ြခ ႏ င

ျခ တင ႔ၾြမ ႔ ၄ တင ႔တြ ဝမေ ြဝမ မ မာဂ ေင မင ျဖစေြမၾြသည။ အျဖစ

အမ မဆ မာဂေင မမ E.coli ျဖစျေလ၊ ဗင ေစမ မလ၊ ြေေဂ မာဂေင မ မၾြမ ႔ ည ျဖစႏင သ င လ၊ အမ မ ခ င႔ယြ ခ ြၾြမ ႔ ည ျဖစႏင သည။

အစမ မ ၾြမ ျေ နမ

ယဘ ယ အမျဖ ႔ ဝမေ ြဝမ မ ျခ မမ အစမ မၾြမ

အတြ င အဏ ဇဝေင မမမမ မ ေ မနမ ျခတြ မ ငေြ အနအထမေ ြယြ သြမ

ျခ ၾြမ ႔ ျဖစသည။ အစမျခစနစ ြမ မြနစြမ ေ နမ မဆမ ြြႏ င

နအတြြ အြ ငျေအဏ ဇဝေင မမမမ မ (beneficial microorganisms) မ မ င

န န အ ြနအ ၾြသည။ ၄ တင ႔သည တင စမၦနမ မစမသ င ြသည႔ အ

စမမ မအမ ခ ဖ ြျခ လ၊ အမ မ ဓမတမ မအျဖစ ျေမ ြျခ ေ နမ မ

ြင ေဆမ ေသည။ ေ မနအမျဖ ႔ အစမ မၾြမ အတြ တင စမၦနြင

မာဂျဖစ စသည႔ အဏ ဇဝေင မမမမ မ (pathogenic microorganism) မ မ

ည ေမမဏ အနည ယ ငနတတသည။ အြ ငျေအဏ ဇဝေင မမမမ မႏ ႔

မာဂျဖစ စသည႔ ေင မမမမ မ မ ျခတစခ တြ ငနေဂြ တင စမၦနမမ မာဂမ

ျဖစေြမေြ ြ နမမစြမ သနနထင ႏ င မည ျဖစသည။

၉

Disease Control

၁၀

သင ႔သမ အၾြမ တစခ ခ ၾြမ ႔ ယ မ ျခေ ြသြမျေ မာဂေင

မမမမ မြ ေင မင မ မျေမ မသည႔အခဂ အစမ မၾြမ တြ ျေ နမမ မ စ

တ ျဖစ ော မမည ျဖစေဂသည။ လဒအျဖစ တင စမၦနခႏၶမြင ယထြမ အ ည

မ မႏ ႔ ဓမတဆမမ မြင အစမ မၾြမ အတြ သင ႔ ေမမဏအျမမြအ

မ မ စြန႔ထ တေြမ ဝမေ ြဝမ မြင ျဖစောစသည။ တျေင နြတည

တြ အစမ မၾြမ ၏ ြ႔ မမြင ျမနစသျဖ ႔ အစမမ မအမ ခ

ဖ ြ နႏ ႔ ခႏၶမြင ယအတြြ စ ေယ န မြသည႔ အခ ငနမ ငတမ႔ခ ။

ဝမေ ြဝမ မသည႔အခဂ ဝမအတြ အြ ငအခြ ြမ မလ၊ မခ ဖ ြ သသမ

အစမ မ မ မလ၊ သြ မ မ ေဂ မတတသည။ အစမ မၾြမ တြ ေ ြစ

ယင ယြ မမ မ ျဖစောသြမေဂြ ျေန ညြမ မြန မအမ ျေျေ နမမ အ

ခ ငနမ မစြမ ၾြမျမ ႔သည။ ဝမ ေသြမသမ ည ေ ြဆယင ယြ မႏ ႔ ၄ ၏

ဆင ြ ငမ မမမ ြ န ငန ငမ႔စမည ျဖစသည။

ြ နမမ ႏ ႔ ထ တ ေမအောအြ ငသြ မြမ

ဝမေ ြဝမ မျခ ၏ ထ တ ေမအော သြ မြသည႔ အဓင

ြ ဆင ြ ငမမ အမ မ ဓမတမ မြင အစမ မၾြမ အတြ မ ခႏၶမြင ယအ

တြ သင ႔ စ ေယႏင စြမြ ဆ သြမျခ ျဖစသည။ တင စမၦနမ မြင အမ မ င

အေခ ြျေည႔မအမ ြြ မြသည႔တ င အစမ မၾြမ ြ ျေည႔ျေည႔ဝဝ

မစ ေယႏ င သည႔အခဂ အမ မ င အေခ ြြင ျေည႔မအမ ျဖည႔ဆညႏ င မည

မ တေ။ ထင ႔ၾြမ ႔ အသြ သန အတြြ ခႏၶမြင ယအတြ တြ သင

မ ထမသည႔ အမ မ ဓမတမ မြင ျေန ညအသ ခ သည။ ဝြမ မ

ၾြထြမႏနျမ ႔ျမ ႔မမမမ ငန မည႔ အခ ငနတြ ဝမေ ြဝမ မျေ နမ

ောေဂြ မေဂြ ၾြထြမႏနြင ထငခင ြသည႔အျေ ငျေသမ အ ခ ငန

မ႔ြ သည႔ ျေ နမေဂ ောေဂြ မႏ င သည။ ဝြ ယြ မ မသည

ခႏၶမြင ယအ ြယအစမသ ယသည႔အ မြ ခႏၶမြင ယအတြ အ အျဖစ

သင မ ထမသည႔ အမ မ ဓမတမမ အ ြနနညေဂသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ ဝမ

ေ ြဝမ မသျဖ ႔ ခႏၶမြင ယတြ သင မ ထမသည႔ အမ မ ဓမတမ မြင

ထ တယအသ ခ သည႔အခဂ အမ မ ဓမတ ျမနျမနြ နခမ ြယြမ

သဆ မြင ျဖစောစသည။ တျေင နြတညတြ ဝမေ ြဝမ မျခ မမ

ခႏၶမြင ယအတြ င အ ညမ မြင စြန႔ထ တျခ ျဖစသျဖ ႔ ဓမတခမျခမြ

ျခ (dehydration) ၾြမ ႔ ည ဝြ ယမ မ သဆ တတသည။ အ

ြယ၍ မာဂျဖစေြမစသည႔ မာဂေင သည အ အျမနေြမမ မႏ င ေဂြ အ

စမ မၾြမ မတဆ ႔ အျခမခႏၶမြင ယအစငတအေင မ မသင ႔ ေ ႔ႏ ႔ႏ င သ င

အဆငေမ မ ည ထ တ ေႏ င သည။ ထင ႔ၾြမ ႔ သြ အတြ သင ႔ မာဂေင မမမ

မ မ မြ ငသြမျခ (Septicemia) ႏ ႔ သြ အတြ သင ႔ အဆငေမ မ မြ င

သြမျခ (toxemia) မ မၾြမ ႔ ည တင စမၦနြင သဆ စႏ င သည။

ဝြ ယြ မ မ သဆ ျခ ြ စေြမ အ ၾြၾြမမမမ

ထငခင ြစသည။ ဝမေ ြဝမ မ မာဂျဖ ႔ မသဆ ေြ အသြ ြ နန

သမ ဝြ ယြ မ မမမ ည ၾြထြမႏန ႏမညျဖစသည။ ဝမ မ

ာဂ ျဖစေြမနခ ငနတြ အစမြင ခႏၶမြင ယအတြြ အသ ခ ႏင မ ြ ဆ သြမသ

င မာဂေ မြြ သြမျေနမြေင တြ ည အစမြင အသ ခ ႏင မြ

ေ မနထြ နညေဂမည ျဖစသည။ ယ သင ႔ အစမအမ မ ြင ျေည႔ျေည႔ဝဝ အ

သ မခ ျခ ြ ညြ နမမ ြင ထငခင ြစမညျဖစသ င နမြဆြတြြ

မာဂမ မ (စေမမ အအမငအဆ တ မ မာဂ)ြင ျဖစ ောစသည။ ဝမေ ြ

ဝမ မ မာဂြင ခ စမဖသည႔ ဝြမ မမမ အျခမသမ မာဂၾြမ မြင

ည ခ ႏ င ည မ႔နညနမည ျဖစသည။

ဝမ မာဂျဖစေြမစသည႔ အၾြမ အ မ မ

ဗြတ ယမ - ဝမေ ြဝမ မျဖစေြမစသမ ဗြတ ယမ ေင အ

မ ငအစမ မ မစြမ ငသည။ အျဖစအမ မဆ မမ အြင င (E.coli)လ၊ ဆြ မင နြ မ (Salmonella) ႏ ႔ ြမေင င ဗြတမ (Campylobacter) ေင မ မ ျဖစသည။

ဗင ေစ - ဝြဝမြ မာဂ (Swine Fever) ြင ျဖစောစသည႔ င တမ

ဗင ေစ (Rotavirus) ႏ ႔ TGE (Transmissible gastroenteritis) ြင ျဖစ

ောစသည႔ င ဗင ေစ (Reovirus) တင ႔သည ည ဝမေ ြဝမ မ

ျဖစစသည႔ အၾြမ အ မ မျဖစသည။ ဝြနမ ြြျေမ မာဂ ဗင

ေစ (PRRS) ႏ ႔ Porcine Epidemic Diarrhea (PED) ဗင ေစ တင ႔မမ

ည ဝမေ ြဝမ မ ျဖစေြမစသည။

ြေေဂေင မ မ - ေ င တင ဇင ဝဂ တစမ ငျဖစသည႔ (coccidian) ႏ ႔ သနြမ

မ မ ေမမဏမအျမမြအမ မ ြစြခ ျခ ြ ည ဝမ မာဂမ မြင

ျဖစောစသည။

အစမအမ မ - ြြ မြသည႔ အစမတြ အျေမ အ ြ ေ ငြတင

ဝမေ ြဝမ မျဖစ ောစႏင သညြင သတငျေသ ႔သည။ အမ မ

တနဖင အျေမ အ ြလ၊ အစမြ နၾြမလ၊ အ ညအသြ အျေမ အ ြမ မ

ြ အစမ မၾြမ တြ ျေ နမမ မျဖစောစသည။ အစမ အသစြင

ျေမ ြ ြြ မြျခ လ၊ အစမေမမဏ အျေမ အ ြမ မျခ တင ႔ြ ဝြ

မ မတြ ဝမေ ြဝမ မစသမ အၾြမ တ မမ မ ျဖစသည။

ႏ ႔ အစမမ မတြ မာဂေင မ မ ေဂဝ နျခ ြ ည ထည႔သြ စစစမ

မည႔ အၾြမ အ တစ ေ ျဖစသည။

မာဂျဖစေြမသည႔အခ ငန

မာဂျဖစေြမစသမ အၾြမ အ လ၊ မာဂ ြကၡဏမ ႏ ႔ ျေ

ထနမတင ႔မမ ဝြြ မ မ၏ အသြအ ြယႏ ႔ ဆြစေနသည။ စေမမ

မြြ စ ဝြ ယမ မတြ ဝမသြမျခ (baby pig scours) ျဖစောေဂြ အ

မ ဖ မ႔ျေလ၊ အန ႔ျေ သည႔ ဝမအ ညြ ြမ မ သြမမညျဖစြမ ဝြအ ေအ

တြ င ဝြအြမ အတမမ မမ မ သဆ ြ နမည ျဖစေဂသည။ ဝြ

ယ မ မမမ အမနညေ မ႔ခြနၾြျေ တစ တစညတည စ ေ နၾြ

မညျဖစသည။ baby pig scours ြင မြဖြမျေ မ မမၾြမမတြ တြ႔ သည။

အသြအ ြယ ၂-၃ ေတခန႔တြ ျဖစေြမ ႔ ငသမ ဝမ မဝမ

ေ ြျခ ြင pre-weaning or milk scours ခာဆင ၾြသည။ ေ မနအမျဖ ႔

သႏနျမ ႔မမ ႔မ ငသမ ည ျေနြမ မသည႔ ဝြ ယြ မ မ

မမ ေ မန ငသ ႔ ငထင ြသည႔ ၾြထြမႏနြင မ ႏ င တမ႔ေ။ ထင အခ ငနတြ ႏင ႔ စ

ညမ ငထမသမ မာဂခ ခ ဓမတ (ေဋငေစစည/Antibody) မ မ မ႔နည

မနျေ ျဖစသညြင သတငခ ေသ ႔သည။ ႏင ႔တြ ေဋငေစစညအနည ယ ေဂဝ

နသသမ ည ယ သည အစမ မၾြမ ထြတြ အနည ယသမ

ြမြြယေႏ င သည။

Disease Control

၁၁

ြ သျခ

ဝမေ ြဝမ မ မာဂြင ြ သ မတြ ေဋငဇဝဆဝဂမ မြင အသ

ျေ န င အေႏင သည။ ဆ သြမသမ ဓမတဆမမ မြင ျဖ ႔ ျေန ည

တင ြြြ ေျခ (Rehydration) သည ည ထင မြသမြ သမ တစ

ခ ျဖစသည။ ဝမေ ြဝမ မနခ ငနတြ ႏင ႔မ မ အ ြနအြြ သမြသ ျခ

ြ ည မာဂြင ေင မင ဆင ြမစသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ မငခ ဝြမၾြြ ႏင ႔ထြြ

ြမ ြနနေဂြ ႏင ႔ထြြအနည ယ မ႔ြ စ န အစမ မ႔ခ ြြ

မြျခ ြင ည စစစမသ ႔သည။

မာဂျဖစေြမနသမ ဝြ ယြ မ မႏ ႔ ၄ တင ႔၏ မငခ ြင သ

သန႔ခြြျခမထမႏင ေဂြ ျခ အ တြ မာဂ ြစြေ ႔ႏ ႔မြင တမဆေႏ င န

စစစမခ ြတစခ ျဖစသည။ ျခ အတြ သမေဂြအြမ မ မသမ ဝြ

အ ေမ ဝြ ယမ မြင သမေဂြြမ နညသမ ဝြြ အ ေႏ ႔ တြြ

ေျခ (fostering) ျေ ေျခ ျဖ ႔ အမ မ ခ င႔တြ႔ျေ အမနညသည႔ ဝြ

ယမ မ မ႔နညသြမြမ မာဂဝ မြမြင မ႔ ြ စႏ င ေဂသည။

ဝြ ယြ မ မ မမြဖြမမတြ မငခ ဝြမၾြအမ E.coli ြမြြယဆ ထင ႏ ျခ မမ အ ြနထင မြသည႔ နည မျဖစျေ အထသျဖ ႔ ဝမေ ြဝမ

မ မာဂ အျဖစမ မသည႔ ျခ မ မတြ အသ ျေ န င အေသည။

ြမြြယတမဆျခ

ဝမေ ြဝမ မ မာဂြင ြမြြယတမဆ မတြ ဝြမၾြ၏ ႏင ႔

စ ညတြ ေဂဝ သမ မာဂခ ခ ဓမတျဖစသည႔ ေဋငေစစည(Anitbody) မ မ ဝြ

ယြ မ မထ မြ မြ မြ င မမ အထအ ၾြ

သည။ ထင ႔ၾြမ ႔ ဝြ ယြ မ မ မြဖြမျေ ေထမ (၃) ြအတြ

မြ မြ ႏင ႔စင ႔ႏ င စ န စစစဆမ ြြ မည။ ထင သင ႔ ဝြ ယြ

မ မ ႏင ႔စ ညြင မြ မြသမြစင ႔ႏ င နအတြြ ဝြမၾြ မလ၊

ဝြ ယြ မ မေဂ ြ နမမန န င အေသည။ အ ြယအစမသ ယျေလ၊

အမနညသမ ဝြ ယြ မ မမမ ႏင ႔စ ညြ င ြမ စြမသမြစ င႔ႏ င န

စြမအ ဓမတ မြ မြ မ ငတတခ ။ တခ ငနတညတြ ဝြမၾြ

မ မမမ ည ႏင ႔တင တစခ ႏ ႔ တစခ ႏင ႔ထြြမတညျခ ြ ည ဝြ ယ

မ မ ႏင ႔စ ည အ အ မြမ ငစသည႔ အၾြမ တစခ ျဖစသည။ အခ င႔

ဝြမမ မသည ႏ င႔မထြြသည႔ျေ နမ (agalactia) ငတတသျဖ ႔ ထင ဝြမမ င

မ ေဂြဖြမ မသမ ဝြ ယြ မ မမမ ဝမေ ြဝမ မ မာဂ ျဖစေြမ

ႏင ခ ျမ ႔မမ ေဂသည။ ထင ႔ျေ သြ အမနညျခ (anaemia) ႏ ႔ အအမင

အဆ တ မ (pneumonia) မာဂမ မြ ည ဝြ ယြ မ မ ဝမေ ြ

ဝမ မျဖစ စ န ဖငတခာနသည႔ အၾြမ တ မမ မ ျဖစသည။

ဝြ ယြ မ မြင အစမစမတတစ နလ၊ အစမအ အ မြ

စမႏ င စ န ာ စင ြ မည႔ တျေင နြတညတြ သတငျေ နမမ ဝြ ယြ

မ မ၏ အစမ မၾြမ သည အ ြနႏ နယနသျေ မငခ ႏင ႔ ညႏ ႔

သမ အ ငြဖြဆ ျဖစသည ဆင သည႔ အခ ြျဖစသည။ ဝြ ယြ မ မ

အတြြ အစမြင မစေ မတြ အစမြ နၾြမအမညမ မသည ၾြညြ

ြယသည႔ အစမအမယမ မ ျဖစ န င အေသ င အစမဖမျမ မြင မ င အေေြ

မၾြမခဏျေမ ြျခ ြင ည မ မသ ႔သည။ အစမ မၾြမ ထြ င

ၾြညြ နခြခြ သမ အစမမ မမမ E.coli ြြ႔သင ႔သမ မာဂေင မမမမ မ ေြမ မ မ နအတြြ န မြမ ျဖစ မႏ င သည။

ဝြျခ တြ သမေဂြခနြင သခ မစြမ ဆၾြမသန႔စ ျခ ျဖ ႔

မာဂေင မမမ၏ ေမမဏြင မ႔ခ ႏ င သည။ ျဖစႏ င ေဂြ all-in-all-out ခာ

အြ နသြ လ၊ အြ နထ တစနစြင ြ ႔သ သ ႔သည။ ယ နညြ ျခ တြ ေင

သန႔စ ေ နမ မြင ေင မင ထင မြစသည။

ဝြ ယြ မ မအမ လဒဏ (stress) နညသည႔ အျခအနမ င

တြ ထမ ငမြျမ ျခ ျဖ ႔ အျခမ မာဂမ မြင ြမြြယထမႏင သ င ဝမ မ

ာဂျဖစေြမမြင ည မ႔ခ ႏ င သည။ အထသျဖ ႔ ဝြ ယြ မ မအခန

(creep area) သည ျခ စငတခ ျေလ၊ ျခမြသြ႔ႏြထြ ြမ သန႔ မ င န

င အေေဂသည။

နငာ ခ ေ

ဝြ ယြ မ မ ဝမေ ြဝမ မျခ ႏ ႔ ေတသြ၍ အမ မ

ဆ တြ႔ င သည႔အၾြမ အ မမ မာဂအဖ ြစြမအမ ငသည႔ E.coli ဗြ

တ ယမေင မ ငြြြမ မ ျဖစသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ ၄ မာဂေင ၏ နစြယြင အနည

ဆ ျဖစအမ ဗ မျမမြထငနခ ေျခ ြ ဝြ ယြ မ မဝမသြမျခ

ြင ထငနခ ေႏ င မည႔ သမ႔ခ ြျဖစသည။ မာဂမျဖစေြမစ နအတြြ ဝြ

ယြ မ မ၏ အစမ မၾြမ အတြ တညျ ငမသမ ေတဝနြ တစ

ခ င န င အေသျဖ ႔ အစမလ၊ ႏ ႔ ေတဝနြ အျေမ အ ြမ မြင တတ

ႏ င သမ မ မ မညျဖစသည။ မာဂြင ခ ခ ြမြြယေႏ င မည႔ ေဋငေစစည

မ မြင ႏ င႔စ ညမတဆ ႔ မြ မြ ငႏ င နအတြြ ဝြမမ မမမ

ြ နမမန န င အေသ င ျခ တြ ဝြ ယြ မ မအမ ဝမ မာဂမ မ ျဖစ

ေြမစသည႔ မာဂေင မ မႏ ႔ မြ မြ ထငတြ႔ထမဖ န င အေ

သည။ ဝြ ယြ မ မအမ ေ မနစမ ႔ၾြည႔ ႔ မနျေ င အေသမ

စမ ခန႔ခြြမမ မ ဆမ ြြေ မည႔အျေ မာဂစတ ျဖစေြမေဂြ ြ သ လ၊

ထငနခ ေ ေ နမ မြင အ အျမန တ ႔ျေနဆမ ြြျခ ျဖ ႔ သႏန

ြင မ႔ခ ႏ င မည ျဖစသည။

ဖမျေေဂ ဆမ ေဂမမ Pig International မာၢဇ (July/August

2016) ေဂ ဆမ ေဂ Zoe Kay ၏ “Piglet diarrheas: A common problem

explained” အမ ဆ မအမ ဘမသမျေနဆင ဖမျေျခ ျဖစေဂသည။ သမ

သည မညသည႔ြ မၸဏလ၊ အသ အဖြြ႔ြင မ ြင ယစမမျေသည႔ ြတ ေသမ

တင စမၦနြ နမမ ႏ ႔အမ မ ဗလဒဆ င မ အၾြ ေ တစစျဖစေဂသည။

ယခ ဆမ ေဂသည ဝြမြျမ ေ နတြ စေြမ အ ထင

ခင ြနစနမမမ မသည႔ ဝြ ယြ မ မ ဝမေ ြဝမ မျခ အတြြ အ

ဓငြ ြသညတ မခ ႏ ႔ သတငျေ မည႔ ြ သြမြြယနညမ မြင ဖမျေ

ထမျေ မြျမ သမ မ သတငျေမငႏ င န ည ြယ၍ ျမနမမႏင မြျမ ေ

နအဖြြ႔ခ ေ သတ မမ မ ဘမသမျေနဆင တ ဆြျခ ျဖစေဂသည။

ြြြျေမျခမနမသမ အတြ႔အၾြ ႏ ႔အျမ မ မလ၊ အခ ြအ ြမ မလ၊

သဘမထမမတခ ြမ မ ငေဂြ newsletter.mlf@gmail.com သင ႔ ဆြသြယ

၍ ျေမၾြမေေဂ န မတသမ ေခ အေေဂသည။

Disease Control

၁၂

သင လ၊ ဆငတမြျမ ေ နတြ ြေေဂ မာဂမ မသည အဓငြျေ

နမတစ ေ ျဖစသည။ ျေ ေြေေဂႏ ႔ အတြ ြေေဂ ၍ ႏစမ င င မ ယ

ခ ြ ထင ြေေဂ မာဂမ မၾြမ ႔ေ ဆငတမြျမ တြ အဆ အ မ မခြ႔ေဂ

သည။ သင လ၊ ဆငတမ မတြ အမ မဆ တြ႔ င သည႔ အတြ ြေေဂ သနြမ

တစမ ငမမ Haemonchus contortus ခာ သန ြမ တစမ ငျဖစေဂသည။ ၄ သနြမ မ မြင ဝဂယမၾြငမ ြ မ မ ေထြ နသြြ႔သင ႔ တြ႔ င

႔ ငသျဖ ႔ ဝဂယမသနြမ (Wire worm) ည ခာေဂသည။ ၄ သန

ြမ မ မ သင လ၊ ဆငတမ မတြ တြယြေ မျေဆင ေဂြ တစ ြတမအတြ

မမေ သင လ၊ ဆငတ၏ ခႏၶမြင ယတစခ င သြ ေမမဏ၏ ဆယေ တစေ ြင စ ေ

ယႏင စြမ ငေဂသည။ ထ င႔ၾြမ ႔ အဆင ေဂ သနြမ စြြြေေဂြ သြ အမနည

မာဂ င မမည ျဖစေဂသည။ တစဆြတညမမေ သြ အတြ င ေ င တငန

ဓမတမ မ ဆ သြမသျဖ ႔ မ င အမြတြ ဖ စစြြ မသညြင တြ႔ င

ေဂမည။ သြ အမနညျခ ၾြမ ႔ တင စမၦနမမ အ အျမနသဆ ႏ င ေဂ

သည။ သင လ၊ ဆငတမ မတြ Haemonchus သနြမ အျေ အသြစမေင သငမ မသည႔ ြြျေမသနြမ (Liver fluke) ႏ ႔ Bonostomum ခာ ခ ငတ သနြမ မ မ ည ငႏင ျေ ၄ တင ႔မမ ည သြ အမနည မာဂြင ျဖစော

စေဂသည။

သနြမ မာဂမ မြင ြ သ နအတြြ ဆဝဂမ မ ထြြော မ

သညႏ ႔အမ သနြမ မာဂမ မၾြမ ႔ ဆ မ ည မ႔န ည မေဂ

သည။ သင ႔ မတြ ြေေဂ မာဂြ သဆမ မလ၊ သနခ ဆမ မသည ည

သ စြြ မသညႏ ႔အမ ထင ဆြင ြေေဂြမ မ မြ ယစေဂ မၾြသည႔ သ

ဘမဝ ငေဂသည။ ဆင င သညမမ သ စြြ င ြသမ ဆဝဂမ မြင ခ ႏ င ည င မ

စ နအတြြ ြေေဂြမ မ မ၏ ဗဇျေမ ြသြမျခ ျဖစေဂသည။ ထင ြြ႔

သင ႔ ျေမ ြသြမသည႔အခဂ ြေေဂ မာဂြ သဆမ မမမ မ မမနထမသ

မြ မထင မြႏ င တမ႔ေဂ။

ႏင တြမ သင လ၊ ဆငတ မြျမ မြတြ သနခ ဆ ယစေဂမ

(Anthelmintic resistance) ြင အတမမ မမ မ တြ႔ ငမတတမတ ထမျေ

ျဖစသည။ သနခ ဆအ ေစ မ မအနျဖ ႔ Benzimidazoles လ၊ imidazothizolesလ၊

ႏ ႔ macrocyclic lactones ၍ အဓငြအ ေစ (၃) စ င မလ၊ သနခ ဆ ယစေဂမ

မမ အဆင ေဂ သနခ ဆအ ေစ (၃) ခ တြ တြ႔ ငန သည။ သနခ ဆယစ

ေဂမသည သင လ၊ ဆငတမ မတြ သမမြ မြျမ တင စမၦန အမ င င တြ

ြမမၻအႏ ႔ ြ ယြ ယျေန႔ျေန႔ ျဖစေြမနျေ တစဆထြ တစဆ ည ေင မင ဆင

ြမ မနေဂသည။ အခ င႔သမ မြျမ ျခ မ မတြ သနခ ဆမ မ ဝမတင

တမ႔ျခ (Total anthelmintic failure) ြင တြ႔ ငန ျေ ျဖစေဂသည။ ဆင င

သညမမ အဆင ေဂျခ တြ သနြမ မာဂႏငမႏ အတြြ မညသည႔ဆမ

မထင မြတမ႔သမ အျခအနျဖစေဂသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ သနခ ဆ တင ြ

ြြ လ၊ ထင ႏ မတြ သနြမ မ မြင ႏငမႏ နအတြြသမမြေြ သနခ

ဆယစေဂမမျဖစအမ ေဂ ာ စင ြဆမ ြြ န င အေ မျေ ျဖစသည။

ဆဝဂအသစတစမ င တထြ ထ တ ေအသ ျေျခ သည တင ျေ နမ ျဖ

နညျဖစသမ ည ညတြ အဆင ေဂ ဆဝဂအသစြင အၾြငမၾြမ

သ စြြ မေဂြ သနြမ မ မြ ယ ဆအသစြင ေဂ ယစေဂသြမၾြစမည

ျဖစသည။

oefaumifa&m*gxdef;csKyfa&; - tcsuf (5) csufppfaq;ay; The Five Point Check

မ ဆမ ေဂ SUSAN SCHOENIAN

ဖမျေေဂ ဆမ ေဂမမ Hoof Print မာၢဇ ၏ (Spring, 2014) ထ တ အတြြ ၁၅ ေဂ Susan Schoenian ၏ The Five Point Check ဆမ ေဂအမ ဆ မအမ ြမြႏတဘမသမျေနဆင ျခ ျဖစေဂသည။ Susan သည Univ-ersity of Maryland မ Extensionist တစစျဖစျေ West Maryland Research and Education Center တြ ည သင လ၊ ဆငတမြျမ specialist အျဖစ တမ ဝနယနသ တစစျဖစေဂသည။

Innovation

၁၃

Targeted Selective Treatment (TST) အဆင ေဂျေ နမြင ျဖ ႏင န မ မ ႔ခ ြတစခ အျဖစ ေစမတ ြင မဖြ၍ ြခ ယတင ြခင ြသည႔ နည မ (Targeted Selective Treat-ment – TST) ြင အသ ျေ မၾြေဂသည။ TST နညသည တင စမၦနအြမ တင ြင သနခ ဆတင ြြြ ျခ မျေေြ အမနတြယဆတင ြြြ န င အေ ြ ငသည႔ တင စမၦနမ မြင သမ ြခ ယ၍ သနခ ဆတင ြြြ ထင ႏ ျခ ေ ျဖစေဂသည။ သင အ ေလ၊ ဆငတအ ေမ မ င သင လ၊ ဆငတ အမ ြင သနခ ဆမတင ြြြ ေြ အခ င႔သမ သင လ၊ ဆငတမ မြင ခ န ေြမ refugia (အသ ျေသည႔ သနခ ဆြင မထငတြ႔ဖသည႔သနြမ မ မ) ြ န ငနအမ ဆမ ြြျခ ျဖစေဂသည။ အဆင ေဂ refugia မ မမ ငေဂြ သနြမ မ မ သည နမြထေ ဆယစေဂသန ြမ မ မႏ ႔သမ မ ငေြမျေ ေင မ ငဆယစ ေဂသမ သနြမ မ ငဆြသစမ မထြြော မမည ျဖစေဂသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ ဆႏ ႔မထငတြ႔ဖသမ သနြမ အ ေစ မ မ ြ နနအမ ခ နထမျခ ျဖ ႔ သနြမ မ ငဆြသစမ မတြ ဆယစေဂမြင မ႔ခ မႏ င မည ျဖစေဂသည။

၏ အ မ ြင စစဆြမ သနခ ဆတင ြသ ႔/မသ ႔ ဆ ျဖတသည႔ စနစ ျဖစသည။ မ ြခမသမအ မ အႏ လ၊ အ ႔ြင အဆ ႔ (၅) ဆ ႔ သတမတ ထမေဂသည။ FAMACHA ြလဒောတြ အ မ အဆ ႔ (၅) ဆ ႔ြင ဓမတေ မ မ ျဖ ႔ ဖမျေထမျေ မြျမ သြ ဆငတအ ေအတြ င ဆငတတစြမ ခ စ၏ မ ြခမသမမ မြင နၾြည႔ြမ မ ြခမသမအ မ ြင FAMACHA ြလဒ ော င အ မ အဆ ႔ (၅) ခ ျဖ ႔ တစခ ခ တင ြဆင စစဆၾြည႔ သည။ ဆငတ၏ မ ြခမသမအ မ သည FAMACHA ြလဒော င အ မ အဆ ႔ (၁) သင ႔မ တ (၂) တင ႔ႏ ႔ တညေဂြ သြ အမနည မာဂ မ င ေြ သနခ ဆ တင ြြြ န မ င သတမတ ေဂသည။ အဆ ႔ (၃) ႏ ႔ တည ေဂြ သြ အမနညသည သ သယျဖစဖြယျဖစျေ သနခ ဆ တင ြြြ ထင ႏ န သ ႔/မသ ႔ သခ မစြမ စစ စမဆ ျဖတ န ျဖစသည။ အဆ ႔ (၄) လ၊ (၅) တင ႔ႏ ႔ ြင ြညသမ ဆငတမ မြင မ သနခ ဆ မျဖစမန တင ြြြ လ၊ ထင ႏ ေ မညျဖစသည။ (အဆင ေဂစနစြင တထြ သမ မအနျဖ ႔ FAMACHA ြလဒ ြင မေင ခြ ႔ မတေ တ ထမသျဖ ႔ မြျမ သမမမ မသည FAMACH ြလဒြင ဝယယအသ ျေ မည ျဖစသည။ သင ႔ မတြ FAMACH ြလဒ မ ငသမ ည အ မ အဆ ႔ သတမတမြင သင င ျဖ ႔ ည ယ စနစြင အသ ျေႏ င ေဂမည ျဖစေဂသည။ FAMACHA ြလဒေဂ အ မ အဆ ႔မ မအမ ေ တြ ႔ မႏ င ေဂ သည။

5 Points Check FAMACHA စနစ၏ အမနညခ ြမမ သြ စ ေသည႔ သနြမ အ

မ ငအစမမ မအတြြသမ အသ ျေႏ င သည။ သင လ၊ ဆငတမ မ၏ ခႏၶမြင ယထြတြ သြ မစ ေေြ တင စမၦနြင လဒ ြကၡေသည႔ အျခမသမ သနြမ မ မ ည င နႏ င သသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ FAMACHA အေဂအဝ ခႏၶမြင ယ၏ န မ (၅) န မြင စစဆသည႔ 5 Points Check ြင အသ ျေသ ႔သည။ FAMACHA သည မ ြခမသမန မြင စစဆသည႔ နည မျဖစသည။

လဒ တငယ စစဆ မည႔ အခ ြမမ ခႏၶမြင ယအနအထမ အြြ ျဖတခ ြ (Body Condition Score) ျဖစသည။ ခႏၶမြင ယအေငနအဝြင မတ (၁) မ (၅) အထင ေ၍ အြြျဖတသ သေသမ နညျဖစေဂသည။ အေငန ဆ အဆ ႔ြင (၁) သတမတျေ အဝဆ အဆ ႔ြင (၅) အျဖစ သတမတေဂ သည။ သင လ၊ ဆငတမ မတြ ခႏၶမြင ယအနအထမြင အျေ ေနၾြည႔ ျဖ ႔ အေငနလ၊ အဝ မခြြျခမႏ င ေဂ။ ြ မြ န (ခဂေင ) အမြတြ အဆႏ ႔ ၾြြြ သမမ မစ စညမြင ြင တြယစမသေျခ ျဖ ႔ တငြ သခ မစြမ အြြျဖတႏင ေဂသည။ သနြမ မာဂအမ မစ သည Body Condition Score မတြင နငမ႔ေဂစမည ျဖစေဂသည။ သင ႔ မတြ အမ မ ခ င႔တြ႔ျခ ႏ ႔ အျခမ မာဂမ မ ၾြမ ႔ ည Body Condition Score မတ မ႔နညတတသညြင သတငခ ေ မည ျဖစသည။

တတငယအခ ြမမ မ င အမြန မတြ အ ညမ မ စ နျခ င မ င ြင စစဆ န ျဖစသည။ အ ညမ မ ငနေဂြ သနြမ မ မ မ မမ မစမ စမ ငနသည မတယႏ င သည။ စတ တအခ ြအနျဖ ႔ ဝမအ ညမ မလ၊ အ ေ မ႔မ မ သြမျခ ငမ ငလ၊ အျမတြ ညစေနျခ ငမ င ၾြည႔ြမ သနြမ မာဂ ငမ င သင ငႏ င သည။ နမြဆ အခ ြမမ ဆငတမ မတြ ခႏၶမြင ယ အမြအ မ မြြ ျခမြေဂြ သနြမ မာဂြင သ သယျဖစႏ င သည။ သင မ မတြ မ ႏမခဂ မ အြ ငအခြ ြမ မ ြ ဆ ျခ ငလ၊ မ ငြင နမြဆ အခ ြ အျဖစ စစဆ မည။

FAMACHA System TST နညြင အသ ျေႏ င နအတြြ သင လ၊ ဆငတ မြျမ သမ မအန ျဖ ႔ မညသည႔တင စမၦနြင သနခ ဆတင ြြြ မညြင ဆ ျဖတ န င အေ မေဂသည။ တမ အမဖ ငြမ သ တသနေညမ မ မြ သနခ ဆ တင ြ ြြ ထင ႏ သ ႔သည႔ တင စမၦနြင မဖြႏင န အ ြန ြယြ င သမ FAMACHA system (ဖမမမခ မစနစ) ြင တထြ ခြ႔ၾြေဂသည။ FAMACHA စနစ သည တင စမၦနတြ သြ အမနည မာဂ င/မ င မ ြသမ(ocular membrane)

Innovation

၁၄

မတ ြ မ င ဆစ န င အငမ ခဂ င အမြမင ခင သမ ၁ အ ြနေငနသည အ ြယတြတြ႔ႏင သည။

အဆစတစခ ခ စြင စမသေႏင သည။

အ ြယတြတြ႔ႏင လ၊ န င တစခ ခ စြင စမသေႏင သည။

အဆမ ငေဂ။

၂ ေငနသည စမသေႏင သည။ သင ႔သမ အနည ယခ မမြ႔ေဂသည။

ခ မမြ႔နသည။ န င ြင စမသေႏ င န အနည ယဖင သည။

ခ မမြ႔နသည။ အဆအနည ယေ တြ႔ တတသည။

၃ အျခအနမန ြ မြ နသညခ မမြ႔၍ ဝနသညသအနအထမတြ႔ ေဂမည။

ခ မမြ႔နသည။ သင ႔သမန င မ မြင စမသေ၍ သည။

ခ မမြ႔နသည။ အဆအနည ယ တြ႔ တတသည။

၄ ဝသည အနည ယဖငၾြညသမ စမသေႏင သည။ သင ႔ မတြ အ င အခြ နမ မစမသေ၍ မ ႏင ေဂ။

န င တစခ မ စြင စမသေ၍ မ ႏင ေဂ။ သင ႔ မတြ န င တစခ မ ႏ သတစခ မ ၾြမန မြင စမသေႏင ေဂသည။

အဆမ မထထထြထြ ငနေဂသည။

၅ အ ြနဝသည ခ မမြ႔နျေ န င ဆစတစခ မ ခ စြင စမသေ၍မ တမသေဂ။

န င တစခ မ စြင စမသေ၍မ ႏင သြြ႔သင ႔ တစခ မ ႏ သတစခ မ ၾြမြင ည စမသေ၍ မ ေဂ။

အဆမ မ အ ြနထထြစြမ ငနေဂသည။

FAMACHA ဆ ျဖတခ ြ

A (1) သနခ ဆ ထင ႏ ျခ လ၊ တင ြြြ ျခ ျေ ေ န မ င အေ

B (2) သနခ ဆ ထင ႏ ျခ လ၊ တင ြြြ ျခ ျေ ေ န မ င အေ

C (3) သနခ ဆ ထင ႏ ျခ လ၊ တင ြြြ ျခ ျေ ေ န င လ၊ မ င

သခ မစြမ သ သေ နလ၊

မတင ြြြ နဆ ျဖတေဂြ နမြတစၾြငမ စစဆ မ

တြ သခ မေဂြစစဆျဖစ စ န မတတမတ န

D (4) သနခ ဆ ထင ႏ ျခ လ၊ တင ြြြ ျခ ျေ ေ န

E (5) သနခ ဆ ထင ႏ ျခ လ၊ တင ြြြ ျခ ျေ ေ န

Innovation

၁၅

အတြ မ ထ တယသ စြြသြမသည ယဆၾြေဂစင ႔။ ျမြ ၃ တန ထ တယ င ြ

ေဂြ ဖမ႔စဖငတ ၆၀ ေဂ ႏ ႔ ေင တြ ၁၈၀ ေဂ င အေမည ျဖစသည။ ယ

သင ႔ မ႔ြ သြမမည႔ ဖမ႔စဖငတႏ ႔ ေင တြ ြင ျေန ညျဖည႔တ နဆင ေဂြ

၁၉-၁၉-၁၉ (၁၉ေတ ည ဓမတျမၾသဇမ) ေဂ ခ ငန ၉၀၀ ခန႔ င အေမည ျဖစ

သည။ (၁၀-၁၀-၁၀ ဓမတျမၾသဇမ ြင အသ ျေမညဆင ေဂြ ေဂ ခ ငန ၁၈၀၀ င အေမည ျဖစသည။)

ျမြစင ြခ မ မအတြ ေင တြ ခ င႔တြ႔မ မ ငစ အတြြ မြျမ

သမ မအနျဖ ႔ ျမဆ မမဓမတခြြစမသေမမ မ ျေ ေ န င အေျေ တတ

မ စမသေခ ြအျဖောမတညြမ စင ြေ ငမည႔အေ ၏ အမ မ င အေ

ခ ြြင ျဖည႔ဆညေႏ င မည႔ ဓမတျမၾသဇမ အခ ငြင မဖြအသ ျေ မည

ျဖစသည။ ေင တြ အ ြန မ႔နညနသည႔ စင ြခ မ မတြ ေင တြ ေမမ

ဏ အမ မအျေမြင ညအသ ျေ ႏ င သည။

ျမြြြ႔သင ႔သမ တင စမၦနအစမၾြမ (Forage) စင ြေ ငသအမ မစ ြ

စင ြခ ၏ ျမဆ မမအတြ ေင တြဆယမဓမတ (Potassium) င အေခ ြ

ြင မ႔ မ႔နတတၾြသည။ ေင တြဆယမဓမတြ အေ ၾြထြမသည႔ျဖစ

စစအတမမ မမ မတြ အ ေဂသည။ အထသျဖ ႔ အ ြြလ၊ ေ စညႏ ႔ အျခမ

အစငတအေင မ မ င ဓမတ ြ႔အ ြအ ယျေ ေသည႔ stoma ခာသမ အ

ေဂြ ယြ မ မ ဖြ ႔ျခ လ၊ ေငတျခ တြ အ ေဂျေ အေ ၏ ငမြင

ထငနခ ေႏင စြမ ငသည။ ထင မ မြ မသစတ လဒဏခ ႏ င မလ၊ မာဂလဒဏခ ႏ င မႏ ႔

အျခမ လဒဏမ မြင ခ ခ ႏင မတင ႔အတြြ ည ေင တြဆယမြ အ ေဂသည။

ျမြခ စဖတ (silage) ျေ ေ န စင ြေ ငသည႔ အေ အမ ငအစမအ

မ မစ မမ ေင တြ (K2O) အျမမြအမ မအသ ျေတတသမ အေ အမ ငအ

စမမ မ ျဖစၾြသည။ ၄ အေ မ မ၏ အ င /ေ စညမ မ (စေမမ ျေမ င ) မ မ

၏ ေ သ ေ ခန႔မမ ေင တြ ေဂဝ နသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ ျမြႏ ႔ ျေမ မ မ

စင ြေ ငသည႔ ျမဆ မမတြ ျမဆ မမအမ မ ဓမတမ မ တင တမစစဆ

ျေ တြ႔ ငခ ြမ မအောမတည၍ ေင တြ (K2O) ြင ျေန ညျဖည႔စြြမေ

ေဂြ ယ စင ြခ တြ ထေမ စင ြေ ငသည႔ အစမၾြမေ မ မအတြြ ေင တြ

ဆယမ ခ င႔တြ႔ျေ အထြြႏန မ႔ြ သြမမည ျဖစသည။ ႔ မတြ႔ ငခ ြ

မ မအ ျမြျခမြ (hay) အတြြ စင ြေ ငသည႔ စင ြခ မ မတြ ေင တြ

ြင ျေန ညျဖည႔သြ ျခ မ ငေြ ျမြမ မ အဆြမျေတ ထ တ ေသည႔အခဂ

ယ ျမဆ မမတြ K2O မမ နညေဂသည႔အဆ ႔ မ အ ြနနညေဂသည႔ အ

ဆ ႔ (low to very low) သင ႔ မြ ငသြမသညြင တြ႔ သည။ ယ စင ြခ

မ ငတြ ေင တြဆယမ ခ င႔တြ႔မြ အေ ၏ ႏင ြၾထငာ အသ ခ ႏ င မြင ေဂ ဆင

ြ င သြ မြစသည။ ေင တြဆယမ ခ င႔တြ႔သည႔ ျမတြ ႏင ြၾထငာ

ျမၾသဇမ (ေ ြဓမတျမၾသဇမ) ထည႔သြ သမ ည ထည႔သြ သ မြ

အြ ငြ ဇ မ ငသညြင တြ႔ သည။ (ႏင ြၾထငာ ဓမတသည အ ြြထ တ ေမအတြြ အဓငြြ သျဖ ႔ ႏင ြၾထငာ အသ ခ ႏ င မြ ျမြအထြြႏန အောသြ မြမ ၾြၾြမမမမ ငႏ င သည။) Fescue သင ႔မ တ Orchard-

grass ျမြမ ငေမမဏ တစတနထ တယ င ြတင ျမဆ မမအတြ မ ဖမ႔စ

ဖငတ (Phosphate) ၁၇-၁၉ ေဂ ခန႔ ႏ ႔ ေင တြ ၅၃-၆၂ ေဂ ထ တယ

သ စြြသြမသညြင တြ႔ င သည။ ယ ြငနာဏနြင အျခခ ြမ ျမြ တစ

တနထ တ ေတင ဖမ႔စဖငတ ၂၀ ေဂ ႏ ႔ ေင တြ ၆၀ ေဂ ြင ျမဆ မမ

Don’t let Potash

limit your forages

tpmMurf;yif (Forage) pdkufysdK;a&;ESifY

ajrqDvTmtwGif; ydkwufqD,rf vdktyfcsuf မ ဆမ ေဂ JIMMY HENNING

ဖမျေေဂ ဆမ ေဂမမ Dairy Hard Management မာၢဇ ၏ web-

site တြ (၃-၅-၂၀၁၈) ြြ စတ မ တ ခြ႔သည႔ Jimmy Henning ၏

Don’t let Potash limit your forage ဆမ ေဂြင ဆ မအမ ဘမသမ

ျေနဆင တ ျေျခ ျဖစေဂသည။ Jimmy Henning သည ြ တမြတြသင

(University of Kentucky) မ ေဂမမြကၡတစစျဖစျေ တင စမၦနအစမၾြမေ

စင ြေ င ြင အထ ႔ မသ (Forage specialist) တစစျဖစေဂသည။

Feed

၁၆

“အ ႔ၾသစ မြမ မြအမ ေဂေြ။ Quanternary ammonia ြင

အျခခ တြ႔ ေင သတဆတြ မလ၊ Quanternary ammonia ြင Glutaraldehy-

de နြ႔ မစေထမတြ႔ ေင သတဆတြ မ မ ဖငနေတြ ောမမ တ ငနတြ႔

မာဂအဖ ြစြမအမျေ H5N8 ြင မလ၊ မာဂအဖ ြစြမအမနည H6N2

ြင ေဂ ဖ ြစဖယ မႏ င စြမမ ငတမြင တြ႔ ငခြ႔ ေဂတယ။ လဒဂေမယ႔ ြ င ြင

အျခခ တြ႔ ေင သတဆ (chlorine-based granulated disinfectant) ြတမ႔

အြလဒ ဗင ေစေင တြြင ြမ ြမ ဖ ြဆေစႏ င တမြင တြ႔ခြ႔ ေဂတယ”

သ တသနအဖြြ႔မ Rüdiger Hauck ႏ ႔ သ တသနအဖြြ႔ဝ မ မြ ဆင သည။

ဖြြခ မ မလ၊ ၾြြခ မ မအတြ ၾြြ ြတ ေြြ မာဂေင ၏

သနႏ င သည႔ြမ (longevity) ြင စမသေစစဆႏ င နအတြြ စစမႏ ႔

အသမစမၾြြျခ မ မလ၊ ၾြြဆ ျခ မ မမ အခ နမနမအမ ငမ ငြင ယြမ အ

ထြတြ ဖမျေခြ႔သည႔ ဗင ေစ (၂) မ ငႏ ႔ေ ထေမ စမသေခြ႔သည။

H5N8 ဗင ေစမ မသည စစမၾြြမ မ၏ မစ တြ အနညဆ ၉၆

နမ သနႏ င ျေ အသမစမၾြြမ မႏ ႔ ၾြြဆ မ မ၏ ဖြြခ မ မတြ

နမ ၆၀ အမြသမ သနသညြင တြ႔ သည။ မာဂ အဖ ြျေ အမ

နညသည႔ H6N2 မမမ နမနမေစစညတင တြ ၂၄ နမ သမ သနႏ င သညြင

တြ႔ သည။

ယ တြ႔ ငခ ြြ မြျမ သမ မအနျဖ ႔ ၾြြျခ တြ အသ ျေ

သည႔ အခ စနစႏ ႔ အခ အမေင မမမ မ႔နညစ ဆမ ြြသည႔

နည မ (treatment) မ မြင ဆ ျဖတႏ င န အထမြအြ ျေမည

ျဖစၾြမ သ တသမ မြ ၂၀၁၇ ခ ႏစ မတ ထ တ Avian Diseases

ာ မနယတြ တ ျေခြ႔ၾြသည။

Avian Influenza

virus can persist in

footbaths and

manure MuufiSufwkyfauG;a&m*gumuG,fa&; ZD0vHkjcHKa&;tpDtrHrsm;wGif

xnfYoGif;pOf;pm;p&m okawoe&v'f အခ ြအ ြအ အျမစ POULTRY HEALTH TODAY

ၾြြမြျမ သမမတြအနျဖ ႔ ဖငနေဆြန(Footbath) တြ

အသ ျေသမ ေင သတဆ(disinfectants) မ မြ ၾြြ ြတ ေြြ မာဂ

ေင (Avian Influenza – AI) ြင ဖ ြဆႏ င စြမ ငသည တစထစခ မယဆႏ င

ၾြမ ြယ ဖင နယမတြသင (Univesity of Calfornia, Davis) ြ ျေ

ေခြ႔သမ သ တသနတစ ေြ ဆင သည။

သ တသနအဖြြ႔သည ြယ ဖင နယမျေညနယ င မြျမ ျခ မ မ

တြ ြ ႔သ ြ ငသမ ဇဝ ျခ ဆင မ အစအမ မ မအမ မျမနဆန

စစခြ႔ျေ င မသမသတ အခ ြအ ြမ မအောမတည၍ ဖငနေဆြန

တြ အသ ျေသည႔ ေင သတဆမ မ၏ ထင မြမြင ႔ မ န င အေ

ၾြမ သင င မြမ ယ သ တသနြင လဒဇင ဆြြခြ႔ၾြျခ ျဖစသည။ ယ

သ တသနအဖြြ႔ြ ၾြြ ြတ ေြြ မာဂေင ၏ အျခအနအမ ငမ ငတြ

သနႏ င စြမ မညမ ငသညြင ည ဆနစစ ႔ မခြ႔ၾြသည။

Quarternary ammoniums အထသတငျေ မည႔ အခ ြမမ ဆေျေမႏ ႔ တြြဖြအသ မျေႏ င ေဂ။ ေင မမမအမ ငအစမ အမ မအျေမြင ဖ ြဆႏ င စြမ ငသည႔ broadspect-

rum disinfectant အမ ငအစမျဖစသည။ မ စမစျခ မ ငသျဖ ႔ တင စမၦနမ မ ငနခ ငနတြ ေ သ ႏ င သည။ ဆၾြြ သတသင ည အထင ြအ မြ ငသည႔အတြြ အစြမသတသင ၾြမ ညခ သည။

Chlorine Halogen အ ေစ ဝ sodium hypochlorite ဓမတေဂ ျဖစသည။ ေင အတမမ မမ မြင အ အျမန ဖ ြဆႏ င စြမ ငသည။ ၾသာြနစအညစအၾြမ မ ငနေဂြ အစြမမျေႏ င ေ။ တင စမၦနမ မ ငနခ ငနတြ ေ အသ ျေႏ င သည။ မ စမစတတသမ အစြမ ငသျဖ ႔ စတေစစညမ မတြ သ ခ မ မ တြ မစႏ င သည။

ဖမျေေဂ ဆမ ေဂမမ Poultry Health Today မာၢဇ ၏ web-site တြ မ ႔တ ထမသည႔ Avian Influenza virus can persist in footbaths and manure သတ ဆမ ေဂြင ဆ မအမ ဘမသမျေနဆင တ ျေျခ ျဖစေဂသည။ အမ ငြနျေညထမ စ Auburn University င ၾြြမြျမ ႏ ႔ ၾြြ မာဂဗလဒဌမနမ တြြဖြေဂမမြကၡ Dr Rüdiger Hauck ႏ ႔ သ တသမ မ၏ ႔ မတြ႔ ငခ ြျဖစသမ Persistence of Highly Pathogenic and Low Pathogenic Avian Influenza Viruses in Footbaths and Poultry Manure စမတမြင အြ စခ ေဖမျေျခ ျဖစေဂသည။

Biosecurity

၁၇

Discovery

အခ ြအ ြအ အျမစ PIG HEALTH TODAY

CD163 ခာသမ မ ငဗဇေစစညမေဂ ငသည႔ မ ငဝြမမ မသည ဝြ

နမ ြြျေမ မာဂဗင ေစေင (PRRS) ြင ခ ႏ င ည င သမမြေြလ၊ ြ နမမသန

စြမသမ ေ မနဝြ ယြ မ မြင ေဂ မြဖြမေႏ င ၾြမ သ တသမ မ

ြ မဖြတြ႔ ငခြ႔ၾြသည။ ယ အခ ြသည မြျမ သမ မအတြြ လဒ ြကၡေ

ြန သည႔ ဝြနမ ြြျေမ မာဂ ြ စ အတြြ ႔ဆမ မျေ

တစခ ျဖစ မမည သ တသမ မြ ဆင သည။

အမ ငြနတြသင မ မ ျဖစၾြသည႔ University of Missouri ႏ ႔

Kansas State University (KSU) တင ႔မ သ တသမ မြ CD163 မ ငဗဇ မေဂ င

သည႔ မ ငဝြမမ မသည သႏၶသမမ မအမ ဝြနမ ြြျေမ မာဂမ ြမြြယ

ေႏ င ၾြသညြင တြ႔ ငခြ႔ၾြသည။ ယ ဝြမမ မမ ေဂြေြမ မၾြသမ

ဝြ ယြ မ မသည ဝြနမ ြြျေမ မာဂ ျဖစေြမႏ င သသည။ သင ႔ မ

တြ ႔ မခ ြမ မအ ယ ဝြ ယြ မ မသည ဝြနမ ြြျေမြမ

ြြယဆြင ေင မင ြမ မြနစြမ တ န႔ျေနၾြၾြမ တြ႔ င သည ဆင သည။

သ တသအဖြြ႔သည ၄ တင ႔၏ တြ႔ ငခ ြမ မြင ၂၀၁၇ ခ ႏစ အမြတ ငဘမ

ြ Nature သငေၸ မာၢဇ တြ ဖမျေခြ႔ၾြျခ ျဖစသည။

CD163 မ ငဗဇ သည ဝြနမ ြြျေမ မာဂေင ြင ခႏၶမြင ယြ ြ

ခ ႏင စသည႔ receptor gene ျဖစၾြမ ြင ၂၀၀၇ ခ ႏစြတညြ မဖြ

တြ႔ ငၾြျေ ျဖစသည။ ယခ တ ျေခြ႔သမ သ တသနအဖြြ႔အနျဖ ႔ ယခ ြ

ည CD163 မ ငဗဇ မေဂ ငသည႔ ဝြမ မြ ဝြနမ ြြျေမ မာဂ ြစြ

ျခ မခ ၾြမ ႔ မတြ႔ ငထမခြ႔ျေ ျဖစသည။

တတ မ ျေ ေခြ႔သည႔ သ တသနတြ CD163 မ ငဗဇ မေဂ င

သည႔ ဝြ မတမမ (၇) ြမ ေဂဝ ခြ႔သည။ ယ ဝြ မတမမမ မြင CD163

မ ငဗဇ သယဆမ ထမသည႔ ဝြသင မ မျဖ ႔ မ ငစေစသည။ ထင ႔နမြ ယ

ဝြမတမမမ မအမ ဝြနမ ြြျေမ မာဂေင NVSL 97-7895 ြင ြစြစ

ခြ႔သည။ ယ သ တသနဆမ ြြခ ြြင စဆမ သမမ KSU တြသင

မ Raymond “Bob” Rowland, PhD ျဖစျေ ႔ မတြ႔ ငခ ြမ မြင North

American PRRS Symposium, 2017 တြ တ ျေခြ႔သည။

PCR နညေညမျဖ ႔ ႔ မခ ြမ မအ CD163 မ ငဗဇ ြ စ

သည႔ ဝြမမ မ၏ သႏၶသမမ မတြ ဝြနမ ြြျေမေင ြစြမမမ တစ

ြမ ႏ ႔တစြမ မတညေြ ြြြျေမျခမနမသည Raymond ြဆင သည။

ြစြခ သမ မာဂေင ေမမဏႏ ႔ မာဂစတ ြစြခ ခ ငနတင ႔မမ မတည

ေြ ြြြျေမျခမနမသည ဆင သည။

ဝြနမ ြြျေမ မာဂသည မ ငေြမ မၾြမ ြင တင ြခင ြဖ ြ

ဆျခ ျဖစျေ သမ မျခ လ၊ အသမြျခ ႏ ႔ မြဖြမ မသမ ဝြ ယြ

မ မတြ အသြ သမ ည အသြ မၾြမ ဆင မ ျေ နမ

မ မ ၾြ တြ႔ ျခ စသည႔တင ႔ြင ျဖစောစသည။ မာဂြ မြျဖစေြမေဂြ

သႏၶသမႏ ႔ ဝြ ယ သဆ မမမ ၉၀ မခင ႏနအထင ငႏ င သြြ႔သင ႔

ဝြမမ မတြ ည သဆ မမ မ ျဖစောႏ င သည။ မာဂျဖစေြမျေ အသြ

ြ န စသမ ဝြ ယမ မမမ ည ဝြနမ ြြျေမဗင ေစေင ြင အဆြ

မျေတ စြန႔ထ တြမ မာဂြင ေင မင ေ ႔ႏ ႔စမည ျဖစၾြမ Raymond ြဆြ

ြ ျေသည။

ယခ တြ႔ ငခ ြအ ဝြမ မမ ငစေသည႔အခ ငနတြ ဝြနမ ြြျေမ

မာဂြင ထငနခ ေႏ င မညဆင ေဂြ ဝြမြျမ သမ မအတြြ အမ ငြန လဒာ

မ သနေဂ မ မစြမ သြသမစ ငမ႔မည Raymond ြ တ ျေခြ႔သည။

ဖမျေေဂ ဆမ ေဂမမ Pig Health Today မာၢဇ Online စမမ ြ ႏမတြ ဖမျေထမသည႔ Breeding sows without CD163 gene might ultimately eliminate PRRS virus ြင ဆ မအမ ဘမသမျေနဆင ၍ တ ဆြျခ ျဖစေဂသည။

၁၈

Diagnosis

မြျမ ျခ မ မတြ သမေ ြသမ မျခ (Abortion) ၾြမ ႔

ဆ ြ ႔မြ ျမ ႔မမ သည။ ႏင ႔ထ တ ေမ မ႔ြ ျခ လ၊ ျခ ထြ င အင မ

မသမ ႏြမမမ မြင အစမထင မည႔ ႏြမေ ငအ အတြြ မ႔နည မျခ

တင ႔ြြ႔သင ႔သမ ဆ မ မ မ ျဖစောစႏ င သြြ႔သင ႔ အစမဖင လ၊ ဆဝဂြ သမႏ ႔

မထ နမြ႔သမစေ ေ နမ မအတြြ ြ နြ စ ငတမ မြင ျမ ႔မမစသည။

သမေ ြသမ မ ျခ ၏ အၾြမ အ မ မတြ ျမမြမ မ

စြမသမ မာဂေင မမမမ မ ေဂဝ နသြြ႔သင ႔ ယ တင ႔ထြမ အခ င႔မမ ြင ြ

စြြမ မာဂျဖစေြမစႏ င သည။ သမ မျခ ြင ြ သ မတြ အမ ျမ

မ ငစ နအတြြ မာဂျဖစေြမစသည႔ ေင မမမြင မဖြဖမထ တႏ င ျခ

ြ သမ႔ခ ြြ သည။ သင ႔ မတြ သမ မျခ ြင ျဖစောစႏ င သည႔ ေင မမမ

အမ ငအစမမမ မ မျေမ ြနသျဖ ႔ မာဂအမညြင ျမနျမန ဖမထ တ

ႏင ဆင သညမမ စငန ခာမတစ ေေ ျဖစသည။ သမ မျခ ဆင သညမမ

မညသည႔ မာဂတြ သမ ျဖစေြမသည ၍ တစထစခ သတမတႏင သည႔ ြကၡ

ဏမတစ ေမ တသည႔အတြြ ျဖစေြမစသမ မာဂေင ြင မဖြႏ င မတြ

မညသည႔ စမသေနည (Test/analysis) ြင အသ ျေမညြင အ ြယတြ

ဆ ျဖတ န အခြအခြ ငသည။

တင တြသမႏင ၾြမ မတြ သမ မသမေ ြျခ ျဖစောေဂ

ြ မာဂနမနမေစစည ယျေ အနညဆ မာဂ (၁၅) မ ငြင စမသေစစဆ

သည႔ အစအစစြင ခ မတထမသည။ ထင သင ႔ ဓမတခြြခနစမသေစစ ဆမ မ င

ေြ သမ မ ျခ ၏ အၾြမ အ ြင သင ငႏ င န မျဖစႏ င သ င မာဂြင

အျမစျဖတ ခ မန န ည မျဖစႏ င ခ ။

ဘယ ာ ယမႏင တြ တမဝန ငအစင ဌမနမ မႏ ႔ ေ ာၢ ငြြ႑

တင ႔ ေေဂ ဆမ ြြမျဖ ႔ စမျမ ႔ျေနသတသဝဂမ မ တြ သမေ ြသမ မ

မာဂျဖစေြမစသည႔ အၾြမ အ မာဂေင မမမမ မြင သသခ မခ မ

စမ ႔ၾြည႔ြမ မာဂြစြခ သည႔ တင စမၦနအ ေမ မတြ မာဂထငနခ ေ

ေ နမ မြင တငတငြ ြ ဆမ ြြျခ ျဖ ႔ အမ ျမ မမ မ ငခြ႔သည

ြင တြ႔ သည။

Ruminant Abortion

Requires Diagnostics

to Fight Disease

မ ဆမ ေဂ LAURENT DELOOZ

အမြဖမျေေဂဇယမမမ ြြ ြလ၊ ႏြမလ၊ သင လ၊ ဆငတမ မ (အထသျဖ ႔ ႏင ႔

စမႏြမမ မ) တြ သမေ ြသမ မေဂြ စစဆ မည႔ မာဂေင (၁၅) မ င၏

စမ ျဖစေဂသည။ ေထမဆ အတင မမ မာဂေင အမ ငအစမမ မ ျဖစျေ ြ န

အတင မ မမမ စမသေစစဆ မည႔ မာဂနမနမေစစညမ မ ျဖစသည။ (အ

တင (၂) သႏၶသမ/အခ လ၊ (၃) မငခ ၏ သြ ညၾြည လ၊ (၄) ႏင ႔)

၁၉

Diagnosis မာဂအျမစျဖတ အစအစစ

၁၉၇၈ တြ ဘယ ာ ယမႏ င သည ဘ ဆြ မသမ မ မာဂ

(Brucellosis) အျမစျဖတခ မ န ဆင မ တမဝ အမငန႔တစ ေြင ထ တ

ျေနခြ႔သည။ ဘ ဆြ မသမ မ မာဂသည စမ ဝ ဗြတ ယမ ြ

စြ မာဂတစမ ငျဖစသည။ ႏြမမ မတြ Brucella abortus ဗြတ ယမ ြ စြျခ ခ မမ မာဂျဖစေြမစႏင သည။ မာဂေင မမ ႏြမတစြမ မ တစ

ြမ သင ႔ ျေ ျေ ထနထနြစြျေ စေြမ အ ဆင ြ ငမ မစြမ ျဖစော

စသည။ သင ႔တင အမ ဘယ ာ ယမအစင ြ ထ တျေနခြ႔သမ မာဂ

အျမစျဖတ အစအစစမမ အမ ျမ ၾြမ သြသထႏ င ခြ႔သည။

၂၀၀၃ ခ ႏစအ မြတြ ဘယ ာ ယမႏင င သည ဘ ဆြ မ

သမ မ မာဂ ြ စ သမ ႏ င အျဖစ တ မဝ ၾြျ မႏ င ခြ႔သည။ ထင သင ႔

တ မဝ ၾြျ မျေသည႔တင စ မေအသင ြအဝန၏ မညမနခ ြမ မအ

၆ ႏစဆြတင ြ မာဂစစမ မဖြမမ မြင ဆြ ြဆမ ြြြမ မာဂ

ြ စ ၾြမ သြသျေခြ႔ ျေ ၂၀၀၉ ခ ႏစသင ႔ မြမသမ တင စမၦနမ မ

ြသနသြမ မမ မျေမလ၊ ႏ င ျခမသင ႔ မတ ေင ႔မ ဘ ဆြ မသမ မ မာဂ

င/မ င စစဆသည႔ ေ နစစြင ေယဖ ြနင ခြ႔သည။

ဘ ဆြ မသမ မ မာဂြ စ မြင ဆြ ြထငနသငမႏ င

နအတြြ သႏၶြမ အစမေင တြ သမ မသမေ ြျခ (mis-

carriage) ျဖစောေဂြ သြဆင မသင ႔ သတ ေ အၾြမ ၾြမ န စည

ြမသတမတထမသည။ သမ မသမေ ြသည႔ ျဖစစစအ အတြြ မ မ

မေဂြ ည ဘ ဆြ မ မာဂၾြမ ႔ တ/မ တြင ျေန ညစစစ မ

ဖြ သည။

မာဂြ စ ေ မမတြ အဓငြ ဆင သမ စငနခာမမမ

ဘ ဆြ မ သမ မ မာဂြ စ ၾြမ သြသျေႏ င နအတြြ င

အေသည႔ စမ ြြစမတမမ မျဖည႔သြ ျခ လ၊ စ စမစစဆမမ မြင ခ ယျခ တင ႔

တြ တင စမၦနမြျမ သမ မႏ ႔ တင စမၦနဆြ ဆ မဝနမ မ တြတြၾြြၾြြ

ေဂဝ မစ ႔ဆမ သည႔ အေင ျဖစသည။ ထင ႔ၾြမ ႔ေ ဘယ ာ ယ

ႏ င အစမအသမြဘြ ျခ အာ စ၏ သငေၸ ေညမ ေ ြမမတ

အနျဖ ႔ Regional Association for Animal Health and Identification

(ARSIA) ြ တ ျေခြ႔သမ သမေ ြသမ မျခ ႏ ႔ ေတသြသမ မာဂ

မဖြ တြ ဘ ဆြ မသမ မ မာဂြင သမမြေြ အျခမ မာဂမ မ

ြင ေဂ ထည႔သြ စစဆသည႔ စနစြင ြ ႔သ န အတညျေေခြ႔သည။

သမ မသမေ ြေဂြ ဘ ဆြ မ မာဂ တ/မ တ စစဆ သမမြေြ

အျခမမညသည႔ မာဂၾြမ ႔ ျဖစေြမသညြင ေဂ မဖြစစဆေသည႔ စနစ

ျဖစသည။ ယ ေ နစစြ ႏ င တမအေင မလ၊ မြျမ ြ႑အတြြ

ေဂ win-win အျခအနတစ ေြင ဖနတေသည။ မြျမ သမ မလ၊ တင စမၦန

ဆြ ဆ မဝနမ မြ သမ မသမေ ြ ျခ ၏ အၾြမ အ မနြင

အခမြ႔ သင င သြြ႔သင ႔ အစင အေင ြ ည ဘ ဆြ မ မာဂ၏ အျခအန

ြင အနြေ စမ ႔ၾြေ ႔ မႏင သည။

ယ စနစအမ ျမ နအတြြ အဓငြသမ႔ခ ြမမ မြျမ သမ မလ၊

တင စမၦနဆြ ဆ မဝနမ မအနျဖ ႔ တင စမၦနမ မတြ သမ မသမေ ြ

ျခ ျဖစ ောတင ARSIA သင ႔ အၾြမ ၾြမ န မြသမထမြေ ႔မ

င နေ ျဖစသည။ မြျမ ျခ တြ သမေ ြသမ မျဖစောေဂြ မြျမ သမမအနျဖ ႔ တင စမၦနဆြ ဆ မဝနတစစစြင ခ ြခ ဖ နဆြ ခာယႏင သည။ တင စမၦနဆြ ဆ မဝနြ တစျခ အတြြ င အေသည႔ စစဆမမ မြင ျေ ေြမ ARSIA သင ႔ ဖ နဆြအၾြမ ၾြမ မည ျဖစ သည။ ထင အခဂ ARSIA အဖြြ႔ ြ တင စမၦနဆြ ဆ မဝန ယထမသည႔ မ ာဂနမနမေစစညမ မြင မ မြ ြခ ယျေ ြ မၸဏ၏ ဓမတခြြခနသင ႔ ေေင ႔ စစဆြမ လဒအျဖြင တင စမၦနဆြ ဆ မဝနႏ ႔ မြျမ သမမထ ျေနၾြမေမညျဖစသည။ ဓမတခြြစမသေခြင မြျမ သြ ေ န မ င အေ သြြ႔သင ႔ တင စမၦနဆြ ဆ မအနျဖ ႔ ည ျဖစစစ ောမတည၍ ယ င ြ ၂၅-၄၀ ခန႔အထင ငႏ င မည ျဖစသည။

ဓမတခြြခန တြ စမ သေစစ ဆျခ ဓမတခြြခနသင ႔ မြ င မသည႔ သႏၶသမအေ ြလ၊ အခ လ၊ သြ ညၾြညလ၊ ႏင ႔ အစ ငသည႔ မာဂနမနမေစစညမ မအမ ARSIA ြ မၸဏြ စစ ဆြမ မညသည႔ မာဂေင ၾြမ ႔ျဖစေြမၾြမ မဖြ ဖမထ တသည။ င အေေဂြ ဘ ေဆြ ျမင႔တမ င အမ ငသမတင စမၦနြ နမမ ညညမနဓမတ ခြြခနသင ႔ ေေင ႔ြမ ဆြ ြစစဆသည။ ထင သင ႔ ျဖစႏ င ခ ငသမ မာဂ မ မအမ (၁၅ ခ ) ြင ေ မနစစ ဆျခ ျဖ ႔ မာဂေ ႔ ႏ ႔မအျခအနမ မြင ေင မင သင င မသြြ႔သင ႔ မာဂထငနခ ေ ေ နစစအသစမ မြင ည မဖြ ဖမထ တ မႏ င သည။ ထ င႔ျေ မာဂအသစမ မ ဝ မြ မေဂြ ည ျမနျမန မဖြဖမထ တ မႏ င သ င မာဂစမသေနညအသစမ မ ြင ည မဖြဖမထ တ မႏ င ၾြသည။ Thermo Fisher Scientific ြ မၸဏမ LSI VetMAX ြြ႔သင ႔သမ မာဂေင အမ မအျေမြင တျေင နြတည စစဆႏ င သမ PCR နညေညမ မ မ ည ောေဂြနျေ ျဖစသည။ ယ PCR Test Kit သည မာဂ (၈) မ င ြင တျေင နြတည မဖြဖမထ တႏ င သည။ ယ ြြ႔သင ႔သမ ြ မၸဏၾြမ မ၏ ေ ႔ေင ြညမျဖ ႔ သမ မ မာဂ အတြြ စစဆမည႔ မာဂေင အမ ငအစမမ မြင ေင မင တင ခ ြ႔ မျခ ျဖ ႔ မာဂ အသစမ မြင ည ဆမ စြမ ထငနခ ေႏ င ခြ႔ၾြသည။ တခ ငနတညတြ မြျမ သမ မအတြြ ည ဓမတခြြခန လဒမ မအော မတညြမ င အေ သည႔ မြျမ နညစနစအျေမ အ ြမ မအတြြ အၾြ စမဏမ မ ယႏင သည။ သမေ ြသမ မျခ ြင ထငနခ ေ မ႔ခ ႏ င နအတြြ မြျမ သမမမ မလ၊ တင စမၦနဆြ ဆ မဝနမ မအမ အၾြ ျေ င သညမမ ျခ တြ ေထမဆ အၾြငမ သမ မသမေ ြျဖစသညြင ၾြ တြ႔ သညႏ ႔ တျေင နြ ဓမတခြြခန၏ အြအညြင ယ န ျဖစသည။ မာဂြင မစစဆလ၊ မ ထငနခ ေေြ အခ ငနၾြမ လ၊ မာဂြ ေင မင ေ ႔ေြမြမ သမ မသည႔ အ အတြြ ေင မ မ မ ျဖစသည။ ဓမတခြြခနမ မအနျဖ ႔ ည ဇယမ တြ ျေထမသည႔ မာဂေင မမမမ မအမ ြင စစဆေႏ င န င အေသည။ အခ င႔ မာဂမ မမမ သင ႔ြစြႏင သညြင သတငျေ မညျဖစသည။ မညသင ႔ေ ဆ ငစြမမ သမေ ြသမ မျဖစသမ တင စမၦနြင အျခမသမ တင စမၦန မ မႏ ႔ မႏမမထမေြ ခြြျခမထမ န င အေသည။

ဖမျေေဂ ဆမ ေဂမမ The Dairy Site ၏ Online စမမ ြႏမတြ ဖမျေထမ သည႔ Laurent Delooz, ARSIA ၏ Ruminant Abortion Requires Diagnostics to Fight Disease ြင ဆ မအမ ဘမသမျေနဆင တ ဆြျခ ျဖစေဂသည။

၂၀

Nutrition Adwmrif tD; jznfYpGufay;jcif;jzifY Edk Ypm;EGm;rrsm; tcsif;uyfjcif;udk umuG,fwm;qD;jcif; Vitamin E Supplements Reduced Retained Foetal Membranes in Cows အခ ြအ ြအ အျမစ THE DAIRY SITE

ႏင ႔စမႏြမမြျမ တြ အခ ြေျခ (Retained foetal memb-

ranes – RFM) သည ည မြျမ သမ မၾြ တြ႔ ႔ ငသည႔ အခြအခြ

တစ ေျဖစေဂသည။ São Paulo ႏ ႔ Florida တြသင မ မမ တတ မ

သ တသနျေခ ြမ မအ ဗတမမ အ (Vitamin E) အမျဖည႔ဆြင အ

သ ျေျခ ျဖ ႔ အခ ြေျခ ြင မ႔ြ စၾြမ တြ႔ င ေဂသည။

အခ ြေျခ သည နမြဆြတြြ သမအငမ မာဂမ မ (Uterine

Infections) မ မြင ျဖစစသြြ႔သင ႔ ႏင ႔ထ တ ေမႏ ႔မ ငစေျခ မ မြင မ မစြမ

အႏမ ႔အယြ ျဖစောစေဂသည။သ တသနေညမ မ မြ ဗတမမ အ

ျဖည႔စြြေျခ အမျဖ ႔ အခ ြေမြင အောအြ ငသြ မြေ ြင ႔

မခြ႔ၾြေဂသည။

ႏင ႔စမႏြမမမ မ၏ ခႏၶမြင ယအတြ ငႏ ႔နသမ ဗတမမ အ ေမမ

ဏႏ ႔ ျဖည႔စြြထင ႏ ေသည႔ ဗတမမ အ တင ႔ြ အခ ြေျခ လ၊ မြေျခ

တင ႔ႏ ႔ ဆ ြႏြယမ ငၾြမ သင ငထမၾြျေ ျဖစသည။ ယခ သ တသန၏

ည ြယခ ြမမ ဗတမမ အ ြင ႏြမမၾြ မ မ ြ မမြဖြမမ

အနညဆ (၃) ေတအ င တြ ထင ႏ ေျခ ျဖ ႔ အခ စြေျခ ႏ ႔ ႏြမမ ၾြ

မ မ၏ မ ငေြမ ေ နမ မအော အြ ငသြ မြေ ြင သ သေ နျဖစသည။

႔ မမတြ ႏင ႔စမႏြမမေဂ (၈၉၀)ြင အမ ငြနျေညထမ စ

အမ ငသမသ တသနြမ စ (National Research Council) ၏

ႏင ႔စမႏြမ အစမတြ ေဂဝ မည႔ ဗတမမ အ ေမမဏ သ တမတခ ြအမြ

မ႔နည သမ အစမြင ြြ မြခြ႔ေဂသည။

အဆင ေဂႏြမမမ မမမ ဘ မဇႏ င င ႏင ႔စမႏြမျခ (၃) ျခ မျဖစျေ ၄ တင ႔

အနြ အြမ (၃၉၀) မမ မစတငန (Holstein) ႏြမမ ငမ မ ျဖစၾြြမ

အြမ (၅၀၀) မမမ မစတငန ႏ ႔ လဒသခ ႏြမမ ငြင စေထမ သည႔ ြျေမ

ႏြမမမ မျဖစၾြသည။

ျခ (၃) ျခ စ တြ ြင ယဝနဆမ ႏြမမမ မအမ အမြတင ဘမ မ

မတ အထင အေေင လဒသျမြမ ငစမြ ြမ မတြ မတြ မ ြမ အစမႏ

အနျဖ ႔ ျေမ မန႔လ၊ ေြေ တဖတႏ ႔ သတသဓမတလ၊ ဗတမမ ဓမတမ မအမ တစ

ြ ၂ ြ င ာ မႏနျဖ ႔ ြြ မြေေဂသည။ ဧျေ မ စြတ ဘမ

အထင ျေမ ခ စဖတ (Corn silage)လ၊ ျေမ မန႔လ၊ ေြေ တဖတလ၊ သတသဓမတလ၊ ဗတမ

မ မ မ မႏမထမသမ မႏမစမ (Total mixed Ration – TMR) ြင

ြြ မြေေဂသည။

ြင ယဝနဆမ ြမ အတြ ျခ (၄) ျခ င ႏြမမမ မအမ ဗတမမ

အ အမျဖည႔ဆ ေမမဏ (၃) မ ငခြြြမ န႔စစ ျဖည႔စြြ ြြ မြခြ႔ေဂသည။

ျခ အမတ (၁) တြ ႏြမမတစြမ ၂၈၀ IU လ၊ ျခ အမတ (၂) တြ ၃၉၀

IUလ၊ ျခ အမတ (၃) တြ ၄၈၀ IU အသသ ျဖည႔စြြေခြ႔ေဂသည။ သမ

ေဂြျေနမြတြ ျခ (၁) တြ ၃၇၀ IU စလ၊ ျခ (၂) တြ ၅၀၀ IU စလ၊ ျခ (၃)

တြ ၆၀၀ IU စ အသသ ျဖည႔စြြြြ မြခြ႔ေဂသည။

ႏင ႔စမႏြမမမ မအတြြ တစေတ ငသ ႔သည႔ ဗတမမ အ ေ

မမဏမမ ၁၀၀၀ IU ျဖစျေ သ တသနျေ ေခြ႔သည႔ ႏြမမအခ င႔မမ ယ ဗတမ

မ အ င အေခ ြြင အစမမ ျေည႔မအမ ငၾြသမ ည အခ င႔မမ ျေည႔

မအမ မ ငၾြေဂ။ ယ ႏြမမမ မြင သမမေဂြမ (၃) ေတအ င မ စတ ၍

အထြေဂအတင ဗတမမ အ ြင ျဖည႔စြြြြ မြခြ႔ျခ ျဖစေဂသည။

သြ ဖမြစစဆခ ြမ မအ ႏြမမမ မအမ ၏ ၅၃.၂% သည

သြ ညၾြညအတြ မြသည႔ α-tocopherol (ဗတမမ အ) ငန

ၾြၾြမ တြ႔ င သည။ ( (3 μg/mL ႏ ႔အထြဆင မြသည

သတမတသည။) သြ ညၾြညအတြ ယ α-tocopherol ျမ ႔တြ

မသညႏ ႔အမ အခ ြေႏနမမ ည မ႔ြ မသညြင တြ႔ သည။

ဗတမမ အ ျဖည႔စြြြြ မြသည႔ ႏြမမႏ ႔ မြြ မြသည႔

ႏြမမမ မတြ ႏင ႔ထ တ ေမမမ မြြမျခမၾြမ တြ႔ င သည။ α-tocopherol

ျဖည႔စြြေျခ ငသည႔ အြ င လဒမမ အခ ြေျခ ႏ ႔ အသမြျခ

တင ႔ မ႔ြ သြမျခ ျဖစသည။ ထင ႔ျေ မြဖြမျေ ြ ၂၀၀ အတြ ႏြမ ယ

သဆ ႏနြင ည မ႔ြ စၾြမ တြ႔ သည။

ဗတမမ အ ျဖည႔စြြေသည႔ ႏြမမမ မတြ သႏၶြမ ၂၁

ြမ ၆၂ ြအတြ သမ မမြင မ႔ြ စသျဖ ႔ တစၾြငမ သမ

စေ ျဖ ႔ သမအမ ႏ င သည႔ႏန (pregnancy/insemination) ြင ျမ ႔မမ

စသည။ ဗတမမ အ ျဖည႔စြြေထမသမ ႏြမမ မ မသည မျဖည႔စြြ

ေထမသမ ႏြမမမ မထြ သမအမ ႏန ၂၂င ေင မင ျမ ႔မမသည။

လဒမ မြင ျေန ညျခ ႔ မၾြည႔ေဂြ ဗတမမ အ ျဖည႔စြြ

ေျခ ျဖ ႔ အခ ြေသည႔ ျေ နမြင မ႔ေဂစျေ သမအမ ႏနြင

ျမ ႔မမစေဂသည။

The Dairy Site တြ ဖမျေထမသည႔ Vitamin E Supplements Reduced Retained Foetal Membranes in Cows ြင ဆ မအမ ဘမသမျေနဆင တ ဆြျခ ျဖစေဂသည။ မ သ တသနစမတမမမ ၂၀၁၅ ခ ႏစ မ ထ တ Journal of Dairy Science (အတြြ ၉၈လ၊ အမတ ၄) တြ ဖမျေခြ႔သည႔ São Paulo ႏ ႔ Florida တြသင တင ႔၏ Effect of injectable vitamin E on incidence of retained fetal membranes and reproductive performance of dairy cows စမတမျဖစေဂသည။

၂၁

Who we are?

ေညမေ ေ နမ မအတြြ ည အသ တစ ေြင ထည႔သြ ဖြြ႔စညထမ

သည။ ျမနမမ႔မြျမ စြမအမစ မ မ ဖြ ႔ျဖငတင တြ သ တသနအသ

(Myanmar Livestock Resources Development Research Association –

MLRDRA) သည အဖြြ႔ခ ေဝ ညနမ (၁၂) သ အနြ တစခ အေဂအဝ ျဖစ

ျေ တင စမၦနဆြ ဆ မဝနမ မလ၊ မြျမ ေညမ မ မလ၊ မြျမ စေြမ ေ

န မ မ ေဂဝ သည႔ အသ တစသ ျဖစသည။

မြျမ ႏ ႔ မာဂထငနခ ေ ဆ င မ ဆမ ြြႏ င နအတြြ

ဖြြ႔စညထမသမ သ တသအစ အဖြြ႔ တစခ ြင ၂၀၀၈ ခ ႏစြ စတ ဖြြ႔စည

ခြ႔ျေ သ တသန ေ နမ မြင ႏ င တြမအဖြြ႔အစညမ မႏ ႔ ေေဂ ဆမ

ြြခြ႔ မမမ ၂၀၁၁ ခ ႏစတြ ျမနမမ႔မြျမ စြမအမစ မ မ ဖြ ႔ျဖငတင တြ

သ တသနအသ အျဖစ ျေမ ြဖြြ႔စညြမ ျမနမမႏ င မြျမ ေ န

အဖြြ႔ခ ေ၏ ညနမ အသ တစသ အျဖစ ျေမ ြ ေတညခြ႔သည။

အသ ၏ ညမနခ ြမမ “နညေညမဆင မ သ တနန ႔ သတ

အခ ြအ ြမ မအမ မြျမ ႏ ႔ ဆြစေ ေ နမ မထ သင ႔ မ ဝျခ လ၊

သ တသန ေ နမ မဆမ ြြျခ တင ႔ျဖ ႔ ျမနမမမြျမ မြ ဖြ ႔ျဖင

တင တြ ြင ဆမ ြြသြမ န” ျဖစသည။

အသ အနျဖ ႔ သ တသန ေ နမ မြင ေ ြ ငမႏ ႔ မြျမ

ြ႑၏ င အေခ ြမ မအော မတည၍ ဆမ ြြ ြ ငေဂသည။ ထင ႔

ျေ ျမနမမႏ င မြျမ အဖြြ႔ခ ေဝ ညနမ အသ မ မလ၊ အသ ဝ မ မအ

တြြ နညေညမအထမြအြျေ သ တနမ မြင ည ႏ င တြမ အဖြြ႔

အစညမ မႏ ႔ ြတြြြမ ေင ႔ခ ေ ြ ငေဂသည။ အဖြြ႔ခ ေဝ ညနမ အ

သ မ မ၏ အဖြြ႔အစညဆင မဖြ ႔ျဖငတင တြမ (Organizational Develop-

ment) အတြြ ည ြညဆမ ြြေ ြ ငေဂသည။

ျမနမမ႔မြျမ စြမအမစ မ မဖြ ႔ျဖငတင တြ သ တသနအသ

သည ျမနမမႏ င မြျမ ေ န အဖြြ႔ခ ေ၏ ၾြၾြေေ ႔ေင ြညမျဖ ႔ USAID

-Funded Asia Farmer-to-Farmer Program ႏ ႔ ြတြြြမ မြျမ

သ တနမ မလ၊ အဖြြ႔အစညဆင မ ဖြ ႔ျဖငမသ တနမ မလ၊ မြျမ ေ န စြန႔

ေစေစစညမ မစမ ခန႔ခြြမသ တနမ မလ၊ သဘမဝဘစမ ခန႔ခြြမ သ တနမ မြင

ဖြ ႔ စေင ႔ခ ေခြ႔ျေလ၊ သင လ၊ ဆငတမြျမ ဆင မ ဆ ႔ေြမသ တနတစ ေြင

ည ဖြ ႔ စေင ႔ခ ေျေ ျဖစေဂသည။

တတ မတြ အသ ဝ (၁၇)စျဖ ႔ ဖြြ႔စညထမျေ မြျမ

ဆင မသ တသနႏ ႔ ေညမေ ေ နမ မြင စငတေဂဝ စမသမ မအနျဖ ႔

jrefrmYarG;jrLa&;pGrf;tm;pkrsm; zGH YjzdK;wdk;wufa&; okawoetoif;

Myanmar Livestock Resources Development Research Association (MLRDRA)

ျမနမမ႔မြျမ မြ၏ ဖြ ႔ျဖငတင တြမ

အတြြ သ တသန ေ နမ မလ၊ နညေညမ

ျဖန႔ျဖ ေ နမ မြ မ မစြမ အ ၾြ

သည။ ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေ

အနျဖ ႔ မြျမ ြ႑ခြြမ မအ ငြ အ

သ မ မ ဖြြ႔စညထမ မတြ သ တသနႏ ႔

အသ တြ ေဂဝ ဆမ ြြႏ င အတြြ ည ဖငတခာ ြ ငသည။ သ

တသန ေ နမ မ ဆမ ြြ င သည႔ မငတဘြအဖြြ႔အစညမ မလ၊ မြျမ

စေြမ ေ နမ မလ၊ အသ အဖြြ႔မ မအမ ည ၾြငဆင ဖငတခာ ြ ငေဂသည။

MLRDRA မ ြ ေျေ ေသည႔ Training on Livestock Waste Mangement သ တနြင အမ ငြနျေည ထမ စ မဝင အတြသင မ ေဂမမြကၡ Dr. Jonathan Deenik ႏ ႔ မြျမ ေညမ Mr. Glen Fukumoto တင ႔ြ သ ၾြမေင ႔ခ ေခြ႔ေဂသည။

MLRDRA ၏ စစစမျဖ ႔ အမ ငြနျေညထမ စ Thunderbird School of Global Management မ MBA Candidate (၃) စြ င ဖငတခာြမ ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေ ညနမ အသ မ မအတြြ Business Plan မ မ ြင ဆြြေခြ႔ေဂသည။ ဆြသြယ န လဒဂြတမအငသႏသမြ မ စြဌ ျမနမမ႔မြျမ စြမအမစ မ မဖြ ႔ျဖငတင တြ သ တသနအသ ဖ န ၀၉ ၅၁၈၈၉၉၁ Email: aithandak@gmail.com , mlrd.mlf@gmail.com www.myanmarlivestock.com/mlrdra

MLF Newsletter

ျမနမမ႔မြျမ ြ႑၏

ထ တ ေမျမ ႔မမ လ၊

အျမတအစြနေင မင င ႏ ႔

ညတညတန႔သမ

ဖြ ႔ျဖငတင တြမ

တင ႔ြင ညသန ြ

စစ အခမြ႔ ျဖန႔ဝ ြ ငသည႔

သတ မမ ျဖစေဂသည။

Myanmar Livestock Federation Newsletter

ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေ တတငယထေလ၊ ျမနမမႏ င ဂ ေ နအဖြြ႔ခ ေ အဆမြအစ ဘ ႔နမ မမၾြလ၊ အ စငနျမင႔နယ နြ န ဖ န ၀၁ - ၆၄၄၀၄၁လ၊ ၀၁ - ၆၄၄၈၄၃ ဖြစ - ၀၁ - ၆၄၄၈၄၃ အမ - myanmarlivestock@gmail.com www.myanmarlivestock.com

တမဝနခ ထ တဝသ

လဒဂြတမြ မထ

လဒ တငယစြဌ (၁)

ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေ

စစစသ

သြခင (LivestockInfo)

ဘမသမျေန

LivestockInfo

စမစစမ င ြႏ ႔ အျေ အဆ

Khaing Kyi Thit Publishing

အဖြြ႔ခ ေသတ စ စညမ

န မ င

အဖြြ႔မ

ျမနမမႏ င မြျမ ေ နအဖြြ႔ခ ေ

ၾြမျ မတမဝနခ

ခင ခင မြန

၀၉၄၅၀၀၃၄၀၈၈

myanmarlivestock@gmail.com

ျဖန႔ခ င

www.myanmarlivestock.com

www.livestockinfo.net

မြျမ ေြင သမ မလ၊

ဆြစေ ေ န ေြင သမ မအတြြ

နညေညမမ မ ျဖန႔ျဖ ေႏ င န ည ြယ၍

အခမြ႔ ျဖန႔ဝသည႔ သတ မမ ျဖစေဂသည။

ဆြသြယအၾြ ျေႏ င န

ဖ န ၀၉၉၇၅၃၃၅၂၀၆

Email: newsletter.mlf@gmail.com

www.myanmarlivestock.com