Journal of KM Lerdsin · PDF fileอักษรไม่เล็กกว่าAngsanaUPC ขนาด 16 pts ใช้กระดาษพิมพ์ ... คือปณิธาน

Journal of KM Lerdsin Hospitalวารสารการจดการความรโรงพยาบาลเลดสน

วตถประสงคของวารสารการจดการความร โรงพยาบาลเลดสน

1.เพอถายทอดองคความรเกยวกบการจดการความรของบคลากรในสงกดโรงพยาบาลเลดสนกรมการแพทย

2.เพอเปนศนยกลางการแบงปนแลกเปลยนเรยนรประสบการณระหวางบคลากรภายในและภายนอก

โรงพยาบาลเลดสนกรมการแพทย

3.เพอสนบสนนใหบคลากรพฒนาการจดการความรเกยวกบการเขยนบทความทางวชาการเผยแพรตอสาธารณะ

4.เพอจดเกบความรทอาจมคณคาและสามารถนำาไปใชใหเกดประโยชนตอไป

คณะบรรณาธการ วารสารการจดการความร โรงพยาบาลเลดสน

ทปรกษา

นายแพทยอทย ตณศลารกษ

นายแพทยวระ สถรองกร

แพทยหญงมยร ฮนตระกล

นายแพทยสทศน ดวงดเดน

บรรณาธการ

นายแพทยปรชาชนวภาสกล

กองบรรณาธการ

นายแพทยชยสทธ ใบไม

ทนตแพทยวทยา ยนดเดช

นายแพทยสมสทธ ชณหรศม

ดร.นวลพรรณ เอยมตระกล

นางสาวเสาวพนธ สงสงขทอง

นางสาวนชนาท บญตอเตม

เลขานการและผชวยเลขานการคณะบรรณาธการ

นางสาวประภา จนนกล

นางสาวกญญารตนแกวอำาไพ

นางนฤมล บญฤทธ

นางสาวชลตางาวสวรรณ

สำานกงานกองบรรณาธการวารสารการจดการความร โรงพยาบาลเลดสน

หองสมดชน8อาคารกาญจนาภเษกเลขท190ถนนสลมบางรกกรงเทพฯ10500

โทรศพท:023539835-6โทรสาร:023539933

E-MailAddress:[email protected],[email protected],[email protected]

Website:http://www.lerdsin.go.th/

วารสารราย3เดอนจดพมพโดยโรงพยาบาลเลดสนกรมการแพทย

ออกแบบและจดวางโดยบรษทครเอทฟนะจำากดhttp://www.creativena.com

วารสารการจดการความร โรงพยาบาลเลดสน เปนศนยกลางสำาหรบการแบงปน แลกเปลยน เรยนร

ประสบการณระหวางบคลากรภายในและภายนอกโรงพยาบาลเลดสนกรมการแพทยโดยถายทอดในรปของ

บทความบทความทสงมาลงตพมพตองเปนบทความทไมเคยลงตพมพในวารสารอนมากอน

ขอแนะนำาสำาหรบการจดตรยมตนฉบบ 1.กองบรรณาธการรบตพมพตนฉบบภาษาไทยเทานน

2.ตนฉบบควรพมพดวยคอมพวเตอรโปรแกรมสำาเรจรปMicrosoftOfficeWord2003ขนาดตว

อกษรไมเลกกวา AngsanaUPC ขนาด 16 pts ใชกระดาษพมพขนาด A4 พมพหนาเดยวใสเลขหนากำากบ

ทกหนาทำาเปนคอลมนเดยวกรอบของเนอหาหางจากขอบบนขอบลางขอบซายและขอบขวาดานละ1นว

ความยาวไมนอยกวา3หนากระดาษA4

3.พมพชอบทความภาษาไทยและวรรคตอนรวมกนไมเกน50ตวอกษรชอบทความควรสนไดใจความ

และสอเปาหมายหลก

4.พมพชอผเขยนคณวฒตำาแหนงและสถานททำางานภาษาไทยไวใตชอบทความ

5.ภาพประกอบ(ถาม)ควรใชชอรปภาพทมนามสกลเปน.jpgและแยกไฟลภาพประกอบ

ออกจากไฟลตนฉบบเกบไวอกโฟลเดอรหนงเพอความถกตองในการจดวางหนารวมในวารสาร

6.การเขยนเอกสารอางองถาตองการระบแหลงอางองตองใชระบบแวนคเวอร

การสงตนฉบบ 1.สงตนฉบบประกอบดวยบทความ(ทพมพแลว)ภาพประกอบ(ถาม)จำานวน1ชดพรอมแผน

ดสเกตหรอแผนซดทบรรจขอมลบทความและภาพประกอบจำานวน1แผนระบชอบทความและชอผเขยน

บทความกำากบไวทแผนดสเกตหรอแผนซดทกแผน(หากมมากกวา1แผน)

จดสงไดท

หองสมดโรงพยาบาลเลดสนชน8อาคารกาญจนาภเษก

โรงพยาบาลเลดสนกรมการแพทย

190ถนนสลมบางรก

กรงเทพ10500

2.หรอจดสงทางไปรษณยอเลกทรอนกสไดท[email protected],[email protected],

[email protected]

3.หมายเลขโทรศพทตดตอ023539835-6

การสงตนฉบบ

แบงปน แลกเปลยนเรยนร ประสบการณ

ตนฉบบเปนภาษาไทยเทานน

พมพดวยคอมพวเตอร ใชโปรแกรม Microsoft Word

แบบตวอกษร Angsana UPC 16 pt

กระดาษพมพขนาด A4 ใสหมายเลขหนากำ กบ

พมพชอผเขยน คณวฒ ตำ แหนง และสถานททำ งาน ภาษาไทย

รปประกอบ ใชภาพนามสกล .jpg

แยกไฟลภาพประกอบออกจากตนฉบบ

เขยนเอกสารอางอง ตองใชระบบแวนคเวอร

บทเรยนการจดการความรโรงพยาบาลลดสนนชนาท บญตอเตม59

อคคภย ใกลตวจรนทร เลศสงวนสนชย จนทรา จนทรจรส ดารารตน สระมานนท ภทราพร ประเสรฐอครกล จรยาพร ทองภกด 72

การใหการพยาบาลหลงใหยาระงบความรสกทางชองนำ ไขสนหลง Spinal Anesthesiaจรนทร เลศสงวนสนชย84

ลดการเบกคาตอบแทนลวงเวลาของบคลากรทางการพยาบาลสภาวด ตนะศภผล รงตวน สงหทองลา98

สารบญ

การลดระยะเวลาจำ หนายผปวยกลบบานหอผปวยเวชศาสตรฉกเฉน 104

การพฒนารปแบบการปองกนอาการปวดหลงในหญงตงครรภลกขณา สรรตนพลกล ณฐนกล ผกาภรณรตน สพตรา สรยะภม 107

ภาพกจกรรมการจดการความร113

บรรณาธการแถลง สวสดครบทานผอาน หางหายกนไปนานพอควร วารสารการจดการความรโรงพยาบาลเลดสน

ของเรากคลอดมาแลวครบเพอใหหายคดถงกน เปนอยางไรบางครบทผานๆ มาพวกเราคงมเหตการณสำาคญๆ ทอยาก

มารวมพดคยกน สงมาใหเรากองบรรณาธการเพอเผยแพรใหกบเพอนๆ เลาสกนฟง ฉบบนรปเลมและเนอหากคงเปน

ลกษณะดงเดมซงพวกเราคนเคยและตดตามกนมาตลอดขาวดเพอใหสมกบเวลาทรอคอยวารสารชดนจะทยอยคลอด

พรอมๆกน3เลมเลย.....

สำาหรบกองบรรณาธการกมการเปลยนแปลงเชนกน คอวามสมาชกเขามาเพม และเปลยนตำาแหนงบาง

เพอใหเกดความคลองตว และความเหมาะสม รายละเอยดแจงในวารสารนแลว แตสงหนงทไมเปลยนแปลง

คอ ปณธานในความเสมอภาคสำาหรบทกคนทมสทธในการเสนอความคดเหน และเผยแพรถายทอดประสบการณ

จาก Tacit knowledge ส Explicit knowledge ซงการบนทกลงในวารสาร KM จะทำาใหความร

หรอประสบการณอนมประโยชนจะไมสญหายและจะสงผานจากรนสรนตอไป

แลวพบกนในฉบบหนา

(นายแพทยปรชาชนวภาสกล)

JOURNAL OF KM LERDSIN HOSPITAL | VOLUME 3 NUMBER 2 | APRIL-JUNE 2010 59

บทเรยนการจดการความรโรงพยาบาลเลดสนนชนาท บญตอเตม

นกสงคมสงเคราะหชำานาญการพเศษ

ทปรกษาฝายทรพยากรบคคล

โรงพยาบาลเลดสน กรมการแพทย

นพ.วจารณ พานช ไดใหความหมายของคำาวา

การจดการความรสำาหรบนกปฏบตไววาการจดการความรคอ

เครองมอ เพอการบรรลเปาหมายอยางนอย 4 ประการ

ไปพรอมๆกนไดแก

1.บรรลเปาหมายของงาน

2.บรรลเปาหมายการพฒนาคน

3.บรรลเปาหมายการพฒนาองคกรไปเปนองคกร

เรยนรและ

4.บรรลความเปนชมชนเปนหมคณะ

ความเอออาทรระหวางกนในททำางาน

อ.บดนทร วจารณ เปนบคคลหนงทนาสนใจ

อยางยงในดานการจดการความร(KnowledgeManagement

-KM)และองคการแหงการเรยนร(LearningOrganization)

ไดกลาวไวเมอคราวสมมนาวชาการเมอวนท6สงหาคม

2548ณหองประชม2อาคารHS05คณะมนษยศาสตร

วารสารการจดการความร โรงพยาบาลเลดสน | ปท 3 ฉบบท 2 | เมษายน-มถนายน 255360

และสงคมศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนวาการจดการ

ความร (KM) สงสำาคญมนอยทการลงมอปฏบตใหได

ใชภาษาเดยวกน สอความหมายกนใหได การเรยนรของ

บคคลหวใจสำาคญอยทเราจะไดเรยนรจากการสอนคนอน

(Learning from Teaching) และ สงทสำาคญของการ

จดการความร กคอ เรองของคน การพฒนาคน

คนพฒนาตนเองการวางแผนทำางานการจดลำาดบความ

สำาคญของงานขององคกร

การจดการความรประกอบดวย กระบวนการ

หลกๆ ไดแก การคนหาความรการสรางและแสวงหา

ความรใหม การจดความรใหเปนระบบ การประมวลผล

และกลนกรองความร การแบงปนแลกเปลยนความร

สดทายคอ การเรยนร และเพอใหมการนำาความรไปใช

ใหเกดประโยชนสงสดตอองคกร เครองมอหลากหลาย

ประเภทถกสรางขนมาเพอนำาไปใชในการถายทอดและ

แลกเปลยนความร ซงอาจแบงเปน2กลมใหญๆคอ

1.เครองมอทชวยในการ“เขาถง”ความร ซง

เหมาะสำาหรบความรประเภทExplicit

2.เครองมอทชวยในการ“ถายทอด“ความร

ซงเหมาะสำาหรบความรประเภท Tacit ซงตองอาศย

การถายทอดโดยปฏสมพนธระหวางบคคลเปนหลก

ในบรรดาเครองมอดงกลาวทมผนยมใชกนมาก

ประเภทหนงคอ ชมชนแหงการเรยนร หรอชมชนนกปฏบต

(CommunityofPractice:CoP)

ชมชนนกปฏบต คอ อะไร

คอชมชนทมการรวมตวกนหรอเชอมโยงกนอยาง

ไมเปนทางการโดยมลกษณะดงน

• ประสบปญหาลกษณะเดยวกน

• มความสนใจในเรองเดยวกน ตองการแลกเปลยน

ประสบการณจากกนและกน

• มเปาหมายรวมกน มความมงมนรวมกน

ทจะพฒนาวธการทำางานไดดขน

• วธปฏบตคลายกน ใชเครองมอ และภาษา

เดยวกน

• มความเชอและยดถอคณคาเดยวกน

• มบทบาทในการสรางและใชความร

• มการแลกเปลยนเรยนรจากกนและกน

อาจจะพบกนดวยตวจรงหรอผานเทคโนโลย

• มชองทางเพอการไหลเวยนของความร

ทำาใหความรเขาไปถงผทตองการใชไดงาย

• มความรวมมอชวยเหลอ เพอพฒนาและ

เรยนรจากสมาชกดวยกนเอง

• มปฏสมพนธตอเนองมวธการเพอเพมความ

เขมแขงใหแกเครอขาย

ตามนยามของDOPAKMTeamไดกลาวไววา

CoP เปนกลมคนทมารวมตวกนอยางไมเปนทางการ

มวตถประสงคเพอแลกเปลยนเรยนร และสรางองคความร

ใหมๆ เพอชวยใหการทำางานมประสทธผลทดขนสวนใหญ

การรวมตวกนในลกษณะนมกจะมาจากคนทอยในกลม

งานเดยวกนหรอมความสนใจในเรองใดเรองหนงรวมกน

ซงความไววางใจและความเชอมนในการแลกเปลยนขอมล

ระหวางกนจะเปนสงทสำาคญ

CoP จะมความแตกตางจากการทบคคลมารวมกลม

กนเปนทมปฏบตงานปกตทวไปตรงท CoP เปนการ

รวมตวกนอยางสมครใจ เปนการเชอมโยงสมาชกเขา

ดวยกน โดยมเปาหมายของกจกรรมรวมกน ไมไดมการ

มอบหมายสงการเปนการเฉพาะและจะเลอกทำาในหวขอ

หรอเรองทสนใจรวมกนเทานน

ความรทไดจากการแลกเปลยนในกลมCoPจะ

พฒนาเปนองคความรท เปนประโยชนตอการพฒนา

การทำางานของบคคลและองคกรตอไป และจากการ

แลกเปลยนเรยนรภายในกลมอยางไมเปนทางการใน

ทามกลางบรรยากาศแบบสบายๆ ประกอบกบการใช

เทคนคทเรยกวาสนทรยสนทนา (Dialogue) ซงเปนการ


สนทนาทเคารพความคดเหนของผ พด ใหเกยรตกน

ใหโอกาสกน และไมพยายามขดขวางความคดใคร

พรอมกบรบฟงผอนพดอยางตงอกตงใจ(DeepListening)

ปจจบนมองคกรตางๆ ทงภาครฐและเอกชน

เรมใหความสำาคญในการนำากระบวนการการจดการความร

มาเปนเครองมอในการพฒนาองคกร และมเปาหมายท

ตรงกน คอ ตองการใหองคกรบรรลความสำาเรจในการ

จดการความรกคอเปนองคกรแหงการเรยนร

การจดการความรกบองคกรแหงการเรยนร

การจดการความร หรอ Knowledge Management

เปนเรองทองคกรทงภาครฐและเอกชนเรมใหความสนใจ

กนมากขนซงเกดขนจากการคนพบวาองคกรตองสญเสย

ความรไปพรอมๆ กบการทบคลากรทลาออกหรอเกษยณ

อายราชการอนสงผลกระทบตอการดำาเนนการขององคกร

เปนอยางยงดงนนจากแนวคดทมงพฒนาบคลากรใหม

ความรมากแตเพยงอยางเดยวจงเปลยนไป และเรมม

คำาถามตอไปวาจะทำาอยางไรใหบคลากรองคกรไดเรยนร

รวมกนดงนนการบรหารจดการความรจงสมพนธกบเรอง

องคกรแหงการเรยนร (Learning Organization)หากองคกร

จะพฒนาตนเองใหเปนองคกรแหงการเรยนรกจำาเปน

จะตองบรหารจดการความรภายในองคกรใหเปนระบบ

เพอสงเสรมใหบคลากรเรยนรไดจรงและตอเนอง หาก

องคกรใดมการจดการความรโดยไมมการสรางบรรยากาศ

แหงการเรยนรใหเกดขนภายในองคกรกนบเปนการลงทน

ทสญเปลาไดเชนกน อยางไรกตาม การบรหารจดการ

ความร มความซบซอนมากกวาการพฒนาบคลากรดวย

การฝกอบรม เพราะเปนกระบวนการทตองดำาเนนการตอ

อยางตอเนองภายหลงจากทบคลากรมความรความ

ชำานาญแลวและกเปนเรองททาทายเปนอยางมากในการ

ทองคกรจะทำาอยางไรใหบคลากรเหลานนยนดถายทอด

และแลกเปลยนความรกบผอนทงภายในและภายนอกองคกร

และในขนตอนสดทาย องคกรจะตองหาเทคนค

การจดเกบความรเฉพาะไวกบองคกรอยางมระบบเพอท

จะนำาออกมาใชไดอยางมประสทธภาพบรษทยกษใหญ

หลายแหงในสหรฐอเมรกายงคงแขงขนกนหาวธบรหาร

จดการความรทเหมาะสมกบตนเอง เพอใหอยในโลกของ

การแขงขนไดสำาหรบประเทศไทยนนคงเปนเรองทาทาย

สำาหรบผบรหารทจะหายทธวธในการดงความรออกมา

จากตวบคคลและการกระตนใหบคลากรถายทอดความร


ใหเพอนรวมงาน ซงการถายทอดความรบางประเภทนน

การฝกอบรมอาจจะไมใชวธทดทสด อปสรรคทมกพบ

อย เสมอของการบรหารจดการความรคอพฤตกรรม

“การหวงความร” และวฒนธรรม “การไมยอมรบในตว

บคคล” หากองคกรสามารถกำาจดจดออนทงสองอยางน

ไดการบรหารจดการความรกมใชเรองยากจนเกนไปและ

เปนเรองททาทายของผนำาองคกรทตองมหนาทในการ

พฒนาความรเพอใหมลกษณะเปนองคการแหงการเรยนร

อยางสมำาเสมอ พรอมทงสรางความมสวนรวมในหม

บคลากรใหเกดการแลกเปลยนความร ซงกนและกน

จ า ก ท ไ ด ก ล า ว ม า แ ล ว ใ น เ บ อ ง ต น ว า

การจดการความรเปนกระบวนการหรอเครองมอทชวยให

องคกรมการพฒนาคนพฒนางานพฒนาองคกรและ

นำาไปสการเปนองคกรแหงการเรยนรโรงพยาบาลเลดสน

เรมนำากระบวนการการจดการความรมาเปนเครองมอ

ในการพฒนากระบวนการทำางานทงทางดานบรการ

บรหารและนำาไปสการพฒนาเปนคมอผลงานวชาการ

ทไดการบรณาการจาก tacit knowledge มาเปน

explicit knowledge เผยแพรในวารสารการจดการ

ความรโรงพยาบาลเลดสนและในอนาคตเราจะมการ

เผยแพรผานทางWebsiteซงเรากำาลงพฒนากนอยและ

ในบทความนผ เขยนมความประสงคทจะขอนำาเสนอ

บทเรยนตางๆทไดจากการนำากระบวนการจดการความร

มาใชเปนเครองมอในการพฒนาคนพฒนางานและ

พฒนาองคกรเพอใหโรงพยาบาลเลดสนบรรลเปาหมาย

เปนองคกรแหงการเรยนรตามทมงหวงไว

กจกรรมการจดการความร โรงพยาบาลเลดสน

(จากอดตถงปจจบน)

ป2549โรงพยาบาลเลดสนสงบคลากรเขารวม

ประชมเชงปฏบตการการจดการความรทกรมการแพทย

จดขนณโรงแรมภพมานรสอรทจงหวดนครราชสมา

เพอศกษาแนวคด กระบวนการ การจดการความร

เนองจากเปนเรองทใหมมากในขณะนน

ผลทไดบคลากรไดรบความรแนวคดหลกการ

ในการดำาเนนงานการจดการความรและไดรบมอบหมาย

ใหเปนแกนหลกในการทำางานดานการจดการความร

ในป2549โรงพยาบาลเลดสนจดตงคณะทำางาน

การจดการความรโดยมผอำานวยการโรงพยาบาลเลดสน

(นายแพทยประวทย ลมควรสวรรณ) เปน Chief-

Knowledge Officer คณะกรรมการ ประกอบดวย

รองผอำานวยการกลมภารกจตางๆ หวหนากลมงาน/

ฝายเปนกรรมการ ทำาหนาทเปน คณอำานวย

ทมเลขานการคณะทำางานการจดการความรทำาหนาท

เปนคณประสานคณลขตและกำาหนดใหมการประชม

คณะกรรมการการจดการความรเดอนละ1ครงคณะทำางานฯ

ไดรวมกนกำาหนดวสยทศนพนธกจกำาหนดแผนงาน

การจดการความรใหสอดคลองกบของกรมการแพทย

เปาหมายของการจดการความร ทกำาหนดไว

ในเบองตน คอ โรงพยาบาลเลดสนเปนองคกรแหงการเรยนร

(ความใฝฝนในตอนนน)เรมKickoffกจกรรมการจดการ

ความร โดยการประชาสมพนธแนวคดการจดการความร

ในโรงพยาบาลโดยตดบอรดประชาสมพนธIntranet

และประชาสมพนธทางเสยงตามสายของโรงพยาบาลเลดสน

อยางตอเนองและในการประชมวชาการโรงพยาบาล

เลดสนไดเชญดร.ประพนธผาสขยดมาบรรยายเรอง

การจดการความร แตเปนทนาเสยดายทเวลาของการ

บรรยายคอนขางนอย และบรรยากาศของการบรรยาย

ผเขารวมประชมเดนเขา ออก หองประชมบอยครง

( เปนธรรมชาตของการจดประชมภายในองคกร)

ป2550เรมจดทำาโครงการการจดการความร

โรงพยาบาลเลดสนอยางเปนจรงเปนจง โดยคณเออ

ไดกรณาเอองบประมาณ แนวทางการดำาเนนงาน บคลากร

และทรพยากรตางๆกจกรรมทดำาเนนการคอการหา

คำาตอบวาการจดการความรคออะไร


วนท12-13ตลาคม2549จดประชมเชงปฏบตการ

การจดการความร เปนการจดประชมนอกสถานท

(วงสงหรสอรท)ผเขารวมประชมประกอบดวยผบรหาร

โรงพยาบาลสมาชกองคกรแพทยคณะทำางาน(คณอำานวย

/คณประสานและคณกจบางสวน)

วตถประสงคเพอใหความรแนวคดกระบวนการ

ของการจดการความร แกคณอำานวย คณะทำางาน

คณประสานและคณกจ)

เปาหมายคอใหคณอำานวยเปนกลไกในการนำา

ให เ กดกจกรรมการจดการความรภายในหนวยงาน

เปนผเสรมพลงเอออำานวยรวมทงคนหาคณกจภายใน

หนวยงาน และใหโอกาสคณกจรวมกนจดตงชมชน

น กปฏ บ ต ข อ งหน ว ย ง าน เพ อ ใ ห เ ก ด ก า รทำ า ง าน

การจดการความรทเปนรปธรรม

กจกรรมรบฟงการบรรยายจากผทรงคณวฒ

นายแพทยสมศกด ชณหรศม อาจารยนนทา อวมกล

เปนวทยากรบรรยายและจดworkshopชมชนนกปฏบต

ผลของการจด workshopพบวาคณอำานวย

คณกจยงไมคอยเขาใจในแนวคดของการจดการความร

ทมคณประสานไดเกบปญหาอปสรรคมารวมกนคดวา

คร ง ตอไปควรจะดำ า เนนการอ ยางไร เ พอใ หบรรล

วตถประสงคและเปาหมายทตงไว

ในวนท5-6กมภาพนธ2550จดประชม

เชงปฏบตการนอกสถานทอกครงเชญอาจารยประพนธ

ผาสขยดมาบรรยายและจดทำาworkshopชมชนนกปฏบต

ทจะมาทำาหนาทเปนคณกจคณลขตการจดworkshop

ครงนสนกมากเราเรมรจกModelปลาทSECIModel

และคำาศพทตางๆของการจดการความรและเรมเขาใจวา

แกนของการจดการความรคอการถายทอดTacitKnowledge

โดยใชเทคนคการเลาเรองสนทรยสนทนาการสอสารเชงบวก

การคดเชงบวกการยอมรบความคดเหนของกนและกน

เปนตน

วนท14-15สงหาคม2550เชญวทยากร

จากสถาบนเพมผลผลตมาจดworkshopชมชนนกปฏบต

นอกสถานทอกครงการทเราเชญวทยากรจากสำานกตางๆมา

เรามสงทซอนเรนไวในใจคอเราตองการศกษาเทคนค

วธการกลวธของวทยากรแตละทานเพอนำามาปรบใช


ในการจดกจกรรมครงตอไป

เราใชเวลาประมาณปเศษในการศกษาหาคำาตอบ

วาKMคออะไรทำาไมตองทำาKMและเปาหมายของKM

ทแทจรงมอะไรเปนตวชวดหลงจากนนเรากเรมมาทบทวน

ผลการดำาเนนงาน (AAR) เรากพบวา การเชญวทยากร

จากภายนอกมาบรรยายคงจะไมชวยใหการดำาเนนการ

จดการความรของเราบรรลผลเพราะคนทจะรถงแกนการ

ทำางานทศทางการพฒนาคนพฒนางานและพฒนา

องคกรกนาจะเปนคนเลดสนเองเพราะการพฒนาเราตอง

มงเนนการพฒนางานประจำาใหเกดการเรยนรรวมกน

ถายทอดเทคนคทกษะตางๆทใชในการทำางานสามารถ

ประสานเครอขายภายในไดในแนวราบรวมทงการขยาย

ผลการประสานเครอขายภายนอกองคกรเราจงเรมมาจด

workshopชมชนนกปฏบตภายในสถานทและทม

เลขานการกเปนวทยากรกนเอง วทยากรหลกกคอ

นายแพทยสทศนดวงดเดนและคณนชนาทบญตอเตม

และมทมจากเวชนทศนทำาหนาทเปนคณลขตบนทกภาพ

วดโอภาพถายกจกรรมไวทกกระบวนการเรมจดครงแรก

เมอวนท21-22กมภาพนธ2550มคณกจคณลขต

เขารวมกจกรรม120คนและจดworkshopชมชน

นกปฏบตอก9กลมในชวงเดอนกนยายน-ตลาคม2550

มการจดworkshopชมชนนกปฏบตภายนอก

สถานทอกครงคราวนเราเนนคณกจระดบปฏบตการโดย

มงเนนใหคณกจเขาใจกระบวนการของการจดการความร

เพราะเราเชอวา ผทมบทบาทสำาคญในการขบเคลอน

กระบวนการการจดการความรคอคณกจทเกาะอยกบงาน

ในหนาท ซงคณกจจะปนผทมการสะสมประสบการณ

รถงแกนของปญหา อปสรรคทมผลใหงานขององคกร

ไมบรรลเปาหมายและอกสงหนงทมจดการความรตองการ

คอการทะลายกำาแพงทกนไวของคณกจทงหลายใหพงลง

และเหนความสำาคญของการบรณาการงานทตนเอง

ทำาอยกบงานของผอนในองคกร ลบลางคำาวา บานใคร

บานมน แตเปนบานของเรา ดงนนเราจงใชทมการจดการ

ความร(คณประสาน)เปนวทยากรวทยากรหลกกคอ

นายแพทยสทศนดวงดเดนและนางสาวนชนาทบญตอเตม

และมทมงานจากฝายทรพยากรบคคลทำาหนา ท จด

กจกรรมเสรมความสมพนธภายในหนวยงานAARแลว

พบวา การจดการความรทไดผลในดานการพฒนางาน

พฒนาคน พฒนาองคกร เพอใหบรรลเปาหมายของ

หวปลาใหญเราตองใหความสำาคญกบคณกจคณลขต

เพราะคณกจ คณลขต จะเปนกลไกสำาคญในการ

เชอมโยงการจดการความรใหรวมเปนเนอเดยวกนกบ

งานประจำาดงนนควรมการเสรมพลงดวยการใหกำาลงใจ

ชนชมในผลงานทเกดขน เนองจากผลงานทเกดขนจาก

ชมชนนกปฏบตจะเปนขมความรทเปนความรมอหนง

ทสามารถเชญผเชยวชาญมาใหคำาแนะนำาสกดขมความร

เหลานใหเปนแกนความรทเผยแพรใหผเกยวของนำาไป

ปรบใชได

ตอมาเรามการจดworkshopชมชนนกปฏบต

ภายนอกสถานทกนอกครงทจงหวดกาญจนบรเพอให

ผเกษยณไดถายทอดTacitKnowledgeจากรน....สรน

เปนการสบทอดประสบการณท ไดสะสมมาตลอด

การทำางานใหชนรนหลงไดนำาไปปฏบตการจดประชมครงน

เราไดเหนกลเมดเดดๆของผอาวโสมากมายโดยเฉพาะ

อยางยงตวอยางการทำางานของคณเออ(นายแพทยประวทย)

ฟงแลวเราไดเหนถงความมงมนของอาจารยตงแตวยเรยน

จนสำาเรจแพทยศาสตรบณฑตนอกจากนนเรายงไดเหน

ตวอยางทดของพยาบาลอาวโสและบคลากรสายงานอนๆ

ซงนบวาเปนความรท เราเชอวาไมสามารถหาไดจาก

ตำาราเลมใดๆทงสน

กจกรรมตอมาคอการจดworkshopชมชน

นกปฏบตภายนอกสถานทเพอการพฒนาองคกรท

จงหวดสพรรณบรเมอวนท8-9มค.2553กลมเปาหมาย

คอเจาหนาทบรรจใหมผลของการจดไดชมชนนกปฏบต

ใหม 7 กลม มหวขอความรเกยวกบการพฒนาองคกร

เนนการใหบรการผปวย7หวขอ


และการจดworkshopชมชนนกปฏบตภายนอก

สถานทเพอการพฒนาองคกรเรากจดกนมาอยางตอเนอง

จนถงปจจบนโดยมการสลบหมนเวยนหวขอความร

ชมชนนกปฏบตและเรามงมนวาบคลากรในโรงพยาบาลเลดสน

จะไดเขารวมกจกรรมการจดการความรอยางทวถง

การสรางและแสวงหาความร

1. การเสาะแสวงหาขมความรจากชมชน

นกปฏบต (การคนหาทนปญญา)

หลงจากทคณะทำางานการจดการความรได

ดำาเนนกจกรรมตางๆ ไดระยะหนง กไดเรมกจกรรม

เสาะแสวงหาชมชนนกปฏบตเพอนำาทนปญญาทมอยใน

ตวบคคลทมมาสรางมลคาเพมโดยใหมาขนทะเบยน

เปนชมชนนกปฏบตทฝายทรพยากรบคคล ซงสามารถ

รวบรวมชมชนนกปฏบตไดประมาณ57ชมชนเปนชมชน

ทจดต งขนภายในหนวยงานเพอสรางหวขอความร

จากงานประจำา และรวมกนพฒนาการทำางานใหม

ประสทธภาพมากยงขนนอกจากนนยงมงเนนการพฒนา

คนใหมการแลกเปลยนเรยนรกน ขณะนนเรารวบรวม

หวขอความรทนำามาใชพฒนางานประจำาได

สรปผลการดำาเนนงาน

ป2549มหวขอความรรวม67เรอง






หวขอความรท งหมดขางตนเปนขมความร

ทเกดจากชมชนนกปฏบต (ความรเกดจากการปฏบตงาน

ในหนาท)

การพฒนาตอไปคอการสกดขมความรใหเปน

แกนความร ทจะนำามาใช เ ปนคมอในการปฏบตงาน


2. การศกษาดงานโรงพยาบาลบานตาก

โรงพยาบาลบานตาก เปนโรงพยาบาลชมชน

ขนาด60เตยงและเปนโรงพยาบาลทมชอเสยงในดาน

การจดการความร หลายคนคงแปลกใจวา ทำาไม?

โรงพยาบาลเลดสนทเปนโรงพยาบาลศนยขนาด610เตยง

จะไปศกษาดงานจากโรงพยาบาลขนาดเลกการหาเครอขาย

เพอศกษาการพฒนาองคกรนน เราคดวาขนาดของ

โรงพยาบาลไมใชเรองใหญ แตกลยทธของการบรหาร

จดการของโรงพยาบาลบานตากเปนเรองททาทายทจะให

เราเขาไปเรยนรดงนนในวนท26-27ตลาคม2550

เราจงไดนำาทมคณอำานวยไปดงานทโรงพยาบาลบานตาก

สงดๆทเราไดมาจากบานตากคอคณเออ(ผอำานวยการ)

เปนผนำาดานการจดการความรทเขมแขง และใหความ

สำาคญวาการจดการความรเปนกลไกในการพฒนา

เครองมอทใชในการพฒนามมากมายตงแต

TQMCQIHAKMฯลฯ

กจกรรมการพฒนาใชแนวคดแบบคดใหญทำาเลกพนท

การพฒนาครอบคลมทกพนทสรางวฒนธรรมการพฒนา

ใหเปนแนวทางเดยวกน

สงทไดแลกเปลยนเรยนรมาคอโรงพยาบาลบานตาก

มวฒนธรรมการทำางานเปนทมในทกสายงานเปดรบแนวคด

ใหมๆแลวนำามาปรบใชมการประชาสมพนธผลการดำาเนน

งานอยางตอเนองและคณเออเปนตนแบบของการพฒนา

ในทกๆดาน

3. ก จกรรมการจดการความร เพ อจดทำ า

Best Practice ดานการพยาบาลรวมกบเครอขายพยาบาล

เขต 19 กรงเทพมหานคร (เพอนชวยเพอน)

กลมภารกจบรการวชาการทมรองผอำานวยการ

กลมภารกจบรการวชาการเปนคณอำานวยไดสงพยาบาล

วชาชพ (คณกจ คณลขต) ทมความเชยวชาญดานการ

พยาบาลสาขาตางๆ เขารวมเครอขายพยาบาลเขต 19

กรงเทพมหานคร จดทำา Best Practice ดานการ

พยาบาลรวม4เรอง

4. การจดทำาโครงการวจยชด การจดการความร

เพอการดแลผปวยออรโธปดกส

คณเออ(ผอำานวยการ)คณอำานวย(รองผอำานวยการ

กลมภารกจบรการวชาการ)ไดรวมกนเสรมพลงสนบสนน

ใหกลมภารกจบรการวชาการจดทำาโครงการวจยชด

การดแลผปวยออรโธปดกส รวม 10 โครงการ โดยใช

งบประมาณจากงบเงนบำารงโรงพยาบาล (อยระหวาง

ดำาเนนการ)สงทไดจากการจดการความรคอเราคนหา

ผทม Tacit Kwonledge ดานการพยาบาลผปวย

ออรโธปดกสตางๆรวมทงเชญผทรงคณวฒมาเปนทปรกษา

ใหความรใหมวเคราะหปญหาอปสรรคฯลฯ

5. การอบรมชมชนนกปฏบ ต เพอการวจย

(เทคนคการเขยนบทความทางวชาการ)

จากการทบทวนภารกจสำาคญดานวชาการพบวา

งานวจยเปนภารกจสำาคญทหนวยงานในกรมการแพทย

ตองดำาเนนการใหบรรลเปาหมายและจากผลการประเมน

ผลสมรรถนะรายบคคลตามนโยบายของกรมการแพทย

พบวาCompetency gab ทบคลากรไมผานเกณฑ

การประเมนคอ ใจรกในการวจย คณะทำางานรวมกบ

ฝายทรพยากรบคคล(คณประสาน) จดประชมเชงปฏบตการ

การจดการความรเรองเทคนคการเขยนบทความ โดย

กำาหนดกลมเปาหมาย (คณกจ) คอแพทยประจำาบาน

และทมสหวชาชพ มหนวยงานภายนอกเขารวมเปน

ชมชนนกปฏบตอาทสถาบนโรคทรวงอกสถาบนประสาท

สถาบนสขภาพเดกมหาราชน สถาบนมะเรงแหงชาต

โรงพยาบาลรามาธบด โดยมคณเออคอผอำานวยการเออ

งบประมาณสถานททรพยากรบคลากรและ

รองผอำานวยการกลมภารกจวชาการ (นายแพทยธวช

ประสาทฤทธา)เปนคณอำานวยสำาหรบวทยากรทใหความร

และรวมจดทำาWorkshopใหคณกจกคอบคลากรของ


โรงพยาบาลเลดสนอาทอาจารยธวชอาจารยวฒชย

อาจารยประสพ อาจารยสทศน อาจารยกฤษณพงษ

คณนชนาทและผททำาหนาทประสานงานคอทมเลขานการ

คณะทำางานการจดการความร ทมบรรณารกษ และ

คณลขตของเราคองานเวชนทศน ทบนทกการประชมไว

ทกขนตอน การจดประชมครงนเราทำาวนเสาร ใชเวลา

5วนเพราะตองการใหคณกจของเรามเวลาเตมทในการ

ทำากลม

ผลลพธทไดจากการจดการความรคอมหวขอ

ความรทจะทำาเปนงานวจยในปงบประมาณ2553รวม

6เรอง

เปาหมายทบรรลคอการบรณาการการรวมแสดง

ความคดเหนแลกเปลยนเรยนรท เปนทมสหวชาชพ

ทงในทมวทยากร และทมคณกจ และตองขอขอบคณ

วทยากรเครอขายคออาจารยรชตะตงศรพานชจาก

โรงพยาบาลรามคำาแหงทมาใหความรและแลกเปลยน

เทคนควธการทางสถตเพอการวจยใหกบคณกจ

6. การสรางความรดวยระบบขอมลแบบ UCHA

เพอการจดการความรระบบรายงานขอมล

เปนการสรางชมชนนกปฏบตเพอรวมกนจดทำา

ระบบรายงานขอมลตามความตองการของUserโดยไดรบ

ความอนเคราะหจาก อาจารยทวทอง กออนนตกล

มาเปนผเชยวชาญชแนะการจดทำาระบบรายงานขอมล

เพ อนำามาใชประโยชน ในการว เคราะหความเส ยง

คนหาอบตการณรายงานKPIรายบคคลเปนตน

โดยมการจดประชมชมชนนกปฏบตUCHAอยางตอเนอง

เดอนละ1ครงจำานวนชมชนนกปฏบตUCHA18กลม

ผล ง านท สำ า เ ร จ แ ล ว แ ล ะ ส าม า ร ถนำ า ม า

ใชประโยชนไดรวม8ชมชนและไดนำาผลงานนำาเสนอ

ในเวทมหกรรม KM กรมการแพทยเม อวนท

7-8กรกฎาคม2552


การเขาถงความร

1. การจดทำา Website

หวหนากลมงานเทคโนโลยสารสนเทศจะม

บทบาทเปนคณวศาสตรไดจดServerใหใชรวมกบ

Websiteของฝายทรพยากรบคคลและหองสมดมการ

แลกเปลยนเรยนรโดยผานIntranetมบรการE-Library

ผรบบทบาทคณประมวลคอ ทมหองสมดและ

ฝายทรพยากรบคคล

2. การจดตงคลงความร

เมอโรงพยาบาลดำาเนนงานการจดการความร

ไดระยะหนง(AAR)คณะทำางานมความคดเหนตรงกนวา

นาจะมคลงความรสำาหรบจดเกบความรทงความรทได

จากการสงบคลากรเขาไปรบการอบรมสมมนาความร

ทสรางขนจากชมชนนกปฏบต ความรจากตนทนเดมท

กระจดกระจายอยตามทตางๆ คณเออในขณะนนคอ

อาจารยประวทยทานกใหการสนบสนนเออทงสถานท

บคลากรทรพยากรทจำาเปนตองใชโดยมการจดตงคลง

ความรใหอยทหองสมด มพยาบาลวชาชพเปนหวหนา

คลงความรคอคณจนทรเพญและคณสขใจมคณประภา

บรรณารกษ(คณประมวล)เปนผดำาเนนการเรองการนำาความร

จดเกบไวในServerเพอรอการสกดใหเปนแกนความร

และนำาไปเผยแพรผานทาง Website ของโรงพยาบาลเลดสน

วธการนำาขมความรมาจดเกบไวในคลงความร

• รวบรวมทนความร(แกนความร)ทมอยเดม

มาจดหมวดหม ใ หงายตอการคนหามาใชประโยชน

ทนความรทมอยเดมสวนใหญจะเปนผลงานทางวชาการ

ของแพทยสาขาออร โธป ดกส ท จดพมพเผยแพร ทง

ใน/นอกประเทศ

• ผลงานจากการบรรยายความรสประชาชน

• ผลงานจากการสรปผลการประชมสมมนา

อบรมหลกสตรตางๆสามารถรวบรวมเปนขมความรได

มากกวา1,000เรองตอป

AAR แลวพบวา เราตองพฒนาคลงความร

ใหเปนฐานขอมลความรอกมากมาย กำาลงหาแนวทาง


การพฒนาทเหมาะสม

การแบงปนและแลกเปลยนเรยนร

การนำาเสนอผลงานการจดการความร

วนท 11-14 มนาคม 2551 นำาเสนอ

ผลงานการจดการความรในการประชมHAForumท

เมองทองธาน เปนการนำาเสนอเรองเลาทไดจากประสบการณ

การทำางานของงานสงคมสงเคราะหและClinicalTracer

ของกลมภารกจบรการวชาการซงเราไดรบคำาชมจากทมผตดตาม

พระเจาวรวงคเธอพระองคเจาโสมสวลพระวรราชาธนดดามาศ

วาเปนการทำาKMทไมยากแตนำาไปใชประโยชนไดจรง

วนท7-8กรกฎาคม2551นำาเสนอผลงาน

การจดการความรในมหกรรมการจดการความรของ

กรมการแพทยทโรงพยาบาลราชวถมผลงานทนำาเสนอ9เรอง

วนท7-8กรกฎาคม2552นำาเสนอผลงาน

การจดการความรในมหกรรมการจดการความรของ

กรมการแพทย ทโรงแรมเอเชยแอรพอรท มผลงานท

นำาเสนอผลงานทเปนโปสเตอร6เรองOralPresentration

2เรอง

การสรางเครอขายการจดการความร

วนท16-18กย.2552ประชมชมชนนกปฏบต

การเพมมลคาบรรณารกษแพทยโดยมเครอขายบรรณารกษ

ทงในและนอกสงกดกรมการแพทยทวประเทศเขารวม

ประชมโดยมบคลากรของโรงพยาบาลเลดสนเปนวทยากร

การอบรมชมชนนกปฏบต Tacit Knowledge to Explicit

Knowledge

วนท23-24กค.2553จดประชมชมชนนกปฏบต

TacitKnowledgetoExplicitKnowledgeโดยม

บ ค ล า ก ร ข อ งโ ร ง พ ย าบ า ล เ ล ด ส น เ ป น ว ท ย า ก ร

(สทศนสมสทธนชนาทประภา)

การนำาเสนอผลงานคณภาพ CQI

โรงพยาบาลเลดสน จดมหกรรมคณภาพเปน

ประจำาทกปๆละ2ครงการนำาเสนอผลงานจะเปนผลงาน

คณภาพทางคลนกและสายงานสนบสนนหลงจากทเรา

ดำาเนนงานKMไปแลวประมาณปครง เรากพบวา

การนำาเสนอCQIเมอปลายป2551มการนำากระบวนการ

การจดการความรมาเปนเครองมอในการพฒนางาน

พฒนาทม ซงจะสงผลใหองคกรพฒนาไปตามทศทาง

ทกำาหนดไว

การจดตลาดนดความร (นำาเสนอผลงาน)

เรมจดครงท1เมอวนท21-22พฤษภาคม2552

มการนำาเสนอผลงาน KM ของชมชนนกปฏบตตางๆ

รวม37เรอง

ครงท 2 วนท 16-17 กมภาพนธ 2553

มการนำาเสนอผลงาน KM ของชมชนนกปฏบตตางๆ

รวม25เรอง

การจดตลาดนดความรครงตอไป เปนการจด

รวมกนในการประชมวชาการ โรงพยาบาลเลดสน

(วนท25-27สงหาคม2553)

การประมวลและกลนกรองความร

การจดทำาวารสารการจดการความร

ก า ร จ ด ทำ า ว า ร ส า ร ก า ร จ ด ก า ร ค ว า ม ร

โรงพยาบาลเลดสน มแนวคดมาจากคณเอ อ

(นายแพทยประวทย)มความคดวานาจะหาเวทใหชมชน

นกปฏบตไดนำาขมความรทสกดมาเปนExplicitKnowledge

มาเผยแพรใหเพอนรวมงานไดเรยนร


วธการดำาเนนงาน

1.จดตงกองบรรณาธการ

2.ประชาส มพ นธ ให ช าว เ ลด สน ช วยก น

เขยนบทความหวขอความรทไดจากประสบการณเนน

TacitKnowledge

3.จดประชมผสนใจชแจงวตถประสงคแนวทาง

การเขยน

4.กองบรรณาธการตรวจเนอหา และให

ขอเสนอแนะ ในวารสารเลมแรกจะเหนวามผลงานของ

กองบรรณาธการคอนขางมาก เนองจากเราทำา

เปนตวอยาง ขณะนเราไดรบการตอบรบดานการจดสง

เนอหามาลงในวารสารเพมมากขนวารสารจดทำามาแลว

5ฉบบและเผยแพรใหกบทกหนวยงานในสงกดกรมการแพทย

และหากสนใจรายละ เอ ยดของวารสารสามารถ

Download ไดท Website ของโรงพยาบาลเลดสน

กจกรรมการจดการความร ป 2554

30พย.2553คณะทำางานและกองบรรณาธการ

วารสารการจดการความรจดประชมเชงปฏบตการชมชน

นกปฏบต เรอง Tacit Knowledge to Explicit

Knowledgeครงท1เพอสนบสนนใหชมชนนกปฏบต

นำาเสนอผลงานKMลงตพมพในวารสารการจดการความร

และสอตางๆ จำานวนชมชนนกปฏบต ทเชญเขาประชม

44กลม

ผลการดำาเนนงาน

ม ก า ร แ ล ก เ ป ล ย น เ ร ย น ร ว ธ ก า ร เ ข ย น

บทความเชงวชาการ และบทความจากประสบการณ

การอางองเอกสารทเกยวของ


7ธนวาคม2553คณะทำางานและกองบรรณาธการ

วารสารการจดการความร ประชมเชงปฏบตการ

ชมชนนกปฏบตเรองTacitKnowledgetoExplicit

Knowledgeครงท2เพอสนบสนนใหชมชนนกปฏบต

นำาเสนอผลงานCQIลงตพมพในวารสารการจดการความร

และสอตางๆจำานวนชมชนนกปฏบตทเชญเขาประชม

18กลม


มการแลกเปลยนเรยนรวธการเขยนบทความ

เชงวชาการและบทความจากประสบการณการอางอง

เอกสารทเก ยวของ นกเขยนมอใหมมโอกาสแสดง

ความคดเหนเกยวกบปญหาและอปสรรคตางๆ รวมทง

มแนวทางในการพฒนาการเขยนบทความอกดวย

25-26มกราคม2554คณะทำางานการจดการความร

จดประชมเชงปฏบตการณนานารสอรทแอนดสปา

อ.แกงกระจานจ.เพชรบรกลมเปาหมายทมทนำาเสนอ

ผลงานKMและCQI

วตถประสงค

• ประมวลและกลนกรองหวขอความรใหเปน

หวขอความรใหมนวตกรรมใหม

• ผสมผสานหวขอความรทมแนวทางเดยวกน

ใหเปนหวขอความรหลกและสามารถนำาไปปฏบตจรงได

• สรางเครอขาย KM ใหเขมแขงเพอแบงปน

และแลกเปลยนความร

• การเลาเรองจากประสบการณทประทบใจ

ทไดจากKM

สงทผเขยนนำาเสนอมาในทนเปนเพยงตวอยางกจกรรม

การจดการความรของโรงพยาบาลเลดสนทไดเรยนผด

เรยนถกกนมาตงแตเรมตน จนถงปจจบน แตเรายงม

กจกรรมอกหลายกจกรรมทไมไดนำามาเสนอในทน

อกมากมายหากสนใจทางคณะกรรมการจดการความร

ยนดทจะแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน และสามารถ

ประสานงานมาไดทฝายทรพยากรบคคล และหองสมด

โรงพยาบาลเลดสน


อคคภย ใกลตว

ฝกพรอม ปองกน เมอไฟมา

ปจจบนโรงพยาบาลเลดสน มอาคารสงหลายอาคาร

และถกรายลอมไปดวยสงกอสรางทสงๆภายในโรงพยาบาล

ประกอบดวยอาคารกาญจนาภเษกซงมความสง25ชน

อาคาร 33 ป ซงเปนอาคารเกา และตกสงเสรมบรการ

เชอมตดกบอาคารกาญจนาภเษกนอกจากนโรงพยาบาล

ยงอยใกลกบทางดวนและอาคารพาณชย รวมทงเขตชมชน

หนาแนน กลมงานวสญญวทยาและหนวยงานหองผาตด

ซงตงอยชน 4 ของอาคารกาญจนาภเษกใหบรการผปวย

ทมารบการผาตด ในแตละวนเปนจำานวนมาก และม

เครองมอทมราคาแพงกลมงานวสญญวทยาและหนวยงาน

หองผาตดจงไดตระหนกถงความสำาคญตลอดจนอนตราย

จากการเกดเพลงไหม กลมงานวสญญวทยาจงไดเชญ

วทยากรภายนอกมาใหความรแกบคลากรของทง2หนวยงาน

จรนทร เลศสงวนสนชย พยาบาลวชาชพชำานาญการ

จนทรา จนทรจรส พยาบาลวชาชพชำานาญการ

ดารารตน สระมานนท พยาบาลวชาชพชำานาญการ

ภทราพร ประเสรฐอครกล พยาบาลวชาชพชำานาญการ

จรยาพร ทองภกด หวหนากลมงานวสญญวทยา

หนวยงานการพยาบาลวสญญ กลมภารกจบรการวชาการ



เพอใหทราบถงการดบเพลงเบองตนรวมทงการปองกน

ไมใหเกดเพลงไหมเพอทจะนำาความรเบองตนทไดจาก

วทยากรมาประมวล และประชมหารอรวมกน ภายใน

กลมงานวสญญและหนวยงานหองผาตด เพอใหเกด

แนวทางการปฏบต ในการปองกนและการจดการ

เมอเกดเพลงไหมในหองผาตดของโรงพยาบาลเลดสน

ตอไปทงนไดสรปในทประชมของทง2หนวยงานไดเชญ

วทยากรจากภายนอกมาใหความรเกยวกบการเกดอคคภย

และการปองกนโดยไดเชญวทยากร

• พนตำารวจโท กฤตเมธ วงศเนตร สารวตรฝาย

อำานวยการกองบงคบการตำารวจนครบาล6

• ดต.วทร ศรวลย สงกดผบงคบหมงานสบสวน

กองกำากบการสวสดภาพเดกและสตร

• นายไพโรจนจนเจอกองอำานวยการปองกน

และบรรเทาสาธารณภย สำานกงานปองกนและบรรเทา

สาธารณภยกทม.

เปดการอบรมโดยหวหนาวสญญพยาบาล

และพ.ต.ท.กฤตเมธวงศเนตรบรรยาย


1.เพอใหมความรและมความสามารถปองกน

การเกดอคคภย และใชอปกรณดบเพลงไดอยางถกตอง

และรวดเรว

2.เพอใหสามารถเคลอนยายผปวยตลอดจน

อปกรณตางๆไดอยางถกตองและรวดเรว

3.เพอใหมทกษะและความมนใจในการชวยเหลอ

ตนเองและผอนไดอยางถกตองและรวดเรว

4.เ พอ ปองกนการสญเ สยทรพยากรบคคล

ของหนวยงาน ตลอดจนอปกรณ และเครองมอเครองใช

ทางการแพทยทสำาคญ

เจาหนาทวสญญฟงการบรรยาย

รปแบบกจกรรมในการจดการความร

1.จดการอบรมเชงบรรยายความรเกยวกบการ

เกดเพลงไหม เพอเพมเตมความรใหม และสรางเสรม

ความมนใจใหเจาหนาททกคน

2.จดการอบรมเชงปฏบตการ เพอใหสามารถ

แยกชนดของเชอเพลงทเกดขน และมทกษะในการใช

อปกรณดบเพลงไดอยางถกตองและรวดเรว

3.ทำาใหเกดการทำางานเปนทมมขนตอนและม

ความพรอมเพรยงกนซงทำาใหสามารถระงบเหตเพลงไหม

ขนตนได


4.ทำาใหเกดความปลอดภยทงเจาหนาทและ

อปกรณเครองมอเครองใชตางๆของหนวยงาน

วทยากรบรรยายใหทงความรและความสนกสนาน

ทฤษฎการเกดเพลงไหม

การสนดาปหรอการเผาไหม(Combustion)

คอ ปฏกรยาเคม ทเกดจากการรวมตวของเชอเพลงกบ

ออกซเจน ซงเปนผลใหเกดความรอนและแสงสวางกบ

สภาพการเปลยนแปลง

ไฟจะเกดขนไดตองประกอบดวยองคประกอบ

3 อยาง หรอเรยกวา ทฤษฎสามเหลยมของไฟ คอ

1.เชอเพลง

2.ความรอน

3.ออกซเจน

เมอเกดไฟขน และมการเกดไฟอยางตอเนอง

ซงประกอบดวยองคประกอบ4อยางเปนองคประกอบ

ของการลกไหมอยางตอเนองมผลใหเกดเพลงไหมเรยก

ทฤษฎปรามดของไฟ(Tetrahedron)

1.เชอเพลง

2.ความรอน

3.ออกซเจน

4.ปฏกรยาลกโซ

1. เชอเพลง

เชอเพลงททำาใหเกดการลกไหมมาจากสารเคม

ซงอาจแบงได2ประเภทคอ

สารอนนทรยเคม และอนทรยเคม

สารอนนทรยเคม เปนสารทเปนพวกแรธาตท

ไมไดเกดจากสงมชวตและไมมสวนประกอบของคารบอน

(C)เชนโปตสเซยมไนเตรท(KNO3)โซเดยม(Na)

แอมโมเนยมไนเตรท (NH4 NO

3) รวมทงกรดตางๆ

เชนSulfuricacid(H2SO

4)Hydrochloricacid(HCI)

และNitricacid(HNO3)เปนตน

สารอนทรยเคม เปนสารทมาจากสงทมชวต

มสวนประกอบของธาตคารบอน(C)อยเสมอเปนสารเคมท


ไดมาจากรางกายมนษยสตวและพชเมอสงเหลาน

ตายและทบถมกนนานนบพนลานปกจะกลายเปนนำามน

ถานหนกาซธรรมชาตสารอนทรยทเปนเชอเพลงซงเปน

สารไวไฟหรอสารระเบดไดมาจากนำามนถานหนกาซ

ธรรมชาตผลตภณฑทไดมาจากอนทรยสารถกนำาไปผลต

สารเคมอ นไดอกมากมายเชนผลตนำามนเบนซน

(Gasoline)นำามนดเซล(Solaroil)นำามนกาด(Kerosene)

นำามนหลอลน(Lubricant)ผลตภณฑพลาสตกตางๆ

รวมทงเสนใยสงเคราะหผลตยารกษาโรคเครองสำาอาง

ตวทำาละลาย(Solvent)ยากำาจดแมลงศตรพชปย

และวตถระเบดตางๆเปนตน

2. ความรอน

เปนสงททำาใหอณหภมของเชอเพลงสงขนถง

จดตดไฟ(lgnitionpoint)ทำาใหองคประกอบของการ

เกดไฟ(ปฏกรยาการสนดาป)เกดขนอยางเหมาะสมซง

เชอเพลงแตละชนดยอมจะมจดตดไฟไมเหมอนกน เชน

เชอเพลงเหลวอาจมจดตดไฟตำากวาพวกเชอเพลงแขง

ซงสามารถแยกคณสมบตของความรอนททำาใหเชอเพลง

ถงจดตดไฟตางๆดงน

• จดวาบไฟ(FlashPoint)คอจดทมปรมาณ

ความรอนเพยงพอใหเชอเพลงเหลวหรอแขงใดๆคายไอ

หรอกลายเปนไอเขาผสมกบอากาศอยางไดสดสวนกจะ

ลกไหมวาบขนชวขณะแลวกจะดบไปเพราะอตราการระเหย

ของสารเชอเพลงจากของแขงหรอของเหลวนอยเกนกวา

ทจะทำาใหเกดเปลวไฟอยางตอเนอง

• จดลกตดไฟ(FirePoint)คอจดทมปรมาณ

ความรอนเพยงพอใหเชอเพลงเหลวหรอแขงใดๆคายไอ

หรอกลายเปนไอเขาผสมกบอากาศอยางไดสดสวนและ

เกดการลกไหมขน เม อม เปลวไฟหรอประกายไฟท

เหมาะสมและเกดเปนการเผาไหมอยางตอเนองโดยปกต

แลวจดตดไฟของสารเชอเพลงจะสงกวาจดวาบไฟมาก

หรอนอยขนกบคณสมบตของเชอเพลงชนดนนๆ

• จดลกตดไฟไดเอง(Autoignitiontemperature

หรอAIT)คอจดอณหภมททำาใหสารเชอเพลงเกดการ

ลกไหมขนไดเองโดยไมตองอาศยการจดตดไฟจากแหลง

ภายนอก

3. ออกซเจน

บรรยากาศทวๆไปมไนโตรเจน79.04%ออกซเจน

ผสมอย20.93%และคารบอนไดออกไซด0.03%โดย

ออกซเจนจะเปนตวทำาใหเกดการเผาไหม การเผาไหม

แตละครงตองการออกซเจนประมาณ16%เทานน

ถาออกซเจนตำากวา16%กจะไมชวยใหเกดการเผาไหม

ตอไป ไฟจงจะมอดดบลงได ดงนนจะเหนวาเชอเพลง

ทกชนดถกลอมรอบไปดวยออกซเจนอยางเพยงพอสำาหรบ

การเผาไหมยงมออกซเจนมากเชอเพลงกยงตดไฟไดดขน

และเชอเพลงบางประเภทมออกซเจนในตวเองอยาง

เพยงพอทจะทำาใหตวเองลกไหมไดโดยไมตองอาศย

ออกซเจนทอยโดยรอบ

4. ปฏกรยาลกโซ

คอปฏกรยาทเกดจากการลกตดไฟอยางตอเนอง

ตราบเทาทยงมองคประกอบทง3อยางหนนเนองกนอย

ทำาใหขนาดและความรนแรงของเพลงเพมขนเมอรวมกน

ในปรมาณและคณสมบตทเหมาะสมแลวจะทำาใหเกด

ปฏกรยาลกตดไฟขนอยางตอเนองแตถาขาดอยางใด

อยางหนงแลวปฏกรยาลกตดไฟจะไมเกดขนจากเหตผล

นเองทำาใหเกดการคดคนสารทใชในการกำาจดองคประกอบ

ของไฟตวใดตวหนงหรอหลายตวใหหมดไปเพอใหไฟดบ


การแบงประเภทของเพลง

ประเภทของเพลงแบงออกเปน4ประเภทตาม

มาตรฐานNFPA(NationalFireProtectionAssociation)

1. ประเภท A มสญลกษณเปนเครองหมาย ∆

ภายในมอกษรAโดยจะมสของพนเปนสเขยวตวอกษร

สดำา

คอเพลงทเกดจากวตถไหมไฟโดยทวไปเชนไม

ผาหญาฟางยางกระดาษพลาสตกนนฝายถานหน

เปนตนเชอเพลงททำาใหเกดเพลงประเภทนเมอเผาไหมแลว

จะมขเถาเหลออย วธการดบทมประสทธภาพทำาไดโดย

การทำาใหเยนตวลง(ใชนำาในการดบหรอผงเคม)

2. ประเภท B มสญลกษณเปนเครองหมาย ⧠ภายในมอกษรBโดยจะมสของพนเปนสแดงตวอกษร

สดำา

คอเพลงทเกดจากสารเชอเพลงทเปนของเหลว

และแกสรวมทงสารไวไฟตางๆวธการดบเพลงประเภทB

คอการทำาใหอบอากาศหรอตวออกซเจนออกไป

3. ประเภท C มสญลกษณเปนเครองหมาย ◦ภายในมอกษรCโดยจะมสของพนเปนสฟาตวอกษร

สดำา

คอเพลงทเกดจากอปกรณไฟฟาทมกระแส

ไฟฟาไหลอยวธการดบคอการตดกระแสไฟฟา

4. ประเภท D มสญลกษณเปนเครองหมาย ☆ภายในมอกษรDโดยจะมสของพนทเปนสเหลองตวอกษร

สดำา

คอเพลงทเกดจากโลหะตดไฟเชนแมกนเซยม

ตตาเนยมลเทยม

มนษยเมอเผชญสถานการณคบขนเกดความตระหนก

ความกลวตาย โดยสญชาตญาณแลวทกคนจะพยายาม

ดนรน หรอใชวธหนใหเรวทสดเมอมภย ในขณะทหน

ทกคนจะตกอยในภาวะตนตระหนกทำาใหมปฏกรยาหลายอยาง

ทผดปรกตวสยไดซงมกเกดจาก

• คาดคะเนไมได เดาไมถกวาเหตการณจะ

แปรเปลยนไปอยางไร

• เหตการณทปรากฏมการตอเนองกนนาน

• ขาดโอกาสท จ ะตอบโ ตก บ เห ตการณ

ทกำาลงเปนอย

• หลบเลยงหลกหนไมไดจนตรอก

• ขาดกำาลงใจขวญเสยขาดทพงขาดความ

เชอมน


สงทควรปฏบตและควรรบทราบ

เมอเกดเพลงไหมคนทอยในเหตการณเหนควน

ฟงไปทวจะเกดอาการตระหนก (Panic) ขาดสต และ

พรอมทจะวงออกจากสถานทนนเพอเอาชวตรอดผทม

สตอยบางกรบเขาไปดบเพลงไหมแตถาใชเครองดบเพลง

ไมถกตอง หรอใชวสดอปกรณทไมเหมาะสมเขาดบเพลง

จะทำาใหไมสามารถดบเพลงได

การปองกนแหลงกำาเนดของการตดไฟ

การเกดเพลงไหมนนเกดขนเนองจากปฏกรยา

ระหวางความรอนเชอเพลงและออกซเจนในอากาศ

เมอทราบวาอะไรบางทสามารถเปนแหลงใหเกดความรอน

สงพอทจะตดไฟไดจำาเปนตองควบคมไมใหมองคประกอบ

อก2อยางเขาไปอยรวมดวยแตถาควบคมไมไดทง

2อยางซงปกตเราควบคมออกซเจนไมไดเพราะโดยปกต

จ ะ ม อ อกซ เ จ นผสมอย ใ น อ าก าศโ ดยธ ร รมช าต

เราจงตองดแลควบคมไมใหเชอเพลงเขาไปสมผสกบ

สงททำาใหเกดความรอนสง

ขอแนะนำาสำาหรบการดแลปองกนแหลงกำาเนด

ของการตดไฟนนอาจทำาไดโดยการลดความรอนและ/

หรอการกำาจดหรอปองกนไมใหม เชอเพลงไปสมผส

ความรอนซงกลาวโดยสงเขปไดดงน

1. อปกรณไฟฟา ควรใชใหเหมาะสมกบงาน

และควรมการตรวจสอบอปกรณไฟฟาเพอปองกนไฟฟา

ลดวงจร นอกจากนการทำาความสะอาดอปกรณไฟฟา

ควรใชนำายาเฉพาะและควรเปนชนดทไมไวไฟ

2. การลดความเสยดทาน อาจทำาไดโดยการ

ใชสารสำาหรบหลอลนทไมไวไฟและเปนชนดทไดรบ

การแนะนำาจากผสรางอปกรณหรอฝายวศวกรรมควรม

การทำาความสะอาดอปกรณเสมอๆ เพอไมใหเกดการ

สะสมของฝนซงอาจเปนเชอไฟ

3. วสดไวไฟชนดพเศษควรเกบรกษาใหถกตอง

ซ งควร เปนการ เสนอแนะจากฝ ายวศวกรรมหร อ

ผเชยวชาญ

4. การเชอมและการตดโลหะควรจดเปนบรเวณ

แยกตางหากจากงานอนๆควรอยในบรเวณทมการถายเท

อ าก าศสะด วกและพ น ท จ ะ ต อ ง เ ป น ชน ดทนไฟ

แตถาหากจดใหอยแยกตางหากไมไดกควรจดเตรยม

บรเวณสำาหรบการตดและการเชอมนนตองคำานงถงการ

ใชพนททนไฟการปองกนประกายไฟจากการเชอมหรอ

ตดไมใหกระเดนไปในบรเวณอนๆ โดยเฉพาะตองไมม

เชอเพลงอยในบรเวณใกลเคยง และควรจดหาอปกรณ

สำาหรบดบเพลงไวในบรเวณนดวย

วทยากรสาธตการหาทางออกขณะเกดเพลงไหม

และกระแสไฟฟาถกตด


5. การใชเตาเผาแบบเปดหรอเปลวไฟทไมม

สงปดคลมตองมการปองกนการกระเดนของลกไฟตอง

ไ ม เกบสารท เปน เช อ เพล งไว ในบร เวณท ใกล เคยง

ไมควรทงใหตดไฟโดยไมมการดแล รวมทงตองมการ

ถายเทอากาศทเหมาะสม

6. การสบบหรและการจดไฟควรจดใหมบรเวณ

สบบหรสำาหรบพนกงาน และจดปายแสดงบอกไวและ

ตองเขมงวดใหพนกงานปฏบตตามบรเวณทอนญาตให

สบบหรควรจดภาชนะสำาหรบใสขบหรในบรเวณใดทหาม

การสบบหรควรหามจดไฟดวยและเตรยมการสำาหรบ

ปองกนการเกดอคคภยทอาจเกดจากความประมาท

เลนเลอรวมทงประกาศหลกปฏบตในการใชบรเวณน

เพอใหพนกงานเขาใจและใหความรวมมอปองกนอคคภย

7. วตถทผวรอนจดเชนปลองไฟทอไอนำา

ทอนำารอนไมควรตดตงผานสวนทเปนพนหรอเพดาน

ควรจดใหผานผนงทนไฟหรอมการหมหอดวยสารหรอ

วตถทนไฟรวมทงจดใหมการถายเทความรอนในบรเวณ

นนดวย สำาหรบโลหะทถกทำาใหรอนจด ควรบรรจใน

ภาชนะหรอผานไปตามอปกรณทจดไวโดยเฉพาะ

8. ไฟฟาสถตยประจไฟฟาสถตยสวนใหญเกด

ขนเนองจากการเสยดสของสารทไมเปนตวนำาซงเมอเกด

การถายเทประจไฟฟากจะทำาใหเกดประกายไฟและถา

ประกายไฟสมผสกบเชอเพลงกอาจเกดการลกไหม

การปองกนไมใหเกดไฟฟาสถตยเปนไปไมได วธแกไขท

นยมใชโดยทวไปกคอ

ก.การตอสายดน(Grounding)

ข.การตอกบวตถททำาหนาท เปนตวรบ

ประจได(Bonding)

ค.รกษาระดบความชนสมพนธทระดบ

ทเหมาะสม

ง.การทำาใหบรรยากาศรอบๆเปนประจ

ไฟฟาซงจะทำาหนาทเปนตวนำาประจไฟฟาออกจากวตถท

เกบประจไฟฟาสถตไวในตวมนแตวธนควรใชภายใต

คำาแนะนำาของผเชยวชาญทางดานนเทานน มฉะนน

กรรมวธในการทำาใหเกดประจไฟฟาอาจเปนตวกอใหเกด

การลกไหมเสยเอง

9. เครองทำาความรอน เชอเพลงทใชสำาหรบ

เครองทำาความรอนควรมจดตดไฟทอณหภมสงบรเวณท

ตดตงเครองควรมการระบายอากาศทดเพราะเชอเพลง

ถาเผาไหมไมสมบรณจะเกดกาซคารบอนโมนอกไซด

ซงเปนอนตรายตอคน ควรอยหางจากสารไวไฟในกรณ

ทมเปลวไฟควรมฝาปดกนททนไฟและไมตดไฟมปลอง

สำาหรบปลอยอากาศรอนหรอกาซทเกดจากการเผาไหม

ขเถาทเกดขนจากการเผาไหมไมควรตกออกจนกวาไฟจะ

มอดหมดแลวเครองทำาความรอนทหวหรอยายเปลยนทได

ควรมทสำาหรบหวหรอสำาหรบการขนยายท เหมาะสม

10. การลกไหมดวยตนเองเกดจากปฏกรยา

การสนดาปของออกซเจนกบเชอเพลงจนกระทงตดไฟ

และเกดการลกไหมขน สวนมากมกจะเกดขนในบรเวณ

ทมอากาศพอทจะเกดการสนดาปได แตมการระบาย

อากาศไมเพยงพอซงจะทำาใหเกดความรอนสงดงนนในท

ทเกบสารทอาจเกดการสนดาปไดควรมการถายเทอากาศ

ทเหมาะสมและปราศจากเชอเพลงทอาจเรงปฏกรยาการ

สนดาปการใชถงขยะชนดทมฝาปดมดชดสำาหรบขยะท

เปอนนำามนหรอสจะชวยปองกนการลกไหมดวยตนเองได

การดบเพลงประเภทตางๆ

หลกการดบเพลงสามารถทำาได4วธคอ

1. การกำาจดเชอเพลงทำาไดโดยการนำาเชอเพลง

ออกไปจากบรเวณเกดอคคภยและสำาหรบกรณขนถาย

เอาเชอเพลงออกไปไมไดควรใชวธนำาสารอนๆมาเคลอบ

ผวของเชอเพลงเอาไวเชนการใชผงเคมโฟมนำาละลาย

ดวยผงซกฟอกซงเมอฉดลงบนผววสดแลวจะปกคลมอย

นานตราบเทาทนำาหรอสารเคมอนๆ ทผสมในนำายงไม

สลายตว


2. การกำาจดออกซเจน โดยการปดกนออกซเจน

ไมใหไปรวมตวกบไอของเชอเพลงเนองจากออกซเจนเปน

องคประกอบหนงของไฟวธการกำาจดออกซเจนมหลาย

วธเชนฉดนำาหรอสารปกคลมอนๆไปคลมผวเชอเพลง

หรอฉดแกสเฉอยเชนไนโตรเจนหรอคารบอนไดออกไซด

ไปปกคลมบรเวณเพลงไหมทำาใหจำานวนออกซเจนใน

อากาศมปรมาณตำาลงจนไมมการสนดาปอกตอไป

โ ด ยท ว ไ ป แ ล ว เ ช อ เ พ ล ง จ ะ ถ ก ล อ ม ด ว ย

ออกซเจนประมาณ21%ซงเกนพอสำาหรบการเผาไหม

เพราะไฟตองการเพยง16%แตถาหากเราสามารถ

ทำาใหออกซเจนลดจำานวนลงไปไดกไมไดหมายความวา

เราสามารถดบไฟไดเลยทเดยวหากออกซเจนนอยลง

ไฟกอาจยงคงไหมแบบคได(ไมมเปลว)เชนไฟไหมใน

ตเกบของในลกษณะค เมอเปดฝาตออกไฟกจะลกทนท

ทงน เพราะออกซเจนจากภายนอกเขาไปชวยในการ

เผาไหมอยางเพยงพอ

3. การลดอณหภม (ลดความรอน)เมอทำาให

อณหภมของเชอเพลงตำาลงไปกวาจดวาบไฟ แมจะม

เชอเพลงและออกซเจนผสมกนอยกไมเกดการสนดาป

เพลงกจะสงบลงวธการลดอณหภมหรอการลดความรอน

เปนวธทใชกนแพรหลายซงจะใชนำาทำาการดบไฟการดบ

โดยวธนจะทำาใหเชอเพลงเยนตวลงเพอลดอตราการกลาย

เปนไอเพอปองกนการระเบดเนองจากOVERPRESSURE

หรอทำาใหความรอนตำาลง

9. การขดขวางปฏกรยาลกโซการเผาไหมท

เปนไปอยางตอเนอง รวดเรวและแรงขนเรอยๆ เกดขน

เนองจากอนมลอสระทถกเหวยงออกไปแลวกลบเขาไป

ทฐานของไฟอยางรวดเรวดงนนจงมการทดลองหาสารเคม

ทสามารถขดขวางการเกดปฏกรยาลกโซของไฟซงพบวา

ฮาลอน(HALON)เมอฉดใสไฟมนจะเขาไปแทนทอนมล

อสระอยางรวดเรว แตตองระวงในการใชเพราะอาจจะ

ทำาใหขาดอากาศหายใจไดเนองจากฮาลอน(HALON)

หนกกวาอากาศจงสามารถไลอากาศออกไปสารดงกลาว

ไดแก ไฮโดรคารบอนประกอบกบฮาโลเจน (Halogented-

Hydrocarbon)ซงสารฮาโลเจนไดแกไอโอดนโบรมน

คลอรนและฟลออรน(เรยงตามลำาดบความสามารถใน

การใชงาน)สารดบเพลงประเภทนมชอเรยกวาฮาลอน

(HALON)เชนHALON1211HALON1301แตปจจบน

ไดถกเลกผลตแลวโดยมสารชนดอนมาทดแทนเชนFM-200

ฉะนนการดบไฟใหมประสทธภาพจงควรทราบ

ประเภทของไฟทเกดจากสารเชอเพลงตางๆเพอทจะ

สามารถใชสารดบเพลงไดอยางถกตองและเพอความ

ปลอดภยของผเขาไปดบไฟ

การดบเพลงประเภท A

โดยการลดปฏกรยาของการลกไหม และการ

ทำาใหเยนตวลงโดยการใชนำาจากเครองปมนำาท ไหล

ตามทอผานหวฉดเชนพวกทอแหง(DryRiser)

และทอเปยก(WetRiser)ระบบนำาดบเพลงอตโนมต

(AutomaticSprinklerSystem)แตถามปรมาณไฟเลกนอย

(การลกไหมประมาณ2-3นาทแรก)กอาจใชเครองดบเพลง

ชนดถอหว

นำา เปนสารดบเพลงท เหมาะสำาหรบเพลง

ประเภทA


การดบเพลงประเภท Bใชวธกำาจดออกซเจน

ใหมปรมาณไมเพยงพอตอการลกไหมสำาหรบกรณเพลง

ทอยในภาชนะเปด โดยใชเครองดบเพลงแบบคารบอน

ไดออกไซดและนำายาเหลวระเหยในการกำาจดออกซเจน

และควบคมไอของเชอเพลง

โฟม(Foam)สามารถดบเพลงประเภทBได

แตประสทธภาพอาจดอยกวาโฟมใชควบคมบรเวณการ

คายไอของเชอเพลงใหนอยจนไมสามารถจะขบไอของ

เชอเพลงใหมาตดไฟไดและเปนการปดกนออกซเจน

ในอากาศดวย

การดบเพลงประเภท C ถาหากสามารถตด

กระแสไฟฟาออกไดกจะสามารถดบดวยวธการดบเพลง

ประเภทAแตถาไมสามารถตดกระแสไฟฟาไดควรใช

เครองดบเพลงทดบไฟประเภทCกาซคารบอนไดออกไซค

หรอฮาลอนซงเปนสารดบเพลงทเหมาะสมและไมเปน

สอไฟฟาจะดบเพลงประเภทCไดผลด

การดบเพลงประเภท Dไมสามารถกำาจดการทำา

ปฏกรยาของเชอเพลงกบออกซเจนโดยใชเครองดบเพลง

ชนดคารบอนไดออกไซดเพราะทำาใหเกดปฏกรยาลกไหม

มากขนการใชทรายแหง(SiO2)เพอกลบผวของไฟ

ทลกไหมเพราะทรายทหลอมเหลวละลายจะดดกลน

ความรอนใหการลกไหมลดลงและยงปดกนออกซเจนใน

อากาศดวยสำาหรบการใชผงแกรไฟตดบเพลงเปนการใช

หลกการเชนเดยวกบวธของทรายแหงและมผลเทากน

การใชผงเกลอแกงซงไมทำาปฏกรยากบเชอเพลงประเภท

โลหะและสามารถกนออกซเจนไมใหทำาปฏกรยากบโลหะ

เชอเพลงไดอกดวย

การใชกาซเฉอยเชนฮเลยมอารกอนไนโตรเจน

กาซเฉอยจะไปทำาปฏกรยากบโลหะทลกไหม และควบคม

ไมใหเกดการลกไหมตอไป

วทยากรสาธตการใชเครองดบเพลงชนดมอถอ


เครองมอดบเพลงประเภทตางๆ

1. เครองดบเพลงแบบมอถอ (Portable fire extinquisher)

1.1 ประเภทของเครองดบเพลงแบบมอถอ

เครองดบเพลงแบบมอถอมอยหลาย

ประเภทขนอยกบความเหมาะสมของการใชงานไมวา

จะเปนประเภทของเชอเพลงและสถานททจะฉดดบเพลง

ซงเครองดบเพลงทใชกนอยมดงตอไปน

1.1.1 เครองดบเพลงแบบมอถอชนดบรรจ

นำาสะสมแรงดน ใชสำาหรบดบเพลงประเภท A เทานน

ขนาดทนยมใชกนทวไปคอขนาด10ลตรตวถงทำาดวย

แสตนเลส เพอปองกนการเกดสนม ภายในถงบรรจกาซ

ไนโตรเจนหรอกาซารบอนไดออกไซดเพอใหมความดน

สะสม100PSI

1.1.2 เครองดบเพลงชนดมอถอชนดบรรจ

กาซคารบอนไดออกไซด เหมาะสำาหรบดบเพลงประเภท

B และ C ภายในบรรจกาซใหมความดน 1,200 PSI

ดงนนถงตองเปนถงไรตะเขบเทานนและทำาการตรวจสอบ

สภาพทกๆ6เดอนโดยวธชงนำาหนกแลวบนทกขอมล

เกบไวหากนำาหนกสญหายไปเกนกวา10%ควรทำาการเตม

กาซใหม


นำายาเหลวระเหย นยมใชในบรเวณทมอปกรณไฟฟา

อเลคทรอนคสและในบรเวณทตองการความสะอาด



ผงเคมแหง สำาหรบฉดดบเพลงประเภท A B และ C

ภายในบรรจผงเคมแหง และกาซไนโตรเจน ควรมการ

ตรวจสอบสภาพทกๆ 6เดอนเชนการจบตวของผงเคม

การรวไหลของแกส คนบบ การอดตนของปลายหวฉด

การผกรอนของถง

วธใชเครองดบเพลง

1.ดงสายออกจากตวลอคและปลดสลกออกจากคนบบ

2.จบปลายสายพรอมบบทคนบบ

สายฉดนำาดบเพลง

1. สายฉดนำาดบเพลงภายในอาคาร

สายฉดนำาดบเพลงสำาหรบผดแลอาคารทวไปหรอ

ผทมไดฝกการใชสายนำาดบเพลงสามารถใชสายสบชนดน

ไดซงมใชกนอย2แบบ

• แบบสายออนพบแขวนอยภายในต(Hoserack)

มขนาดเสนผาศนยกลาง11/2และ21/2นว

ทำาดวยผาใบและเสนใยสงเคราะหมความยาวมาตรฐาน

20และ30เมตรการใชงานมขอจำากดทจะตองลาก

สายออกใหสดกอนนำาถงจะไหลออกมาได ฉะนนจงไม

เหมาะกบบรเวณทแคบ และมกมรอยรวฉกขาดตาม

รอยพบ การตดตงสายฉดนำาแบบนควรจะตดตงเฉพาะ

ขนาดเสนผาศนยกลาง11/2นวเทานนแตจะมหวจาย

นำาขนาด21/2นวไวสำาหรบพนกงานดบเพลงหรอ

หน วยบรร เทาสาธารณภยนำ าสายมาช วย เหลอไ ด

• แบบสายแขงมวนเปนขด(Hosereel)

เปนสายท ม อ ตราการไหลของนำ า

50 GPM ทแรงดน 5 บาร โดยมขอดทผใชสามารถ

ลากสายออกจากทเกบทำาการดบเพลงตามความยาวท

ตองการใชโดยมตองลากสายจนสดความยาวเหมาะ

สำาหรบในอาคารโรงงานแคบๆและอาคารสำานกงาน

การใชงานบำารงรกษางายแตมราคาแพง


2. สายฉดนำาดบเพลงภายนอกอาคาร

สายฉดนำาดบเพลงภายนอกอาคารทมมาตอกบ

ทอจายนำา(Hydrant)แบบสวมเรวใชในการตอสกบไฟ

ทลกลามขนรนแรงไดอยางมประสทธภาพโดยมขนาด

21/2และ11/2มความยาว20และ30เมตร

หวฉดนำาดบเพลง

โดยทวไปม2แบบคอ

1. ชนดฉดนำาเปนลำาตรง (Strength line)

เปนหวฉดทปรบไมไดนำาทออกมาจะ

เปนลำาซงมใชกนอยทวไปโดยตำารวจดบเพลงและบรรเทา

สาธารณภย เหมาะสำาหรบฉดนำาดบเพลงในระยะไกลๆ

เพอทำาใหระยะทางเปนตวทำาใหมานนำากระจายอาจใช

แรงดนของนำาเปนตวทำาลายโครงสรางอาคารและหลอเยน

โดยททมดบเพลงไมตองเขาใกลเพลงมาก แตไมเหมาะ

สำาหรบพนทแคบๆเชนในอาคารโรงงานแคบๆและจะ

ทำาใหเชอเพลงทเปนของเหลวเชนนำามนสารละลาย

ตางๆกระจายเปนวงกวางทำาใหเกดเพลงลกลาม

2. ชนดฉดนำาเปนฝอย (Fog)

เปนหวฉดนำาทสามารถปรบนำาใหเปน

ลำาหรอเปนฝอยโดยมรศมตงแต0-120องศาเพอใช

ในการหลอเยนหรอนำาทมดบเพลงเขาไปโดยอาศยฉากนำา

เปนตวไลไอของสารใหเจอจาง และกนรงสความรอน

เปลวไฟ เพอเขาปดวาวลดบเพลงไดอยางมประสทธภาพ

ซงหวฉดนำานเปนทนยมใชกนอยางมาก

การทตองทำางานอยในอาคารสง แวดลอมไป

ดวยสงกอสรางทสงๆ การระมดระวงและคอยตรวจตรา

สงตางๆ ภายในททำางานและในตวตก โดยเรมจาก

บรเวณททำางานของแตละหนวยงานอนตรายกลดนอยลง

โอกาสทจะเกดอคคภยนอยลงดวยแตถาเกดขนเมอไหร

พวกเรากพรอมทจะระงบอคคภย เพราะไดรบความร

จากการอบรม “ฝกพรอม ปองกน เมอไฟมา”ซงเปนทฤษฎ

การดำาเพลงเบองตนททกๆคนจำาเปนอยางยงทตองเรยนร

ไวสำาหรบชวยเหลอตนเองและสวนรวม

เจาหนาทกลมงานวสญญวทยา และเจาหนาทหองผาตดเขาฟงการบรรยาย

หวหนางานการพยาบาลวสญญ และหวหนางานพยาบาลหองผาตด ขอบคณวทยากร


การใหการพยาบาลหลงใหยาระงบความรสกทางชองนำ ไขสนหลง Spinal Anesthesia

ปจจบนการแพทยและการพยาบาลมการพฒนา

มาอยางตอเนอง วสญญวทยาเปนสาขาหนง ทมความ

สำาคญ และเกยวของกบหลากหลายสาขาทางการแพทย

แตเนองจากการทำางานของวสญญทงแพทยและพยาบาล

เปนงานเฉพาะ ชงตองผานการเรยน และการอบรม

เฉพาะทางความรทางวสญญทไดหากไมนำาไปถายทอด

ใหบคลากรทางการแพทยตามหนวยงานหรอตาม

หอผปวย กจะไมมบคลากรทางการแพทยทราบถงวธการ

ดแลหรอการใหการพยาบาลผปวยหลงใหยาระงบ

ระงบความรสกทางชองนำาไขสนหลง อาจทำาใหมผลตอ

การดแลการใหการพยาบาลผปวยหลงทำาผาตดได

ดงนน งานการพยาบาลวสญญ กลมภารกจ

บรการวชาการ และกลมงานวสญญวทยา จงไดจดการ

อบรมเชงบรรยาย เรอง “การพฒนาการใหการพยาบาล

ผปวยภายหลงใหยาระงบความรสกทางชองนำาไขสนหลง” ขน

จรนทร เลศสงวนสนชย พยาบาลวชาชพชำานาญการ

ดารารตน สระมานนท พยาบาลวชาชพชำานาญการ

จรยาพร ทองภกด หวหนากลมงานวสญญวทยา

งานการพยาบาลวสญญ กลมงานวสญญวทยา

กลมภารกจบรการวชาการ โรงพยาบาลเลดสน กรมการแพทย


โดยไดรบความสนใจจากบคลากรทางการแพทยของ

โรงพยาบาลเลดสน โดยเฉพาะพยาบาลประจำาหอผปวย

หวหนาหอผปวยใหความสนใจ เขารบการฟงคำาบรรยาย

อยางพรอมเพรยงดงรปกจกรรมทปรากฏ

การใหการพยาบาลหลงใหยาระงบความร สกทาง

ชองนำาไขสนหลง Spinal Anesthesia

Spinal Anesthesia

SpinalAnesthesiaคอ เทคนคการฉดยาชา

(Local anesthetics) เขาส subarachnoid space

ทำาใหเกดอาการชาและขยบสวนลางของรางกายไมได

ชวงระยะเวลาหนงและมผลตอการเปลยนแปลงทาง

สรระวทยาของระบบตางๆ ของรางกายไดแกระบบ

ไหลเวยนโลหตระบบหายใจเปนตนซงยาชาแตละชนด

มระยะเวลาการออกฤทธยาวนานแตกตางกน

Anatomy OF Spine (กระดกสนหลง)

spinalcolumnประกอบดวย

1.สวนcervical7ชน

2.สวนthoracic12ชน

3.สวนlumbar5ชน

4.สวนsacrum5ชน

5.สวนcoccyx4ชน

กระดกสนหลงแตละสวนมรปรางแตกตางกน

แตสวนประกอบจะคลายกนคอ

• body,pedicle,lamina,transverseprocess

และspinousprocess

• มintervertebralforamenเปนชองทางออก

ของเสนประสาทไขสนหลง(spinalnerve)

กระดกสนหลงดจากดานบน

กระดกสนหลงดจากดานขาง


เยอหมไขสนหลงเชอมตอมาจากเยอหมสมอง

แบงเปน3ชนคอ

1. dura mater

เปนชนนอกสดและสนสดทระดบS2ชองท

อยบรเวณเหนอduramaterคอepidural space

ถาฉดยาชาเขาไปในชองนเรยกวาepiduralanesthesia

ซงจะทำาใหเกดอาการชาไดเชนเดยวกบspinalanesthesia

แตเทคนคขนาดยาชาและภาวะแทรกซอนแตกตางกน

2. arachnoid mater

อยชนกลางชองทอยใตนคอsubarachnoid

space ภายในม cerebrospinal fluid (CSF) การทำา

spinalanesthesiaคอการฉดยาชาเขาชองน

3. pia mater

อยชนในสด

Spinal cord

• Spinalcordอยในvertebralcanal

ตงแตforamenmagnum

• ประมาณ60%ของผใหญจะสนสดทขอบลาง

ของL1

• จงนยมทำาSpinalanesthesiaทระดบ

ตำากวาL1

ชนดของเขม (Spinal needle)

ปจจบนขนาดของเขมSpinalมตงขนาด20G

-32GแตทใชในการทำาSpinalanesthesiaคอ

ขนาด25G-27G

Local anesthetics (ยาชา)

ยาชาทใชทำาspinalanesthesiaไดแก

-0.5%hyperbaricbupivacaineบรรจใน

ampuleขนาด4มล.ออกฤทธนาน2-2.5ชวโมง

- 0.5% isobaric bupivacaine บรรจใน

ampuleขนาด4มล.ออกฤทธนาน3-3.5ชวโมง


อปกรณทใชในการฉดยาชา

นำ า ย าทำ า ค ว ามสะอาดบร เ วณท ฉ ด ย าช า

เขาชองนำาไขสนหลง(0.5%HibitaneIn70%Alcohol)

การเตรยมผปวยกอนใหยาชาทางชองนำาไขสนหลง

1.เปดหลอดเลอดดำา เพอใหสารนำาหรอยา

ควรใชcatheterขนาดไมเลกกวา20Gเพอใหสามารถ

ใหสารนำาหรอยาไดอยางรวดเรว

2.monitorผปวยใหพรอมทงความดนโลหต

ชพจรคลนไฟฟาหวใจและคาความอมตวของออกซเจน

ในเลอดแดง

3.เตรยมอปกรณชวยทางเดนหายใจออกซเจน

ยาทจำาเปนยาชวยชวต อปกรณสำาหรบ block ไดแก

setblock,ยาชา,เขมspinalและอนๆ

4.จดทาผปวยใหเหมาะสมโดยทวไปนยมทา

นอนตะแคง

5.ข น ต อนท ว ส ญญ แ พทย ใ ช ใ น ก า ร ทำ า

spinalblock

• ตำาแหนงทวสญญแพทยใชคอคลำาหาชอง

ระหวางกระดกสนหลง(interspinousspace)ทกวางทสด

ทระดบL2-3,L3-4หรอL4-5

• โดยทวไปนยมแทงเขมระหวางชองL3-4ซง

ตรงกบเสนทลากผาน iliaccrestsทงสองขางเนองจาก

เปนชองทกวางทสด

ทานอนตะแคง

การฉดยาชาเขาชองนำาไขสนหลง

• แพทยใชเทคนคsterileเวลาทำาลางมอดวย

นำายาฆาเชอใหสะอาดแลวจงสวมถงมอปราศจากเชอ

ทำาความสะอาดบรเวณทจะแทง spinal needle ดวย

นำายาฆาเชอ

• การปผาเจาะกลาง ควรใหตำาแหนงของ

กระดกสนหลงอยในแนวกงกลางของชองผา

• แทงspinalneedleเขาสsubarachnoid

space จะม CSF ไหลออกมา จงฉดยาชาเขาส

subarachnoidspace

• ดงspinalneedleออก


การฉดยาชาเขาชองนำาไขสนหลง

วสญญพยาบาลตองเขาชวยจดทาผปวยใหลำาตวโคงงอ

มากกวาปกตเพอทำาใหชองนำาไขสนหลงเปดกวางกวาเดม

หลงฉดยาชาแลวการพยาบาลทใหคอเฝาดแล

ผปวยอยางใกลชด โดยวดความดนเลอดทก 1-2 นาท

จนกวายาชาจะ fix ซงใชเวลาแตกตางกนตามชนดของ

ยาชาหรอแมยาชาfixแลวแตถาความดนเลอดยงไมคงท

กตองวดความดนเลอดทก 1-2 นาท ไปกอนจนกวา

ความดนเลอดจะกลบเขาสคาในชวงปกตของผปวย

รายนน ๆ ตองตรวจสอบระดบการชาทก 1-2 นาท

ไปจนกวายาชาจะ fix ดวย หลงจากยาชา fix และ

ผปวยมสญญาณชพอยในเกณฑปกต กสามารถวด

ความดนเลอดทก5นาทได


ตองเฝาระวงผปวยอยางใกลชดระหวาง

การผาตดเพอวนจฉยภาวะแทรกซอนตางๆทอาจเกดขน

และใหการรกษาเบองตนทถกตองเหมาะสมอยางทนทวงท

บนทกการพยาบาลวสญญทครบถวนตลอดจนดแลผปวย

อยางตอเน องจนถงหองพกฟ น และสงตอเพ อให

มการดแลผปวยตอเนองทหอผปวย

การพยาบาล ว สญญ โ ดย เฝ า ร ะ ว ง อย า งต อ เ น อ ง

ระหวางผาตด พรอมทงการบนทกใบใหยาระงบความรสก

ใบบนทกประวตผปวยการใหการดแลของวสญญแพทย

ภาวะแทรกซอนในระหวางผาตด และการพยาบาลของ

วสญญพยาบาล

การพยาบาลวสญญโดยเฝาระวงอยางตอเนอง

ระหวางผาตด และตดตามภาวะแทรกซอนทอาจเกดขน

ภาวะแทรกซอนหลงทำา spinal block ไดแก ความดน

โลหตตำาปวดศรษะ(Postduralpunctureheadache)


การพยาบาลผปวยหลงผาตดทไดรบยาระงบความรสก

เขาชองนำาไขสนหลง

1.การเคลอนยายผปวยหลงฉดยาชาเขาชอง

นำาไขสนหลงใหผปวยวางมอทงสองขางไวบนหนาอก

ขาสองขางชดกน (หรอตามคำาสงของแพทยททำาผาตด)

โดยมเจาหนาทอยสดานของผปวยเมอทกคนพรอม

จงเคลอนยายผปวยลงเตยงทงนเพอปองกนอบตเหตทจะ

เกดกบผปวยเชนแขนขาศรษะโดนกระแทกเนองจาก

ผ ป วยย ง เคล อนไหวร างกายส วนท ได ร บยาชาฉด

เขาชองไขสนหลงไมได

2.วดความดนโลหตการเตนของหวใจการหายใจ

และดคาความอมตวของออกซเจนในเลอดของผปวย

แสดงการเคลอนยายผปวยภายหลงไดรบยาระงบความรสก

ทางชองนำาไขสนหลง

นอนหงายราบหนนหมอนได

3.ใ หผ ป วยนอนหงายราบหนนหมอนได

ประมาณ6-8ชวโมงหลงฉดยาชาเขาทงชองนำาไขสนหลง

พลกตะแคงตวได

4.ใหผปวยพลกตะแคงตวได โดยพลกตะแคง

ตวไปทงตว และใหหมอนดนหลงผปวยไวระหวางขาท

ทบกน ใหใชหมอนหรอผาสอดไวระหวางขาทงสอง โดย

งอขาททบไวดานบนเลกนอย


ใชหมอนหรอผาสอดไวระหวางขาทงสอง

5.หามใหผปวยลกนงจนกวาจะครบ6ชวโมง

หล ง ใ ห ย า ช าท า ง ช อ ง นำ า ไ ข ส น หล ง เ พ อ ป อ ง ก น

ความดนเลอดตำาจากระบบประสาทอตโนมตยงไมทำางาน

ผปวยอาจอาการเวยนศรษะ หนามด จากการเปลยน

ทานอนมาเปนทานง

6.สงเกตผ ปวยวาสามารถปสสาวะเองได

หรอไมภายหลงทไดรบยาชาฉดเขาไขสนหลงภายใน

4-6ชวโมงเพราะอาจเกดUrinaryRetentionถาปสสาวะ

ไมไดใหรายงานแพทยทราบ

7.สงเกตผปวยวาเกด“NeurologicalDeficit”

จะมอาการออนแรงของกลามเนอหรออาการชาไมหาย

ซงจะตรวจพบภายใน12-24ชวโมงตองรบรายงานแพทย

เพอประเมนอาการทางระบบประสาทตอไป

8.สงเกตวาผปวยมอาการปวดศรษะหรอไม

ถามอาการปวดศรษะนนเกดจากความเครยดใหยาเครยด

อาการปวดจะหายแตถาปวดแบบPostduralpuncture

headacheจะเกดจากการทCSFรวออกมาทางรเขมท

แทงผาน Dura mater ทำาใหความดนในกะโหลกลดลง

จงเกดอาการปวดศรษะซงเกดจากการดงรงเสนประสาท

และหลอดเลอด

9.หามวางกระเปานำารอน บรเวณรางกายท

ระบบประสาทรบความรสกยงไมปกต เพราะอาจเกดการ

บาดเจบจากความรอนได

Postdural puncture headache

อาการปวดศรษะมกเกดหลงการทำาหตถการ

ประมาณ 24-72 ชวโมง โดยผปวยจะมอาการปวดตบ

(throbbing)บรเวณหนาผากหรอทายทอยบางรายเกด

รวมกบการเหนภาพซอนมหออคลนไสอาเจยนรวมดวย

ไดอาการทถอวาเปนอาการเฉพาะคออาการปวดศรษะ

จะเปนรนแรงขนเมอผปวยเปลยนทา เชน ลกนงหรอยน

แตจะมอาการนอยลงหรอดขนถาผปวยนอนราบ

-โดยทวไปอาการมกดขนเองโดยการพยาบาล

ใหผปวยนอนพกผอนดมนำามากๆใหยารกษาตามอาการ

เชนยาแกปวดยาแกคลนไสอาเจยนอนๆถายงไมดขน

และมแนวโนมแยลงใหปรกษาวสญญ

-การรกษาทางวสญญหากวนจฉยวาเปนPDPH

วสญญแพทยจะพจารณาทำาEpiduralbloodpatchคอ

การฉดเลอดของผปวยเขาไปในชอง Epidural เพออดรท

Duraซงตองทำาดวยเทคนคปลอดเชออาการจะดขนทนท

Intrathecal opioid

• เปนวธการระงบปวดหลงผาตดโดยการใสยา

opioidเชนmorphineเขาทางชองนำาไขสนหลงซง

โดยมากจะใสไปพรอมกนกบยาชาทให

• ผ ล ร ะ ง บ ป ว ด จ ะ อ ย น า น ภ า ย ใ น

24ชวโมงแรกหลงผาตด


อปกรณทใชในการทำา Intrathecal opioid

อปกรณทใชในการทำาIntrathecalopioid

การผสมmorphineกบยาชาทใชในการฉดเขาชวง

นำาไขสนหลง

การทำาIntrathecalopioidโดยวสญญแพทย


ใบOrderforintrathecalmorphine


ORDER FOR ONE DAY <Spinal morphine>

1.RoutinePostoperativeCare

2.Monitor:BP,PR,RRทก1ชวโมงใน4ชวโมง

แรกและตอมาทก4ชวโมง

3.สงเกตการหายใจของผปวยทก1-2ชวโมงMorphine

อาจกดการหายใจได

4.หามใหNarcoticอนๆ ทางIVหรอIMจะ

เสรมฤทธกบ Morphine ทาง Spinal ทำาใหมโอกาส

เกดการกดการหายใจได

5.การรกษาภาวะขางเคยง

5.1ถามอตราการหายใจนอยกวาหรอเทากบ

8ครง/นาท Rx - ใหปลกผปวยและกระตนใหหายใจ

การกดการหายใจจากmorphineผปวยจะงวงมากและ

การหายใจชาลง ถากระตนผปวยจะตนกลบมาหายใจ

ในขณะเดยวกนตองแกฤทธของmorphineดวย

-Oxygencanula3L/min

-ตามแพทยทนท

-ใหNarcan0.2mgVชาๆ

Narcan(Naloxone)เปนยาแกฤทธmorphine

การฉดตองฉดชาๆถารอแลวผปวยยงไมหายใจสามารถ

ใหไดอก0.2mgV(ยานมผลขางเคยงได)หลงจากนน

ใหobserveRRตอ

5.2ถามอาการคลนไสอาเจยน

Rx-Plasil1ampIVprnq4-6hr

5.3ถามอาการคน

Rx-Piriton1ampIVprnq4-6hrอาการคน

พบไดบอย

5.4ถาปสสาวะลำาบาก

Rx-สวนปสสาวะทงprn

6.ถาผปวยมปญหาเรองอาการปวดมาก

โดยสวนใหญ ถาผปวยมอาการปวดเมอไหร

การใหยากลม opioid อนๆ กไมตองกลวการกด

การหายใจ จะเหนวาวสญญแพทยแตละคน อาจสงยา

คนละชนดกนเชนPethidine,Tramolกขนกบแพทย

แตละคนสามารถใหไดถาผปวยมอาการปวดใหตามorder

7.ถามปญหาตดตอวสญญโทร.9812,9650หรอ……

(ตามทแพทยสงทายใบorder)

การผาตดกรณผปวยไดรบ Intrathecal opioid

การผาตดคลอดเดกทางหนาทอง

แพทยและพยาบาลหองคลอดรบ เ ดกจากการทำ า

CaesareanSection


พยาบาลหองคลอดนำาเดกมาใหมารดาด

ภาวะแทรกซอน ทอาจเกดขนภายหลงจากการทำา

Intrathecal opioid

• กดการหายใจ

• เกดอาการคนอาจเกดทวๆไปหรอเฉพาะใบหนา

• ปสสาวะคง(Urinaryretention)

• คลนไสอาเจยนรกษาโดยการใหantiemetics

• งวงซม(Sedation)

การใหการพยายบาลผปวยหลงได Intrathecal Opioid

• สงเกตการหายใจของผปวยBP,PR,RR

• สงเกตผปวยถาหายใจนอยกวา10ครงตอนาท

ใหรายงานแพทย

• หามให nacrotic ทกชนด ยกเวนตามคำาสงของ

แพทยผรกษา

• ถาผปวยมอาการคลนไส ให metoclopramide

(Plasil)10mgIM/IVprnทก4-6ชวโมง

• ถาผปวยมอาการคนใหdiphenhydramine25mg

IM/IVprnทก4-6ชวโมง

• ถาผปวยปสสาวะเองไมไดใหรายงานแพทยทราบ

• ชวยอธบายผปวยใหคลายความกงวลและเกดความ

มนใจกบการรกษาพยาบาลกบอาการทเกดขน

การผาตดโดยใชวธ Spinal Block

การผาตดกระดกตนขา

การผาตดกระดกเขา


ทมแพทยททำาผาตดผปวยกระดกขามความพงพอใจตอ

การทผปวยไดรบยาชาทางชองนำาไขสนหลง ผปวยจะ

รสกตวรางกายทอนลางไมเคลอนไหวและไมรสกเจบ

ภาพกจกรรมการเขารบการอบรม การใหการพยาบาล

หลงใหยาชาทางชองนำาไขสนหลง

บรรยายการใหการพยาบาลหลงใหยาชาทางชองนำาไขสนหลง

ผเขารบการอบรมใหความสนใจ


ผเขารบการอบรมใหความสนใจและสอบถามปญหา

แจกรางวลผทตอบคำาถามการใหการพยาบาลหลงใหยาชาทางชองนำาไขสนหลงไดอยางถกตอง


วเคราะหกระบวนการหาโอกาสพฒนา

ระบสาเหตหลกทเกดความสญเปลา

โดยใชW.Analysis

ปรบปรงเพอลดความสญเปลา:ECRS

ประเมนผล

ปรบแนวทางปฎบต

ลดการเบกคาตอบแทนลวงเวลาของบคลากรทางการพยาบาล

ความเปนมา และความสำาคญของปญหา

ปญหาการขาดอตรากำาลงของบคลากรทาง

การพยาบาล โดยเฉพาะพยาบาลวชาชพ เปนปญหา

สำาคญของทงประเทศ ซงโรงพยาบาลเลดสนกพบปญหา

การขาดอตรากำาลงของพยาบาลวชาชพนเชนกน จงม

นโยบายใหจดบคลากรปฏบตงานลวงเวลา เพอทดแทน

อตรากำาลงทขาด แตทงนกสงผลถงการใชจายเงนบำารง

ของโรงพยาบาล และในบางครงกมการเบกจายเกนความ

จำาเปน หอผปวยพเศษ 1 กลมภารกจบรการวชาการ

ได เหนความสำาคญวาการปรบอตรากำาลงบคลากร

ทางการพยาบาลใหเพยงพอ และเหมาะสมกบภาระงาน

มความจำาเปนโดยตองไมกระทบตอผลลพธของการ

พยาบาลรวมทงการปรบลดเวรOT./เวรควรมความชดเจน

มเกณฑท แนนอน มการกระจายความรบผดชอบ

เกดความพงพอใจและผลดกบทกฝายดงนนทางทมงาน

จงนำาแนวคดLeanManagementมาใชในการพฒนา

คณภาพ


เพอลดคาใชจายในการเบกคาตอบแทนลวงเวลา

(OT.)ของบคลากรทางการพยาบาล

การดำาเนนการ

สภาวด ตนะศภผล พยาบาลวชาชพชำานาญการ

รงตวน สงหทองลา พยาบาลวชาชพชำานาญการ

หอผปวยพเศษ 1 กลมภารกจบรการวชาการ



2

วเคราะหกระบวนการ หาโอกาสพฒนา และระบสาเหตหลกทกอปญหาเกดความสญเปลา โดยใช W. Analysis

1. หวหนาหอผปวยจดตารางเวร และจด OT. วธปจจบน เหตผล ทางเลอกตาง ๆ ทางเลอกทแลว วธการปรบปรง

ทาอะไร เพอจดตารางการปฏบตงาน

ทาไมตองทา เพอจดใหมบคลากรทางการพยาบาลขนปฏบตงานดแลผปวยตลอด 24 ชวโมง

ทาอยางอนไดหรอไม ไมได

ควรทาอะไร --

ขจด (ขนท 1) No

ทาทไหน ในหองหวหนาหอผปวย

ทาไมตองทาทนน เพอความเปนสวนตว / สะดวก

ทาทอนไดหรอไม ได

ควรทาทไหน ทวไปแตไมเหมาะสม

รวมหรอเปลยนขนตอน No

ทาเมอใด ภายในวนท 25 ของเดอนกอนหนา

ทาไมตองทาตอนนน เพอความสะดวก และสงใหหวหนากลมงานบรการผปวยใน

ทาตอนอนไดหรอไม ได

ควรทาเมอใด จดกอนลวงหนาได

No

ใครเปนคนทา หวหนาหอผปวย

ทาไมตองเปนคนนนทา ตามหนาทความรบผดชอบเกดความยตธรรม และเหมาะสม

คนอนทาไดอกหรอไม ได

ควรเปนใครทา Incharge

No

ทาอยางไร - ประเมนความพรอมพยาบาลทจะเปนหวหนาเวร - จดตารางเวรใหมจานวนครบตามเกณฑอตรากาลง

ทาไมตองทาอยางนน เพอมทมการพยาบาลทเหมาะสม และใหการพยาบาลไดอยางมประสทธภาพ

ทาวธอนไดหรอไม ได

ควรทาอยางไร ระบ OT* เพอมอบหมายใหเปนอตรากาลงสารอง และให off เวร กรณภาระงานตากวาเกณฑ

ทาใหงานงายขน / ลดคาใชจาย Yes.

วเคราะหกระบวนการหาโอกาสพฒนา และระบสาเหตหลกทกอปญหาเกดความสญเปลา โดยใช W.Analysis

1. หวหนาหอผปวยจดตารางเวร และจด OT.


3

2. บคลากรขนปฏบตงานตามตารางเวร และ OT. วธปจจบน เหตผล ทางเลอกตาง ๆ ทางเลอกทแลว วธการปรบปรง

ทาอะไร เพอขนปฏบตงานตามตารางเวร

ทาไมตองทา ตามหนาทความรบผดชอบและมผใหการพยาบาลผปวยครบถวน

ทาอยางอนไดหรอไม ไมได

ควรทาอะไร --

ขจด (ขนท 1) No

ทาทไหน หอผปวยพเศษ 1

ทาไมตองทาทนน เพอความสะดวก และเหมาะสม

ทาทอนไดหรอไม ไมได

ควรทาทไหน --

รวมหรอเปลยนขนตอน No

ทาเมอใด ทกเวร ทกวน

ทาไมตองทาตอนนน ตามตารางเวร A

ทาตอนอนไดหรอไม ได

ควรทาเมอใด แลกเวร

Yes. ขอวนหยด (ตามธระทจาเปนกอนจดตารางเวร)

ใครเปนคนทา บคลากรทางการพยาบาลของหอผปวยพเศษ 1

ทาไมตองเปนคนนนทา ตามหนาทความรบผดชอบ

คนอนทาไดหรอไม ไมได

ควรเปนใครทา --

No

ทาอยางไร - บคลากรทางการพยาบาลขนปฏบตงานตามตารางเวร B และปฏบตงานตามมาตรฐานวชาชพ

ทาไมตองทาอยางนน - ผปวยไดรบการดแล รกษาพยาบาล ตามแผนทวางไว

ทาวธอนไดหรอไม ได

ควรทาอยางไร ควรวเคราะหภาระงาน และพจารณาตามเกณฑ เพอตดสนใจ off เวร OT*

ทาใหงานงายขน / ลดคาใชจาย Yes.

2. บคลากรขนปฎบตงานตามตารางเวร และ OT.


4

จากการวเคราะหกระบวนการทางาน พบ MUDA มากทสดในขนตอนการเบก OT. เนองจากมการจด OT. ครบตามเกณฑอตรากาลง (RN : Non RN = 3:2) ไมไดวางแผนจดเปน OT* แบบอตรากาลงสารอง และบคลากรทางการพยาบาลขนปฏบตงานครบตามจานวนอตรากาลง ไมตองการ off เวร OT. ทถกจดไวแลว รวมทงบางครงมการวเคราะหภาระงานมากเกนความเปนจรง หอผปวยพเศษ 1 จงมความประสงคทจะแกไข MUDA ในเรองการเบกคาตอบแทนลวงเวลาของบคลากรทางการพยาบาล ปรบปรงเพอลดความสญเปลา : ECRS วตถประสงค

- ลดจานวนการเบก OT.ไดอยางมประสทธภาพ - ขนตอนนจาเปน เนองจากชวยลดคาใชจายในการเบก OT. ท

เกนจาเปน โดยพจารณาจากภาระงานเปนเกณฑ (จานวนผปวย การจาแนกประเภทผปวย และอตรากาลง)

(1) Eliminate - กาจดการยดตด OT. ในตาราง A ใหพจารณาตามภาระงาน

สถานท - หอผปวยพเศษ 1 ขนตอน - ใหใชเปนระเบยบปฏบต ทกเวร ทกวน เพอไมใหมความสบสนในการขนเวร และ off OT* ซงอาจทาใหขาดอตรากาลง หรออตรากาลงเกน

(2) Combine , Re-arrange - รวมขนตอนการจดเวร เขากบการจดอตรากาลงสารอง - เปลยนขนตอนการแลกเวร เปนการขอวนหยดกอนจดเวร

บคคล - หวหนาหอผปวย / Incharge / หวหนาเวร เนองจากเปนผนา

ทม สามารถแยกประเภทผปวย และประเมนสถานการณไดดกวา

วธการ - มการกาหนดเกณฑการขน OT. - จดตาราง OT. RN. คนท 3 เปนแบบสารอง OT* - ขนปฏบตงาน OT. ตามเกณฑวเคราะหภาระงาน

(3) Simplify - ปรบปรงการจด และการขน OT. เพอลดคาใชจายการเบกคาตอบแทน OT. และใหงายตอความเขาใจ ไมสบสนในการ off OT.

จากการวเคราะหกระบวนการทำางานพบMUDA

มากทสดในขนตอนการเบกOT.เนองจากมการจดOT.

ครบตามเกณฑอตรากำาลง (RN : Non RN = 3:2)

ไมไดวางแผนจดเปน OT* แบบอตรากำาลงสำารอง และ

บคลากรทางการพยาบาลขนปฏบตงานครบตามจำานวน

อตรากำาลง ไมตองการ off เวร OT. ทถกจดไวแลว

รวมท งบางคร งมการว เคราะหภาระงานมากเกน

ความเปนจรง

หอผปวยพเศษ 1 จงมความประสงคทจะแกไข

MUDA ในเรองการเบกคาตอบแทนลวงเวลาของบคลากร

ทางการพยาบาล

ปรบปรงเพอลดความสญเปลา : ECRS


5

ประเมนผล ตารางเปรยบเทยบการเบกคาตอบแทน OT. ปงบประมาณ 2553 (ตลาคม 2552-มถนายน 2553)

เดอน ตาแหนง ตาราง A ตาราง B หมายเหต จานวนเวร จานวนเงน(บาท) จานวนเวร จานวนเงน(บาท)

ต.ค.52 RN 109 76,300 73 51,100 ผช. / NA 19 5,700 19 5,700

พ.ย.52 RN 90 63,000 55 38,500 ผช. / NA 17 5,100 17 5,100

ธ.ค.52 RN 102 71,400 87 60,900 ผช. / NA 26 7,800 26 7,800

ม.ค.53 RN 114 79,800 117 81,900 ผช. / NA 26 7,800 30 9,000

ก.พ.53 RN 75 52,500 60 42,000 ผช. / NA 18 5,400 18 5,400

ม.ค.53 RN 97 67,900 97 67,900 ผช. / NA 16 4,800 16 4,800

เม.ย.53 RN 122 85,400 87 60,900 ผช. / NA 45 13,500 31 9,300

พ.ค.53 RN 183 128,400 183 128,100 มสถานการณฉกเฉน ฯ ผช. / NA 88 26,400 87 26,100

ม.ย.53 RN 105 73,500 100 70,000 ผช. / NA 11 3,300 12 3,600

สรปการเบก OT. 777,700 บาท 678,100 บาท ลดลง

99,600 บาท

ประเมนผล

ตารางเปรยบเทยบการเบกคาตอบแทน OT. ปงบประมาณ 2553 (ตลาคม 2552 - มถนายน 2553)


ปรบแนวทางปฏบต

แนวทางปฏบต(PostLEAN)

1.หวหนาหอผปวยจดตารางเวรตามเกณฑการ

จดอตรากำาลง แตจะเพมการระบมอบหมายพยาบาล

วชาชพคนท 3 เปน OT* เพอวางแผนเปนอตรากำาลง

สำารองและใหoffเวรOT.กรณภาระงานตำากวาเกณฑ

2.Incharge / หวหนาเวร ทกเวรวเคราะห

ภาระงาน และพจารณาตามเกณฑ ใชเปนขอมลในการ

ตดสนใจใหบคลากร off เวร หรอขออตรากำาลงเสรม

(ตามOT*ทจดไว)

3.บคลากรขนปฏบตงานตามเกณฑภาระงาน

(ตารางB)และสงเบกตามขนตอนของโรงพยาบาล

ผลลพธ

จากการดำาเนนการปงบประมาณ2553

(ตลาคม2552-มถนายน2553)

1.ลดคาใชจายในการเบกคาตอบแทนลวงเวลา

(OT.) จาก 777,700 บาท เหลอ 678,100 บาท

ลดลง99,600บาท

2.บคลากรมความพงพอใจในการจดอตรา

กำาลงสำารองและการoffOT*=90%

สรป

การนำา Lean management มาใชในการ

พฒนาการจดและปรบอตรากำาลง สามารถลดคาใชจาย

ในการเบกคาตอบแทนลวงเวลา ชวยประหยดเงนบำารง

ของโรงพยาบาลได รวมทงการมอบหมายผขน OT*

(กำาลงสำารอง) ไวในตารางเวร และหยดเมอภาระงาน

ตำากวาเกณฑ ทำาใหเกดความชดเจนในการขนปฏบตงาน

และเปนการรวมกนรบผดชอบของบคลากรในหอผปวยดวย


การลดระยะเวลาจำ หนายผปวยกลบบาน

หอผปวยเวชศาสตรฉกเฉนใหบรการผปวยตงแต

อาย 14 ปขนไป ทไมมภาวะวกฤต ทงทางอายรกรรม

และศลยกรรม ผปวยสงอาย หรอรบยายผปวยเรอรงท

ตองการการดแลตอเนอง ในกรณทหอผปวยเดมจำาเปน

ตองรบผปวยทมภาวะวกฤต การลดระยะเวลาจำาหนาย

ผปวยกลบบาน ทำาใหสำารองเตยงสำาหรบผปวยใหม

จากงานบรการผ ปวยนอกและผปวยเรอรงทตองการ

การดแลตอเนองจากหอผปวยอนไดรวดเรว สงผลตอ

ความพงพอใจของผใหและผใชบรการ

ใ น ก า ร จำ า ห น า ย ผ ป ว ย ก ล บ บ า น

หอผปวยเวชศาสตรฉกเฉนมแนวทางปฏบตในขนตอนเดม

เรมตงแตเมอแผนการรกษาสนสดแพทยจำาหนายผปวย

กลบบาน และเขยนแผนการรกษาใน doctor‘ s order

sheet หลงจากนนพยาบาลวชาชพผไดรบมอบหมาย

ใหดแลผปวย เปนผเตรยมผปวยกลบบานโดยการเบกยา

สำาหรบผปวยกลบไปรบประทานตอทบาน พรอมทงใบนด

เพอใหผปวยไดรบการรกษาอยางตอเนองเมอญาตมาเยยม

ผปวยซงอาจเปนเวลาเยนหลงเลกงาน จงทราบวา

แพทยอนญาตใหผปวยกลบบานแตเนองจากไมไดเตรยม

ทจะรบผปวยกลบบานจงขอมารบกลบในวนรงขนดงนน

ในวนรงขนเมอญาตมารบกลบบานจงใหญาตนำาเวชระเบยน

หอผปวยเวชศาสตรฉกเฉน



ไปคดคาใชจายในการรกษาทศนย เกบเงนผปวยใน

พยาบาลตรวจสอบเอกสารทงหมดพรอมทงใหคำาแนะนำา

การปฏบตตวและแนะนำาในเรองการใชยาการมาตรวจ

ตามนดและนำาผปวยออกจากโรงพยาบาลดวยรถนงหรอ

เปลนอนตามสภาพของผปวยและญาตนำาผปวยกลบบาน

การจำาหนายผปวยกลบบาน ทำาใหหอผปวยม

เตยงวางเพอรบผปวยไวรกษาในโรงพยาบาลไดอก

นอกจากจะเปนการดแลสขภาพของประชาชนแลว

ยงทำ าใ ห โรงพยาบาลมรายไดและหนวยงานบรรล

เปาหมายตามการประเมนประสทธภาพการปฏบตงาน

อกดวย ในทางกลบกน หากมผปวยตองรบรกษาใน

โรงพยาบาล แตหอผปวยไมสามารถรบผปวยรายนนได

เนองจากมจำานวนผปวยเตมตามจำานวนทกำาหนดไว

การลดระยะเวลาจำาหนายผปวยกลบบาน ทำาใหมเตยง

สำารองสำาหรบผปวยใหมจากงานบรการผปวยนอก

และผ ป วย เ ร อ ร งท ต อ งการการด แลต อ เน อ งจาก

หอผปวยอนไดรวดเรว สงผลใหผปวยและหนวยงาน

ไดรบประโยชนดวยกนทงสองฝาย

หอผปวยเวชศาสตรฉกเฉน จงนำาแนวคดของ

Lean management รวมกบโครงการลดระยะเวลา

จำาหนายผปวยของงานบรการผปวยในโรงพยาบาลเลดสน

มาใชในการพฒนางานบรการ การลดระยะเวลาการ

จำาหนายผปวยกลบบาน ดำาเนนการโดยการปรบเปลยน

ขนตอนในการทำางาน

จากการวเคระหขนตอน (Flow) การจำาหนาย

ดวยหลกการของLeanmanagementพบความสญเสย

เนองมาจากการรองาน (Waiting) มากทสดในขนตอน

การรอญาตมารบกลบบาน หอผปวยเวชศาสตรฉกเฉน

จงมความประสงคทจะแกไขการรอคอยเปนศนย (Zero

delay) โดยการปรบปรงอยางตอเนอง และการคนหา

ความสญเปลาแลวกำาจดทงในเรองการรอญาตมารบ

กลบบาน ในการดำาเนนการน ใชความรในเรองการผสม

ผสานและการจดขนตอนใหม(Combine&Re-arrenge)

รวมกบวธงายๆ(Simplify)กลาวคอขนตอนเดมใน

การจำาหนายผปวยกลบบาน ผเกยวของรอญาตมาตดตอ

หลงจากแจงใหผปวยทราบ ผปวยอาจไมมเครองมอ

สอสารในการตดตอญาต ดงนนจงตองรอญาตมาเยยม

ผปวยหรอรอใหผปวยแจงญาตเรองการจำาหนายกลบบาน

จงปรบเปลยนเปนหลงจากแพทยเขยนแผนการรกษาแลว

พยาบาลวชาชพผไดรบมอบหมายใหดแลผปวย รบแผน

การรกษา แลวสอบถามความพรอมของผปวยในการออก

จากโรงพยาบาลพยาบาลวชาชพผไดรบมอบหมายให

ดแลผปวย เปนผตดตอประสานกบญาตโดยตรง เพอ

นดหมายเวลาทญาตพรอมมารบ

การพฒนางานบรการโดยใชหลกการของLean

management ในการการจำาหนายผปวยกลบบาน

ในการปรบปรงขนตอนการการรอญาตมารบกลบบาน

จากเดมใชเวลา1800นาทหรอ1วน6ชวโมงทำาให

ผปวยลดระยะเวลาการรอคอย เปน 660 นาท หรอ

11ชวโมงนอกจากนยงทำาใหเกดความคลองตวในการรบ

ผปวยใหมรบไวรกษาในโรงพยาบาลจากการมเตยงสำารอง

การจำ าหน ายผ ป ว ยกล บบ านในหอผ ป ว ย

เวชศาสตรฉกเฉนจงไดมการจดทำาแนวทางปฏบตเพอให

เปนแนวทางเดยวกนดงน

1.มอบหมายใหเจาหนาทธรการเปนผตรวจสอบ

สทธผปวยAdmitทกรายไดแกบตรทอง/ประกนสงคม

/ ตนสงกด ภายใน 3 วน และคดคาใชจายในการทำา

หตถการใหเปนปจจบนทกวนโดยพยาบาลวชาชพผไดรบ

มอบหมายใหดแลผปวยแตละรายทปฏบตงานในเวรดก

เปนผตรวจสอบอกครงหนง

2.การรบผปวยใหมทกรายตองบนทกหมายเลข

โทรศพทของญาต หรอผดแล ทสามารถตดตอไดใน

เวชระเบยนและแบบบนทกทางการพยาบาล(Kardex)

3.ในระหวางทผปวยพกรกษาตวในหอผปวย

เวชศาสตรฉกเฉนพยาบาลวชาชพผไดรบมอบหมายใหดแล


ผปวย เปนผใหความรเรองโรค การปฏบตตว และการ

เตรยมความพรอมของผปวยและญาต

4.พยาบาล วชาช พผ ไ ด ร บมอบหมายให

ดแลผปวย ใหความรในการปฏบตตวแกผปวยตามสภาพ

ของผปวย เพอเตรยมความพรอมหลงจำาหนายกลบบาน

5.มอบหมายให พยาบาลว ช าช พผ ไ ด ร บ

มอบหมายใหดแลผปวยสอบถามความพรอมในการกลบบาน

เ ม อ แพท ย เ ข ย น อน ญ าตให ผ ป ว ย ก ล บ บ า น เ ป น

ลายลกษณอกษรพรอมทงแจงใหผปวยทราบ เพอตดตอ

ญาตใหมารบกลบบาน หรอพยาบาลตดตอญาตในกรณ

ทผปวยไมสามารถสอสารไดดวยตนเอง

6.พ ย า บ า ล ว ช า ช พ ผ ไ ด ร บ ม อ บ ห ม า ย

ใหดแลผปวยตรวจสอบการเบกยาHomemedและ

พมพใบนด

7.เม อญาตมาตดตอรบกลบบานใหตดตอ

พยาบาล เพอไปชำาระเงนทศนยเกบเงนผปวยใน ชน 3

ตกอำานวยการ หลงจากนนญาตนำาใบเสรจพรอมเอกสาร

ทงหมด ใหพยาบาลวชาชพผไดรบมอบหมายใหดแล

ผปวย พรอมทงใหคำาแนะนำายา และใบนดใหกบผปวย

หรอญาต

8.ประสานกบศนยเคลอนยายผปวยในการตาม

รถนง/เปลนอนเพอสงผปวยกลบบาน

กระบวนการจำาหนายทรวดเรวทำาใหระยะเวลา

การรอคอยลดลง สงผลใหผปวยและญาตพงพอใจ รวมทง

เกดความคลองตว ในการประสานงานระหวางงานบรการ

ผ ป ว ยนอกและหอผ ป ว ย อ น ใ นก า ร สำ า ร อ ง เ ต ย ง

การวางแผนจำาหนายทงดานการใหความรในการปฏบต

ตวและการคดคาใชจายทเปนปจจบน ทำาใหญาตและ

ผปวยมความพรอมทจะกลบบาน ซงชวยใหลดระยะเวลา

จำาหนายผปวยกลบบาน


การพฒนารปแบบการปองกนอาการปวดหลงในหญงตงครรภ

ความเปนมาและความสำาคญของปญหา

อาการปวดหลงขณะตงครรภเปนปญหาทพบได

บอย โดยพบมากถง 40-80% มกพบในชวงอายครรภ

5 ถง 7 เดอน ปจจยทเปนสาเหตของการเกดอาการ

ปวดหลงระหวางการตงครรภม3ปจจยคอการเปลยนแปลง

ของมดลกทมขนาดใหญขนอนเปนผลมาจากกระบวนการ

การเจรญเตบโตของทารกในครรภ นำาหนกตวทเพมมาก

ขนกวาปกตถง10-12กโลกรมและการเปลยนแปลงของ

ฮอรโมน การเกดอาการปวดหลงทำาใหหญงตงครรภ

มความไมสขสบาย ทกขทรมาน และรบกวนการทำางาน

หรอการทำากจวตรประจำาวน จนอาจตองลาพกหยดงาน

หรอไปพบแพทยเพอทำาการรกษา จากการศกษาในหญง

ตงครรภทมอาการปวดหลง พบวา รอยละ 29.1 ตอง

หยดทำางาน และรอยละ 21.3 มอาการรนแรงจนตอง

พบแพทยหรอตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลOsgaard

(1993) และคณะไดทำาการศกษาวธลดอาการปวดหลงในหญง

ตงครรภไตรมาสท 2 - 3พบวา การฝกการใชทาทาง

ทถกตองในชวตประจำาวนสามารถชวยลดอาการปวดหลงได

สอดคลองกบการศกษาของFranklinและConner-Kerr(1998)

ททำาการวเคราะหทาทาง และอาการปวดหลงในไตรมาส

ท1และ3ของการตงครรภพบวาการเปลยนแปลง

ขอ ง ร ะบบโค ร งส ร า ง ขอ ง ร า ง ก ายขณะต ง ค ร รภ

การเปลยนแปลงทาทางในระยะตงครรภมความสมพนธ

กบอาการปวดหลงโดยเฉพาะในไตรมาสท 3 ของการ

ตงครรภ และไดมการเสนอแนะใหมการใหคำาแนะนำาในการ

ปรบเปลยนทาทางทถกตองใหแกหญงตงครรภ ดงนน

การกำาหนดทาทางทถกตองการทรงตวหรอการออกแรง

ทำางานโดยใชพลงงานนอยทสด ใชการประสานงานของ

กลามเนอแตละสวนอยางมประสทธภาพ ซงการกำาหนด

ทาทางในการปฏบตกจวตรประจำาวนใหถกตอง จำาเปน

ตองอาศยความรความเขาใจ เนองจากการมความร

ทางทฤษฎสงผลตอการปฏบตจรงทถกตอง ดงนนหาก

หญงต งครรภสามารถนำาความรทางทฤษฎในการ

กำาหนดทาทางการเคลอนไหว ไปใชในการปฏบตกจวตร

ประจำาวนกจะใหสามารถปองกนอาการปวดหลงได

จากการสำารวจขอมลเบองตนในหญงตงครรภ

ทมาฝากครรภทโรงพยาบาลเลดสน ในชวงเดอนมนาคม

ถงเดอนมถนายนพ.ศ.2551จำานวน400รายพบวา

หญงตงครรภมอาการปวดหลงในระดบปานกลางรอยละ

40 โดยพบมากในชวงอายครรภมากกวา 27 สปดาห

สวนใหญไมไดออกกำาลงกายรอยละ 68.8 เมอมอาการ

ปวดหลงตองหยดพก รอยละ 31 มความรเกยวกบ

อาการปวดหลงในหญงตงครรภในระดบตำารอยละ56.66

ลกขณา สรรตนพลกล วทม.

ณฐนกล ผกาภรณรตน พย.บ.

สพตรา สรยะภม พย.บ.

กลมงานสต-นรเวชศาสตร



ซงแผนกฝากครรภโรงพยาบาลเลดสน ยงไมมรปแบบ

การปองกนการเกดอาการปวดหลงในหญงตงครรภอยาง

ชดเจน จากขอมลดงกลาว ผวจยจงมความสนใจทจะ

พฒนารปแบบการปองกนอาการปวดหลงในหญงตงครรภ

และเพอใหหญงตงครรภมความสามารถในการดแลตนเอง

จงใชแนวคดการสงเสรมการรบรความสามารถของตนเอง

ของแบนดรา มาใชในการกำาหนดกจกรรมในการสงเสรม

การรบรความสามารถของตนเองในหญงต งครรภ

วตถประสงคในการดำาเนนงาน

เพ อหารปแบบการปองกนการ เกดอาการ

ปวดหลงในหญงตงครรภ

ประเดนและวธการแลกเปลยนเรยนร

กลมสนทนา (Focus group discussion)

เปนหญงหลงคลอดทตลอดชวงระยะเวลาทตงครรภ

ไมเคยเกดอาการปวดหลงจำานวน20คนภายใตหวขอ

“การดแลตนเองอยางไรจงจะไมเกดอาการปวดหลง”

ซงจากประสบการณการดแลตนเองทำาอยางไรจงจะไมเกด

อาการปวดหลงในขณะตงครรภในทประชมกลมกลาวไว

หลายประเดนดงน

1.การออกกำาลงกายจะตองมการออกกำาลงกาย

ทงกอนและขณะทตงครรภ ทาทางในการออกกำาลงกาย

ไมมทาใดโดยเฉพาะสวนใหญจะเปนทางายๆเชนการบด

หรอเหวยงตวไปมาการยนกางแขนขาแลวเอนตวสลบ

ซาย-ขวา ระยะเวลาในการออกกำาลงกาย สวนใหญ

ออกกำาลงกายวนละประมาณ10-15นาทโดยออกกำาลงกาย

สปดาหละ3-4ครงสวนในเรองปญหาอปสรรคในการ

ออกกำาลงกาย กลมตวอยางสวนใหญ บอกวาไมมเวลา

และเหนอยจากงานประจำา ในขอน กลมตวอยางชวยกน

แสดงความคดเหนวา การออกกำาลงกายไมตองใชเวลา

มาก ทำาวนละ 5-10 นาท การออกกำาลงกายไมตองม

สถานท ทำาไดทกท ทกเวลา ขณะททำางานบาน

กออกกำาลงกายพรอมกนไปได

2.การรบประทานอาหาร ควรรบประทานอาหาร

และนมทมแคลเซยมสงหรอนำาเตาหเปนประจำาทกวน

รบประทานอาหารไดทกชนดเชนรบประทานปลาและ

เนนผกผลไม

3.การควบคมนำาหนกตองมการควบคมนำาหนก

ไมใหมากเกนไป

4.การนอนหลบพกผอน ควรนอนอยางนอย

8-10ชวโมง

5.ทาทางในการประกอบกจวตรประจำาวน

ลกษณะการยนเดนนงนอนควรทำาใหถกวธเชนทายน

ยนตวตรง หลงตรง แยกขาเลกนอยทาเดน เดนตวตรง

สวมรองเทาสนเตย ลกษณะการนง ควรนงเกาอทม

พนกพง ดงชนงานมาใกลตวถานงนานๆ มอาการเมอย

ใหลกเดนสกพก แลวกลบมานงทำางานใหม ลกษณะ

การนอน ควรนอนตะแคง ใชมอรบนำาหนกขณะตะแคง

ตวลงนอน และทาทจะลกจากทนอนคอใชมอยนตวลก

ขนนง ควรหาอปกรณมาชวยวางในตำาแหนงตางๆ ท

ตนเองรสกสขสบายโดยใชหมอนขางแบนๆรองไวบรเวณ

ทองขณะทนอนตะแคง หรอรองบรเวณขอเทาถงเขา

ลกษณะการหยบของ ถาของวางอยบนพนจะยอเขานงลง

เกบของจากพน แตถาของนนอยทสงเกนเออมถงกจะ

ใชวธเอาเกาอตอขาปนขนไปหยบ ควรแบงหวของดวย

มอทงสองขางเมอจะเกบของทวางอยบนพนควรนงลง

และขณะตงครรภไมควรทำางานหนก

จากการทไดทำาสนทนากลม (Focus Group)

กลมตวอยางทกคนมความสนใจในการเขารวมกจกรรม

ใหความรวมมอเลาประสบการณการปฏบตตนขณะท

ตงครรภ มการแสดงความคดเหนไวอยางหลากหลาย

และมการแลกเปล ยนประสบการณซ งกนและกน

เปนบรรยากาศของการแลกเปลยนเรยนรอยางแทจรง

ทำาใหเหนรปแบบทจะนำามาใชในการปองกนอาการ

ปวดหลง แตทงนจะตองใชการจดการความรในตำารา

(explicitknowledge)ความรในตวคน(tacitknowledge)

และความรในองคกร (embedded knowledge) ซง


การทำาสนทนากลม (FocusGroup) เปนเพยงสวนหนง

ของกระบวนการการจดการความรเทานน

การสมภาษณแบบเจาะลก (Indepth Interview)

พยาบาลหนวยฝากครรภ แพทยสตกรรม

แพทยทางออรโธปดกสนกกายภาพบำาบดในหวขอเรอง

“การปองกนการเกดอาการปวดหลงในหญงตงครรภ”

เพอคนหาปญหาและประเดนปญหารวมกนใน

การปองกนอาการปวดหลงในหญงตงครรภไดขอมลดงน

1. อาการปวดหลงในหญงตงครรภมสาเหตมาจากอะไรบาง

มผกลาวถงสาเหตของการเกดอาการปวดหลงไว

หลายประเดนดงน

• เกดจาก Physiological หญงตงครรภมการ

หลงฮอรโมนรแลคซนซงมบทบาทในการทำาใหเกดการ

ยดหยนออนตวของLigament,Tendonและกลามเนอ

เพ อ เตรยมความพรอมในการต งครรภและงายตอ

การคลอด

• เมอเขาสชวงไตรมาสท2คอมการตงครรภ

ตงแต14สปดาหขนไปขนาดของมดลกมการขยายขนาด

ใหญขน จากนำาหนกเดก มดลก นำาครำา และนำาหนก

ของหญงตงครรภทเพมมากขน จะมาอยดานหนาตาม

Anatomy จดศนยถวงจงมการเปลยนแปลง มการแอน

พงมาดานหนา กระดกสนหลงมการโคงมากขน ทำาให

กลามเนอหลงทำางานมากขน จงเปนสาเหตททำาใหเกด

อาการปวดหลงได

• เมอเขาสชวงไตรมาสท3คอมการตงครรภ

ตงแต27สปดาหขนไปหญงตงครรภมภาวะแบรคตนฮกส

(BraxtonHicks contraction)ซงเปนการหดรดตวของ

มดลกจะแรงขนในไตรมาสท 3 ซงมผลตอการเปดขยาย

ของปากมดลก ทำาใหหญงตงครรภรสกไมสขสบาย จาก

การกดของสวนนำาของทารก เชน ทำาใหปสสาวะบอย

เปนตะครวมอาการบวมและปวดหลงได

• ทาทางทผดปกตในชวตประจำาวนเชนการท

ตองยนแอนตวมาขางหนามากขน ทำาใหกระดกสนหลง

ตองรบนำาหนกเพมมากขน

2. ควรมรปแบบอยางไรในการดแลหญงตงครรภ เพอ

ปองกนหรอลดความรนแรงของการเกดอาการปวดหลง

• ควรใหคำาแนะนำาแกหญงตงครรภวา ขณะท

ตงครรภจะมการเปลยนแปลงของรางกาย ซงจะแตกตาง

ไปจากทยงไมตงครรภมาก เมอมความเขาใจแลวจะ

สามารถปรบเปลยนพฤตกรรมเพอชวยลดความรนแรง


และปองกนปญหาทอาจจะตามมา เชน การสวมรองเทา

ควรเลอกรองเทาสนเตย การนอน จะตองมการตะแคง

ตวลงนอนโดยใชขอศอกในการชวยรบนำ าหนกและ

ใชมอยนตวขนจากทนอน ไมควรโนมตวไปขางหนาเพอ

เกบของจากพน ทานอนหงายเหยยดขา เปนทานอนท

ไมเหมาะสมสำาหรบหญงตงครรภ และควรหาเครองชวย

พยงหนาทองสวนลาง(Supportbelt)

• กจกรรมตางๆ ทกระทำาตองหลกเลยงทาท

ทำาใหเกดการเกรงกลามเนอหลง ปรบรปแบบการทำางาน

ใ ห ม ใ ห เ ห ม า ะ ส ม ก บ อ า ย ค ร ร ภ ท เ พ ม ม า ก ข น

ปรบเปลยนพฤตกรรมเทาทจะสามารถทำาได

• ชแจงใหหญงตงครรภใหเหนความสำาคญของ

การออกกำาลงกาย แตอาจมปญหาในกลมหญงทตองใช

แรงงานทยงตองทำางานหนก ทำางานลวงเวลา เนองจาก

ยงตองหารายไดใหครอบครว ซงแตกตางจากกลมหญง

ตงครรภทมเศรษฐานะด เปนกลมทมการออกกำาลงกาย

เปนประจำากอนการตงครรภ

3. มปจจยอะไรบางทเกยวของกบอาการปวดหลงในหญง

ตงครรภ

• ปจจยทางดานสรระ

• ปจจยดานวถชวต การทำางานตองมการปรบ

ใหถกหลกเออรกอนอมกส

• ปจจยดานการแตงกาย

• นำาหนกทเพมมากเกนไปเปนปจจยททำาให

เกดอาการปวดหลงมาก โดยเฉพาะหญงตงครรภทเคย

มโรคปวดหลงมากอน นำาหนกทควรเพมนบตงแตเขาส

ไตรมาสท2คอสปดาหละ0.5กโลกรมหรอเดอนละ

ไมเกน2กโลกรม

• ในกลมผ ใชแรงงานทตองอย ในทาเดยว

เชนทานงหรอทายนนานๆอาจทำาใหเกดอาการปวดหลง

4. การออกกำาลงกายมสวนชวยในการปองกน หรอลด

ความรนแรงของอาการปวดหลงในหญงตงครรภหรอไม

อยางไร

การออกกำาลงกายสามารถชวยใหหญงตงครรภ

สามารถลดหรอปองกนอาการปวดหลงได จงควรมการ

สงเสรมใหมการออกกำาลงกายนบตงแตยงไมตงครรภ

เพราะเชอวาการออกกำาลงกายกอนการตงครรภชวย

ไดดทสดในดานการปองกนและลดอาการปวดหลง

5. ควรเรมออกกำาลงกายเมออายครรภกสปดาห และ

ระยะเวลาทเหมาะสมในการออกกำาลงกาย

• ควรออกกำาลงกายตงแตกอนตงครรภ3เดอน

และเปนไปอยางสมำาเสมอ เมอตงครรภจะชวยลดอาการ

ปวดหลงและการแทงบตรไดควรออกกำาลงกายตงแต

เมอแรกตงครรภหลกเลยงทาทเอนตวอยางรวดเรวหรอ

ทำาใหรางกายมอณหภมสงควรออกกำาลงกายในทรมเชน

การเดนหรอการวายนำา

• ระยะเวลาทเหมาะสมในการออกกำาลงกาย

คอชวงไตรมาสท2เนองจากเปนระยะเวลาทปลอดภย

และผานชวงทอาจทำาใหเกดการแทงบตรไดงายในไตรมาส

ท 1 มาแลว การออกกำาลงกายในชวงไตรมาสท 1

ตองมความระมดระวงในกลมเสยง

6. ทาทางในการออกกำาลงกายทปลอดภยสำาหรบหญง

ตงครรภควรเปนอยางไร

• ควรเปนทาทางทไมหกโหมไมเหวยงตวรนแรง

และมากจนเกนไปนก เชน การแอโรบคในนำาเพอใหนำา

ชวยพยงนำาหนกตว

• ไมควรออกกำาลงกายชนดทถายกำาลงลงขอ

เชนการตเทนนสแบตมนตน

7. ในแตละชวงเวลาของการตงครรภ ควรออกกำาลงกาย

แตกตางกนหรอไม อยางไร

• ในชวงไตรมาสแรกไมควรเลอกการออกกำาลงกาย

ทหกโหมมากไมควรออกกำาลงกายทเพมอณหภมใหแก


รางกายสงเกนไปอาจเลอกวธการเดนหรอวายนำาซงเปน

วธการทเหมาะสมในชวงไตรมาสแรกนในชวงไตรมาสท2

ใหออกกำาลงกายไดตามปกตในชวงไตรมาสท3ไมควร

ออกกำาลงกายแบบรนแรง

• เมออายครรภ เพมมากขนควรจะลดการ

ออกกำาลงกายลง รวมทงควรมการปรบเปลยนบางทา

เพราะทองมขนาดโตมากขน อาจมปญหาในดานการทรงตว

และเปนชวงทเร มมอาการเจบครรภ อาจทำาใหหญง

ตงครรภมภาวะนำาเดนกอนคลอดได

ขอหามในการออกำาลงกายสำาหรบหญงตงครรภ

1.หญงตงครรภทมภาวะแทงคกคาม

2.หญงตงครรภทมภาวะรกเกาะตำา

3.มโรคหวใจหอบเหนอย

4.มครรภเปนพษ

5.ปวดศรษะเหนอยงายขณะออกกำาลงกาย

6.เปนโรคปอด

7.มเลอดออกจากชองคลอดในไตรมาสท2และ3

8.มภาวะIUGR

9.เคยมปญหาทางดานกระดกมากอน

10.มภาวะความดนโลหตสงทควบคมไมได

11.ไมเคยออกกำาลงกายมากอน

12.ตงครรภแฝด

13.เปนโรคไทรอยดทควบคมไมได

14.เปนโรคเบาหวานทควบคมไมได

15.เปนโรคลมชก

ความรทไดจากการแลกเปลยนทนำาไปพฒนาตอ

ไดรปแบบการปองกนอาการปวดหลงในหญง

ตงครรภทประกอบดวย

1.การใหความรเกยวกบอาการปวดหลงในหญง

ตงครรภ โดยจดทำาคมอเรองการปองกนอาการปวดหลง

ในหญงตงครรภซงไดมาจากการศกษาตำาราและงานวจย

ทเกยวของครอบคลมความหมายระยะเวลาทพบอาการ

สาเหตวธการปองกน

2.การปรบทาทางทถกตองในการปฏบตกจวตร

ประจำาวนของหญงตงครรภ ซงประกอบดวย การยน

การเดนการนงการนอนการหยบของและการหวของ

3.การออกกำาลงกายสำาหรบหญง ตงครรภ

ทงหมด 6 ทา ประกอบไปดวย การอบอนรางกาย

การบรหารกลามเนอฝเยบตนขาและหลง(ทานงขดสมาธ

หลวม)การบรหารกลามเนอตนขาการบรหารกลามเนอ

หลงและหนาทอง การฝกโยกเชงกราน (ทาแมวโกงตว)

และการบรหารกลามเนอหลง โดยการสาธตประกอบ

คำาบรรยายใหหญงตงครรภไดฝกปฏบตตาม


รปแบบการปองกนอาการปวดหลงในหญงตงครรภ

เปนรปแบบ ทไ ดข อมลส วนหน งมาจากการศกษา

สถานการณการเกดอาการปวดหลงในหญงตงครรภ ซง

เปนการศกษาในสถานการณจรงของหญงตงครรภทมา

คลอดบตรทโรงพยาบาลเลดสน ทำาใหสามารถรวบรวม

ขอมลเบองตน และปจจยทเสยงตอการเกดอาการปวดหลง

ในหญงตงครรภ นอกจากนยงมการวเคราะห คนหา

ประเดนปญหา และหาแนวทางทเหมาะสมในการปองกน

อาการปวดหลงในหญงตงครรภจากตวแทนในแตละสาขา

วชาชพ ทเกยวของในการดแลหญงตงครรภ โดยใชการ

จดการความรซงการจดการความรนบวาเปนกลยทธ

ทสำาคญประการหนงในการพฒนาองคกรสความเปนเลศ

เปนเครองมอทดทจะทำาใหความรในตวบคคลไดถกนำามา

บนทกและใชประโยชน นอกจากนยงมการประเมนผล

และปรบแกโดยผ เชยวชาญทงภายนอกและภายใน

โรงพยาบาลจำานวน5คนจนไดรปแบบทคงทมความ

ปลอดภยและเหมาะสมซงจากผลการวจยไมพบวาม

กลมตวอยางเกดอาการแทรกซอนระหวางการทำาวจย

หรอตงครรภไมครบกำาหนด

ดานประสทธภาพของรปแบบการปองกนอาการ

ปวดหลงในหญงตงครรภ ระดบการเกดอาการปวดหลง

ในหญงตงครรภ เปนตวชวดทสะทอนถงประสทธภาพ


¤ÙèÁ×ÍµÑé§¤ÃÃÀì



ÃÑ¡ÅÙ¡

ของรปแบบการปองกนอาการปวดหลงในหญงตงครรภ

ซงจากผลการวจย พบวากลมตวอยางสวนใหญไมเกด

อาการปวดหลงรอยละ 45.7 เนองจากกลมตวอยาง

ไดรบรปแบบในการปองกนอาการปวดหลงแลวมการ

พฒนาตนเองไปในแนวทางทดขน ประเมนไดจากกลม

ตวอยางมคะแนนความรเกยวกบอาการปวดหลงในหญง

ตงครรภในระดบสง รอยละ 57.1 รองลงมามความร

ระดบปานกลางรอยละ 40.0 และมความรในระดบตำา

เพยงรอยละ2.9มลกษณะทาทางในการปฏบตกจวตร

ประจำาวนทถกตองอยในระดบปานกลางรอยละ65.7


โครงการการจดการความรในโรงพยาบาลเลดสนจดการอบรมเชงปฏบตการการจดการความรเพอพฒนาองคกร รนท 2 ระหวางวนท 30 มถนายน – 1 กรกฎาคม 2553 ณ โรงแรมองธาร รสอรท จงหวด นครนายก

ภาพกจกรรมการจดการความร


โครงการการจดการความรในโรงพยาบาลเลดสนจดการอบรมเชงปฏบตการการจดการความรเพอพฒนาองคกร รนท 2 ระหวางวนท 30 มถนายน – 1 กรกฎาคม 2553 ณ โรงแรมองธาร รสอรท จงหวด นครนายก


วนท 21 มถนายน 2553 คณะผบรหารและเจาหนาทของสำ นกงานปลดกระทรวงอตสาหกรรม เขาเยยมชมและศกษาดงานดานการจดการความร (Knowledge Management : KM) โรงพยาบาบาลเลดสน กรมการแพทย


การอบรมอคคภย “ฝกพรอม ปองกน เมอไฟมา” ของกลมงานวสญญวทยาและหนวยงานหองผาตด โรงพยาบาลเลดสน กรมการแพทย

วทยากรทกทาน หวหนาการพยาบาลวสญญ หวหนาการพยาบาลหองผาตด

ผจดโครงการ “ฝกพรอม ปองกน เมอไฟมา”

ผเขารบการอบรมกำาลงใหความสนใจเกยวกบ การสาธตอปกรณการดบเพลงของวทยากร

ดต.วทร ศวลย สาธตการลกไหมของเพลงจากกระปอง

สเปรยและกระปองตางๆ ทใชในชวตประจำาวน

คณไพโรจน จนเจอ วทยากร กำาลงสาธต

การดบเพลง ดวยอปกรณดบเพลง

Documents

Journal of KM Lerdsin · PDF fileอักษรไม่เล็กกว่าAngsanaUPC ขนาด 16 pts ใช้กระดาษพิมพ์ ... คือปณิธาน