IVAN JEFREMOW

COR SERPENTIS(SERCE ZMIJI)

Kri tuman zabuttia, szczo ohortaw swidomis, prorwaasia muzyka. Ne spy! Bobajduis zwytiaha Entropiji czornoji!.. Sowa widomoji ariji probudyy zwyczni aso-ciciji pamjati i powey, potiahnuy za soboju jiji neskinczennyj anciuh.yttia powertaosia. Weyczeznyj korabel szcze zdryhawsia, ae awtomatyczni me-chanizmy neuchylno prodowuway swoju sprawu. Wychory energiji nawkoo konoho ztrioch zachysnych kowpakiw zupynyy newydyme obertannia. Dekilka chwyyn kowpaky,schoi na weyki wuyky z matowoho zeenoho metau, zayszaysia w poperedniomu po-oenni, zatym raptowo i odnoczasno widskoczyy whoru i znyky w komirkach steli, seredskadnoho petywa trub, popereczyn i drotiw.

Dwoje czoowikiw yszyysia neruchomymy w hybokych krisach, otoczenych kil-ciamy osnowamy znykych kowpakiw. Tretij obereno pidwiw obwaniu hoowu i zne-naka ehko trusonuw temnym woossiam. Win obereno pidniawsia z hybyny szczo-najmjakszoji izolaciji, siw i nachyywsia wpered, szczob proczytaty pokazy pryadiw. Wonyw czymalij kilkosti usijuway pochyu switu doszku weykoho pulta, szczo prostiahnuwsiawpoperek usioho prymiszczennia u piwmetri wid krise.

Wyjszy z pulsaciji! prounaw upewnenyj hoos. Wy znowu otiamyysia naj-szwydsze, Kari? Idealne zdorowja dla zorelotczyka!

Kari Ram, eektronnyj mechanik i astronawigator zorelota Teur, wmy ober-nuwsia, zustriwszy szcze zatumanenyj pohlad komandyra.

Mut Ang, iz zusylliam ruchajuczy, poehszeno zitchnuw i wstaw pered pultom. Dwadcia czotyry parseky. My mynuy zirku. Nowi pryady zawdy netoczni

wirnisze, my pohano woodijemo nymy. Mona wymknuty muzyku. Tej prokynuwsia!Kari Ram poczuw u zapalij tyszi ysze neriwne dychannia towarysza, szczo otiamyw-

sia.

Centralnyj post uprawlinnia zorelota nahaduwaw dosy weykyj kruhyj za, nadijnoschowanyj u hybyni gigantkoho korabla. Wyszcze pultiw pryadiw i hermetycznych dwe-rej prymiszczennia obbihaw syniuwatyj ekran, utworiujuczy powne kilce. Poperedu, pocentralnij osi korabla, w ekrani buw wyriz, u kotromu znachodywsia prozoryj, mow krysz-tal, dysk okatora dimetrom maje w dwa ludki zrosty. Weyczeznyj dysk nacze zywaw-sia z kosmicznym prostorom i, zbyskujuczy u wohnykach pryadiw, skydawsia na czornyjamaz.

Mut Ang zrobyw newowymyj poruch, i wmy usi troje ludej, szczo znachodyysia wpostu uprawlinnia, maje odnakowymy estamy prykryy oczi. Koosalne pomaranczewesonce zahoriosia z liwoho boku na ekrani. Joho swito, osabene potunymy filtramy,buo edwe sterpnym.

Mut Ang pochytaw hoowoju. Szcze trochy, i my pronesysia b czerez koronu zirky. Bilsze ne budu prokadaty

tocznoho kursu. Znaczno bezpecznisze projty storonoju. Tym i straszni nowi pulsacijni zoreloty, widkazaw z hybyny krisa Tej Eron,

pomicznyk komandyra i hoownyj astrofizyk. My robymo rozrachunok, a potim korabelmczy naoslip, mow postri u temriawu. I my tako mertwi i slipi wseredyni zachysnychwychrowych poliw. Meni ne podobajesia cej sposib polotu w kosmos, chocza win i szwy-dszyj wid usioho, szczo moho prydumaty ludstwo.

Dwadcia czotyry parseky! wyhuknuw Mut Ang. A dla nas mynua naczemy

My snu, schooho na smer, pochmuro zapereczyw Tej Eron, a wzahali naZemli

Kraszcze ne dumaty, wyprostawsia Kari Ram, szczo na Zemli mynuo ponadsimdesiat wisim rokiw. Czymao z druziw i bykych mertwi, bahato zminyosia Szczo bude, koy

Ce nemynucze w daekomu szlachu z bu-jakoju systemoju zorelota, spokijnoskazaw komandyr. Na Teuri czas dla nas ide osobywo szwydko. I chocza my zahy-blujemosia najdali w kosmos, powernemosia maje takymy samymy

Tej Eron nabyzywsia do obczysluwalnoji maszyny. Wse bezdohanno, skazaw win kilka chwyyn po tomu. Ce Kor Serpentis,

abo, jak joho nazyway starodawni arabki astronomy, Unuk al Chaj Serce Zmiji. A de jiji bykyj susida? spytaw Kari Ram. Schowanyj wid nas hoownoju zoreju. Baczyte, spektr K-nul. Z naszoho boku

zatemnennia, widpowiw Tej. Rozsute szczyty wsich pryjmacziw! rozporiadywsia komandyr.Jich otoczya bezdonna czornota kosmosu. Wona zdawaasia bilsz hybokoju, tomu

szczo liworucz i pozadu horio oranewo-zootym wohnem Serce Zmiji, szczo zamaryowsi zori j Czumakyj Szlach.ysze wnyzu, spereczajuczy z neju, siajaa poumjam bia zirka.

Epsyon Zmiji zowsim byko, hoosno skazaw Kari Ram.Moodyj astronawigator chotiw zasuyty schwaennia komandyra. Ae Mut Ang

mowczky dywywsia praworucz, de wydilaasia czystym biym switom daeka j jaskrawazoria.

Tudy piszow mij poperednij zorelit Sonce, powilno promowyw komandyr,widczuwszy w sebe za peczyma wyczikuwalnu mowczanku, na nowi panety

To ce Alfekka w Piwnicznij Koroni? Tak, Rame, abo, jakszczo choczete, ewropejka nazwa Gemma Ae czas do

sprawy! Budyty resztu? z hotownistiu spytaw Tej Eron. Dla czoho? My zrobymo odnu-dwi pulsaciji, jakszczo perekonajemosia, szczo po-

peredu poronio, widpowiw Mut Ang. Wmykajte optyczni j raditeeskopy, perewirte

nastrojku pamjatnych maszyn. Tej, uwimkni jaderni motory! Narazi budemo ruchatysiana nych. Dawajte pryskorennia!

Do szesty siomych switowoji?I u widpowi na mowczaznyj kywok komandyra Tej Eron szwydko wykonaw neob-

chidni manipulaciji. Zorelit nawi ne zdryhnuwsia, chocza slipucze rajdune poumja pa-achnuo na we ohlad ekraniw i cikom schowao sabki zori nycze wybyskujuczohoCzumakoho Szlachu. Sered tych zirok buo i zemne Sonce.

U nas kilka hodyn, poky pryady zawersza spostereennia i zakincza czotyry-kratnu perewirku programy, skazaw Mut Ang. Treba popojisty, potim koen z nasmoe usamitnytysia i widpoczyty trochy. Ja zminiu Kari.

Zorelotczyky wyjszy z centralnoho postu. Kari Ram peresiw u obertowe kriso po-seredyni pulta. Astronawigator zakryw kormowi ekrany, i poumja raketnych motoriwznyko.

Wohniane Kor Serpentis prodowuwao riachtity zuchwaymy widbyskamy nanezworusznomu poliruwanni pryadiw. Dysk perednioho okatora zayszawsia czornym,bezdonnym koodiazem, ae ce ne benteyo, a wtiszao astronawigatora. Rozrachunky,szczo zajniay szis rokiw praci mohutnich umiw i doslidnykych maszyn Zemli, wyjawy-ysia nepomylnymy.

Siudy, u szyrokyj korydor prostoru, wilnoho wid zorianych skupcze i temnychchmar, buo spriamowano Teur perszyj pulsacijnyj zorelit Zemli. Cej typ zorelotiw,szczo peresuwaysia w nul-prostori, powynen buw dosiahnuty znaczno bilszych hybynGaaktyky, ani poperedni jaderno-raketni, anamezonni zoreloty, szczo litay zi szwydki-stiu pja szostych i szis siomych szwydkosti swita. Pulsacijni korabli dijay za pryncypomstysnennia czasu i buy w tysiaczi raziw szwydszymy. Ae jich nebezpecznym bokom buote, szczo zorelit u my pulsaciji ne mih buty kerowanym. Ludy tako mohy perenestypulsaciju ysze w neswidomomu stani, schowani wseredyni potunoho magnitnoho pola.Teur peresuwawsia mowby rywkamy, szczorazu pryskipywo wywczajuczy, czy wilnyjszlach dla nastupnoji pulsaciji.

Powz Zmiju, u maje wilnomu wid zir prostori wysokych szyrot Gaaktyky, Teurpowynen buw projty w suzirja Herkuesa do wuhecewoji zori.

Teur posay w nejmowirno daekyj rejs, szczob joho ekipa wywczyw zahadkowiprocesy peretworennia materiji bezposerednio na wuhecewij zirci, due waywi dla ze-mnoji energetyky. Pidozriuwaosia, szczo zirka bua powjazana z temnoju chmaroju uformi obertowoho eektromagnitnoho dyska, zwernenoho rebrom do Zemli. Wczeni oczi-kuway, szczo wony pobacza powtorennia istoriji utworennia naszoji panetnoji systemyporiwniano nedaeko wid Soncia. Nedaeko ce sto desia parsekiw, abo trysta pjatde-siat rokiw szlachu switowoho promenia

Kari Ram perewiryw pryady-ochoronci. Wony pokazuway, szczo wsi zwjazky awto-matiw korabla sprawni. Moodyj astrolotczyk widdawsia rozdumam.

Daeko-daeko, na widstani simdesiaty womy switowych rokiw, zayszyasia Zemla prekrasna, obasztowana ludstwom dla switoho yttia i natchnennoji tworczoji praci.U ciomu suspilstwi bez kasiw kona ludyna dobre znaa wsiu panetu. Ne ysze jiji za-wody, rudnyky, pantaciji i morki promysy, nawczalni j doslidnyki centry, muzeji i za-powidnyky, ae j myli serciu kutky widpoczynku, samotnosti czy usamitnennia z kocha-noju ludynoju.

I wid cioho czudowoho switu ludyna, stawlaczy do sebe wysoki wymohy, zahyblu-waasia wse dali w kosmiczni kryani bezodni u pohoni za nowymy znanniamy, za roz-hadkoju tajemny pryrody, szczo ne skoriaasia bez zapekoho oporu. Wse dali jsza lu-dyna wid Misiacia, zaytoho wbywczym rentheniwkym i ultrafietowym wyprominiu-wanniam Soncia, wid spekotnoji j bezywnoji Wenery z jiji okeanamy nafty, ypkym smo-lanym gruntom i wicznym tumanom, wid choodnoho, zasypanoho piskamy Marsa z e

ewrijuczym pidzemnym yttiam. Tilky-no poczaosia wywczennia Jupitera, jak nowi ko-rabli dosiahy najbyczych zir. Zemni zoreloty widwiday Alfu i Proksymu Centawra, zo-riu Barnarda, Siris, Etu Eridana i nawi Tau Kyta. Zwyczajno, ne sami zirky, a jichpanety czy najbyczi okoyci, jakszczo ce buy podwijni zori, jak Siris, pozbaweni pa-netnych system. Ae mizoriani korabli Zemli szcze ne pobuway na panetach, de yttiadosiaho swojeji najwyszczoji formy, de meszkay myslaczi istoty ludy.

Z daekych bezod kosmosu ultrakorotki radichwyli nesy zwistky naseenych swi-tiw, inodi wony prychodyy na Zemlu czerez tysiaczi rokiw pisla toho, jak buy wid-praweni. Ludstwo tilky wczyosia czytaty ci peredaczi i stao ujawlaty, jakyj okean zna,techniky i mystectwa zdijsniuje swij kruhoobih mi naseenymy switamy naszoji Gaak-tyky. Switamy, szcze nedosianymy. Szczo we kazaty pro inszi zoriani ostrowy gaak-tyky, rozdieni miljonamy switowych rokiw widstani!.. Ta wid cioho stawao ysze bilszymprahnennia dosiahnuty panet, naseenych lumy, chaj ne schoymy na zemnych, ae ta-kymy, szczo tako zbuduway mudre suspilstwo, jake prawylno rozwywajesia, de koenmaje swoju czastku szczastia, szczonajbilszoho pry jich riwni wady nad pryrodoju. Utim,buo widomo, szczo je cikom schoi na nas ludy, i cych, imowirno, bilsze. Zakony roz-wytku panetnych system i yttia na nych odnoridni ne ysze w naszij Gaaktyci, ae j uwsij widomij nam czastyni kosmosu.

Pulsacijnyj zorelit ostannij wynachid genija Zemli daje moywis pryjty napokyk daekych switiw. Jakszczo polit Teura wyjawysia wdaym, todi Tilky, jakuse w ytti, nowyj wynachid maje dwa boky.

I o zworotnyj bik Zadumawszy, Kari Ram ne pomityw, szczo wymowywostanni sowa whoos.

Raptom pozadu prounaw pryjemnyj i sylnyj hoos Mut Anga:Zworotnyj bik lubowi Te, szczo uhyb i wszyr, jak more,Widuny zatchym korydorom,Wid cioho ne wteczesz wono u krwi!

Kari Ram zdryhnuwsia. Ja ne znaw, szczo wy tako zachoplujete starowynnoju muzykoju, po-

smichnuwsia komandyr zorelota. Ciomu romansowi ne mensze pjaty stoli! Ja zowsim niczoho ne znaju! wyhuknuw astronawigator. Ja dumaw pro nasz

zorelit. Pro te, koy my powernemosiaKomandyr staw serjoznym. My zrobyy ysze perszu pulsaciju, a wy dumajete pro powernennia? O ni! Naszczo b ja namahawsia potrapyty w czyso obranych dla polotu? Meni

zdaosia ade my powernemosia na Zemlu, koy tam myne simsot rokiw i, nezwaajuczyna podwojene dowholittia ludyny, nawi prawnuky naszych sester i bratiw ue budumertwi

Chiba wy cioho ne znay? Znaw, zwyczajno, wperto prodowuwaw Ram. Ae meni spao na dumku

insze. Ja zrozumiw. Pozirna marnis naszoho polotu? Tak! Szcze do wynajdennia i sporudennia Teura piszy zwyczajni raketni zo-

reloty na Fomalhaut, Kapeu i Arktur. Fomalhautka ekspedycija oczikujesia czerez dwaroky we mynuo pjatdesiat. Ae z Arktura j Kapey korabli pryjdu szcze czerez sorok-pjatdesiat rokiw: ade do cych zirok dwanadcia i czotyrnadcia parsekiw. A zaraz uebuduju pulsacijni korabli, kotri mou opynytysia na Arkturi za odnu pulsaciju. Za tojczas, poky my zdijsnymo swij polit, ludy ostatoczno peremou czas, abo prostir, jakszczochoczete. Todi naszi zemni korabli opyniasia nabahato dali wid nas, a my powernemosia

z wantaem zastariych i nepotribnych zna My piszy z Zemli, jak widchodia z yttia pomerli, powilno skazaw Mut Ang,

i powernemosia widstaymy w rozwytku, z pereytkamy mynuoho. Pro ce ja j podumaw! Wy prawi j hyboko ne prawi. Rozwytok zna, nakopyczennia doswidu, dosliden-

nia bezdonnoho kosmosu maju buty bezpererwnymy. Inaksze poruszasia zakony roz-wytku, kotryj zawdy neriwnomirnyj i supereczywyj. Ujawi, szczo starodawni pryrodo-znawci, szczo wydajusia nam najiwnymy, stay b oczikuwaty, nu, skaimo, wynajdenniasuczasnych kwantowych mikroskopiw! Abo zemeroby i budiwnyczi daekoho mynuoho,szczo szczedro poyy naszu panetu swojim potom, stay b czekaty na awtomatyczni ma-szyny i tak i ne wyjszy b iz syrych zemlanok, charczujuczy krychtamy, szczo jich na-dilaa pryroda!

Kari Ram dzwinko rozsmijawsia. Mut Ang prodowuwaw bez posmiszky: My tak samo pokykani wykonaty swij obowjazok, jak i koen czen suspilstwa.

Za te, szczo my perszymy dotorknemosia do nebaczenych szcze hybyn kosmosu, my po-mery na simsot rokiw. Ti, chto zayszywsia na Zemli, szczob korystuwatysia wsijeju ra-distiu zemnoho yttia, nikoy ne widczuwaju weycznych poczuttiw ludyny, szczo zazyr-nua w tajemnyci rozwytku Wseswitu. I tak use. Ae powernennia Wy darma pobojuje-te majbutnioho. W konomu etapi swojeji istoriji ludstwo u czomu powertaosia nazad,nezwaajuczy na zahalne schodennia za zakonom spiralnoho rozwytku. Kone stolittiamao swoji nepowtorni osobywosti i razom z tym spilni usim rysy Chto moe skazaty,moywo, ta krychta znannia, szczo my doprawymo na naszu panetu, posuy nowomuzetowi nauky, pokraszczenniu yttia ludyny. Ta j my sami powernemosia z hybyny my-nuoho, ae prynesemo nowym ludiam naszi yttia j sercia, widdani majbutniomu. Chibamy pryjdemo czuymy? Chiba moe wyjawytysia czuym toj, chto suy w pownu mirusy? Ade ludyna ce ne ysze suma zna, ae j szczonajskadnisza architektura po-czuttiw, a w ciomu my, szczo widczuy wsiu skadnis dowhoho szlachu czerez kosmos, newyjawymosia hirszymy wid tych, majbutnich Mut Ang pomowczaw i zowsim inszym,nasmiszkuwatym tonom zakinczyw: Ne znaju, jak wam, a meni tak cikawo zazyrnutyw majbutnie, szczo zarady cioho odnoho

Mona tymczasowo pomerty dla Zemli! wyhuknuw astronawigator.Komandyr Teura kywnuw hoowoju. Idi myjtesia, jite, nastupna pulsacija we skoro! Tej, wy czomu powernuysia?Pomicznyk komandyra stenuw peczyma. Choczesia jaknajszwydsze wznaty szlach, prokadenyj pryadamy. Ja hotowyj

zminyty was.I bez podalszych sliw astrofizyk natysnuw knopku w seredyni pulta. Uwihnuta po-

lirowana kryszka bezhuczno widsunuasia, i z hybyny pryadu pidniaasia skruczena spi-ralliu striczka sriblastoho metau. Jiji pronyzuwaw tonkyj czornyj stere, szczo ozna-czaw szlach korabla. Mow kosztowne kaminnia, horiy na spirali krychitni wohnyky zori riznych spektralnych kasiw, powz kotri jszow szlach Teura. Striky nezliczen-nych cyferbatiw poczay chorowod maje osmysenych ruchiw. Ce obczysluwalni ma-szyny uriwnowauway priamu liniju nastupnoji pulsaciji tak, szczob prokasty jiji w ja-komoha bilszomu widdaenni wid zirok, temnych chmar i tumannostej switnoho hazu,kotri mohy prychowuwaty szcze newidomi nebesni tia.

Zachopenyj robotoju, Tej Eron ne pomityw, jak promynuo kilka mowczaznych ho-dyn. Weetenkyj zorelit prodowuwaw swij bih u czornu poroneczu prostoru. Towarysziastrofizyka tycho sydiy w hybyni napiwkruhoji kanapy, pobyzu wid masywnych potrij-nych dwerej, szczo izoluway post uprawlinnia wid inszych prymiszcze korabla.

Weseyj dzwin maekych dzwinoczkiw sygnalizuwaw pro zakinczennia obczyse.Komandyr zorelota powilno pidijszow do pultiw.

Wdao! Druha pulsacija moe buty maje wtryczi dowszoju wid perszoji

Ni, tut trydciatywidsotkowa newyznaczenis! Tej pokazaw na kincewyj widty-nok czornoho sternia, szczo e pomitno wibruwaw u takt koywanniam powjazanych znym striok.

Tak, powna wyznaczenis pjatdesiat sim parsekiw. Widkynemo pja na moy-wis prychowanych pomyok pjatdesiat dwa. Hotujte pulsaciju.

Znowu perewiriaysia wsi nezliczenni mechanizmy i zwjazky korabla. Mut Ang zjed-nawsia z kajutamy, de znachodyysia zanureni w son reszta pja czeniw ekipauTeura.

Awtomaty fiziogicznoho spostereennia widznaczyy, szczo organizmy splaczych unormalnomu stani. Todi komandyr uwimknuw zachysne poe nawkoo ytowych pry-miszcze korabla. Na matowych panelach liwoji stiny pobihy czerwoni strumeni po-toky hazu w schowanych pozadu nych trubkach.

Pora? trochy chmuriaczy, spytaw komandyra Tej Eron.Toj kywnuw. Troje czerhowych mowczky opustyysia w hyboki krisa, zakriplujuczy

sebe w nych powitrianymy potokamy. Koy buw zastebnutyj ostannij haczok, koen di-staw zi skryky w liwomu bylci pryad dla wporskuwannia, hotowyj do zastosuwannia.

Oto, szcze na piwtorasta rokiw zemnoho yttia! skazaw Kari Ram, prykawszyaparat do ohoenoji ruky.

Mut Ang zirko podywywsia na nioho. Oczi junaka swityysia ehkoju nasmiszkoju,wastywoju zdorowij i cikom wriwnowaenij ludyni. Komandyr poczekaw, poky joho to-waryszi widkynuysia w krisach i zapluszczyy oczi, wpadajuczy w neswidomyj stan. Todiwin uwimknuw waelky na maekij koroboczci bila swoho kolina. Bezszumno i newid-worotno, mow sama dola, opustyysia zi steli masywni kowpaky. Za chwyynu do ciohoMut Ang uwimknuw mechanicznych robotiw, szczo keruway pulsacijeju i zachysnym po-em. Pid kowpakom u sabkomu switli bakytnuwatoho nicznyka komandyr proczytawpokazy kontrolnych pryadiw i ysze pisla cioho pryspaw sebe

* * *

Zorelit wyjszow z czetwertoji pulsaciji. Teper zahadkowe swityo meta polotu wyroso na ekranach prawoho, piwnicznoho boku do rozmiriw Soncia, wydymoho zMerkurija.

Koosalna zirka z ridkisnoho kasu temnych wuhecewych zir bua piddana detal-nomu wywczenniu. Teur iszow na subswitowij szwydkosti na widstani mensz ni czo-tyrioch parsekiw wid gigantkoji mianoji zori KNT8008, e wydymoji z Zemli nawi upotuni teeskopy. Podibni zirky jich poperecznyk doriwniuwaw sta pjatdesiaty stasimdesiaty dimetram naszoho Soncia widrizniaysia bahatstwom wuheciu u swojichatmosferach. Pry temperaturi w dwi-try tysiaczi gradusiw atomy wuheciu spouczaysiaw osobywi moekuy-anciuky, z trioch atomiw koen. Atmosfera zori z takymy moeku-amy zatrymuwaa wyprominiuwannia fietowoji czastyny spektra, i swito giganta buodue sabkym poriwniano z joho rozmiramy.Ae centry wuhecewych gigantiw, rozihriti do sta miljoniw gradusiw, buy mohut-nimy generatoramy nejtroniw i peretworiuway ehki eementy u waki i nawi zaura-nowi, wkluczno do kaliforniju i rossiju, jak buo nazwano najwaczyj z eementiw iz atom-noju wahoju 401, stworenyj ue czotyry stolittia tomu. Wczeni wwaay, szczo fabrykamywakych eementiw Wseswitu buy wuhecewi zirky. Wony rozsijuway ci eementy w pro-stori pisla peridycznych wybuchiw. Zbahaczennia zahalnoho chimicznoho skadu naszojiGaaktyky jde same za rachunok diji temnych wuhecewych gigantiw.

Pulsacijnyj zorelit daw, nareszti, ludstwu moywis wywczyty wuhecewu zoriu zbykoji widstani, zrozumity sutnis procesiw peretworennia materiji, szczo widbuwaysiana nij. Do jich tumaczennia fizyky Zemli szcze ne pidibray wsich klucziw.

Ekipa zorelota prokynuwsia, i koen zajniawsia tymy doslidenniamy, zarady ja-kych win pomer dla Zemli na simsot rokiw. Ruch korabla zdawawsia teper due powil-nym, ae bilsz szwydkyj bih i ne buw potriben.

Teur iszow, trochy widchylajuczy na piwde wid wuhecewoji zori, szczob try-maty ekran okatora poza jiji wyprominiuwanniam. I joho czorne dzerkao tyniamy, mi-siaciamy j rokamy zayszaosia jak i ranisze bezproswitno temnym. Teur, abo, jak winznaczywsia w rejestri kosmofotu Zemli, IF-1 (Zet-685), perszyj zorelit obernenoho pola,abo szistsot wisimdesiat pjatyj za zahalnym spyskom kosmicznych korabliw, ne buw ta-kym weykym, jak subswitowi zoreloty daekoji diji. Wid jich sporudennia widmowyysiaysze nedawno z wynajdenniam pulsacijnych korabliw.

Ti koosalni korabli nesy ekipa do dwochsot czoowik, i zmina pokoli dawaamoywis pronykaty dosy hyboko w mizorianyj prostir.

Z konym powernenniam dalnioho zorelota na Zemli zjawlaosia kilka desiatkiw wy-chidciw z inszoho czasu predstawnykiw daekoho mynuoho. I chocza riwe rozwytkucych pereytkiw mynuoho buw due wysokyj, wse nowi czasy wyjawlaysia dla nychczuymy, i czasto hyboka meancholija czy widczuenis stawaa udiom kosmicznychskytalciw.

Teper pulsacijni zoreloty zakynu ludej szcze dali. Myne trochy czasu, za mirkojuastrolotczykiw, i w ludkomu suspilstwi zjawlasia tysiaczolitni Mafusajiy. Ti, komu wy-pade na dolu wyruszyty na inszi gaaktyky, powernutysia na ridnu panetu miljony rokiwpotomu. Takym wydawawsia zworotnyj bik daekych kosmicznych rejsiw, pidstupna pe-repona, postawena pryrodoju swojemu newhamownomu synowi. Na nowych zorelotachekipai naliczuway wsioho wisim czoowik. Cym mandriwnykam u bezmirni dali ko-smosu i odnoczasno w majbutnie buo zaboroneno, na widminu wid poperednich zaocho-czuwalnych postanow, maty ditej pid czas podoroi.

I chocza Teur buw menszyj wid swojich poperednykiw, wse win predstawlawsoboju weyczeznyj korabel, de prostorno rozmistywsia joho maoczyselnyj ekipa.

Probudennia pisla trywaoho snu wykykao, jak zawdy, pidjom yttiewoji energiji.Ekipa zorelota perewano moodi ludy prowodyw wilnyj czas u himnastycznomuzali.

Wony wyhaduway najwaczi wprawy, fantastyczni tanci abo, wdiahnuwszy wid-sztowchujuczi pojasy i kilcia na ruky i na nohy, zdijsniuway karkoomni triuky w anty-grawitacijnomu kutku zau. Astrolotczyky lubyy pawaty u weykomu basejni z inizo-wanoju switnoju wodoju, szczo zberihaa czudowu baky koysky narodiw Zemli Sere-dzemnoho moria.

Kari Ram skynuw roboczyj kostium i popriamuwaw do basejnu, ae joho zupynywweseyj hoos:

Kari, dopomoi! Bez was ne wychody cej poworot.Wysoka diwczyna-chimik Tajna Dan, w korotkij tunici z zeenoji w ton jiji oczej y-

skuczoji tkanyny, bua najweseliszoju i najmoodszoju uczasnyceju ekspedyciji. Wona neraz oburiuwaa spokijnoho Kari swojeju porywczastoju rizkistiu, ae tanci win lubyw nemensze wid Tajny pryrodenoji tanciurystky. Win iz posmiszkoju pidijszow do neji.

Zliwa, z wysoty pomostu nad basejnom, joho prywitaa Afra Dewi biog zorelota.Wona staranno wkadaa masu swoho czornoho woossia pered wprawoju na trapeciji. DoAfry nabyzywsia, obereno stupajuczy po prunij pastmasi, Tej Eron, prostiahajuczy zaspynoju diwczyny mjazystu, sylnu ruku. Rozchytujuczy u takt rucham doszky, Afra wid-kynuasia nazad, na ciu nenadijnu oporu. Na sekundu oboje zawmery, smahlawi, sylni iwpewneni, z hadkoju szkiroju, kotru daje ludyni ysze zdorowe yttia na powitri i sonci.e wowymym ruchom mooda inka wyhnuasia szcze sylnisze, zrobya pownyj obertnawkoo ruky pomicznyka komandyra, i oboje poetiy nad zaom, splitajuczy nacze wtanci.

Win wse zabuw! prospiwaa Tajna Dan, prykrywajuczy oczi mechanika kinczy-kamy hariaczych palciw.

Chiba ne harno? widpowiw toj pytanniam i prytiahnuw do sebe diwczynu uperszomu rusi tanciu, uwijszowszy u smuhu zwukowoho fonu.

Kari j Tajna buy najkraszczymy tanciurystamy korabla. ysze wony wmiy widda-waty sebe pownistiu meodiji i rytmu, wymykajuczy wsi inszi dumy j poczuttia. I Karipoynuw u swit tanciu, ne widczuwajuczy niczoho, krim nasoody uzhodenymy ehkymyruchamy. Ruka diwczyny, szczo eaa w nioho na peczi, bua sylnoju j ninoju. Zeenioczi potemniy.

Wy i wasze imja odne, szepnuw Kari. Ja zapamjataw, szczo Tajna na sta-rodawnij mowi ce newidome, nerozhadane.

Wy tiszyte mene, bez posmiszky widkazaa diwczyna, meni zawdy zdawa-osia, szczo tajemnyci zostaysia tilky w kosmosi, a na naszij Zemli jich nema bilsze. Nemajich u ludej wsi my prosti, jasni j czysti!

I wy szkodujete pro ce? Inodi. Meni chotiosia b zustrity taku ludynu, jak w daekomu mynuomu. Zmu-

szenu prychowuwaty swoji mriji, swoji poczuttia wid otoczujuczoji zoby, hartuwaty jich,wyroszczuwaty nepochytnymy, pownymy nejmowirnoji syy.

O, ja rozumiju! Ae ja dumaw ne pro ludej i akuwaw ysze za nerozhadanymytajemnyciamy Jak w starodawnich romanach: powsiudy tajemnyczi rujiny, newidomihybyny, nepidkoreni wysoty, a szcze ranisze zaczakowani, proklati j nadieni zahad-kowymy syamy haji, derea, zapowidni steky, budynky.

Tak, Kari! Dobre buo b i tut, u zoreloti, znajty potajemni zakutky, zaboroneniprochody.

I wony wey b u newidomi kimnaty, de chowaosia Szczo chowaosia? Ne znaju, pomowczawszy, pryznawsia mechanik i zupynywsia.Ae Tajna uwijsza u hru i, nachmurywszy, potiahnua joho za rukaw. Kari ruszyw

za diwczynoju, i wony wyjszy iz sportywnoho zau w miano oswitenyj bicznyj prochid.Wkaziwnyky wibraciji riwnomirno i nejaskrawo bymay, nenacze stiny korabla boroysiaz pidstupajuczym snom. Diwczyna zrobya dekilka szwydkych, bezszumnych krokiw izawmera. Ti nuhy majnua na jiji obyczczi tak szwydko, szczo Kari ne mih by poru-czytysia, szczo win sprawdi pomityw u neji ciu oznaku duszewnoji sabkosti. Neznajomepoczuttia bolacze rizonuo joho. Mechanik znowu wziaw ruku Tajny.

Chodimo w bibliteku. Meni dwi hodyny do zminy.Wona suchniano popriamuwaa do centra korabla.Bibliteka, abo za spilnych zania, znachodyasia bezposerednio za centralnym po-

stom uprawlinnia, jak na usich zorelotach. Kari i Tajna widczynyy hermetyczni dweritretioho poperecznoho korydoru i wyjszy do dwochstworczastoho elipsa luka centralnohoprochodu. Tilky-no Kari nastupyw na bronzowu pastynku i waki stworky bezhucznorozijszysia, jak moodi ludy poczuy mohutnij wibrujuczyj zwuk. Tajna radisno stysnuapalci Kari.

Mut Ang!Oboje kowznuy u bibliteku. Rozsijane swito, zdawaosia, wyosia serpankom pid

matowoju steeju. Dwoje ludej prychystyysia u hybokych krisach mi koonkamy filmo-tek, schowani w tiniach zahybe. Tajna pobaczya likaria Swit Sima i kwadratnu postaJas Tina inenera pulsacijnych prystrojiw, szczo snyw pro szczo, zapluszczywszy oczi.Liworucz, pid hadkymy muszlamy akustycznych prystrojiw, schyywsia nad sriblastymfutlarom EMSR sam komandyr Teura.

EMSR eektromagnitnyj skrypkorojal dawno we zaminyw temperowanyj ro-jal, szczo zwuczaw orstko, zberihszy joho bahatohoosu skadnis i nadawszy jomu ba-

hatstwo skrypicznych widtinkiw. Pidsyluwaczi zwuku cioho instrumenta mohy nada-waty jomu w potribni momenty wraajuczoji syy.

Mut Ang ne pomityw tych, chto uwijszow. Win trochy podawsia wpered, pidniawobyczczia do rombicznych paneej stali. Jak i w starowynnomu rojali, palci muzykantawyznaczay wsi widtinky zwuczannia, chocza wydobuwawsia zwuk ne z dopomohoju mo-otoczka i struny, a najtonszymy eektronnymy impulsamy maje mozkowoji tonkosti.

Harmonijno speteni temy jednosti Zemli ta kosmosu stay rozdwojuwaty, widdala-tysia. Protyriczczia spokijnoji peczali i orstkoho daekoho hromu nakypay, posyluway-sia, pererywajuczy wydzwoniujuczymy notamy, nacze krykamy widczaju. I raptom roz-mirene, meodijne rozhortannia temy zawmero. Udar zitknennia buw strachitywyj, iwse rozsypaosia awynoju dysonansiw, ziskowznuwszy, mow u temne ozero, w nezhrajniskargy newidworotnoji utraty.

Nespodiwano pid palciamy Mut Anga narodyysia jasni j czitki zwuky prozoroji ra-dosti, wona zyasia z tychoju peczalliu akomponementu.

U bibliteku neczutno kowznua Afra Dewi w biomu chaati. Swit Sim, likar kora-bla, staw robyty komandyrowi jaki znaky. Mut Ang pidwiwsia, i tysza zihnaa waduzwukiw, mow szwydka nicz tropikiw weczirniu zahrawu.

Likar i komandyr wyjszy, suprowoduwani strywoenymy pohladamy suchacziw.Z druhym astronawigatorom na czerhuwanni trapyasia due ridkisna bida prystuphnijnoho apendycytu. Imowirno, win ne wykonuwaw absolutno toczno programu likar-koji pidhotowky do kosmicznoji podoroi. I teper Swit Sim zaprosyw dozwou komandyrana nehajnu operaciju.

Mut Ang wysowyw sumniw. Suczasna medycyna, szczo owoodia metodamy im-pulsnoho nerwowoho reguluwannia ludkoho organizmu, jak u eektronnych prystrojach,moha usuwaty czymao zachworiuwa.

Ae likar zorelota napolig na swojemu. Win dowiw, szczo u chworoho zayszysiazalikowane wohnyszcze, kotre moe daty nowyj spaach pry weyczeznych fiziogicznychperewantaenniach, szczo jich perenosia zorelotczyky.

Astronawigator lih na szyroke oe, obputanyj drotamy impulsnych datczykiw.Trydcia szis pryadiw slidkuway za stanom organizmu. W zatemnenij kimnati rozmi-reno zabymaw i sabo zadzweniw hipnotyzujuczyj pryad. Swit Sim okynuw pohladomaparaty i kywnuw Afri Dewi pomicznykowi likaria. Koen czen ekipau Teura su-miszczaw dekilka profesij.

Afra prysunua prozoryj kub. W syniuwatij ridyni eaw czenystyj metaewyj aparat,schoyj na krupnu skoopendru. Afra wyjniaa z ridyny aparat i z druhoji posudyny wy-tiahnua konicznu wtuku z pryjednanymy do neji tonkymy prowodamy, abo szangamy.ehke kacannia zatyskacza i metaewa skoopendra zaworuszyasia, wydajuczy eczutne bryninnia.

Swit Sim kywnuw, i aparat znyk u rozkrytomu roti astronawigatora, szczo pro-dowuwaw spokijno dychaty. Zaswitywsia napiwprozoryj ekran, koso postawenyj nad y-wotom chworoho. Mut Ang prysunuwsia bycze. U zeenkuwatomu siajwi siri konturynutroszcziw buy cikom wyraznymy, i po nych powilno ruchawsia czenystyj pryad.ehkyj spaach majnuw, koy pryad daw impuls zamykajuczomu mjazowi sfinkteruszunka, pronyk u dwanadciatypau kyszku i staw powzty skadnymy zwywynamy ton-kych kyszok. Szcze trochy i tupyj kine skoopendry wpersia w osnowu czerwopodib-noho widrostka.

Tut, w obasti nahnojennia, boli buy sylniszymy, i wid tysku pryadu mymowilniruchy kyszok tak posyyysia, szczo doweosia wdatysia do zaspokijywych likiw. Szczekilka chwyyn i analityczna maszyna zjasuwaa pryczynu zachworiuwannia: wypad-kowe zasmiczennia widrostka, wstanowya charakter nahnojennia i rekomenduwaa po-tribnu sumisz antybitykiw ta znezarauwalnych likiw. Czenystyj aparat wypustywdowhi hnuczki wusyky, jaki hyboko zanuryysia w apendyks. Hnij buw widsmoktanyj,

piszczynky, szczo potrapyy w apendyks, wydaeni. Zatym widbuosia energijne promy-wannia biogicznymy rozczynamy, jaki szwydko zahojiy syzowu oboonku widrostka islipoji kyszky. Chworyj myrno spaw, poky wseredyni nioho prodowuwaw dijaty czudowyjpryad, kerowanyj awtomatamy. Operacija zakinczyasia, i likarewi zayszaosia ysze wy-tiahnuty pryad.

Komandyr Teura zaspokojiwsia. Chocz jakoju weykoju bua mohutnis medy-cyny, wse neridko neperedbaczeni osobywosti organizmu (ade zawczasno wyznaczytyjich sered miljardiw indywidualnostej buo nemysymo) daway nespodiwani uskadnen-nia, nestraszni u weyczeznych likuwalnych instytutach panety, prote nebezpeczni w ne-weykij ekspedyciji.

Niczoho ne trapyosia. Mut Ang powernuwsia do skrypkorojala, w zneludniu bi-bliteku. Komandyru ne schotiosia hraty, i win porynuw u rozdumy.

Ne raz ue komandyr zorelota powertawsia do dumok pro szczastia, pro majbutnie.Czetwerta podoro u kosmos Ae szcze nikoy win ne dumaw zdijsnyty takyj da-ekyj strybok czerez prostir i czas. Simsot rokiw! Pry tij strimkosti yttia, narostanni no-

wych dosiahne, widkryttiw, pry tych obrijach znannia, jaki we dosiahnuti na Zemli!Wako poriwniuwaty, ta simsot rokiw oznaczay mao w epochy starodawnich cywilizacij,koy rozwytok suspilstwa, ne pidstiobnutyj znanniamy i neobchidnistiu, jszow ysze dopodalszoho poszyrennia ludyny, zaseennia szcze poronich prostoriw panety. Todi czasbuw bezmirnym i wsi wymiry ludstwa teky powilno, jak koy lodowyky na ostrowachArktyky ta Antarktyky.

Stolittia nemow prowaluwaysia w poroneczu bezdijalnosti. Szczo take odne ludkeyttia, szczo take sto, tysiacza rokiw?Maje z achom Mut Ang podumaw: jak weosia b ludiam starodawnioho switu, ja-

kszczo b wony mohy znaty napered powilnis tohoczasnych suspilnych procesiw, zrozu-mity, szczo pryhniczennia, nesprawedywis i newasztowanis panety budu tiahnutysiaszcze tak bahato rokiw? Powernutysia czerez simsot rokiw w starodawniomu Jehyptioznaczao b potrapyty w te same rabowasnyke suspilstwo z joho najhirszym pryhniczen-niam, w tysiaczolitniomu Kytaji do tych samych wojen i dynastij imperatoriw czy wEwropi wid poczatku religijnoji noczi seredniowiczczia potrapyty w rozpa baha in-kwizyciji, rozhuu szaenoho mrakobissia.

Ta teper sproba zazyrnuty w majbutnie kri nasyczeni zminamy, pokraszczenniamyi piznanniam sim stoli wykykaje zapamoroczennia wid adibnoji cikawosti do dywowy-nych podij.

I jakszczo sprawnie szczastia ruch, zmina, pereminy, to chto moe buty szcza-sywiszym wid nioho i joho towarysziw? I wse ne tak prosto! Ludka natura dwojista,jak nawkoysznij swit, szczo stworyw jiji. Poriad z prahnenniam do wicznych pereminnam zawdy szkoda mynuoho wirnisze, toho choroszoho w niomu, szczo widfiltrowu-jesia pamjattiu i szczo ranisze wyrostao w ujawennia pro mynuli zooti wiky.

Todi mymowoli szukay chorosze w mynuomu, mrijay pro joho powtorennia, i yszesylni duszi mohy peredbaczyty, widczuty chodu nemynuczoho hriaduszczoho po-kraszczennia i obasztuwannia ludkoho yttia. Widtodi w duszi ludyny hyboko ey alza mynuwszynoju, peczal za tym, szczo widijszo bez worottia, poczuttia sumu, szczoochopluje nas pered rujinamy i pamjatnykamy promynuoji istoriji ludstwa. Cej al zamynuym osobywo posyluwawsia u ludej zriych, litnich, nakopyczuwaw peczal u wdu-mywoji ta czujnoji ludyny.

Mit Ang pidwiwsia z-za instrumenta i potiahnuwsia sylnym tiom.Tak, use ce tak jaskrawo j cikawo opysano w istorycznych powistiach. Szczo moe

lakaty moo zorelota u my, koy wona zdijsniuje strybok u majbutnie? Samotnis, wid-sutnis bykych? Sumnozwisna samotnis ludyny, szczo potrapya w majbutnie, stilkyraziw obhoworiuwaasia i opysuwaasia w starych romanach. Samotnis zawdy mysya-

sia jak widsutnis bykych, ridnych, a ci byki skaday neweyczku kupku ludej, powja-zanych czasto ysze formalnymy rodynnymy uzamy. Ae teper, koy bykyj bu-chto zludej, koy nemaje nijakych kordoniw i umownostej, szczo zawaay spikuwanniu ludejw bu-jakych kutoczkach panety?

My, ludy Teura, wtratyy wsich swojich bykych na Zemli. Ae tam, w nastupa-juczomu hriaduszczomu, nas czekaju ne mensz byki, ridni ludy, kotri budu znaty iwidczuwaty szcze bilsze, szcze jaskrawisze, ani pokynuti namy nazawdy naszi sucza-snyky, o pro szczo i jakymy sowamy maje howoryty komandyr z moodymy lumyswoho ekipau.

W centralnomu postu uprawlinnia Tej Eron wstanowyw ulubenyj nych reym we-czora. Nejaskrawo horiy ysze najneobchidniszi ampy, i weyke kruhe prymiszczenniazdawaosia zatyszniszym w prysmerkowomu switli. Pomicznyk komandyra murkotiwprostu piseku, zajmajuczy bezpererwnoju perewirkoju obczyse. Szlach zorelota pid-chodyw do kincia siohodni slid buo powernuty korabel u napriamku suzirja Zmije-noscia, szczob projty powz doslidenu wuhecewu zirku. Nabyatysia do neji stao nebez-peczno. Promenewyj tysk poczynaje zrostaty nastilky, szczo pry subswitowij szwydkostikorabla moe zawdaty strasznoho, nepoprawnoho udaru.

Widczuwszy czyju prysutnis za peczyma, Tej Eron ozyrnuwsia.Mut Ang nachyywsia nad peczem pomicznyka, czytajuczy sumowani pokazy pry-adiw u kwadratnych wikoneczkach nynioho riadu. Tej Eron zapytalno podywywsia na

swoho komandyra, i toj kywnuw hoowoju. Skoriajuczy e pomitnomu ruchowi palciwpomicznyka, po wsiomu korabli zaunay sygnay uwahy i standartni metaliczni sowa:

Suchajte wsi!Mut Ang prysunuw do sebe mikrofon, znajuczy, szczo u wsich widdienniach zore-

lota ludy zawmery, mymowoli zwernuwszy obyczczia do zamaskowanych otworiw zwu-kowykiw: ludyna szcze ne widwyka dywytysia u napriamku zwuku, koy chotia butyosobywo uwanoju.

Suchajte wsi! powtoryw Mut Ang. Korabel poczynaje halmuwannia czerezpjatnadcia chwyyn. Usim, okrim czerhowych, eaty w swojich kajutach. Persza fazahalmuwannia zakinczysia o wisimnadciatij hodyni, druha faza pry szesty g bude trywatyszis dib. Poworot korabla widbudesia pisla sygnaliw UN udarnoji nebezpeky. Wse!

O wisimnadciatij hodyni komandyr pidwiwsia z krisa i, peresylujuczy zwycznyj bilhalmuwannia w popereku j potyyci, ohoosyw, szczo, daebi, pide spaty na wsi szis dibspowilnennia chodu. We ekipa Teura teper ne widirwaty wid pryadiw: idu ostannispostereennia wuhecewoji zirky.

Tej Eron pochmuro podywywsia uslid komandyrowi. Z konym wdoskonaenniamzrostaa nadijnis i sya kosmicznych zorelotiw. Wako nawi poriwniaty mohutnisTeura z tymy szkaraupkamy, szczo paway moriamy Zemli, kotri zdawna oderaynazwu korabliw. I wse joho zorelit tako ne bilsz jak szkaraupka w bezdonnych hyby-nach prostoru jako spokijnisze, koy komandyr ne spy pid czas manewru.

* * *

Kari Ram mao ne pidskoczyw wid nespodiwanky, poczuwszy weseyj smich MutAnga. Kilka dniw tomu we ekipa buw strywoenyj zwistkoju pro nespodiwanu chwo-robu komandyra. W joho kajutu dopuskawsia ysze likar, i wsi mymowoli styszuway ho-os, prochodiaczy powz hadki dweri, szczilno zaczyneni, mow pid czas awariji. Tej Eronzmuszenyj buw prowesty wsiu namiczenu programu poworot korabla, nowyj rozhinjoho, szczob wyjty z obasti promenewoho tysku wuhecewoji zirky i poczaty pulsaciju na-zad, do Soncia. Pomicznyk iszow poriad zi swojim komandyrom i strymano posmichawsia.Wyjawyosia, komandyr u zmowi z likarem nawmysno usunuwsia wid komanduwannia,

szczob daty moywis Tej Eronu prowesty wsiu operaciju samomu, ni na koho ne spodi-wajuczy. Pomicznyk nizaszczo ne pryznawsia b u orstokych sumniwach pered poworo-tom, ae dokoriaw komandyrowi za zawdane wsiomu ekipaewi chwyluwannia.

Mut Ang artiwywo wyprawdowuwawsia i perekonuwaw Tej Erona u pownij bez-peci zorelota w poroneczi kosmicznoho prostoru. Pryady ne mohy pomyytysia, czoty-ryrazowa perewirka konoho rozrachunku wykluczaa moywis netocznosti. Pojasuasterojidiw ta meteorytiw u zirky ne moho buty w zoni sylnoho promenewoho tysku.

Newe wy bilsz niczoho ne oczikujete? obereno pocikawywsia Kari Ram. Newrachowana wypadkowis, zwyczajno, moywa. Prote weykyj zakon ko-

smosu, nazwanyj zakonom userednennia1, za nas. Mona buty wpewnenym, szczo tut, uciomu poroniomu zakutku kosmosu, niczoho nowoho ne strinesia. My powernemo tro-chy nazad i uwijdemo w pulsaciju wyprobuwanym namy napriamom, prosto do Soncia,powz Serce Zmiji Ue dekilka dniw, jak my jdemo do Zmijenoscia. Teper skoro!

Nawi dywno: nema ni radosti, ani widczuttia choroszoji sprawy, niczoho, szczob wyprawdowuwao naszu smer dla Zemli na simsot rokiw, zadumywo skazaw Kari. Tak, ja znaju desiatky tysiacz sposteree, miljony obczyse, znimkiw, pamjatnychzapysiw. Nowi tajemnyci materiji rozkryjusia tam, na Zemli Ae jake nezryme j newa-home wse ce! Zarodok majbutnioho, i niczoho bilsze!

Skilky boroby, praci ta smertej wyterpio ludstwo, a do nioho tryljony pokolitwaryn na slipomu szlachu istorycznoho rozwytku czerez o taki zarodky majbutnioho! z azartom zapereczyw Tej Eron.

Wse tak dla rozumu. A dla poczuttia meni waywa ysze ludyna jedyna ro-zumna sya w kosmosi, kotra moe wykorystowuwaty stychijnyj rozwytok materiji, owo-odity nym. Ta my, ludy, taki samotni, bezmeno samotni. U nas je bezsumniwni dokazyisnuwannia bezliczi naseenych switiw, ae odna insza myslacza istota szcze neschrestya swoho pohladu z oczyma ludej Zemli! Skilky mrij, kazok, knyh, pise, kartynw peredczutti takoji weykoji podiji, i wona ne zbuasia! Ne zdijsnyasia weyka, smiywai swita mrija ludstwa, narodena dawnym-dawno, tilky-no rozsijaasia religijna slipota.

Slipota! wtrutywsia Mut Ang. A znajete, jak naszi nedawni predky we wepochu perszoho wychodu w kosmos ujawlay zdijsnennia cijeji weykoji mriji? Wijkowezitknennia, zwiriacze rujnuwannia korabliw, znyszczennia odne odnoho w perszij e zu-striczi.

Nemysymo! hariacze wyhuknuy Kari Ram i Tej Eron. Naszi suczasni pymennyky ne lubla pysaty pro pochmuryj perid kincia kapita-

lizmu, zapereczyw Mut Ang. Wy znajete zi szkilnoji istoriji, szczo nasze ludstwo uswij czas projszo dosy krytycznu toczku rozwytku.

O tak! pidchopyw Kari. Koy we widkryasia ludiam mohutnis owoodinniamaterijeju ta kosmosom, a formy suspilnych widnosyn szcze zayszyysia poperednimy irozwytok suspilnoji swidomosti tako widstaw wid uspichiw nauky.

Maje toczne formuluwannia. U was dobra pamja, Kari! Ae skaemo inaksze:kosmiczne piznannia i kosmiczna mohutnis pryjszy u protyriczczia z prymitywnoju ide-oogijeju wasnyka-indywidualista. Zdorowja i majbuttia ludstwa kilka rokiw chytaysiana terezach doli, poky ne peremoho nowe i ludstwo w bezkasowomu suspilstwi ne objed-naosia w jedynu rodynu Tam, u kapitalistycznij czastyni switu, ne baczyy nowychszlachiw i rozhladay swoje suspilstwo jak neporuszne i nezminne, peredbaczywszy i wmajbutniomu nemynuczis wijn i samoznyszczennia.

Jak wony mohy nazywaty ce mrijamy? nedobre osmichnuwsia Kari. Ae wony nazyway.1 Zakon userednennia matematycznyj wyraz, u jakomu kincewi rezultaty pidrachunkiw pozna-

czajusia dejakym serednim czysom. Krajni najbilszi ta krajni najmenszi weyczyny widkydajusia

Moywo, krytyczni toczky prochody kona cywilizacija wsiudy, de formujesialudstwo na panetach inszych son, powilno skazaw Tej Eron, kydajuczy pobinyjpohlad na werchni cyferbaty chodowych pryadiw. My znajemo we dwi nenaseenipanety z wodoju, atmosferoju, iz zayszkamy kysniu, de witry zdijmaju ysze mertwipisky i chwyli takych e mertwych moriw. Naszi korabli sfotografuway

Ni, pochytaw hoowoju Kari Ram, ne mou powiryty, szczob ludy, jaki wepiznay bezmeia kosmosu i tu mohutnis, kotru jim nese nauka, mohy

mirkuwaty, jak zwiri, kotri szczojno owoodiy ogikoju? Ae stare suspilstwoskadaosia stychijno, bez zazdaehi zadanoji docilnosti, kotra widrizniaje wyszczi formysuspilstwa, zbudowani lumy. A rozum ludyny, charakter jiji mysennia tako buy szczena perwynnij stadiji priamoji czy matematycznoji ogiky, szczo widobraaa ogiku zako-niw rozwytku materiji, pryrody za bezposerednimy spostereenniamy. Jak tilky ludstwonakopyczyo istorycznyj doswid, piznao istorycznyj rozwytok nawkoysznioho switu, wy-nyka diektyczna ogika jak wyszcza stadija rozwytku mysennia. Ludyna zrozumiadwojakis jawyszcz pryrody i wasnoho isnuwannia. Uswidomya, szczo, z odnoho boku,wona, jak indywidualnis, due maa i myttiewa w ytti, podibna do krapli w okeani czymaekoji iskorky, zhasajuczoji na witri. A z inszoho neosiano weyka, mow Useswit,szczo ochopenyj jiji swidomistiu i poczuttiamy w usij bezmenosti czasu i prostoru.

Komandyr zorelota zamowk i w zadumi poczaw chodyty pered swojimy pomiczny-kamy. Na jich moodi obyczczia laha ti suworoji zoseredenosti.

Mut Ang perszym poruszyw zapau tyszu. U mojij koekciji istorycznych knyh-filmiw je odna, due charakterna dla tijeji

epochy. Cej perekad na suczasnu mowu zrobenyj ne maszynoju, a Sanijeju Czen isto-rykom, szczo pomer w mynuomu stolitti. Proczytajmo jiji! Win posmichnuwsia adib-nij cikawosti moodych ludej i wyjszow czerez dweri w korydor nosowoho widsiku.

Nikoy ja ne budu sprawnim komandyrom, zitchnuw wynuwato Tej Eron, nemoywo znaty wsioho, szczo znaje nasz Ang.

A win pry meni kazaw, szczo win pohanyj komandyr czerez szyrokyj dipazonswojich interesiw, widhuknuwsia Kari, wmoszczujuczy u kriso czerhowoho nawiga-tora.

Tej Eron zdywowano pohlanuw na towarysza. Wony mowczay, i nehoosnyj spiwpryadiw zdawawsia nezminnym. Weyczeznyj korabel, nabrawszy hranycznu szwydkis,upewneno priamuwaw u bik wid wuhecewoji zirky u wybranyj kwadrat, de w szczo-najhybszij czornoti prostoru tonuy, sabko riachtiaczy, daeki gaaktyky czotyry zo-rianych ostrowy. Wony buy na takij widdali, szczo swito, jake jszo zwidty, bezsyo wmy-rao w oci ludyny czudowomu pryadi, dla jakoho dostatnio buo wsioho kilkoch kwan-tiw.

Znenaka szczo trapyosia. Na ekrani weykoho okatora spaachnua i zakoywaa-sia switlana ciatka. Prounaw pronyzywyj dzwin, wid jakoho w astrolotczykiw zawmerodychannia.

Tej Eron, ne rozdumujuczy, daw sygna zahalnoji trywohy wykyk komandyra,szczo nakazuwaw usim reszta czenam ekipau zajmaty miscia awarijnoho pryznaczen-nia.

Mut Ang uwirwawsia w post uprawlinnia i dwoma strybkamy opynywsia bila pultu.Czorne dzerkao okatora oyo. U niomu, nacze w bezdonnomu ozeri, pawaa krychitnakulka swita kruha, z rizkymy krajamy. Wona chytaasia whoru i wnyz, powilno spo-wzajuczy praworucz. Astrolotczyky zdywuwaysia, szczo roboty, jaki popereday zitknen-nia korabla z meteorytamy, bezdijay. Czy oznaczaje ce, szczo na ekrani ne jich widbytyjposzukowyj promi, a czuyj?!.

Zorelit prodowuwaw ity tym samym kursom, i switowa ciatka teper tripotia wnyniomu prawomu kwadrati. Zdohad prymusyw zdryhnutysia Mut Anga, zakusyty huby

Tej Erona, do bolu stysnuty kraj pulta Kari Rama. Szczo nebuwae etio nazustricz, wy-puskajuczy sylnyj promi okatora, takyj samyj, szczo joho kydaw daeko nawpered sebeTeur.

Takym widczajdusznym buo baannia, szczob zdohad wyprawdawsia, szczob pislabezumnoho zetu nadiji ne wpasty w bezodniu rozczaruwannia, jake we sotni raziw tra-plaosia iz zorelotczykamy Zemli, szczo komandyr zawmer, bojaczy wymowyty chocza bodne sowo. I nemowby joho trywoha peredaasia tym, poperedu.

Switlana ciatka na ekrani zhasa, zaswityasia znowu i zabymaa z promikamy,uczaszczajuczy spaachy, po czotyry i dwa. Cia regularnis czerhuwannia moha buty po-rodena ysze jedynoju u wsiomu Wseswiti syoju ludkoju dumkoju.

Bilsze ne yszaosia sumniwiw: nazustricz iszow zorelit.Tut, u bezmirnij daeczi prostoru, wpersze dosiahnutij zemnym korabem, mih buty

tilky zorelit inszoho switu, z panet inszoji, widdaenoji zori.Promi hoownoho okatora Teura tako staw urywczastym. Kari Ram peredaw

kilka sygnaliw umownoho switowoho kodu. Wydawaosia cikom nejmowirnym, szczotam, poperedu, ci prosti ruchy knopky wykykaju na ekrani newidomoho korabla pra-wylni czerhuwannia spaachiw.

Hoos Mut Anga w reproduktorach korabla wydawaw joho chwyluwannia: Suchajte wsi! Nazustricz ide czuyj korabel! My widchylajemosia wid kursu i po-

czynajemo ekstrene halmuwannia. Prypynyty wsi roboty! Ekstrene halmuwannia! Po mi-sciach posadocznoho rozkadu!

Nemona buo wtraczaty ani sekundy. Jakszczo zustricznyj korabel iszow prybyznoz tijeju szwydkistiu, szczo j Teur, to szwydkis zbyennia zorelotiw bua bykoju doswitowoji, dosiahajuczy dewjanosto pjaty tysiacz kiometriw na sekundu. okator dawawu rozporiadennia ludej dekilka sekund. Tej Eron, poky Mut Ang howoryw u mikrofon,szczo szepnuw Kari. Blidyj wid napruhy junak zrozumiw z piwsowa i zrobyw jaki ma-nipulaciji na pulti okatora.

Byskucze! wyhuknuw komandyr, slidkujuczy, jak na kontrolnomu ekrani pro-mi okresyw striu, wyhnuwszy jiji wliwo, nazad, i zakrutywsia w spiral.

Mynuo ne bilsze desiaty sekund. Na ekrani promajnuw switnyj striopodibnyj kon-tur, widihnuwsia do prawoho boku czornoho koa i zakrutywsia myttiewoju spiralliu. Po-ehszene zitchannia, maje stohin, wyrwaosia odnoczasno w ludej na centralnomu postu.Ti, newidomi, szczo etiy nazustricz z tajemnyczych hybyn kosmicznoho prostoru, zro-zumiy! Pora!

Zadzweniy trywoni dzwinky. Teper ue ne promi czuoho okatora, a twerdyjkorpus korabla widobrazywsia na hoownomu ekrani. Tej Eron byskawycznym ruchomwymknuw robota, szczo piotuwaw korabel, i sam daw Teuru szczonajmensze widchy-ennia wliwo. Dzwin zamowk, czorne ozero ekrana zhaso. Ludy zaedwe wstyhy pomi-tyty switlanu rysku, szczo promajnua na ohladowomu okatori prawoho bortu. Korablirozijszysia na nejmowirnij szwydkosti i ponesysia u daynu.

Promyne dekilka dniw, persz ni wony zijdusia znowu. My ne wtraczeno, obydwazoreloty zahalmuju, powernu i chodom, rozrachowanym tocznymy maszynamy, znowunabyziasia do miscia zustriczi.

Suchajte wsi! Poczynajemo ekstrene halmuwannia! Dajte sygnay hotownosti zasekcijamy! howoryw u mikrofon Mut Ang.

Zeeni wohni hotownosti sekcij szykuwaysia w riad nad zhasymy indykatoramymotornych liczylnykiw Dwyhuny korabla zamowky. Uwe zorelit zawmer w ocziku-wanni. Komandyr okynuw pohladom post uprawlinnia i mowczky kywnuw hoowoju nakrisa, uwimknuwszy wodnoczas robota, pryznaczenoho uprawlaty halmuwanniam. Po-micznyky baczyy, jak Mut Ang nachmurywsia nad szkaoju programy i powernuw ho-ownu kemu na cyfru 8.

Prokowtnuty piguku znyuwacz sercewoji dijalnosti, kynutysia w kriso i naty-snuty wmykacz robota buo sprawoju kilkoch sekund.

Zorelit widczutno wpersia u poroneczu prostoru tak w dawnynu spotykaysiajizdowi twaryny, i jich wersznyky etiy czerez hoowu na mylis doli. I zaraz gigantkyjkorabel nenacze staw capky. Joho wersznyky poetiy w hybynu hidrawlicznych krisei u ehku neprytomnis.

* * *

U bibliteci Teura zibrawsia we ekipa. ysze odyn czerhowyj yszywsia bilapryadiw OEZ, szczo ochoroniay zwjazky skadnych eektronnych aparatiw korabla.Teur powernuw pisla halmuwannia, ae wstyh widdaytysia wid miscia zustriczi bilszjak na desia miljardiw kiometriw. Zorelit iszow powilno, zi szwydkistiu w odnudwadciatu absolutnoji, w toj czas jak wsi joho obczysluwalni maszyny bezpererwno pere-wiriay i wyprawlay kurs. Slid buo znowu znajty nezrymu toczku w neosianomu ko-smosi i w nij zowsim ue aluhidnu poroszynku czuyj zorelit. Wisim dib mao trywatymaje nesterpne oczikuwannia. Jakszczo wsi rozrachunky i powedinka korabla ne daduwidchyennia ponad prypustyme, jakszczo ti, newidomi, tako ne pomylasia i woodijutakymy doskonaymy pryadamy i suchnianym korabem, todi zoreloty zijdusia na-stilky byko, szczob namacaty odne odnoho w neprohladnij pimi promeniamy okatoriw.

Todi wpersze za wsiu istoriju ludyna styknesia z bratamy po dumci, syach i prah-nenniach. Z tymy, czyja prysutnis dawno we bua peredbaczena, dowedena, pidtwer-dena bezmeno prozorywym rozumom ludyny. Strachitywi prirwy czasu i prostoru,szczo rozdilay naseeni swity, dosi yszaysia nezdoannymy. Ta o ludy Zemli podaduruku inszym myslaczym istotam kosmosu, a wid nych szcze dali, nowym bratam zinszych zirok. anciuh dumky i praci protiahnesia kri bezodni prostoru jak ostatocznaperemoha nad stychijnymy syamy pryrody.

Miljardy rokiw treba buo koposzytysia w temnych i tepych zakutkach morkychzatok krychitnym hrudkam ywoho syzu, jakszczo sotni miljoniw rokiw z nych formu-waysia bilsz skadni istoty, szczo nareszti wyjszy na suszu. U pownij zaenosti wid naw-koysznich sy, w temnij borobi za yttia, za prodowennia rodu mynuy szcze miljonywikiw, poky ne rozwynuwsia weykyj mozok najsylniszyj instrument poszukiw jii, bo-roby za isnuwannia.

Tempy rozwytku yttia wse pryskoriuwaysia, boroba za isnuwannia stawaa ho-striszoju, i pryszwydszuwawsia pryrodnyj widbir. ertwy, ertwy, ertwy poerti tra-wojidy, wmyrajuczi wid hoodu chyaky, hynuczi sabki, chwori, stari twaryny, wbyti wborobi za samku, pid czas zachystu potomstwa, pohubeni stychijnymy katastrofamy.

Tak buo na wsiomu protiazi slipoho szlachu ewoluciji, poky u wakych yttiewychumowach epochy weykoho zedeninnia daekyj rodycz mawpy ne zaminyw osmysenojupraceju zwirynyj poszuk jii. Todi win peretworywsia na ludynu, piznaw szczonajbilszusyu w koektywnij praci j osmysenomu doswidi.Ae j pisla toho proteko szcze bahato tysiaczoli, napownenych wijnamy i stradan-niam, hoodom i pryhniczuwanniam, newihastwom i nadijeju na kraszcze majbutnie.

Naszczadky ne pidmanuy swojich predkiw: kraszcze majbutnie nastao, ludstwo,objednane w bezkasowomu suspilstwi, zwilnene wid strachu i hnitu, pidniaosia do ne-baczenych wysot zna i mystectwa. Jomu do snahy wyjawyosia i najskadnisze pidko-rennia kosmicznych prostoriw. I o, nareszti, usi tiaki schody istoriji yttia i ludyny, wsiami nakopyczenoho znannia i nezmirnych zusyl praci zakinczyasia wynajdenniam zore-lota daekoji diji Teur, zakynutoho w hyboku bezodniu Gaaktyky. Werszyna roz-wytku materiji na Zemli i w Soniacznij systemi ditknesia czerez Teur do inszoji wer-szyny, imowirno, ne mensz wakoho szlachu, szczo prochodyw tako miljardy rokiw uinszomu kutku Wseswitu.

Ci dumky w tij czy inszij formi trywoyy konoho czena ekipau. Uswidomenniaweyczeznoji widpowidalnosti momentu prymusyo staty serjoznoju nawi junu Tajnu.Neweyczka meka predstawnykiw bahatomiljardnoho zemnoho ludstwa czy zmouwony buty hidnymy joho podwyhiw, praci, fizycznoji doskonaosti, rozumi i stijkosti?

Jak pidhotuwaty sebe do majbutnioji zustriczi? Pamjataty pro wsiu krywawu i we-yku borobu ludstwa za swobodu tia i duchu!

Najwaywiszym, najzachopywiszym i najtajemnycziszym buo pytannia: jaki ti,szczo jdu zaraz nam nazustricz? Straszni czy prekrasni wony na nasz zemnyj pohlad?

Afra Dewi, biog, uziaa sowo. Mooda inka, szczo staa szcze wrodywiszoju widnerwowoho zbudennia, czasto pidnimaa pohlad do kartyny nad dweryma. Wykonanaperspektywnymy farbamy, weyka panorama Misiacznych hir Ekwatorilnoji Afryky zwraajuczym kontrastom ponurych lisowych schyliw i switonosnoho skelastoho hrebenianemowby widtiniuwaa jiji dumky.

Afra howorya, szczo ludstwo dawno widmowyosia wid koy poszyrenych teorij,szczo myslaczi istoty mou buty bu-jakoho wyhladu, najriznomanitniszoji budowy. Pe-reytky religijnych zaboboniw prymuszuway nawi serjoznych uczenych neobdumanoprypuskaty, szczo myslaczyj mozok moe rozwywatysia w bu-jakomu tili, jak koy wi-ryy w bohiw, szczo jawlaysia w bu-jakij podobi. Nasprawdi podoba ludyny, jedynoji naZemli istoty z myslaczym mozkom, ne bua, zwyczajno, wypadkowoju i widpowidaa szczo-najbilszij riznobicznosti prystosuwannia takoji twaryny, jiji moywosti nesty weyczeznenawantaennia mozku i nadzwyczajnij aktywnosti nerwowoji systemy.

Nasze poniattia ludkoji krasy i krasy wzahali narodyosia z tysiaczolitnioho do-swidu neswidomoho spryjniattia konstruktywnoji docilnosti i doskonaosti prystosu-wannia do tijeji czy inszoji diji. O czomu harni i mohutni maszyny, i morki chwyli, iderewa, i koni, chocza wse ce rizko widrizniajesia wid ludkoji podoby. A sama ludynaszcze u twarynnomu stani zawdiaky rozwytku mozku pozbawyasia wid neobchidnostiwukoji specilizaciji, prystosuwannia ysze do odnoho sposobu yttia, jak wastywo bil-szosti twaryn.

Nohy ludyny ne prydatni dla bezpererwnoho bihu na twerdomu, tym bilsze na wjaz-komu grunti i, odnacze, mou jij zabezpeczyty trywae j szwydke peresuwannia, dopo-mahaju zdyratysia na derewa i azyty po skelach. A ruka ludyny najbilsz uniwersalnyjorgan, wona moe wykonuwaty miljony spraw, i, wasne, wona wywea perwisnoho zwiraw ludy.

Ludyna szcze na rannich stadijach swoho formuwannia rozwynuasia jak uniwersal-nyj organizm, prystosowanyj do riznomanitnych umow. Z podalszym perechodom do su-spilnoho yttia cia bahatohrannis ludkoho organizmu staa szcze bilszoju, szcze rizno-manitniszoju, jak i joho dijalnis. I krasa ludyny u poriwnianni z usima inszymy, najbilszdocilno wasztowanymy twarynamy ce, okrim doskonaosti, szcze j uniwersalnis pry-znaczennia, posyena i widtoczena rozumowoju dijalnistiu, duchownym wychowanniam.

Myslacza istota z inszoho switu, jakszczo wona dosiaha kosmosu, tak samo wy-soko doskonaa, uniwersalna, tobto prekrasna! Nijakych myslaczych czudowyk, ludyno-hrybiw, ludej-womynohiw ne powynno buty! Ne znaju, jak ce wyhladaje u dijsnosti, zu-strinemosia my zi schoistiu formy czy z krasoju w jakomu inszomu widnoszenni, ae cenemynucze! zakinczya swij wystup Afra Dewi.

Meni podobajesia teorija, pidtrymaw bioga Tej Eron, tilky Ja zrozumia, perebya Afra. Nawi najmenszi widchyennia wid zwycznoho

wyhladu stworiuju potwornosti, a tut imowirnis widchye nadto weyka. Adeneznaczni widchyennia formy: widsutnis nosa, powik, hub na ludkomu obyczczi, wy-kykani trawmoju, spryjmajusia namy jak potwornis i straszni same tym, szczo wony naspilnij ludkij osnowi. Morda konia czy sobaky due rizko widrizniajesia wid ludkohoobyczczia, i wse wona ne potworna, nawi harna. Ce tomu, szczo u nij krasa docilnosti,u toj czas jak na trawmowanomu ludkomu obyczczi harmonija poruszena

Ote, jakszczo wony budu za podoboju due daeki wid nas, to ne wydadusianam potwornymy? A jakszczo taki sami, jak my, ae z rohamy j chobotamy? ne zda-wawsia Tej.

Rohy myslaczij istoti ne potribni i nikoy w neji ne budu. Nis moe buty wy-tiahnutyj na ksztat chobota (chocza chobot pry najawnosti ruk, bez jakych ne moe butyludyny, tako ne potribnyj). Ce bude okremyj wypadok, neobowjazkowa umowa budowymyslaczoji istoty. Prote wse, szczo skadajesia istoryczno, w rezultati pryrodnoho doboru,staje zakonomirnistiu, jakymo serednim z bezliczi widchye. Otut-to wystupaje u wsijkrasi wsebiczna docilnis. I ja ne czekaju rohatych i chwostatych czudowyk u zustricz-nomu zoreloti tam jim ne buty! ysze nyczi formy yttia due riznomanitni; szczowyszcze, to wony bilsz schoi odna na odnu. Paeontoogija pokazuje nam, u jaki orstkiramky wprawlaw wyszczi organizmy ewolucijnyj rozwytok, zhadajte pro sotni wypad-kiw pownoji zownisznioji podibnosti u wyszczych chrebetnych z cikom riznych pidkasiw sumczastych i pacentarnych.

Wy peremohy! zhodywsia Tej Eron z Afroju i, ne bez hordosti za podruhu,okynuw prysutnich.

Nespodiwano staw zapereczuwaty Kari Ram, e poczerwoniwszy wid junakohozbenteennia. Win howoryw, szczo czui istoty, nawi woodijuczy cikom ludkoju i har-noju oboonkoju tiom, mou wyjawytysia bezmeno daekymy wid nas po rozumu, zaswojimy ujawenniamy pro swit i yttia. I, buduczy nastilky inakszymy, wony mou statyorstokymy j achywymy worohamy.

Todi na zachyst bioga staw Mut Ang. ysze nedawno ja dumaw pro ce, skazaw komandyr, i zrozumiw, szczo na

wyszczomu szczabli rozwytku nijakoho nerozuminnia mi myslaczymy istotamy ne moebuty. Mysennia ludyny, jiji swidomis widobraaju zakony ogicznoho rozwytku nawko-ysznioho switu, wsioho kosmosu. W ciomu sensi ludyna mikrokosm. Mysennia pidko-riajesia zakonam switobudowy, kotri jedyni powsiudy. Dumka, de b wona ne zjawyasia,nemynucze bude maty w swojij osnowi matematycznu j diektycznu ogiku. Ne moebuty odnych inszych, cikom neschoych myse, oskilky ne moe buty ludyny pozasuspilstwom i pryrodoju

Radisni wyhuky zahuszyy komandyra. Czy ne zanadto sylno? neschwalno skazaw Mut Ang. Ni, smiywo zapereczya Afra Dewi, zawdy zachoplujeszsia zbihom dumok

u cioho riadu ludej. U ciomu zaporuka jich wirnosti i poczuttia towarykoji opory oso-bywo jakszczo pidchodysz iz riznych bokiw nauky. Wy majete na uwazi biogiju j socilni dyscypliny? spytaw Jas Tin, szczo dosi

mowczaw, za zwyczkoju wasztuwawszy w zrucznomu kutku kanapy. Tak! Najjaskrawiszym u wsij socilnij istoriji zemnoho ludstwa buo neuchylne

zrostannia wzajemorozuminnia z rostom kultury i szyroty pizna. Szczo wyszczoju sta-waa kultura, to ehsze buo riznym narodam i rasam bezkasowoho suspilstwa zrozumityodne odnoho, to jaskrawisze swityy wsim spilni cili obasztuwannia yttia, neobchidnisobjednannia spoczatku kilkoch krajin, a zatym i wsijeji panety, wsioho ludstwa. Zaraz,pry tomu riwni rozwytku, kotroho dosiahnuto na Zemli i, bez sumniwu, tymy, chto jdenam nazustricz Afra zamowka.

Ce tak, zhodywsia Mut Ang, dwi rizni panety, szczo dosiahy kosmosu, eh-sze domowlasia, ani dwa dyki narody odnijeji panety.

Ae jak e szczodo nemynuczosti wijny nawi u kosmosi, w jakij buy wpewneninaszi predky z dosy wysokym riwnem kultury? spytaw Kari Ram.

De wona, ta znamenyta knyha, obiciana wamy, zhadaw Tej Eron, pro dwakosmiczni korabli, jaki pry perszij e zustriczi chotiy znyszczyty odyn odnoho?

Komandyr znowu popriamuwaw u swoju kimnatu. Cioho razu jomu niczoho ne za-wadyo. Mut Ang powernuwsia z maekoju womypromenewoju ziroczkoju mikrofilmu i

wkaw jiji u czytajuczu maszynu. Fantazija starodawnioho amerykankoho awtora cika-wya wsich zorelotczykiw.

Opowidannia, szczo nazywaosia Perszyj kontakt, u dramatycznych tonach opy-suwao zustricz zemnoho zorelota z czuym u Krabowydnij tumannosti, na widstani po-nad tysiaczu parsekiw wid Soncia. Komandyr zemnoho zorelota widdaw nakaz pryhotu-waty usi zoriani karty, materiy sposteree i obczyse kursu do myttiewoho znyszczen-nia, a tako spriamuwaty na czuyj korabel usi harmaty dla rujnuwannia meteorytiw.Zatym zemni ludy stay wyriszuwaty szczonajwidpowidalniszu probemu: maju wonyprawo sprobuwaty wstupyty w peremowyny z czuym zorelotom czy powynni nehajnoatakuwaty j znyszczyty joho? Sens weykoji trywohy ludej Zemli polahaw u pobojuwanni,szczo czui rozhadaju szlach zemnoho korabla i jak zawojownyky zjawlasia na Zemlu.

Dyki dumky komandyra pryjmaysia ekipaem korabla za nezapereczni istyny. Zu-stricz dwoch nezaeno wynykych cywilizacij, na dumku komandyra, powynna nemynu-cze westy do pidkorennia odnoji i peremohy toji, jaka woodije bilsz sylnoju zbrojeju. Zu-stricz u kosmosi oznaczaa abo torhiwlu, abo wijnu niczoho inszoho ne spao na dumkuawtorowi.

Newdowzi zjasuwaosia, szczo czui due schoi na zemnych ludej, chocza baczatilky w infraczerwonomu switli, a peremowlajusia radichwylamy; wse ludy widrazurozhaday mowu czuych i zrozumiy jich dumky. U komandyra czuoho korabla buy taki ubohi socilni piznannia, jak u ludej Zemli. Win suszyw hoowu nad zawdanniam, jakwyjty z rokowanoho stanowyszcza ywym i ne znyszczyty zemnyj korabel.

Dowhodana czudowa wypadkowis persza zustricz predstawnykiw ludstw za-hrouwaa obernutysia strasznoju bidoju. Korabli wysiy u prostori na widstani bila se-mysot myl odyn wid odnoho, i zoreloty we maje dwa tyni wey peremowyny czerezrobota sferycznyj czowen.

Obydwa komandyry zapewniay odyn odnoho w myrolubstwi i tut-taky twerdyy,szczo ne mou niczomu wiryty. Stanowyszcze buo b bezwychidnym, koy b ne hoownyjheroj powisti moodyj astrofizyk. Schowawszy pid odiah bomby strasznoji wybuchowojisyy, win razom iz komandyrom zjawywsia w hosti na czuyj zorelit. Wony pokay ulty-matum: pominiatysia korablamy. Czastyna ekipau czornoho zorelota maa perejty nazemnyj, a czastyna zemlan na czuyj, poperednio zneszkodywszy wsi swoji harmatydla rujnuwannia meteorytiw, nawczytysia uprawlinniu riznymy systemamy, pereweztywse majno. A doty obydwa heroji z bombamy powynni buy zayszatysia na czuomu zo-reloti, szczob u wypadku jakoho pidstupu myttiewo zirwaty korabel. Komandyr czuohozorelota pryjniaw ultymatum. Rozmin korabliw ta jich zneszkodennia mynuy szcza-sywo. Czornyj zorelit z lumy, a zemnyj korabel z czuymy pospichom widdayysia widmiscia zustriczi, schowawszy u sabkomu switinni hazu tumannosti.

Hu hoosiw napownyw bibliteku. Szcze pid czas czytannia to odyn, to druhyj zmoodych astrolotczykiw wyjawlaw oznaky neterplaczky, nezhody, zhorajuczy wid baan-nia zapereczyty. Teper wony zachodyysia howoryty, zaedwe unykajuczy najbilszojinewwiczywosti, jakoju wwaaasia sproba perebyty spiwbesidnyka. Wsi zwertaysia dokomandyra, nenacze win staw widpowidalnym za starodawniu powis, wytiahnenu nymiz zabuttia.

Bilszis kazao pro pownu newidpowidnis czasu diji i psychoogiji herojiw. Jakszczozorelit zmih widdaytysia wid Zemli na widsta czotyrioch tysiacz switowych rokiwusioho za try misiaci szlachu, to czas diji powisti maw buw buty nawi pizniszym widsuczasnoho. Nichto szcze ne dosiah takych hybyn kosmosu. Prote dumky i diji ludej Ze-mli w powisti niczym ne widrizniajusia wid pryjniatych u czas kapitalizmu, bahato wikiwtomu! Czymao j suto technicznych pomyok, na ksztat nemoywo szwydkoji zupynkykorabliw czy spikuwannia czuych myslaczych istot mi soboju radichwylamy. Jakszczojich paneta, jak ukazuwaosia w opowidi, maa atmosferu maje takoji samoji szczilnosti,

szczo j zemna, to nemynuczym buw rozwytok suchu, podibnoho do ludkoho. Ce wyma-hao nezriwnianno menszoji wytraty energiji, ani wyrobnyctwo radichwyl czy spiku-wannia bistrumamy. Nejmowirne tako i szwydke rozszyfruwannia mowy czuych, na-stilky toczne, szczo moho buty zakodowane w perekadnu maszynu

Tej Eron widznaczyw ubohe ujawennia pro kosmos u powisti, tym dywowynisze,szczo weykyj uczenyj Cikowkyj za kilka desiatkiw rokiw do toho, jak bua napysanaopowi, poperedaw ludstwo, szczo kosmos wasztowanyj znaczno skadnisze, ani myoczikujemo. Wsuperecz mysytelam-diektykam dejaki wczeni wwaay, szczo wony zna-chodiasia maje bila me piznannia.

Mynuy wiky, bezlicz widkryttiw bezmeno uskadnyy nasze ujawennia pro wzaje-mozaenosti jawyszcz i tym samym nenacze widdayy j spowilnyy piznannia kosmosu.Razom iz tym nauka znajsza weyczeznu kilkis obchidnych szlachiw dla wyriszenniaskadnych probem i technicznych zawda. Prykadom podibnych obchodiw buo stwo-rennia pulsacijnych kosmicznych korabliw, szczo peresuwaysia naczebto poza zwycz-nymy zakonamy ruchu. Same w ciomu podoanni omanywych huchych kutiw matema-tycznoji ogiky i polahaa mohutnis majbutnioho. Prote awtor Perszoho kontaktu na-wi ne widczuw neosianosti piznannia, schowanoji za prostymy formuluwanniamy we-ykych diektykiw joho czasu.

Nichto ne zwernuw uwahy szcze na odnu obstawynu, raptom zahoworyw mow-czaznyj Jas Tin. Opowi napysana anglijkoju mowoju. Wsi imena, prizwyka ta hu-morystyczni wyrazy zayszeni anglijkymy. Ce ne daremno! Ja lingwist-lubytel i wywczawproces stanowennia perszoji switowoji mowy. Anglijka mowa odna z najbilsz poszy-renych u mynuomu. Pymennyk widobrazyw nemow u dzerkali bezhuzdu wiru w nepo-rusznis wirnisze, bezmenu dowhotrywalis, suspilnych form. Spowilnenyj rozwytokantycznoho rabowasnykoho switu czy epochy feodalizmu, wymuszene dowhoterpinniastarodawnich narodiw buy pomykowo pryjniati za stabilnis wzahali wsich form suspil-nych widnosyn: mow, religij i, wreszti, ostannioho stychijnoho suspilstwa, kapitalistycz-noho. Nebezpeczna suspilna neriwnowaha kincia kapitalizmu wwaaasia nezminnoju.Anglijka mowa we todi bua archajicznym pereytkom, tomu szczo w nij buo faktycznodwi mowy pymowa ta fonetyczna, i wona pownistiu ne prydatna dla perekadnychmaszyn. Dywowyno, jak awtor ne zrozumiw, szczo mowa zminiujesia to sylnisze j sko-risze, szczo szwydsze jde zmina ludkych widnosyn i ujawe pro swit!

Napiwzabuta starodawnia mowa sanskryt wyjawyasia pobudowanoju najbilsz o-giczno i tomu staa osnowoju mowy-poserednyka dla perekadnych maszyn. Mynuo tro-chy czasu, i z mowy-poserednyka sformuwaasia persza switowa mowa naszoji panety,jaka widtodi szcze zaznaa bahato zmin. Zachidni mowy wyjawyysia nedowhowicznymy.Szcze mensze proyy wziati wid religijnych perekaziw, iz zowsim czuych i dawno mer-twych mow imena ludej.

Jas Tin pomityw najhoownisze, wstupyw u rozmowu Mut Ang. Strasznisza,ani naukowe neznannia czy newirna metodyka, kosnis, upertis u zachysti tych formsuspilnoho ustroju, kotri cikom oczewydno ne wyprawday sebe nawi w oczach sucza-snykiw. W osnowi cijeji kosnosti, za wyniatkom mensz czastych wypadkiw prostoho ne-wihastwa, eaa, zwyczajno, osobysta zacikawenis u zbereenni toho suspilnoho adu,pry jakomu cym zachysnykam yosia kraszcze, ni bilszosti ludej. A koy tak, to szczo jimbuo do ludstwa, do doli wsijeji panety, jiji energetycznych zapasiw, zdorowja jiji mesz-kanciw?

Nerozumne wytraczannia zapasiw paywnych kopayn, lisiw, wysnaennia riczok igruntiw, szczonajnebezpeczniszi doslidy zi stworennia wbywczych wydiw atomnoji zbroji wse ce, razom uziate, wyznaczao diji i switohlad tych, chto namahawsia za wsiakucinu zberehty te, szczo widyo i widchodyo w mynue, spryczyniajuczy stradannia i na-haniajuczy strach na bilszis ludej. Same tut zaroduwao i prorostao otrujne nasinniawyniatkowych prywiejiw, wyhadok pro perewahu odnijeji grupy, kasu czy rasy ludej na

inszymy, wyprawdannia nasylstwa ta wijny wse te, szczo oderao w dawni czasy na-zwu faszyzmu.

Prywiejowana grupa nemynucze bude halmuwaty rozwytok, namahajuczy, szczobdla neji zayszyosia wse jak ranisze, a prynyena czastyna suspilstwa bude westy borobuproty cioho halmuwannia i za wasni prywieji. Szczo sylniszym buw tysk prywiejowanojigrupy, to sylniszym stawaw opir, orstkiszymy formy boroby, i rozwywaasia wzajemnaorstokis, i, ote, dehraduwaw moralnyj stan ludej. Perenesi ce z boroby kasiw u odnijkrajini na borobu prywiejowanych ta pryhniczenych krajin mi soboju. Zhadajte z isto-riji borobu mi krajinamy nowoho, socilistycznoho suspilstwa i staroho, kapitalistycz-noho, i wy zrozumijete pryczynu narodennia wojennoji ideoogiji, propagandy nemynu-czosti wijn, jich wicznosti i kosmicznoho poszyrennia. Ja baczu tut serce za, tu zmiju,kotra, jak jiji ne chowaj, obowjazkowo wkusy, tomu szczo ne kusaty wona ne moe. Pa-mjatajte, jakym nedobrym czerwono-owtym switom horia zoria, powz jaku my popria-muway do naszoji mety

Serce Zmiji! wyhuknua Tajna. Serce Zmiji! I jestwo literatury zachysnykiw staroho suspilstwa, szczo propagu-

waa nemynuczis wijn i kapitalizmu, ce serce otrujnoho pazuna. Oto, naszi pobojuwannia tako widhomony zmijinoho sercia, jaki szcze zostay-

sia wid drewnich! serjozno i sumno skazaw Kari. Ae ja, napewno, najbilsz zmijinaludyna z-pomi usich nas, tomu szczo u mene wse szcze je pobojuwannia sumniwy, jaktam jich nazwaty.

Kari! z dokorom wyhuknua Tajna.Ta toj uperto prodowuwaw: Komandyr dobre howoryw nam pro smertni kryzy wyszczych cywilizacij. Wsi my

znajemo zahybli panety, de yttia znyszczene czerez te, szczo ludy na nych ne wstyhywporatysia z wojennoju atomnoju nebezpekoju, stworyty nowe suspilstwo za naukowymyzakonamy i nazawdy pokasty kraj azi wynyszczennia, wyrwaty ce zmijine serce! Zna-jemo, szczo nasza paneta zaedwe wstyha unyknuty podibnoji doli. Jakby ne zjawyasiaw Rosiji persza socilistyczna derawa, szczo pokaa poczatok weykym zminam w yttipanety, rozcwiw by faszyzm i z nym ubywczi jaderni wijny! Ae jakszczo wony tam, moodyj astronawigator pokazaw u bik, z jakoho oczikuwawsia czuyj zorelit, jakszczowony szcze ne mynuy nebezpecznyj pik?

Wykluczeno, Kari! spokijno widkazaw Mut Ang. Moywa dejaka anaogijaw stanowenni wyszczych form yttia i wyszczych form suspilstwa. Ludyna moha rozwy-watysia ysze w poriwniano stabilnych, dowho isnujuczych spryjatywych umowach naw-koysznioji pryrody. Ce ne oznaczaje, szczo zminy buy zowsim widsutni, nawpaky, wonybuy nawi dosy rizkymy, prote ysze szczodo ludyny, a ne pryrody w ciomu. Katastrofy,weyki potriasinnia ta zminy ne dozwoyy b rozwynutysia wyszczij myslaczij istoti. Tak iwyszcza forma suspilstwa, jaka zmoha peremohty kosmos, buduwaty zoreloty, pronyk-nuty w bezdonni hybyny prostoru, zmoha wse ce daty ysze pisla wsepanetnoji stabili-zaciji umow yttia ludstwa i, we zwyczajno, bez katastroficznych wijn kapitalizmu Ni,ti, szczo jdu nam nazustricz, tako mynuy krytycznu toczku, tako straday j hynuy,poky ne zbuduway sprawnie, mudre suspilstwo!

Meni zdajesia, je jaka stychijna mudris w istoriji cywilizacij riznych panet, skazaw iz siajuczymy oczyma Tej Eron. Ludstwo ne moe pidkoryty kosmos, poky nedosiahne wyszczoho yttia, bez wijn, z wysokoju widpowidalnistiu konoji ludyny za wsichswojich pobratymiw.

Zdijsnywszy pidjom na wyszczyj szczabel komunistycznoho suspilstwa, ludstwonabuo kosmicznoji syy, i wono moho nabuty jiji ysze cym szlachom, inszoho ne dano! wyhuknuw Kari. I ne dano odnomu inszomu ludstwu, jakszczo tak nazywaty wy-szczi formy organizowanoho, myslaczoho yttia.

My, naszi korabli ruky ludstwa Zemli, prostiahnuti do zir, serjozno skazaw

Mut Ang, i ci ruky czysti! Ta ce ne moe buty ysze naszoju osobywistiu! Skoro mydotorknemosia do takoji czystoji i mohutnioji ruky!

Moo ne wytrymaa i zachopenymy krykamy zustria wysnowok komandyra. Ae jstarszi, szczo dosiahy munioji strymanosti poczuttiw, otoczyy Mut Anga z jawnymchwyluwanniam.

* * *

De poperedu, wse szcze na strachitywij widstani etiw nazustricz korabel z panetyczuoji j daekoji zori. I ludy Zemli wpersze za miljardy rokiw rozwytku yttia na swojijpaneti powynni styknutysia z inszymy tako lumy. Ne dywno, szczo astrolotczyky,jak ne strymuway sebe, pryjszy u hariaczkowe zbudennia. Pity na widpoczynok, zay-szytysia naodynci z soboju w hariaczij neterplaczci czekannia wydawaosia nemoywym.Prote Mut Ang, rozrachuwawszy czas zustriczi zorelotiw, nakazaw Swit Simu daty wsimzaspokijywi liky.

My, twerdo widpowidaw win na zapytannia, powynni zustrity swojich bra-tiw u szczonajkraszczomu stani duszi j tia. Poperedu szcze weyczezna pracia: nam do-wedesia zrozumity jich i zumity rozpowisty pro sebe. Wziaty jich znannia. I widdatyswoje! zsunuw browy Mut Ang. Nikoy szcze ja tak ne pobojuwawsia swoho new-minnia, nekompetentnosti. Trywoha zminya zazwyczaj spokijne yce komandyra,palci stysnutych ruk pobiliy.

Astrolotczyky, moywo, szczojno zaraz widczuy, jaku widpowidalnis nakadaa nakonoho nebuwaa zustricz. Wony suchniano zayy piguky i rozijszysia.

Mut Ang zayszyw ysze Kari, potim powahawsia, okydajuczy pohladom mohutniuposta Tej Erona, i estom zaprosyw joho tako u post uprawlinnia. Z utomenym zitchan-niam komandyr wytiahnuwsia u krisli, schyyw hoowu i zakryw obyczczia rukamy.

Tej i Kari mowczay, pobojujuczy poruszyty rozdumy komandyra. Zorelit iszowdue powilno, roblaczy dwisti tysiacz kiometriw za hodynu, tak zwanoju tangencijnojuszwydkistiu, jaka wykorystowuwaasia pry wchodenni w zonu Rosza jakoho nebesnohotia. Roboty, szczo keruway korabem, trymay joho na pryskipywo wyrachuwanomuzworotnomu kursi. Czas buo zjawytysia promenewi okatora czuoho korabla, i te, szczojoho ne buo, prymuszuwao Tej Erona z konoju chwyynoju trywoytysia sylnisze.

Mu Ang wyprostawsia z weseoju i trochy sumnoju posmiszkoju, dobre znajomojukonomu czenowi ekipau.

Pryjdy, daekyj drue mij,Do zapowitnoho poroha

Tej nasupywsia, wdywlajuczy u bezproswitnu czornotu perednioho ekranu. Pi-seka komandyra wydaasia jomu nepidchodiaszczoju w taku serjoznu my. Ta Kari pid-chopyw szcze bilsz weseyj pryspiw, ukawo pohladajuczy na ponuroho pomicznyka.

Sprobujte pomachaty naszym promenem, Kari, znenaka skazaw Mut Ang,obrywajuczy sebe, po dwa gradusy w koen bik i nawchrest.

Tej e poczerwoniw. Ne dodumawsia do prostoho zasobu, a podumky dokoryw ko-mandyrowi!

Mynuo szcze dwi hodyny. Kari ujawlaw sobi, jak promi jich okatora tam, pope-redu, na koosalnij widdali, kowzaje wliwo, wprawo, uwerch i wnyz, probihajuczy z ko-nym pomachom sotni tysiacz kiometriw czornoji poroneczi. Taki zmachy sygnalnojichustoczky perewerszuway najbujniszu fantaziju starych zemnych kazok pro we-etniw.

Tej Eron porynuw u spohladalne zacipeninnia. Dumky teky powoli, ne wykykaju-czy emocij. Tej zhaduwaw, jak pisla widlotu z Zemli joho ne poyszao poczuttia dywnoji

widczuenosti.Pewno, ce poczuttia buo wastywe ludyni w perwisnomu ytti widczuttia pownoji

nezwjazanosti, widsutnosti bu-jakych zobowjaza, turbot pro majbutnie. Imowirno,podibni widczuttia zjawyysia u ludej pid czas weykych ych, wijn, socilnych potriasi. Iw Tej Erona mynue, wse, szczo buo zayszene na Zemli, widijszo nazawdy i bez worot-tia; newidome majbutnie widdiene prirwoju w sotni rokiw, za jakoju czekaje ysze zowsimnowe. Tomu odnych paniw, proektiw, poczuttiw i pobaa dla toho, szczo poperedu.ysze prynesty tudy dobute z kosmosu, wyrwane z joho hybyn nowe piznannia. Wpered,tilky wpered! I raptom staosia take, szczo zastupyo soboju i oczikuwannia nowoji Zemlii turboty pomicznyka komandyra.

Mut Ang namahawsia ujawyty sobi yttia korabla, szczo jszow nazustricz. Koman-dyr ujawlaw sobi korabel czuych i joho meszkanciw schoymy z zemnym korabem, ze-mnymy lumy, zemnymy pereywanniamy. Win perekonawsia, szczo ehsze ujawyty czu-ych, wyhadujuczy najnejmowirniszi formy yttia, ani pidporiadkuwaty swoju fantazijustrohym ramkam zakoniw, pro jaki tak perekonywo howorya Afra Dewi.

Szcze ne pidwiwszy opuszczenoji hoowy, za raptowym napruenniam towarysziwMut Ang widczuw pojawu sygnau na ekrani okatora. Win ne pobaczyw jiji, ciu switlanuciatku, tak szwydko wona znyka, czerknuwszy po czornomu byskuczomu dyskowi.Sygnalnyj dzwinok e dzeknuw. Astrolotczyky schopyysia i perehnuysia czerez stoypultiw, instynktywno namahajuczy nabyzytysia do ekranu. Chocz jakoju myttiewojubua pojawa switnoji ciatky, wona oznaczaa due bahato. Czuyj zorelit powernuw jimnazustricz, a ne znyk u hybynach prostoru. Korabem keruju ne mensz wprawni u ko-smicznych polotach istoty, wony zumiy rozrachuwaty zworotnyj kurs dosy toczno iszwydko j teper namacuju Teur promenem na weyczeznij widstani. Dwi nejmowirnomaeki ciatky, zahubeni w neozorij pimi, szukaju odna odnu I wodnoczas ce dwaweyczezni swity, powni energiji j znannia, dotorkajusia odyn do odnoho spriamowanymypuczkamy switowych chwyl. Kari powiw promi hoownoho okatora z podiky 1488na 375. Szcze, szcze Switlana ciatka powernuasia, znyka, znowu majnua w czor-nomu dzerkali, suprowoduwana myttiewo wmyrajuczym zwukowym sygnaom.

Mut Ang uziawsia za werjery okatora i staw opysuwaty spiral wid peryferiji docentru toho koosalnoho koa, kotre okresluwaosia promenem u rajoni zorelota, szczonabyawsia.

Czui, woczewy, powtoryy manewr. Pisla dowhych zusyl switlana ciatka zakripy-asia w meach tretioho koa czornoho dzerkaa. Wona metaasia ysze wid wibraciji obochkorabliw. Dzwinok unaw teper bezpererwno, i joho doweosia pryhuszyty. Ne buosumniwu, szczo promi Teura tako upijmanyj pryadamy czuoho zorelota i korablijdu nazustricz, zbyujuczy za hodynu szczonajmensze na czotyrysta tysiacz kiometriw.

Tej Eron wytiahnuw z maszyny zadani jij rozrachunky i wyznaczyw, szczo korablirozdilaje widsta bila trioch miljoniw kiometriw. Do zustriczi zorelotiw yszyosia simhodyn. Czerez hodynu mona buo poczynaty integralne halmuwannia, jake widsune zu-stricz szcze na kilka hodyn, jakszczo czuyj zorelit zroby te same i jakszczo win halmu-jesia za schoymy rozrachunkamy. Moywo, czui zmou zupynytysia szwydsze abo dowedesia znowu mynuty odne odnoho, i ce znowu widday zustricz, a czekannia stajemaje nesterpnym.

Prote czuyj zorelit ne zawdaw zajwych muk. Win poczaw halmuwatysia sylnisze,ani Teur, zatym, ustanowywszy temp spowilnennia zemnoho zorelota, powtorywjoho. Korabli schodyysia bycze j bycze. Ekipa Teura znowu zibrawsia w central-nomu postu. Zorelotczyky slidkuway, jak u czornomu dzerkali okatora switlanu ciatkuzminya plama.

Ce wasnyj promi Teura, widbywszy wid czuoho zorelota, powernuwsia dokorabla. Plama staa schooju na krychitnyj cylindr, operezanyj towstym waykom(forma, szczo nawi widdaeno ne nahaduwaa Teur). Szcze bycze i na kinciach

cylindra zjawyysia kupoopodibni potowszczennia.Siajuczi kontury zbilszuwaysia j rozpywaysia, doky ne dosiahy peryferiji czornoho

koa. Suchajte wsi! Po misciach! Ostatoczne halmuwannia pry womy g!Hidrawliczni krisa dowho wtyskaysia u swoji pidstawky, w oczach u ludej czerwo-

nio i temnio, na obyczcziach wystupaw ypkyj pit. Teur zupynywsia i powys u po-roneczi, de ne buo werchu i nyzu, bokiw czy dna, w kryanij kosmicznij pimi, u stadwoch parsekach wid ridnoji zori owtoho Soncia.

Szczojno oprytomniwszy pisla halmuwannia, astrolotczyky uwimknuy ekrany pria-moho ohladu i gigantkyj oswitluwacz, ae niczoho ne pobaczyy, krim jaskrawoho swit-noho tumanu poperedu i liworucz wid nosa korabla. Oswitluwacz zhas, i todi sylne ba-kytne swito wdaryo w oczi wsim, chto dywywsia na ekran, ostatoczno pozbawywszy jichmoywosti szczo pobaczyty.

Polaryzator sitku, trydcia pja gradusiw i filtr switowych chwyl! rozporia-dywsia Mut Ang.

Na dowynu chwyli szistsot dwadcia? pocikawywsia Tej Eron. Imowirno, ce bude najkraszcze!Polaryzator pohasyw bakytne siajwo. Todi mohutnij oranewyj potik swita wstro-

mywsia u czornu pimu, powernuw, zaczepyw kraj jakoji sporudy i, wreszti, oswitywuwe czuyj zorelit.

Korabel z inszoji zirky znachodywsia usioho w dekilkoch kiometrach. Take zbyen-nia robyo czes jak zemnym, tam i czuym astronawigatoram. Z widstani wako buotoczno wyznaczyty rozmiry zorelota. Znenaka z czuoho korabla wdaryw u zenit towstyjpromi oranewoho swita, jake za dowynoju chwyli spiwpadao z tym, szczo joho wy-prominiuwaw Teur. Woczewy, czui tak samo, jak i zemlany, wykorystowuway swi-to dla sygnalizaciji, roblaczy joho promeni wydymymy w kosmicznij poroneczi. Promizjawywsia, znyk, wynyk znowu i yszywsia stojaty wertykalno, pidnosiaczy do neznajo-mych suzirjiw na kraju Czumakoho Szlachu.

Mut Ang poter czoo rukoju, szczo robyw zawdy w chwyyny napruenych rozdu-miw.

Imowirno, sygna, obereno skazaw Tej Eron. Bez sumniwu. Ja zrozumiw by joho tak: neporusznyj stowp naszoho swita ozna-

czaje: Stijte na misci, budu pidchodyty ja. Sprobujemo widpowisty.Zemnyj zorelit zahasyw swij proektor, peremknuw filtr na chwylu czotyrysta tryd-

cia i powiw bakytnym promenem do swojeji kormy. Stowp oranewoho swita na czu-omu korabli umy zhas.

Astrolotczyky oczikuway, edwe dychajuczy. Czuyj korabel najbilsze skydawsia nakotuszku: dwa konusy, spouczeni werszynamy. Osnowa odnoho z konusiw, woczewyperednioho, prykryta kupoom, na zadniomu wstanowena szyroka, widkryta u prostirwyrwa. Seredyna korabla wystupaa towstym kilcem nepewnych obrysiw, szczo sabo swi-tyosia. Kri kilce proswiczuway kontury cylindra, szczo zjednuwaw konusy. Raptomkilce zhustyosia, zrobyosia nepronyknym, zakrutyosia nawkoo seredyny zorelota, mowkoeso turbiny. Czuyj korabel staw wyrostaty na ohladowych ekranach, za try-czotyrysekundy win zapownyw soboju wse poe wydymosti. Ludy Zemli zrozumiy, szczo perednymy korabel bilszyj wid Teura.

Afra, Jas i Kari u szluzowu kameru, do wychodu z korabla razom zi mnoju! Tejzayszysia na postu. Panetarnyj oswitluwacz uwimknuty! Zapaymo posadoczne oswi-tennia liwoho bortu! widdawaw korotki rozporiadennia komandyr.

U hariaczkowomu pospichu nazwani astrolotczyky wdiahnuy ehki skafandry, szczozastosowuwaysia dla panetarnych doslide i dla wychodu z korabla w kosmicznyjprostir u widdaenni wid smertonosnoho wyprominiuwannia zirok.

Mut Ang krytyczno ohlanuw usich, perewiryw robotu swoho skafandra i wwimknuw

nasosy. Wony myttiewo wsmoktay powitria zi szluzowoji kamery wseredynu korabla.Szczojno pokaznyk rozridennia dosiah zeenoji rysky, komandyr powernuw odnu za od-noju try rukojatky. Neczutno, jak i wse, szczo widbuwaosia w kosmosi, zsunuysia w bokypancyrni pyty, izolacijnyj szar i korobka powitrianoji komirky. Widskoczya kruhakryszka wychidnoho luka, i widrazu hidrawliczni sztangy wytysnuy whoru pidohu szlu-zowoji kamery. Czetwero astrolotczykiw opynyysia na wysoti czotyrioch metriw nad pe-rednioju czastynoju Teura, na kruhomu, obhorodenomu majdanczyku, tak zwa-nomu majdanczyku werchnioho ohladu.

* * *

Czuyj zorelit u pojasi bakytnych wohniw zdawawsia cikom biym. U nioho bua nedzerkalna metaliczna powerchnia, szczo widbywaje wsi wydy wyprominiuwa kosmosu,jak pancyr Teura, a matowa, szczo swityasia slipuczoju biyznoju hirkoho snihu. y-sze centralne kilce prodowuwao wypuskaty sabke bakytne siajwo.

Weetenka hromada korabla pomitno nabyaasia do Teura. W kosmicznomuprostori, daeko wid bu-jakych poliw tiainnia, obydwa zoreloty widczutno prytiahuwayodyn odnoho, i ce suyo zaporukoju tomu, szczo korabel czuoho switu ne buw iz anty-materiji. Teur wystawyw z liwoho bortu gigantki pryczalni upory u wyhladi teesko-picznych pruynnych trub.

Kinci uporiw buy obadnani poduszkamy z prunoji pastmasy iz zapobinym sza-rom na toj wypadok, jakszczo b te, do czoho treba buo dotorknutysia u kosmosi, wyjawy-osia z antymateriji. Kupoopodibnyj nis czuoho zorelota prorizawsia zwerchu czornymziajanniam, schoym na rozkrytyj w nachabnij usmiszci rot. Zwidty wysunuwsia bakon,obhorodenyj czastymy tonkymy stowpczykamy. U czornij paszczi zaworuszyosia szczobie. Troje towarysziw Afry poczuy stohin rozczaruwannia, szczo wyrwawsia u neji. Pjamertwotno-biych, nepomirno szyrokych postatej zjawyosia na wystupajuczomu majdan-czyku zorelota. Zrostom prybyzno widpowidajuczy ludiam Zemli, wony buy znacznotowstiszymy, spyny horbyysia hrebenepodibnymy wystupamy. Zamis kruhych prozo-rych szoomiw zemlach na prypidniatych poperecznymy waykamy peczach czuych po-miszczaosia szczo na ksztat weykoji wapniakowoji muszli, zwernenoji wypuklistiu na-zad. Speredu wijaom rozchodyysia i styrczay weyki szypy, utworiujuczy nawis, pid ja-kym neprohladna temriawa e widbyskuwaa czornym skom.

Persza bia posta, szczo zjawyasia, zrobya rizkyj est, z kotroho stao zrozumio,szczo u czuych dwi ruky j dwi nohy. Biyj korabel powernuwsia nosom do bortu zemnohozorelota i wysunuw bilsz ni na dwadcia metriw harmoniku z pastyn czerwonoho me-tau.

Mjakyj pruyniaczyj posztowch i obydwa korabli styknuysia. Ae na kinciach ste-rniw ne spaachnua slipucza byskawka pownoho atomnoho rozpadu, zakapsulowanohopotunym magnitnym poem: materija zorelotiw, szczo zustriysia, bua odnoju j tijeju .Ti, chto stojaw na ohladowomu majdanczyku Teura, poczuy u swojich teefonach ty-chyj wdowoenyj smiszok komandyra i perezyrnuysia w zdywuwanni.

Ja hadaju wtiszyty wsich i nasampered Afru, skazaw Mut Ang. Ujawi sobinas z jich boku! Puzyrczasti lalky z sugobystymy kinciwkamy i weyczeznymy kruhymyhoowamy poronimy na try czwerti!

Afra dzwinko rozsmijaasia. Wsia sprawa w naczynci skafandriw, u tomu, szczo tam wseredyni, a zowni

sprawa dowilna! Nih i ruk stilky , skilkyj u nas, poczaw Kari.Ae tut nawkoo wysunutoho biym korabem metalicznoho karkasu wynyk skad-

czastyj biyj futlar, poronim rukawom prostiahnuwszy do Teura. Perednia posta namajdanczyku, w jakij Mut Ang czuttiam uhadaw riwnoho sobi za rangom komandyra,

staa robyty ne zayszajuczi sumniwu esty, nabyajuczy do hrudej wytiahnuti doTeura ruky. Ludy ne prymusyy sebe czekaty i wysunuy z nynioji czastyny korpususpoucznu trubu-gaereju, szczo wywaasia dla spouczennia mi korablamy u prostori.Gaereja Teura bua kruhoho pererizu, u bioho zorelota wertykalno-eliptyczna.Zemni techniky szwydko wyhotowyy z mjakoho derewa perechidnu ramu. Na kosmicz-nomu morozi derewo wmy zminyo swoju moekularnu systemu i stao micniszym widstali. Za cej czas na wystupi czuoho korabla zjawywsia kub z czerwonoho metau iz czor-noju perednioju stinkoju ekranom. Dwi bili postati schyyysia nad nym, wyprostaysiai widstupyy. Pered pohladamy zemlan na ekrani zaswityasia podoba ludkoji postati,werchnia czastyna jakoji rytmiczno rozszyriuwaasia i spadaa. Maeki bili striky topriamuway wseredynu postati, to wylitay nazowni.

Genilno prosto dychannia! wyhuknua Afra. Wony pokau nam, czymdychaju, skad swojeji atmosfery, ae jak?

Nacze widpowidajuczy na jiji pytannia, dychajucza model na ekrani znyka, zmi-nywszy nowoju figuroju. Czorna krapka w siruwatij kilcepodibnij chmarci, bezsumniwu, jadro atoma, otoczene tonkymy orbitamy switlanych ciatok eektroniw. MutAng widczuw, jak stysosia horo, win ne mih wymowyty j sowa. Na ekrani buy we czo-tyry figury: dwi u centri, odna pid odnoju, zwjazani towstoju bioju ryskoju, i dwi bokowi,spouczeni czornymy strikamy.

Wsi zemlany z kaatajuczymy serciamy rachuway eektrony. Nynij, woczewyosnownyj eement okeanu: odyn eektron nawkoo jadra wode. Werchnij, hoownyjeement atmosfery i dychannia: dewja eektroniw nawkoo jadra ftor!

O, o! alibno skryknua Afra Dewi. Ftor!.. Rachujte, perebyw komandyr, liworucz whori szis eektroniw: wuhe,

praworucz sim: azot. O i wse jasno. Peredajte, szczob wyhotowyy taku samu tabyciunaszoji atmosfery i naszoho obminu reczowyn wse bude te same, ysze zamis central-noho werchnioho, ftoru, u nas kyse z joho wimoma eektronamy. Jak szkoda, widczaj-duszno szkoda!

Koy zemlany wysunuy swoju tabyciu, astrolotczyky pomityy, jak pochytnuasiaperednia bia posta na mistku swoho korabla i pidnesa ruku do muszli skafandra e-stom, zrozumiym ludyni Zemli. Oczewydno, ti sami poczuttia, prote szcze bilsz sylni, buyw komandyra czuoho zorelota.

Cia bia posta perehnuasia czerez ohorou mistka i zrobya rukoju rizkyj zmach,nacze rozrubujuczy szczo w poroneczi. Szyopodibni narosty jiji hoownoji muszli zah-rozywo nachyyysia do Teura, kotryj znachodywsia na dekilka metriw nycze biohokorabla. Potim komandyr czuych pidniaw obydwi ruky i prowiw nymy wnyz na dejakijwidstani odna wid odnoji, nemow pokazujuczy dwi paraelni poszczyny.

Mut Ang powtoryw joho est. Todi komandyr czuoho zorelota wysoko pidniaw odnuruku estom bezmownoho prywitu, powernuwsia j schowawsia u czornij paszczi. Za nympiszy reszta.

Chodimo j my, skazaw Mut Ang, natyskujuczy opuskajuczyj wail.Afra nawi ne wstyha podywytysia na czudowe wybyskuwannia zir u czornij poro-

neczi kosmosu, kotre zawdy prywodyo jiji w osobywyj spohladalnyj zachwat.Luk zaczynywsia, spaachnuo oswitennia szluzowoji kamery, stao czuty ehke szy-

pinnia nasosiw persza oznaka toho, szczo powitria dosiaho zemnoji szczilnosti. Budemo buduwaty perehorodky, a potim spouczaty gaereji? spytaw Jas Tin

komandyra, szczojno zwilnywsia wid szooma. Tak. Ce j chotiw skazaty komandyr jich zorelota. Jake hore: u nych na paneti

haz yttia ftor, smertelno otrujnyj dla nas! A dla nych tak samo smertelnyj nasz kyse.Czymao naszych materiliw, farb i metaliw, stijkych u kysnewij atmosferi, mou zruj-nuwatysia pry zitknenni z jich dychanniam. Zamis wody u nych ridkyj ftorystyj wode ta sama pawykowa kysota, kotra u nas rozjidaje sko i rujnuje maje wsi mineray, do

skadu jakych wchody kremnij, ehkorozczynnyj u ftorystomu wodni. O czomu nam do-wedesia kasty prozoru perehorodku, stijku proty kysniu, a wony pokadu swoju, z re-czowyny, szczo ne rujnujesia ftorom. Ae chodimo, treba pospiszaty. My obhoworymowse, poky bude wyhotowlatysia pereborka!

Matowo-synia pidoha hasylnoji kamery, szczo widokremluwaa ytowi prymisz-czennia wid maszyn Teura, peretworyasia na chimicznu majsterniu. Towskyj ystkrysztaewo-prozoroji pastmasy buw widytyj iz zahotowanych szcze na Zemli spouk iteper powilno cementuwawsia, prohriwajuczy opaluwalnymy kyymamy. Nespodiwanapereszkoda zrobya nemoywym priame spikuwannia ludej z czuymy.

Biyj korabel ne wyjawlaw odnych oznak yttia, chocza sposterihaczi bezpererwnoslidkuway za nym bila ohladowych ekraniw.

U bibliteci Teura kypia robota. Wsi czeny ekipau widbyray stereofilmy i ma-gnitni fotozapysy pro Zemlu, reprodukciji najkraszczych tworiw mystectwa. Spiszno ho-tuwaysia digramy i kresennia matematycznych funkcij, schemy krystalicznych gratokreczowyn, najbilsz poszyrenych u zemnij kori, na inszych panetach i na Sonci. Regulu-way weykyj stereoekran, zaroblay u stijkyj do ftoru czocho obertonnyj zwukowyk, szczotoczno peredawaw hoos ludyny.

W korotki pererwy dla jii j widpoczynku astrolotczyky obhoworiuway nezwyczajnuatmosferu bakiwsz