Jak nauczać o zmianach klimatu?

Praktyczne wskazówki metodyczne

Edukacja dt. zmian klimatu urodziła się

w 1992 r. w Rio de Janerio

Konferencja ONZ „Środowisko i Rozwój” w Rio de Janeiro w 1992 zainicjowała rozwój edukacji dla zrównoważonego rozwoju kładącej nacisk na konieczność zmian systemowych - wykraczających poza działania indywidualne i harmonizujących rozwój społeczny i ekonomiczny z możliwościami środowiska. Całościowe podejście do problemów, które łączy w edukacji, zgodnie z filozofią zrównoważonego rozwoju, sprawy środowiska i zagadnień społecznych oraz ekonomicznych jako bezwzględnie współzależne znalazło odzwierciedlenie we wszystkich przyjętych w Rio dokumentach od Agendy 21 poczynając.

Dokumenty konferencji ONZ w Rio de Janeiro Środowisko i Rozwój (1992 r. )

• Deklaracja z Rio zawierającą 27 zasad, w których określono prawa i obowiązki państw na rzecz rozwoju ludzkości i dobrych warunków życia.

• Globalny program działań Agenda 21

• Konwencja w sprawie zmian klimatu

• Konwencja o różnorodności biologicznej

• Deklarację zasad nt. kierunku rozwoju, ochrony i użytkowania lasów.

Ramowa Konwencja NZ w sprawie zmian klimatu. Artykuł 6: Edukacja, szkolenia i świadomość społeczna

nakazuje państwom - Stronom Konwencji:1. popierać i ułatwiać na poziomie narodowym oraz, o ile jest to

możliwe na poziomie regionalnym i subregionalnym, zgodnie z narodowymi prawami i regulacjami oraz w ramach perspektywicznych możliwości: rozwój i wdrażanie programów edukacyjnych i świadomości społecznej w sprawie zmian klimatu i ich skutków oraz zapewniać:

• a) powszechny dostęp do informacji na temat zmian klimatu i ich skutków

- b) powszechny udział w działaniach dotyczących zmian klimatu i ich skutków i rozwijać odpowiednie sposoby postępowania

• c) szkolenie personelu naukowego, technicznego i zarządzającego

Współpracować i popierać na poziomie międzynarodowym przy zaangażowaniu istniejących organów:a) rozwój i wymianę materiałów służących edukacji i podnoszeniu świadomości społecznej w sprawie zmian klimatu i ich skutków

• b) rozwój i wdrażanie programów edukacyjnych i szkoleniowych, uwzględniając umacnianie krajowych instytucji i wymianę lub wspieranie personelu w celu szkolenia fachowców w tej dziedzinie.

Wyzwania dla edukacji

• Sprzeczne opinie ekspertów

• Szum informacyjny

• Tradycyjne podejście do roli nauczyciela jako ostatecznego autorytetu i źródła wiedzy

• Rozbieżność między rozwiązaniami służącymi ochronie klimatu: podejmowaniem działań indywidualnych a stosowaniem rozwiązań systemowych (instrumentów ekonomicznych)

• Edukacja nie tylko nt. zapobiegania zmianom, ale konieczność przygotowania się do efektów zmian klimatu

Jak pokonywać trudności w edukacji nt. zmian klimatu ?

• Czerpanie informacji z wiarygodnych źródeł (np. otwarte wykłady organizowane przez Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym (są dostępne na stronach: www.ekoedu.uw.edu.pl

• Rozwijanie umiejętności wyrabiania sobie własnej opinii i prezentowania jej (rozwijanie krytycznego myślenia): korzystanie z metod aktywizujących typu: analiza SWOT, linie czasu, drzewko decyzyjne, ustalanie hierarchii itp.

• Uczestniczenie w programach i kampaniach edukacyjnych organizowanych przez sprawdzone instytucje i organizacje pozarządowe.

Rola jaką w edukacji na rzecz klimatu odgrywają organizacje pozarządowe

Programy edukacyjne nt. zmian klimatu można podzielić

na takie, które są związane z propagowaniem zmiany

stylu życia, z edukacją konsumencką, z rozwojem

„bezemisyjnego” transportu i takie które przez

nagłaśnianie problemów klimatycznych kształtują opinię

publiczną

• Przykłady programów edukacyjnych dt. zmian klimatu i materiałów dydaktycznych dostępnych w internecie.

Ty też masz wpływ na zmiany klimatu - http://ec.europa.eu/environment/climat/campaign/index_pl.htm

• Kampania Komisji Europejskiej, która ma pomóc

wszystkim zainteresowanym wnieść osobisty wkład w

ograniczanie zmian klimatu. Strona zawiera wiele

zasobów w formie gotowych do ściągnięcia broszur:

informacje na temat skutków ocieplenia się klimatu i

poradniki jak oszczędzać energie również. Kalkulator

CO2, który pozwoli oszacować wielkość emisji dwutlenku

węgla, film tematyczny a także, plakaty i karty pocztowe.

Fundacja Aeris Futuro – Kalkulator CO2http://www.aeris.eko.org.pl/?dz=4&poddz=0&lang=pl

Fundacja zajmuje się projektami rekompensującymi emisje gazów cieplarnianych do powietrza (carbon offsets) . Wspiera działania zapobiegające zmianom klimatu poprzez następujące projekty:

• Projekt CZAS NA LAS daje możliwość rekompensaty własnej emisji dwutlenku węgla poprzez sadzenie drzew i bioróżnorodnych lasów w różnych regionach naszego kraju.

• Kalkulator CO2 pozwola na wyliczenie własnego wpływu na środowisko - emisji dwutlenku węgla oraz ilości drzew lub powierzchni lasu która zneutralizuje ów odcisk.

• Fundacja GAP-Polska prowadzi edukację związaną ze zmianami stylu życia i oszczędnością energii w programie Eko - Zespołów, który obejmuje szkoły w całej Polsce.

Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. realizuje od początku 2007 r. projekt "Kids4Future - Zintegrowanie działania mające na celu wzrost świadomości ekologicznej dzieci w zakresie oszczędzania energii poprzez różne formy edukacji na rzecz zrównoważonej przyszłości". Projekt ten współfinansowany jest przez Komisję Europejską w ramach programu Intelligentna Energia - Program dla Europy.

Fundacja GAP Polska

• Serwis kampanii pt. "Klimat dla Ziemi", prowadzonej przez Fundację Nasza Ziemia wspólnie z firmą Vattenfall Heat Poland.

Ziemia na rozdrożu – znakomity portal poświecony zagadnieniom klimatu.

Zawiera bardzo ciekawe materiały edukacyjne. Polecamhttp://ziemianarozdrozu.pl/

Strony Uniwersyteckiego Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym – Portal Edukacja dla Zrównoważonego Rozwoju

http://www.ekoedu.uw.edu.pl

• Wykłady poświęcone tematyce klimatu (zagrożenia i ochrona) wygłaszane w cyklu „wybrane zagadnienia z ekologii i ochrony środowiska”.

• Liczne scenariusze zajęć i gry edukacyjne dt. różnych aspektów edukacji nt. zmian klimatu.

• Angielsko – Polski Słowniczek terminów dt. klimatu

DEKADA EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU 2005-2014

• „Celem tej wielkiej międzynarodowej inicjatywy jest promowanie takiej edukacji, która będzie służyła wdrażaniu zasad zrównoważonego rozwoju kładąc nacisk zarówno na aspekty środowiskowe jak i ekonomiczne i społeczne oraz ich pełną współzależność. Dekada ma być wzmocnieniem i inspiracją dla wspólnego poszukiwania nowych programów i zadań oraz ustalania nowych standardów edukacji niezbędnych w stawianiu czoła podstawowym problemom ludzkości do których coraz wyraźniej należą zmiany klimatu” (Kalinowska 2007).

• Dziękuję za uwagę

Anna Batorczak

Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym

Kontakt:

a.batorczak@uw.edu.pl