Preduzeće za reviziju i poresko savjetovanje

Dl . Vase Pclagićii 24 - 26

B A I N . J A l . U I C A

J

IZVJEŠTAJ O IZVRŠENOJ REVIZIJI FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA

UDRUŽENJA GRAĐANA "TRANSPARENCV INTERNATIONAL BiH"

ZA 2008. GODINU - r u k o v o d s t v u u d r u ž e n j a

B.Luka, Maj 2009.g.

VC "TRANSPARENCV INTERNATIONAL BiH" B.Lului - Revizija nnnnsijekih i/> jrSlaja /» 2008, g

S A D R Ž A J

Str

MIŠLJENJE REVIZORA 2

1 UVOD 3

2 OPŠTI PODACI O UDRUŽENJU 4

3 POVEZANE STRANE 5

4 OCJENA RIZIKA REVIZIJE 5

5 ODREĐIVANJE ZNAČAJNOSTI (iMATERUALiNOSTI) 7

6 DOKUMENTACIJA I RAČUNOVODSTVO 7

7 REALNOST I OBJEKTIVNOST OBJELODANJIVANJA 7 POSLOVNIH PROMJENA

8 NAPOMENE UZ EINANSIJSKE IZVJEŠTAJE 9

9 ZAKLJUČAK 16

Tel,/faks ;+387 51 21'Id 71) i 31 9') 30 i moh. Il.lti" 65 52 27 2.i • w\VH,adiloii.is.ha • e-miiil: adilon.doo^ffigmaiUtmi Br.reg.uloSkflSuda 1-I2461-(I0 > JIH kod Pll RS 44016136800(13 • !B kod I 401613680003 • MBR 1954601

Z-K kod "N1.B Ra/.\oine banke" B.Luka br. 5620W000139836I

HG "TRANSPARENCV INTERNATIONAL BiH" B.Luka - Revizija flimnsijrkih imjcšlaja za 2(I0S. g

T R A N S P A R E N C V I N T E R N A T I O N A L B i H B A N J A L U K A U p r a v i U d r u ž e n j a

M I Š L J E N J E R E V I Z O I ^

Izvršili smo reviziju bilansa stanja Udruženja građana "Transparcncv International BiH" Banja Lu[ia sačinjenih na dan 3I.I2.200S. g. i odgovarajućeg bilansa uspjeha za godinu koja završava na taj dan.

Za ove flnansijske izvještaje odgovorno je rukovodstvo Udruženja.

Naša je odgovornost da na osnovu izvršene revizije izrazimo mišljenje o tome da li tlnansijski izvještaji za 2008. godinu odražavaju na fer način imovinski i finansijski položaj Udruženja.

Reviziju smo izvršili u skladu sa Međunarodnim standardima revizije. Ovi Standardi zahtijevaju od nas da reviziju planiramo i izvršimo na način koji omogućava da sc u razumnoj mjeri uvjerimo da finansijski izvještaji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze. Revizija uključuje ispitivanje dokaza, na bazi provjei^e uzoraka, koji potkrepljuju iznose i objavljivanja izvršena u finansijskim izvještajima. Ova revizija, takode, uključuje oejenu primijenjenih računovodstvenih načela i značajnih procjena koje je izvršilo rukovodstvo, kao i ocjenu opšte prezentacije finansijskih izvještaja.

Smatramo da obim revizije koju smo izvršili pruža razumnu osnovu za izražavanje našeg mišljenja.

Po našem mišljenju, tmansijski izvještaji istinito i objektivno po svim materijalno značajnim pitanjima prikazuju finansijsko stanje Udruženja građana ..Transparencv international BiH" na posljednji dan kalendarske 2008. godine, odnosno rezultat poslovanja za tu godinu.

Broj: 035-10/09

Banja Luka, 07. maj 2009. god. Ovlašćeni revizor: '

Duško Daničić, dipl.e

I Z V J E Š T A J O I Z V R Š E N O J REVIZIJI F I N A N S I J S K I H I Z V J E Š T A J A UG " T R A N S P A R E N C V I N T E R N A T I O N A L B i l i "

Z A 2008. ( ; O D I N U

1 . U V O D

Obavljanje ove revizije kao i odgovornost revizora i rukovodstva Udruženja, deimisani su Ugovorom o obavljanju poslova revizije koji je zaključen 24.04.2009. godine između Udruženja građana " Transparencv intcrnatioiial BiH" Banja l.uka i Preduzeća za reviziju i poresko savjetovanje "Adilon " doo Banja l.uka.

Kako je uređeno Međunarodnim revi/orskim standardima, prije otpočinjanja poslova revizije imali smo obavezu da se upoznamo sa osnovnim llnansijskim pokazateljima značajnim za ukupne aktivnosti u godini za koju su sačinjeni rmansijski izvještaji koji .su predmet revizije, te sa promjenama u organizaciji, rukovođenju, flnansiranju i osnovnim ciljevima Udruženja, ako ih je bilo. Takođe, morali smo da se upoznamo i sa osnovnim vrstama troškova koji su odobreni od strane nosioca tlnansiranja projekata i lica (projekt menadžera) kojima je povjerena njihova realizacija.

Navedene radnje angažovani revizor predu/.ima da bi mogao pravilno da planira neophodno vrijeme za provođenje revizije.

Poslovi revi/ijc obuhvaćaju ocjenu informacija o poslovanju Udruženja sadržanih u:

Bilansu stanja koji j e sačinjen na dan 3 1.12.2008. godine i

Bilansu uspjeha koji se odnosi na prihode i rashode poslovanja u 2008. godini.

Poštujući principe važeće profesionalne regulative, opšteprihvaćena pravila i Ugovor, reviziju smo obavezni izvršiti u skladu sa Međunarodnim standardima revizije, tako da sve poslove planiramo i izvršimo na način koji omogućava da se u razumnoj mjeri uvjerimo da tlnansijski izvještaji ne sadrže materijalno značajne greške.

Uvažavajući prirodu posla koje Udruženje obavlja i druga ograničenja postoji određeni neizbježni rizik da neka materijalno značajna greška ostane neotkrivena. Taj rizik je primjenom standardizovanih metoda uzorkovanja, inspekcije i analitičkih postupaka, po našem uvjerenju sveden na razumnu i dopustivu mjeru.

Želimo naglasiti da je za sastavljanje tlnansijskih izvještaja, uključujući i njihovo adekvatno i blagovremeno objavljivanje, odgovorno rukovodstvo Udruženja. Ovo podrazumijeva ustrojavanje i vođenje odgovarajućih računovodstvenih evidencija, uspostvljanje i funkcionisanje internih kontrola. Izbor i primjenu odgovarajućih računovodstvenih postupaka, te obezbjedivanie pune zaštite materijalne imovine Udruženja i donatora.

Tokom rcvi/iju od rukovodstva nisu zahtijevana dodatna pojašnjenja u pisanom obliku u vezi objavljenih podataka iz tlnansijskih izvještaja, već su se na sva pitanja pojašnjenja dobila u

- '. - 3 Predureće za reviziju i poresko savjetovanje "ADITO.N' BOO B.l.ukH

CJ rj LI L J

[J • U u

rr, "TRANSPARENCV INTERNATIONAL Bili" B.Luka - Revmja rmansijtkih iTvjtitaja za 2008. g

usmenom razgovoru, bilo sa nosiocima pojedinih projekata, bilo od lica kojima je povjereno vođenje knjigovodstvenih evidencija.

Kako smo obavili reviziju finansijskih izvještaja i za godinu koja je prethodila godini za koju se revizija vrši. otklonjena su i pitanja u vezi početnih stanja, čime je i postupak ravizije otpočet u skladu sa važećim postupcima koji se tiču rada revizora u kontinuitetu, tj. u više izvještajnih perioda.

Nakon izvršene revizije, pored revizorskog mišljenja, kako smo se i obavezali, sačinili smo Izvještaj o i/vršenoj reviziji u kojem se. pored prikaza opštih informacija o osnivanju, organizaciji i osnovnim poslovnim ciljevima Udruženja, šire obrazlažu razlozi kojim smo se rukovodili prilikom izražavanja našeg mišljenja.

Kao dio procesa revizije, zahtijevali smo od rukovodstva pismenu potvrdu izjava koje su nam date u vezi sa revizijom.

Angažman je podrazumijevao uspostavljanje odgovarajuće saradnje sa novoangazovanim računovođom, što smo po našem uvjerenju u profesionalnom smislu i ostvarili.

2 . O F S T I P O D A C I O U D R U Ž E N J U

Kao nevladina organizacija "Transparencv Inlernalional IJiH" upisan je u registar udruženja građana kod Osnovnog suda u Banjaluci dana 28,03.2001. godine pod brojem Rg-23/01 sa nazivom:

LIDRIJŽKN.IE GRAĐANA "BORBA PROTIV KORUPCIJE - BOSNA I HERCEGOVINA" odnosno "Trai isparci icy International BiH".

Prema Statutu osnovni ciljevi i zadaci l'druženja su:

organizovanjc stručnih seminara, okruglih stolova i drugih oblika javnih rasprava i obuke;

prikupljanje podataka o iskustvima suzbijanja korupcije;

pripremanje prijedloga propisa i drugih dokumenata;

širenje informacija o djelovanju udruženja putem štampanih, informativnih i drugih medija;

obrada podataka o korupciji;

prikupljanje i Javno objavljivanje podataka o korupciji;

saradnja sa srodnim institucijama u zemlji i inostranstvu;

drugi oblici stručnog i savjetodavnog djelovanja.

3 . P O V E Z A N E S T R A N E

Prema Međunarodnom standardu revizije br. 550 - Povezani subjekti, revizor treba da obavi postupke koji su osmišljeni tako da se uz pomoć njih pribavi zadovoljavajući revizijski dokaz u vezi sa identifikacijom i objelodanjivanjem povezanih subjekata od strane rukovodstva i efektima poslovnih događaja s povezanim subjeklima koji su od materijalnog značaja za tlnansijske izvještaje.

Rukovodstvo ie odgovorno za identitlkovanjc i objelodanjivanje povezanih subjekata i poslovnih događaja s lim subjektima. I a odgovornost odnosi sc na obavezu rukovodstva da primjenjuje odgovarajući računovodstveni sistem i kontrole radi obezbjedenja odgovarajućeg identifikovanja poslovnih događaja s povezanim subjektima u računovodstvenim evidencijama i njihovog objelodanjivanja u llnansijskim izvještajima.

Na osnovu provedenih standardnih procedura i upita rukovodstvu Udruženja, nije se moglo steći saznanje o postojanju povezanih subjekata ili sukoba interesa.

U odgovarajuu registar, kao lice ovlašćeno za /astupanjc i predstavljanje I Idru/enja u godini za koju je izvršena revizija tlnansijskih izvještaja, upisan je:

Boris Divjak iz B.Luke.

U 2008. godini nije bilo promjena u registraciji Udruženja.

Vođenje knjigovodstvenih evidencija, prema Ugovoru, povjereno j e novom knjigovođi diplomiranom ekonomisti Štaka Branki. sa licencom sertiflkovanog računovođe br. 0389-0887-08. koja je izdata 21.12,2008. godine. Ovo lice se smatra odgovornim za uredno i ažurno vođenje propisanih poslovnih evidencija.

Originalna knjigovodstvena dokumentacija o poslovnim događajima koji su predmet ove revizije nalazi se u Udruženju, s tim da sc kopije knjigovodstvenih i tlnansijskih dokumenata prosljeđuju angažovanom knjigovođi.

Svoje llnansijsko poslovanje u konvertibilnim markama "Transparencv International BiH" obavlja preko transakcionog računa otvorenog kod "Nove banke" hilijala Banja l.uka broj 555-007-00006307-57, dok se devizna plaćanja obavljaju preko računa otvorenog kod iste banke broj 555-00700000000-63 sa matičnim brojem 01943740 i internom šifrom 006307.

Pored osnovnog računa Udruženje jc otvorilo i podračunc na kojima se prati priliv i odliv sredstava po svakom projektu. Za ove svrhe otvoren je podračun br. 555-007-00006307-73 za CAPP projekat i 555-007-00006307-89 za projekte Al .AC. O svrsi i efektima ovakvog načina praćenja novčanih sredstava biće detaljnije pojašnjeno u odgovarajućim napomenama.

Udruženje je registrovano i u Poreskoj upravi sa poreskim brojem: 4401564530009.

1,'C; "TRANSPARENCV 1NTERNATI0N Al ISilI" ll.l.iikji - Revizija llnaiisijckili i/ijtilaja 7,a 2008, g

4. O C J E N A R I Z I K A R E V I Z I J E

Inherentn i rizik odnosi se na mogućnost da su stanja na računima ili pojedinoj vrsti poslovnih događaja pogrešno iskazani a koji, uzeti pojedinačno ili kumulativno sa pogrešnim iskazima stanja na drugim računima ili vrstama poslovnih događaja, mogu biti materijalno značajni.

Ocjena inherentnog rizika izvršena je na nivou finansijskih izvještaja i značajnosti pojedinih ključnih poslovnih transakcija udruženja i računovodstvenih evidencija u vezi s njima.

Na nivou finansijskih izvještaja izvršena Je ocjena integriteta uprave i upravljačke strukture, ocjena složenosti organizacione strukture, te procjena značajnosti uticaja na Udruđenje onih faktora koji su važni za granu djelatnosti u kojoj se udruženje nalazi.

Ocjena inherentnog rizika na nivou salda računa ukazala je na postojanje niskog stepena tog rizika.

Kontrolni rizik se definiše kao potencijalna mogućnost da može doći do pogrešnih iskaza stanja na računu ili vrsti poslovnih događaja koji, uzeti pojedinačno ili kumulativno sa pogrešnim iskazima na drugim računima ili vrstama poslovnih događaja, mogu biti materijalno značajni, a koje računovodstveni sistem i sistem interne kontrole neće blagovremeno spriječiti, otkriti ili ispraviti.

Kroz redovne detaljne izvještaje koji se dostavljaju donatorima i obavezi revizije pojedinih projekata, sistem kontrolnih mehanizama u Udruženju zadovoljava standarde za ovaj tip organizacije i veličine poslovnih transakcija. Pitanje koje se postavljalo u prethodnim godinama, a bilo je vezano za potpunost i kompletnost korespodencije između Uprave i knjigovođe, smatramo da Je u potpunosti riješeno, što se ocjenjuje pozitivnim elementom u smanjenju kontrolnog rizika.

Iz navedenih razloga kontrolni ri/.ik ocjenjuje se na niskom nivou.

Rizik neotkrivanja - ocjena inherentnog i kontrolnog rizika na niskom nivou upućuje na zaključak da obim revizorskih procedura mora bili velik, a u nekim segmentima i proširen, s ciljem dobijanja odgovarajućeg bi'oja revizorskih dokaza na kojima će bili bazirano mišljenje revizora.

Rizik neotkrivanja odnosno delekcioni rizik ocijenjen Je na srednje visokom nivou.

Ukupni revizorski rizik na osnovu iznesene procjene u vezi inherentnog, kontrolnog i rizika neotkrivanja smatra se da ima prihvatljiv nivo. Provedenim revizorskim procedurama, po mišljenju revizora, rizik neotkrivanja materijalno značajnih pogrešnih iskaza sveden je na razumnu i za predmetnu reviziju prihvatljivu mjeru,

6 Preduzeće 7 a reviziju i poresko savjeiovanie "ADITON" DOO B,I,uka

5. O D R E Đ I V A N J E Z N A Č A J N O S T I ( M A T E R I J A L N O S T I )

Prihvalanjem standardnih metoda utvrđivanja matcrijalnosti. tj. granice do koje se iskazana greška ne smatra značajnom sa stanovišta ukupne ocjene objektivnosti i istinitosti tlnansijskih izvještaja, revizor se odlučio da iznos preliminarne dopustive materijalne greške utvrdi na osnovu vrijednosti ukupne aktive 1 visine prihoda ostvarenih u 2008. godini:

Red,

br.

BH.ANSNA POZICIJA IZNOS

U KM

Odabrani koencijcnt

Iznos dopuštene materijalne

greške koja se ne smatra

značajnom

1 Poslovna aktiva 280.954 - -2 Ukupan prihod 283.170 - -3 - -

UKUPNO: 564.124 0.02 1 1.282

11.000

Tako utvrđena materjjalnosl ponovo je testirana pri zaključivanju revizije. Pri tome nivo matcrijalnosti utvrđen u toku preliminarne ocjene nije promjenjen.

6. D O K U M E N T A C I J A I R A Č U N O V O D S T V O

Sva dokumentacija koja je predočena revizoru, a koja se odnosi na poslovanje u 2008. godini, uredno je numerisana sa oznakom projekta i rednim brojem računa, što je provjereno kod lica zaduženih za pojedine projekte Udruženja i lica koje j e u koncelariji odgovorno za tlnansije i evidencije.

Dokumentacija je u .sjedištu Udruženja odložena po projektima. hronoloSki i po mjesecima, dok je u računovodstvu to učinjeno po vrstama poslovnih događaja - ulazni računi vezani za realizovane troškove, ugovori o obavljanju posebnih poslova i autorskih angažmana od strane zaposlenih i spoljnih saradnika, izvještaji poslovne banke o prometu žiro računa u KM i deviznog računa kao izvorni dokumenti, le interno sačinjene isprave kao što su obračuni plata, blagajnička dokumentacija i dr.

Arhiviranje dokumentacije uređeno je na način kako to zahtijevaju standardi i računovodstvena pravila.

J

u u u u

I G "TR-ANSPARENCV INTERNATIONAL Bili" B.Luk« - Reii/.ija nnnnsijekih izvještaja za 21108. g

RaĆLinovodslvo se vodi automatsl'com ohi-adom podataka korišćenjcm odgovarajućeg računarskog programa. Cvidcnlii'anjc poslovnili promjena vrši se u okviru propisanog kontnog okvira.

7. R E A L N O S T I O B J E K T I V N O S T O B J E L O D A N J I V A N J A

P O S L O V N I H P R O M J E N A

7.1. Popis imovine, iiotraživanja i obaveza

U skladu sa osnovnim načelima iz Okvii-a za sastavljanje i predstavljanje finansijskih izvještaja Međunai-odnili računovodstvenih standai-da i MRS I - Prezentacija finansijskih izvještaja, svako lice koje ima obavezu da svoje evidencije vodi sistemom dvojnog knjigovodstva ima obavezu da najmanje jednom godišnje izvrši sravnjenje stvarnog i knjigovodstvenog stanja, tj. obavezu da izvrši cjeloviti popis imovine, potraživanja i obaveza. Kada su u pitanju udruženja i organizacije, u koju grupu se ubraja i Transparencv International, tada se poslovi popisa svode na popisivanje materijalnih sredstava (kancelarijske i računarske opreme), novčanih sredstava, poreskih i obaveza prema zaposlenima, te poslovnim partnerima. Popis je izvršen u svemu u skladu sa uobičajenim pravilima iz Standarda uz sačinjavanje odgovarajućeg elaborata, što do sada to nije bilo slučaj. Viškovi/manjkovi stalne imovine i inventara nisu utvrđeni. Manjkovi/viškovi u blagajni su iskazani samo u visini vrijednosti ispod 5 feninga {-0,01 KM), a iz razloga što kovanica ispod tog iznosa nema u platnom prometu, dok su iznosi računa i drugih isprava na osnovu kojih se vrši isplata iz blagajne iskazani i na vrijednosti ispod 5 feninga.

Elaborat o izvršenom popisu Je sačinjen u skladu sa obavezama koje Je popisna komisija preuzela. U elaboratu se detaljno navode pozicije imovine, potraživanja i obaveza, s tim da se kod pojedinih stavki navodi da li Je riječ o saldima tekućeg poslovanja iz 2008. godine ili su to prenesena salda prethodnih godina. To je npr. slučaj sa obavezama za porez na autorske naknade od 12.122 KM i potraživanjima za pretplaćene poreze (!l).759 KM), koji iznosi se odnose na prethodne godine. O potrebi sravnjenja ovih salda sa Poi"eskom upravom već smo sc izjasnili kroz preporuke iznesene u prethodnoj reviziji.

7.2. Osnov za pr iznavanje poslovnih promjena

Poslije provedenih standardnih revizorskih procedura uvjerili smo se da svako plaćanje koje je izvršeno, da li prcnosom sredstava bezgotovinski sa transakcionog računa Udruženja na račun dobavljača ili Je u pitanju isplata gotovine iz blagajne, ima osnovanost u odgovarajućoj ispravi koja taj poslovni događaj potvrđuje {račun, ugovor, obračun i dr.). Dio troškova koji su priznati kao putni troškovi, dnevnice, sitni računi koji se odnose na poštanske usluge, održavanje čistoće, reprezentaciju i dr. izmireni su gotovinskim isplatama {23.347 KM), dok su ostala plaćanja vezana za redovno poslovanje izvršena prcnosom novčanih sredstava sa žiro-računa.

IIG "TRANSPARKNC:V INTERNAE iOlNAl, BiH" B.Luka - Revij:iJM riiiHnsijekih izvještaja ZM 2008. g

Pregledom odgovarajućeg reprezentativnog uzorka dokumenata, njihove formalne i računske tačnosti. valjanosti poslovnog događaja, priznavanja i prezentacije u knjigovodstvu, nismo naišli na pitanja koja bi nam ukazivala na nevjerodostojnost, netačnost ili nelegitimnost poslovnih događaja i dokumenata. Takode. analitičkim procedurama smo se dodatno uvjerili u ispravnost naših stajališta da u pregledanoj dokumentaciji nema potvrde da su se priznali poslovni događaji koji se eventualno ne bi ticali '(ransparenc\ International, odnosno lica sa stalnim angažmanom ili zaposlenjem u Udruženju, osim računa /.a električnu i toplotnu energiju, plin i tlksni telefon, koji su glasili na lica od kojih je zakupljen poslovni prostor u B.Luci i Sarajevu (tlz.lice Zahirović Sead. Bnes llubijar, Radović Nened i Bajrić Bahrija). Ovakvi aranžmani se preciziraju odgovarajućim ugovornim odnosom. Međutim, s obzirom na naimenovanjc računa na fizička lica a ne na Transparencv inlernational. moguć jc poseban odnos poreskih organa prema ovim isplatama jer bi se ta plaćanja mogla uzeli kao namirenje ličnih rashoda trećih lica. Takode, za neke od ugovora o autorskom djelu nismo sigurni da imaju takav karakter, kao s to j e ugovor o izradi tlnansijskog izvještaja (ugovor br. 16-15/08) ili izrada pripreme za završni izvještaj projekta ALAC (ugovor br. 02-10/08). Po svom karakteru ovi poslovi su stručni radovi i nismo sigurni da irnaju osobine autorskog dijela. Međutim, to je svar ocjene pravnika odgovornog / a sastavljanje pravnih akata Uiđruženja. Razgraničenje stručnih od autorskih djela ponekada ima i uticaja na visinu poreskih obaveza koje sc trebaju obračunati i platiti kao porez po odbitku odnosno kao doprinos fondovima socijalnog osiguranja. Uprava udruženja je postupala na način da je na sve ove naknade obračunala porez na osnovicu koja nije umanjena za normirane troškove, kako se to uobičajeno radi kada su autorske naknade u pitanju. Ovim se ni na koji način nije izvršilo umanjenje porcske obaveze, nego sasvim suprotno, jer kada su u pitanju bila autorska djela, porez je čak obračunat i plaćen u višem iznosu od obaveze koja se odbije da se vršilo umanjenje osnovice za normirane troškove.

Nakon statističkog uzorkovanja. inspekcije i analitičkih postupaka koji su provedeni za pojedine stavke objelodanjenih rashoda (primanja koordinatora projekta i spoljnih saradnika, nabavka računarske opreme, obaveza i plaćanja najamnine, režijskih troškova i dr.). uvjerili smo se da u dokumentaciji postoje isprave o objelodanjenim troškovima, nabavkama opreme i inventara odnosno obavezama.

8. N A P O M E N E U Z F I N A N S I . I S K E I Z V J E S T A . r E

Ovjereni i potpisani obrasci standardnih šema tlnansijskih izvještaja koji se odnose na poslovnu 2008. godinu dostavljeni su u zakonom propisanom roku instituciji određenoj da u ime Poreskog organa prima i vrši obiadu dostavljenih tlnansijskih izvještaja.

Sugestije koje će se prezcntovati ne sadrže imperativni stav o pogreškama ili materijalno značajnim nedosljednostima u primjeni računovodstvenih propisa, nego se daju sa svrhom da finansijsko izvještavanje bude potpuno usklađeno sa standardima koji se mogu koristiti kod udruženja i fondacija koje osnivaju građani, a tlnansiraju sc iz dotacija, članarina, nepovratnih sredstava i drugih izvora, bez obavljanja profitnih aktivnosti.

1 UC; " 1 K A N S l ' A K K N C l I M KliM M ION AI. l i iH" H.l .uka - KcviziJH n i i a n s i j t k i h iivJL'il.ija 7.a 2 0 0 8 . g

U nastavku sc daju osnovni komentari i naša zapažanja u vezi nel<ih od bitnih bilansnih pozicija prihoda, rashoda, imovine i obave/a.

B I L A N S S T A N J A na dan 31.12.2008. godine

P O Z I C T . I A Naomens

IZNOSI U K M (BAM)

IZNOSI U EVRIMA

{1.95583 B A M = 1 €) P O Z I C T . I A Naomens

Brulo Ispravka

vrijednosti

Nelo 31-l?,2008,

(3-4)

Iznos prethodne

godine

Neto 31.12.2008.

Iznos prethodne

godine 1 2 3 4 5 6 7 8

A K T I V A S I A I . N A IMOVINA 1 48.607 35,468 13,139 6,393 6.718 3,269

Oprema 47.642 34,503 13,139 6.393 6.718 3,269 Alat i inventar 965 965 0 0 0 0

T F K I J O A IMOVINA 267.620 0 267,620 48,940 136.832 25.023 K R A T K G R O O N A POTRAŽIVANJA I PLASMANI

2 10.759 0 10,759 11,520 5,501 5,890

rjriiga poiniJivanja 10.759 10,759 11,520 5,50! 5.890 G O I O V I N A 1 I'KVIVAI.ENTI 3 256,861 0 256,861 37,420 131,331 19,133

Gotovinski ekvivalenti 255 .454 255,454 36,389 130.612 18.605 Gotovina 1,407 1.407 1.031 719 527

A K I I V N A \ ' R E M E N S K A

R A Z < ; R A M ^ I : N , I A 4 195 195 118 100 60

A K T I V A t K D P N O 316,422 35,468 280,954 55,451 143,649 28,352

P A S I \ A

OBAVnZE 280,954 55,379 143.649 28,315 Di:Ci()ROČMr. O B A V E Z E 0 0 0 0 K R A 1 K O R O C N E O B A V E Z E 280,954 55.379 143.649 28.315

Primljeni avansi depoziti i kaucije 5 262,363 38.823 134,144 19,850 Dobavljači 6 3.740 982 1,912 502 Obaveze 7.a poreze i doprinose 7 13.840 13-796 7,076 7,054 Druge obaveze 8 I.OIl i.778 517 909

PASIVNA VRKME^SKA RAZGRANIČENJA 72 0 37 P A S I V A l i K l i P N O 280.954 55.451 143,649 28.352

2 10

J

J

Napomena br. 1 - Stalna imovina

U 2008. godini Udruženje je u nabavku opreme uložilo iznos sredstva koji j e prihvaćen od strane donatora, a odnosi se na računarsku opremu i kancelarijski namještaj.

Evidentiranje nabavki izvršeno je na osnovu računa dobavljača, a provjera samog postupka i kompletnosti dokumentacije, kao i llzičkog postojanja nabavljenih stalnih sredstava izvršena jc kroz inspekcijski pregled nabavke računara.

Amortizacija je obračunata na iznos nabavne vrijednosti opreme i inventara, a prema stopama iz Nomenklature sredstava koja se amoilizuju.

Nabavke uređaja manje vrijednosti evidentirane su na odgovarajućcin računu stalne imovine. Nabavna vrijednost sitnog inventara priznata je kao rashod u godini nabavke, s t o j e u skladu sa polilikoiTi priznavanja rashoda silnog inventara u 100 % iznosu.

Napomena br . 2 - Ka lkoročna potraživanja

Pozicija potraživanja u najvećem dijelu se odnosi na dugovna salda poreza koji su plaćeni u periodu primjene poreza na promet, a koji nisu obračunali odnosno sravnjeni sa Poreskom upravom. To se uglavnom odnosi na pore/ na promet usluga (autorski honorari) i poseban porez za ilnansiranje željeznice RS (10.717 KM). Preostali iznos se odnosi na više plaćene doprinose (k.2230] u iznosu od 42 KM).

Napomena hr. 3 - Novčana sredstva

Nismo prisustvovali popisu gotovine u blagajni jer je datum našeg angažmana uslijedio poslije vremena kada se može bez rizika izvršili utvrđivanje vrijednosti pojedinih pozicija obrtne imovine na alternativni način. Kako jc promet blagajne u 2008. godini evidentiran na korektan način, a popisno stanje odgovara stvarnom (izuzimajući zanemarivu razliku od 0,01 KM) možemo sa velikom dozom sigurnosti potvrditi iskazani saldo od 1.407 KM. Kada je u pitanju saldo novčanih sredstava na žiro-računu u KM i stranim sredstvima plaćanja (evrima), čiji je prezentovani saldo u ukupnom iznosu od 255.454 KM. sravnjenjem finansijskih kartica i izvoda poslovne banke na dan 31.12.2008. godine uvjerili smo sc u fer prezentaciju ove stavke gotovine. Od ukupnog iznosa novčanih sredstava 233.875 KM se odnosi na novčana si^cdstva u konvertibilnim markama, a preostali iznos od 21.579 na devizna sredstva u evrima. Dodatna provjera krajnjih salda novčanih sredstava na poslovnim računima izvršena j e provjerom i uvidom u početna stanja izvoda žiro račun u 2009. godini.

UG "TRANSPARENCV INTERNATIONAL BiH" B.Luka - Rcvi/ija finansijckih ij^vještajs la 2008. g

J

Napomena br. 4 - Aktivna vrmenska razaraiiiČcnja

Ova pozicija sc odnosi na kamate obračunate od strane poslovne banke na depozite po viđenju. Provjerom odgovarajuće isprave o visini kamata uvjerili smo se u korektno iskazivanje ove pozicije aktive.

Napomena br. 5 - Primljeni avansi, depoziti i kancije

Nakon umanjenja odobrenih sredstava za realizovane i priznate troškove i amortizaciju koja se odnosi na stalnu imovinu, saglasno usvojenim budžetima i tempu realizacije programa aktivnosti, kao najznačajnija stavka na strani izvora tlnansiranja pojavljuju se nciskorišćena sredstva donatora, tako da se pozicija primljeni avansi formira kao obaveza prema fmansijerima pojedinih projekata (Sekretarijat M. BU, Helsinškog komiteta Kraljevine Švedske. Fondacija SORŠ i dr.).

Ovaj iznos je formiran kao razlika primljenih novčanih sredstava i priznatih tekućih troškova poslovne godine.

Napomena br. 6 - Obaveze prema dobavljačima

Konfirmacija salda sa dobavljačima zbog njihove pojedinačno male nominalne vrijednosti nije vršena. Na osnovu plaćanja koja se kontinuirano vrše i informacija o kojim dobavljačima je riječ (neplaćeni računi zaprimljeni u januaru, a odnose se na izvještajnu godinu i dr.) ocjenjuje se da j e ova stavka obaveza realno i objektivno iskazana.

Napomena br. 7 - Obaveze za poreze, doprinose i druge dažbine

Poziciju drugih obaveza čine u najvećem iznosu obaveze po osnovu poreza koje se prenose iz prethodnog perioda. Treba napomenuti da je sravnjenje ove pozicije i pozicije drugih potraživanja (vidjeti napomenu br, 2) potrebno izvršiti i uskladiti sa poreskim evidencijama koju vodi nadležni poreski organ.

Napomena br. S - Drutie obaveze

Ova pozicija pasive odnosi se na neizvršene isplate zaposlenim ili angažovanim licima za troškove koje su ta lica namirila iz ličnih novčanih sredstava, s to je evidentirano na k. 47380.

1 UG "TRANSPARKNCV INTERNATIONAL BiH" B.Lula - Krviziji« Hnansijehih injeSlaja «. 2m». g

B I L A N S U S P J E H A za.2008. godinu

Iznos u KM U EVRIMA POZICIJA Napomena (I3AM) ( 1 e - i .9.S583

BAM) 2008. 2007. 2008. 2007.

1 3 3 4 5 6 PRIHODI

1, Prihodi od premija, subvencija, dotacija i drugi slični prihodi 9 282557 227,377 144.469 116.262 2. Prihodi od kamata i ostali tinansijski prihodi 9a 613 1.097 313 56!

1 PRIHODI (1+2) 283,170 228.474 144.783 116.817

RASHODI

1, Troškovi materijala i energije 10 21 .150 14.192 10.814 7.256 2, Troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi II 45.768 80.485 23.401 41.153 3. Troškovi amortizacije 12 1.751 1.691 895 865 5. Nematerijalni troiSkovi 13 214.501 131.080 109.673 67 .020 6. Troikovi poreza 60 31 7. Rashodi kamata i ostali rashodi 1.026 525

11 RASHODI (1-7) 283,170 228.474 144.783 116.817

VL^AK PRIHODA NAD R.\SHODIlVlA-DOBITAK (I-H) 14 1) 0 0 0 VIŠAK RASHODA NAD PRIHODIMA - ( i lKITAK (ll-l) 0 0 0 0

J

J J

J J

Napomena br. 9 i 9a - Pr ihodi

Jedini izvor flnansiranja iz kojega se formira prihod kancelarije TI (osim neznatne stavke koju čine obiačunatc pozitivne kamate na novčani depozit poslovnog računa), jesu sredstva donatora i finansijera pojedinih projekata. Najznačajniji su projekti program „ A L A C " i „CAPP".

Iskorišćenost sredstava prati dinamiku odobrenog budžeta i priznatih rashoda.

Treba napomenuti da se prihodi u 2008. godini vezuju i za realizaciju dijela projekata koji nisu okončani u 2007. godini, tako da je i dinamika njihovog završetka uticala na visinu ukupno priznatih prihoda.

Prihode od tlnansiranja čine prihodi od kamata na depozite kod poslovne banke i ostali prihodi koji su evidentirani na k. 6799.

Napomena br. 10 - Troškovi mater i ja la i energije

Troškovi materijala su vezani za priznate rashode kancelarijskog materijala, sredstava za održavanje higijene i drugog potrošnog materijala koji se koristi u redovnim aktivnostima kancelarije. Evidentiranje ovih rashoda vrši se na osnovu pojedinačnih računa dobavljača za isporučene proizvode.

UG "TRANSPARENCV INTKRNATIONAL BiH" B.Lukii - Rtvizija finansijekih izvjeiuja za 2UII8. K

Provjera tačnosti, osnovanosti priznavanja, kvalifil^acije i razgraničenja stavki troškova kao i drugih pozicija troškova iz bilansa uspjeha i/ sljedećih napomena izvršena je na osnovu statističkog uzorka dokumenata koji su vezani za pojedine troškove.

Nismo naišli na troškove koji ne glase na TI. računsku netačnost. niti smo naišli na dokumenta iz kojih ne bi mogli identillkovati vrstu poslovnog događaja, mjesto, vrijeme i lica koja su pove/ana za taj poslovni događaj,

II troškove energije svrstavaju se rashodi evidentirani na osnovu računa eleklrodistributivnog preduzeća o utoršenoj električnoj energiji. Gi'adske toplane o utrošku toplotne energije kao i računa o utrošku plina. Kako je već pomenuto. kada su ovi troškovi u pitanju, zbog činjenice da se isti vezuju za vlasnike prostora koje Udruženje koristi, računi za ove izdatke glase na tlzička lica, a ne na TI,

Direktno priznavanje troška goriva za motorna vozila uobičajeno se veže za posjedovanje prevoznog sredstva, dok sc kod upotrebe vlastitog vozila priznaje iznos koji se dobija na osnovu cijene goriva i podatka o pređcnom putu u kilometrima. Prema prometu na kontu 51310 vidljivo je da je u 2008. godini iskazan rashod goriva u visini od 10.390 KM. Naravno, ako se troškovi upotrebe vlastitog automobila u službene svrhe priznaje samo do visine cijene goriva koje se potroši prilikom putovanja, to se treba ipak prilagoditi na način da se iskazuje kao postotak od jedinične cijene goriva po pređenom kilometru. Prema odredbama Zakona o porezu na dohodak, kao neoporezivi iznos se priznaje 20 % od cijene jedne litre goriva na ! km predenog puta, ali se opšlim aktom obveznika taj postotak može utvrdili 1 u visini od 10 %. 15 % ili 30%, s tim da u slučaju da se odredi postotak priznatih rashoda upotrebe vlastitog automobila u visini od 30 % na iznos koji prelazi neoporezivi dio naknade obračunava se i plaća porez.

Napomena br. II - Troškovi zarada, naknada zarada i ostala IJČna primanja

Plate i naknade plata kao i druga lična primanja obračunata su u skladu sa ugovorom o zapošljavanju i važećim propisima koji uređuju obaveze po osnovu poreza i doprinosa. Na osnovu tako utvrđenih obaveza izvršeno je zaduženje troškova poslovanja.

Napomena br. 12 - Trošak amortizacije

/,a razliku od 2007, godine, kada je u toku revizije naložena ispravka obračuna amortizacije i priznavanje otpisa stalne imovine u skladu sa važećim standardima, Stoje dovelo do neuobičajeno velikog iznosa ovog troška, u godini za koju se vrši revizija obračun amortizacije je u svemu izvršen korektno, bez intervencije revizora.

Napomena br. 13 - Nematerijalni li-oškov i

U ovoj godini kao materijalno značajni troškovi pojavljuju se rashodi promocije ukupnog rada TI kao i troškovi Javne kampanje u sredstvima informisanja (dnevne i periodične novine i dr,).

Kao najznačajniji nematerijalni tiMŠkovi iskazani su naknade za autorska prava, a slijede troškovi promocije i javne kampanje. Značajni su takođe i troškovi zakupa, naknada u vezi

14 Preduzeće za reviziju i poresko savjelovanje "ADITON" DOO B.Luki

UG "TRANSPARENCV INTERNATIONAL BiH" B.Luka - Revizija linansijekih i/.vj.̂ 4laja 7a 200«. R

1

• U

službenih putovanja (smještaj i putni troškovi), troškovi platnog promet, administrativnih i sudskih taksa i dr.

Svaku isplatu autorskog honorara prati ugovor zaključen izineđu TI i autora, bilo da j e to lice zaposleno u kancelariji Ili jc vanjski saradnik, s tim da je potrebno da se sačinjava i obračun poreza, kao dokument koji potvrđuje način na koji jc utvrđen iznos poreza koji je plaćen. Znači, bez obzira što je porez uredno i taČno plaćen, potrebno je o tome sačiniti i odgovarajući obračun.

Privremeni i povremeni poslovi odnose na usluge održavanja čistoće i pojedine administrativne poslove, kao i poslove vođenja knjihovodstva.

Na navedena lična primanja (naknade autorima i naknade za izvršene privremene i povremene poslove) porezi se uplaćuju na pripadajući račun Budžeta.

Provjera da li je plaćanje poreza na dohodak po osnovu autorskih honorara i naknada za privremene i povi-cmcnc poslova usklađeno sa zakonom, izvršena je kroz pregled odabranog broja ugovora zaključenih sa autorima odnosno izvršiocima posla. Poreska obaveza po osnovu isplaćenih naknada za autorska djela i poslove koje su obavljala privremeno angažovana lica plaćen je u odgovarajućim iznosima.

Stavke nematerijalnih troškova čine:

Red. br. OPIS Iznos u KM

(BAM)

tJ EVRIMA ( 1 €-1,95583

BAM) 1 2 3 4 1 Naknade autorima po ugovoru o autorskim pravima 106.908 54.661

2 Troškovi zakupa 31.777 16.247

3 Troškovi istraživanja javnog mnijenja 17.567 8.982

4 Naknade za obavljanje povremenih poslova 14-646 7.488

5 Troškovi usluga Štampanje publikacija 8.913 4.557

6 Troškovi revizije i ostalih neproizvodnih usluga 7.293 3.729

7 Telekornunikacione usluge 6.003 3.069

8 Troškovi reprezentacije 4.379 2.239

9 Troškovi prevoza na službenom putu 2.991 1.529

10 Troškovi reklame i propagande 2.313 I.I83 11 Dnevnice i naknade za službena putovanja 2,104 1.076

12 Troškovi bankarskih usluga 1.643 840

13 Troškovi upotrebe vlastitog vozila u službene svrhe 810 414

14 Ostali nematerijalni troškovi 7,154 3.658 UKUPNO: 214,501 109.673

15

1

UG "TRANSPARENCV INTERNATIONAL BiH" B.Lulia - Revizija Hnansijckih ij;vjegtaja za 2008. s

Napomena br. 14 - Poslovni rc/ultat - višak/manjak prihoda nad i asliodima

Neprofitni kara[<:ler Udruženja uslovljava da se prihodi priznaju samo u visini rashoda koje je donator i davalac finansijskih sredstava predvidio u odobrenom budžetu za kalendarsku godinu ili njen dio. Pravdanje primljenih sredstava vrši se po svakom projektu, a godišnji prihodi se priznaju samo u visini odobrenih rashoda, uz toleranciju koja je unaprijed dednisana. Na ovaj način se vrši izravnanje prihoda i rashoda, tako da se višak prihoda nad rashodima ne iskazuje.

3

9. Z A K L J U Č A K

U prezentovanom Izvještaju o izvršenoj reviziji finansijskih izvještaja Udruženja iznesena su uvjerenja revizora o pozicijama objavljenim u zvaničnim obrascima Bilansa stanja i Bilansa uspjeha za 2008. godinu.

Ukoliko uprava Udruženja prihvati Izvještaj, kao i izraženo revizorsko mišlienje o tome da li finansijski izvještaji preduzeća na istinit i objektivan način prikazuju finansijsko stanje, odnosno rezultat poslovanja u navedenom periodu, upravi se predlaže da mišljenje revizora objelodani i prezentuje osnivaču na izjašnjavanje.

Broj: 035-10/09

Banja Luka. 07. maj 2009. god.

Ovlašćeni revizor:

Duško Daničić, dipl.ek.

r