Embed Size (px)
Citation preview
IZVJEŠTAJ A
Analiza politika i identifikacija referentnih kreatora politike i subjekata na
regionalnom nivou (Aktivnost 3.1)
Sadržaj A.1 Definicija referentnih sektora za brodogradnju i komplementarna područja A.2 Regionalni propisi i akcioni programi koji pružaju podršku brodogradnji i ostalim sektorima koji imaju indirektan uticaj na brodogradilišne tehnologije A.2.1 Regionalni instrumenti podrške sektoru brodogradnje A2.2 Regionalni instrumenti podrške ostalim sektorima koji imaju direktan uticaj na brodogradnju i za nju vezane tehnologije (mehatronika, drvoprerada, ICT, mašinski pogoni). A.3 Proces priznavanje i implementacija S3, POR FESR i FSE programa primijenjenih na regionalnom nivou u periodu 2014-2020 vezano za brodogradnju ili druge sektore sa posrednim uticajem na sektor brodogradnje/nautičkih tehnologija A.3.1 Strategija SmartSpecijalisation S3 (Pametna specijalizacija) A.3.2 ERDF Regionalni operativni program A4 Priznavanje i realizacija inicijativa i projekata na regionalnom nivou u okviru nacionalnih programa za period 2014-2020 a koji su direktno ili indirektno naslonjeni na sektor brodogradnje i tehnologija koje se primjenjuju u brodogradnji A.4.1 Inicijative u okviru programa direktno naslonjenih na sektor brodogradnje A.4.2 Inicijative u okviru programa indirektno vezanih za sektor brodogradnje A.5 Priznavanje i realizacija inicijativa i projekata primijenjenih na regionalni nivo u oblasti evropskih programa direktno ili indirektno vezanih za sektor brodogradnje A.5.1 Programi na evropskom nivou A.5.2 Programi na evropskom nivou u okviru Jadransko-jonske makroregije A.5.3 Ostali programi
A.1 Definicija referentnih sektora za brodogradnju i komplementarna područja Projekat „Blue Tech Adrion Cluster“ ima za cilj izradu studije izvodljivost kojom se potiče stvaranje tehnološke platforme o „Zelenim tehnologijama i novim materijalima“ u Jadransko-jonskoj makroregiji; osim toga, cilj projekta je i izrada: - analize, imajući na umu strategije, politike i inicijative – evropske, državne i
regionalne – usmjerene na podršku razvijanju zelenih tehnologija i novih materijala u oblasti brodogradnje;
-mapiranje glavnih subjekata sektora kao što su: klasteri, istraživački centri, preduzeća i kretatori politike. Počev od ovih programskih smjernica, korisno je definirati glavne terminološke odrednice da bi se lakše iznosila argumentacija i izbjegla mogućnost nesporazuma prilikom čitanja ili predočavanja rezultata projekta. Termini „Plava privreda“ i „Plavi sektor“ u očitoj su vezi za Strategijom plavog rasta i kako je to definirano u DG Mare Evropske Komisije, uključuju sve ekonomske aktivnosti vezane za „vodne“ resurse: okeane, mora, jezera, lagune, rijeke i vodene tokove. U tom smislu, definicija je vezana za standardnu klasifikaciju privrednih aktivnosti i obuhvata čitave sektore kao što su brodogradnja, ribarstvo i različiti segmenti sektora, npr. sektor turizma, petrokemijske industrije i rudarstva. Potrebno je i da razmotrimo širok dijapazon lanca snabdijevanja u sirovinskom sektoru koji pokriva referentno područje koje se ne može tako lahko obuhvatiti pa se mogu javiti teškoće u identificiranju subjekata i dinamike aktivnosti pomoću standardnih analitičkih alata kakvi se inače koriste. Stoga termin „brodogradnja“ pomenut u obrascu projektne aplikacije kao poseban predmet intervencije, precizno znači samo aktivnost u brodogradilištu vezanu za metalne i nemetalne konstrukcije (ATECO KOD – 30.11.02). Na taj način, aktuelna definicija isključuje nautički sektor i teme vezane za izgradnju nebrodskih objekata u pomorstvu. Ovi potonji, nasuprot tome, igraju primarnu ulogu u budućem osmišljavanju evropske politike u sektoru pomorstva. U ovim okvirima, partneri u projektu su odlučili da usvoje prilagođeno tumačenje termina „Plave tehnologije“ koje obuhvataju teme bliske procesu izgradnje brodova. Na taj način, ova proširena klasifikacija obuhvata izgradnju svih kategorija brodova, njihovu popravku i održavanje i usklađena je sa tumačenjem koju je na evropskom nivou dalo Udruženje za brodsku i pomorsku opremu – Sea Europe čiji je sažetak u okvirnom prikazu dat na narednoj stranici. Kad je u pitanju ova definicija, prva aktivnost je priznavanje preduzeća koja rade u sektoru brodogradnje i ona je posvećena identifikaciji podaktivnosti osmišljenih u području Makro regije koje će biti predstavljene grupama proizvoda koje se proizvode u referentnom području. Izvještaj o priznavanju objedinjeni su u Aneksu 1 gdje se naglašava kako je sistem poslovnih subjekata u brodogradnji jako blizak sljedećim poljima:
- Italija: putnički brodovi (kruzeri i RO-pax), plovidba kopnenim vodama, pomoćni servisni brodovi, jahte;
Mapa reprezentativnih proizvoda na području brodogradnje - Izvor: SEA Europe - Hrvatska: jahte, tankeri, putnički brodovi, trajekti, RO-pax), servisni brodovi;
U isto vrijeme smatramo da je, s ciljem identificiranja najreprezentativnijih tehnoloških sketora vezanih za brodogradnju, korisno osloniti se na već urađenu analizu za Evropsku Komisiju1 – a vezano za evrospki sistem klasifikacije Nace, -----------------
1 Konačni izvještaj-Aneks 1 “Struktura Industrije pomorskih roba”,“Konkurentna pozicija i buduće šanse za evropsku industriju pomorskih roba“, osnovana od strane EC DG Preduzeće i Industrija (Ugovor broj: S12.630862)
Rev. 2.2 Sa talijanske strane, potonji se odnosi na studije koje je uradila UnionCamere da bi se na kraju pretvorile u periodičnu ekonomsku analizu sektora. U nastavku dajemo klasifikaciju po NACE šiframa za referentni sektor.
2 Uredba (EU) broj: 1893/20016 (Službeni glasnik, 20/12/2006)
Nac
e ši
fre3
3 K
onačan izv
ješt
aj
– Aneks
1 “
Str
uktu
ra Indust
rije
pom
ors
kih
roba”,“
Konkure
ntn
a p
ozi
cij
a i b
uduće š
anse
za e
vro
psk
u indust
riju
pom
ors
kih
roba“
1.P
ogon,
sist
em
za p
roiz
vodnju
energ
ije
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
gru
pe b
rodsk
ih d
ijelo
va
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga"
NA
CE
Reviz
ija 2
O
pis
4 c
ifre
11
Diz
el-
moto
r Kom
ple
tni diz
el-
moto
r 2811
Pro
izvodnja
moto
ra i
tu
rbin
a,
osi
m m
oto
ra z
a
letj
eli
ce i
moto
rna
vozil
a (
osi
m p
opra
vke)
Pro
izvodnja
klipnih
m
oto
ra
s unutr
ašn
jim
sa
gori
jevanje
m
za
bro
dove i lokom
oti
ve
Pro
izvodnja
dij
elo
va k
lipnih
moto
ra
s unutr
ašn
jim
sa
gori
jevanje
m
za
bro
dove i lokom
oti
ve
Poklo
pci cilin
dra
Reze
rvni dij
elo
vi
Kućiš
te k
olj
enast
e o
sovin
e
Bre
gast
a o
sovin
a
Ure
đaji
za p
odm
aziv
anje
cilin
dra
3312
Popra
vak m
aši
na
Tahom
etr
i
Lokaln
e k
ontr
oln
e p
loče
Specij
aln
i ala
ti
Turb
opunja
či
12
Parn
a t
urb
ina
Pri
guši
vači vib
racij
a
Potp
une p
arn
e t
urb
ine
2811
Pro
izvodnja
moto
ra i
tu
rbin
a,
osi
m m
oto
ra z
a
avio
ne i
moto
rna v
ozila
Turb
ine n
a v
odenu p
aru
i o
stale
parn
e t
urb
ine i n
jihovi dij
elo
vi
Upra
vlj
ači brz
ine
Gla
vni kondenzato
ri
Hid
raulične tu
rbin
e,
vodena kola
i
nji
hovi re
gula
tori
Vakuum
ske p
um
pe
Vakuum
ski eje
kto
ri
Vje
trotu
rbin
e i n
jihovi dij
elo
vi
3312
Popra
vak m
aši
na
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga
NA
CE
Reviz
ija 2
O
pis
4 c
ifre
13
Plinsk
e t
urb
ine
Kom
ple
tni gla
vni agre
gati
plinsk
ih t
urb
ina
2
811
Pro
izvodnja
m
oto
ra
i tu
rbin
a,
osi
m m
oto
ra z
a
avio
ne i
moto
rna v
ozila
Plinsk
e t
urb
ine,
osi
m t
urb
om
laznih
i
turb
opro
pele
rskih
Ele
ktr
ične t
urb
ine
Kom
ore
za s
agori
jevanje
D
ijelo
vi plinsk
ih t
urb
ina(o
sim
tu
rbom
laznih
i t
urb
opro
pele
rskih
) Kom
pre
sori
Sta
rter
maši
ne
3312
Popra
vak m
aši
na
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga
NA
CE
Reviz
ija 2
O
pis
4 c
ifre
1.D
vota
ktn
i pogonsk
i si
stem
i diz
el m
oto
ra
2.Č
etv
ero
taktn
i pogonsk
i si
stem
i diz
el
moto
ra
3.P
ogonsk
i si
stem
i parn
ih
turb
ina
4.P
ogonsk
i si
stem
i plinsk
ih t
urb
ina
6.P
OD
sis
tem
i
7.C
OD
AG
sis
tem
i
8.C
OG
ES S
iste
m
14
Zupčanic
i i
spojn
ice
Okre
tni zupčanik
2815
Pro
izvodnja
le
žaje
va,
župčanik
a te
zupčanih
i
pogonsk
ih e
lem
enata
Zupčanic
i
Sta
rter
zupčanik
Kuti
je z
a m
jenja
če i o
stali m
jenja
či
brz
ine
Puni sk
lop r
edukcio
nog
zupčanik
a
Kvačila i s
pojn
ice z
a v
rati
la
Kućiš
te g
lavnih
redukcio
nih
3
312
P
opra
vak m
aši
na
zupčanik
a,
osn
ove,
vij
ci
Popra
vak m
aši
na
Centr
aln
i zu
pčanic
i
Spojn
ice c
entr
aln
ih z
upčanik
a
5.D
izel,
turb
oele
ktr
ični
pogonsk
i si
stem
i
15
Pro
pele
r Pogonsk
i pro
pele
ri
2571
Pro
izvodnja
dru
gih
goto
vih
pro
izvoda o
d
meta
la,
d.n
.
Pro
pele
ri z
a b
rodove i č
am
ce i
nji
hova k
rilc
a
Upra
vlj
ivi pro
pele
r sa
zakre
tlji
vim
kri
lim
a
Mati
ce p
ropele
ra
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Šti
tnic
i od u
žadi
Kri
lca p
ropele
ra
16
V
rati
la i ležaje
vi
Poti
sna v
rati
la/le
žaje
vi 2
815
2815
Pro
izvodnja
le
žaje
va,
pri
jenosn
ika
te
pri
jenosn
ih
i pogonsk
ih
ele
menata
Kuglični i valj
kast
i le
žaje
vi i nji
hovi
dij
elo
vi
Vra
tila
turb
ine
Pogonsk
e r
učic
e i k
olj
enast
a v
rati
la
Gla
vni/
poti
sni tu
rbin
ski
ležaje
vi
Klizn
i le
žaje
vi i nji
hova
kućiš
ta
Vra
tila
pro
pele
ra
Ost
ala
pre
nosn
a v
rati
la
Ležaje
vi vra
tila
O
stali p
renosn
i ele
menti
Brt
ve v
rati
la
3312
Popra
vak m
aši
na
Zupčanic
i, v
rati
la,
ležaje
vi
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga
NA
CE
Reviz
ija 2
O
pis
4 c
ifre
1.D
vota
ktn
i pogonsk
i si
stem
i diz
el m
oto
ra
2.Č
etv
ero
taktn
i pogonsk
i si
stem
i diz
el
moto
ra
3.P
ogonsk
i si
stem
i parn
ih
turb
ina
5.D
izel,
turb
oele
ktr
ični
pogonsk
i si
stem
i
7.C
OD
AG
Sis
tem
i
8.C
OG
ES S
iste
mi
17
E
lektr
ični
moto
ri
2711
Pro
izvodnja
ele
ktr
om
oto
ra,
genera
tora
i
I
transf
orm
ato
ra
DC m
oto
ri i g
enera
tori
AC m
oto
ri i g
enera
tori
Pogonsk
i ele
ktr
ični m
oto
ri
AC/D
C
Žir
opro
pele
rski ele
ktr
ični
moto
ri
PO
D s
eto
vi
3314
Popra
vak e
lektr
ične
opre
me
Popra
vak i o
drž
avanje
ele
ktr
ičnih
m
oto
ra
4.P
ogonsk
i si
stem
i plinsk
ih
turb
ina
18
Naiz
mje
nič
ni
pro
pulz
ori
V
odene m
laznic
e
2813 P
roiz
vodnja
pum
pi i kom
pre
sora
N
ehid
raulična o
pre
ma;
osi
m
popra
vke
6.P
OD
sis
tem
i
3312
Popra
vak m
aši
na
2.P
om
oćni
sist
em
i za p
roiz
vodnju
ele
ktr
ične e
nerg
ije
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 2
Opis
4 c
ifre
Pom
oćni si
stem
i za 2
1 G
enera
tors
ki
pro
izvodnju
ele
ktr
ične se
tovi
energ
ije
Gla
vni pogonsk
i ele
ktr
ični genera
tori
2711
Pro
izvodnja
ele
ktr
om
oto
ra,
genera
tora
i
transf
orm
ato
ra
DC m
oto
ri i g
enera
tori
AC m
oto
ri i g
enera
tori
Genera
tors
ki se
tovi sa
moto
rim
a s
a p
alj
enje
m n
a
kom
pre
siju
Genera
tori
za h
itne
slučaje
ve
Genera
tors
ki se
tovi,
d.n
,
Ele
ktr
ični genera
tori
G
enera
tors
ki se
tovi
za m
oto
re s
unutr
ašn
jim
sa
gori
jevanje
m k
oji
se p
ale
isk
rom
Oso
vin
ski genera
tori
3313
Popra
vak e
lektr
onič
ke i
opti
čke o
pre
me
Popra
vak e
lektr
onič
kih
tra
nsf
orm
ato
ra (
u
čvrs
tom
sta
nju
), s
pir
ala
, “čoka”,i
ost
alih
indukto
ra
22
Pom
oćni kotl
ovi it
d.
K
om
ple
tni pom
. kotl
ovi
2530
Pro
izvodnja
parn
ih
kotl
ova,
osi
m
kotl
ova
za
centr
aln
o g
rija
nje
Vodocij
evni kotl
ovi
Pre
dgri
jači
Dru
gi kotl
ovi za p
roiz
vodnju
pare
Ekonom
ajz
eri
(gri
jači
vode)
Kondenzato
ri p
arn
ih k
otl
ova i d
rugih
genera
tora
pare
Pro
puhiv
ač č
ađi
Dij
elo
vi kotl
ova z
a p
roiz
vodnju
pare
Pre
dgri
jači zra
ka
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Popra
vak i o
drž
avanje
parn
ih k
otl
ova i d
rugih
genera
tora
pare
Kotl
ovi is
pušn
ih p
linova
3.E
lektr
ični
sist
em
i, p
ost
roje
nja
i k
ablo
vi
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
"
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 2
Opis
4 c
ifre
Ele
ktr
ični si
stem
i,
31
post
roje
nja
i k
ablo
vi
Razvodne p
loče,
upra
vlj
ačke p
loče
Gla
vne r
azvodne p
loče
2733
Pro
izvodnja
ele
ktr
oin
stala
cij
skog
mate
rija
la
Auto
mats
ki osi
gura
či
DC r
azvodni orm
ari
Rele
ji i k
onta
kto
ri
Razvodni orm
ari
vis
okog n
apona
Uti
kači i uti
čnic
e
Razvodne p
loče
Upra
vlj
ačke p
loče,
table
, paneli,
konzole
Sta
rter
centr
ale
3314
Popra
vak e
lekri
čne o
pre
me
P
opra
vak i o
drž
avanje
apara
ta z
a d
istr
ibucij
u I
kontr
olu
eketr
ične e
nerg
ije
Razvodni paneli
Razvodne p
loče č
iste
energ
ije
32
Kablo
vi
Kablo
vsk
e p
olice i p
ribor
2731
Pro
izvodnja
kablo
va o
d
opti
čkih
vla
kana
Kabal od o
pti
čkih
vla
kana
Specij
aln
i kablo
vi
2732
Pro
izvodnja
ost
alih
ele
ktr
onič
kih
i
ele
ktr
ičnih
žic
a i
kablo
va
Pro
izvodnja
izolira
nih
žic
a i k
ablo
va izra
đenih
od č
elika,
bakra
, alu
min
ija
33
Napaja
nje
,
bate
rije
Bate
rije
2720
Pro
izvodnja
bate
rija
i
akum
ula
tora
O
vaj
razre
d u
klj
učuje
pro
izvodnju
nepunji
vih
i
punji
vih
bate
rija
Kuti
je z
a b
ate
rije
Punja
či bate
rija
Rezerv
ne b
ate
rije
4.S
iste
mi
kontr
oln
o-m
jern
og p
ribora
, kontr
oln
i i
navig
acij
ski
sist
em
i
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 2
Opis
4 c
ifre
2-
Bro
dsk
o u
pra
vlj
anje
i auto
mati
zovani si
stem
i 3-S
iste
mi za k
ontr
olu
te
reta
1-I
nte
gri
sani pre
mosn
i
4
1
sist
em
i
Kontr
oln
i i ala
rmni
sist
em
i Ručne k
onzole
,
2630
gla
vne k
onzole
Pro
izvodnja
kom
unik
acij
ske o
pre
me
Ala
rmni si
stem
i za s
lučaj
plj
ačke ili p
ožara
, sl
anje
sig
nala
kontr
oln
oj
stanic
i
Sta
ndard
ni
auto
mati
zovani
sist
em
i 3
314
Popra
vak e
lektr
ične
opre
me
Kom
ponente
ala
rmnih
/si
gurn
osn
ih
sist
em
a
Auto
mats
ka o
pre
ma z
a
gla
vne i p
om
oćne m
oto
re
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 2
Opis
4 c
ifre
2-
Bro
dsk
o u
pra
vlj
anje
i auto
mati
zovani si
stem
i 3-S
iste
mi za k
ontr
olu
te
reta
1-I
nte
gri
sani pre
mosn
i
42
sist
em
i
Sis
tem
i za
navig
acij
u i
mje
renje
Opre
ma z
a n
avig
acij
u 2651
i is
traživ
anje
Pro
izvodnja
inst
rum
enata
i
apara
ta
za
mje
renje
, is
pit
ivanje
i n
avig
acij
u
Sis
tem
i i
inst
rum
enti
za
istr
aživ
anje
, pro
nala
ženje
, navig
acij
u,
zra
koplo
vst
vo
i nauti
ku,u
klj
učuju
ći
sono-p
lovke;
kontr
oln
i ure
đaji
za z
ašt
itu o
koliša
i a
uto
mats
ki
kontr
oln
i ure
đaji
te
mpera
ture
, vla
ge
i sl
ično;m
jera
či
tekućin
e i
ure
đaji
za i
zra
čun;l
ab.
mje
rači,
vage,
inkubato
ri t
e r
az.
apara
ti z
a m
jere
nje
itd
.
Radars
ke s
tanic
e
Decca,
Lora
n,
Om
ega
itd.
2670
Pro
izvodnja
opti
čkih
in
stru
menata
i f
oto
gra
fske
opre
me
-Ure
đaji
i
inst
rum
enti
za
opti
čko
mje
renje
i
kontr
olu
, za
usp
ore
điv
anje
, niš
anom
jer
i pro
tupožarn
a
opre
ma,
opti
čko
centr
iranje
, te
stir
anje
i
kontr
oln
a
opre
ma;
foto
gra
fsko
mje
renje
, dale
kozori
itd
.
-Opti
čki in
stru
menti
i leće
Kontr
ola
tere
ta
Zir
okom
pasi
Auto
kom
pasi
28,2
9
Pro
izvodnja
ost
alih m
aši
na
za o
pće n
am
jene,
d.n
. Lin
ijari
, tr
akast
i m
etr
i i sl
ični ru
čni ala
ti,
mehanič
ki pre
ciz
ni ala
ti (
osi
m o
pti
čkih
)
Klinom
etr
i, t
rim
in
dik
ato
ri,i
ndik
ato
ri
opte
rećenja
Hid
raulična i p
neum
ats
ka
kontr
ola
i s
iste
mi pri
kaza 28,9
9
Pro
izvodnja
ost
alih m
aši
na
za p
ose
bne n
am
jene,
d.n
. O
pre
ma z
a b
ala
nsi
ranje
gum
a;
opre
ma z
a
bala
nsi
ranje
(osi
m b
ala
nsi
ranja
točkova)
32,5
Pro
izvodnja
m
edic
insk
ih
i st
om
ato
lošk
ih
inst
rum
enata
i p
ribora
Medic
insk
i te
rmom
etr
i
33,1
3 Popra
vak e
lektr
onič
ke i
o
pti
čke o
pre
me
-Popra
vak
ure
đaja
za
snim
anje
le
tova,
pre
traživ
anja
, otk
rivanja
, navig
acij
u i
nauti
čke
opre
me
uklj
učuju
ći
sonoplo
vke;
kontr
oln
ih
ure
đaja
za
zašt
itu
okoliša
i
auto
mats
kih
kontr
oln
ih ure
đaja
te
mpera
ture
, vla
ge i
slič
no,
mje
rača t
ekućin
e i u
ređaji
za izra
čun.
-P
opra
vak i
održ
avanje
pre
ciz
nih
inst
rum
enata
i
apara
ta
5.K
om
unik
acio
ni
sist
em
i i
sist
em
i zabave
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
"
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 2
Opis
4 c
ifre
Kom
unik
acio
ni si
stem
i
51
i si
stem
i zabave
Kom
unik
acio
ni
sist
em
i Radio
sta
nic
e G
MD
SS 2
630
Pro
izvodnja
kom
unik
acij
ske o
pre
me
Ure
đaji
za p
resp
aja
nje
tele
fonsk
ih
centr
ala
,bežič
ni te
lefo
ni (o
sim
m
obilnih
),PBXopre
ma ,
tele
foni i ure
đaji
za
pre
nos
podata
ka,
kao š
to s
u p
rem
osn
ici,
usm
jeri
vači,
pri
stupnic
i;opre
ma z
a b
ežič
ne
tele
fone,o
pre
ma z
a r
adij
ski i te
leviz
ijsk
i st
udio
i opre
ma z
a e
mit
iranje
.
Radio
opre
ma u
čam
cim
a
za s
paša
vanje
Tele
ks
sist
em
i,
tele
faks
VH
F/U
HF t
ele
foni
Tele
fonsk
e c
entr
ale
za 9512
poziv
e/iz
davanje
nare
dbi/
posa
du
Popra
vak k
om
unik
acij
ske
opre
me
Popra
vak k
om
unik
acij
ske o
pre
me (u
kom
bin
acij
i s
pro
izvodnjo
m)
52
Obra
da p
odata
ka
Hote
lije
rstv
o
2620
Pro
izvodnja
računara
i
peri
fern
e o
pre
me
O
sim
inst
ala
cij
e
U
pra
vlj
anje
in
form
acij
am
a
6209
Ost
ale
usl
užn
e
dje
latn
ost
i u
vezi
s in
form
acij
skom
te
hnolo
gij
om
i r
ačunari
ma
Inst
alira
nje
oso
bnih
računara
i p
eri
fern
e o
pre
me
Pose
bna o
bra
da
podata
ka
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
O
pis
4 c
ifre
Sis
tem
i kom
unik
acij
e
5
3
i zabave
Sis
tem
i zabave,
audio
, vid
eo z
apis
Film
ski pro
jekto
ri
26.1
1
Pro
izvodnja
ele
ktr
onsk
ih
kom
ponenata
Zvučne g
lave (
apara
ti z
a p
renoše
nje
zvuka n
a
zvučnik
, sn
imanje
, čit
anje
/pis
anje
itd
.),
fonogra
fske igle
Tele
viz
ori
Vid
eoure
đaji
26.2
Pro
izvodnja
ra
čunara
i
peri
fern
e o
pre
me
Pro
jekto
ri
CD
ure
đaji
Poja
čiv
ači zvuka
26.3
Pro
izvodnja
kom
unik
acij
ske o
pre
me
Tele
fonsk
e s
ektr
eta
rice;
opre
ma z
a s
nim
anje
u
studij
u,
npr.
opre
ma z
a r
epro
dukcij
u,
ante
ne z
a
pri
jam
i
odaši
ljanje
, opre
ma za doja
vlj
ivanje
, ra
dij
ski
i in
fracrv
eni
ure
đaji
i
na
dalj
insk
o
upra
vlj
anje
. Kase
tofo
ni
26,4
Pro
izvodnja
ele
ktr
onič
kih
ure
đaja
za š
iroku
potr
ošn
ju
Osi
m:
-Zvučnih
gla
va (
apara
ta z
a p
renoše
nje
zvuka n
a
zvučnik
, sn
imanje
, čit
anje
/pis
anje
itd
.),
fonogra
fskih
igala
-
pro
jekto
ra
-tele
fonsk
ih
sekre
tari
ca;
opre
me
za
repro
dukcij
u,
ante
na
za
pri
jam
i
odaši
ljanje
, opre
me z
a d
oja
vlj
ivanje
, ra
dij
skih
i i
nfr
acrv
enih
ure
đaja
i n
a d
alj
insk
o u
pra
vlj
anje
. 26.7
Pro
izvodnja
opti
čkih
in
stru
menata
i f
oto
gra
fske
opre
me
Dig
italn
e k
am
ere
28.2
3 Pro
izvodnja
ure
dsk
ih m
aši
na D
ikta
fon
i opre
me (
osi
m p
roiz
vodnje
ra
čunara
i p
eri
fern
e
opre
me)
33.1
3 Popra
vak e
lektr
onič
ke i
o
pti
čke o
pre
me
Popra
vak z
vučnih
gla
va (
apara
ta z
a p
renoše
nje
zvuka n
a z
vučnik
, sn
imanje
, čit
anje
/pis
anje
it
d.)
, fo
nogra
fske igle
6.S
iste
mi
rasv
jete
Sis
tem
i ele
ktr
ičnog 26.1
1
osv
jetl
jenja
za
maši
nsk
u r
adio
nic
u i
kotl
ovnic
u -
svje
tilj
ke
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,“
Usl
uga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 2
Opis
4 c
ifre
Sis
tem
i ra
svje
te
61
Sis
tem
i ra
svje
te i
opre
ma
Pro
izvodnja
ele
ktr
onič
kih
kom
ponenata
Ele
ktr
onsk
i pri
klj
učci
kao
što
su
cilin
dri
čni,
valo
vit
i,
paneln
i, t
iskani kru
govi
itd.;
ele
ktr
onič
ki
pre
kid
ači
poput
spona,
“žabic
a”
itd.
za
upotr
ebu
u
ele
ktr
onič
kim
apara
tim
a
27.1
2
Pro
izvodnja
ure
đaja
za
dis
trib
ucij
u
i kontr
olu
ele
ktr
ične e
nerg
ije
Uklj
učuje
pre
mota
vanje
fabri
čke a
rmatu
re
27.3
3
Pro
izvodnja
ele
ktr
oin
stala
cij
skog
mate
rija
la
U
tkači i uti
čnic
e z
a n
apon<=1.0
00V(o
sim
sij
aličnih
grl
a);
ele
ktr
ični
apara
ti z
a u
klj
učiv
anje
str
ujn
ih
kru
gova,
ili
za p
oveziv
anje
sa ili
u e
lektr
ični
kru
g,
za
napon <
=1.0
00V(o
sim
osi
gura
ča,
auto
mats
kih
pre
kid
ača
stru
jnih
kru
gova,
rele
ja i o
stalih k
om
ponenti
.
Sis
tem
i ele
ktr
ičnog
osv
jetl
jenja
za sm
ješt
aj
– sv
jetl
osn
i ure
đaji
27.9
Pro
izvodnja
ost
ale
ele
ktr
ične o
pre
me
Pro
izvodnja
valo
vit
og p
oti
skiv
ača (
supre
sora
)
Sis
tem
ele
ktr
ičnog 33.1
4
osv
jetl
jenja
za p
alu
be i
skla
diš
ta z
a t
ere
t-sv
jeti
ljke
Popra
vak e
lektr
ične
opre
me
Popra
vak i o
drž
avanje
ure
đaja
za k
ontr
olu
i d
istr
ibucij
u
ele
ktr
ične e
nerg
ije
62
Svje
tla,
ele
ktr
ične
gri
jalice
Sis
tem
i ra
svje
te z
a
maši
nsk
e r
adio
nic
e i
kotl
ovnic
e -
svje
tla
Pro
izvodnja
ele
ktr
ične
opre
me z
a r
asv
jetu
Zapti
vene r
efl
ekto
rske j
edin
ice
Volf
ram
halo
gene lam
pe
Sij
alice z
a ž
arn
om
nit
i
Sis
tem
i ele
ktr
ičnog
osv
jetl
jenja
za
smje
štaje
- s
vje
tilj
ke
Ult
ralj
ubič
ast
e i infr
acrv
ene lam
pe
Pre
nosi
va e
lektr
ična o
pre
ma
Sis
tem
ele
ktr
ičnog
osv
jetl
jenja
za p
alu
be i
skla
diš
ta z
a t
ere
t-sv
jetl
a
Neele
ktr
ične s
vje
tilj
ke i r
asv
jetn
a
opre
ma
Ele
ktr
ični gri
jači
Ele
ktr
ične s
toln
e,
noćne ili s
am
ost
oje
će l
am
pe
Sig
naln
a s
vje
tla
Blic-s
ijalice,
blic-k
ocke
Radij
ato
ri
Ost
ala
rasv
jetn
a o
pre
ma:
refl
etk
ori
7.U
pra
vlj
ački
sist
em
i
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
Upra
vlj
ački si
stem
71
Korm
ilars
ki ure
đaj
Kom
pl.
korm
. ure
đaj
2812
Pro
izvodnja
hid
rauličnih
pogonsk
ih u
ređaja
-H
idra
ulična o
pre
ma
Sis
tem
i hid
rauličnih
ulj
a
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak
72
Korm
ilo
Lis
tovi korm
ila
2599
Pro
izvodnja
ost
alih
goto
vih
pro
izvoda
od
meta
la,
d.n
. N
osa
či korm
ila
Str
uk k
orm
ila
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d Popra
vak
meta
la
Akti
vni pro
pele
ri
korm
ila
73
Dodaci
Mati
ce k
orm
ila
2815
Pro
izvodnja
ležaje
va,
Osi
m p
opra
vke
z
upčanik
a t
e z
upčanih
i pogonsk
ih e
lem
enata
Ležaje
vi st
ruka k
orm
ila
Zapti
vači korm
ila
Oblo
ge z
a s
truk k
orm
ila
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak
8.S
pecij
aln
i si
stem
i za u
pra
vlj
anje
bro
dom
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
Pose
bni si
stem
i
8
1
upra
vlj
anja
bro
dom
Poti
snic
i,
specij
aln
a k
orm
ila
B
očni poti
snic
i 2599
Pro
izvodnja
ost
alih
goto
vih
pro
izvoda
od
meta
la,
d.n
.
Osi
m:
-Pro
izvodnje
sablj
i, m
ačeva,
bajo
neta
itd
. -p
roiz
vodnje
vje
šalica,
klinova,
drž
ača i s
l.;
pri
čvrš
čiv
ača n
a b
azi m
eta
la
-m
eta
lnih
sig
urn
osn
ih k
acig
a i o
stale
zašt
itne
opre
me o
d m
eta
la
-popra
vke o
stalih m
eta
lnih
pro
izvoda
Popre
čni pro
pele
ri
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Popra
vak
82
Iskrc
ajn
i, a
nti
-nagib
ni
sist
em
i Is
krc
ajn
i, a
nti
-nagib
ni
sist
em
i 2812
Pro
izvodnja
hid
rauličnih
pogonsk
ih u
ređaja
-Hid
raulična o
pre
ma
-Osi
m p
opra
vke
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak
83
Akti
vni st
abiliz
ato
ri
Vert
ikaln
i st
abiliz
ato
r 2812
Pro
izvodnja
hid
rauličnih
pogonsk
ih u
ređaja
Hid
raulična o
pre
ma
Osi
m p
opra
vke
Vert
ikaln
i st
abiliz
ato
ri z
a
spre
čavanje
pom
jera
nja
m
aši
na
2813
Pro
izvodnja
ost
alih p
um
pi
N
ehid
raulična o
pre
ma;
osi
m p
opra
vke
i kom
pre
sora
Tankovi i p
um
pe z
a
akti
vne s
tabiliz
ato
re
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak
84
Ost
alo
Sis
tem
i pom
oći pri
usi
dra
vanju
bro
da
9.S
iste
mi
pri
veziv
anja
i p
alu
bnih
ure
đaja
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Revis
ion
1D
esc
ripti
on4dig
its
Sis
tem
i pri
veziv
anja
,
Sid
ro,
lanac
Palu
bni ure
đaji
9
1
Div
.sid
ra s
lancim
a
2599
Pro
izvodnja
ost
alih g
oto
vih
pro
izvoda o
d m
eta
la,
d.n
. O
sim
: -P
roiz
vodnje
sablj
i, m
ačeva,
bajo
neta
itd
.
-pro
izvodnje
vje
šalica,
klinova,
drž
ača i s
l.;
pri
čvrš
čiv
ača n
a b
azi m
eta
la
-m
eta
lnih
sig
urn
osn
ih k
acig
a i o
stale
zašt
itne
opre
me o
d m
eta
la
-popra
vke o
stalih m
eta
lnih
pro
izvoda
Mehanič
ke k
očnic
e,
sigurn
osn
i st
operi
za
lanac
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Popra
vak
92
Vit
la
Sid
reno v
itlo
2822
Pro
izvodnja
ure
đaja
za
diz
anje
i p
renoše
nje
O
sim
: -p
opra
vka i
održ
avanja
ure
đaja
na r
učni
pogon-
Popra
vaka
i održ
avanja
diz
ala
i
pokre
tnih
st
epenic
a
-inst
alira
nje
ure
đaja
na r
učni pogon u
zgra
dam
a
Hid
raulične k
očnic
e
Vit
la z
a v
uču
Vit
la z
a p
riveziv
anje
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak i o
drž
avanja
ure
đaja
na r
učni pogon
Valj
ci
Čekrc
i,
vit
la z
a
nam
ata
nje
93
K
onopci,
bla
tobra
ni,
vučni
sist
em
i
Opre
ma z
a v
uču
1394
Pro
izvodnja
užadi,
konopaca,
uple
tenog k
onca
i m
reža
Osi
m p
opra
vke r
ibars
kih
mre
ža (u
klj
učuju
ći
krp
ljenje
)
Konopci
Odbojn
ici
Opre
ma z
a labavo
pri
veziv
anje
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 2
Opis
4 c
ifre
Sis
tem
pri
veziv
anja
,
94
D
odaci
palu
bni ure
đaji
Bit
ve
2599
Pro
izvodnja
ost
alih
goto
vih
pro
izvoda
od
meta
la,
d.n
.
Osi
m:
-Pro
izvodnje
sablj
i, m
ačeva,
bajo
neta
itd
.
-pro
izvodnje
vje
šalica,
klinova,
drž
ača i s
l.;
pri
čvrš
čiv
ača n
a b
azi m
eta
la
-m
eta
lnih
sig
urn
osn
ih k
acig
a i o
stale
zašt
itne
opre
me o
d m
eta
la
-popra
vke o
stalih m
eta
lnih
pro
izvoda
Klinovi
Sid
rene c
ijevi
Vit
lo s
om
ota
nim
konopcem
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Popra
vak
95
Sis
tem
i podm
aziv
anja
i
čiš
ćenja
Sis
tem
i ulj
a z
a
podm
aziv
anje
2829
Pro
izvodnja
ost
alih m
aši
na
za o
pće n
am
jene,
d.n
.
Uklj
učuju
ći piš
tolj
e z
a r
asp
ršiv
anje
O
sim
: -A
para
ta
za
dest
ilacij
u
u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jske
centr
ifuge,
labora
tori
jski
i ult
raso
nič
ni st
roje
vi za č
išćenje
-P
opra
vaka o
sim
popra
vke a
para
ta z
a d
est
ilacij
u
u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jskih
centr
ifuga,
labora
tori
jskih
ult
raso
nič
nih
str
oje
va z
a č
išćenje
Ure
đaji
za č
išćenje
palu
be
Ure
đaji
za č
išćenje
tr
upa b
roda
Uobič
aje
na o
pre
ma z
a
čiš
ćenje
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak o
sim
popra
vke a
para
ta z
a d
est
ilacij
u u
la
bora
tori
jam
a,
labora
tori
jskih
centr
ifuga,
labora
tori
jskih
ult
raso
nič
nih
str
oje
va z
a č
išćenje
10.S
igurn
osn
i si
stem
i, s
iste
mi
za s
paša
vanje
i z
ašt
itu o
koli
ša
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
2 S
iste
mi za z
ašt
itu
okoliša
1 S
igurn
osn
i si
stem
i,
101
si
stem
i za
spaša
vanje
Čam
ci i čam
ci za
Pom
oćni bro
dovi
Spaša
vanje
s
opre
mom
3
012
Gra
dnja
čam
aca z
a
razonodu i s
port
skih
čam
aca
Osi
m p
opra
vke i o
drž
avanja
Pro
izvodnja
čam
aca z
a s
paša
vanje
,radnih
čam
aca,j
ahti
, je
dri
lica,
etc
.
Čam
ci za s
paša
vanje
s
opre
mom
3315
Popra
vak i o
drž
avanje
bro
dova i č
am
aca
Popra
vak i r
uti
nsk
o o
drž
avanje
koje
se o
bavlj
a
na s
uhom
doku z
a r
em
ont
bro
dova
102
Sohe z
a č
am
ce,
kra
novi,
ram
pe
Sohe,
kra
novi,
ram
pe
2822
Pro
izvodnja
ure
đaja
za
diz
anje
i p
renoše
nje
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak i o
drž
avanje
opre
me n
a r
učni pogon
103
Opre
ma z
a
spaša
vanje
Pla
stič
ne t
vrd
e k
acig
e i o
stala
sig
urn
osn
a
opre
ma o
d p
last
ike
K
olu
tovi za s
paša
vanje
3
299 O
stala
pre
rađiv
ačka
indust
rija
, d.n
. M
reže z
a s
paša
vanje
Prs
luci za s
paša
vanje
Vre
će s
toplinsk
om
zašt
itom
Zašt
itna o
dij
ela
Spra
va z
a izbaciv
anje
konopca 2540
Pro
izvodnja
oru
žja
i
stre
ljiv
a
jasn
o s
am
o p
o s
ebi
Opre
ma z
a s
ignalizir
anje
opasn
ost
i
Rakete
za s
ignalizir
anje
uzbune
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Popra
vak i o
drž
avanje
oru
žja i s
vih
vrs
ta
naoru
žanja
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
"
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
2 S
iste
mi za z
ašt
itu
okoliša
1 S
igurn
osn
i si
stem
i i
1
04
sist
em
i za s
paša
vanje
M
AR
PO
L
opre
ma
Skim
eri
za n
aft
u
2829
Pro
izvodnja
ost
alih m
aši
na
za p
ose
bne n
am
jene,
d.n
. O
sim
: Apara
ta
za
dest
ilacij
u
u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jske
centr
ifuge,
labora
tori
jski
i ult
raso
nič
ne m
aši
ne z
a č
išćenje
-P
opra
vaka o
sim
popra
vke a
para
ta z
a d
est
ilacij
u
u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jskih
centr
ifuga,
labora
tori
jskih
ult
raso
nič
nih
str
oje
va z
a č
išćenje
-P
opra
vak
Pre
gra
de z
a n
aft
u
Cri
jeva z
a p
renos
naft
e
Vre
će z
a s
anacij
u n
aft
e
Opre
ma z
a d
isperz
iju
naft
e
Prs
kalica z
a r
asp
ršiv
anje
Kem
ikalije
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vaka o
sim
popra
vke a
para
ta z
a d
est
ilacij
u
u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jskih
centr
ifuga,
labora
tori
jskih
ult
raso
nič
nih
maši
na z
a č
išćenje
11.O
pći
dij
elo
vi
opre
me
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
O
pći cij
elo
vi opre
me
111
, Ste
penic
e,
ljest
ve,
pre
lazni m
ost
ovi,
ogra
de
Lje
stve,
pla
tform
e i 2
599
ogra
de u
rezerv
oari
ma z
a
gori
vo i b
ala
st
Pro
izvodnja
ost
alih
goto
vih
pro
izvoda
od
meta
la,
d.n
.
Osi
m:
Pro
izvodnje
sablj
i, m
ačeva,
bajo
neta
itd
.
-pro
izvodnje
vje
šalica,
klinova,
drž
ača i s
l.;
pri
čvrš
ćiv
ača n
a b
azi m
eta
la
-m
eta
lnih
sig
urn
osn
ih k
acig
a i o
stale
zašt
itne
opre
me o
d m
eta
la
-popra
vke o
stalih m
eta
lnih
pro
izvoda
Lje
stvi i st
epenic
a
-pro
izvodnje
meta
lnih
pre
dm
eta
za d
om
aćin
stvo
-pro
izvodnje
ugra
dbenih
ele
menata
od c
inka
-si
tnih
meta
lnih
pro
izvoda z
a u
redsk
u u
potr
ebu
-se
fova,
orm
ara
i k
asa
, ra
znih
meta
lnih
pre
dm
eta
Lje
stve,
pla
tform
e i
ogra
de u
rezerv
oari
ma z
a
tere
t
Lje
stve,
pla
tform
e i
ogra
de u
skla
diš
tim
a z
a
tere
t
Vanjs
ke lje
stve,
stepenic
e,
pro
lazi
Rukohvati
, že
ljezn
e
ogra
de,
želj
ezne k
apij
e
Reše
tke
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la Popra
vak
112
O
tvori
i p
regra
de
Vra
ta z
a h
itne s
lučaje
ve
2512
Pro
izvodnja
vra
ta i
pro
zora
od m
eta
la
Osi
m
inst
alira
nja
(podiz
anja
)vla
stit
og
gra
đevnog
mate
rija
la o
d m
eta
la
-pro
izvodnje
m
eta
lnih
vra
ta
i pro
zora
, okvir
a
za
vra
ta i p
rozore
, kapaka,
kapij
a i d
r.
-pro
izvodnja
m
eta
lnih
so
bnih
pre
gra
da
za
podno
pri
čvrš
ćiv
anje
Vodonepro
pusn
a v
rata
Vra
ta o
tporn
a n
a s
pre
j
Bro
dsk
i pro
zori
Pro
zori
Kro
vni pro
zori
za
maši
nsk
e r
adio
nic
e
Kro
vni kuhin
jski pro
zori
Kro
vni tr
pezari
jski
pro
zori
113
Sta
klo
Pro
zir
na s
takla
2312
Oblikovanje
i o
bra
da
ravnog s
takla
O
vaj
razre
d u
klj
učuje
: -p
roiz
vodnju
kalj
enog ili s
loje
vit
og r
avnog s
takla
-p
roiz
vodnju
sta
kle
nih
ogle
dala
-p
roiz
vodnju
viš
esl
ojn
ih
zid
nih
ele
menata
za
izola
cij
u
12.P
om
oćni
(cij
evni)
sis
tem
i
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih
dij
elo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
1-z
a u
pra
vlj
anje
moto
rom
11 S
iste
mi za g
ori
vo
12 S
iste
mi ulj
a z
a
podm
aziv
anje
13 S
iste
mi vodenog h
lađenja
(S
lana/S
latk
a v
oda)
14 P
ara
, kondenzat,
sis
tem
i napojn
e v
ode
15 S
palj
ivanje
otp
adnih
ulj
a
16 S
iste
mi upušt
anja
zra
ka
17 Isp
ušn
i si
stem
i
2 U
pra
vlj
anje
bro
dom
21 B
rodsk
o d
no,
bala
stni
sist
em
i 22 S
iste
mi tr
im k
om
penzacij
e
23 Z
agri
javanje
rezerv
oara
24 M
jere
nje
dubin
e,
popla
va,
nasi
panje
, cij
evi odušn
ika
25 O
stalo
(Sis
tem
i otv
ora
za
isti
canje
vode)
...
121
Separa
tori
Separa
tori
diz
el ulj
a
2829
Pro
izvodnja
ost
alih
maši
na
za
opće
nam
jene,
d.n
.
Pro
izvodnja
m
aši
na
i apara
ta
za
filt
rira
nje
i p
rečiš
ćavanje
tečnost
i
Separa
tori
lož u
lja
Reze
rvni se
para
tori
Separa
tori
zra
ka i v
ode
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vka o
sim
popra
vke a
para
ta z
a
dest
ilacij
u u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jskih
centr
ifuga,
labora
tori
jskih
ult
raso
nič
nih
maši
na
za č
išćenje
122
Pum
pe i
kom
pre
sori
Pum
pe z
a h
lađenje
vode
2812
Pro
izvodnja
hid
rauličnih
pogonsk
ih
ure
đaja
Pro
izvodnja
hid
rauličnih
i
pneum
ats
kih
venti
la(u
klj
učuju
ći
hid
rauličke p
um
pe)
Kom
pre
sori
za
klim
ati
zacij
u
Pum
pe z
a p
ražn
jenje
2813
Pro
izvodnja
ost
alih
pum
pi
i kom
pre
sora
Pro
izvodnja
: Zra
čnih
i
vakuum
-pum
pi,
zra
čnih
i
dru
gih
plinsk
ih k
om
pre
sora
-
pum
pi
na naft
u,
vodu i
gori
vo za
moto
rna v
ozila
-ručnih
pum
pi
Hlo
rne p
um
pe
Hid
raulične u
ljne
pum
pe
Ulj
ne p
um
pe z
a
podm
aziv
anje
Kom
p.
plinsk
ih g
ener.
3312
Popra
vak m
aši
na Popra
vak
Pum
pe z
a t
ere
t Pum
pe z
a g
ori
vo
Pri
jenosn
e p
um
pe z
a
diz
el gori
vo
Dodatn
a p
um
pa z
a
gura
nje
" “Sis
tem
ske g
rupe”,
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,“
Usl
uga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
3-z
a u
pra
vlj
anje
tere
tom
31 S
iste
mi ukrc
aja
ukaplj
enog p
lina
32 S
iste
mi ukrc
aja
ulj
a
33 S
iste
mi ukrc
aja
pro
izvoda
34 O
stali s
iste
mi ukrc
aja
35 S
iste
mi in
ert
nih
plinova
36 Z
agri
javanje
/Hla
đenje
sp
rem
išta
za t
ere
t
37 Č
išćenje
i s
uše
nje
re
zerv
oara
38 H
idra
ulični si
stem
i
4-
za s
mje
štaj
41 Z
agri
javanje
pro
stori
ja
42 S
tvara
nje
pit
ke v
ode
43 D
istr
ibucij
a p
itke v
ode
44 S
iste
mi za m
ors
ku v
odu
45 S
iste
mi kanalizacij
e
46 B
azensk
i si
stem
i
47 H
VA
C S
iste
mi
zagri
javanja
/hla
đenja
48 S
iste
mi za h
ladnja
če
49 O
stalo
(Zbri
nja
vanje
otp
ada,
rublj
a itd
.)
...
123
Spem
nic
i Separa
tori
spre
mnik
a 2529
z
a v
odu
Pro
izvodnja
ost
alih
meta
lnih
cis
tern
, re
zerv
oara
i
slič
nih
posu
da
Reze
rvoari
ulj
a z
a
podm
aziv
anje
Pro
izvodnja
rezerv
oara
, cis
tern
i i
slič
nih
posu
da o
d m
eta
la k
oje
se,
obič
no,
inst
alira
ju k
ao p
ričvrš
ćiv
ači
za s
kla
diš
tenje
ili u
potr
ebu u
pro
izvodnji
Reze
rvoari
pit
ke v
ode
Reze
rvoari
za h
lor
3311
Popra
vak p
roiz
voda
od m
eta
la
Pro
izvodnja
meta
lnih
posu
da z
a
kom
pri
mir
ane ili t
ečne p
linove
Popra
vak m
eta
lnih
rezerv
oara
Reze
rvoari
kondenzata
Rez.
za s
iste
m h
lađenja
124
V
enti
li i o
stala
opre
ma
2812
Pro
izvodnja
p
roiz
vodnja
hid
rauličnih
hid
rauličnih
i p
neum
ats
kih
venti
la
pogonsk
ih u
ređaja
Post
roje
nja
za h
lađ.
Sis
tem
i za p
itku v
odu
Sis
tem
i pra
žnje
nja
2814
Pro
izvodnja
ost
alih
slavin
a i v
enti
la
Pro
izvodnja
indust
rijs
kih
sla
vin
a i
venti
la,
uklj
učuju
ći i re
gula
cij
ske
venti
le i d
ovodne s
lavin
e
-Pro
izvodnja
sanit
arn
ih s
lavin
a i
venti
la
-Pro
izvodnja
sla
vin
a i v
enti
la z
a
gri
janje
Sis
tem
i pre
noše
nja
ulj
a
za p
odm
aziv
anje
Sis
tem
i ure
đaja
za
dovod z
raka
Sis
tem
i za d
est
ilovanu i 3312
reze
rvnu v
odu
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak
i održ
avanje
sl
avin
a,
venti
la i
slič
nih
pri
bora
za sl
avin
e,
kotl
ove,
reze
rvoare
, bačve i
slič
ne
pre
dm
ete
od m
eta
la
Sis
tem
i za n
apojn
u v
odu
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
N
AC
E
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
5-
Gaše
nje
požara
, pra
nje
palu
be
51 S
iste
mi za v
odu
52 S
iste
mi za p
jenu
53 S
iste
mi za p
aru
54 S
iste
mi za p
lin (
CO
2,
inert
ni plin,
halo
n,
pra
h
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
125
Sis
tem
i pom
oćnih
agre
gata
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
Čiš
ćenje
otv
ora
spre
mnik
a
2829
Pro
izvodnja
ost
alih
stro
jeva z
a o
pće
nam
jene,
d.n
.
Pro
izvodnja
opre
me z
a i
zbaciv
anje
, ra
sprš
ivanje
i
prs
kanje
te
čnost
i ili
pra
hova
Piš
tolj
i za ra
sprš
ivanje
, apara
ti za
gaše
nje
požara
, st
roje
vi
za č
išćenje
te
čnost
i ili
pra
ha
pje
ščanim
m
lazo
m,
stro
jevi
za č
išćenje
paro
m
i dr.
Pra
nje
palu
be
Tehnolo
gij
a b
aze
na
Zra
k p
od p
riti
skom
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vka o
sim
popra
vke a
para
ta z
a
dest
ilacij
u u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jskih
centr
ifuga,
labora
tori
jskih
ult
raso
nič
nih
maši
na
za č
išćenje
126
Gri
jači i
hla
dnja
ci
Hla
dnja
ci sv
ježe v
ode
2825
Pro
izvodnja
ra
shla
dne
i venti
lacij
ske
opre
me,
osi
m
za
dom
aćin
stvo
Hla
dnja
ci
inst
rum
enta
lnog z
raka
Hla
dnja
ci se
rvis
ong
zra
ka
Hla
dnja
ci ulj
a z
a
podm
aziv
anje
Sis
tem
i hla
đenja
mors
ke
vode
Hla
dnja
ci plinsk
ih
genera
tora
3312
Popra
vak m
aši
na
Pro
izvodnja
indust
rijs
kih
ure
đaja
za
hla
đenje
i z
am
rzavanje
, uklj
učuju
ći
dij
elo
ve z
a g
lavne k
om
ponenta
e
-pro
izvodnja
ure
đaja
za
klim
ati
zacij
u,
uklj
učuju
ći
one
za
moto
rna v
ozila
-pro
zvodnja
venti
lato
ra,
osi
m
za
dom
aćin
stva
-pro
izvodnja
toplinsk
ih izm
jenji
vača
-pro
izvodnja
maši
na z
a u
kaplj
ivanje
zra
ka i p
lina
-pro
izvodnja
venti
lato
ra z
a t
avansk
e
pro
store
(n
pr.
venti
lato
r za
potk
rovlj
e itd
.)
Popra
vak
Pre
dgri
jači
Pre
dgri
jači lo
žnog u
lja
Spir
ale
za g
rija
nje
ta
nkova lož u
lja
Hla
dnja
ci is
pušn
og p
lina
Izm
jenji
vači to
plo
te
(Vid
i gore
) 127
Filte
ri,
sredst
va
za č
išćenje
Filte
ri z
a v
azduh
2829
Pro
izvodnja
ost
alih
maši
na z
a o
pće
nam
jene,
d.n
.
Pro
izvodnja
opre
me z
a i
zbaciv
anje
, ra
sprš
ivanje
i
prs
kanje
te
čnost
i ili
pra
hova
-pro
izvodnja
post
roje
nja
za
dest
ilacij
u
ili
rekti
fikacij
u
u
rafi
neri
jam
a
naft
e,
hem
ijsk
oj
indust
riji
, in
dust
riji
pić
a i d
r.
Filte
ri z
a u
lje z
a
podm
aziv
anje
Filte
ri z
a d
izel ulj
e
Filte
ri z
a p
itku v
odu
Filte
ri z
a z
rak z
a 3
312
upućiv
anje
Popra
vak m
aši
na
Popra
vka o
sim
popra
vke a
para
ta z
a
dest
ilacij
u u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jskih
centr
ifuga,
labora
tori
jskih
ult
raso
nič
nih
maši
na
za č
išćenje
Filte
ri z
a v
enti
lacij
u
Filte
ri z
a
hid
raulična u
lja
128
Opre
ma z
a
gaše
nje
požara
Vatr
ogasn
a c
rije
va
2829
Pro
izvodnja
ost
alih
maši
na z
a o
pće
nam
jene,
d.n
.
Cri
jeva z
a p
rskanje
Sis
tem
i za g
aš.
požara
Topovi za v
odu
Sta
nic
e z
a C
O2
3312
Popra
vak m
aši
na
Pro
izvodnja
opre
me z
a i
zbaciv
anje
, ra
sprš
ivanje
i
prs
kanje
te
čnost
i ili
pra
hova:p
išto
lji
za
rasp
ršiv
anje
, apara
ti za gaše
nje
požara
, st
roje
vi
za
čiš
ćenje
te
čnost
i ili
pra
ha
pje
ščanim
m
lazom
, st
roje
vi
za
čiš
ćenje
paro
m i d
r.
Popra
vak o
sim
popra
vka a
para
ta z
a
dest
ilacij
u u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jskih
centr
ifuga,
labora
tori
jskih
ult
raso
nič
nih
maši
na
za č
išćenje
Sis
tem
i gaše
nja
požara
pje
nom
Sis
tem
i gaše
nja
požara
paro
m
129
Gla
vni dodaci
za m
oto
re
Ure
đaji
za p
odm
aziv
anje
2829
cilin
dra
Pro
izvodnja
ost
alih
maši
na z
a o
pće
nam
jene,
d.n
.
Filte
ri
Hla
dnja
ci
Pre
dgij
ači ulj
a
Sis
tem
i pre
nosa
i 3
312
odvoda ložn
og u
lja
Popra
vak m
aši
na
-Pro
izvodnja
m
aši
na
i apara
ta
za
filt
rira
nje
i p
rečiš
ćavanje
tečnost
i -P
roiz
vodnja
opre
me
za
izbaciv
anje
, ra
sprš
ivanje
i
prs
kanje
te
čnost
i ili pra
hova
-piš
tolj
i za ra
sprš
ivanje
, apara
ti za
gaše
nje
požara
, st
roje
vi
za č
išćenje
te
čnost
i ili
pra
ha
pje
ščanim
m
lazo
m,
stro
jevi
za č
išćenje
paro
m
idr.
-pro
izvodnja
rash
ladnih
torn
jeva
i sl
ičnog
za
neposr
edno
hla
đenje
pom
oću r
ecir
kulira
juće v
ode
Popra
vak o
sim
popra
vka a
para
ta z
a
dest
ilacij
u u
labora
tori
jam
a,
labora
tori
jskih
centr
ifuga,
labora
tori
jskih
ult
raso
nič
nih
maši
na
za č
išćenje
Sta
nic
e z
a
pre
čiš
ćavanje
lož u
lja
Sis
tem
i ulj
a z
a
podm
aziv
anje
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
" Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
(Vid
i gore
) 1210
Specij
aln
a
opre
ma z
a
ukaplj
eni plin
LN
G/LPG
post
roje
nja
kao s
iste
m u
cje
lini
Pro
izvodnja
ra
shla
dne
i venti
lacij
ske
opre
me,
osi
m
za
dom
aćin
stvo
-pro
izvodnja
indust
rijs
kih
ure
đaja
za h
lađenje
i z
am
rzavanje
, uklj
učuju
ći dij
elo
ve z
a g
lavne
kom
ponenta
e
-pro
izvodnja
ure
đaja
za
klim
ati
zacij
u,
uklj
učuju
ći one z
a
moto
rna v
ozila
-pro
zvodnja
venti
lato
ra,
osi
m z
a
dom
aćin
stva
-pro
izvodnja
toplinsk
ih izm
jenji
vača
-pro
izvodnja
maši
na z
a u
kaplj
ivanje
zra
ka i p
lina
-pro
izvodnja
venti
lato
r za t
avansk
e
pro
store
(npr.
venti
lato
r za
potk
rovlj
e itd
.)
Popra
vak
SIs
tem
i hla
đenja
te
čnog te
reta
Sis
tem
i ukrc
aja
/is
krc
aja
z
a L
PG
/LN
G u
plinovit
oj
fazi
3312
Popra
vak m
aši
na
In
dir
ektn
i si
stem
i hla
đenja
/zagri
javanja
,
ulj
a k
ao t
ere
ta
Sis
tem
i zagri
javanja
te
reta
13.H
VA
C s
iste
mi
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
HV
AC
Sis
tem
i 131
HV
AC
Sis
tem
i
venti
lacij
e/klim
ati
zacij
e 2825
sm
ješt
ajn
ih j
edin
ica
Pro
izvodnja
ra
shla
dne
i venti
lacij
ske o
pre
me,
osi
m
za d
om
aćin
stvo
-pro
izvodnja
indust
rijs
kih
ure
đaja
za h
lađenje
i
zam
rzavanje
, uklj
učuju
ći
dij
elo
ve
za
gla
vne
kom
ponenta
e
-pro
izvodnja
ure
đaja
za
klim
ati
zacij
u,
uklj
učuju
ći one z
a m
oto
rna v
ozila
-pro
zvodnja
venti
lato
ra,
osi
m z
a d
om
aćin
stva
-pro
izvodnja
toplinsk
ih izm
jenji
vača
-pro
izvodnja
maši
na z
a u
kaplj
ivanje
zra
ka i p
lina
-pro
izvodnja
venti
lato
r za
tavansk
e
pro
store
(n
pr.
venti
lato
r za p
otk
rovlj
e itd
.)
Venti
lacij
ske c
entr
ale
Centr
aln
e j
edin
ice z
a
klim
ati
zacij
u
Razvodne k
uti
je z
a
3312
klim
ati
zacij
u
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak
Opre
ma z
a r
egulisa
nje
vla
ge
14.S
iste
mi
za t
ere
t
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
1-z
a s
uhi te
ret
2-z
a r
asu
ti t
ere
t
3-z
a k
onte
jner
4-z
a p
revoznik
plina
5-z
a t
anker
6-z
a r
ibars
ki bro
d
7-P
lovni bager
8-B
rodovi hla
dnja
če
9-G
rađevin
ski bro
dovi
141
Kra
novi it
d.
u
tikač,
konveje
ri,
tere
tni lift
Tere
tni lift
ovi
2822
Pro
izvodnja
ure
đaja
za
diz
anje
i p
renoše
nje
Pro
izvodnja
m
aši
na
na
ručno
upra
vlj
anje
ili
mehanič
ki
pogon,
za
podiz
anje
, pre
noše
nje
, uto
var
i is
tovar:
-k
olo
tura
, lift
ova,
vit
ala
, ru
čnih
vit
ala
, diz
alica
za a
uto
mobile
-diz
alica,
kra
nova,
pokre
tnih
pla
tform
za
podiz
anje
, nosa
ča itd
.
-radnih
vilju
škara
, bez
obzir
a
na
to
jesu
li
opre
mlj
eni
ure
đaje
m za diz
anje
ili
pre
noše
nje
ili
su
na
vla
stit
i pogon,
za
kori
štenje
u
fabri
kam
a,
uklj
učuju
ći ru
čna k
olica i t
ačke
-mehanič
kih
manip
ula
tora
i i
ndust
rijs
kih
robota
pose
bno
diz
ajn
iranih
za
diz
anje
, pre
noše
nje
, uto
var
ili is
tovar
Zglo
bna p
latf
orm
a z
a
podiz
anje
Konveje
ri s
valj
cim
a
Putu
jući kra
novi
Buld
ožeri
Pneum
ats
ka p
ost
roje
nja
3312
Popra
vak m
aši
na
za z
bri
nj.
rasu
tog t
ere
ta
-pro
izvodnja
pokre
tnih
tra
ka,
žič
ara
itd
.
-pro
izvodnja
specij
alizir
anih
dij
elo
va z
a u
ređaje
za d
izanje
i p
renoše
nje
Popra
vak i o
drž
avanje
opre
me z
a r
učno
upra
vlj
anje
D
ask
e z
a p
om
jera
nje
te
reta
Palu
bni kra
novi za t
ere
t 4329
Ost
ali g
rađevin
ski
inst
ala
cij
ski ra
dovi
Popra
vak i o
drž
avanje
lif
tova i p
okre
tnih
st
epenic
a
Opre
ma z
a
dohvata
nje
/diz
anje
za
kra
nove,
jarb
ole
i
kra
kove k
rana
142
Poklo
pci gro
tla
Pate
nt
gro
tla
2512
Pro
izvodnja
vra
ta i
pro
zora
od m
eta
la
Osi
m inst
alira
nja
(podiz
anja
)vla
stit
og g
rađev.
mate
rija
la o
d d
rveta
Sekcij
a z
a g
rotl
o
Gro
tla t
ankova z
a t
ere
t
Gro
tla z
a ž
itari
ce
4332
Ugra
dnja
sto
lari
je
Osi
m inst
alira
nja
(podiz
anja
)vla
stit
og g
rađev.
mate
rija
la o
d m
eta
la
G
rotl
a z
a s
nabdij
evanje
Gro
tla z
a h
itne s
lučaje
ve
Gro
tla z
a č
išćenje
ta
nkova
1-z
a s
uhi te
ret
143
RO
-RO
M
ati
čne luke
2512
Pro
izvodnja
vra
ta
Osi
m inst
alira
nja
(podiz
anja
) vla
stit
og
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Desc
ripti
on"C
om
ponent"
,"S
erv
ice"
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
2-z
a r
aust
i te
ret
3-z
a k
onte
jner
4-z
a p
revoznik
plina
5-z
aT
anker
6-z
a r
ibars
ki bro
d
7-P
lovni bager
8-B
rod h
ladnja
ča
9-G
rađevin
ski
bro
dovi
Opre
ma
Uto
varn
e r
am
pe z
a
vozila
Pro
zori
od m
eta
la
Osi
m
inst
alira
nja
(podiz
anja
)vla
stit
og
gra
đevnog
mate
rija
la o
d m
eta
la
M
ati
čne luke
Spore
dne luke
4332
Ugra
dnja
sto
lari
je
Inst
alira
nje
(podiz
anje
)vla
stit
og
gra
đevnog
mate
rija
la o
d m
eta
la
M
aši
ne z
a
podiz
anje
/sp
ušt
anje
144
Opre
manje
sk
ladiš
ta t
ere
ta
Ure
đaji
za
zaklj
učavanje
2599
Pro
izvodnja
ost
alih
goto
vih
pro
izvoda
od
meta
la,
d.n
.
Osi
m:
Pro
izvodnje
sablj
a,
mačeva,
baju
neta
itd
.
-pro
izvodnje
vje
šalica,
klinova,
drž
ača
i sl
.;
pri
čvrš
ćiv
ača n
a b
azi m
eta
la
-m
eta
lnih
si
gurn
osn
ih
kacig
a
i ost
ale
zašt
itne
opre
me o
d m
eta
la
-popra
vke o
stalih m
eta
lnih
pro
izvoda
Pla
tform
e
Hra
nilic
e s
a ž
itari
cam
a
Reše
tka
Zašt
itni poklo
pci
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Popra
vak m
eta
lnih
tankova
Pale
te
Gajb
e z
a r
ibu
145
LN
G/L
PG
Tankovi
LN
G t
ankovi
2529
Pro
izvodnja
ost
alih
meta
lnih
cis
tern
i,
rezerv
oara
i s
ličnih
posu
da
Pro
izvodnja
sp
rem
nik
a,
cis
tern
i
slič
nih
m
eta
lnih
posu
da,
kapacit
eta
pre
ko 3
00l
-Pro
izvodnja
m
eta
lnih
posu
da za kom
pri
mir
ani
ili te
čni plin
-Popra
vak m
etl
nih
rezerv
oara
LPG
tankovi
Sfe
rični ta
nkovi
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Popra
vak m
eta
lnih
reze
rvoara
3311
Mem
bra
nsk
i ta
nkovi
Tankovi pod
polu
pri
tisk
om
1-z
a s
uhi te
ret
2-z
a r
asu
ti t
ere
t
146
Sis
tem
i opre
me z
a
ribars
ke b
rodove
Rib
ars
ke m
reže
1394
Pro
izvodnja
užadi,
konopaca,
uple
tenog
konca i
mre
ža
Pro
izvodnja
ple
tenic
a,
užadi,
kanapa i
konopaca
i kablo
va o
d t
ekst
ilnih
vla
kana,
traka i
li s
ličnih
m
ate
rija
la,
bez o
bzir
a n
a t
o j
esu
li im
pre
gnir
ani,
pre
vučeni,
pokri
veni
ili
oblo
ženi
gum
om
ili
pla
stič
nom
maso
m
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
"
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
3-z
a k
onte
jner
4-z
a p
revoznik
plina
5-z
a t
anker
6-z
a r
ibars
ki bro
d
7-B
ager
8-B
rod h
ladnja
ča
9-G
rađevin
ski bro
d
Zam
ke z
a r
ibe
-pro
izvodnja
čvoro
vanih
m
reža
od
upre
denog
konca,
užadi ili konopca
-pro
izvodnja
pro
izvoda
od
kanapa
ili
mre
ža:
ribars
ke m
reže
, odbojn
ici
za b
rodove,
jast
uci
za
isto
vara
nje
, om
če
za
tere
t,
konopci
i užad
opre
mlj
eni m
eta
lnim
prs
tenovim
a i d
r.
Okru
žuju
će m
reže
Mre
že z
a h
vata
nje
ri
ba
1752
Popra
vak o
stale
opre
me
Popra
vak r
ibars
kih
mre
ža (
uklj
učuju
ći krp
ljenje
)
Vit
la z
a r
ibars
ke b
rodove
2822
Pro
izvodnja
ure
đaja
za
diz
anje
i p
renoše
nje
Vit
lo z
a d
ugi najl
on z
a
pecanje
3312
Popra
vak m
aši
na
-pro
izvodnja
ure
đaja
na
ručni
ili
mehanič
ki
pogon,
maši
na za podiz
anje
, pre
nos,
uto
var
i is
tovar:
-k
olo
ture
i d
izalice,
čekrc
i, b
rodsk
i čekrc
i i
diz
alice z
a a
uto
mobile
-diz
alice,
kra
novi,
pokre
tne
pla
tform
e
za
podiz
anje
, nosa
či it
d.
-r
adni
vilju
škari
, bez
obzir
a
na
to
jesu
li
opre
mlj
eni ure
đaje
m z
a d
izanje
ili p
renoše
nje
ili
sun a vla
stit
i pogon,
za kori
štenje
u fa
bri
kam
a
(uklj
učuju
ći ru
čna k
olica i t
ačke)
-m
ehanič
ki
manip
ula
tori
i
indust
rijs
ki
roboti
pose
bno
diz
ajn
irani
za
diz
anje
, pre
noše
nje
, uto
var
ili is
tovar
-Pro
izvodnja
konveje
ra,
žič
anih
diz
alica,
ele
vato
ra z
a t
ečnost
i d
r.
-P
roiz
vodnja
diz
ala
, pokre
tnih
ste
penic
a i s
taza
-Pro
izvodnja
dij
elo
va z
a d
izanje
i p
renoše
nje
opre
me
Ure
đ.
za isp
um
p.
ribe
4329
Ost
ali g
rađevin
ski
inst
ala
cij
ski ra
dovi
P
opra
vak i o
drž
avanje
lif
tova I
pokre
nih
st
epenic
a
1-z
a s
uhi te
ret
2-z
a r
asu
ti t
ere
t
3-z
a k
onte
jner
146
Sis
tem
i opre
me z
a
S
onari
za r
ibolo
v
ribars
ke b
rodove
2651
Pro
izvodnja
in
stru
menata
i
apara
ta
za
mje
renje
, is
pit
ivanje
i n
avig
acij
u
Ure
đaji
za sn
imanje
le
tova,
pre
traživ
anje
, otk
rivanje
, navig
acij
u,
aero
nauti
čku i
nauti
čku o
pre
mu,
uklj
učuju
ći
sono-p
lovci;
kontr
oln
i ure
đaji
za
zašt
itu
okoliša
i
auto
mats
ki
kontr
oln
i ure
đaji
te
mpera
ture
, vla
ge
i sl
ično;m
jera
či
tekućin
e
i ure
đaji
za
izra
čun;
lab.
mje
rači,
vage,
inkubato
ri te
ra
z.
apar.
za m
jere
nje
, kontr
olu
itd
.
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
"
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
4-z
a p
revoznik
plina
5-z
a t
anker
6-z
a r
ibars
ki bro
d
7-P
lovni bager
8-B
rod h
ladnja
ča
9-G
rađevin
ski bro
d
3313 P
opra
vak e
lektr
onič
ke i
opti
čke o
pre
me
Popra
vak
ure
đaja
za
snim
anje
le
tova,
pre
traživ
anja
, otk
rivanja
, navig
acij
u,
aero
natu
tičke
i nauti
čke
opre
me
uklj
učuju
ći
sonoplo
vke;
kontr
oln
ih
iređaja
za
zašt
itu
okoliša
i
auto
mats
kih
kontr
oln
ih
ure
đaja
te
mpera
ture
, vla
ge
i sl
ično;
mje
rača
tekućin
e
i ure
đaji
za
izra
čun
-Popra
vak i
održ
avanje
pre
ciz
nih
inst
rum
enata
i
apara
ta
Sta
nic
e z
a p
rera
du
ribe
2893
Pro
izvodnja
m
aši
na
za
indust
riju
hra
ne,
pić
a
i duhana
Pro
izvodnja
maši
na z
a e
kst
rakcij
u i p
rera
du
živ
oti
njs
kih
i b
iljn
ih m
ast
i i ulj
a
Rukovanje
sir
ovin
am
a
Tvorn
ice z
a p
rera
du
file
ta
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak
Tvorn
ice z
a p
rera
du
škam
pi
Tvor.
za p
roiz
v.
kru
pnog b
rašn
a i u
lja
Tvonic
a z
a p
rera
du s
uri
mi
štapić
a
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
1-z
a s
uhi te
ret
2-z
a r
asu
ti t
ere
t
3-z
a k
onte
jner
4-z
a p
revoznik
plina
5-z
a t
anker
6-z
a r
ibars
ki bro
d
7-P
lovni bager
8-b
rod h
ladnja
ča
9-G
rađevin
ski
bro
d
147
Specij
aln
a o
pre
ma
za p
lovne b
agere
Pum
pe z
a b
agere
2812
Pro
izvodnnja
opre
me z
a
tečni pogon
Pro
izvodnja
hid
raulične i p
neum
ats
ke
opre
me(u
klj
učuju
ći hid
raulične p
um
pe)
2813
Pro
izvodnja
ost
alih p
um
pi
i kom
pre
sora
3312
Popra
vak m
aši
na
Pro
izvodnja
zra
čnih
i
vakuum
-pum
pi,
zra
čnih
i
dru
gih
plinsk
ih k
om
pre
sora
-
Pro
izvodnja
pum
pi
za te
čnost
, opre
mlj
enih
ili
neopre
mlj
enih
mje
rnim
ure
đaji
ma
-Pro
izvodnja
pum
pi
diz
ajn
iranih
za p
odeša
vanje
na m
oto
re s
unutr
ašn
jim
sagori
jevanje
m,
pum
pi
na n
aft
u,
vodu i g
ori
vo z
a m
oto
rna v
ouila i d
r.
Lanac z
a k
aši
ku
2822
Pro
izvodnja
ure
đaja
za
diz
anje
i p
renoše
nje
-p
roiz
vodnja
ure
đaja
na
ručni
ili
mehanič
i pogon,
stro
jeva za podiz
anje
, pre
nos,
uto
var
i is
tovar
-Pro
izvodnja
konveje
ra,
žič
anih
diz
alica i d
r.
-Pro
izvodnja
diz
ala
, pokre
tnih
st
epenic
a
i pokre
tnih
sta
za z
a h
odanje
i d
r.
-pro
izvodnja
specij
alizir
anih
dij
elo
va z
a u
ređaje
za d
izanje
i p
renoše
nje
Opre
ma z
a d
ubin
sku
kaši
ku
3312
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak
Pokre
tne lje
stve
148
S
pecij
aln
a o
pre
ma
za
gra
đevin
ske
bro
dove
Opre
ma z
a r
ukovanje
kablo
vim
a
2822
Pro
izvodnja
ure
đaja
za
diz
anje
i p
renoše
nje
Pro
izvodnja
zra
čnih
i
vacuum
-pum
pi,
zra
čnih
i
dru
gih
plinsk
ih k
om
pre
sora
-
Pro
izvodnja
pum
pi
za te
čnost
, opre
mlj
enih
ili
neopre
mlj
enih
mje
rnim
ure
đaji
ma
-Pro
izvodnja
pum
pi
diz
ajn
iranih
za p
odeša
vanje
na m
oto
re s
unutr
ašn
jim
sagori
jevanje
m,
pum
pi
na n
aft
u,
vodu i g
ori
vo z
a m
oto
rna v
ouila i d
r.
O
pre
ma z
a r
ukovanje
3312
cij
evim
a
Popra
vak m
aši
na
Popra
vak
Ure
đaji
za p
odiz
anje
te
škog t
ere
ta
149
Opre
ma z
a
veziv
anje
Lanci,
spone
2593
Pro
izvodnja
lanaca i o
pru
ga
Meta
lni pre
dm
eti
za
poveziv
anje
konte
jnera
2594
Pro
izvodnja
pro
izvoda
od
žic
e,
lanaca i o
pru
ga
Pro
izvodnja
zate
znih
klinova
i zakovic
a
te
slič
nih
pro
izvoda b
ez n
avoja
-p
roiz
vodnja
vij
čanih
maši
nsk
ih p
roiz
voda
-pro
izvodnju
vij
aka,
svorn
jaka,
mati
ca i
sličnih
pro
izvoda s
navoje
m
15.S
iste
mi
za s
mje
štajn
e j
edin
ice
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
1-U
ređene k
abin
e
2-S
iste
mi za k
uhin
ju i
kanti
nu
3-S
iste
mi za f
oaje
i
trpezari
ju
4-S
iste
mi pose
bnih
pro
stori
ja (
Pozori
šta,
kazin
o itd
.)
5 S
iste
mi za b
rodsk
e
funkcio
naln
e
pro
stori
je
151
Okvir
ovi,
zid
ovi,
st
epeniš
te
Sta
vlj
anje
pre
gra
da/zid
nih
panela
2511 P
roiz
vodnja
meta
lnih
K
onst
rukcij
a i
nji
hovih
dij
elo
va
Pro
izvodnja
meta
lnih
skela
i k
ost
ura
za
gra
đevin
ars
tvo i n
jihovih
dij
elo
va
Sta
vlj
anje
panela
na
popre
čne p
regra
de
2433
Hla
dno o
blikovanje
i
pro
filira
nje
Pro
izvodnja
hla
dno o
blikovanih
ili h
ladno
savij
enih
, nabra
nih
lis
tova i s
endvič
-panela
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Popra
vak m
eta
lnih
str
uktu
ra
Ste
penic
e,
ljest
ve
4120
Gra
dnja
st
am
benih
i
nest
am
benih
zgra
da
Spaja
nje
i m
onta
ža g
rađevin
a o
d m
eta
la n
a lic
u
mje
sta
Ste
peniš
ta
Zid
ovi
152
Vra
ta i o
tvori
Klizna v
rata
2512
Pro
izvodnja
vra
ta i
pro
zora
od m
eta
la
Vra
ta,
okvir
za p
rozora
i čelični i že
ljezni pra
govi
Plinootp
orn
a v
rata
Vra
ta z
a s
kla
diš
ta
Klizn
i pro
zori
Ugra
dni pro
zori
4332
Ugra
dnja
sto
lari
je
Inst
alira
nje
(podiz
anje
) vla
stit
og g
rađevnog
mate
rija
la o
d m
eta
la
153
Lif
tovi
Lif
tovi za o
soblj
e
2822
Pro
izvodnja
ure
đaja
za
diz
anje
i p
renoše
nje
Pokre
tne s
tepenic
e
3312
Popra
vak m
aši
na
Porp
avak i o
drž
avanje
opre
me n
a r
učni pogon
4329
Ost
ali g
rađevin
ski i
inst
ala
cij
ski ra
dovi
P
opra
vka i o
drž
avanje
lif
tova i p
okre
tnih
st
epenic
a
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
1-U
ređene k
abin
e
2-S
iste
mi za
kuhin
ju i
kanti
nu
3-S
iste
mi za f
oaje
i
trpezari
ju
4-S
iste
mi pose
bnih
pro
stori
ja (
Pozori
šta,
kazin
o itd
.)
5 S
iste
mi za b
rodsk
e
funkcio
naln
e
pro
stori
je
154
Sanit
arn
i obje
kti
i
ure
đaji
Tuš
kabin
e
2342
Pro
izvodnja
sanit
arn
e
opre
me o
d k
era
mik
e
Kera
mič
kiu
miv
aonic
i,su
doperi
, kade i o
stala
sa
nit
arn
a o
pre
ma,
d.n
.
Sta
ndard
ne W
C š
olj
e
Um
ivaonic
i
Vakuum
irane w
c š
olj
e
Opre
ma z
a u
miv
aonik
e
155
Ele
ktr
ični apara
ti
za d
om
aćin
stvo
Fri
žid
eri
2751
Pro
izvodnja
ele
ktr
ičnih
apara
ta z
a d
om
aćin
stvo
-Pro
izvodnja
ele
ktr
ičnih
apara
ta
za
dom
aćin
stvo:
hla
dnja
ci
i zam
rziv
ači,
maši
ne z
a
pra
nje
posu
đa,
peri
lice
i su
šilice
rublj
a,
usi
sivači –
-Pro
izvodnja
ele
ktr
ote
rmič
kih
apara
ta
za
kućanst
vo:
Ele
ktr
ični
gri
jači
vode;
ele
ktr
ične
deke,
ele
ktr
ični
apara
ti
za
suše
nje
kose
, češl
jevi,
četk
e i
vik
leri
; ele
ktr
ični
apara
ti za pegla
nje
; pre
nosi
vi
ele
ktr
ični
apara
ti
za
gri
janje
pro
stori
ja
i kućni
venti
lato
ri;
ele
ktr
ične
pećnic
e,
mik
rovaln
e pećnic
e,
štednja
ci,
re
šoi,
to
steri
, apara
ti
za
pri
pre
manje
čaja
i
kafe
, fr
iteze,
ražnje
vi,
rošt
ilji
, ele
ktr
ični
otp
orn
ici
za
gri
janje
i d
r.
Rošt
ilji
, pećnic
e
Bojl
eri
Mik
seri
Spra
ve z
a g
ulj
enje
kro
mpir
a
Apara
ti z
a k
afu
Apaati
za ledene k
ocke
Maši
ne z
a p
ranje
suđa
Veš
maši
ne
Pegle
3314
Popra
vak e
lektr
ične
opre
me
Popra
vak i o
drž
avanje
pro
fesi
onaln
ih e
lektr
ičnih
apara
ta
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
1-U
ređene k
abin
e
2-S
iste
mi za
kuhin
ju i k
anti
nu
3-S
iste
mi za f
oaje
i
trpezari
ju
4-S
iste
mi pose
bnih
pro
stori
ja (
Pozori
šta,
kazin
o itd
.)
5 S
iste
mi za b
rodsk
e
funkcio
naln
e
pro
stori
je
156
Nam
ješt
aj
i dekora
cij
a
P
alu
bni st
olo
vi,
sto
lice
3109
Pro
izvodnja
ost
alo
g
nam
ješt
aja
Pro
izvodnja
sofa
, so
fa-k
reveta
i s
ofa
-sje
dala
, se
ćij
a
-pro
izvodnja
vrt
nih
sto
lica i s
jedala
-pro
izvodnja
nam
ješt
aja
za s
pavaće s
obe,
sobe
za d
nevni bora
vak,
vrt
ove itd
.
. –
pro
izvodnja
orm
ari
ća z
a š
ivaće m
aši
nem
te
leviz
ore
itd
.
Ovaj
razre
d t
akođer
uklj
učuje
:
-dovrš
avanje
nam
ješt
aja
, kao š
to j
e t
apecir
anje
st
olica i s
jedala
-dovrš
avanje
nam
ješt
aja
u o
bliku p
rskanja
, boje
nja
, fr
ancusk
og p
olira
nja
i t
apecir
anja
Nam
ješt
aj,
inventa
r,
opre
ma z
a z
abavu
Ure
dsk
a o
pre
ma
Dekora
cij
e
Opre
ma z
a h
obij
e I
sport
ove
Nam
ješt
aj
za p
utn
ike
Opre
ma z
a k
uhin
ju/ost
avu
Opre
ma z
a k
anti
nu/bar
9524
Popra
vak n
am
ješt
aja
i
pokućst
va
Popra
vak,
održ
avanje
i u
sluge r
est
auri
ranja
ost
alo
g n
am
ješt
aja
157
O
pre
manje
radio
nic
e
Radne p
ovrš
ine
3109
Pro
izvodnja
ost
alo
g
nam
ješt
aja
Pro
izvodnja
sofa
, so
fa-k
reveta
i s
ofa
-sje
dala
, se
ćij
a
-pro
izvodnja
vrt
nih
sto
lica i s
jedala
-p
roiz
vodnja
nam
ješt
aja
za s
pavaće s
obe,
sobe
za d
nevni bora
vak,
vrt
ove itd
.
. –
pro
izvodnja
orm
ari
ća z
a š
ivaće
maši
nem
tele
viz
ore
itd
. O
vaj
razre
d t
akođer
uklj
učuje
: -d
ovrš
avanje
nam
ješt
aja
, kao š
to j
e t
apecir
anje
st
olica i s
jedala
-dovrš
avanje
nam
ješt
aja
u o
bliku
prs
kanja
, boje
nja
, fr
ancusk
og
polira
nja
i t
apecir
anja
Radni st
olo
vi
Orm
ari
ći
Police/st
alc
i
Plo
če z
a a
lat
9524
Popra
vak n
am
ješt
aja
i
pokućst
va
Popra
vak,
održ
avanje
i u
sluge r
est
auri
ranja
ost
alo
g n
am
ješt
aja
16.O
stalo
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
Ost
alo
161
Specij
aln
a o
pre
ma
z
a p
lovid
bu
Spra
va z
a s
pre
čavanje
eksp
lozij
a
3320
Inst
alira
nje
indust
rijs
kih
m
aši
na i o
pre
me R
azne a
kti
vnost
i pro
izvodnje
i inst
ala
cij
e
Skla
panje
božić
nog
drv
ca
Spra
va z
a u
bri
zgavanje
sp
iraln
e c
ijevi
Opre
ma z
a u
bij
anje
i
davlj
enje
Opre
ma z
a b
lato
i
cem
ent
Opre
ma z
a g
lave
bušo
tina
162
Specij
aln
a
podvodna o
pre
ma
Sis
tem
i za p
om
oć u
ro
nje
nju
3320
Inst
alira
nje
indust
rijs
kih
s
troje
va i o
pre
me.
Razn
e a
kti
vnost
i pro
izvodnje
i inst
ala
cij
e
SIs
tem
i za r
onje
nje
Hip
erb
ari
čne k
om
ore
za
spaša
vanje
163
Specij
aln
i si
stem
i za m
orn
ari
cu,
akust
ični si
stem
i i
sist
em
i naoru
žanja
Hid
rofo
ni
2540
Pro
izvodnja
oru
žja
i
stre
ljiv
a
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
Sis
tem
i naoru
žanja
Sis
tem
i borb
enih
si
mula
cij
a
3311
Popra
vak p
roiz
voda o
d
meta
la
Popra
vak i o
drž
avanje
oru
žja i s
vih
vrs
ta
naoru
žanja
164
Razno
17.M
ate
rija
li
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
Mate
rija
li
171
Čelične
plo
če/p
rofi
li
2410
Pro
izvodnja
si
rovog
želj
eza,
čelika i f
ero
legura
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
172
Čelične c
ijevi
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
2420
Pro
izvodnja
cij
evi,
cri
jeva,
šuplj
ih
pro
fila
i
pri
padaju
ćeg
pri
bora
od
čelika
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
173
Neoboje
ni m
eta
li
Plo
če,
pro
fili,
dij
elo
vi
opre
me
2441
Pro
izvodnja
ple
menit
ih
meta
la
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
174
G
um
a i p
last
ika
P
rost
irke z
a p
od,
tepis
i 2200
Pro
izvodnja
pro
izvoda o
d
pla
stič
nih
masa
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
175
Sta
klo
i k
era
mik
a
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
2300
Pro
izvodnja
ost
alih
nem
eta
lnih
min
era
lnih
pro
izvoda
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
176
Tekst
ilni pro
izvodi
1390
Pro
izvodnja
ost
alo
g t
ekst
ila
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
177
M
ate
rija
l za m
onta
žu (
vij
ci,
navrt
nji
, šr
afo
vi
diz
alice,
itd
.)
Pro
izvodnja
ost
alih g
oto
vih
pro
izvoda o
d m
eta
la
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
178
Mate
rija
l za
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
2590 P
roiz
vodnja
ost
ali
h g
oto
vih
z
avari
vanje
pro
izvoda o
d m
eta
la
ja
sno s
am
o p
o s
ebi
179
Boja
i p
rem
az
Boja
(kori
to b
roda,
2030
skla
diš
ta z
a t
ere
t,
maš.
radio
nic
a,
smje
štaj
Pro
izvodnja
boja
, la
kova i
slič
nih
pre
maza,
gra
fičkih
boja
i k
itova
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
Pre
mazi(
Tankovi,
anode
itd.)
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
171
M
ate
rija
l za
izola
cij
u
Izola
cij
a m
aš.
radio
nic
e
2399
Pro
izvodnja
ost
alih
nem
eta
lnih
pro
izvoda,
d.n
. Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
Izola
cij
a s
vih
pro
stori
ja
Izola
cij
a s
kla
diš
ta z
a
tere
t
18.P
odugovori
(pro
izvodnja
i m
onta
ža)
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
Pro
izvodnja
i m
onta
ža
181 Č
elični pro
fili i
moduli
Gra
dnja
bro
dova i p
lovećih
obje
kata
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
Čelični pro
fili o
d
podsk
lopova p
a s
ve d
o
com
ple
tnih
kućic
a n
a
palu
bi,
pra
mca itd
.
3315
Popra
vak i o
drž
avanje
bro
dova i č
am
aca
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
182
Cij
evi i cij
evni
podsk
lopovi
Pre
dm
onta
ža i/ili m
onta
ža4322
na b
rodu
Uvođenje
inst
ala
cij
a
vodovoda,
kanalizacij
e i
plina i inst
ala
cij
a z
a g
rija
nje
i klim
ati
zacij
u
183
HV
AC
kanali i
podsk
lopovi
P
refa
bri
kacij
a k
anala
i/
ili H
VAC m
onta
ža n
a
bro
du
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
184
Ele
ktr
ična
inst
ala
cij
a
Monta
ža n
a b
rodu s
a/bez
8020
nabavke m
ate
rija
la
Usl
uge z
ašt
ite u
z p
om
oć
sigurn
osn
ih s
iste
ma
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
185
izola
cij
a
monta
ža n
a b
rodu s
a/bez 4
329
nabavke m
ate
rija
la
Ost
ali g
rađevin
ski ja
sno s
am
o p
o s
ebi
inst
ala
cij
ski ra
dovi
186
Boje
nje
M
onta
ža n
a b
rodu s
a/bez
4334
nabavke m
ate
rija
la
Boje
nje
i s
takla
rski
radovi
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
187
Sto
lari
ja
Monta
ža n
a b
rodu
4332/
4333
Ugra
dnja
st
ola
rije
/Post
avlj
anje
podnih
i z
idnih
oblo
ga
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
188
Skele
M
onta
ža n
a b
rodu s
a/bez
4399
nabavke m
ate
rija
la
Ost
ale
specij
alizir
ane
gra
đevin
ske d
jela
tnost
i,
d.n
.
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
189
Čiš
ćenje
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
8122
Ost
ale
dje
latn
ost
i čiš
ćenja
zgra
da i o
bje
kata
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
1810
Lij
evanje
meta
la
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
2450
Lij
evanje
meta
la
Ova
gra
na
uklj
učuje
pro
izvodnju
polu
goto
vih
pro
izvoda i
razn
ih o
dlj
evaka d
obiv
enih
pro
ceso
m
talj
enja
19.P
odiz
vođači
i usl
uge (
inženje
ring,
pro
jekto
vanje
, konsa
ltin
g,
test
iranje
, kla
sifi
kacij
a)
“Sis
tem
ske g
rupe”,
“Sis
tem
i” b
rodsk
ih
dij
elo
va
Gru
pa b
rodsk
ih d
ijelo
va
“K
om
ponenta
”,
“U
sluga”
Opis
„K
om
ponenta
“,
„U
sluga“
NA
CE
Reviz
ija 1
Opis
4 c
ifre
1 Inženje
ring +
Pro
jekto
vanje
2 T
est
iranje
, kontr
ola
, ovla
štenja
3 P
ose
bne u
sluge n
a
bro
dogra
diliš
tu
(Pri
jevoz,
održ
avanje
, zbri
nja
vanje
otp
ada
191
K
lasi
fikacij
a,
Odobre
nje
tip
a
Tehnič
ko isp
itiv
anje
i
analiza
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
192
Test
iranje
modela
,
CFD
Odobre
nje
pro
jekta
, 71.2
nadzor
gra
dnje
,
cert
ifik
ati
hid
rodin
am
ički
pro
računi,
CFD
Inže
nje
rske dje
latn
ost
i i
s nji
ma
povezano
tehnič
ko
savje
tovanje
Inže
nje
rske d
jela
tnost
i i s
nji
ma p
ovezano
tehnič
ko s
avje
tovanje
193
Id
ejn
o r
ješe
nje
Pro
jekto
vanje
bro
dova
uklj
učuju
ći hid
rost
ati
ku,
konačna a
naliza
ele
menata
G
rađevin
ski
nacrt
i Radio
nic
e z
a c
rtanje
u
CAD
-u
4 L
anac o
psk
rbe
1
94
Podrš
ka,
Konsa
ltin
g,
IT
usl
uge
195
R&
D Inst
itut
univ
erz
iteta
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
7219
Ost
alo
ist
raživ
anje
i
eksp
eri
menta
lni ra
zvoj
u
pri
rodnim
, te
hnič
kim
i
tehnolo
škim
znanost
ima
-Sis
tem
ski
rad i
kre
ati
vni
napor
na i
stra
živ
anju
i
razvit
ku u
pri
rodnim
naukam
a m
ate
mati
ci,
fiz
ici,
ast
ronom
iji,
hem
iji,
bio
logij
i,
medic
ine,
polj
opri
vre
di it
d.
196
Ovla
štenja
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
8410
Javna u
pra
va t
e
ekonom
ska i s
ocij
aln
a
politi
ka z
aje
dnic
e
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
197
Udru
ženja
ja
sno s
am
o p
o s
ebi
9411
Dje
latn
ost
i posl
ovnih
ja
sno s
am
o p
o s
ebi
org
aniz
acij
a i u
dru
ženja
posl
odavaca
198
Zalihe,
lanac
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
opsk
rbe,
savje
tovanje
7022
Savje
tovanje
u v
ezi s
p
osl
ovanje
m i o
stalim
u
pra
vlj
anje
m
J
asn
o s
am
o p
o s
ebi
199
R
ačunars
ke
usl
uge
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
6200
Računars
ko p
rogra
mir
anje
,
sa
vje
tovanje
i d
jela
tnost
i
povezane
Jasn
o s
am
o p
o s
ebi
A.2 Regionalni propisi i akcioni programi koji pružaju podršku brodogradnji i ostalim sektorima koji imaju indirektan utican na brodogradilišne tehnologije Regionalni propisi koji važe u Friuli Venezia Giulia (FVG) nemaju posebnih odredaba ili finansijskih instrumenata namijenjenih aktivnostima u brodogradnji. I pored toga, ovdje se pominju neki finansijski instrumenti koji imaju uticaj na ovaj sektor. Najnoviji su oni sadržani u Regionalnom zakonu br. 3/2015 („Rilancimpresa FVG“ tj. „Jačanje poduzetništva u FVG“): Regija FVG je obezbijedila neke beneficije i mjere za MSP kojima upravljaju Privredne komore. Još neke odredbe su usmjerene na MSP (naročito mala i mikro preduzeća) okupljene u poduzetničke mreže. Dodatne odredbe bave se podrškom poduzetnicima među mladima i ženama, pokrivanjem troškova investicija, uspostavom i osnivanjem kompanija. Regionalni operativni programi za realizaciju ERDF i ESF moraju se također navesti. Mjere realizirane u okviru ovih programa biće detaljno objašnjene (vidi Poglavlje A.3). A.2.1 Regionalni instrumenti podrške sektoru brodogradnje Posljednjih godina, Regija FVG je pripremila neke finansijske mjere koje nisu usmjerene na samo jedan sektor nego imaju širu primjenu jer pružaju podršku glavnim ekonomskim sektorima Regije uglavnom kroz kooperativne inovacije. Zato se ove multisektorske mjere mogu koristiti i u sektoru brodogradnje. I pored toga, Regija FVG je predvidjela u Regionalnom operativnom programu 2014-2020 neke mjere koje su u potpunosti namijenjene subjektima u sektoru pomorske tehnolgije, kako je to naznačeno u regionalnoj Strategije pametne specijalizacije. Detaljni prodaci su dati u poglavlju A.3.1 (S3) i A.3.2 (Regionalni operativni program – ERDF). A2.2 Regionalni instrumenti podrške ostalim sektorima koji imaju direktan uticaj na brodogradnju i za nju vezane tehnologije (mehatronika, drvoprerada, ICT, mašinski pogoni). Kako je prethodno navedeno u uvodu poglavlja A2.1, set instrumenata koji je sadržan u važećim zakonima na regionalnom i državnom nivou pruža indirektnu podršku ne samo brodogradnji i srodnim tehnologijama, nego i ostalim ekonomskim sektorima koji imaju posredni uticaj na njih. Oni se bave podrškom koja se daje industrijskom sektoru ili proizvodnim investicijama lociranim u konkretnim geografskim područjima. Treba spomenuti i neke druge instrumente ukoliko oni pružaju podršku aktivnim poduzetnicima ili onima koji to namjeravaju postati, a vezano za socijalnu kategoriju kojoj pripadaju (kao što su mladi i žene). Italija – Friuli Venezia Giulia
Naziv Regionalni zakon br 3 del 20/02/2015, art. 33 – Rilancimpresa FVG
Realizator Privredne komore
Korisnici MSP u FVG
Opći ciljevi Dodjela poticaja za pružanje podrške menadžerskim
vještinama u mikro, malim i srednjim preduzećima
Vrsta aktivnosti koje se finansiraju
a) angažiranje privremenih menadžerskih usluga; b) troškovi vezani za upošljavanje visoko kvalificiranih menadžera u vremenu od maksimalno 24 mjeseca.
Vrsta i intenzitet javnog finansiranja
Grantovi od 50%
Naslov Regionalni zakon broj 3 del 20/02/2015, član 33 –
Rilancimpresa FVG
Realizator Privredne komore
Korisnici MSP u FVG
Opći ciljevi Projekti industrijskih istraživanja, eksperimentalni razvoj i inovacije, rekonverzija područja u Trstu koja prolaze kroz ozbiljnu industrijsku krizu.
Tip aktivnosti koje se finansiraju
a) angažiranje privremenih menadžerskih usluga; b) troškovi vezani za upošljavanje visoko kvalificiranih menadžera u vremenu od maksimalno 24 mjeseca.
Tip i intenzitet javnog finansiranja
a)od 15% do 80% za razvoj, istraživanje i inovacije b)od 40% do 60% za projekte rekonverzije
Naslov Regionalni zakon 4. april 2013, n. 4 e DPReg. n. 042/Pres.
del 21/03/2014 – Mreža kompanija
Realizator Privredne komore
Korisnici MSP u FVG
Opći ciljevi a) uspostava mreže kompanija koje su već osnovane b) uspostava mreže kompanija u roku 6 mjeseci od datuma dodjele granta
Tip aktivnosti koje se finansiraju
Troškovi specijaliziranih konsultacija i ostali troškovi vezani za uspostavu mreže i realizaciju njenog programa
Tip i intenzitet javnog finansiranja
Grant od 50%
Naslov Regionalni zakon br. 11 del 11/08/2011, art. 2, co. 85 e 86 –
Žensko poduzetništvo
Realizator Privredne komore
Korisnici Preduzeća sa većinski ženskom radnom snagom
Opći ciljevi Porška projektima ženskog poduzetništva
Tip aktivnosti koje se finansiraju
Troškovi investicija za uspostavu i otvaranje kompanije
Tip i intenzitet javnog
Grant od 50%
finansiranja
Naslov Regionalni zakon 22. mart 2012, n. 5, art. 20, co. 3 e 4 –
Poduzetništvo mladih
Realizator Privredne komore
Korisnici Budući poduzetnici ili kompanije koje zadovoljavaju tražene kriterije
Opći ciljevi Podrška projektima poduzetništva mladih
Tip aktivnosti koje se finansiraju
Troškovi investicija za uspostavu i otvaranje kompanije
Tip i intenzitet javnog finansiranja
Grant od 50%
Naslov Regionalni zakon 2/2012 e DPReg. 209/2012 – Razvojni fond
Realizator Komitet za upravljanje razvojnim fondom
Korisnici Sva aktivna preduzeća u FVG
Opći ciljevi Povoljni krediti za realizaciju investicionih inicijativa i razvoja poduzetništva
Tip aktivnosti koje se finansiraju
Nove investicije i krediti za kapitalizaciju
Tip i intenzitet javnog finansiranja
Povoljni krediti po fiksnoj stopi
Kod naredne aktivacije, shemu finansiranja će obezbijediti Ministarstvo ekonomskog razvoja, a glavna shema je data u nastavku:
Naslov Zakon 181/89 – Ponovno pokretanje industrijskih područja
Realizator Banja Invitalia
Korisnici Preduzeća koja namjeravaju ulagati u bivše područje Ezit
Opći ciljevi Finansiranje proizvodnih investicija ili programa zaštite okoliša, a moguće i inovativnih projekata
Tip aktivnosti koje se finansiraju
Renoviranje, alati i oprema, konsultantske i druge usluge
Tip i intenzitet javnog finansiranja
Grantovi i povoljni krediti
Srbija
Naziv strategije Razvojni program Autonomne pokrajine (AP) Vojvodina
2014-2020
Referentni zakon
Objavljuje AP Vojvodina
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Promoviranje ekonomskog razvoja i smanjenje nezaposlenosti, promocija umrežavanja i ostvarivanje održivog razvoja za AP Vojvojdinu
Opis i ciljevi strategije
Razvojni program AP Vojvodina služi kao strateški i razvojni dokument u sedmogodišnjem periodu, a sadrži obimnu analizu strateških ciljeva AP Vojvodina. Ovaj dokument sadrži socio-ekonomsku analizu, SWOT analizu i razvojni put strateškog razvoja AP Vojvodine u pojedinim sektorima. Razvojni program ima 4 prioritetna cilja sa 24 mjere a to su: 1) Razvoj ljudskih resursa 2) Razvoj infrastrukture i resursa za bolji standard života i rada 3) Održivi ekonomski razvoj 4) Ravoj institucionalne infrastrukture
Mjere za realizaciju
Mjere koje će se realizirati: Održivi ekonomski razvoj: 1) Stvaranje ambijenta pogodnog za rast i razvoj MSP 2) Očuvanje postojećeg nivoa zapošljavanja, 3) Jačanje saradnje i umrežavanja/stvaranja klastera 4) Veće zapošljavanje sa fokusom na poljoprivredu 5) Veće zapošljavanje u ruralnim područjima, 6) Smanjenje nezaposlenosti unapređenjem turizma, 7) Veći razvoj u sektoru održive energije putem šire upotrebe obnovljivih izvora Indikativne aktivnosti u „Stvaranju povoljnog ambijenta za rast i razvoj MSP“: 1) Realizacija aktivnosti monitoringa, pomoć pri izradi poslovnih planova, 2) Uvođenje konsultantskih usluga za postojeće MSP, 3) Veće zapošljavanje u MSP, 4) Poticanje i stimuliranje MSP putem specifičnih poslovnih aspekata 5) Poboljšanje standardizacije proizvoda, 6) Poticanje razvoja i primjena informacionih i komunikacijskih tehnologija, 7) Poticanje projekata istraživanja i razvoja s ciljem usvajanja i realizacije novih tehnologija u privredi, 8) Osnivanje i jačanje mreža/klastera putem poslovnih inkubatora Indikativne aktivnosti u „Jačanju saradnje kod umrežavanja/stvaranje klastera“ 1) Stvaranje uslova za realizaciju eksternih benefita klastera i pružanje inovativnih usluga koje će donijeti dodatnu vrijednost,
2) Osnivanje odgovarajućih istraživačkih centara, 3) Osnivanje dugoročno i jasno definiranih mehanizama podrške klasterima na svim nivoima vlade AP Vojvodina sa fokusom na zajedničke projekte koji uključuju najmanje tri kompanije, 4) Sufinansiranje u zajedničku/klaster opremu ili infrastrukturu i finansijska podrška kod upravljanja klasterom, 5) Podrška postojećim strukturama za osnivanje i razvoj klastera u Vojvodini, sa razvojem jedinstvenog centra za podršku osnivanju klastera u regiji AP Vojvodina, 6) Jačanje poslovnih udruženja, promocija novih brendova i realizacija aktivnosti koje će doprinijeti razvoju klastera
Vrijeme realizacije
2014-2020
Naziv strategije Strategija održivog razvoja, Regije Šumadija i Pomoravlje,
2011-2021
Referentni zakon /
Objavljuje Vlada Republike Srbije
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Strategija održivog razvoja regija Šumadija i Pomoravlje služi kao strateški i razvojni dokument za desetogodišnji period, izuzev Beograda, pošto Zakon o regionalnom razvoju Republike Srbije definira Beograd sa okolnim područjem kao posebnu i autonomnu razvojnu cjelinu. Ovaj dokument sadrži socio-ekonomsku analizu, SWOT analizu i putanju strateškog razvoja za pojedine sektore.
Opis i ciljevi strategije
Promocija održivog razvoja regija Šumadija i Pomoravlje, Strategija ima 6 prioriteta i 27 strateških ciljeva: 1) Razvoj sporta i turizma 2) Ruralni razvoj 3) Promocija obrazovanja i kulture 4) Promocija zdravlja i socijalne zaštite 5) Razvoj privrede i privrednih preduzeća 6) Unapređenje infrastrukture i zaštita okoliša Ciljevi kod razvojnog prioriteta 5 „Razvoj privrede i privrednih preduzeća“ su: 1) Promocija investicija i konkurentnosti Šumaije i Pomoravlja 2) Jačanje veza između nauke i privrede u regiji kroz intenziviranje saradnje na regionalnom nivou 3) Jačanje institucionalnog sistema podrške MSP u regiji 4) Jačanje konkurentnosti, inovacija i izvoza u regionu.
Mjere za realizaciju
Mjere koje se realiziraju unutar razvojnog prioriteta 5: 1) Promocija barem 5 brendova do 2021 2) Povećanje zaposlenosti
3) Poticanje umrežavanja i stvaranja klastera u sektoru MSP do 2021 4) Poticanje modularnog sistema obrazovanja 5) Poticanje prekvalifikacije 6) Povećanje broja zajedničkih projekata naučno-istraživačkih organizacija i MSP 7) Stvaranje sistema za finansijsku podršku sektoru MSP 8) Povećanje izvoza 9) Veća finansijska podrška za inovativne aktivnosti, procese i proizvodnju.
Vrijeme realizacije
2011-2021
Grčka
Naziv Strategije 1. Direktiva za uspostavu razvojnog prorama 2014-2020
Zapadna Grčka
Referentni zakon
Objavila: Vlada Grčke, Regija Zapadna Grčka
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Prioriteti i ciljevi Regije Zapadna Grčka u odnosu na Državnu razvojnu strategiju
Opis i ciljevi strategije
Ciljevi: 1) Jačanje društva znanja i unapređenje sistema obrazovanja s naglaskom na vještine i cjeloživotno obrazovanje 2) Poboljšanje konkurentnosti na svim nivoima – državnom, regionalnom i lokalnom 3) Jačanje istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija, 4) Veći pristup i upotreba informacionih i komunikacijskih tehnologija 5) Razvoj proizvodnih sektora u zemlji s naglaskom na jačanje konkurentnosti MSP 6) Razvoj domaćeg potencijala za investiciono finansiranje i generalno privlačenje direktnih stranih investicija 7) Naglasak na teritorijalnom pristupu (na bazi lokacije), lokalni razvoj vođen interesima zajednice, integralne strategije lokalnog razvoja
Mjere za realizaciju
Politike vezane za MSP, klastere i poduzetnike: 1) Korištenje najnovijih podataka mapiranja klastera i tehnika za identifikaciju regionalnih kompetencija i resursa
2) Podrška i konsultacije sa postojećim klasterima radi postizanja ciljeva pametne specijalizacije 3) Repliciranje efikasnih pristupa razvoju klastera kako bi se olakšalo brže širenje dobre prakse i ideja 4) Traženje i davanje savjeta o tome koju metodologiju koristiti kod osnivanja klastera i razmotriti osnivanje sekretarijata klastera 5) Jačanje saradnje postojećih klastera radi stvaranja veza sa lokalnim, državnim i globalnim lancima vrijednosti 6) Omogućavanje veza među klasterima i prepoznavanje inovativnih mogućnosti saradnje različitih klastera 7) Stvaranje posebnih one-stop-shop lokacija za reginalne specijalizacije i kompetencije, po mogućnosti unutar postojećih struktura za podršku uglavnom MSP-ima 8) Unapređenje inkubatora i akceleratora koji pružaju širok dijapazon usluga uključujući i obuku, mreže poslovnih anđela itd. 9) Osiguranje kvalitativnog unapređenja sektora turizma s ciljem razvoja alternativnih vrsta turizma (eko turizam). Posebne finansijske mjere i podrška da se uspostave s ciljem uvođenja invovacija u turizam, kao i međuveza sa drugim proizvodnim sektorima (bio-agro hrana, ICT itd.) 10) Nastojati jačati konkurentnost MSP u sektorima poljoprivrede i ribarstva gdje akvakultura može biti ključni cilj politike ruralnog razvoja 11) Uvesti poticaje za sektor ribarstva s ciljem restrukturiranja ribarskih organizacija, organizacija proizvođača i ostalih sudionika 12) Podrška u ruralnim područjima mora se usmjeriti na mlade ljude kod osnivanja novih preduzeća u sektoru proizvodnje hrane i šumarstva.
2014-2020
Naslov strategije Operativni program Jonskih ostrva 2014-2019
Referentni zakon
Objavila Vlada Grčke, Regija Jonskih ostrva
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Prioriteti i ciljevi Regije Jonskih ostrva u odnosu na Državnu strategiju razvoja
Opis i ciljevi strategije
Glavni cilj prioriteta Konkurentnosti i digitalne konvergencije je obogatiti ukupnu turističku ponudu, naročito novim opcijama koje su prilagođene lokalnom identitetu i posebnostima koje mogu pružiti potrebnu fleksibilnost, diversifikaciju i prepoznatljivost, te drugi i komplementarni
trajni napori za unapređenje i modernizaciju postojećih aktivnosti. Ciljevi: 1) Podrška biznisu promoviranjem pojedinih oblika turizma, kvalitativno unapređenje usluga i uvođenje standarda kvaliteta 2) Podrška firmama kod uvođenja novih tehnologija, poticanje usvajanja inovativnih praksi i ideja 3) Podrška modernizaciji postojećih aktivnosti u turizmu, uslugama koje uključuju trgovinu i preradu 4) Promocija inovativnih projekata i praksi 5) Promocija novih integralnih pilot projekata za jačanje regionalnog identiteta i održivog razvoja
Mjere za realizaciju
Mjere: - Regija Jonskih ostrva nema iskustva u politici stvaranja klastera, niti „klaster“ kulturu, niti zrelo upravljanje klasterima, zato se preporučuje izrada studije za repliciranje pristupa stvaranja klastera konkurentnih tehnologija za širenje dobre prakse - Primarni fokus treba dati na omogućavanje međuklasterskih udruživanja i identifikaciju inovativnih mogućnosti saradnje među različitim klasterima - Naglasak treba staviti na jačanje saradnje postojećih i novih sektora/klastera - Stvaranje sekretarijata klastera - Pošto nisu uspostavljeni naučni parkovi niti inkubatori, treba osnovati barem jedan
Vrijeme realizacije
2014-2020
Naslov strategije Prijedlog Regije Epirus za Prioritete državne strategije
razvoja 2014-2020
Referentni zakon
Objavila Vlada Grčke, Regija Epirus
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Prioriteti i ciljevi Regije Epirus u odnosu na Državnu strategiju razvoja
Opis i ciljevi strategije
Ciljevi: 1) Unapređenje istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija u: - primarnom sektoru (poljoprivreda, akvakultura) - sekundardnom sektoru (prerada, pakovanje, partnerstvo, promocija) - tercijarnom sektoru (turizam, kultura) - ekologiji (upravljanje i zaštita) 2) Jačanje pristupa, korištenja i kvaliteta ICT:
- Podrška poduzetnicima kod korištenja ICT i širokog opsega u njihovim firmama kao što su kompjuterske aplikacije, pohranjivanje, bežične narudžbe, elektronsko fakturisanje, promocija putem interneta itd. - Korištenje postojećih informativnih i komunikacijskih tehnologija za elektronsko uvezivanje usluga Regije i općina - Metode učenja na daljinu i elektronskog učenja za škole, pojedine grupe građana itd., izrada odgovarajućih učila i njihova distribucija - Elektronska saradnja bolnica unutar i izvan regije, korištenje podataka iz kartona pacijenata, razmjena medicinskih podataka kad je to nužno, karton sa medicinskim podacima o pacijentu, elektronska razmjena podataka vezano za upravljanje bolnicama - Aktivnosti na jačanju resursa digitalne kutlure, elektronskih muzeja. 3) Jačanje konkurentnosti malih i srednjih preduzeća, sektora poljoprivrede (za EAFRD) i ribarstva i akvakulture (za EMFF): - Mehanizmi uvezivanja primijenjenog istraživanja i kompanija - Efikasno korištenje kvalifikovane radne snage - Poboljšanje tehnološkog nivoa preduzeća u pogledu proizvodnje/uvođenja inovacija - Razvoj kvalitetne izvozno orijentisane poljoprivredne proizvodnje i akvakulture - Razvoj posebnih oblika turizma - Poboljšanje infrastrukture za podršku MSP.
Mjere za realizaciju
Mjere koje se odnose na klastere i MSP: - Regija nema postojećih uspostavljenih klastera niti prethodnog iskustva u politici uspostave klastera; ona mora koristiti iskustva iz pristupa uspostave tehnoloških industrijskih klastera radi brzog širenja dobre prakse - Naglasak treba staviti na jačanje saradnje između postojećih i novih sektora/klastera radi stvaranja veza između lokalnih, državnih i globalnih lanaca vrijednosti - Uvođenje usluga i shema podrške koji odgovaraju pojedinim sektorima - Stvaranje one-stop-shop centara, izgradnja na postojećoj strukturi ili putem spajanja postojećih organizacija u novu strukturu za potencijalne nove firme investitora/MSP uz odgovarajuća poboljšanja i plan održivosti na bazi usvojenih lekcija i poznatih nedostataka u tekućoj realizaciji.
Vrijeme realizacije
2014-2020
Naziv programa/inicijative
Operativni program Zapadne Grčke
Referentna strategija
Geografsko područje Zapadna Grčka
Javni fondovi, od kojih:
325,846,893.00 EUR
EU fondovi: 260,677,513.00 EUR
Državni fondovi:
Regionalni fondovi: 65,169,380.00 EUR
Vrijeme realizacije 2014-2020
Upravljački subjekt: Posebna upravljačka agencija za operativni program „Zapadna Grčka“
Realizator Regija Epirus
Korisnici MSP
Opis i ciljevi programa
Program ima za cilj doprinijeti realizaciji regionalne vizije da od Epirusa napravi mjesto dobrog života, konkurentno i otvoreno. Jačanjem inveticija u područjima gdje regija ima komparativne prednosti, borba sa nezaposlenošću, promocija socijalnog uključivanja i jednakih mogućnosti također doprinosi postizanju ciljeva iz agende Evropa 2020 za pametan, održiv i inkluzivan razvoj. Očekuje se podrška MSP kako bi oni postali konkurentniji i usmjereni na inovacije čime bi se stvarala nova radna mjesta. Tu bi se također investiralo u područja kao što su prečišćavanje otpadnih voda kako bi Grčka mogla ispuniti zahtjeve iz pravnog nasljeđa Unije i veće energetske učinkovitosti.
Vrsta aktivnosti koje se finansiraju
- Jačanje regionalne konkurentnosti proviranjem inovacija i ICT (ERDF – 13,43% EU stavke): povećati istraživačke potencijale i privatne investicije u istraživanje i razvoj, promovisati inovacije i prihode MSP, naročito u dinamičkim sektorima regije, jačati digitalno poduzetništvo i e-upravu za firme i građane - Zaštita okoliša i održivi razvoj“ (ERDF – 40,16% EU stavka): povećanje energetske efikasnosti u javnim/privatnim zgradama, smanjenje energetskog otiska urbanih centara, investiranje u sektor vodosnabdijevanja i prečišćavanja otpadnih voda, promocija prirodnog i kulturnog nasljeđa -„Poboljšanje transportne infrastrukture“ (ERDF – 22,82% EU stavka): investiranje u TEN-T mrežu puteva i jačanje regionalne pokretljivosti uglavnom putem sekundarnih i tercijarnih priključaka na TEN-T. - Jačanje obrazovne, zdravstvene i socijalne infrastrukture“ (ERDF-8,88% EU stavka): poboljašani pristup i korištenje zdravstvene, socijalne i obrazovne infrastrukture - Jačanje kadrovskih potencijala, socijalne uključenosti i
zdravstvene zaštite“ (ESF – 12,87 EU stavka): bolji pristup radnim mjestima i zdravstvenoj zaštiti za hendikepirana lica, smanjenje odliva mozgova, promocija socijalne inkluzije i borba protiv siromaštva. - „Tehnička pomoć“ (ERDF 1,6% i ESF 0,6% EU stavke): pružanje tehničke pomoći
Vrsta i intenzitet javnog finansiranja
ERDF, ESF, regionalni fondovi
A.3 Proces priznavanje i implementacija S3, POR FESR i FSE programa primijenjenih na regionalnom nivou u periodu 2014-2020 vezano za brodogradnju ili druge sektore sa posrednim uticajem na sektor brodogradnje/nautičkih tehnologija. A.3.1 Strategija SmartSpecijalisation S3 (Pametna specijalizacija) S3 je radni metod koji je definirala Evropska Komisija, a upućen je svim regijama i državama EU u pogledu fokusiranja njihovih napora na inovaciju proizvodnih sistema i uspostavljanje sinergije sa naučnom zajednicom. S3 Regije FVG je dobila saglasnost 2015. godine. Njena specijalizirana područja koja su se javila nakon provedene analize poduzetništva su:
a) Agro hrana b) Strateški proizvodni lanci: mašinstvo, pametne zgrade i kuće c) Nautičke tehnologije d) Pametno zdravlje e) Kultura, kreativnost i turizam
Italija
Naziv strategije SmartSpecializationStrategy – S3 – POMORSKE TEHNOLOGIJE
Referenca Regionalna vlada Friuli Venezia Giulia – Odluka br. 1473, 10. Juli 2015. Godine
Objavljuje Autonomna regija Friuli Venezia Giulia
Opis osnovnih podataka, motivacija za definiranje strateških propisa
Nautičke tehnologije su ključni stub za razvoj regije Friuli Venezia Giulia, a glavne finansijske alate predstavljaju Regionalni operativni programi za Strukturalne fondove EU. Naučne spoznaje i industrijske vještine i njihova interakcija ključni su za održavanje međunarodne konkurentnosti, stoga
se moraju razviti novi proizvodi korištenjem regionalnih naučnih spoznaja iz oblasti kao što su inžinjering, nautička arhitektura, automatika, domotika, okolišne tehnologije i primjena matematike u industrijske svrhe, također zahvaljujući tijelima kao što su Univerzitet u Trstu, Međunarodna škola za napredne studije (SISSA) i Nacionalni institut okeanografije i eksperimentalne geofizike (OGS). Prisutno je i važno čvorište na evropskom nivou za pomorsko-nautičko planiranje, skupa sa relevantnim subjektima koji se bave brodogradnjom, motorima za plovila i off-shore inžinjerig, upareni sa jednim od glavnih lučkih sistema logistike u Italiji čine ovu regiju ključnim igračem na polju pomorskog razvoja.
Opis i ciljevi strategije
PUTANJE RAZVOJA 1) METODI PLANIRANJA I OSMIŠLJAVANJA NOVIH PROIZVODA, PROCESA I USLUGA Investicije u istraživanje i razvoj predviđene su za: - inovativni pristup planiranju (alati i metode za alternativni dizajn, Dizajn životnog ciklusa, dizajn za rasklapanje i sklapanje) - definicija novih koncepta za proizvode, procese i usluge 2) ZELENE TEHNOLOGIJE I ISPLATIVA ENERGIJA Investicije u istraživanje i razvoj predviđene su za: - tehnologije i metode proizvodnje energije - tehnologije za smanjenje ugljičnog uticaja vezanog za izgradnju i upravljanje proizvodima na polju pomorske industrije - smanjenje uticaja na okoliš pomorskih prevoznih sredstava - domotika za palubne i životne prostore - novi materijali/primjena održivih materijala i ušteda energije 3) TEHNOLOGIJE NA POLJU SIGURNOSTI Investicije u istraživanje i razvoj predviđene su za: - tehnologije za sigurnost u pomorskim prevoznim sredstvima i infrastrukturi - simulacije i sistemi predviđanja za operacije u ekstremnim uslovima - Integrisani palubni sistemi za navigaciju more-kopno, lučke operacije i off-shore menadžment - tehnologije i sistemi podrške za operatore i smanjenje grešaka ljudskog faktora Razvojne putanje naglašene u S3 nalaze svoju realizaciju u okviru neke od aktivnosti koje finansira Regionalni operativni program 2014-2020 iz Razvojnog fonda evropskih regija.
Vrijeme 2014-2020
realizacije
Naslov strategije Strategija pametne specijalizacije Regije Puglia-Smart Puglia
2020
Referentni zakon Odluka Regionalnog vijeća br. 1732 – „Regionalna strategija pametne specijalizacije – saglasnost na strateški dokument „SmartPuglia2020“ i „Digitalna Agenda Puglia 2020“.
Objavilo Regionalno vijeća Puglia
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Dokument opisuje glavne elemente koji čine Regionalnu strategiju istraživanja i razvoja na bazi Pametne specijalizacije za period 2014-2020
Opis i ciljevi strategije
Smart Puglia 2020, Puglia S3 inspirisan je Ključnim naprednim tehnologijama (KET). Cilj strategije je ojačati integraciju između „trans-sektoralnih“ politika istraživanja, inovacija, konkurentnosti, internacionalizacije, osposobljavanja i rada, poboljšavajući vezu sa „vertikalnim“ politikama u području okoliša, transporta, socijalne i zdravstvene zaštite itd. SmartPuglia 2020 definira tri prioritetna područja inovacija: - održiva proizvodnja (pametna tvornica, zračno-kosmički prostor, mehatronika) - zdravlje i okoliš (zelena i plava ekonomija, prerada hrane, održiva gradnja, kulturnno nasljeđe i turizam) - digitalne, kreativne i inkluzivne zajednice (kulturna i kreativna industrija, usluge, socijalne inovacije, dizajn, inovacije izvan R&D) Ciljevi S3 Regije Puglia su: - jačanje konkurentnosti privatnog sektora kroz korištenje tehnologije - promocija razvoja putem korištenja ljudskog kapitala - podrška novim socijalnim i okolišnim izazovima koje povezuju lokalne potrebe sa inovacijama - širenje digitalizacije s ciljem podrške lokalnim zajednicama i promoviranje realizacije pristupa „otvorene uprave“ - promocija umrežavanja s ciljem lakše cirkulacije znanja izvan lokalnog prostora
Mjere za realizaciju
Predložene mjere obuhvataju: - Realizaciju procesa partnerstva u formi strateške međuregionalne saradnje - pružanje podrške MSP i drugim sudionicima uključenim u inovacije putem kojih se identificiraju partneri - pristup lancu vrijednosti koji prevazilazi nacionalne, regionalne i sektorske granice - omogućavanje pristupa istraživačkim institucijama uključujući infrastrukturu KET i čvorišta digitalnih inovacija
Vrijeme August 2014
realizacije
Naslov strategije S3 Abruzzo – Strategija pametne specijalizacije
Referentni zakon
Objavilo Regionalno vijeće Abruzzo
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Glavni cilj stragije je povećani obim primijenjenog istraživanja u istraživačkim institucijama, a istovremeno podrška za počinjanje istraživačkih aktivnosti. Stategija provodi sheme politke koje uspostavljaju most između naučnog istraživanja i regionalnih industrijskih sistema
Opis i ciljevi strategije
Strateški ciljevi S3 Abruzzo, prema SWOT analizi, su: 1) Valorizacija rezultata naučnog istraživanja 2) Podrška transferu tehnologija za MSP 3) Podrška lancima vrijednosti i stvaranju mreža radi promocije inovacija i organizacione efikasnosti regionalnih subjekata 4) Razvoj inovativnih usluga koje podižu kvalitet života. S3 definira pet prioritetnih područja inovacija: - Automatika/Mehatronika – novi materijali i procesne tehnologije radi poboljšanja energetske, okolišne i logističke efikasnosti - Prirodne nauke – proizvodnja farmaceutskih proizvoda - ICT i zračno-kosmički prostor – proizvodnja kompjutera, elektronske i optičke opreme, prikupljanje i prerada vode i otpada, transport i skladištenje, turističke i rekreativne usluge, obrazovanje - Agrofood – KET vezani za proizvodnju i preradu tradicionalnih vrsta hrane - Pametna gradnja i zgrade – KET za održive i inovativne materijale i tehnologije za monitoring deformacije materijala, prepoznavanje lica i sistemi seizmičke kontrole.
Mjere za realizaciju
Mjere Abruzzo S3 su: - Povećati podršku naučnim istraživanjima - Integracija između MSP i naučno-istraživačkih institucija - Podrška poslovnim mrežama (veliki i mali MSP) da se iskoriste rezultati naučnog istraživanja - Podrška stvaranju klastera MSP - Razvoj čistih tehnologija - Jačanje poduzetničke kulture - Povećanje proizvodnje u inovativnim sektorima - Povećanje broja naučnika zaposlenih u preduzećima - Povećanje produktivnosti proizvodnje - Poboljšanje unutarnje poslovne organizacije MSP
- Jačanje konkurentnosti regionalnih kompanija - Porast istraživanja i inovacija u regiji - Povećanje investicionih mogućnosti u regiji.
Vrijeme realizacije
2015
Naslov strategije Strategija Pametne speijalizacije – Molise
Referentni zakon
Objavilo Regionalno vijeće Molise
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Strategija pametne specijalizacije usklađena je sa regionalnom strategijom istraživanja i inovacija kojom se rukovodi regionalna razvojna politika. Strategija je izrađena s ciljem definiranja razvojnih obrazaca utemeljenih na inovacijama što će dovesti do korištenja specifičnih karakteristika teritorija.
Opis i ciljevi strategije
Strategija pametne specijalizacije – Molise definira orijentaciju na politiku istraživanja i inovacija prema selektivnom procesu koji se fokusira na lance snabdijevanja. S3 također identificira pokretače rasta – ključna tematska područja i predlaže mjere.
Mjere za realizaciju
Mjere su: - Investicije s ciljem stvaranja nove infrastrukture ili obnove postojeće - Uvođenje poticaja za inovativne poslovne prakse - Jačanje regionalnog sistema inovacija uključujući partnerstva između subjekata i istraživačkih jedinica - Poboljšanje postojeće zakonske regulative vezane za stvaranje poslovnih mreža i klastera - Povećanje radne snage na područjima koja su potrebna regiji - Jačanje upravljačkih vještina u kompanijama (naročito kompanijama koje rade sa visokim tehnologijama) - Poboljšanje kvaliteta života
Vrijeme realizacije
2014
Naslov strategije Strategija pametne specijalizacije Basilicata
Referentni zakon
Objavilo Regionalno vijeće Basilicata
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Donesen strateški dokument s ciljem poboljšanja efikasnosti regionalnih sistema odgovornih za realizaciju politike istraživanja i inovacija izbjegavanjem fragmentacije, obeshrabrivanja tendencija imitiranja regionalnih specijalizacija na sličnim područjima i razvojem inovativnih strategija na realističan i provodiv način
Opis i ciljevi Ciljevi su:
strategije - Poboljšanje odnosa između istraživačkih centara i lokalnih firmi - Usmjeravanje i pomaganje lokalnim firmama da iskoriste mogućnosti koje nudi tržište inovacija - Stimuliranje stvaranja javno privatnog partnersva u istraživanju i inovacijama - Podizanje nivoa aktraktivnosti Univerziteta Basilicata da bi se njegova istraživanja fokusirala na lokalne privredne sektore i tržišne mogućnosti - Dalji razvoj istraživačke infrastrukture i umrežavanje malih jedinica za istraživanje i inovacije - Povećanje broja istraživača - Veća mobilnosti istraživača - Stimuliranje stvaranja mreža MSP - Promocija internacionalizacije MSP - Korištenje javne potražnje kao poluge za stimuliranje procesa društvenih i tehnoloških inovacija
Mjere za realizaciju
Mjere su: - Programi javnih grantova - Javno sufinansiranje, uspostava odgovarajućih grant programa - Javni programi koji nude poticaje, uključujući i poreske olakšice i manje kamatne stope - Davanje subvencija istraživačima tehničkim stručnjacima radi podrške klasterima (struktura tri spirale) - Davanje subvencija i poticaja za mobilnost istraživača - Povećati interes za saradnju među ustanovama i naučno-istraživačkim centrima - Stimuliranje stvaranja novih klastera sa dodatnim subvencijama - Povećanje klasterskog umrežavanja
Vrijeme realizacije
2015
Naslov strategije Strategija pametne specijalizacija Calabria
Referentni zakon
Objavilo Regionalno vijeće Calabria
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Dokument S3 Strategije je rezultat tekućeg procesa uključivanja nekoliko sudionika iz Regije Calabria. Opći cilj predviđen regionalnom strategijom pametne specijalizacije je povećati kapacitet regionalnog proizvodnog sistema za inovacije kako bi se postigla veća konkurentnost na domaćem i stranom tržištu. Svrha S3 dokumenta je da se izradi „integralni proces inovacija“ ka jačanju ekonomskog razvoja putem identifikacije inovativnih potencijala i odabira ograničenog broja prioriteta.
Opis i ciljevi strategije
Opći cilj S3 Calabria je povećanje kapaciteta regionalnog proizvodnog sistema za inovaciju kako bi se postigla veća konkurentnost na domaćem i stranom tržištu. Prioritetna područja koja definiše strategija su: - Poljoprivreda i agrobiznis – zdravstvena ispravnost hrane, održiva proizvodnja, upravljanje agro-okolišem - Zelene tehnologije – razvoj novih tehnologija - Turizam i kultura – inovacije u turizmu - Logistika – zelena logistika, agrofood logistika, zaštita okoliša - ICT i napredni sistemi – digitalni ekosistemi - Ekološki i prirodni rizici – analiza i procjena rizika - Prirodne nauke – bolje razumijevanje kompleksnih bolesti.
Vrijeme realizacije
2015
Naslov strategije Strategija pametne specijalizacije Sicilija
Referentni zakon
Objavilo Regionalno vijeće Sicilije
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
S3 za Siciliju inspirisan je relevantnim Ključnim naprednim tehnologijama. Regionalna strategija naglašava koncept „vezane raznolikosti“ fokusirajući se na raspoložive izvore stimuliranja tehnološke diversifikacije a ne na sektorsku diversifikaciju.
Opis i ciljevi strategije
Opći ciljevi Strategije pametne specijalizacije na Siciliji su: - Jačanje regionalnog ekonomskog sistema - Podrška širenju inovativnih rješenja i usluga rukovođenih potražnjom - Promocija širenja kulture inovacija na svim nivoima društva Za S3 Sicilija relevantna su sljedeća područja: - Prirodne nauke – energija, pametni gradovi i zajednice - Turizam i kulturno nasljeđe, pomorska privreda - Agrofood
Vrijeme realizacije
2015
Slovenija
Naslov strategije Strategija pametnog razvoja Slovenije (S4)
Refrentni zakon
Objavila Vlada Republike Slovenije, Ured Vlade za razvoj i politiku evropske kohezije
Opis osnovne motivacije za
Cilj Strategije pametnog razvoja je ojačati konkurentnost i kapacitet za inovacije slovenske industrije, diversificirati i
definiranje strateških propisa
potaknuti rast postojeće industrije
Opis i ciljevi strategije
S4 se bavi širokim dijapazonom razvojnih politika vezanih za inovacije: 1) Promocija istraživanja i inovacija 2) Industrijska politika 3) Promocija poduzetništva 4) Obrazovanje 5) Ruralni razvoj 6) Međunarodni odnosi. S4 je identificirala prioritetna područja koja treba obraditi kao prioritet razvojne politike Slovenije, ali ona i optimizira ekosistem poslovnih inovacija koje podržavaju tu politiku.
Mjere za realizaciju
Predviđene mjere - Stvaranje poduzetničkih čvorišta i poticajnog okruženja na univerzitetima i javnim istraživačkim organizacijama, uključujući urede za prenos tehnologija, inkubatore, platforme za rano testiranje, kreativne centre, centre za saradnju među sektorima - Obezbjeđivanje grantova za pretpočetnu i početnu fazu razvoja kompanije, promocija investicija i masovnijeg finansiranja, transfer znanja između pojedinih sudionika, poticaji za nove firme - Monitoring i međunarodno umrežavanje, podrška integriranju stranih ekosistema, podrška zaštiti i marketingu IP, programi podrške novim firmama - Promocija inovacija u kompanijama i kreativnim centrima - Finansiranje u svrhu razvoja naučne izvrsnosti u širem području istraživanja - Priprema i implementacija zajedničkih istraživačkih projekata u industriji između privrednih subjekata i naučnih institucija - Istraživački i inovativni projekti putem kojih se razvijaju novi proizvodi, procesi i usluge - Podrška integraciji slovenskih partnera u međunarodne mreže, promocija istraživanja i privlačenje vrhunskih stranih stručnjaka u Sloveniju, uglavnom putem shema komplementarnih visoko konkurentnih međunarodnih poziva za ponude (ERA-NET, Inovativna Unija i Horizon 2020), sa fokusom na prošireno učešće u Horizon 2020 - Održiva proizvodnja hrane i turizam su specifične mjere - Inicirati procese koji omogućavaju jačanje službi za istraživanje i razvoj u kompanijama, naročito uključivanjem inter i multi-disciplinarnih vještina
- Jačanje specifičnih znanja, kompetencija, vještina i razvojnog puta uposlenika u kompanijama koje djeluju i integriraju se unutar prioritetnih područja S4.
Vrijeme realizacije
Septembar 2015
Hrvatska
Naslov strategije Strategija pametne specijalizacije Republike Hrvatske
Referentni zakon OG 150/11, 119/14
Objavila Vlada Republike Hrvatske
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Cilj Strategije pametne specijalizacije je transformacija hrvatske privrede i jačanje njene konkurentnosti
Opis i ciljevi strategije
Ciljevi Strategije pametne specijalizacije su poticanje ekonomskog rasta, povećanje investicija poslovnog sektora u istraživanje i razvoj, odgovor na aktuelne društvene izazove u Evropi, stvaranje novih radnih mjesta, naročito za visoko kvalificirane. Poseban se naglasak daje na efikasnu saradnju u sektorima ekonomske i naučne saradnje unutar područja gdje Hrvatska ima najveći potencijal za pametni, inkluzivni i održivi rast na bazi svojih prednosti i potencijala za poboljšanje i izvrsnost.
Vrijeme realizacije
2016-2020
Grčka
Naslov strategije Nacionalna istraživačka i inovativna strategija za pametnu
specijalizaciju 2014-2020 (RIS3)
Referentni zakon
Objavila Vlada Grčke, Generalni sekretarijat za istraživanje i tehnologiju
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških propisa
Grčki sistem istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija (RTDI) pokazuje prednosti kao što su uspješno učešće u sufinansiranim Okvirnim programima EU, značajnom učešću Grčke u međunarodnim istraživačkim mrežama i projektima Evropske mape puta za istraživačku infrastrukturu. Ovaj Strateški dokument ima za cilj pripremiti Grčku za S3 integraciju.
Opis i ciljevi strategije
Glavni cilj RIS3 je transformacija proizvodnog sektora kroz istraživanja, tehnološki razvoj i inovacije istovremeno ublažavajući regionalne disparitete i stvarajući održivo zapošljavanje.
RIS3 je izdvojio posebne prioritete unutar sljedećih osam područja: 1) Agrofood 2) Prirodne nauke i zdravlje – Pharma 3) Informacione i komunikacijske tehnologije 4) Energija 5) Okoliš i održivi razvoj 6) Tansport i logistika 7) Materijali – gradnja 8) Kultura – turizam – kulturne i kreativne industrije
Relevantne mjere koje treba realizirati su: 1) Pred-komercijalna nabavka – po prioritetima putem korištenja rezultata plaćenog istraživanja – za osmišljavanje novih proizvoda i usluga 2) Jačanje partnerstava RC / Univerziteta / TEI sa medijima radi razvoja ili realizacije relevantnih aplikacija, posebno u ICT (kao što su „disruptivne tehnologije“ / KET za širi sektor CCI). 3) Korištenje i primjena modernih alata i metodologija (ICT / tehnologije upravljanja sadržajima) 4) Primjena rezultata istraživanja radi poboljšanja interoperabilnosti elektronskog (kulturalnog) sadržaja, mapiranja i intenziviranja njegove ponovne upotrebe, jačanje MSP – putem inkubacijskih prostora – radi stvaranja inovativnih, na korisnike usmjerenih proizvoda i usluga (uključujući i mobilne aplikacije) sa personaliziranim karakteristikama koje koriste geoprostornu-temporalnu semantičku mrežu za CTCI i jačanje relevantnih start-up kompanija naslonjenih na istraživanje i razvoj. 5) Jačanje interdisciplinarnih znanja na područjima klasičnih studija, kulturnog nasljeđa i savremene kulture u kreativnoj privredi i odgovarajućim pilot aktivnostima / Veći pristup naučno-istraživačkoj infrastrukturi / Povećanje znanja radi sinergije CTVI sa drugim prioritetnim sektorima kako bi se unaprijedilo kulturni i turistički doživljaj 6) Mreže saradnje radi osmišljavanja tehnika (dijagnostičke tehnike, ahrivska/digitalna dokumentacija, održavanje, modeliranje, zaštita od prirodnih opasnosti / prijetnji i klimatskih uslova, invazivne tehnike i tehnike unapređivanja kulturnog nasljeđa) radi integriranog upravljanja pitanjima kulturnog nasljeđa, uz vidljivu primjenu na kulturnim odredištima, u provođenju otvorenih iskopavanja i rada u laboratorijama, te uvođenju inovacija u monitoring i organizacije operativne strukture specijaliziranog upravljanja destinacijama kulture i turizma. 7) Digitalne vještine, jačanje istraživačke aktivnosti u
društvenim naukama, klasičnim naukama, književnosti, umjetnosti, historiji CTCI kompleksu, kulturnom nasljeđu i savremenom upravljanju u kulturi i vještinama eksploatacije (npr. tumačenje kulturnih resursa, muzeologija, upravljanje arheološkim nalazištima), jačanje multidisciplinarnog istraživanja čime se zadovoljavaju potrebe posebnih oblika turizma, brendiranje / ponovno brendiranje, ciljani marketing, organizacija događaja 8) Međusobna povezanost lokalnih potreba / MSP specijaliziranih za mreže znanja, akvizicija inovativnih preduzeća, saradničko planiranje usluga 9) Snažnije umrežavanje i podrška otvorenim platformama kreativne saradnje predstavnika quad helix poticanjem učešća građana u pilot projektima za kulturu – turizam / kulturne – CI komplekse, kao i radi specifičnih oblika turizma 10) Podrška horizontalnim aktivnostima širenja i prenosa znanja među sudionicima 11) Aplikacija modela „primijeni ovdje, poboljšaj tamo“ kod uvođenja inovacija u proces i pružanje inovativnih usluga.
Vrijeme realizacije
2014-2020
A.3.2. ERDF Regionalni operativni program Evropska Komisija (Odluka CE 2015 br. 4814 od 14. Jula 2015) odobrila je Operativni program Friuli Venezia Giulia za Evropski regionalni razvojni fond (ERDF) u periodu 2014-2020 „Investicije za jačanje rasta i zapošljavanja“. Program obuhvata ukupna finansijska sredstava (ESF, Država, Regija) od 230.779.184,00 Eura. Sredstva se dijele na pet tematskih osovina (AT) koje odgovarajuću tematskim ciljevima (OT) vezano za Član 9 Uredbe br. 1303/2013: Osovina I – OT1 – Jačanje istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija: 77 mil. Eura Osovina II – OT3 – Jačanje konkurentnosti MSP: 76 mil. Eura Osovina III – OT4 – Podrška tranziciji prema nisko-ugljičnoj privredi u svim sektorima: 57 mil. Eura Osovina IV – Urbani razvoj: 11 mil. Eura Osovina V – AT – Tehnička pomoć: 9,2 mil. Eura Cilj inicijativa je: - Stvaranje novih radnih mjesta - Stvaranje novih start-up kompanija - Uspostava saradnje između preduzeća i istraživačkih centara - Ponovno aktiviranje spremnosti proizvodnih sistema na investicije - Rekonverzija energije u zgradama i urbani razvoj U narednim shemama dati su izvještaji o nekim specifičnim grantovima koji su objavljeni za aktivnosti ERDF Regionalnog programa i vezano za FVG S3, u pogledu aktivnosti 1.1.a, 1.2.a, 1.3.a, 1.3.b, 2.3.a.
Naslov programa/inicijative
POR-FESR 2014-2020 - Activnost 1.1.A
Referentna strategija
PAMETNA SPECIJALIZACIJA U FVG (S3) SVA STRATEŠKA PODRUČJA PROIZVODNOG LANCA
Geografsko područje Regija FVG
Javni fondovi (€), od toga:
Ukupno: 3.185.000,00
EU Fondovi 1.312.500,00
Državni fondovi 918.750,00
Regionalni fondovi 393.750,00
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Služba za proizvodne aktivnosti Regije FVG
Realizator Privredna komora FVG
Korisnici MSP u Friuli Venezia Giulia
Opis i ciljevi inicijative
Grant za MSP za nabavku usluga za tehnološke, strateške, organizacione i komercijalne inovacije
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
a) Troškovi vezani za patente b) Troškovi za konsultacije u vezi inovacija b) Troškovi za nabavku usluga vezanih za inovacije
Vrsta i intenzite javnih sredstava
a) 50% mikro i mala preduzeća b) 45% srednja preduzeća
Naslov programa/inicijative
POR FESR 2014-2020 – Aktivnost 1.2.a
Referentna strategija
PAMETNA SPECIJALIZACIJA U FVG (S3) STRATEŠKA PODRUČJA PROIZVODNIH LANACA: POMORSKE TEHNOLOGIJE, Agrofood, Pametno zdravlje
Geografsko područje Regija FVG
Javni fondovi (€), od toga:
9.000.000,00
EU Fondovi 4.500.000,00
Državni fondovi 3.150.000,00
Regionalni fondovi 1.350.000,00
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Služba za proizvodne aktivnosti Regije FVG
Realizator Služba za proizvodne aktivnosti Regije FVG
Korisnici Sva preduzeća u Friuli Venezia Giulia
Opis i ciljevi inicijative
Grant za preduzeća za projekat inovativnih procesa i organizacije
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Troškovi direktno vezani za projekte inovacija (zaposleni, alati, konsultacije, ostale usluge (testovi, certificiranje...) i nematerijalni kao što su patenti, know-how, materijali, opći troškovi
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Grant Varira od 50% DO 15% već prema veličini preduzeća
Naslov programa/inicijative
POR FESR 2014-2020 - Aktivnost 1.3.a
Referentna strategija
PAMETNA SPECIJALIZACIJA U FVG (S3) STRATEŠKA PODRUČJA PROIZVODNIH LANACA: Agroofood, Strateški proizvodni lanci: mašinstvo, pametne zgrade i kuće
Geografsko područje Regija FVG
Javni fondovi (€), od toga:
13.000.000,00
EU Fondovi 6.500.000,00
Državni fondovi 4.550.000,00
Regionalni fondovi 1.950.000,00
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Služba za proizvodne aktivnosti Regije FVG
Realizator Služba za proizvodne aktivnosti Regije FVG
Korisnici Sva preduzeća u Friuli Venezia Giulia
Opis i ciljevi inicijative
Grant za preduzeća u svrhu realizacije industrijskog istraživanja i primijenjenih razvojnih projekata
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Troškovi direktno vezani za projekat R&D (zaposleni, alati, konsultacije), ostale usluge (izrada prototipova, testovi, patentske usluge, certificiranje...) i nematerijalni kao što su patenti, know-how, materijali, opći troškovi
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Grant Varira od 70% do 20% već prema veličini preduzeća
Naslov programa/inicijative
POR-FESR 2014-2020 - Aktivnost 1.3.b Grantovi za R&D akvinosti u javno-privatnim projektima – Pomorske tenologije i Pametno zdravlje
Referentna strategija
PAMETNA SPECIJALIZACIJA U FVG (S3) STRATEŠKA PODRUČJA PROIZVODNIH LANACA-POMORSKE TEHNOLOGIJE
Geografsko područje Regija FVG
Javni fondovi (€), od toga:
7.500.000,00
EU Fondovi 3.750.000,00
Državni fondovi 2.625.000,00
Regionalni fondovi 1.125.000,00
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Služba za proizvodne aktivnosti Regije FVG
Realizator Služba za visoko obrazovanje – Centralna direkcija rada, obrazovanja, usavršavanja i Univerzitet – Regija Friuli Venezia Giulia
Korisnici Industrijska MSP u Friuli Venezia Giulia
Univerziteti i istraživačke organizacije, tehnoparkovi i tehnoklasteri
Opis i ciljevi inicijative
Grant MSP-ima za sljedeće projekte industrijskog istraživanja i razvoja u okviru S3 područja specijalizacije – pomorske tehnologije Standardni projekti: Kratkoročni projekti (12-15 mjeseci) Do 4 partnera Budžet između € 250.000,00 – € 500.000,00 Tehnološki nivo spremnosti TRL7 – Demonstracija sistemskog prototipa u radnom okruženju / TRL 8 sistem kompletiran i ocijenjen zadovoljavajućim Strateški projeti: Srednjeročni projekti (15-21 mjesec) Do 8 partnera TRL – TRL 6 tehnologija ocijenjena / demonstrirana u odgovarajućem okruženju Budžet između € 1.000.000 – € 2.000.000,00
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
a) Troškovi za zaposlene b) Troškovi za opremu, uređaje, instrumente c) Troškovi za materijalne robe i nematerijalni troškovi d) Troškovi za konsultancije i inovacije e) Troškovi za nabavku usluga vezanih za inovacije
Vrsta i intenzite javnih sredstava
a) mikro i mala preduzeća – istraživanje 75% - razvoj 55% b) srednja preduzeća – istraživanje 70% - razvoj 45% c) velika preduzeća – istraživanje 60% - razvoj 35% d) Univerzitet ili istraživačka organizacija – R&D 80%
Naslov programa/inicijative
POR-FESR 2014-2020 - Aktivnost 1.4 Podrška inovativnim start-up kompanijama i inicijativama gdje firme stvaraju nove firme
Referentna strategija
PAMETNA SPECIJALIZACIJA (S3) STRATEŠKA PODRUČJA PROIZVODNIH LANACA-POMORSKE TEHNOLOGIJE
Geografsko područje Regija FVG
Javni fondovi (€), od toga:
7.093.786,00
EU Fondovi 3.546.893,00
Državni fondovi 2.482.826,00
Regionalni fondovi 1.064.067,00
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Služba za proizvodne aktivnosti Regije FVG
Realizator Služba za pristup grantovima-Regija Friuli Venezia Giulia
Korisnici Inovativna preduzeća koja su se kvalifikovala kao inovativne start-up kompanije i od preduzeća stvorene kompanije sa
visoko inovativnim sadržajem koji se alternativno može sastojati od: a) R&D investicije u iznosu od najmanje 15% troškova b) Zaposleni koje čine najmanje 1/3 doktora, doktorskih kandidata, ili 2/3 osoba sa magisterijem c) Vlasništvo, licenciranje ili primjena registrovanog patenta
Opis i ciljevi inicijative
Ciljevi ove aktivnosti su: a) promocija osnivanja visoko inovativnih novih preduzeća koje obavljaju djelatnost u okviru područja koje pokriva Strategija pametne specijalizacije (S3) b) promocija stvaranja spin-off kompanija kao direktni izraz sektora istraživanja
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Aktivnosti obuhvataju finansijsku podršku za start-up kompanije u pred-početnoj fazi (tj. pilot faza gdje još nije osmišljen proizvod i preduzeće nije u potpunosti operativno; tako grant pokriva samo inovativnu ideju) i u početnoj fazi (faza u kojoj je započela proizvodna aktivnost ali komercijalna vrijednost proizvoda ili usluge još nije potvrđena).
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Pozivi za ovu aktivnost još nisu objavljeni.
Naslov programa/inicijative
POR-FESR 2014-2020 – Aktivnost 2.3.a 1 Pomoć MSP-ima kod tehnoloških investicija Poziv objavljen sa Odlukom Regionalnog vijeća FVG br. 1898 od 7. oktobra 2016. godine
Referentna strategija
Među kriterijima evaluacija za dobivanje sredstava mora se obratiti pažnja na usklađenost za Strategijom pametne specijalizacije S3 kad su u pitanju investicioni projekti vezani za područja specijalizacije i njihove tehnološke putanje.
Geografsko područje Regija FVG
Javni fondovi (€), od toga:
Poziv se finansira sa Euro 20.000.000 od kojih Euro 10.850.000 obezbjeđuje POR FESR finansijski plan i Euro 9.150.000 Adiktivni regionalni plan
EU Fondovi 10.000.000 (50%)
Državni fondovi 7.000.000 (35%)
Regionalni fondovi 3.000.000 (15%).
Vrijeme realizacije Programski period:2014-2020 Poziv za Aktivnost 2.3.1 1 otvoren je od 28.oktobra do 30. novembra 2016. godine
Programski subjekt Regija FVG – Centralna direkcija za proizvodne aktivnosti
Realizator Regija FVG – Služba za pristup preduzeća kreditima Posredno tijelo: FVG Unija Privrednih komora putem Privredne komore FVG
Korisnici MSP koji ispunjavaju zahtjeve iz poziva, a naročito one da
aplikant mora: a) Biti propisno osnovana firma upisana u Registar preduzeća i aktivna b) Imati na teritoriji Regije svoje sjedište ili poslovnu jedinicu gdje se u praksi primjenjuje investicioni projekat za koji je aplicirano
Opis i ciljevi inicijative
Sredstva se izdvajaju za investicione projekte koji koriste unapređenje tehnologije s ciljem povećanja konkurentnosti MSP. Aktivnosti se moraju provoditi uvođenjem odgovarajućih inovacija koje dovode do: a) Otvaranja novog pogona; ili b) Povećanja kapaciteta postojećeg pogona, ili c) Diversifikacije proizvodnje u svrhu proizvodnje proizvoda ili davanja usluga koje nisu nuđene ranije, ili d) Fundamentalne promjene u ukupnom procesu proizvodnje u postojećem pogonu
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Unutar ove aktivnosti finansira se nabavka i ugradnja: a) Mašina, alata, opreme, senzorskih sistema b) Hardvera i nematerijalnih sredstava kao što su sofver i licence koje su namijenjene za upotrebu sredstava za cilj pod tačkom a) gore c) Specializirane, tehnološke i informatičke savjetodavne usluge potrebne za procese planiranja za reorganizaciju i restrukturiranje kompanije, a koji su vezani za investicione projekte; ovaj iznos ne može biti veći od 30% od odobrenih troškove pod tačkom a) i b)
Vrsta i intenzitet javnih sredstava
Prema veličini aplikanta, minimalni iznos odobrenih sredstava za svaku aplikaciju je: Euro 50.000 (mikro preduzeća); Euro 75.000 (mala preduzeća); Euro 100.000 (srednja preduzeća). Maksimalni iznos pomoći za svaku aplikaciju ne može biti veći od Euro 500.000. Intenzitet pomoći koja se daje za prihvatljive troškove navedene pod a) i b) zavisi od vrste pomoći, u skladu sa odredbama Uredbe (EU) br. 651/2014: a) Investiciona pomoć MSP-ima (Član 17 Uredbe 651/2014) 20% prihvatljivih troškova (mikro i mala preduzeća); 10% prihvatljivih troškova (srednja preduzeća) b) Regionalna investiciona pomoć (Član 14 Uredbe 651/2014): 30% prihvatljivih troškova (mikro i mala preduzeća); 20% prihvatljivih troškova (srednja preduzeća) c) Pomoć u skladu sa Uredbom 1407/2013: 40% prihvatljivih troškova. Intenzitet pomoći za troškove navedene u prethodnom stavu pod c) iznosi 50% prihvatljivih troškova.
Naslov programa/inicijative
ROP Abruzzo ERDF
Referentna strategija
Geografsko područje Abruzzo
Javni fondovi (€), od toga:
231,509,780.00 €
EU Fondovi 115,754,890.00 € - ERDF
Državni fondovi 115,754,890.00 €
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Odjel za evropske odnose
Realizator Italija
Korisnici MSP
Opis i ciljevi inicijative
Program ima cilj ojačati privredni rast i doprinijeti postizanju ciljeva Evropa 2020 za pametni, održivi i inkluzivni rast. On treba da stvori nova radna mjesta i poveća produktivnost, naročito kod MSP. Finansiranje će se usmjeriti na inovacije i istraživanje i razvoj.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Istraživanje, tehnološki razvoj i inovacije PRIORITETNA OSOVINA 2 – Širenje digitalnih usluga PRIORITETNA OSOVINA 3 – Konkurentnost proizvodnih sistema PRIORITETNA OSOVINA 4 - Promocija nisko-ugljenične privrede PRIORITETNA OSOVINA 5 – Smanjenje hidrogeoloških rizika PRIORITETNA OSOVINA 6 – Zaštita i promocija prirodnih i kulturnih resursa PRIORITETNA OSOVINA 7 – Održivi urbani razvoj PRIORITETNA OSOVINA 8 - Tehnička pomoć TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda TO5 – Klimatske promjene i prevencija rizika Očekivani efekti: - Investicije u preko 400 MSP - Lakše osnivanje 120 novih MSP - Podrška shemama saradnje između preduzeća i R&D institucija i podrška za 250 MSP u razvijanju inovativnih proizvoda - Stvaranje novih 220 radnih mjesta, uključujući istraživače
- Smanjenje emisije CO2 za 1.890.000 tona.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, državni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Basilicata ERDF
Referentna strategija
Geografsko područje Basilicata
Javni fondovi (€), od toga:
826,031,332.00 €
EU Fondovi 413,015,666.00 € - ERDF
Državni fondovi 413,015,666.00 €
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Služba za planiranje i finansije, Regija Basilicata
Realizator Regija Basilicata
Korisnici MSP
Opis i ciljevi inicijative
Program promovira poslovne investicije u R&D i jača konkurentnost MSP. U isto vrijeme, očekuje se podrška prelasku na nisko-ugljeničnu privredu i investicijama u vodosnabdijevanju i tretmanu otpadnih voda radi zaštite okoliša. Osim toga, sredstva će se koristiti za zaštitu i promociju prirodnog i kulturnog blaga.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Jačanje istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija PRIORITETNA OSOVINA 2 – Povećanje korištenja ICT tehnologija, intenziviranje primjene ICT u e-upravi, e-zdravlju i e-nabavkama PRIORITETNA OSOVINA 3 – Promocija konkurentnosti MSP PRIORITETNA OSOVINA 4 – Podrška tranziciji prema nisko-ugljeničnoj privredi i efikasnom korištenju resursa PRIORITETNA OSOVINA 5 – Očuvanje i zaštita okoliša i efikasnije korištenje resursa, ponovno uspostavaljanje bioraznolikosti tla i promocija usluga na polju ekosistema, poboljašnje urbane sredine, regeneriranje i dekontaminacija nekadašnjih industrijskih lokacija (uključujući konverziona područja), konzervacija, zaštita, promocija i razvoj prirodnog i kulturnog nasljeđa PRIORITETNA OSOVINA 6 – Razvoj transportne i mrežne infrastrukture PRIORITETNA OSOVINA 7 – Promocija socijalne uključenosti, investiranja u zdravstvenu i socijalnu infrastrukturu PRIORITETNA OSOVINA 8 – Jačanje obrazovnog sistema
TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO10 – Obrazovanje i usavršavanje TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda TO6 – Efikasno upravljanje okolišom i resursima TO7 – Transportne i energetske mreže TO9 – Socijalna uključenost Očekivani efekti Povećanje troškova za R&D u vidu % GDP sa 0,1% na 0,15% Pokrivanje 100% stanovništva pristupom ultra-širokom opsegu do 30Mbps Reduciranje emisije GHG sa 1.704,2 na 1.450 (tona CO2 (ekv.)) Utrošak energije u preduzećima smanjen za 14,8 GWh 377.309 novih stanovnika obuhvaćeno poboljšanim vodosnabdijevanjem, a 312.000 novih stanovnika poboljšanim tretmanom otpadnih voda 100% zgrada obrazovnog sistema poštuju standarde sigurnosti 400 obnovljenih stambenih jedinica u urbanom području-25.000 m²
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, državni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Calabria ERDF ESF
Referentna strategija
Geografsko područje Calabria
Javni fondovi (€), od toga:
2,378,956,841.00 €
EU Fondovi 1,529,877,755.00 € - ERDF 254,339,876.00 € - ESF 1,784,217,631.00 € - UKUPNO
Državni fondovi 594,739,210.00
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Regija Calabria
Realizator Regija Calabria
Korisnici MSP
Opis i ciljevi inicijative
Program će promovirati poslovne investicije u istraživanje i inovacije i ojačati konkurentnost MSP
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Promocija istraživanja i inovacija PRIORITETNA OSOVINA 2 – Osmišljavanje digitalne agende PRIORITETNA OSOVINA 3 – Konkurentnost proizvodnih sistema PRIORITETNA OSOVINA 4 – Energetska efikasnost PRIORITETNA OSOVINA 5 – Prevencija rizika PRIORITETNA OSOVINA 6 – Zaštita i unapređenje okolišnog i kulturnog nasljeđa PRIORITETNA OSOVINA 7 – Izrada mreže održive mobilnosti PRIORITETNA OSOVINA 8 – Promocija održivog i kvalitetnog zapošljavanja PRIORITETNA OSOVINA 9 – Socijalna uključenost PRIORITETNA OSOVINA 10 – Obrazovanje i usavršavanje PRIORITETNA OSOVINA 11 - Administrativni kapaciteti TEMATSKI PRIORITETI: TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO10 – Obrazovanje i usavršavanje TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda TO5 – Klimatske promjene i prevencija rizika TO6 – Efikasno upravljanje okolišom i resursima TO7 – Transportne i energetske mreže TO8 – Zapošljavanje i tržište rada TO9 – Socijalna uključenost Očekivani efekti: Promocija 460 shema saradnje između preduzeća i istraživačkih institucija, Podrška za više od 2.000 preduzeća, Smanjenje CO2 ekv. emisije za 60.615 tona, 350.000 kuća će imati pristup širokopojasnom internetu od najmanje 100 Mbps, 160.000 novih tona otpada reciklirano, 200.000 ljudi će imati koristi od bolje usluge vodosnabdijevanja 40.000 ljudi će imati koristi od mjera zaštite od poplava, Ponuda mogućnosti zaposlenja za više od 10.000 ljudi (ESF) Ponuda mogućnosti zaposlenja za više od 9.500 mladih ljudi (ESF) Mogućnost pristupa tecijarnom i ekvivalentnom obrazovanju za više od 11.000 ugroženih osoba (ESF) Povećanje efikasnosti javne uprave putem obuke za više od 500 uposlenika (ESF)
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, ESF, državni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Emilia Romagna ERDF
Referentna strategija
Geografsko područje Emilia – Romagna
Javni fondovi (€), od toga:
481,895,272.00 €
EU Fondovi 240,947,636.00 € - ERDF
Državni fondovi
Regionalni fondovi 240,947,636.00 €
Vrijeme realizacije 2014 - 2020
Programski subjekt Regija Emilia – Romagna
Realizator Regija Emilia – Romagna
Korisnici MSP
Opis i ciljevi inicijative
Program ima cilj povećati inovacije poboljšanjem regionalnog sistema R&D; doprinijeti postizanju ciljeva Evropa 2020 za pametni, održivi i inkluzivni rast i promociju privatnih i javnih investicija u istraživanje uz istovremenu podršku inovacijama i proizvodnim investicijama u skladu sa regionalnom strategijom pametne specijalizacije (RIS3)
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Jačanje istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija PRIORITETNA OSOVINA 2 – Promocija konkurentnosti MSP PRIORITETNA OSOVINA 3 – Poboljšanje energetske efikasnosti i korištenja obnovljivih izvora u preduzećima radi pružanja pomoći u tranziciji na nisko ugljeničku privredu TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO10 – Obrazovanje i usavršavanje TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda TO6 – Efikasno upravljanje okolišom i resursima Očekivani efekti: - Povećan broj preduzeća koja provode R&D aktivnosti sa 29,35% na 35% - Smanjena potrošnja energije iz proizvodnih procesa u 20% industrijskih preduzeća i 25% uslužnih preduzeća - Stvaranje novih MSP a istovremeno konsolidiranje i razvoj postojećih preduzeća pomoću naprednih ICT alata - Razvoj i realizacija novih modela aktivnosti za MSP, naročito
u pravcu internacionalizacije
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, regionalni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Lombardia ERDF
Referentna strategija
Geografsko područje Lombardia
Javni fondovi (€), od toga:
970,474,516.00 €
EU Fondovi 485,237,258.00 € - ERDF
Državni fondovi
Regionalni fondovi 485,237,258.00 €
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Regija Lombardia
Realizator Regija Lombardia
Korisnici MSP
Opis i ciljevi inicijative
Glavna svrha programa je jačanje inovacija u područjima konkurentskih prednosti regije u skladu sa regionalnom strategijom specijalizacije (RIS3), da se poboljša konkurentnost regionalne privrede kroz jačanje kapaciteta MSP, bolju energetsku efikasnost u javnim zgradama i promociju održive urbane mobilnosti.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Jačanje i promocija istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija PRIORITETNA OSOVINA 2 – Promocija konkurentnosti MSP i lakši pristup kreditnim sredstvima PRIORITETNA OSOVINA 3 – Bolja energetska efikasnost, pametno upravljanje energijom i promocija održive urbane mobilnosti PRIORITETNA OSOVINA 4 – Širenje mreže širokog opsega i početak uvođenja mreža velikih brzina PRIORITETNA OSOVINA 5 – Putem integralnih aktivnosti podržati ekonomsku i socijalnu regeneraciju dva izdvojena urbana područja PRIORITETNA OSOVINA 6 – Promocija vrijednosti kulturnog i prirodnog nasljeđa u „internim područjima“ regije TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda
TO6 – Efikasno upravljanje okolišom i resursima TO9 – Socijalna inkluzija Očekivani efekti: Investicije u preko 1.600 preduzeća radi promovisanja poslovnih ulaganja u R&D; Broj firmi koje sarađuju sa R&D institucijama: 256 Lakše osnivanje novih inovativnih MSP, preko 5.600 preduzeća dobilo podršku, 600 preduzeća dobilo podršku kod uvođenja novih proizvoda 10.500 novih preduzeća obuhvaćeno je širokopojasnom mrežom velikih brzina Primarna potrošnja energije u javnim zgradama opala za 90 M Kwh/a, a CO2 se smanjio za 21.000 tona godišnje, 500 stanica za punjenje električnih vozila; 120 km novih biciklističkih staza; 1.200 novih/obnovljenih biciklističkih stanica, 2 nova voza čime se podržava multimodalna urbana mobilnost.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, regionalni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Marche ERDF
Referentna strategija
Geografsko područje Marche
Javni fondovi (€), od toga:
337,383,288.00 €
EU Fondovi 168,691,644.00 € - ERDF
Državni fondovi
Regionalni fondovi 168,691,644.00 €
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Regija Marche
Realizator Regija Marche
Korisnici MSP, istraživački centri
Opis i ciljevi inicijative
Program ima cilj rast i stvaranje novih radnih mjesta naglaskom na inovacije i poboljšanje regionalnog sistema istraživanja i razvoja. On ima iste ciljeve definirane u strategiji Evropa 2020 za pametni, održivi i inkluzivni rast. Cilj programa je povećati konkurentnost MSP i poboljšati širokopojasnu infrastrukturu i usluge. Na kraju, program će doprinijeti boljoj energetskoj efikasnosti u regiji kao i lakši pristup MSP kreditnim sredstvima.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Unapređenje istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija
PRIORITETNA OSOVINA 2 – Promocija konkurentnosti MSP PRIORITETNA OSOVINA 3 - Pomoć u tranziciji prema nisko-ugljeničnoj privredi u svim sektorima PRIORITETNA OSOVINA 4 - Proširenje infrastrukture i usluga širokopojasnog interneta TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda TO5 – Klimatske promjene i prevencija rizika TO6 – Efikasno upravljanje okolišom i resursima Očekivani efekti: Zapošljavanje 125 istraživača u tijelima koja su dobila pomoć Promocija 300 shema saradnje između kompanija i istraživačkih agencija Širenje širokopojasne infrastrukture za 440 KM, Omogućavanje da 1.080 preduzeća ostvari priključak na širokopojasnu infrastrukturu od najmanje 100 Mbps. Reduciranje emisije stakleničkih plinova za 20.000 tona ekv. ugljičnog dioksida (CO2) na godišnjem nivou Smanjenje potrošnje energije u industrijskim i servisnim preduzećima sa 43,9% na 37,9%, Povećanje privatnih investicija u istraživanje i inovacije za 69.000.000.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, regionalni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Molise ERDF ESF
Referentna strategija
Geografsko područje Molise
Javni fondovi (€), od toga:
153,607,454.00 €
EU Fondovi 52,950,497.00 €- ERDF 23,853,230.00 € - ESF
Državni fondovi
Regionalni fondovi 76,803,727.00 €
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Regija Molise
Realizator Regija Molise
Korisnici MSP, istraživački centri, inovativni parkovi
Opis i ciljevi inicijative
Cilj programa je stvaranje privrednog rasta i radnih mjesta, jačanje inovacija i konkurentnosti i poboljšanje regionalnog sistema R&D. On ima iste ciljeve definirane u strategiji Evropa 2020 za pametni, održivi i inkluzivni rast. Program će doprinijeti boljoj energetskoj efikasnosti u regiji kao i očuvati prirodno i kulturno nasljeđe. Program će također dopinijeti promociji sposobnosti Molisea da ostvari ključne EU i nacionalne razvojne prioritete na polju zapošljavanja i socijalne inkluzije kroz intervencije na opremi, u obrazovanju i usavršavanju uz istaknutu socijalnu dimenziju.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Unapređenje istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija PRIORITETNA OSOVINA 2 – Poboljšati i proširiti pristup ICT, uključujući poboljšanje ICT usluga PRIORITETNA OSOVINA 3 – Promocija konkurentnosti proizvodnog sistema PRIORITETNA OSOVINA 4 – Održiva energetska efikasnost i korištenje obnovljivih izvora energije kao i efikasna upotreba resursa PRIORITETNA OSOVINA 5 – Očuvanje i promocija prirodnog i kulturnog nasljeđa PRIORITETNA OSOVINA 6 – Doprinos stvaranju novih radnih mjesta PRIORITETNA OSOVINA 7 – Jačanje socijalne uključenosti i borba protiv siromaštva PRIORITETNA OSOVINA 8 – Podrška obrazovanju i usavršavanju PRIORITETNA OSOVINA 9 – Jačanje institucionalnih i administrativnih kapaciteta TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO10 - Obrazovanje i usavršavanje TO11 – Bolja javna uprava TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda TO6 – Efikasno upravljanje okolišom i resursima TO8 - Zapošljavanje i tržište rada T09 – Socijalna inkluzija Očekivani efekti: Pomoć u stvaranju 411 novih radnih mjesta Promocija 100 shema saradnje između preduzeća i istraživačkih ustanova, Pomoć za 440 preduzeća Povećanje proizvodnje energije iz obnovljivih izvora od 4,7
MW, Smanjenje CO2 ekv. emisija za 4.350 tona, Ponuda mogućnosti zaposlenja za više od 1.300 mladih ljudi Povećanje zadovoljstva klijenata uslugama javnog zapošljavanja sa 55% na 80%, Održiva socijalna ekonomija i ponuda puteva socijalne inkluzije do 2.600 ljudi, Veća efikasnost javne uprave kroz obuku više od 400 zaposlenih.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, ESF, regionalni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP PA Trento ERDF
Referentna strategija
Geografsko područje Autonomna provincija Trento
Javni fondovi (€), od toga:
108,668,094.00 €
EU Fondovi 54,334,047.00 €- ERDF
Državni fondovi
Regionalni fondovi 54,334,047.00 €
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Autonomna provincija Trento
Realizator Autonomna provincija Trento
Korisnici MSP, istraživački centri, inovativni parkovi
Opis i ciljevi inicijative
Cilj programa je jačanje inovacija i tehnološkog razvoja za poboljšanje konkurentnosti MSP u područjima komparativne prednosti Provincije u skladu sa njenom Strategijom pametne specijalizacije. Programom se također namjeravaju podići standardi energetske efikasnosti i promovirati korištenje obnovljive energije u preduzećima i javnim zgradama.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Jačati i promovirati istraživanje, tehnološki razvoj i inovacije, PRIORITETNA OSOVINA 2 – Promovirati konkurentnost i poboljšati pristup kreditnim sredstvima PRIORITETNA OSOVINA 3 – Održati energetsku efikasnost i korištenje obnovljive energije kao efikasno korištenje resursa ((€21.7 miliona - 20%) TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda
Očekivani učinci: Intenzivnija saradnja između R&D centara i preduzeća (cilj: 25 novih preduzeća koji sarađuju sa istraživačkim institucijama), Podrška za novih 80 preduzeća Stvaranje 180 radnih mjesta u potpomognutim preduzećima Reduciranje emisije CO2 za više od 6.600 tona.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, regionalni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Puglia ERDF ESF
Referentna strategija
Geografsko područje Puglia
Javni fondovi (€), od toga:
7,120,958,992.00 €
EU Fondovi 3,560,479,496.00 €- ERDF
Državni fondovi 3,560,479,496.00 €
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Regija Puglia
Realizator Regija Puglia
Korisnici MSP, istraživački centri, inovativni parkovi
Opis i ciljevi inicijative
Program u iznosu od €7 milijardi koji potiče od izvora Evropskog regionalnog fonda za razvoj i Evropskog socijalnog fonda (ERDF i ESF) ima cilj ojačati ekonomski rast i socijalna ulaganja u skladu sa ciljevima Evropa 2020 za pametni, održivi i inkluzivni razvoj.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – R&D projekti, istraživačke i inovativne aktivnosti u javnim i privatnim istraživačkim centrima uključujući umrežavanje, podršku klasterima i univerzitetima i poslovnim mrežama gdje primarnu korist uživaju MSP koja su usvojila R&I infrastrukturu PRIORITETNA OSOVINA 2 – Korištenje kvalitetne ICT tehnologije, ultra široki opseg do 100 Mbs, jačanje ICT aplikacija za e-upravu, e-učenje, e-inkluziju, e-kulturu i e-zdravlje. PRIORITETNA OSOVINA 3 – Konkurentnost MSP koji podržavaju inovativne procese, promoviranje poduzetništva postojećih MSP kao i poticanje osnivanja novih firmi, podrška internacionalizaciji i širenju naprednih kapaciteta za inovativne proizvode
PRIORITETNA OSOVINA 4 – Tranzicija prema nisko-ugljeničnoj privredi uz promoviranje energetske efikasnosti i obnovljivih izvora energije, pametne mreže i korištenja obnovljive energije u javnim zgradama i promoviranje strategija za održivu multimodalitetnu urbanu mobilnost PRIORITETNA OSOVINA 5 – Prilagođavanje klimatskim promjenama, prevencija i upravljanje rizicima > €163 miliona PRIORITETNA OSOVINA 6 – Očuvanje i zaštita okoliša i promocija efikasnosti resursa (sektori vodosnabdijevanja i otpadnih voda), ponovna uspostava bioraznolikosti i zemljišta i promocija usluga ekosistema, poboljšanje urbanog okoliša, regeneracija i dekontaminacija industrijskih lokacija (uključujući i područja konverzije), smanjenje aerozagađenja i promocija mjera za smanjenje buke. Konzervacija, zaštita i promocija prirodnog i kulturnog nasljeđa PRIORITETNA OSOVINA 7 – Promocija održivog transporta koji povezuje sekundardna i tercijarna čvorišta na TEN-T infrastrukturu, uključujući multimodalne čvorišne tačke, razvijanje i poboljšanje ekološki prihvatljivih nisko-ugljeničnih transportnih sistema i visokokvalitetnih interoperabilnih željezničkih sistema PRIORITETNA OSOVINA 8 – Promocija održivog i kvalitetnog zapošljavanja i podrška mobilnosti radne snage i modernizaciji institucija tržišta rada, pristup zapošljavanju za one koji traže posao i neaktivno stanovništvo, samozapošljavanje, poduzetništvo i otvaranje firmi uključujući inovativne mikro, MSP i prilagođavanje radnika, preduzeća i poduzetnica promjenama, aktivnom i zdravom starenju PRIORITETNA OSOVINA 9 – Promocija socijalne i aktivne inkluzije, borba protiv siromaštva i svakog vida diskriminacije, ulaganje u zdravstvenu i socijalnu infrastrukturu uključujući zdravstvenu njegu i socijalne usluge, fizičku, ekonomsku i socijalnu obnovu ugroženih zajednica u urbanim i ruralnim područjima i socio-ekonomsku integraciju marginaliziranih grupa kao što su Romi PRIORITETNA OSOVINA 10 – Obrazovanje i usavršavanje, tranzicija sa obrazovanja na rad PRIORITETNA OSOVINA 11 – Institucionalni kapaciteti javne uprave i sudionika PRIORITETNA OSOVINA 12 – Održivi urbani razvoj nužan za podršku integralnim aktivnostima za prevazilaženje ekonomskih, ekoloških, klimatskih, demografskih i socijalnih izazova koji utiču na regionalna urbana područja PRIORITETNA OSOVINA 13 – Tehnička pomoć Očekivani efekti:
Program će doprinijeti: - Povećanju javnog izdvajanja za R&D izražen u % GDP sa 0,5% na 0,7% i privatnih izdvajanja za R&D izražen u % GDP sa 0,19% na 0,25% - da se obuhvati 50% stranovništva ultra širokim opsegom do 100 Mbs - povećanju za dva poena stope privatnih investicija izraženoj u % GDP - povećanju vrijednosti izvora sa 12,6% na 18% izraženo u % Regionalnog GDP - osnivanje 1.500 novih preduzeća - reduciranje GHG emisija sa 38,546 na 33,535 (tona CO2 ekv.) - smanjenje od 12.000.000 kWf/godišnje primarne potrošnje energije javnih zgrada - sanacija 1,500 hektara zemljišta - povećanje za deset puta očekivanog broja posjeta potpomognutim destinacijama kulturnog i prirodnog nasljeđa - 320.000 novih stanovnika kojima se pruža usluga boljeg tretmana otpadnih voda - 100.000 hektara površina životnog staništa dobilo status zaštićenog područja - 450 hektara površine saniranog zemljišta - 20 km rekonstruiranih ili moderniziranih TEN-T željezničkih linija, 40 km rekonstruiranih ili moderniziranih TEN-T puteva - povećanje kapaciteta za brigu o djetetu ili obrazovne infrastrukture za novih 3.500 ljudi - 358 saniranih stambenih jedinica u urbanim područjima
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, državni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Sicilia ERDF
Referentna strategija
Geografsko područje Regija Sicilija
Javni fondovi (€), od toga:
4,557,908,024.00 €
EU Fondovi 3,418,431,018.00 €
Državni fondovi 1,139,477,006.00 €
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Regija Sicilija – Služba za privredu
Realizator Sicilija
Korisnici MSP, istraživački centri, inovativni parkovi
Opis i ciljevi inicijative
Cilj programa je stvaranje rasta i radnih mjesta poticanjem inovacija i konkurentnosti, te poboljšanjem efikasnog korištenja resursa. Programski ciljevi su isti kao i oni iz strategije Evropa 2020 za pametni, održivi i inkluzivni rast. Namjera je povećati konkurentnost MSP, jačati istraživanje i inovacije i ICT, zaštititi okoliš i promovirati efikasno korištenje resursa i razviti transportne mreže. Na kraju, program će doprinijeti poboljšanju energetske efikasnosti u regiji kao i tranziciju na nisko-ugljeničnu privredu.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Jačanje istraživanja, tehnološkog razvoja i inovacija PRIORITETNA OSOVINA 2 – Veći pristup ICT - digitalna agenda PRIORITETNA OSOVINA 3 – Promoviranje konkurentnosti MSP PRIORITETNA OSOVINA 4 – Potpomaganje tranzicije prema nisko-ugljeničnoj privredi PRIORITETNA OSOVINA 5 - Zaštita okoliša i efikasno korištenje
resursa PRIORITETNA OSOVINA 6 – Razvoj transportne i mrežne infrastrukture TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO10 - Obrazovanje i usavršavanje TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda TO5 – Klimatske promjene i prevencija rizika TO6 – Efikasno upravljanje okolišom i resursima TO8 - Zapošljavanje i tržište rada T09 – Socijalna inkluzija Očekivani efekti: Povećan broj preduzeća koja sarađuju sa istraživačkim tijelima (sa 56% na 67%) Ostvariti puni obuhvat stanovništva širokim opsegom 30 Mbps i 85% stanovništva širokim opsegom 100 Mbps, Potpora za 10.700 MSP i povećanje stope učešća proizvodnih preduzeća sa 16% na 30%, 10% smanjenja potrošnje energije u javnom sektoru i povećani stepen korištenja javnog saobraćaja sa 14,6% na 19,6% stanovništva; povećati prikupljanje posebnog otpada i recikliranje sa 13% na 65% i povećati procenat stanovništva koji je obuhvaćen uslugom prečišćavanja otpadnih voda sa 40% na 90%.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, regionalni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Umbria ERDF
Referentna strategija
Geografsko područje Umbria
Javni fondovi (€), od toga:
356,293,204.00 €
EU Fondovi 178,146,602.00 €
Državni fondovi 178,146,602.00 €
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Regija Umbria
Realizator Regija Umbria
Korisnici MSP, istraživački centri, inovativni parkovi, javne institucije
Opis i ciljevi inicijative
Glavna svrha programa je jačati inovacije u područjima komparativne prednosti u regiji u skladu sa strategijom pametne specijalizacije (RIS3), poboljšati konkurentnost regionalne privrede jačanjem kapaciteta MSP, poticati energetsku efikasnost u javnim zgradama i promovirati održivu urbanu mobilnost i valorizirati kulturno i prirodno regionalno nasljeđe.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Jačati i promovirati istraživanje, tehnološki razvoj i inovacije u sektorima koji su odabrani u "Strategiji pametne specijalizacije" PRIORITETNA OSOVINA 2 – Promocija konkurentnosti MSP i lakši pristup kreditnim sredstvima PRIORITETNA OSOVINA 3 – Podržavati energetsku efikasnost, pametno upravljanje energijom i obnovljive izvore energije u preduzećima i javnim zgradama PRIORITETNA OSOVINA 4 – Popularizirati kulturno i prirodno nasljeđe PRIORITETNA OSOVINA 5 – Proširiti mrežu širokog opsega i fazno uvesti mreže velikih brzina, uvoditi usluge ICT i jačati inovativne aplikacije u e-upravi PRIORITETNA OSOVINA 6 – Promovirati održivu urbanu mobilnost, ICT aplikacije i popularizirati turizam u urbanim područjima radi stvaranja „pametnih gradova“ u regiji TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda
TO6 – Efikasno upravljanje okolišom i resursima Očekivani efekti: Investiranje u 800 preduzeća s ciljem promocije poslovnog ulaganja u R&D i stimuliranje preko €30 miliona investicija u privatnom sektoru; broj firmi koje sarađuju sa istraživačkim institucijama:50 Omogućiti osnivanje novih inovativnih MSP, stimuliranje preko €50 miliona investicija privatnog sektora i omogućavanje lakšeg pristupa MSP kreditnim sredstvima 410 km optičkog kabla za spajanje 32 općine i industrijska područja na mrežu širokog opsega velikih brzina Primarna potrošnja energije u javnim zgradama smanjena za 3.500.000 kWh, dodatni kapaciteti za proizvodnju obnovljive energije za 9 MW; 2.000 novih korisnika energije spojeno na pametne mreže Povećanje očekivanog broja posjeta potpomognutim lokacijama kulturnog i prirodnog nasljeđa od 118.000 ljudi, popularizacija specifičnih urbanih turističkih područja i putem inovativnih ICT usluga, Promocija održive urbane mobilnosti sa 100 km novih ili moderniziranih tramvajskih i metro linija i uvođenje 40 novih vozila javnog prevoza sa niskom emisijom štetnih plinova.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, državni fondovi
Naslov programa/inicijative
ROP Veneto ERDF
Referentna strategija
Geografsko područje Veneto
Javni fondovi (€), od toga:
600,310,716.00 €
EU Fondovi 300,155,358.00 €
Državni fondovi 300,155,358.00 €
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Regija Veneto
Realizator Regija Veneto
Korisnici MSP, inovativni centri, istraživački centri, javni sektor
Opis i ciljevi inicijative
Cilj programa je jačanje ekonomskog rasta i doprinos postizanju ciljeva iz strategija Evropa 2020 za pametni, održivi i inkluzivni rast. Predviđeno je stvaranje novih radnih mjesta i povećanje produktivnosti, naročito u MSP. Sredstva
će biti usmjerena na inovacije i istraživanje i razvoj. Investicije u ICT će smanjiti jaz na polju digitalne tehnologije i poboljšati usluge koje nudi javni sektor, također s ciljem jačanja investicija u regiji. Na kraju, program će doprinijeti boljoj energetskoj efikasnosti regije, smanjiti emisije i potaknuti korištenje obnovljivih izvora.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Istraživanje, tehnološki razvoj i obnovljivi izvori energije PRIORITETNA OSOVINA 2 – Digitalna agenda PRIORITETNA OSOVINA 3 – Konkurentnost proizvodnih sistema PRIORITETNA OSOVINA 4 – Energetska održivost i kvalitet ž. sredine PRIORITETNA OSOVINA 5 – Seizmički i hidrološki rizik PRIORITETNA OSOVINA 6 – Održivi urbani razvoj PRIORITETNA OSOVINA 7 – Tehnička pomoć TEMATSKI PRIORITETI TA – Tehnička pomoć TO1 – Istraživanje i razvoj TO2 – Informacione i komunikacijske tehnologije TO3 – Konkurentnost MSP TO4 – Nisko-ugljenična privreda TO5 – Klimatske promjene i prevencija rizika TO6 – Efikasno upravljanje okolišom i resursima Najvažniji očekivani efekti: Investicije u blizu 6.400 preduzeća Omogućavanje 1.200 uspješnih shema saradnje između preduzeća, konkretno MSP i istraživačkih tijela Stvaranje novih 670 radnih mjesta za istraživače Proširenje ultra širokog opsega za preduzeća za 1.100 km Osnivanje 773 nova preduzeća Pomoć za 1.155 preduzeća kod uvođenja proizvoda koji dosad nisu bili na tržištu Stvaranje najmanje 1.700 novih stalnih radnih mjesta Pružanje novih ICT usluga za 100 gradova.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
ERDF, državni fondovi
A.3.3. Evropski socijalni fond – ESF Godine 2014, Evropska Komisija (Odluka C2014/9833, 17. decembar 2014) odobrila je Operativni program FVG iz Evropskog socijalnog fonda (ESF) 2014-2020 „Investicije koje potpomažu rast i zapošljavanje“.
Ovaj program ima sveobuhvatne izvore finansiranja (ESF, Država, Regija) od Euro 265.370.700,00. Sredstva se dijele na pet Tematskih osovina (TA), koje su uparene sa Tematskim ciljevima (OT), vezano za član 9 Uredbe br. 1303/2013: Osovina 1 – OT8 – Zapošljavanje - Euro 143.300.178,00 Osovina 2 – OT9 – Socijalna inkluzija i borba protiv siromaštva - Euro 53.074.140,00 Osovina 3 - OT10 - Obrazovanje i usavršavanje - Euro 65.015.822,00 Osovina 4 – OT11 – Institucionalni i administrativni kapaciteti - Euro 3.980.560,00 Osovina 5 – AT – Tehnička pomoć - Euro 3.980.560,00 Mora se naglasiti da FVG Operativni program iz ESF daje direktni ili indirektni doprinos realizaciji Strategiji EUSAIR (Jadransko-Jonska regija) kad je u pitanju Stub 1 (Plavi rast) - Nautičke i lučke usluge. Doprinos se daje kroz sljedeće aktivnosti: a) izrada Evropskog okvirnog direktorija (EQF) i realizacija državnog javnog sistema za certifikaciju kompetencija u svjetlu razvoja i poboljšanja vizuelnih uputstava kao što su ovjeravanje i certifikacija stečenih znanja (isto tako i neformalnih); b) internacionalizacija procesa učenja i međunarodna popularizacija univerziteta (ili sličnih ustanova), s naročitim naglaskom na promociju doktorskih studija u okviru državnih i internacionalnih mreža, što je usaglašeno sa strateškim linijama nacionalnog plana istraživanja. Konkretno, Regija FVG objavila je poziv za projekte regionalnim univerzitetima da se uspostave grantovi za industrijska istraživanja u saradnji sa lokalnim preduzećima. Dio ovih grantova usmjeren je na industrijske grane koje se oslanjanju na sektor nautike. Ovdje se mora pomenuti Poziv (objavljen u februaru 2016) za grant sredstva za istraživačke svrhe – Posebni program br. 25/15 – Podrška visokoškolskom poslijediplomskom studiju, poziv za dostavljanje projektnih prijedloga – Osovina 3 iz ESF operativnog programa 2015 – Usavršavanje i obrazovanje. A4. Priznavanje i realizacija inicijativa i projekata na regionalnom nivou u okviru nacionalnih programa za period 2014-2020 a koji su direktno ili indirektno naslonjeni na sektor brodogradnje i tehnologija koje se primjenjuju u brodogradnji A.4.1 Inicijative u okviru programa direktno naslonjenih na sektor brodogradnje
Naslov programa/inicijative
Grantovi za finansiranje projekata u sektoru brodogradnje
Referentna strategija
Ministarstvo infrastrukture i transporta – Odluka od 10. juna 2015, br. 196 (Službeni glasnik br. 222, od 24.09.2015)
Geografsko područje Italija, korisnicu moraju biti sljedeći: a) EU firme koje se bave brodogradnjom, remontom brodova i konverzijom brodova; ove firme moraju biti unesene u posebne liste koje su uspostavljene Članom 19 Zakon od
14.06.1989, br. 234. b) Brodarske firme, prema odredbama Člana 265 Zakona o plovidbi
Javni fondovi (€) Euro 5.000.000,00 počev od 2015. godine
Državni fondovi Euro 5.000.000,00 počev od 2015. godine
Vrijeme realizacije Od 24.09.2015 (datum ističe 60 dana nakon objave u Službenom glasniku Republike Italije)
Programski subjekt Vlada Italije
Realizator Ministarstvo infrasrukture i prometa – Generalna direkcija na nadzor nad lučkim vlastima, lučkom infrastrukturom, pomorskim i kopnenim vodenim saobraćajem
Korisnici EU firme koje se bave brodogradnjom, remontom brodova i konverzijom brodova; ove firme moraju biti unesene u posebne liste koje su uspostavljene Članom 19 Zakon od 14.06.1989, br. 234 (Član 1, stav 1, Odluka Ministarstva infrastrukture i prometa br. 196 od 10.06.2015. godine) Brodarske firme, prema odredbama Člana 265 Zakona o plovidbi, samostalno ili skupa sa drugim EU firmama, istraživačkim agencijama ili tijelima za širenje znanja (Član 1, stav 2. Odluke Ministarstva infrastrukture i prometa br. 196 od 10.06.2015).
Opis i ciljevi inicijative
Finansijska potpora u vidu učešća u pokrivanju troškova kako je predviđeno Zakonom br. 190 od 23.12.2014 („Zakon o stabilnosti budžeta 2015“); sredstva se daju R&D projektima koje su započele firme koje se bave brodogradnjom, remontom brodova, konverzijom brodova i brodskim prevozom.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Član 1, stav 1 Odluke Ministarstva infrastrukture i prometa br. 196 od 10.06.2015: grantovi za R&D projekte koji spadaju u jednu ili više kategorija istraživanja: a) osnovno istraživanje b) industrijsko istraživanje c) eksperimentalni razvoj d) studije izvodljivosti e) organizacione inovacije f) procesne inovacije Član 1, stav 2. Odluke Ministarstva infrastrukture i prometa br. 196 od 10.06.2015: grantovi za projekte na temu: a) organizacione inovacije b) procesne inovacije
Vrsta i intenzitet javnih sredstava
Učešće u pokrivanju troškova u skladu sa važećim zakonima EU o državnoj pomoći za istraživanje, razvoj i inovacije, sa posebnim naglaskom na EU Uredbu br. 651/2014 o prihvatljivim troškovima i maksimalno dozvoljenoj pomoći.
Naslov programa/inicijative
Strategija pomorskog razvoja Republike Hrvatske
Referentna strategija
OG 181/2004, 76/2007, 146/2008, 61/2011 i 56/2013, 150/2011
Objavila Vlada Republike Hrvatske
Opis osnovne motivacije za definiranje strategije
Cilj Strategije je definiranje pravaca pomorskog razvoja kao jedne od najvažnijih privrednih grana Republike Hrvatske, s ciljem povećanja bruto domaćeg proizvoda, definiranja prinicipa održivog razvoja, promocije kulture i zaštite morskog staništa
Opis i ciljevi strategije
Cilj Strategije je ojačati ulogu pomorskih aktivnosti u razvoju i konkurentnosti Hrvatske kroz politike i inicijative za održivi rast ekonomskih aktivnost na moru i na obali. Isto tako, cilj je povećati uticaj hrvatskog pomorskog sektora na evropskom i svjetskom tržištu. Neposredni ciljevi Strategije su povećati bruto tonažu hrvatske flote, podići udio pomorskog prevoza u u odnosu na druge vidove prevoza, podići nivo kvaliteta brodarstva i obezbijediti njegovu dugoročnu konkurentnost, itd.
Vrijeme realizacije 2014-2020
A.4.2 Inicijative u okviru programa indirektno vezanih za sektor brodogradnje Talijansko Ministarstvo ekonomskog razvoja promoviralo je dvije inicijative koje finansira Fond za održivi rast. Njihova je namjera promoviranje većih R&D projekata: a) u sektoru ICT i elektronskih komunikacija, u skladu sa Talijanskom digitalnom agendom; b) u tzv. sektoru održive industrije. Što se tiče sektora iz polja našeg interesa, korisnici grantova mogu biti industrijske (i zanatske) firme, inovativna start-up preduzeća i istraživački centri, kako to stoji u sljedećim shemama detaljno opisanih u dva poziva. Još jedan poziv koji je objavilo ministarstvo ekonomskog razvoja također je relevantno za sektor: on se odnosi na R&D projekte u tehnološkim sektorima kako je to naznačeno u Okvirnom R&I programu Horizon 2020.
Naslov programa/inicijative
Poziv za R&D velike projekte koji se finansiraju iz Revolving fonda koji pruža potporu preduzećima i investicijama u istraživanje (FRI) – Odluka generalnog direktora – Generalna direkcija za finansijke poticaje preduzećima (Ministarstvo ekonomskog razvoja), 14.07.2016 – Odluka Ministarstva ekonomskog razvoja, 15.10.2014 (Održiva industrija), vezano za Fond za održivi rast, Član 23, stav 3, 22.06.2012, br. 83 koja je pretvorena u Zakon broj 134 dana 07.08.2012. godine.
Referentna strategija
-
Geografsko područje Italija
Javni fondovi (€), od 350.000.000,00 za podršku fondovima (FRI)
toga: 60.000.000 kao direktno učešće u troškovima (Fond za održivi rast)
Državni fondovi 410.000.000,00
Vrijeme realizacije Od 26.10.2016. godine
Programski subjekt Vlada Italije – Ministarstvo ekonomskog razvoja
Realizator Vlada Italije – Ministarstvo ekonomskog razvoja
Korisnici a) preduzeća koja se bave industrijskim aktivnostima u izradi proizvoda ili pružanju usluga (isto tako transport), uključujući zanatska preduzeća; b) agro-industrijska preduzeća, uglavnom koja se bave industrijskom djelatnošću c) preduzeća koja obavljaju pomoćne djelatnosti za one pod a) i b) d) istraživački centri koji imaju status pravnog lica e) inovativne start-up kompanije.
Opis i ciljevi inicijative
Sredstva koja obezbjeđuje Revolving fond za pomoć preduzećima i investicijama u istraživanje namijenjeni su za promociju R&D projekata održivog rasta, zelenije, konkurentnije i efikasnije (po pitanju resursa) privrede, aktiviranjem specifičnih Ključnih naprednih tehnologija (KET).
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Industrijska istraživanja i aktivnosti eksperimentalnog razvoja koje se provode u Italiji, uz blisku međusobnu vezu u pogledu krajnjeg cilja projekta. Aktivnosti su namijenjene za realizaciju novih projekata, procesa ili usluga, ili značajno poboljšanje postojećih, uz korištenje KET-a.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Preferencijalno finansiranje, angažiranje FRI resursa maksimalno do 70% od prihvatljivih troškova. Dodatno učešće u troškovima putem fonda za resurse održivog razvoja maksimalno do 100% prihvatljivih troškova (10% bankarskog finansiranja)
Naslov programa/inicijative
Poziv za R&D velike projekte koji se finansiraju iz Revolving fonda koji pruža potporu preduzećima i investicijama u istraživanje (FRI) – Odluka generalnog direktora – Generalna direkcija za finansijke poticaje preduzećima (Ministarstvo ekonomskog razvoja), 14.07.2016 – Odluka Ministarstva ekonomskog razvoja, 15.10.2014 (Održiva industrija), vezano za Fond za održivi rast, Član 23, stav 3, 22.06.2012, br. 83 koja je pretvorena u Zakon broj 134 dana 07.08.2012. godine.
Referentna strategija
-
Geografsko područje Italija
Javni fondovi (€), od 350.000.000,00 za podršku fondovima (FRI)
toga: 60.000.000 kao direktno učešće u troškovima (Fond za održivi rast)
Državni fondovi 410.000.000,00
Vrijeme realizacije Od 26.10.2016. godine
Programski subjekt Vlada Italije – Ministarstvo ekonomskog razvoja
Realizator Vlada Italije – Ministarstvo ekonomskog razvoja
Korisnici a) preduzeća koja se bave industrijskim aktivnostima u izradi proizvoda ili pružanju usluga (isto tako transport), uključujući zanatska preduzeća; b) agro-industrijska preduzeća, uglavnom koja se bave industrijskom djelatnošću c) preduzeća koja obavljaju pomoćne djelatnosti za one pod a) i b) d) istraživački centri koji imaju status pravnog lica e) inovativne start-up kompanije.
Opis i ciljevi inicijative
Sredstva koja obezbjeđuje Revolving fond za pomoć preduzećima i investicijama u istraživanje namijenjeni su za promociju R&D projekata održivog rasta, zelenije, konkurentnije i efikasnije (po pitanju resursa) privrede, aktiviranjem specifičnih Ključnih naprednih tehnologija (KET).
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Industrijska istraživanja i aktivnosti eksperimentalnog razvoja koje se provode u Italiji, uz blisku međusobnu vezu u pogledu krajnjeg cilja projekta. Aktivnosti su namijenjene za realizaciju novih projekata, procesa ili usluga, ili značajno poboljšanje postojećih, uz korištenje KET-a.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Preferencijalno finansiranje, angažiranje FRI resursa maksimalno do 70% od prihvatljivih troškova. Dodatno učešće u troškovima putem fonda za resurske održivog razvoja maksimalno do 100% prihvatljivih troškova (10% bankarskog finansiranja)
Naslov programa/inicijative
Fond za održivi razvoj iz kojeg se podstiču veliki R&D projekti u sektorima ICT i elektronskih komunikacija, u okviru realizacije talijanske digitalne agende. Poziv je uslijedio prema Odluci Ministarstva ekonomskog razvoja izdatoj 15.10.2014. godine.
Referentna strategija
Talijanska digitalna agenda
Geografsko područje Italija
Javni fondovi (€), od toga:
176.000.000,00
Državni fondovi 176.000.000,00
Vrijeme realizacije Od juna 2015. godine
Programski subjekt Vlada Italije – Ministarstvo ekonomskog razvoja
Realizator Vlada Italije – Ministarstvo ekonomskog razvoja
Korisnici a) preduzeća koja se bavi djelatnostima navedenim u Članu 2195 Građanskog zakona, stav 1) i 3), uključujući i zanatske firme pomenute u Zakonu br. 443od 08.08.1985, b) agro-industrijska preduzeća, uglavnom koja se bave industrijskom djelatnošću c) preduzeća koja se bave pomoćnim djelatnostima iz Člana 2195 Građanskog zakona, za račun preduzeća navedenih pod a) i b) d) istraživački centri koji imaju status pravnog lica e) subjekti navedeni pod a), b), c) i d) kao inovativna start-up preduzeća prema Članu 25, klauzula 2 od 18.10.2012, broj 179, koja je pretvorena u Zakon br. 221 dana 17.12.2012.
Opis i ciljevi inicijative
Poticaji za R&D projekte koji moraju biti: a) veliki po obimu, u skladu sa odredbama Člana 4, klauzula 2, a) b) usklađeni sa glavnim ciljevima talijanske digitalne agende, c) namijenjeni najvećem mogućem korištenju ICT potencijala u pogledu jačanja inovacija, ušteta, ekonomskog rasta i zapošljavanja, konkurentnosti; projekti moraju dovesti do postizanja održivih socio-ekonomskih beneficija, zahvaljujući jedinstvenom tržištu koji se bazira na brzom i ultra brzom internetu na interoperabilnim IT aplikacijama, d) takvi da mogu ostvariti značajan uticaj na razvoj proizvodnog sistema i na privredu zemlje, uz uvođenje KET-a kako to definira okvirni program Horizon 2020.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Projekti prihvatljivi za finansiranje realiziraju se na talijanskom tlu i podrazumijevaju industrijsko istraživanje i eksperimentalni razvoj, uz blisku povezanost sa ciljevima projekta. Aktivnosti su usmjerene na realizaciju novih projekata, procesa ili usluga, ili na značajno unapređenje postojećih, uz korištenje KET-a sa pozitivnim efektima na relevantne sektore.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Iznos prihvatljivih troškova za R&D projekte mora se kretati između 5 i 40 miliona Eura. Grantovi se daju uz poštivanje maksimalnog dozvoljenog iznosa određenog Uredbom 651/2004. Preferencijalno finansiranje može da pokrije sljedeće maksimalne procente prema veličini aplikanta: a) 60% za mala i srednja preduzeća b) 50% za velika preduzeća. Fond za održivi rast može obezbijediti dodatno učešće u troškovima koji ne prelaze 15% od prihvatljivih troškova (za mala i srednja preduzeća) ili 10% prihvatljivih troškova (za velika preduzeća).
Naslov programa/inicijative
Nacionalni operativni program (PON) „preduzeća i konkurentnost“ 2014-2020 ERDF poziv za R&D projekte
Referentna strategija
Nacionalna strategija pametne specijalizacije (SNS)
Geografsko područje Manje razvijene talijanske regije (Basilicata, Calabria, Campania, Apulia i Sicilija) i talijanske regije u tranziciji (Abruzzo, Molise i Sardinija) Ministarstvo je obezbijedilo udio koji ne prelazi 35% ukupnih sredstava, zajednički projekti mogu se provesti i u drugim područjima Italije izvan manje razvijenih i regija u tranziciji (npr. regijama Sjeverne Italije). U tim slučajevima moguće je koristiti grantove tamo gdje je pomenuti udio u sredstvima neophodan za postizanje ciljeva projekta.
Javni fondovi (€), od toga:
183.600.000
EU fondovi 180.000.000 (od kojih 150.000.000 z a manje razvijene regije i 30.000.000 za regije u tranziciji). Sredstva obezbjeđuje ERDF Nacionalni operativni program 2014-2020
Državni fondovi 3.600.000 (Fond za održivi razvoj)
Vrijeme realizacije Poziv će biti otvoren od 13.12.2016 (kako to nalaže odluka Ministarstva od 1. Juna 2016 i Odluka generalnog direktora ministarstva od 11. Oktobra 2016.
Programski subjekt Vlada Italije – Ministarstvo ekonomskog razvoja
Realizator Vlada Italije – Ministarstvo ekonomskog razvoja
Korisnici a) preduzeća koja se bavi djelatnostima navedenim u Članu 2195 Građanskog zakona, stav 1) i 3), uključujući i zanatske firme pomenute u Zakonu br. 443od 08.08.1985, b) agro-industrijska preduzeća, uglavnom koja se bave industrijskom djelatnošću c) preduzeća koja se bave pomoćnim djelatnostima iz Člana 2195 Građanskog zakona, za račun preduzeća navedenih pod a) i b) d) istraživački centri koji imaju status pravnog lica Korisnici mogu biti i istraživačka tijela, profesionalci, spin-off kompanije samo u slučaju zajedničkih projekata koje su dostavili sa jednim ili više gore navedenih subjekata.
Opis i ciljevi inicijative
I progetti ammissibili alle agevolazioni devono prevedere la realizzazione di attività di ricerca industriale e di sviluppo sperimentale, finalizzate alla realizzazione di nuovi prodotti, processi o servizi o al notevole miglioramento di prodotti, processi o servizi esistenti, tramite lo sviluppo delle tecnologie, riconducibili alle aree tematiche individuate dalla Strategia nazionale di specializzazione intelligente.
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Projekat može obuhvatiti sljedeće troškove: Zaposlene u firmi-aplikantu Novoizrađene alate i opremu, Konusltantske i druge usluge za uspostavljanje R&d PROJEKTA, Opće troškove za 25% prihvatljivih troškova ili vrijednost iskorištenog materijala
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Troškovi projekta ne mogu biti niži od Euro 800.000, niti viši od Euro 5.000.000. Grantovi se daju unutar maksimalne stope pomoći u skladu sa EU Uredbom br. 651/2014, kao preferencijalno finansiranje za 20% prihvatljivih troškova i kao doprinos u pokrivanju troškova. Troškovi i izdaci vezani za industrijsko istraživanje mogu imati sljedeće iznose: 1) 60% za mala preduzeća 2) 50% za srednja preduzeća 3) 40% za velika preduzeća 4) 47% za istraživačke institucije Troškovi i izdaci vezani za aktivnosti eksperimentalnog razvoja mogu imati sljedeće iznose: 1) 35% za mala preduzeća 2) 25% za srednja preduzeća 3) 15% za velika preduzeća 4) 22% za istraživačke institucije
Osim gore navedenih grantova koje je objavilo Ministarstvo ekonomskog razvoja, moraju se pomenuti još neki instrumenti gdje Vlada Italije (Ministarstvo obrazovanja, univerziteta i istraživanja) igra ključnu ulogu. Oni potpomažu istraživačke aktivnosti direktnom potporom za tehnološke klastere i u području plave ekonomije. Najnoviji takav poziv objavljen je u okviru Nacionalnog programa za istraživanje 2015-2020 čije će osnovne karakteristike također biti predočene.
Naslov programa/inicijative
Nacionalni program za istraživanje (PNR) 2015-2020
Referentna strategija
Kohezione politike EU Državna strategija pametne specijalizacije (SNSI)
Geografsko područje Italija
Poziv objavio Ministarstvo za obrazovanje, univerzitete i istraživanje
Javni fondovi (€), od toga:
Ukupna sredstva: 2.500 miliona Eura (mimo 8.000 mil. Eura koje Ministarstvo daje univerzitetima i državnim istraživačkim institucijama)
Opis osnovnih podataka i
Nacionalni program za istraživanje je platforma čiji cilj je poticati na industrijsku konkurentnost i razvoj zemlje putem
motivacije za definiranje projekta
korištenja instrumenata znanja. PNR je instrument koji obuhvata i državne i resurse EU, naročito one koje pružaju Koheziona politika i Horizon 2020. PNR djeluje kao koherentni faktor i realizator Nacionalne strategije pametne specijalizacije (SNSI).
Opis ciljeva Programa
PNR je izdvojio dvanaest specijalističkih područja kompetencije, među koje spada: Plavi rast, energija, pametna industrija, održiva mobilnost. Programske aktivnosti PNR nadalje su izdvojile šest fundamentalnih programa (internacionalizacija, ljudski kapital, istraživačka infrastruktura, javno-privatno, jug zemlje, efikasnost i kvalitet troškova). Plavi rast je uključen u dva relevantna Programa: a)Internacionalizacija (Fond otvoren u periodu 2015-2017: 80,5 mil. Eura) – Internacionalna saradnja u strateškim projektima PRIMA (Partnerstvo u istraživanjima i inovacijama na području Mediterana) i Blue Med (razvojni ili R&D programi i izrada Agende za strateška istraživanja i inovacije; PNR podržava ove aktivnosti u okviru Nacionalnog tehnološkog klastera „Plavi rast“) b) Javno-privatni programi industrijskog istraživanja – (Fond otvoren u periodu 2015-2017: 432,5 mil. Eura). Industrijsko istraživanje je u PNR prikazano kao ključni faktor ekonomskog razvoja; podrška ulaganjima u inovacije provodi se preko Nacionalnih tehnoloških klastera (CTN) koji djeluju kao platforma za poticanje stalnog dijaloga između javnih istraživačkih institucija i preduzeća. Četiri nova klastera (među kojima i Plavi rast i Energija) planirana su uz osam postojećih (među njima su Mobilnost vodom i kopnom i Pametna industrija). Resursi za industrijsko istraživanje treba da obuhvate osim tradicionalnih i inovativne instrumente kao što su demonstratori inovativnih proizvoda i procesa, pred-komercijalna nabavka, žive laboratorije, takmičarske nagrade).
Vrijeme realizacije 2015-2020
Naslov programa/inicijative
Poziv za uspostavu i jačanje tehnoloških klastera
Referentna strategija
Saopćenje Komisije COM (2008) 652 „Put prema klasterima svjetske klase u Evropskoj Uniji“ Saopćenje Komisije COM (2011) 808 vezano za Horizon 2020 – Okvirni program za istraživanje i inovacije
Geografsko područje Italija
Javni fondovi (€), od toga:
408 miliona Eura
EU fondovi 20 miliona Eura
Državni fondovi 368 miliona Eura iz Fonda za istraživačke aktivnosti 20 iz Revolving fonda
Vrijeme realizacije Poziv je aktuelan od juna 2012 do septembra 2020
Programski subjekt Ministarstvo obrazovanja, univerziteta i istraživanja (MIUR)
Realizator Ministarstvo obrazovanja, univerziteta i istraživanja (MIUR)
Korisnici Aplikacije mora dostaviti Nacionalna agencija za koordinaciju i upravljanje klasterima. Uključeni subjekti: preduzeća, univerziteti, ostale javne i privatne istraživačke institucije.
Opis i ciljevi inicijative
Poticanje i razvoj Nacionalnog tehnološkog klastera, vrednovanje inicijativa koje je aktivirao MIUR, vezano za osnivanje osam Nacionalnih tehnoloških klastera (naročito relevantni su oni koji se odnose na Kopnene i vodene sisteme mobilnosti, Energiju, Pametnu industriju).
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
U pozivu je MIUR tražio dostavljanje: a) strateških ekonomskih planova (barem petogodišnjih, koji naglašavaju kombinaciju procesa i aktivnosti namijenjenih sticanju naprednih znanja i tehnologija, njihovo ukorjenjivanje na lokalnom, državnom i evropskom nivou, kao i jačanje regionalnog procesa pametne specijalizacije) b) projekata industrijskog istraživanja (koji također uključuju eksperimentalni razvoj i obuku).
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Minimalni iznos projekta je bio 10 miliona Eura, maksimalni 12 miliona Eura. Vrijeme realizacije ne smije biti duže od 36 mjeseci. Prihvatljivi troškovi: a. Troškovi osoblja (istraživači, tehničari i drugo pomoćno osoblje) b. Troškovi opreme i alata c. Konsultantske i slične usluge (koje ne prelaze 10% ostalih prihvatljivih troškova) d. Troškovi zemljišta i izgradnje
Naslov programa/inicijative
Poziv za razvijanje i jačanje četiri nova tehnološka klastera
Referentna strategija
Nacionalna strategija pametne specijalizacije (SNSI) Strategije na koje se poziva Nacionalni program za istraživanje (PNSR) 2015-2020
Geografsko područje Italija
Javni fondovi (€), od toga:
3 miliona Eura
Državni fondovi 3 miliona Eura (Sredstva iz Specijalnog integrativnog fonda za istraživanje – FISR)
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 6.septembra do 13. oktobra 2016 Maksimalno trajanje projekta je 36 mjeseci (uz mogućnost produženja koje ne prelazi 12 mjeseci)
Programski subjekt Ministarstvo obrazovanja, univerziteta i istraživanja (MIUR)
Realizator Ministarstvo obrazovanja, univerziteta i istraživanja (MIUR)
Korisnici Preduzeća, univerziteti, istraživačke institucije, eventualno drugi subjekti (maksimalno osam aplikanata). Aplikanti moraju obavezno uključivati Univerzitet ili istraživačku instituciju.
Opis i ciljevi inicijative
Razvoj i jačanje četiri nova nacionalna tehnološka klastera s ciljem razvoja znanja, tehnologije i inovativnih aplikacija u sljedećim tematskim područjima: -Plavi rast (pomorska privreda) -Energija (poziv također uključuje Dizajn i „Made in Italy“ kao i tehnologije koje su vezane za kulturno nasljeđe)
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Aplikacija obavezno mora sadržavati sljedeće: Dva projekta za razvoj industrijskog istraživanja gdje će se valorizirati veze između osnovnog i industrijskog istraživanja i obuhvatiti i eskperimentalni razvoj; Akcioni plan u trajanju od najmanje pet godina, uz opis tehnoloških trajektorija za aktivnosti klastera, organizacioni model klastera, profesionalne reference za precizno određene pozicije, spin-off i start-up, finansijsko-ekonomski plan, plan distribucije informacija.
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Učešće u troškovima od najviše 50% odobrenih prihvatljivih troškova, za iznos koji ne prelazi Euro 350.000 za svaki projekat i Euro 700.000 za svaki projekat klastera. Prema EU Uredbi 651/2014, maksimalni iznos javnih sredstava može se smanjiti imajući u vidu maksimalni procenat pomoći od 50% (industrijsko istraživanje) i 25% (eksperimentalni razvoj). Prihvatljivi troškovi: zaposleni, oprema i alati, troškovi zemljišta i objekata, istraživanje, tehnički i troškovi patenta.
Hrvatska
Naslov programa/inicijative
OG 181/04, 76/07, 146/08, 61/11, 56/13, 26/15 – Pomorski zakon
Realizator Parlament Hrvatske
Korisnici Novi poduzetnici ili kompanije koje zadovoljavaju tražene kriterije
Opći ciljevi Ugovorni ili drugi obligatorni odnosi koji se odnose na brodove, registraciju brodova, ograničenje odgovornosti brodara i osiguranja brodova
Vrsta prihvatljivih Brodogradnja
aktivnosti
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Grantovi i kreditna sredstva
Naslov programa/inicijative
Strategija razvoja klastera
Referentni dokument
2011
Objavilo: Ministarstvo privrede, rada i poduzetništva
Opis osnovne motivacije za definiranje strategije
Cilj Strategije je jačanje postojećih regionalnih prednosti, konkurentnosti i inovacija
Opis i ciljevi strategije
Ciljevi Strategije su: povećati izvoz i omogućiti pristup novim tržištima, transfer i uvođenje novih tehnologija u hrvatsku privredu, poboljšati okvirne uslove za inovacije ostvarujući veze između različitih komplementarnih sektora i posredničkih organizacija, uvođenje i poboljšanje standarda i procesa kvaliteta u klasterima i članicama klastera.
Vrijeme realizacije 2011-2020
Naslov programa/inicijative
Strategija za razvoj poduzetništva u Hrvatskoj 2013-2020
Referentni dokument
136/2013
Objavilo: Ministarstvo poduzetnišva i obrta Republike Hrvatske
Opis osnovne motivacije za definiranje strategije
Cilj Strategije je jačanje poduzetničkih potencijala i unapređenje poduzetničke kulture
Opis i ciljevi strategije
Ciljevi Strategije su: poboljšati efikasnost privrede i pristup finansijskim sredstvima, promocija poduzetništva, poboljšanje poduzetnčkih vještina i jačanje novog poslovnog okruženja
Vrijeme realizacije 2013-2020
Naslov programa/inicijative
Industrijska strategija Republike Hrvatske 2014-2020
Referentni dokument
OG 125/2014
Objavilo: Ministarstvo privrede Republike Hrvatske
Opis osnovne motivacije za definiranje strategije
Cilj Strategije je pružiti pregled industrijskih aktivnosti kao što su drvna industrija, ICT i brodogradnja da bi se donijeli strateški ciljevi i perspektive rasta i razvoja, kao i jačanje konkurentnosti
Opis i ciljevi strategije
Konkretni ciljevi Strategije: analizirati kvantitativne i kvalitativne karakteristika hrvatske industrije kako bi se odredili strateški ciljevi prioritetna područja
Vrijeme realizacije 2014-2020
Slovenija
Naslov programa/inicijative
Strategija istraživanja i inovacija u Sloveniji 2011-2020 (RISS)
Referentni dokument
Objavila: Vlada Republike Slovenije
Opis osnovne motivacije za definiranje strategije
Cilj RISS-a je sveobuhvatna integracija nauke i jačanje njene autonomije i institucija uz istovremenu podršku harmoniziranoj međuzavisnosti nauke, razvoja i inovacija
Opis i ciljevi strategije
Konkretni ciljevi RISS-a su: uspostaviti moderan sistem za istraživanje i inovacije koji će omogućiti bolji kvalitet života za sve kroz kritičko promišljanje društva, efikasno rješavanje socijalnih izazova, veću dodatnu vrijednost po zaposlenom i obezbjeđenje kvalitetnijih radnih mjesta. Cilj su pririteti po specifičnim oblastima: 1) Efikasno upravljanje sistemom istraživanja i inovacija uspostavom efikasnog jedinstvenog sistema upravljanja razvojem i inovacijama koji uključuje sve sudionike, 2) Visokokvalitetno istraživanje u javnom sektoru radi veće međunarodne prepoznatljivosti i konkurentnosti slovenske nauke na evropskom i globalnom nivou, 3) Transfer znanja stvaranjem okruženja koje podstiče efikasan transfer znanja, te izgradnja efikasnog sistema IP zaštite 4) Saradnja u oblasti R&D unutar EU i u svijetu, povećanom međunarodnom multilateralnom i bilateralnom saradnjom, 5) Javni fondovi za istraživanje i razvoj, 6) Jačanje ljudskih resursa 7) Specijalizacija (osnova za S4) 8) Razvoj poslovno-inovativne infrastrukture 9) Ubrzavanje investicija privatnog sektora u R&D 10) Brži rast inovativnih kompanija 11) Jačanje kapaciteta inovativnih kompanija
12) Promocija nauke i inovacija
Mjere koje treba poduzeti
Sljedeće mjere i aktivnosti će biti realizirane: - Asocijacija ili integracija univerziteta i manjih instituta koji se većim dijelom finansiraju iz javnih sredstava - Mjere za povećanje obima međunarodne saradnje i obima učešća slovenačkih partnera u međunarodnim istraživačkim projektima, - Poticanje istraživačkih projekata javnih istraživačkih organizacija u saradnji sa inovativnom privredom, - Poticanje graničnih istraživanja, - Povećanje iznosa sredstava za istraživanje i razvoj, - Poticanje međudržavne mobilnost istraživača, - Investicije u razvoj kompetencija i jačanje razvojnih jezgri na područjima specijalizacije, - Razvoj novih usluga i podrška subjektima u jačanju procesa inovacija, uključujući i usluge za realizaciju novih poslovnih modela, - Podrška start-up kompanijama koje ulaze na globalno tržište, - Sveobuhvatna promocija nauke i inovativnosti u društvu i promocija dostignuća u istraživanju i pronalascima, - Sveobuhvatna promocija kreativnosti, inovativnosti i poduzetništva mladih, - Podrška kompanijama u pripremanju i reliziranju novih proizvoda, procesa i usluga na tržištu.
Vrijeme realizacije 2011-2020
Naslov programa/inicijative
Slovenska industrijska politika – SIP, 2014-2020
Referentni dokument
31000-1/2013/5, 6 februar 2013
Objavila: Vlada Republike Slovenije
Opis osnovne motivacije za definiranje strategije
Svrha Slovenske industrijske politike je postaviti prioritete za razvoj industrije i privrede u narednom finansijskom periodu 2014-2020
Opis i ciljevi strategije
Glavni cilj: - Restrukturiranje postojećih grana industrije u energetski, materijalno, ekološki i društveno efikasne grane industrije znanja i inovacija za nove, dugoročnije i bolje mogućnosti zapošljavanja i veću integraciju u međunarodni biznis. Posebni ciljevi: 1) Poboljšanje konkuretnosti poslovnog okruženja 2) Poboljšanje pristupa povoljnim izvorima finansiranja koji
pomažu razvoj i rast kompanija u svim fazama razvoja 3) Promocija inovacija i korporativnih investicija u istraživački i tehnološki razvoj. Ostvarivanje veze između istraživanja i razvoja i tržišta u različitim oblicima klastera i efikasna organizacija institucija znanja, istraživačkih i izvršnih agencija, privrednih komora i kompanija unutar cjelokupnog vrijednosnog lanca (između istraživača i kompanija, od proizvođača pojedinih komponenti do plasmana na tržište) 4) Pozitivan uticaj na održivi ekonomski i socijalni razvoj – odgovorno društveno upravljanje kompanijama, visoki etički standardi i promocija perspektivnih tehnoloških i industrijskih područja koje se bave rješavanjem socijalnih pitanja 5) Orijentacija na aktivnu internacionalizaciju privrede kako bi se povećalo učešće privrede u međunarodnom biznisu 6) Stvaranje kreativnog, inovativnog, poduzetnog i kompetentnog osoblja i prilagođavanje obrazovnog sistema potrebama industrije.
Mjere koje treba poduzeti
- Promocija rasta i razvoja kompanija opmoću poreskih olakšica za investicije i R&D. Testiranje uticaja i efekata ovih mjera na privredu. - Dalji razvoj i unapređenje subjekata koji doprinose poduzetničom i inovativnom okruženju (VEM ulazne tačke (Sve na jednom mjestu), univerziteti i poslovni inkubatori, tehnološki parkovi, tehnološki centri, uredi za transfer tehnologije itd.) uglavnom u formi razvoja, komplementarnosti i poboljšanja usluga koje pružaju ovi subjekti. U tom kontekstu, također poboljšanje pristupa kapacitetima postojeće R&D infrastrukture u zemlji i inostranstvu i promocija transfera tehnologija radi ubrzane komercijalizacije rezultata istraživanja i razvoja. - Transfer aktivnosti na pojedine subjekte privatnog sektora koji će ih realizirati (privredne komore, asocijacije, klasteri itd.) prema principima javno-privatnog partnerstva. - Podrška rastu i razvoju i širenju na strana tržišta kroz finansiranje dugova (instrumenti finansijskog inžinjeringa: subvencije kamatnih stopa, mikrokrediti, mikro garancije, krediti i mezzanine krediti, garancije itd.). U tom kontekstu, također koordinirano funkcioniranje finansijskih institucija (uglavnom Slovenski fond za poduzetništvo i SID Banka). - Sveobuhvatna promcija kreativnosti, poduzetništva i inovacija (CEI) i poduzetničke kulture kao pozitivnih vrijednosti; promocija CEI i u firmama i njihovo upoznavanje sa primjerima dobre prakse, - Uključivanje sadržaja iz područja CEI na svim nivoima formalnog obrazovanja (od obdaništa do univerziteta) i
usavršavanje nastavnog osoblja i mentora ka uvođenju pedagoških metoda promocije CEI. - Koordinirana implementacija SIP i RISS – Strategija istraživanja i inovacija u Sloveniji 2011-2020 - Promocija integracije kompanija, naročito MSP, sa akademskim institucijama. U tom kontekstu, promocija postojećih i osnivanje novih inovativnih grupa (klasteri, tehnološke mreže, tehnološki i razvojni centri itd.) s ciljem umrežavanja kompanija i istraživačkih institucija, konsultantskih i međunarodnih organizacija i organizacija visokog školstva radi razmjene znanja i iskustava, transfera tehnologija, uvođenja novih poslovnih modela, stvaranja novih poslovnih mogućnosti i uspostavljanja novih razvojnih veza - Promocija istraživanja i razvoja u kompanijama putem zapošljavanja i obuke istraživača i praktičara, promocija mobilnosti visoko kvalificiranog osoblja kroz stvaranje i širenje interdisciplinarnih razvojnih grupa u kompanijama i promociju inovacije kod zaposlenih. -Promocija razvojnih aktivnosti i tehnoloških investicija u kompanijama primarno kroz bespovratna sredstva finansiranja -Podrška netehnološkim inovacijama i dugoročnim elementima kojima se stvara nova vrijednost (nematerijalna dobra: pravo na intelektualnu svojinu, procesne i organizacione inovacije, novi poslovni modeli za uvođenje visokotehnoloških rješenja na tržište, povećanje materijalne efikasnosti preduzeća i za socijalno poduzetnštvo i inovativne metode internacionalizacije kompanija na bazi zajedničkog ulaganja u znanje, tehnologije i kapital). - Podrška učešća slovenačkih kompanija u međunarodnim projektima kao i realizacia međunarodnih razvojnih veza. Pružanje informacija, savjeta i pomoći (potraga za partnerima/konzorcijima) uz integraciju u programe EU, naročito Horizon 2020 - Promocija istraživačkih i razvojnih aktivnosti i investicija u prioritetnim tehnološkim i industrijskim područjima koje se bave socijalnim pitanjima, u skladu sa konceptom pametne specijalizacije - Promocija različitih oblika veza između kompanija i institucija znanja (visokoobrazovne, istraživačke i konsultantske organizacije) u prioritetnim tehološkim i industrijskim područjima koja pokazuju potencijal i ekonomske efekte na državnom nivou (horizontalna i vertikalna integracija koja obuhvata cjelokupni lanac vrijednosti, s ciljem ubrzanja komercijalizacije ovih
proizvoda i usluga). - Analiza i evaluacija rezultata prethodnih instrumenata istraživanja usmjerenih na tehnolođška područja i industrijske sektore (COE, CC, DCSE) i zasnovana na analizi rezultata odluka da se ti instrumenti unaprijede - Usvajanje i realizacije akcionih planova na inicijativu privrede za pojedina područja gdje postoje određeni problemi (npr: Akcioni plan „Drvo je lijepo“ – uvezivanje drvoprerađivača) ili gdje je potrebno napraviti sistemske promjene za uvođenje novih tehnologija (npr. elektromobilnost - nužne su izmjene zakonskih propisa, infrastrukturna rješenja) - Promocija tranzicije ka zelenoj ekonomiji poticanje inovacija i ulaska novih zelenih proizvoda na tržište, vodeći računa o uticaju na okoliš (tzv. zeleni pokazatelji: udio EE, RES, recikliranja, smanjenje upotrebe opasnih supstanci i ocjednih supstanci) kod raspodjele sredstava putem javnih tendera - Realizacija sistemskih mjera radi promocije većeg korištenja ekoloških i energetski učinkovitih uređaja/proizvoda i usluga. - Promocija direktnih stranih investicija s ciljem populariziranja znanja i transfera tehnologija i integracije slovenačkih kompanija (dobavljača) u globalnom lancu vrijednosti.
Vrijeme realizacije 2014-2020
Bosna i Hercegovina
Naslov programa/inicijative
Strategija razvoja nauke u Bosni i Hercegovini - 2010 – 2015
Referentni dokument
Okvirni zakon o osnovama naučno-istraživačke djelatnosti i koordinaciji unutrašnje i međunarodne naučno-istraživačke saradnje Bosne i Hercegovine (Službeni glasnik BiH br. 43/09)
Objavilo: Vijeće ministara BiH
Opis osnovne motivacije za definiranje strategije
Strategija ima cilj da BiH postane konkurentna na međunarodnom nivou kao i da dostigne ekonomski rast razvijanjem snažne i konkurentne proizvodnje zajedno sa distribucijom znanja. Pošto je BiH relativno mala zemlja, njen prosperitet mora se bazirati na razvoju privrede bazirane na tehnoloiji i inovacijama. Plan je stvoriti poslovni okvir koji mora biti globalan, zajedno sa jačanjem obrazovanja, naučnog istraživanja i tehnološkog razvoja.
Opis i ciljevi strategije
Strateški ciljevi Strategije naučnog razvoja BiH su: 1) Ostvarivanje vodeće uloge nauke i tehnologije kao ključnog
faktora dugoročnog razvoja zemlje putem konsenzuza svih donosilaca odluka da je razvoj nauke u interesu društva u cjelini 2) Povećanje izdvajanja sredstava za javni i privatni sektor nauke i tehnologije na bazi dugoročnih i kratkoročnih planova, te obezbjeđivanje stalne podrške za inovacije, transfer tehnologije i primjenu naučnih dostignuća 3) Praćenje razvoja nauke i tehnologije i njegovog uticaja na društvo pomoću međunarodno priznatih statističkih standarda 4) Veće učešće istraživača i institucija iz BiH u Evropskom istraživačkom području (ERA) 5) Razvoj novog sistema visokog školstva i školovanje za naučno istraživanje, kako bi se dobila nova generacija naučnika i istraživača 6) Strukturalne promjene u sistemima naučnog istraživanja sa naglaskom na kooperativne univerzitete koji se bave zajedničkim istraživanjem, te istraživačke institute i industriju sa naglaskom na veću saradnju nauke i industrije 7) Obezbijediti uspostavljanje i pristup elektronskoj bazi naučnih podataka, mrežnih sistema i poticaja za domaće naučne časopise 8) Razvoj istraživačkih instituta koji su dostigli međunarodne standarde 9) Reinvesticije u industrijsko istraživanje u specifičnim oblastima i sektorima.
Mjere koje treba realizirati
Strategija prepoznaje 15 prioritetnih ciljeva uz konkretne preporuke: 1) Uspostavljanje pravnog okvira za naučna istraživanja i tehnološke aktivnosti, kao i koordinaciju unutrašnje i međunarodne naučne saradnje: -Važna preporuka je stvoriti zakonske i institucionalne pretpostavke da se omogući neometan transfer znanja i tehnologija, kao i stvori naučni i istraživački kadrovski potencijal 2) Jačanje kadrovske baze i dobivanje kritične mase istraživača kroz obrazovanje i novu generaciju naučnika na univerzitetima 3) Razvoj sistema evaluacije i kvalitetan sistem praćenja rada u oblasti naučnog istraživanja 4) Razvoj, implementacija i ujednačavanje kriterija za naučna zvanja 5) Uspostavljanje baze podataka naučnog istraživanja 6) Jačanje istraživačke infrastrukture 7) Razvoj i održavanje akademske i istraživačke informacione i komunikacijske infrastrukture i mreže 8) Stimuliranje i integracija univerziteta, instituta i
istraživačkih centara sa kompanijama 9) Racionalno korištenje naučnog potencijala -Važno je provesti strateško definiranje tehnoloških parkova, centara izvrsnosti i ostalih inovativnih oblika, kao i obezbjeđenje transfera znanja između instituta i univerziteta 10) Intenzivirati uključivanje u evropske naučno-istraživačke projekte i veće učešće BiH nauke u sistemu međunarodne razmjene znanja – međunarodna saradnja: -Važna preporuka je podsticanje osnivanja centara izvrsnosti i naučno-istraživačkih parkova 11) Učešće u svjetskim naučnim i istraživačkim trendovima 12) Stvaranje tehnološke baze u drušvu (inovacije, transfer tehnologija, zaštita IP, komercijalizacija primjene naučnih dostignuća: -Stvoriti bazu za razvoj inovativnih aktivnosti i omogućiti da se ona proširi na druge nivoe vlasti -Obezbijediti poticaje za stvaranje novih proizvoda, tehnologija, procesa i usluga -Uspostavljanje ministarske saradnje na polju nauke i tehnologije kako bi se podstakle inovacije na državnom, entitetskom i kantonalnom nivou -Razvoj intenzivnijih inovacija, istraživanja i tehnoloških sistema kroz sinhronizirane i ciljane mjere -Stvaranje uslova i obezbjeđenje stalne podrške kod osnivanja inovativnih centara i naučno-istraživački parkova -Promocija partnerstva između javnog i privatnog sektora u osnivanju inovativnih centara i organizatora (centri izvrsnosti itd.) -Podrška industrijskim istraživanjima i razvoju, uključujući inovacije 13) Jačanje saradnje nauke i privrede tako da se školovanje odvija i na temu resursa strateškog razvoja: -Poticanje saradnje između naučnih institucija i poslovnog sektora kroz naučne projekte -Poticanje strateškog partnerstva između univerziteta osnivanjem naučno-tehnoloških parkova -Poticanje razvoja inovativnih organizacija i centara 14) Poboljšanje materijalne baze na polju nauke kao izvora fiannsiranja i relokacije sredstava 15) Promocija naučno-istraživačkog rada Strategija pominje klastere i elaborira da bi trebalo uvezati klastere i MSP, ali to ne uključuje u prioritetne ciljevi niti preporuke.
Vrijeme realizacije 2010-2015
Naziv zakona Okvirni zakon o osnovama naučno-istraživačke djelatnosti i koordinaciji unutrašnje i međunarodne naučno-istraživačke saradnje Bosne i Hercegovine (Službeni glasnik BiH br. 43/09)
Referentni dokument
Službeni glasnik BiH br. 43/09
Objavilo: Vijeće ministara BiH
Opis i ciljevi zakona
Ovaj Zakon regulira posebne interese iz oblasti nauke i tehnologije u Bosni i Hercegovini, osnovne principe naučno-istraživačkih aktivnosti, dostignuća međunarodne naučno-istraživačke saradnje i naučno-istraživačke saradnje u Bosni i Hercegovini, njeno finansiranje, načine koordinacije dostignuća među institucijama zaduženim za oblast nauke i tehnologije, osnivanje Vijeća za nauku u Bosni i Hercegovini, kao i koordinacija informacionog sistema na području naučno-istraživačkih aktivnosti u Bosni i Hercegovini
Mjere koje treba realizirati
Ovaj Zakon potvrđuje da se interes i strateški ciljevi naučno-istraživačke aktivnosti provode kroz: 1) Stvaranje intenzivnog i balansiranog razvoja nauke i tehnologije 2) Stvaranje uslova za naučno-istraživačkog (SR) rada koji je u službi tehnološkog, inovativnog i socio-ekonomskog razvoja 3) Realizacija SR programa u skladu sa strategijama istraživačkog i tehnološkog razvoja Bosne i Hercegovine, entiteta, kantona i Distrikta Brčko Ovim se Zakonom osniva Vijeće za nauku u BiH i donose metode finansiranja naučno-istraživačkog rada.
Naziv strategije Strategija razvoja naučno-istraživačkog rada u F BiH za period 2012-2020
Referentni dokument
Usvojen u decembru 2011
Objavilo Federalno Ministarstvo za obrazovanje i nauku
Opis osnovne motivacije za definiranje strategije
Strategija je usvojena kao protivmjera za slabo stanje naučno-istraživačkog rada u F BiH i kao odgovor na potrebu da se poveća konkurentnost i produktivnost privrede
Opis i ciljevi strategije
Pririteti nabrojani u Strategiji su: integracija naučne komponente na univerzitete, institute i istraživačke centre, saradnja sa međunarodnim naučnim organizacijama i učešće u naučno-istraživačkim projektima. Glavni naglasak je na jačanju saradnje između nauke i privrede. 1) Opće smjernice se baziraju na aktivnostima koje su bitan
preduslov za pokretanje i razvoj naučnog i tehnološkog istraživanja. Opće smjernice su: -Razvoj visokoškolskog sistema u skladu sa najboljim mogućim praksama - Intenziviranje naučno istraživačkog rada na univerzitetima - Stvaranje infrastrukture za razvoj naučno-istraživačkih aktivnosti koje se sastoje od Fonda za naučno-istraživački rad, mreže univerziteta, instituta i razvojnih centara, tehnoloških parkova, inkubatora za stvaranje i implementaciju inovacija kao i centara koji promoviraju PPP u naučnom i tenološkom istraživanju 2) Funkcionalne smjernice uključuju naučno-istraživačke ciljeve koji imaju mjerljive i primjenjljive rezultate u svim ili skoro svim sektorima koje određuju ekonomsku i socijalnu strukturu 3) Sektorske smjernice vezane su za oblasti privredne strukture zemlje gdje su najvažniji sektori sljedeći: -Proizvodnja automobila koja se naziva klaster auto industrije -Metalni kompleks/sektor koji obuhvata proizvodnju željeza, čelika i aluminija, preradu, mašinsku i elektro-mašinsku industriju -Proizvodnja hrane -Drvoprerada i industrija namještaja -Turizam Gore navedeni sektori nisu jedini aktuelni niti ekskluzivni sektori, ali se trenutno smatraju prioritetnim. Analiza situacije dovodi do preporuke da lokalne (regionalne) vlasti treba da poduzmu sljedeće: 1)Poticati postojeće i promovirati nove lokalne grupacije (klastere) 2)Razvijanje snažnog sistema obrazovanja 3)Podsticanje škola i univerziteta da se stave u službu klastera 4)Poticanje i davanje podrške klasterima (grupacijama) pomoću investicija koje stvaraju ambijent za klastere 5)Podsticanje razvoja i istraživanja u malim subjektima tako što će se osnivati tehnološki parkovi a istovremeno promovirati osnivanje istraživačkog i razvojnog centra u većim subjektima.
Mjere koje treba realizirati
Strategija predviđa sljedeće aktivnosti: 1) Usvajanje Zakona o naučno-istraživačkom radu (SR) i istraživačko-razvojnom radu (R&D) u F BiH koji treba da definira status SR i R&D djelatnosti 2) Osnivanje Fonda za SR i R&D u F BiH koji treba da služi kao sistem za evaluaciju projekata (između ostalog) 3) Usvajanje politike i kriterija za razvoj PPP na
univerzitetima i R&D centrima radi podizanja kvaliteta istraživanja 4) Osnivanje istraživačkih centara izvrsnosti čiji bi zadatak bio promoviranje istraživanja putem preferencijalnog finansiranja 5) Podrška primjeni FP7 i drugih EU projekata, kao i IPA fondova (40.000 BAM po projektu)
Vrijeme realizacije 2011-2021
Naziv strategije Strategija naučnog i tehnološkog razvoja Republike Srpske (RS), 2012-2016
Referentni dokument
Zakon o podsticanju malih i srednjih preduzeća (Službeni list RS br. 23/09)
Objavila Narodna Skupština Republike Srpske (RS)
Opis osnovne motivacije za definiranje strategije
Vlada RS ima za cilj razvijati privredu RS na bazi znanja i sposobnosti za održivi razvoj pa je usvojila ovu Strategiju kojom se realizira vizija RS-a kao politički, finansijski i društveno stabilnog entiteta.
Opis ciljeva strategije
Cilj ove Strategije je izrada analize trenutnog stanja iz oblasti naučno-istraživačkih djelatnosti i tehnološkog razvoja u RS, identificiranje metoda saradnje između naučno-tehnološkog istraživanja i zahtjeva i potreba privrede, unapređenje visokog obrazovanja i predlaganje modela finansijkih investicija u nauku i istraživanje. Strategija definira sljedeće prioritetne oblasti: 1) Poljoprivreda 2) Informatička tehnologija 3) Savremeni/novi materijali -Ugljične nanostrukture -Razvoj čistih i zelenih tehnologija koje smanjuju zagađenje -Inovativna primjena novih materijala u industriji 4) Medicina 5) Energija i energetska efikasnost -Razvoj novih zelenih i čistih tehnologija 6) Zaštita životne sredine i klimatske promjene 7) Socijalni aspekti razvoja RS-a Opći ciljevi naučno-tehnološkog razvoja RS-a su: 1)Jačanje društvene svijesti 2)Razvoj adekvatnog okruženja za nauku i istraživanje u skladu sa međunarodnim standardima 3)Razvoj kadrovskih potencijala kao glavnog kapitala za naučnu-istraživačke i inovativne djelatnosti 4)Jačanje saradnje i transfera rezultata istraživanja od naučno-istraživačkog sektora prema poslovnom sektoru 5)Redefiniranje uloge i svrhe svih subjekata u R&D sistemu RS-a s ciljem razvoja inovativnog sistema u RS-u
6)Povećanje obima finansijskih investicija Svi opći ciljevi imaju specifične ciljeve i mjere.
Mjere koje treba realizirati
Opći cilj 4 „Jačanje saradnje i transfera rezultata istraživanja od naučno-istraživačkog sektora prema poslovnom sektoru“ ima tri specifična cilja sa sljedećim pratećim mjerama: 1) Specifični cilj 4.1 – Jačanje komunikacije i saradnje naučno-istraživačkih institucija i poslovnog sektora -Informiranje i obuka MSP o mogućnostima saradnje sa naučno-istraživačkim sektorom -Potpora saradnji naučno-istraživačkih organizacija i poslovnih subjekata -Jačanje kapaciteta udruženja inovatora u RS-u 2) Razvoj posredničke infrastrukture -Podrška osnivanju tehnoloških centara, inkubatora, parkova i drugih organizacionih formi za ostvarivanje veza između istraživačkih i poslovnih subjekata -Jačanje kapaciteta laboratorija i istraživačkih centara 3) Investicije u razvoj i tehnološka istraživanja -Podrška transferu novih tehnologija -Podrška zaštiti IP -Podrška učešću u okvirnim programima EU Opći cilj 5 „Redefiniranje uloge i svrhe svih subjekata u R&D sistemu RS-a s ciljem razvoja inovativnog sistema u RS-u“ ima 5 specifičnih ciljeva sa pratećim mjerama: 1) Specifični cilj 5.1 – Jačanje uloge univerziteta kod sticanja, širenja i komercijalizacije znanja 2) Specifični cilj 5.2 – Jačanje naučno-istraživačkih organizacija 3) Specifični cilj 5.3 – Jačanje razvojno-istraživačkog rada u poslovnom sektoru -Podrška transferu znanja od naučnog sektora prema poslovnom sektoru -Podrška razvoju i transferu novih tehnologija -Podrška istraživačkim i razvojnim parkovima, inkubatorima i centrima 4) Specifični cilj 5.4 – Jačanje uloge posredničkih institucija između univerziteta, institucija i kompanija 5) Specifični cilj 4.4 – Jačanje kapaciteta i uloge javne uprave
Vrijeme realizacije 2012-2016
Naslov programa/inicijative
Program promocije i razvoja klastera u Republici Srpskoj
Referentna strategija
Strategija razvoja MSP u RS, 2011-2013
Javni fondovi (€), od
toga:
Državni fondovi
Vrijeme realizacije 2012
Programski subjekt Ministarstvo industrije, energije i rudarstva RS
Realizator
Korisnici Klasteri
Opis i ciljevi programa
Mjere iz ovog Programa su: 1) Mapiranje klastera – cilj je potencijalno osnivanje novih klastera putem analize sektora u kojima nisu osnovani klasteri. Mapiranje klastera bi također utvrdilo i nivo razvoja postojećih klastera. 2) Jačanje klastera i institucija za podršku klasterima što zahtijeva obrazovanje na polju upravljanja klasterima 3) Finansijska potpora klasterima – u skladu sa EU praksom koja je pokazala da klasteri zahtijevaju fiansijsku pomoć kod formiranja, uhodavanja i rada. 4) Promocija klastera – Klasteri su koncept koji nije široro prepoznat pa je potrebno promovirati ih putem konferencija i sajmova 5) Mreže klastera u RS-u, saradnja sa klasterima u regiji
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Na bazi trenutne situacije na polju klastera u RS-u, i stanja u regiji kad je u pitanju podrška klasterima, važnost uvezivanja u klastere je prepoznata u RS-u i ovaj program ima za cilj proširenje aktivnosti vezanih za klastere.
Vrsta i maksimalni iznos sredstava
Naslov programa/inicijative
Zakon o podstcianju i razvoju malih i srednjih preduzeća
Referentni dokument
Službeni list RS br. 23/09
Objavila Narodna Skupština Republike Srpske (RS)
Opis ciljeva zakona Zakon regulira principe i subjekte koji pružaju podršku razvoju malih i srednji preduzeća, usvajanje strategije za razvoj malih i srednjih preduzeća u RS-u, organizacionu strukturu i funkcioniranje Vijeća i Agencija, te ostala pitanja od značaja za njihov razvoj.
Mjere koje treba realizirati
Zakon definira uspostavljanje infrastrukture koja po svojoj organizacionoj formi može biti: 1) Poslovna zona 2) Tehnološki park 3) Poslovni inkubator 4) Klaster Zakon također definira klastere kao oblik poduzetničke infrastrukture koja se sastoji od međusobno povezanih
kompanija na jednom geografskom području, a koje se bave sličnim ili različitim djelatnostima, kao i za njih vezani dobavljači, davaoci usluga, obrazovne i istraživačke institucije, agencije i drugo. Zakon također određuje da se mogu davati poticaji klasterima za njihovo osnivanje i obrazovnu funkciju.
Crna Gora
Naziv strategije Strategija regionalnog razvoja Crne Gore 2014-2020
Referentni dokument
Objavilo Ministarstvo privrede
Opis osnovne motivacije za donošenje strategije
Postizanje ujednačenog socio-ekonomskog razvoja lokalnih samouprava i regija na bazi konkurentnosti, inovacija i zapošljavanja, paralelno sa investicijama u infrastrukturu
Opis ciljeva strategije
Strategija definira 8 prioritetnih oblasti sa prioritetnim ciljevima i mjerama: 1) Konkurentnost i inovacije 2) Industrija 3) Turizam i kultura 4) Obrazovanje 5) Transportna infrastruktura 6) Energetika 7) Zaštita okoline 8) Poljoprivreda
Mjere koje treba realizirati
Mjere relevantne za ovaj Projekat vezane su za 2 prioritetne oblasti: -Konkurentnost, inovacije i industrija -Konkurentnost i inovacije Jačanje fiansijske podrške MSP-ima: -Razvoj kroz COSME i HORIZON 2020 Jačanje konkurentnosti MSP: -Razvoj poslovnih centara -Razvoj poslovnih zona i inkubatora -Razvoj programa za klastere Saradnja naučno-istraživačke zajednice sa poslovnim sektorom: -Osnivanje naučno-istraživačkih parkova -Osnivanje centara izvrsnosti -Finansijska podrška za EUREKA projekte Industrija Unapređenje infrastrukture za industrijski razvoj: -Osnivanje poslovnih zona
-Podrška umrežavanju MSP (klasteri)
Vrijeme realizacije 2014-2020
Naziv strategije Strategija održivog ekonomskog razvoja Crne Gore kroz uvođenje poslovnih klastera 2012-2016
Referentni dokument
Član 19, stav 2 Zakona o regionalnom razvoju (Službeni glasnik Crne Gore 20/11 od 15. aprila 2011 i 26/11 od 30. maja 2011) i Član 17 Odluke Vlade Crne Gore (Službeni glasnik Crne Gore 80/08)
Objavila Vlada Crne Gore
Opis osnovne motivacije za donošenje strategije
Dinamičnan i vitalan sektor MSP može pružiti važan doprinos ekonomskom rastu i prosperitetu. U Crnoj Gori sektro MSP je veoma važan pogotovo zbog njegovog udjela u ukupnom zapošljavanju i izvozu. U tom kontekstu, strategija koja omogućava MSP-ima da se povezuju sa drugim poslovnim partnerima i tako prevaziđu ograničenja, ima potencijal da oslobodi novi dinamizam i doprinese sveukupnom rastu privatnog sektora.
Opis ciljeva strategije
Strategija klastera predviđa jačanje ujednačenijeg regionalnog socio-ekonomskog razvoja kroz jačanje konkurentnosti i kapaciteta zapošljavanja u MSP-ima (naročito u manje razvijenim općinama) i obezbjeđuje koristi koje potiču iz procesa EU integracija, a dalje otvaranje tržišta ujednačenije se širi u različitim privrednim subjektima u zemlji. Strategija klastera usmjerena je na doprinos ostvarenju četiri glavna cilja koji su usklađeni sa gore navedenom primarnom orijentacijom, kao i sa specifičnim ciljevima i drugim ključnim strateškim dokumentima crnogorske vlade. Oni uključuju sljedeće: - Povećanje izvoza - Supstitucija uvoza - Stvaranje novih institucija i novih mogućnosti zapošljavanja - Očuvanje sadašnjeg nivoa zapošljavanja
Mjere koje treba realizirati
Mjere za osnivanje klastera su sljedeće: - Državni programi bespovratnih sredstava - Javno sufinansiranje, uspostavljanje odgovarajućih grant programa - Podrška uspostavljanju kontakata (baza podataka, kontakata) - Tehnička i finansijska podrška javnog sektora (garantni fond) za osnivanje relevantnih finansijskih i fondova posebne namjene - Javni programi koji pružaju poticaje, uključujući i poreske olakšice, subvencije na kamatne stope
- Sticanje kapitala / unapređenje sistema, uključujući finansijsku potporu kod postizanja veće konkurentnosti, osnivanja revolving fonda, davanja koncesionih kredita, kreditne programe, stope amortizacije imovine itd. - Davanje subvencija za mlade istraživače i tehničke stručnjake s ciljem potpore klasterima (trospiralna struktura) - Osnivanje inkubatora/tehnoloških centara ili centara za finansijsku podršku koji daju poticaje za osnivanje MSP u ovim centrima - Osnivanje industrijskih parkova
Vrijeme realizacije 2012-2016
Naziv strategije Strategija razvoja naučno-istraživačke djelatnosti u Crnoj Gori 2008-2016
Referentni dokument
Pravni okvir i obaveza izrade Strategije za SRA definirani su Zakonom o naučno-istraživačkoj djelatnost u Crnoj Gori („Službeni glasnik RoM" 71/05). Po ovom Zakonu, Strategija SRA treba da utvrdi sljedeće: prioritete u naučno-istraživačkoj djelatnosti; indikativni iznos sredstava za finansiranje prioriteta; plan finansijskih sredstava, potrebe za naučno-istraživačku infrastrukturu i sistem naučnog informisanja. Osim toga, Zakon o crnogorskoj Akademiji nauka i umjetnosti („Službeni glasnik RoM“ br. 60/03) je od naročitog značaja, kao i još jedan broj strateških dokumenata Crne Gore.
Objavilo Ministarstvo obrazovanja i nauke Crne Gore, Vijeće za naučna istraživanja Crne Gore
Opis osnovne motivacije za donošenje strategije
Počev od Sporazuma o stabilizaciju i pridruživanju Crne Gore sa Evropskom Unijom, kao i općih trendova procesa globalizacije gdje konkurentnost nacionalnih ekonomija postaje osnovni faktor socijalnog razvoja, Vlada Crne Gore je odlučna u namjeri da izgradi Crnu Goru kao državu orijentisanu na nauku i tehnologiju. Na bazi gore navedenog Sporazuma i Lisabonske Strategije, fundamentalnog dokumenta EU na koji se naslanjaju zemlje članice, Crna Gora je započela izradu Strategije naučno-istraživačke djelatnosti (u daljem tekstu: Strategija SRA) s ciljem stvaranja društva zasnovanog na znanju.
Opis ciljeva strategije
Osnovni cilj Strategije SRA je stimuliranje razvoja nauke i tehnologije uvezivanjem ovih faktora, te jačanje njihovog doprinosa u društvu s najvećom mogućom primjenom novog znanja i sticanjem odgovarajućih spoznaja i tehnologija. Da bi se postigao ovaj cilj, postavljeni su sljedeći konkretni ciljevi koji su razrađeni u Strategiji: 1) Naglašavanje značaja nauke i istraživanja u kontekstu
socio-ekonomskog razvoja i transformacije u moderno društvo zasnovano na znanju 2) Pružiti Vladi Crne Gore stručni okvir, preporuke i pomoć u konkretnim aktivnosti kako bi se unaprijedili i stvorili uslovi za naučno istraživanje 3) Poticanje izdvajanja sredstava za investicije u nauku i naučnu infrastrukturu 4) Naglasak na nezamjenjivoj ulozi i značaju ljuskih resursa za razvoj nauke i tehnologije, skupa sa uključivanjem u područje evropskog istraživanja 5) Stimuliranje tehnološkog razvoja i inovacija, usmjeravanje pažnje na grane biznisa koje zavise od sticanja novih znanja 6) Izdavanje preporuka za optimiziranje i moguću reorganizaciju institucionalnog okvira za naučno-istraživačku djelatnost 7) Naglasak na značaju sistema naučnog informisanja 8) Naglasak na značaju naprednije poreske politike. Značaj istraživanja, inovacija i tehnološkog razvoja shvaća se kao jedan od osnovnih mehanizama razvoja nauke i istraživanja u Crnoj Gori. Među konkretne ciljeve vezane za istraživanje spadaju stimuliranje istraživačko-razvojne saradnje između naučno-istraživačkih institucija i kompanija uvezivanjem istraživačkih grupacija i jačanjem istraživačko-razvojnih službi u kompanijama, te razvoj javnih istraživačkih institucija.
Mjere koje treba realizirati
Ova Strategija postavlja 5 prioritetnih zadataka sa pratećim mjerama. U nastavku je data lista prioritetnih zadataka i mjera relavatnih za ovaj Projekat: 1) Reforma institucionalnog okvira za naučno istraživanje 2) Poticanje inovacija i tehnološkog razvoja: -Finansiranje inovacija -Finansiranje nauke i istraživanja -Finansiranje javnih istraživačkih institucija -Pomoć u marketingu 3) Stimuliranje međunarodne saradnje: -Stimuliranje učešća u evropskim i međunarodnim programima -Učešće u COST i EUREKA -Unapređenje regionalne saradnje -Reorganizacija fiansiranja istraživačke mobilnosti 4) Funkcionalni prioriteti u naučno istraživačkoj djelatnosti 5) Povećanje iznosa finansiranja za naučno-istraživačke djelatnosti
Vrijeme realizacije 2008-2016
Naslov programa/inicijative
Program podsticanja razvoja klastera u Crnoj Gori do kraja 2016
Referentna strategija
-Strategija održivog ekonomskog rasta Crne Gore kroz osnivanje klastera 2012-2016 -Strategija razvoja MSP u Crnoj Gori, 2011-2015 -Strategija regionalnog razvoja u Crnoj Gori, 2014-2020
Geografsko područje Crna Gora
Javni fondovi (€), od toga:
70% od nabavne vrijednosti robe, a koja ne prelazi 10.000 EUR
EU Fondovi
Državni fondovi Do 10.000 EUR
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2016
Programski subjekt Vlada Crne Gore
Realizator Ministarstvo privrede Agencija za razvoj MSP u Crnoj Gori
Korisnici Klasteri
Opis i ciljevi inicijative
Stvaranje uslova za ujednačeni regionalni razvoj i dugoročni rast i razvoj uključuje, između ostalog, kontinuirani razvoj malih i srednjih preduzeća i podizanje nivoa njihove konkurentnosti. Program ima za cilj podstaći razvoj klastera u Crnoj Gori do kraja 2016, finansijsku pomoć za poduzetnike, mikro, mala i srednja preduzeća koji pripadaju klasteru da bi se prevazišle smetnje u poslovanju kroz nabavku proizvodne opreme (osim za informatičku opremu i transportnu opremu) na bazi naknadne isplate (refundiranja dijela troškova)
Vrsta prihvatljivih aktivnosti
Aktivnosti koje su prihvatljive po ovom programu su sljedeće: - Poljoprivreda - Drvoprerađivačka industrija - Ostale proizvodne grane koje gore nisu navedene. Aktinosti koje NE MOGU dobiti podršku su: - Proizvodnja vojne opreme - Industrija čelika - Industrija uglja i sintetičkih materijala - Brodogradnja - Aktivnosti koje se smatraju opasnim po okoliš i ljudsko zdravlje - Farmaceutska industrija - Građevinarstvo - Nemoralne i nelegalne aktivnosti
Vrsta i intenzite javnih sredstava
Državni fond 100%
Albanija
Naziv strategije Strategija poslovnog i investicionog razvoja Albanije, 2014-2020
Referentni dokument
Jugoistočna Evropa (SEE) 2020 – Strategija Vijeća za regionalnu saradnju (RCC), Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (SAA), Zakon o malim preduzećima u Evropi (SBA), Izmjena Zakona o PDV-u od 20.12.2012 – Zakon kojim se dopunjuje Zakon br. 7928 od 27.04.1995. o „porezu na dodanu vrijednost“ – olakšice u PDV-u za firme koje uvode ili investiraju u nove tehnologije
Objavila Vlada Republike Albanije
Opis osnovne motivacije za donošenje strategije
Strategija predstavlja ključni dokument za utvrđivanje i realizaciju državnih politika promocije privrednih investicija.
Opis ciljeva strategije
Ova Strategija je potpuno u saglasnosti sa SEE Regionalnom strategijom 2020 i 5 stubova koje definira, čime se obezbjeđuje njena realizacija i na državnom i regionalnom nivou. Konkretni ciljevi razvoja MSP su: -Promocija poduzetničke kulture i pružanje obuke u cilju podrške rastu i stvaranju novih preduzeća -Stvaranje ambijenta gdje se poduzetnici i poduzetnice mogu razmahati i razvijati se -Poboljšati pristup MSP izvorima finansiranja -Jačati konkurentnost i kapacitet za inovacije MSP-a. Posebni ciljevi vezani za industriju su: -Razvoj industrijske proizvodnje -Razvoj industrije reciklaže -Jačanje i dalja diversifikacija prerađivačke industrije po sistemu „inward processing“ (IP) -Promocija umjetničkih proizvoda, zanatskih, keramičkih i drvnih proizvoda -Povećanje asortimana ekoloških proizvoda koji se baziraju na efikasnom korištenju resursa i ekološki čistoj proizvodnji -Povećanje ulaganja u naučna istraživanja i razvoj novih proizvoda i inovacija u proizvodnim djelatnostima -Razvoj industrijskih i tehnoloških parkova -Stvaranje industrijskih klastera s ciljem povećanja dodane vrijednosti domaćim proizvodima -Podsticanje podrške industrijskim preduzećima.
Mjere koje treba realizirati
Strategija poslovnog i investicionog razvoja Albanije ne precizira mjere, nego postavlja glavne pravce za svaki glavni cilj: -Povećanje kapaciteta lokalnih kompanija da usvoje nova znanja i iskustva u promociji investicija -Proizvodi i usluge pružaju se na bazi principa efikasnih resursa i čiste proizvodnje -Razvoj inovativnih kompanija -Razvoj MSP i poduzetništva -Razvoj industrijskih klastera -Razvoj preduzeća koja vrše eskploataciju sirovina koji imaju dostatan procenat minerala Posebne smjernice vezane za razvoj MSP su: -Unapređenje poslovne klime i pojednostavljivanje zakonskih propisa -Promocija poduzetništva na svim nivoima obrazovanja -Promocija formaliziranih MSP -Poboljšan pristup finansijskim izvorima -Promocija ženskog poduzetništva -Podrška start-up preduzećima -Unapređivanje dijaloga i partnerstva između javnih i privatnih subjekata -Stimuliranje socijalnih kompanija i korporativne odgovornosti u poslovanju preduzeća -Pormocija modela „Zelena MSP“ -Posebne smjernice vezane za industriju su: Promocija domaćih i stranih investicija za korištenje prirodnih sirovina s ciljem razvoja nacionalne proizvodne djelatnosti s konkurentnim proizvodima u regiji i globalno, koja može zabilježiti godišnji rast od 5% -Stimuliranje inovativne djelatnosti da se potpomogne podizanje nivoa industrijske produktivnosti; Konkurentska podrška omogućavanajem saradnje sa svim javnim i privatnim institucijama koje pružaju podršku sektoru. Unapređenje saradnje između različitih subjekata u provođenju zajedničke istraživačke djelatnosti i obezbjeđenje bolje saradnje između univerziteta i privrede; Vlada Albanije će podržati zajedničke projekte koje dolaze od grupe kompanija, univerzitetskih istraživačkih centara i drugih organizacija na području provođenja naučno-istraživačke djelatnosti koja daje novu vrijednost kompanijama; Komercijalizacija i stimuliranje stvaranja novih proizvoda i usluga na polju industrijskog razvoja. U saradnji sa privatnim sektorom, pružanje podrške sufinansiranju projekata i promoviranju industrijskog dizajna i marketinga novih proizvoda i usluga; Stimuliranje razvoja ljudskih resursa, podrška obuci inžinjerskog i tehničkog
osoblja, uvođenje kurseva obuke u konkuretnim sektorima; Promocija transfera tehnologija primjenom fiskalnih poticaja koje podstiču smanjivanje barijera i uvoznih troškova; Aktivnosti na podizanju svijesti i stimuliranju primijenjenih istraživanja i inovacija u privredi; Stimuliranje komercijalizacije novih proizvoda i usluga na polju dizajna proizvoda; Podrška privrednim preduzećima kod zapošljavanja istraživača i jačanje njihove konkurentnosti u tehnološkim i poslovnim inovacijama; Stimuliranje transfera novih tehnologija uklanjanjem uvoznih barijera i sufinansiranjem uvoznih troškova tehnologija koje dovode do uvođenja i razvoja novih proizvoda i usluga sa višom stopom dodane vrijednosti; Zaštita prava na intelektualnu i industrijsku svojinu
Vrijeme realizacije 2014-2020
Naziv strategije Nacionalna strategija nauke, tehnologije i inovacija 2009-2015 (STI)
Referentni dokument
Zakon o naučnom i tehnološkom razvoju (1994 sa dopunama) Zakon o visokom obrazovanju i Zakon o akademiji nauka (2006 sa dopunama9
Objavila Republika Albanija, Vijeće Ministara
Opis osnovne motivacije za donošenje strategije
Potreba za Strategijom nauke, tehnologije i inovacija (STI) u Albaniji prepoznata je od strane širokog kruga donosilaca odluka i stavila je na dnevni red donošenje političkih odluka koje su rezultat formuliranja ove Strategije koje je predvodio zamjenik Premijera. STI je od suštinskog značaja za privredu koja se rukovodi znanjem i značajna je u svim fazama razvoja, mada u različitim formama ili modelima. Kapacitet za bavljenje naučnim i primijenjenim istraživanje, te da se vrši transfer i uvode nove tehnologije u privrednu strukturu i da se one prošire na društvo kako bi se na kreativan način stvarali novi proizvodi i usluge (inovativni proizvodi i usluge), kao i putem marketinga, dizajna i organizacionih promjena (netehnološka inovacija), od fundamentalnog je značaja za nacionalnu konkurentnost.
Opis ciljeva strategije
Albanija je posvećena promoviranju učešća albanskih istraživača u EU Okvirnom programu istraživanja i integraciji u Evropsku istraživačku inicijativu (COST, EUREKA itd.). Poslovni sektor se podstiče da modernizira i poboljša svoje kapacitete za saradnju i komercijalizira rezultate istraživanja provedenih na državnom nivou, kao i da podigne nivo tehnologija do internacionalnih standarda putem nabavke naprednih mašina. Navode se i komplementarne mreže za podršku albanskim kompanijama u ovom procesu, a one
obuhvataju i podršku menadžmentu inovacija i strategija u preduzećima i savjedodavnu službu za proizvodne djelatnosti i transfer tehnologije. Strateški ciljevi sumirani su ili kvantificirani u nastavku: 1) Povećanje javne portrošnje za istraživanje do 0,6% GDP-a do 2015. Godine 2) Povećanje udjela bruto izdataka na R&D iz stranih izvora, prvenstveno od EU (FP itd) i međunarodnih donatora kojima bi se pokrilo 40% svih izdataka za istraživanje u periodu 2010-2015. 3) Stvoriti albanske centre izvrsnosti u nauci (ACES) uključujući i namjensku laboratorijsku opremu ili radne prostore koji bi se mogao koristiti za firme zasnovane na tehnologiji (pred-inkubaicja, testiranje, certifikacija itd) 4) Udvostručiti broj istraživača uglavnom kroz poticaje za „dobivanje mozgova“ i obuku novih istraživača (osnivanje poslijediplomskih škola; obuka za 500 doktora nauka. 5) Povećanje djelatne inovacije u 100 preduzeća (ova brojka može se revidirati kada rezultati iz prvog poslovnog pregleda RTDI budu objavljeni) pomoću vlastitih laboratorija ili putem konzcorcija sa akademskim RI ili u pratnerstvu sa stranim partnerima.
Mjere koje treba realizirati
Priedlog je strukturiranje političke intervencije koja bi se razvila u šestogodišnjem periodu od 2010 do 2015 oko pet glavnih programa: 1. Fond za istraživačku infrastrukturu s ciljem poboljšanja opreme i objekata koji stoje na raspolaganju javnim i univerzitetskim istraživačkim instituticijama do nivoa koji omogućava da se istraživački projekti provode prema međunarodnim standardima 2. Osnivanje i razvoj albanskih centara izvrsnosti u nauci (ACES) s ciljem osnivanja najmanje 4-5 centara izvrsnosti koji okupljaju barem 20 istraživača (glavni istraživač, post-univerzitetski istraživački i polaznici doktorskog studija) sa barem dva posebno vezana istraživačka instituta. 3. Grant program Istraživački orlovi s ciljem povećanja broja magistara i doktora u nauci i inžinjeringu koji provode post-univerzitetska istraživanja ili projekte u Albaniji. Ova mjera treba da se veže za osmišljavanje doktorskih studija (škola) unutar strategije razvoja visokog školstva. 4. Nacionalni program razvoja tehnologije s ciljem da se uvežu konzorciji akademskih istraživačkih instituta sa privatnim sektorom ili drugim organizacijama javnog sektora (npr. javna preduzeća za vodosnabdijevanje i energiju) kako bi se izradio srednjoročni program primijenjenih istraživanja koji bi imao socijalne i ekonomske efekte.
5. Program promocije nauke i obrazovanja usmjerene na promociju nauke kod mladih ljudi i finansiranje ograničenog broja fakulteta da povećaju broj doktora nauka.
Vrijeme realizacije 2009.2015
Srbija
Naziv strategije Strategija i politika industrijskog razvoja u Srbiji 2011-2020
Referentni dokument
Službeni glasnik Republike Srbije br. 55/2011
Objavila Vlada Republike Srbije
Opis osnovne motivacije za donošenje strategije
Strategija je usklađena sa industrijskom politikom Evropke Unije i ciljevima nove Evropske strategije, Evropa 2020. Ova Strategija je opći dokument koji diktira dalji tok srbijanske industrije pomoću mjera za poboljšanje sadašnjeg stanja. Ciljevi Strategije su usklađeni sa ciljevima industrijske politike Evropske Unije predstavljeni u Lisabonskog strategiji definiranoj 2000. godine i revidiranoj 2005 i 2008. godine.
Opis ciljeva strategije
Strategija služi kao ključni dokument koji utvrđuje procese industrijskog razvoja u Repulici Srbiji i kao okvirni dokument koji će Srbiju približiti članstvu u EU. Ona se sastoji od tri cjeline – Ekonomsko pozicioniranje industrijskog sektora u Srbiji sa projekcijama rasta; Konkurentnost srbijanske proizvodne industrije; i Strategija politike industrijskog razvoja. Politika industrijskog razvoja Republike Srbije sastoji se iz 5 ključnih dijelova: 1) Novi strateški pristup industrijskom razvoja na bazi ulaganja u nove tehnologije, inovacije i ljudski kapital 2) Analiza trenutnog stanja koja donosi uvid u makroekonomske faktore industrijskog razvoja u tranziciji 3) Utvrđivanje prioritetnih ciljeva Republike Srbije 4) Politike i mjere 5) Makroekonomski scenario i prognoze.
Mjere koje treba realizirati
Politika industrijskog razvoja prepoznaje istraživanje i razvoj kao jednu od ključnih komponenti industrijske konkurentnosti i nudi rješenja u cilju razvoja nacionalnog sistema inovacija. Predlažu se sljedeća rješenja: 1) Visoko kvalitetno obrazovanje ljudskih resursa 2) Razvoj tehnološke i poslovne infrastrukture 3) Stvaranje ciljanih programa koji će pružati pomoć MSP 4) Stvaranje čvrstih temelja za istraživanje i razvoj na univerzitetima 5) Sistem zaštite IP 6) Poboljšanje postojeće politike kreditiranja 7) Poboljšani poslovni ambijent sa manjim administrativnim
barijerama za investitore 8) Stvaranje uslova za lakši transfer tehnologija 9) Veća mobilnost ljudskih resursa koji se bave naučno- istraživačkim radom u zemlji i na međunarodnom nivou 10) Veća saradnja sa naučnicima u dijaspori.
Vrijeme realizacije 2011-2020
Naziv strategije Strategija naučnog i tehnološkog razvoja Republike Srbije 2016-2020 „Istraživanje za inovacije“
Referentni dokument
Službeni glasnik Republike Srbije br. 25/2016 Zakon o naučno-istraživačkoj djelatnosti (Službeni glasnik Republike Srbije br. 110/205, 50/2006, 18/2010 i 112/2015)
Objavila Vlada Republike Srbije
Opis osnovne motivacije za donošenje strategije
Uspostava efikasnog državnog sistema istraživanja i inovacija koji je integrisan u evropsko istraživačko područje s ciljem potpore ekonomskom rastu, socijalnom i kulturnom napretku i povećanju životnog standarda.
Opis ciljeva strategije
Glavni strateški cilj je poboljšati efikasnost i učinkovitost naučnog istraživanja što će omogućiti razvoj novih tehnologija, unapređenje postojećih tehnologija, iznalaženje rješenja za socijalne i finansijske proleme. Da bi se ostvarila utvrđena vizija i misija, Strategija postavlja šest specifičnih ciljeva: -Podsticanje izvrsnosti i relavantnosti naučnog istraživanja u Republici Srbiji -Jačanje veza između nauke, privrede i društva s ciljem podsticanja inovacija -Uspostavljanje efikasnog sistema upravljanja u nauci i inovacijama -Postizanje izvrsnosti i raspoloživosti ljudskih resursa za nauku privredu i društvene aktivnosti -Jačanje međunarodne saradnje u nauci i inovacijama -Povećanje ulaganja u istraživanje i razvoj iz javnih sredstava i podsticanje investicija poslovnog sektora u istraživanje i razvoj.
Mjere koje treba realizirati
Mjere za podsticanje izvrsnosti i relevantnosti naučnog istraživanja u Republici Srbiji su: 1) Razvoj bazičnog istraživanja čiji je cilj podstaći sistematsko istraživanje radi povećanja konkurentnosti nauke u Srbiji 2) Uvođenje usmjerenog baznog istraživanja koje bi se orijentisali prema stvaranju rješenja za socijalna pitanja 3) Jačanje tehničkog i tehnološkog istraživanja koje bi trebalo da unaprijedi postojeće tehnologije, razvije nove tehnologije i započne zajedničke projekte sa sektorom privrede
4) Unapređenje evaluacije naučno-istraživačkog rada što bi podstaklo i afirmisalo izvrsnost u nauci 5) Promjena modela finansiranja naučnog istraživanja čime će se unaprijediti efikasnost postojećih načina finansiranja naučnog istraživanja 6) Osnivanje Fonda za podsticanje istraživanja koji će obezbijediti opremu visokog kvaliteta, a koja će zauzvrat donijeti brži tehnološki i inovativni razvoj 7) Razvoj naučno-istraživačke infrastrukture koja će unaprijediti naučno-istraživački rad 8) Promocija nauke i inovacija da se otvori dijalog između nauke, tehnologije i društva. Mjere za unapređenje odnosa između nauke, privrede i društva za poticanje inovacija: 1) Podsticanje primjene rezultata naučno-istraživačkog rada što će utvrditi novčane mehanizme, podršku za naučno-istraživačke rezultate 2) Unapređenje Fonda za inovativne djelatnosti koji će ojačati veze između naučnih organizacija i privrednih subjekata 3) Dalji razvoj Projekta za podršku inovacijama koji će i dalje pružati i jačati finansijsku podršku 4) Uspostava zajedničkih inovativnih projekata između privatnog sektora i naučno-istraživačkih organizacija koji će razviti dodatne mehanizme saradnje 5) Unapređenje transfera znanja i tehnologije čime će se ojačati saradnja između privatnog sektora i naučno-istraživačkih organizacija 6) Podsticanje osnivanja kompanija na bazi naučnog istraživanja 7) Osnivanje javno-privatnog partnerstva između naučno-istraživačkih organizacija i privatnog sektroa 8) Osnivanje naučno-istraživačkih parkova 9) Osnivanje naučno-istraživačkih klastera koji bi obuhvatali naučne organizacije, javne organizacije, relevantne državne institucije kako bi se koordinirao rad u pojedinim sektorima. Korištenjem najbolje prakse iz zemalja EU, pokrenuće se inicijativa za osnivanje klastera za postizanje konkurentnosti koja će stvoriti čvršću saradnju između sektora i unaprijediti inovacije. Mjere za uspostavljanje efikasnosti sistema upravljanja naučno-inovativnim djelatnostima: 1) Unapređenje institucionalnog okvira koji bi ustanovio posebno vladino tijelo za nadziranje naučnog i istraživačkog
rada, te razvoj inovacija u Republici Srbiji 2) Uspostava strateškog upravljanja naučno-istraživačkim organizacijama 3) Ponovna uspostava mreže instituta 4) Analiza politike na jednakopravnoj osnovi koja služi za analiziranje integralnih politika. Mjere za postizanje izvrsnosti i raspoloživosti ljudskih resursa za naučne, privredne i socijalne djelatnosti su: 1) Donošenje pravnog okvira za ljudske resurse 2) Razvoj visokog obrazovanja 3) Uključivanje mladih istraživača u projekte 4) Unapređenje odnosa sa dijasporom 5) Jačanje mobilnosti među istraživačima 6) Postizanje jednakosti između nauke i inovacije. Mjere za unapređenje međunarodne saradnje u nauci i inovacijama: 1) Osnivanje fonda za međunarodnu saradnju; ovaj fond ne samo da treba biti vezan za Horizon 2020 nego i za ostale metode međunarodne saradnje 2) Veći nivo učešća u Horizon 2020 kroz uspostavljanje programa za jačanje kapaciteta za učešće Srbije u Horizon 2020 koje treba da obuhvati sve aspekte, nastaviti podržavati kampanju za sve istraživačke i naučne timove, kao i privredne i društvene organizacije da aktivno učestvuju u Horizon 2020, imenovati stalnog predstavnika Srbije u Briselu, poboljšati mrežu konktakt osoba na nacionalnom nivou s ciljem stvaranja posebnog tijela za podršku učesnicima u aktivnostima Horizon 2020, razvijati mehanizam podrške MSP-ima u saradnji sa Ministarstvom privrede i Trgovinskom komorom Srbije 3) Unaprijediti regionalnu saradnju na Zapadnom Balkanu i Dunavskoj regiji 4) Obezbijediti pristup međunarodnoj istraživačkoj infrastrukturi. Mjere za jačanje investicija u istraživanje i razvoj javnim izvorima finansiranja i podsticanje ulaganja poslovnog sektora u istraživanje i razvoj su: 1) Povećanje ulaganja u nauku i istraživanje 2) Povećanje ulaganja poslovnog sektora u nauku i istraživanje 3) Ulaganja u istraživanje i nauku iz državnih i međunarodnih izvora finansiranja.
Vrijeme realizacije 2016-2020
Naziv zakona Zakon o naučno-istraživačkoj aktivnosti
Referentni dokument
Službeni glasnik Rebublike Srbije br. 110/205, 50/2006, 18/2010 i 112/2015
Objavila Vlada Srbije
Opis osnovne motivacije za donošenje strategije
Zakon uređuje sistem naučnog istraživanja u Republici Srbiji, a posebno: planiranje i realizaciju javnog interesa u naučnim aktivnostima, opće principe osnivanja, organizacije i upravljanja organizacijama koje se bave ovim aktivnostima, interes za naučna istraživanja, programi finansiranja i pitanje značaja naučnog istraživanja. Ciljevi ovog Zakona su: 1) Razvoj nauke i tehnologije s ciljem intenziviranja ekonomskog rasta 2) Unapređenje općeg fonda znanja 3) Unapređenje naučno-istraživačkih potencijala 4) Podizanje općeg tehnološkog nivoa privrede 5) Uspostavljanje međunarodnih naučnih istraživanja 6) Usmjeravanje društva u pravcu inovacija 7) Sistemsko podsticanje mobilnosti istraživača između institucija, univerziteta i kompanija.
Opis ciljeva strategije
Da bi se planirali i utvrdili dugoročni ciljevi, Vlada će usvojiti Strategiju naučno-tehnološkog razvoja Republike Srbije
Naziv strategije Zakon o regionalnom razvoju
Referentni dokument
Službeni glasnik Republike Srbije br. 51/2009, 30/2010 i 89/2015
Objavila Vlada Srbije
Opis osnovne motivacije za donošenje strategije
Ovaj Zakon uređuje područja koja čine posebne regije, utvrđuje metode lokalnih samouprava, klasificira regije i lokalne samouprave u skladu sa nivoom njihovog razvoja i utvrđuje mjere i poticaje kao izvore finansiranja za regionalni razvoj.
Opis ciljeva strategije
Ova Zakon utvrđuje mjere i poticaje koji će se davati pojedinim regijama, navodi da postoje mjere za poticanje regionalnog razvoja u skladu sa nacionalnim planovima i strategijama; međutim, posebna pažnja je usmjerena na poticaje za nove tehnologije, materijale i promociju istraživanja i razvoja. Zakon također utvrđuje da su jedni od vitalnih korisnika državnih poticaja, između ostalih, klasteri i mrežne organizacije.
Naziv programa/inicijative
Podrška razvoju inovativnih klastera u 2015
Referentni dokument
Zakon o regionalnom razvoju (Službeni glasnik Republike Srbije br. 51/2009, 30/2010 i 89/2015)
Objavila Republika Srbija
Javna sredstva finasiranja od toga:
10.000.000,00 RSD / oko 81.000,00 Eura
EU Fondovi 10.000.000,00 RSD
Regionalni fondovi
Upravljački subjekt Državna agencija za regionalni razvoj
Realizator Državna agencija za regionalni razvoj u saradnji sa agencijama regionalnog razvoja
Korisnici Inovativni klasteri
Opis i ciljevi inicijative
Opći cilj Programa je povećanje produktivnosti i konkurentnosti domaćih preduzeća njihovim uvezivanjem u klastere, te jačanje saradnje između MSP i naučno-istraživačkih organizacija. Specifični ciljevi programa su: 1) Jačanje kapaciteta poduzetnika za tehnološki razvoj i inovacije 2) Uspostavljanje strateškog partnerstva radi poticanja specijalizacija i razvoja infrastrukture i ljudskih resursa 3) Povećanje vrijednosti domaćih preduzeća na regionalnom i međunarodnom tržištu 4) Uspostavljanje saradnje sa klasterima u regiji.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Aktivnosti koje mogu dobiti podršku su: 1) Troškovi izrade i realizacije projekata zajedničkih inicijativa vezano za razvoj novih ili značajno unapređenih proizvoda, tehnologija i usluga 2) Troškovi uvođenja i testiranja novog dizajna proizvoda 3) Učešće klastera na regionalnim sajmovima.
Vrsta i iznos javnih sredstava
Državni fond
A.5 Priznavanje i realizacija inicijativa i projekata primijenjenih na regionalni nivo u oblasti evropskih programa direktno ili indirektno vezanih za sektor brodogradnje i povezane tehnologije A.5.1 Programi na evropskom nivou Inicijativa BluMED „Inicijativa istraživanja i inovacija za stvaranje plavih radnih mjesta i rast u području Mediterana (Incijativa BLUEMED) ima za cilj zajedničku viziju Sredozemnog mora koje je zdravo, produktivno, otporno, shvaćeno i valorizirano tako da promovira blagostanje i prosperitet građana i budućih generacija i jača socio-ekonomski rast i radna mjesta. Ovu inicijativu su zajednički izradili Kipar, Hrvatska, Grčka, Francuska, Italija, Malta, Portugal, Slovenija i Španija i ona je prezentirana tokom talijanskog predsjedanja Konkurentskim vijećem 4 i 5. decembra 2014. godine.
Naziv programa/strategije
Inicijativa BLUEMED Inicijative istraživanja i inovacija za stvaranje plavih radnih mjesta i rast u području Mediterana
Referentni dokument
-
Programski subjekt Evropska Komisija (inicijativa mediteranskih zemalja članica EU)
Opis ciljeva inicijative
-Razvoj inovativnih pomorskih tehnologija, metodologija i pristupa u pogledu jačanja održivog ekonomskog rasta Evropskih pomorskih sektora i očuvanje i unapređenje pomorskog okoliša, resursa i kulturnog nasljeđa -jačanje inicijative multidisciplinarnog istraživanja i saradnje koja se bavi relevantnim izazovima u području Mediterana -pružanje na znanju zasnovane podrške u implementaciji EU politika i direktiva o morskim i pomorskim pitanjima u Mediteranu -stvaranje interoperabilnog, u potpunosti integriranog sistema promatranja i predviđanja se ciljem promocije kontinuiranog promatranja na bazi otvorene strukture podataka za garantiranje lakšeg pristupa -promoviranje javne svijesti i razumijevanja važnosti održivih resursa Mediteranskog mora za okolne zemlje i za Evropu u cjelini -Obuka novih generacija naučnika, profesionalaca, tehničara i poduzetnika da bi se osposobili za bavljenje kompleksnim ekološkim, ekonomskim i društvenim pitanjima na holistički način stvarajući tako za more vezane nova i kompleksnija radna mjesta.
Evropski fond za pomorstvo i ribarstvo (EMFF) – Fond EASME Evropska Komisija je zadužila EASME za realizaciju, pod direktnim upravljanjem, dijela aktivnosti EMFF za Objedinjenu pomorsku politiku i zajedničku ribarsku politiku, gdje se radi o budžetu od 340 miliona Eura u periodu provođenja programa.
Naziv programa/inicijative
Evropski fond za pomorstvo i ribarstvo – EASME za integralnu pomorsku politiku i zajedničku politiku u ribarstvu – Radni program 2016
Referentni dokument
Integrirana pomorska politika (IMP) Zajednička politika ribarstva (CFP)
Geografsko području realizacije
UE i izvan UE
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
€ 340.000.000,00 (€ 79.518.511,00 za 2016)
Eu fondovi € 340.000.000,00 (€ 79.518.511,00 za 2016
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator EASME (Izvršna agencija za MSP)
Korisnici Više njih (npr. MSP, klasteri-također i pomorski klasteri, istraživački centri i agencije za inovacije, državni organi, univerziteti, škole i institucije za obuku)
Opis ciljeva inicijative
EASME upravlja fondovima usmjerenim na razvoj i realizaciju: -objedinjeno upravljanje pomorskim i obalnim poslovima -inicijative koje prelaze sektorske granice kao što je integrirani pomorski nadzor -pomorsko prostorno planiranje, znanje i podaci o moru -održivi ekonomski rast, zapošljavanje, inovacije i nove tehnologije unutar novih i perspektivnih pomorskih sektora -naučni savjeti i znanje u ribarstvu u i izvan voda EU -bavljenje okolišnim, ekonomskim ili socijalnim aspektima -kontrola ribarstva i jačanje u regionalnoj perspektivi saradnje između država članica. Opće informacije o akcijama EMFF delegiranim EASME-u mogu se pronaći u godišnjem EMFF radnom programu koji je objavila Evropska Komisija. Program 2016 – Maksimalan doprinos u realizaciji programa za 2016. godinu određen je na iznos od EUR 79,518,511 biće finansiran iz sljedećih linija općeg budžeta Evropske Unije za 2016: a) Integrirana pomorska politika: EUR 38,426,664 b) Naučne savjetodavne usluge: EUR 7,900,000 c) Kontrola i provedba kontrole: EUR 15,510,967 d) Dobrovoljni prilozi međunarodnim organizacijama: EUR 7,775,000 e) Upravljanje i komunikacija: EUR 5,078,000 f) Prikupljanje tržišnih informacija: EUR 4,827,880
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Podrška izradi politike od strane Evropske Komisije koja se provodi putem nabavki (kupovine usluga) i grantova (doprinosa specifičnim aktivnostima). Pozivi za ponude, tenderski pozivi i ad hoc grantovi i servisne studije, projekti saradnje, nabavka i održavanje pomorskih sistema promatranja, izrada IT sistema za međusektorsku razmjenu podataka, razmjena najboljih praksi i kampanje podizanja nivoa svijesti.
Vrsta i iznos javnih sredstava
50-80%
Naziv Tehnološke inovacije i pomorske tehnologije u EMFF
programa/inicijative
Referentni dokument
Evropski fond za pomorstvo i ribarstvo Uredba (EU) br. 508/2014, Član 32, Član 40, Član 41 Uredba delegirana od Komisije (EU) 531/2015 od 24.11.2014
Geografsko području realizacije
EU – Italija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
7.500.000,00
Eu fondovi 3.750.000,00
Državni fondovi 2.625.000,00
Regionalni fondovi 1.125.000,00
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Ministarstvo poljoprivrede, hrane i šumarstva Italije
Realizator Regija Friuli Venezia Giulia – Odjel za lov i ribolov
Korisnici Ribarska i akvakulturna preduzeća, istraživački centri, univerziteti
Opis ciljeva inicijative
Uredba (EU) br. 508/2014 obezbjeđuje finansiranje određenih ulaganja s ciljem unapređenja higijene, zdravlja, sigurnosti i radnih uslova za ribare, pod uslovom da oni prevazilaze zahtjeve koje postavlja Unija i nacionalno zakonodavstvo. Nabavka i instaliranje na brodove opreme koja ima zadatak reducirati emisiju polutanata ili stakleničkih plinova i povećati energetsku efikasnost ribarskih brodova, može predstavljati doprinos postizanju ciljeva u oblasti klimatskih promjena. Efikasno upravljanje brodovima također može rezultirati značajnim smanjenjem potrošnje energije. Član 41(1)(a) Uredbe (EU) br. 508/2014 omogućava fiannsiranje ulaganja u opremu ili brodske sisteme s ciljem smanjenja emisije polutanata ili stakleničkih plinova i povećanje energetske efikasnosti ribarskih brodova, kao i investicije u ribarske uređaje pod uslovom da oni ne potkopavaju selektivnu funkcijog tog ribarskog uređaja i kontrolu i sheme energetske učinkovitosti. Stoga je nužno dalje precizirati troškove koji se mogu finansirati u okviru EMFF za postizanje ovih ciljeva. Troškovi koji se odnose na operacije koje doprinose zaštiti i ponovnom uspostavljanju morske bioraznolikosti i ekosistema i kompenzacijskih režima u okviru održivih ribarskih aktivnosti, treba također precizirati. Ove operacije treba da obuhvate osnovne principe koje naglašavaju Zelenu infrastrukturu, kako to navodi Saopćenje Komisije (4) o Zelenoj Infrastrukturi (5), što može imati veliki uticaj na efikasnu realizaciju politike koja nastoji postići svoje ciljeve u cijelosti ili djelimično bazirane na prirodnim rješenjima.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Tipovi operacija koje se mogu finansirati iz EMFF da bi se unaprijedila:
a) Higijena, zdravlje, sigurnost i radni uslovi za ribare b) Zaštita i ponovno uspostavljanje morske bioraznolikosti i ekosistema i kompenzacionih režima u okviru održivih ribarskih aktivnosti: -Troškovi prikupljanja otpada od strane ribara -Troškovi za objekte namijenjene zaštiti i jačanju morske flore i faune -Troškovi za doprinos boljem upravljanju ili očuvanju morskih bioloških resursa -Objekti namijenjeni za zaštitu i jačanje morske flore i faune c) Energetska učinkovitost ribarskih brodova i ublažavanja uticaja na klimatske promjene: -Prihvatljivi troškovi vezani za hidrodinamiku trupa broda -Prihvatljivi troškovi vezani za investicije u ribarske uređaje i opremu -Prihvatljivi troškovi vezani za ulaganje u smanjenje potrošnje električne i toplotne energije Vrste troškova: Troškovi vezani za ulaganja u opremu, uređaje, instrumente Troškovi za ugradnju Troškovi za naučno osoblje i istraživače Troškove za konsultante Troškove za analizu, kampanju
Vrsta i iznos javnih sredstava
Bespovratni grantovi – između 50% i 70%
Horizon 2020 Program Horizon 2020 snažno podržava tri strateška prioriteta Otvorenih inovacija, Otvorene nauke i Otvorenosti prema svijetu. U pozivu pod nazivom Plavi rast, ciljane inovacije u našim morima i okeanima će demonstrirati komercijalnju primjenu novih tehnologija (morske biorafinerije, rudarstvo u dubokim morskim vodama, višenamjenske plutajuće platforme, novi lijekovi) uz istovremeno poštivanje morskih i okeanskih ekosistema i maksimalnu sinergiju sa aktivnostima koje se finansiraju na državnom i regionalnom nivou. To ima potencijal za stvaranje novih radnih mjesta, rast, obnovljive izvore energije kao i rješenja koja su dobra u pogledu klime i ekosistema. Također će se obezbijediti važan doprinos da se tehnologije dovedu do stanja spremnosti za komercijalnu primjenu za proizvodnju obnovljive energije u morskom okruženju (plima, vjetar) u potencijalnoj sinerigji sa drugim sektorima. Poziv pod naslovom Mobilnost za rast doprinijeće daljem jačanju uloge transporta kao arterije jedinstvenog tržišta i vitalnog faktora konkurentnosti EU. On će podržati vodeću ulogu u svijetu mnogih transportnih proizvodnih kompanije Unije, a istovremeno nastojati pronaći isplativa dugoročna rješenja za ključne izazove, prvenstveno jačajući sigurnosti i smanjujući ovisnost o transportu na fosilna goriva.
On će se naročito usmjeriti na tehnološki razvoj i inovativna rješenja koja će omogućiti čišća i pametnija transportna sredstva, kao i bolju inter-modalnu integraciju, poboljšanjem efikasnosti i otpornosti lanaca logistike, te omogućujući putnicima veći izbor. Ovdje će se koristiti ICT rješenja koja će zauzvrat dovesti do efikasnijeg korištenja postojeće infrastrukture uz bitna poboljšanja sigurnosti i uštede energije.
Naziv programa/inicijative
Program Horizon 2020 2016-2017
Referentni dokument
Odluka Evropske Komisije C(2016) 4614 od 25.07.2016
Geografsko području realizacije
Evropska Unija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
Ukupna sredstva izdvojena u okviru Horizon 2020 iznose oko 77.028,300 mil. Eura za čitav period realizacije.
Eu fondovi Ukupna sredstva izdvojena u okviru Horizon 2020 iznose oko 77.028,300 mil. Eura za čitav period realizacije.
Državni fondovi
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020 (dvogodišnji operativni programi)
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centri, klasteri, organizacije za pomoć firmama
Opis ciljeva inicijative
Mogućnost finansiranja za morska i pomorska istraživanja u Horizon 2020 često ima i sveobuhvatnu dimenziju unutar nekoliko društvenih izazova (bioprivreda (SC2), okoliš (SC5), transport (SC4), energija (SC3) i ostali prioriteti EU Horizon 2020 (vodeća uloga u osnaživanju kapaciteta i industrijskih tehnologija, izvrsnost u nauci) Izvrsnost u nauci -2. Buduće i nove tehnologije (FET) 2016-17_v.2.0 Vodeća uloga u industirji -5.Uvod u vođstvo u oblasti osnaživanja i industrijskih tehnologija (LEIT) 2016-17_v.2.0 -5i.Informacione i komunikacijske tehnologije (ICT) 2016-2017_v.2.0 -5ii.Nanotehnologije, napredni materijali, napredna proizvodnja i prerada, biotehnologija 2016-2017_v.2.0 -7.Inovacije u MSP 2016-2017_v.2.0 Društeni izazovi -9.Sigurni izvori hrane, održiva poljoprivreda i šumarstvo, istraživanja i bioprivreda morskih i kopnenih voda, 2016-2017_v.2.0 -10.Sigurna, čista i efikasna energija 2016-2017_v.2.0 -11.Pametni, zeleni i integrirani transport 2016-17_v.2.0
-12.Klimatske aktivnosti, okoliš, efikasno korištenje resursa i sirovina 2016-2017_v.2.0 Nauka sa društvom i za društvo -16.Nauka sa društvom i za društvo 2016-2017_v.2.0 Brzom stazom do pilot inovacija -18.Brzom stazom do pilot inovacija 2016-2017_v.1.1
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Vidi detaljne infromacije vezano za pojedine naslove
Vrsta i iznos javnih sredstava
Vidi detaljne informacije vezano za pojedine naslove
Horizon 2020 – Relevantni radni programi, Pozivi i teme Radni program, dio 11 – Pametni, zeleni i integrirani transport Poziv – 2016-2017 Mobilnost za rast (H2020-MG-2016-2017)
Naziv programa/inicijative
MG-2.1-2017: Inovacije za oblast energetske efikasnosti i kontrole emisija u vodenom prevozu
Referentni dokument
Energetski učinkovitiji i manje zagađujući vodeni transport u Evropi Direktiva 2012/33/EU Direktiva 2014/94/EU i MARPOL Aneks VI
Geografsko području realizacije
Evropska Unija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
Poziv 2016-2017 Mobilnost za rast (MG) 40 miliona Eura (2017)
Eu fondovi 40 miliona Eura (2017)
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 20.09.2016 do 01.02.2017
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centir, univerziteti, javna i privatna tijela (kao što su klasteri, oranizacije za pomoć firmama)
Opis ciljeva inicijative
Posebni izazovi: Vodeni transport još uvijek ima ogroman potencijal kad je u pitanju smanjenje potrošnje enerije i kontrola emisije, naročito kad su u pitanju postojeći brodovi. Specifični izazovi su kako sačuvati vodeće mjesto na svjetskim tržištima i uvesti postepene promjene u oblast energetske efikasnosti i smanjenja emisija; istražiti alternativna goriva kroz demonstracije u stvarnim situacijama; pripremiti temelj za elektrifikaciju brodova tamo gdje to razdaljine plovidbe i infrastruktura dozvoljavaju; i optimizirati bazičnu učinkovitost brodova. Predmet incijative: Da bi se riješili ovi izazovi, predložena rješenja treba da obuhvataju jedan od sljedećih aspekata:
-Sigurno, ekonomično, ekološko i praktično korištenje poboljšanih, niskougljeničnih i obnovljivih goriva u vodenom transportu, naročito LNG i metanola. -Napredno skladištenje energije i DC energetski sistemi na brodu za punu ili djelimičnu elektrifikaciju brodova, uključujući i hibridizaciju -Razvoj, demonstracija i evaluacija inovativnog smanjenja zagađenja i kontrolnih tehnologija, uključujući rješenja za daljinsko senzorsko otkrivanje i praćenje emisija, aspekte ljudskog ponašanja i obuku, sisteme za potporu u donošenju odluka, te modeliranje i simulacija rješenja sa sveobuhvatnom provjerom. -Smanjenje otpora trenja pomoću, recimo, novog premaza trupa, kontrolni uređaj za granične slojeve, i vazdušno podmazivanje, uključujući i razvoj kompjuterskih i eksperimentalnih tehnika radi demonstracije efektivnih učinaka.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Aktivnosti će doprinijeti većoj energetskoj efikasnosti i manjem zagađenju od vodenog transporta u Evropi, u skladu sa opipljivim i mjerljivim načinom prikazivanja značajnih poboljšanja u učinkovitosti goriva (+15% u poređenju sa Najboljom raspoloživom tehnikom), prikaz punog opsega značajnih redukcija emisija kroz različite mjere i kombinacije (-80% za polutante, -50% za stakleničke plinove), i dokaz pune ekonomičnosti i operativne izvodljivosti za alternativna goriva. Smanjenje upotrebe energije, osim što ima pozitivan uticaj na okoliš, doprinijeće značajnom smanjenju operativnih troškova i tako dovesti i do pozitivnog ekonomskog efekta. Prototipovi, testiranje, demonstracija, pilotiranje, ocjena proizvoda u velikom obimu, tržišna replikacija
Vrsta i iznos javnih sredstava
Inovativne aktivnosti – Grant 70% (neprofitni 100%) Preporučeni iznos za svaki projekat – između 5 i 9 miliona
Naziv programa/inicijative
MG-2.2-2016: Dizajniranje, proizvodnja i korištenje visoko učinkovitih i lakih materijala za brodove i opremu
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Evropska Unija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
Poziv 2016-2017 Mobilnost za rast (MG) 38 miliona Eura (2016)
Eu fondovi 38 miliona Eura (2016)
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 15.10.2015 do 20.01.2016 (druga faza
zatvorena 29.09.2016)
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centri, univerziteti, javna i privatna tijela (kao što su klasteri, organizacije za pomoć firmama)
Opis ciljeva inicijative
Novi lagani materijali i za njih vezani principi gradnje mogu donijeti postepenu promjenu učinkovitosti broda i kad je u pitanju potrošnja energije i troškovi održavanja. Vodeća uloga Evrope u ovoj tehnologiji (koju često drže inovativna MSP čija je efikasna integracija u lanac vrijednosti od krucijalnog značaja) treba da se pretvori u tržišnu potražnju na sadašnjim i budućim tržištima, pa i izvan sektora pomorskog transporta. Poseban izazov su istraživanja funkcionalnih karakteritstika novih laganih i visokoučinkovitih materijala za upotrebu na vodi (brodovi i komponente); razviti najoptimalniji dizajn i principe konstrukcije i proizvodnje za male, srednje i velike brodove i njihove komponente (također učenjem od njihove primjene u drugim vrstama transporta); i uticati na regulatorni ambijent kako bi se uklonile postojeće barijere i olakšao pristup tržištu u pomorskom sektoru.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
-Izrada koncepta, proizvodnja i upotreba naprednih kompozitnih materijala (uključujući i one na biološkoj bazi ili koji koriste obnovljive resurse) i ostalih visokoučinkovitih materijala, uključujući konstrukcije od više materijala i spajanje/lijepljenje. -Sveobuhvatna analiza učinkovitosti i simulacija novih naprednih materijala i čitavih konstrukcija (uključujući svojstva kao što su trajnost, otpornost na koroziju i obraštanje brodskog dna), analiza troškova punog životnog ciklusa, i transfer tehnologije iz drugih vrsta transporta za lake materijale, gdje je to izvodivo. -Procjena rizika i poboljšanje otpornosti na požar i kvaliteti toplinske i izolacije od buke. Očekivani učinak: Aktivnostima će se uvesti novi lagani i visokoučinkoviti materijali u primjenu u pomorski transport kroz demonstraciju pune izvodivosti upotrebe takvih materijala, uključujući dizajn i proizvodnju brodova i komponenata; kroz dokaze o značajno nižim troškovima održavanja i troškovima punog životnog ciklusa (najmanje -30% u odnosu na konvencionalne materijale i procese); kroz razvoj čistih pokazatelja učinkovitosti (naročito u pogledu ekonomskih i ekoloških učinaka) koji obuhvataju cjelokupni životni ciklus; i kroz demonstratore (ako je moguće u punom obimu) za jasno određene pomorske svrhe. Ulazni podaci za prikladne regulatorne režime treba obezbijediti u slučaju kad
je to izvodivo i nužno. Prototipovi, testranje, demonstracija, pilotiranje, opsežno vrednovanje proizvoda, tržišna replikacija.
Vrsta i iznos javnih sredstava
Inovativne aktivnosti – Grant 70% (neprofitni 100%) Preporučeni iznos za svaki projekat: Između 7-9 miliona.
Naziv programa/inicijative
MG-2.3-2016: Novi i unaprijeđeni koncepti prevoza u vodenom transportu
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Evropska Unija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
Poziv 2016-2017 Mobilnost za rast (MG) 38 miliona Eura (2016)
Eu fondovi 38 miliona Eura (2016)
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 15.10.2015 do 20.01.2016 (druga faza zatvorena 29.09.2016)
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centri, univerziteti, javna i privatna tijela (kao što su klasteri, organizacije za pomoć firmama)
Opis ciljeva inicijative
Nužno je vodeni transport što snažnije uvesti u koncept multimodalnog transporta, na korist domaćeg brodarstva i kopnene plovidbe u EU. Specifični izazovi su: prevazilaženje tradicionalnih barijera između različitih vidova transporta; rad na „ozelenjavanju“, ekspanziji i optimizaciji čitavog (vodenog) lanca transporta, uključujući i urbane sredine; i doprinos energetskoj uniji EU kroz nove energetske koncepte transporta za prirodni gas (naročito u priobalnoj trgovini), uključujući uslove iskrcaja i sigurnosti. Kraće transportne ture morem, rijekama ili kanalima može ponuditi posebnu šansu za automatizaciju (u pogledu rada i održavanja) koja može unaprijediti sigurnost i uhvatiti se u koštac sa trenutnim problemima sa zapošljavanjem i konkurentnosti MSP-a u sektoru. Evropske GNSS usluge mogu u ovome igrati veliku ulogu. Predmet incijative: Da bi se riješili ovi izazovi, predložena rješenja treba da obuhvataju jedan od sljedećih aspekata: -Novi ili uveliko unaprijeđeni sistemi za operacije u vodenom okruženju, napajanje i brodovi za priobalnu plovidbu, rješavanje jednog ili nekoliko sljedećih problema: pametno uvezivanje sa prekookeanskim transportom i kopnenim
transportom vodenim putevima, novi još neiskorišteni multi-modalni koncepti tereta i pouzdane transportne usluge čak i u ekstremnim vremenskim uslovima. -Novi troškovno prihvatljivi koncepti brodova za transport i distribuciju prirodnog gasa, uključujući siguran iskrcaj. -Automatizacija svih operacija na vodi, uključujući priobalnu trgovinu i kopnenu navigaciju (s ciljem uvođenja Digitalnog područja kopnenog vodenog transporta) i u urbanim sredinama; ovo može obuhvatati i daljinski upravljane i autonomne brodove i sisteme dolaska na vez i razvoj regulative nužne za provođenje zajedničkih operacija koncencionalnih i bespilotnih brodova.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Očekivani učinci: Rezultat aktivnosti će donijeti mjerljiv doprinos efikasnijem vodenom transportu u punoj mjeri integriranim u multimodalni transport ili lance snabdijevanja energijom u Evropi, kroz potvrdu koncepta za nove i značajno unaprijeđene transportne sisteme, uključujući punu analizu troškovne efikasnosti i kvantitativno i kvalitativno poređenje sa trenutnim sistemima. Koncepti automatizacije vodenih transportnih operacija će se dokazivai, uključujući i procjenu troškovne učinkovitosti i uticaja radnog okruženja na vodi i potreba za specijalističkim znanjima. Tamo gdje je moguće, provediva rješenja treba staviti na raspolaganje operatorima, naročito MSP-ima. Vrsta aktivnosti: Istraživanje i inovacije Bazično i primijenjeno istraživanje, tehnološki razvoj i integracija, testiranje i valorizacija na prototipu malih dimenzija.
Vrsta i iznos javnih sredstava
Aktivnosti na istraživanju i inovacijama – Grant 100% Predloženi iznos za svaki projekat: između 6 i 12 miliona.
Naziv programa/inicijative
MG-2-4-2017: Kompleksi i specijalizirani brodovi dodane vrijednosti
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Evropska Unije
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
Poziv 2016-2020 Mobilinost za rast (MG) 40 miliona Eura (2017)
Eu fondovi 40 miliona Eura (2017)
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 20.09.015 do 01.01.2016
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centri, univerziteti, javna i privatna tijela (kao što su klasteri, organizacije za pomoć firmama)
Opis ciljeva inicijative
Evropska brodogradilišta i proizvođači pomorske opreme koje često čine MSP, svjetski su lideri u gradnji kompleksnih brodova, malih i srednjih, brodova sa dodanom vrijednošću i visoko specijaliziranih brodova. Osim što proizvodnja i upotreba postojećih koncepata brodova postaje efikasnija, novi slučajevi iz poslovnog svijeta pomorstva zahtijevaju specijalizirane i klijentima prilagođene brodove. Poseban izazov je istražiti najbolje koncepte dizajna i konstrukcije, kao i principe proizvodnje kompleksnih, unikatnih i malih serija brodova, te za modularne standardizinare brodove, također i u pogledu njihovog plasmana na tržištu (tehnološki prodor) i budućih zahtjeva za kvalificiranom radnom snagom u čitavom lancu vrijednosti (naročito u MSP-ima koja se bave ovim sektorom.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Predmet incijative: Da bi se riješili ovi izazovi, predložena rješenja treba da obuhvataju jedan od sljedećih aspekata: -Izrada i valorizacija naprednih koncepata trajekata za evropske vode (urbane, kopnene vodene puteve i priobalno more), što obuhvata dizajn trupa, opremu i rad, uključujući optimiziranu obalsku infrastrukturu. -Istražiti i valorizirati nisko učinkovite dizajne i rad kruzera i putničkih brodova (buka, iskrcaj, upravljanje balasnim vodama), naročito za rad u svim sezonama i zahtjevnim sredinama. -Razvoj i valorizacija koncepata brodova i dizajnerskih rješenje za novi vodeni transport i za transport vezane aktivnosti, uključujući nisko-viskozne rezistentne konstrukcije i tamo gdje je to prikladno, nove i efikasnije tehnologije razbijanja leda. Očekivani efekti: Rezultat aktivnosti će doprinijeti konkurentnosti sektora tako što će donijeti inovativna rješenja koja grade na sadašnjim i budućim tehnološkim kapacitetima i ljudskim resursima evropskih kompanija: potvrđivanje koncepta do nivoa demonstratora uključujući ocjenu troškovne isplativosti (trajekti/putnički brodovi), razvoj standardiziranih pristupa i modularnih proizvodnih metoda uključujući demonstratore (radne čamce); analiza tržišta/marketabilnosti i preliminarna provjera koncepta (potpuno novi koncepti brodova i tehnologija za razbijanje leda). Biće olakšana i eksploatacija rezultata koje će koristiti inžinjerijske i proizvodne MSP. Vrsta aktivnosi: inovativna aktivnost. Prototipovi, testiranje, demonstriranje, pilotiranje, obimna valorizacija proizvoda, tržišna replikacija.
Vrsta i iznos javnih sredstava
Invativne aktivnosti – Grant 70% (neprotifne 100%) Preporučeni iznos za svaki projekat između 8 i 12 miliona Eura.
Naziv programa/inicijative
MG-3.3-2016: Sigurniji vodeni transport i pomorske operacije
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Evropska Unija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
Poziv 2016-2017 Mobilnost za rast (MG) 22 miliona Eura (2016)
Eu fondovi 22 miliona Eura (2016)
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 15.10.2015 do 20.01.2016 (2. Faza zatvorena 29.09.2016)
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centri, univerziteti, javna i privatna tijela (kao što su klasteri, organizacije za pomoć firmama)
Opis ciljeva inicijative
Intenziviji i raznorodniji vodeni sabraćaj, čak i u područjima koja dosad nisu dovoljno korištena, treba konkretno operativno znanje i informatički menadžment, tehonološku podršku, kao i napredni dizajn brodova i opreme koji su po sebi sigurniji i na holistički način rješavaju pitanja sigurnosti na bazi ciljeva (koji u idealnom slučaju obuhvataju čitav životni ciklus). Poseban je izazov steći korisna znanja, osmisliti dizajn, tehnologije i operativne procedure i testirati ih u stvarnim situacijama s ciljem garantiranja sigurnih i ekološki prihvatljivih vodenih operacija, također uzimajući u obzir sve veću upotrebu goriva sa niskom tačkom paljenja. Predmet incijative: Da bi se riješili ovi izazovi, predložena rješenja treba da obuhvataju jedan od sljedećih aspekata: -Operacije vodenog transporta (uključujući i pučinske operacije) u komplesnim saobraćajnim rutama i ekstremnim sredinama, simuliranje izrade modela i upravljanje informacijama u stvarnom vremenu uključujući i velike količine podataka. -Novi i unaprijeđeni dizajnerski koncepti brodova i opreme koje nude čisto smanjenje rizika i sadrže ublaživače rizika (uključujući i interfejs čovjek-mašina), otpornost, integritet,
vatrootpornost i povećana sposobnost preživljavanja u ekstremnim uslovima, kontrola tereta uključujući numeričke simulacije i troškovnu isplativost, te bolje opcije za spašavanje i evakuaciju. -Sveobuhvatna procjena sigurnosti za goriva sa niskom tačkom paljenja i isparljiva goriva, koja obuvata eksploataciju i instalaciju na brodu kao i obalne strukture snabdijevanja. I ovdje se podstiče međunarodna saradnja.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Očekivani efekti: Aktivnosti će poboljšati sigurnost na vodi kroz verifikaciju koncepta novih operativnih i koncepata upravljanja saobraćajem (uključujući one u ekstremnim uslovima); pomoću efikasnih nastojanja da se usmjerenjem na ciljeve rješavaju rizici obuhvatajući dizajn brodova tokom čitavog njihovog životnog vijeka kako bi oni bili odgovarajući i u formalnom smislu u odnosu na međunarodni regulatorni režim; kao i pomoću valorizirane analize sigurnosti goriva koje nosi veći rizik i koje se može primijeniti u praksi. Očekuje se da će poboljšana sigurnost smanjiti rizike po okoliš, a koji su vezani za nesreće u vodenom transportu. Smatra se da se očekivani efekti mogu povećati kroz međunarodnu saradnju, naročito tamo gdje se nastoji postići ujednačavanje internacionalnog regulatornog režima. Vrsta aktivnosti: Istraživanje i inovacije Osnovno i primijenjeno istraživanje, razvoj tehnologije i integracije, testiranja i valorizacije, sve na prototipu malih dimenzija.
Vrsta i iznos javnih sredstava
Aktivnosti istraživanja i inovacija – Grant 100% Predloženi iznos za svaki projekat između 5 i 5 miliona Eura.
Radni program, dio 9 – Sigurnost hrane, održiva poljoprivreda i šumarstvo, istraživanje nautičkih, morskih i kopnenih voda i bioprivreda Poziv: Plavi rast – Demonstracija čitavog mora mogućnosti (H2020-BG-2016-2017)
Naziv programa/inicijative
BG-02-2016-2017: Visoko vrijedni specijalizirani brodski koncepti koje omogućavaju efikasnije obavljanje novih priobalnih i pučinskih djelatnosti
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Evropska Unija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
5 miliona Eura (2016) – 8 miliona Eura (2017)
Eu fondovi 5 miliona Eura (2016) – 8 miliona Eura (2017)
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 4.10.2016 do 14.02.2017 (prethodni poziv
bio je otvoren od 27.10.2015 do 17.02.2016)
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centri, univerziteti, javna i privatna tijela (kao što su klasteri, organizacije za pomoć firmama)
Opis ciljeva inicijative
Sve više se poslova i usluga odvija u morskim prostranstvima. Primjeri su: morski terminali, akvakultura, obnovljiva energija, morska biomasa, plavi turizam, geodetska mjerenja, praćenje okoliša, reakcija na nesreće i čišćenje mora i raščišćavanje olupina i drugih polutanata. Troškovi operacija na moru veće su od sličnih na kopnu i veliki dio njih su povezani sa brodovima za podršku koji pomažu u ovim aktivnostima. Neodgovarajući brodovi mogu povećati troškove jer imaju ograničene mogućnosti u slučaju nevremena, visoke troškove, malu brzinu, nizak stepen efikasnosti i mogu biti neefikasni u odnosu na konkretni zadatak. Evropska brodogradilišta i njihovi dobavljači (često MSP) svjetski su lideri po broju visokokvalitetnih i specijaliziranih brodova. Ovdje je izazov izgraditi nove koncepte za specijalizirane brodove koji su ekonomski isplativi i dobri za okoliš i koji će efikasnije služiti svrsi potpomaganja obalnih i pučinskih djelatnosti čime će potaknuti i evropski rast i zapošljavanje kroz razvoj plave ekonomije: Obim aktivnosti: Treba razviti koncepte tehnološke spremnosti do predkomercijalnog nivoa (TRL) 5 i obuhvatiti: simulaciju, testiranje modela, odabir najpogodnijih principa konstrukcije i proizvodnje za male serije ili unikatne brodove ovog tipa, procjenu uticaja, procjenu troškova i plasmana na tržište (tehnološki prodor), i troškovnu isplativost konkretnih pučinskih operacija (stvaranje potražnje). Rad treba da obuhvati razvoj i testiranje koncepta brodova i njihove opreme tako da se smanje troškovi i omogući efikasniji rad u obalnom ili pučinskom okruženju kako slijedi: 1-Brodovi specijalizirani za priobalne aktivnosti (2016) 2-Brodovi specijalizirani za pučinske aktivnosti (2017)
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Da bi omogućio značajan ekonomski rast i zapošljavanje u EU, projekat će: -Izraditi rješenja u najmanju ruku do nivoa tehnološke spremnosti (TRL) 5 koji će značajno uticati na razvoj evropske pomorske i obalne ekonomije. -Cilj je smanjiti troškove za najmanje 20% u odnosu na sadašnje prakse uzimati u obzir čitav proces koji znači povećanu produktivnosti i odgovarajuću cijenu broda. -Povećati nivo profesionalnih kvalifikacija radnika i kapacitet evropske industrije, naročito MSP u pomorskom i morskom
sektoru, da izradi i komercijalizira specijalizirane brodove i za njihv vezanu tehnologiju. Vrsta aktivnosti: Inovacije Prototipovi, testiranje, demonstriranje, pilotiranje, valorizacija proizvoda većeg obima, tržišna replikacija
Vrsta i iznos javnih sredstava
Inovativne aktivnosti – Grant 70% (neprofitne 100%) Preporučeni iznos za svaki projekat. Specijalizirani brodovi za priobalne aktivnosti (2016 – 7 miliona). Specijalizirani brodovi za pučinske aktivnosti (2017 – 8 miliona).
Naziv programa/inicijative
BG-04-2017: Višenamjenska upotreba okeanskog prostora, pučinskog i priobalnog: Inovativne tehnologije
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Evropska Unija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
7 miliona Eura (2016) – 8 miliona Eura (2017)
Eu fondovi 7 miliona Eura (2016) – 8 miliona Eura (2017)
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 4.10.2016 do 14.02.2017
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centri, univerziteti, javna i privatna tijela (kao što su klasteri, organizacije za pomoć firmama)
Opis ciljeva inicijative
Sve više poslova i usluga se odvija u morskim prostranstvima. Primjeri su: morski terminali, akvakultura, obnovljiva energija, morska biomasa, plavi turizam, geodetska mjerenja, praćenje okoliša, reakcija na nesreće i čišćenje mora i raščišćavanje olupina i drugih polutanata. Troškovi operacija na moru veće su od sličnih na kopnu i veliki dio njih su povezani sa brodovima za podršku koji pomažu u ovim aktivnostima. Neodgovarajući brodovi mogu povećati troškove jer imaju ograničene mogućnosti u slučajuj nevremena, visoke troškove, malu brzinu, nizak stepen efikasnosti i mogu biti neefikasni u odnosu na konkretni zadatak. Evropska brodogradilišta i njihovi dobavljači (često MSP) svjetski su lideri po broju visokokvalitetnih i specijaliziranih brodova. Ovdje je izazor izgraditi nove koncepte za specijalizirane brodova koji su ekonomski isplativi i dobri za okoliš i koji će efikasnije služiti svrsi potpomaganja obalnih i pučinskih djelatnosti čime će potaknuti i evropski rast i zapošljavanje kroz razvoj plave ekonomije:
Obim aktivnosti: Treba razviti koncepte tehnološke spremnosti do predkomercijalnog nivoa (TRL) 5 i obuhvatiti: simulaciju, testiranje modela, odabir najpogodnijih principa konstrukcije i proizvodnje za male serije ili unikatne brodove ovog tipa, procjenu uticaja, procjenu troškova i plasmana na tržište (tehnološki prodor), i troškovnu isplativost konkretnih pučinskih operacija (stvaranje potražnje). Rad treba da obuhvati razvoj i testiranje koncepta brodova i njihove opreme tako da se smanje troškovi i omogući efikasniji rad u obalnom ili pučinskom okruženju kako slijedi: 1-Brodovi specijalizirani za priobalne aktivnosti (2016) 2-Brodovi specijalizirani za pučinske aktivnosti (2017)
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Da bi omogućio značajan ekonomski rast i zapošljavanje u EU, projekat će: -Izraditi rješenja u najmanju ruku do nivoa tehnološke spremnosti (TRL) 5 koji će značajno uticati na razvoj evropske pomorske i obalne ekonomije. -Cilj je smanjiti troškove za najmanje 20% u odnosu na sadašnje prakse uzimati u obzir čitav proces koji znači povećanu produktivnosti i odgovarajuću cijenu broda. -Povećati nivo profesionalnih kvalifikacija radnika i kapacitet evropske industrije, naročito MSP u pomorskom i morskom sektoru, da izradi i komercijalizira specijalizirane brodove i za njihv vezanu tehnologiju. Vrsta aktivnosti: Inovacije Prototipovi, testiranje, demonstriranje, pilotiranje, valorizacija proizvoda većeg obima, tržišna replikacija
Vrsta i iznos javnih sredstava
Inovativne aktivnosti – Grant 70% (neprofitne 100%) Preporučeni iznos za svaki projekat. Specijalizirani brodovi za priobalne aktivnosti (2016 – 7 miliona). Specijalizirani brodovi za pučinske aktivnosti (2017 – 8 miliona).
Povezivanje zdravih okeana i mora sa zdravim ljudima
Naziv programa/inicijative
BG-07-2017: Plavo-zelene inovacije za čistu obalu i more
Referentni dokument
Strategija EU za međunarodnu saradnju u istraživanju i inovacijama (COM(2012) 497 Inicijativa istraživanja i inovacija za plava radna mjesta i rast na području Mediterana (Okvirna direktiva pomorske strategije - BLUEMED Inicijativa)
Geografsko području realizacije
Evropska Unija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
6 miliona Eura
Eu fondovi 6 miliona Eura
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 04.10.2016 do 14.02.2017
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centri, univerziteti, javna i privatna tijela (kao što su klasteri, organizacije za pomoć firmama
Opis ciljeva inicijative
Krhotine, kemijsko i mikrobiološko zagađenje i cvjetanje algi i meduze su ogroman i sve veći problem u okeanima, morima i obalama. Samo za plastiku su ekonomski i ekološki troškovi značajni kad je u pitanju čišćenje plaža, gubici u turizmu i šteta za ribarstvo i industriju akvakulture. Uprkos strogim zakonskim rješenjima kao što su EU direktive, zagađenje mora i obale i dalje je veliko, a troškovi prevencije i inovativnih shema čišćenja obale i mora još predstavljaju veliki izazov. Mnoga rješenja su na raspolaganju da se riješe ovi izvori zagađenja, uključujući recikliranje, prečišćavanje otpadnih voda, timove skupljača i posebnu opremu kao što su brodovi čistači, mašine za čišćenje plaža ili uređaji za žetvu algi. Međutim, postoji i velika potreba za osmišljavanje inovativnih metoda i procesa za čišćenje obala i okeana i ponovno uspostavljanje ekosistema dok ponovo ne postane čist i zdrav. Najvažniji izazov je ne samo da se ukloni prljavština i zagađenje, nego i da se prikupljeni otpad pretvori u izvor resursa u skladu sa konceptom cirkularne ekonomije. Predmet inicijative: Prijedlozi su usmjereni na projekte demonstracije čišćenja i postavljanja temelja za zdrave okeane i mora i njihove obale u bilo kojem konkretnom geografskom području uključujući regionalna mora i poluzatvorene morske basene kao što je Mediteran. Demonstracijski projekti treba da razviju i unaprijede inovativne procese i mjere da se očiste vidljivi (npr. plutajuća plastika ili napuštena ribarska oprema) i nevidljivi otpad (mikroplastika) i polutanti uključivanjem lokalnih zajednica i aktera. Prikupljeni otpadni materijal treba adekvatno preraditi tako da se omogući njegova ponovna upotreba. Projedlozi treba da se bave i sumjeravanjem na ekosistem uspostavom prognostičkih alata i modela kako bi se utvrdila područja gdje bi predložena intervencija mogla imati najviše efekta u ekološkom i ekonomskom smislu. Društveno prihvatanje i ekonomski uticaj predviđenih mjera mora se također uzeti u obzir i promovirati, npr. kod distribucije rezultata projekta odgovarajućim sudionicima.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Da bi doprinijeli realizaciji EU politika kao što je Direktiva i njen cilj da se postigne dobar ekološki status evropskih mora i okeana do 2020, očekuje se da predložene mjere: -uvedu inovativne tehnološke metode ili proces za čišćenje obala i mora i pretvaranje otpada u resurs -smanje troškove čišćenja/vraćanja u prvobitno stanje kroz isplativa rješenja, naročito kroz povećanu efikasnost resursa -povećaju svijest i prihvatanje civilnog društva kad je u pitanju značaj zdravih okeana i mora u kojima neće biti smeća i polutanata, u civilnom društvu -napredak prema smanjenju zagađenja i krhotina (makro, mikro i nano) u regionalnim morskim basenima i izvan njih, te u pravcu ponovnog uspostavljanja morskog ekosistema -poboljšaju profesionalne kvalifikacije i kompetencije za ljude koji rade ili prolaze kroz obuku za rad u plavoj ekonomiji. Vrsta aktivnosti: Inovativne aktivnosti Prototipovi, testiranje, demonstriranje, pilotiranje, valorizacija proizvoda većeg obima, tržišna replikacija
Vrsta i iznos javnih sredstava
Inovativne akcije – Grant 70% (neprotifne 100%) Preporučeni iznos za svaki projekat (6 miliona Eura)
Naziv programa/inicijative
BG-13-2016 – Podrška BLUEMED inicijativi – Koordinacija istraživanja mora i pomorstva i inovativne djelatnosti u Mediteranu
Referentni dokument
EU Integirana pomorska politika – ekološki stub, Okvirna direktiva Strategije istraživanja mora (MSFD) Zajednička politika ribarstva (CFP) Saopćenje „Plavi rast – mogućnosti za održivi rast na moru i pomorstvu“
Geografsko području realizacije
Evropska Unija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
Poziv 2016-2017 Plavi rast (BG) 3 miliona Eura (2016)
Eu fondovi 3 miliona Eura (2016)
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Poziv otvoren od 27.10.2015 do 17.02.2016
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Evropska Komisija
Korisnici MSP, istraživački centri, univerziteti, javna i privatna tijela (kao što su klasteri, organizacije za pomoć firmama)
Opis ciljeva inicijative
Projektni prijedlog treba: -uspostaviti i konsolidirati operativnu mrežu finansijera
morskog i pomorskog istraživanja i drugih ključnih igrača -podrška osmišljavanju i realizaciji novih transnacionalnih zajedničkih aktivnosti korištenjem najprikladnijih i najefikasnijih metoda i instrumenata saradnje -fokus na ključne izazove i ostala relavantna pitanja koja su navedena u Agendi za stateška istraživanja i inovacije BLUEMED (SRIA) i za nju vezani Plan realizacije, konkretno podrška tehnološkom razvoju, promocija multidisciplinarnom istraživanju i ambijentu koji potiče inovacije, jačanje kadrovske i istraživačke infrastrukture i kapaciteta, stvaranje u potpunosti integriranog sistema praćenja i predviđanja, promoviranje građanske svijesti i pismenosti o ključnim pitanjima pomorstva, te unapređenje aktivnosti obuke. -integracija istraživanja, politike, industrije (uključujući i akvakulturu) i društva (uključujući očuvanje lokalnih priobalnih kultura). Ona također treba da doprinese privlačenju različitih finansijskih izvora na državnom i EU nivou, i kombinira ih na efikasan način. -stvaranje uslova za širenje inicijative na primorske zemlje južnog Mediterana
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Stopa finansiranja: 100%
Naziv programa/inicijative
THROUGHLIFE – Razvoj i verifikacija novih pristupa za upravljanje sredstvima po principu "through-life" na bazi nove generacije materijala i proizvodnih tehnologija
Referentni dokument
Sedmi okvirni program (FP/2007-2013)
Geografsko području realizacije
Njemačka (koordinator), Švedska, Holandija, UK, Finska, Italija, Belgija, Hrvatska, Španija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
€ 3 574 975
Eu fondovi € 2 532 364
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije 2011-2014
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Agencija za mobilnost i programe EU Hrvatska
Korisnici Sektor brodogradnje
Opis ciljeva inicijative
Projekat će razviti: inovativne koncepte za usluge zajedničkog životnog ciklusa koje uključuju brodogradnju i remont brodova kao i brodare i operatore, visoko inovativne i ekološki prihvatljive materijale (kompozitni materijali, čelici i
premazi) za proizvodnju brodova, svakodnevni rad (održavanje, popravke, konverzije) i kraj životnog ciklusa (demontaža i ponovna upotreba), sisteme praćenja stanja i upravljanja radi preventivnog održavanja i popravke, alata procjene troškovne isplativosti i ponašanja brodova i njihovih komponenti u odnosu na okoliš tokom čitavog životnog ciklusa.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Podrška kolaborativnim projektima istraživanja i inovacija sa snažnim fokusom na primijenjena istraživanja i strateške tehnologije u Evropi i ključne razvojne tehnologije.
Vrsta i iznos javnih sredstava
Finansiranje iz Sedmog okvirnog programa Evropske zajednice (FP7/2007-2013)
Naziv programa/inicijative
ADAM4EVE – Prilagodljivi i pametni materijali i strukture za efikasnije brodove
Referentni dokument
Sedmi okvirni program (FP7/2007-2013)
Geografsko području realizacije
Njemačka (koordinator), Hrvatska, Italija, Finska, UK, Švedska, Rumunija, Francuska, Španija, Estonija, Holandija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
€ 4 109 841,73
Eu fondovi € 2 930 372
Državni fondovi -
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije Januar 2013 – decembar 2013
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Agencija za mobilnost i programe EU u Hrvatskoj
Korisnici Sektor brodogradnje
Opis ciljeva inicijative
Projekat je fokusiran na razvoj i ocjenu primjene prilagodljivih i pametnih materijala i struktura u industriji brodogradnje. Cilj je povećati konkurentnost evropskih brodogradilišta, operatora brodova, dobavljača materijala i davalaca usluga da bi se smanjili troškovi životnog ciklusa i dobile nove karakteristike proizvoda, fleksibilno prilagođavanje brodova specifičnim vanjskim uslovima, ušteda energije i za nju vezano smanjenje troškova goriva, smanjenje emisije plinova, poboljšanje ekoloških karakteristika brodova napravljenih u Evropi.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Podrška kolaborativnim projektima istraživanja i inovacija sa snažnim fokusom na primijenjena istraživanja i strateške tehnologije u Evropi i ključne razvojne tehnologije.
Vrsta i iznos javnih sredstava
Finansiranje iz Sedmog okvirnog programa Evropske zajednice (FP7/2007-2013)
Naziv strategije Jugoistočna Evropa 2020 – SEE2020
Referentni dokument
Izdalo Regionalno Vijeće za saradnju
Opis osnovne motivacije za definiranje strateških ciljeva
Strategija SEE 2020 opisana u ovom dokumentu odražava riješenost svih vlada jugoistočne Evrope da usvoje politiku usmerenu na dostizanje nivoa socio-ekonomskog rasta nužnog za bolji prosperitet svih svojih građana i da tako postignu lakšu integraciju u Evropsku Uniju.
Opis ciljeva strategije
Strategija SEE 2020 definira nove razvojne pravce za jugoistočnu Evropu. Kod toga, ona odražava inovativni regionalni pristup koji nastoji pronaći holitički obrazac razvoja za regiju jugoistočne Evrope naslonjen na pet razvojnih ciljeva: Integrirani razvoj, Pametni rast, Održivi rast, Inkluzivni rast i Uprava za ostvarenje rasta. Strategija definira mjere za sljedeća područja: 1) Područje slobodne trgovine 2) Konkurentno privredno okruženje 3) Integracija i globalna privreda 4) Obrazovanje i kreativni sektori 5) R&D i inovacije 6) Digitalno društvo 7) Kultura i kreativni sektor 8) Energija 9) Transport 10) Okoliš 11) Konkurentnost 12) Zapošljavanje 13) Zdravstvo 14) Efikasne javne usluge 15) Antikorupcija 16) Pravda
Mjere koje treba realizirati
Mjere su: -Liberalizacija trgovine poljoprivrednim proizvodima uklanjanjem preostalih tarifa i kvota -Uklanjanje neproporcionalnih netarifnih (sanitarnih) barijera i nepotrebnih tehničkih barijera za trgovinu -Omogućavanje trgovine putem korištenja metoda transparentnosti i pojednostavljenja trgovinskih procedura -Poboljšanje carinske uvezanost putem uvođenja bespapirnih
metoda u regionalnoj trgovini -Liberalizacija unutar-regionalne trgovine uslugama smanjenjem restriktivnih mjera i politika -Omogućavanje slobodnog protoka investicija kroz koordinaciju investicionih politika i promociju investicija, te putem bolje zaštite investitora i investicije -Omogućavanje slobodnog kretanja stručnjaka, profesionalaca i kvalificirane radne snage -Jačanje pravila konkurencije stvaranjem instrumenata slobodne trgovine u regiji -Jačanje zaštite trgovačkih brendova u čitavom regionu -Stvaranje potpuno liberaliziranog tržišta javnih nabavki u regiji -Ostvarivanje jednakog pristupa i učešća u visokom obrazovanju na svim nivoima, u skladu sa mjerama za nesmetano priznavanje kvalifikacije čime se potpomaže mobilnost u JIE -Realizacija mjera na prevenciji napuštanja i prekida školovanja prije završetka i povećanje procenta svršenika na svim nivoima čime će se doprinijeti inkluzivnosti i njegovanju cjeloživotnog učenja -Omogućavanje da obrazovanje i sistem osposobljavanja u većoj mjeri zadovoljava potrebe tržišta rada (a polaznicima da omogući sticanje vještina koje se traže na tržištu) -Uvođenje razvoja ključnih poduzetničkih vještina na svim nivoima obrazovanja i osposobljavanja (nastavni plan, obuka nastavnika, ocjenjivanje) -Osnivanje fonda za izvrsnost u istraživanju s ciljem jačanja istraživačkih sposobnosti i promocije izvrsnosti u istraživanju kroz omogućavanje stabilne, transparentne i meritorne potpore za istraživačku djelatnost -Promoviranje mreža izvrsnosti radi jačanja izvrsnosti u konkretnim istraživačkim područjima -Uvođenje Programa transfera tehnologija radi stimuliranja saradnje između industrije i nauke, podsticanja utrživih rezultata istraživanja i stvaranja nove vrijednosti -Stvaranje start-up programa u prvoj fazi korištenjem i nefinansijskih i finansijskih instrumenata s ciljem podrške održivom i dugoročnom tržištu za finansiranje inovacija -Razvoj regionalne širokopojasne infrastrukture s ciljem uvođenja pristupa internetu velikih brzina -Unapređenje prekograničnih usluga gdje se prioriteti daju zdravlju, obrazovanju, trgovini i trgovinskoj razmjeni -Omogućavanje pristupa IT kursevima, pošto sticanje kvalifikacija u digitalnom području povećava mogućnost zapošljavanja
-Nastaviti razvijati zajedničke pristupe obnovi regionalniog hisotrijskog nasljeđa – Ljubljanski proces II -Podsticati aktivnu saradnju između filmskih kuća, javnih emitera, kompanija za produkciju i distribuciju -Realizirati regionalni inkubator dizajna na bazi mreže dizajnera koju čine relavantni profesionalci iz regije -Donošenje i realizacija mjera na povećanju nivoa efikasnog korištenja energije dostizanjem cilja od najmanje 9% ušteda energije do 2018, u skladu sa obavezama prema Energetskoj zajednici kroz usvajanje Direktive o energetskim uslugama iz 2009 -Inofrmirati i osnažiti kupce kako bi promijenili ponašanje koje će dovesti do kupovine cjenovno prihvatljivih i sigurnih proizvoda -Razvijanje instrumenata stvaranja klime pogodne za investiranje i stimuliranje razvoja energetske infrastrukture -Stvaranje funkcionalnog energetskog tržišta u JIE koje će obezbijediti jeftinu, ali i cjenovno realnu i pouzdanu isporuku energije; ukloniti energetske subvencije i zamijeniti ih sigurnosnim mrežama za ugrožene korisnike -Upotpuniti tekuću energetsku saradnju u regiji -Razviti i provesti mjere poboljšanja stope korištenja transportne infrastrukture na Sveobuhvatnoj mreži SEETO uklanjanjem fizičkih i nefizičkih smetnji i nepotrebnih tehničkih prekograničnih barijera -Omogućavanje harmonizacije sa regulatornim okvirom EU u stvaranju jedinstvenih tržišnih uslova i sigurnosnih standarda u regiji -Razvijanje kombinovanih modalnih rješenja optimalizacijom personalnih vidova prevoza i fokusom na energetski učinkovite i ekološki prihvatljive vidove prevoza -Uvođenje mjera smanjenja potrošnje energije i troškova po jedinici prevozne usluge -Uvesti mjere na poboljšanju stope korištenja željeznica i vodenog prevoza, jačanje liberalizacije željezničkih usluga i otvaranje tržišta željezničkog transporta prema konkurenciji -Pojačati aktivnosti u avio prevozu i saradnju u avio saobraćaju u regiji, te realizirati inicjativu JSPA radi lakšeg avio transporta -Povećati korištenje Sistema inteligentnog transporta u transportnom sektoru -Povećati sposobnost prilagođavanja kroz podizanje svijesti i edukaciju na polju prilagodbe klimatskim promjenama -Razviti i realizirati mjere za povećanje udjela poljoprivrednog zemljišta koje se navodnjava -Razviti i realizirati mjere za povećanje obima pošumljavanja
na godišnjem nivou -Utvrditi korake i mjere potrebne za napredak u oblasti vodosnabdijevanja, energije i hrane rješavajući ih na državnom i prekograničnom nivou i ispitati mogućnosti za pokretanje političkog procesa unutar RCC za jačanje saradnje u JIE na polju TWRM -Povećanje nivoa razumijevanja zemalja JIE da je značajno omogućiti učešće privatnog sektora u finansiranju infrastrukture vodosnabdijevanja i utvrđivanje ključnih prepreka i izgleda na uspjeh u tom procesu -Utvrditi i realizirati mjere neophodne za početak realizacije Okvirnog sporazuma o integralnom regionalnom upravljanju vodnim resursima -Utvrditi regionalne aktivnosti na podršci razvoju MSP, uključujući stvaranje klastera i DSI-MSP veza -Ojačati regionalne lance vrijednosti kroz aktivnosti u pojedinim sektorima -Regionalne aktivnosti na podršci većeg pristupa finansijskim sredstvima -Stručna ocjena razvoja i politike vezane za MSP, oslanjajući se na usaglašene statističke podatke o MSP -Jačanje poslovnog integriteta kroz koordinirane napore -Jačanje regionalne saradnje u područjima konkurentske politike -Jačanje usklađivanja politika u oblasti poreske politike
Vrijeme realizacije 2013
Naziv programa/inicijative
LeaderSHIP 2020
Referentni dokument
LeaderSHIP 2015, COM (2013) 717 završni
Geografsko području realizacije
Sve članice EU
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
Eu fondovi
Državni fondovi
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2013-2020
Programski subjekt Evropska Unija
Realizator
Korisnici Brodogradnja, industrija proizvodnje opreme i remonta
Opis ciljeva inicijative
Inicijativa izdvaja četiri prioriteta: -Zapošljavanje i sticanje kvalifikacija
-Bolji pristup tržištu i pravedniji tržišni uslovi -Pristup izvorima finansiranja -Istraživanje, razvoj i inovacije
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Inicijativa govori o načinima dolaženja do novih kvalitetnih radnika, projektima cjeloživotnog učenja, harmoniziranju svjedočanstava i većoj mobilnosti kao i korištenju novih tržišnih mogućnosti i stimuliranju istraživanja i inovacija. Ona razrađuje akcije koje treba preduzeti na zaštiti intelektualne svojine i javnih nabavki i ispituje načine kako riješiti finansijska pitanja, uključujući poboljšanje finansijskog okruženja i diversifikacije na nova tražišta.
Vrsta i iznos javnih sredstava
Evropski strukturalni i kohezioni fond
A.5.2 Programi na evropskom nivou u okviru Jadransko-jonske makroregije INTERREG V-B JADRANSKO-JONSKA (ADRION) Interreg V-B Jadransko-Jonska inicijativa 2014-2020 osnovana je u okviru Evropske teritorijalne saradnje i obuhvata četiri različite ERDF patnerske države (Italiju, Hrvatsku, Grčku i Sloveniju) i četiri IPA partnerske države (Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru i Srbiju). Opći cilj Programa ADRION je da djeluje kao pokretač politike i inovator dobre uprave kojim se jača evropska integracija među zemljama partnerima koristeći prednosti bogatih prirodnih, kulturnih i ljudskih resursa koji okružuju Jadransko i Jonsko more i unapređuje ekonomska, socijalna i teritorijalna kohezija u području provedbe Programa.
Naziv programa/inicijative
Interreg V-B Jadransko-jonska incijativa 2014-2020 (ADRION)
Referentni dokument
EU Strategija za Jadransko-jonsku regiju (EUSAIR) Strategija doprinosa programa saradnje strategiji Unije za pametni, održivi i inkluzivni rast i postizanje ekonomske, socijalne i teritorijalne kohezije – Referentni propisi: Član 27(1) Uredbe (EU) br. 1303/2013 Evropskog parlamenta i Vijeća, tačka (a) Člana 8(2) Uredbe (EU) br. 1299/2013 Evropskog parlamenta i Vijeća i tačka (5) Uredbe (EU) br. 1301/2013 Evropskog parlamenta i Vijeća. STUB 1-PLAVI RAST (Koordinatori: Grčka i Crna Gora) Specifični ciljevi: Promovirati istraživanje, inovacije i poslovne šanse u sektoru plave ekonomije omogućavanjem kolanja znanja između istraživačkih i poslovnih zajednica i jačanje njihovog kapaciteta za umrežavanje i stvaranje klastera. Prilagoditi održivu proizvodnju i potrošnju morske hrane
uvođenjem zajedničkih standarda i pristupa jačanju ova dva sektora i obezbjeđenjem jednakih uslova u makroregiji. Poboljšati upravu morskog basena jačanjem administrativnih i institucionalnih kapaciteta u području pomorske uprave i usluga. Fokusne tačke: 1) Plave tehnologije 2) Ribarstvo i akvakultura 3) Morska i pomorska uprava i usluge STUB 2: UVEZIVANJE REGIJE (Koordinatori: Italija i Srbija) Specifični ciljevi: Jačanje pomorske zaštite i sigurnosti i razvijanje konkurentnog regionalnog intermodalnog lučkog sistema. Razvijanje pouzdanih transportnih mreža i intermodalnih veza za zaleđem, kako za teretni tako i za putnički saobraćaj. Uspostava međusobno uvezanog i funkcionalnog internog tržišta koji podržava tri cilja energetske politike EU – konkurentnost, sigurno snabdijevanje i održivost. Fokusne tačke: 1) Pomorski transport 2) Intermodalna povezanost sa zaleđem 3) Energetske mreže STUB 3: KVALITET OKOLIŠA (Koordinator: Slovenija i Bosna i Hercegovina) Specifični ciljevi: Obezbijediti zdrav okolišni i ekološki status morske i priobalne sredine do 2020 u skladu sa relevantnim pravnim nasljeđem (acquis) i pristupom ekosistemu po Konvenciji iz Barcelone. Doprinijeti cilju Strategije bioraznolikosti u EU da se zaustavi gubitak bioraznolikosti i degradacija usluga ekosistema u EU do 2020, i njegovo ponovno uspostavljanje koliko je to moguće, tako što će se otklanjati prijetnje morskoj i kopnenoj bioraznolikosti. Poboljšati upravljanje otpadom reduciranjem priliva otpada prema moru, reducirati priliv nutrienata i drugih polutanata u rijeke i more. Fokusne tačke: 1) Morska sredina 2) Transnacionalna kopnena staništa i bioraznolikost STUB 4: ODRŽIVI TURIZAM (Koordinator: Hrvatska i Albanija) Specifični ciljevi: Diversifikacija turističkih proizvoda i usluga u makro regiji
zajedno sa rješavanjem problema sezonske uslovljenosti turističke potražnje na kopnu, obali i moru. Poboljšanje kvaliteta i inovacija u turističkoj ponudi i jačanje održivih i odgovornih turističkih kapaciteta turističkih subjekata širom makro regije. Fokusne tačke: 1) Diversifikacija turističke ponude (proizvodi i usluge) 2) Održivo i odgovorno upravljanje u turizmu (inovacija i kvalitet)
Geografsko području realizacije
ERDF zemlje partneri: Italija: 12 regija (Lombardia; Abruzzo; Molise; Puglia; Basilicata; Calabria; Sicilia, Veneto, Friuli-Venezia Giulia, Emilia-Romagna, Umbria, Marche) i 2 autonomne provincije (Bolzano/Bozen – Trento) Slovenija: 2 regije (Vzhodna Slovenija; Zahodna Slovenija) Grčka: 13 regija (Anatoliki Macedonia – Thraki, Kentriki Macedonia, Dytiki Macedonia, Thessalia, Ipeiros,Ionia Nisia, Dytiki Ellada; Sterea Ellada, Peloponnisos, Attiki, Voreio Aigaio, Notio Aigaio, Kriti Hrvatska: 2 regije (Jadranska Hrvatska; Kontinentalna Hrvatska) IPA zemlje partneri: Albanija Bosna i Hercegovina Crna Gora Srbija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
117.918.198
Eu fondovi Evropski fond za regionalni razvoj (ERDF) 83.467.729 Instrument pretpristupne pomoći (IPA II) 15.688.887
Državni fondovi Doprinos iz državnog budžeta: 18.761.582
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije 1.1.2014 – 31.12.2023
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Upravljačka agencija Regije Emilia-Romagna (Italija) Generalna direkcija, Teritorijalno i dogovorno planiranje. Sporazumi. Evropski i međunarodni odnosi
Korisnici Lokalne, regionalne, državne vlasti; agencije; međunarodne organizacije; istraživački instituti i organizacije; (javni) davaoci usluga; visokoškolske institucije; centri za edukaciju i osposobljavanje; organizacije za pomoć firmama; infrastruktura turističkih organizacija i (javni) davaoci usluga; interesne grupe uključujući NVO i kulturne/građanske organizacije.
Opis ciljeva inicijative
PRIORITETNA OSOVINA 1 Inovativna i pametna regija Specifični ciljevi:
Podrška razvoju regionalnog sistema inovacija za Jadransko-jonsku oblast. Investicioni prioriteti. Promocija poslovnih ulaganja u R&D, stvaranje veza i sinergija između preduzeća, istraživačkih i razvojnih centara i sektora visokog školstva, naročito u promociji investicija u razvoj proizvoda i usluga, transfer tehnologija, socijalne inovacije, eko inovacije, aplikacije javnih usluga, stimuliranje potražnje, umrežavanje, klasteri i otvorene inovacije putem pametne specijalizacije, te podrška tehnoloških i primijenjenih istraživanja, pilot linija, početne valorizacije proizvoda, naprednih proizvodnih kapaciteta i prve proizvodnje, naročito u ključnim naprednim tehnologijama i distribuciji tehnologija opće namjene. PRIORITETNA OSOVINA 2 – Održiva regija Specifični ciljevi Promoviranje održive valorizacije i očuvanja prirodnog i kulturnog nasljeđa kao instrumenata rasta u oblasti ADRION Investicioni prioriteti Konzerviranje, zaštita, promocija i razvoj prirodnog i kulturnog nasljeđa PRIORITETNA OSOVINA 3 – Uvezana regija Specifični ciljevi: Jačanje kapaciteta za integrirani transport i usluge mobilnosti i višemodalni prevoz u Jadransko-jonskoj regiji Investicijski prioriteti Razvijanje i unapređenje ekološki zdravih (uključujući i manje bučne) i nisko-ugljeničnih transportnih sistema uključujući plovne puteve na kopnu i pomorski transport, luke, višemodalne veze i aerodromsku infrastrukturu, sve radi promoviranja održive regionalne i lokalne mobilnosti. PRIORITETNA OSOVINA 4 – Podrška dobrom upravljanju EUSAIR Jačanje institucionalnog kapaciteta javnih vlasti i sudionika u projektu, te efikasna javna uprava kroz razvoj i koordinaciju strategija makro regije i morskog basena. PRIORITETNA OSOVINA 5 – Tehnička pomoć Specifični ciljevi: Povećati efikasnost i učinkovitost upravljanja i realizacije programa saradnje
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Npr: Uspostavljanje transnacionalnih mreža inovacija; Razvoj platformi za razmjenu znanja; Promocija razvoja tehnologija za eko inovacije; Razvoj transnacionalnih „četverospiralnih“ klastera
Vrsta i iznos javnih sredstava
85% Evropski regionalni razvojni fond (ERDF) + Instrument za pretpristupnu pomoć (IPA II) 15% učešća država
INTERREG V A ITALIJA-HRVATSKA Opći cilj CBC programa Italija-Hrvatska je povećati prosperitet i potencijal za plavi rast područja stimuliranjem prekograničnog partnerstva koje može dovesti do opipljivih promjena. Centralna lokacija basena (koja utiče na transportne obrasce i socio-ekonomske procese u području provođenja Programa), pomorski karakter hisotrijskih trgovačkih odnosa, zajednički resursi u vidu prirodnih područja kulturnog nasljeđa, ponuda komparativnih prednosti, zajedničke privredne grane u kojima se vrši eksploatacija prirodnih morskih resursa predstavljaju ilustrativno područje saradnje i igraju ključnu ulogu u plavoj i zelenoj ekonomiji za održivi regionalni rast u području projektne saradnje.
Naziv programa/inicijative
INTERREG V A ITALIJA-HRVATSKA
Referentni dokument
Strategija Evropa 2020: Rast na evropskom nivou: Pametni rast – inovativna ekonomija zasnovana na znanju; Održivi rast – ekološki osjetljiva, konkurentna ekonomija bazirana na racionalnom i efikasnom korištenju resursa; Inkluzivni rast – ekonomija bazirana na korištenju raspoloživih ljudskih resursa putem visoke stope zapošljavanja i promocije socijalne i teritorijalne kohezije. Strategija Evropske Unije za Jadransko-jonsku regiju Promocija ekonomskog rasta i prosperiteta Regije kroz jačanje njene atraktivnosti, konkurentnosti i uvezanosti; zaštita morskih, obalskih staništa i eko sistema. EUSAIR se zasniva na četiri stuba: -Plavi rast -Uvezivanje Regije -Kvalitet okoliša -Održivi turizam
Geografsko područje realizacije
Italija Provincije Teramo, Pescara, Chieti (Abruzzo), Campobasso, (Molise), Brindisi, Lecce, Foggia, Bari, Barletta-Andria-Trani (Puglia), Venezia, Padova, Rovigo (Veneto), Pordenone, Udine, Gorizia, Trieste (Friuli Venezia Giulia), Ferrara, Ravenna, Forli-Cesena, Rimini (Emilia Romagna), Pesaro e Urbino, Ancona, Macerata, Ascoli Piceno, Fermo (Marche). Hrvatska Županije:Primorsko-goranska, Ličko-senjska, Zadarska, Šibensko-kninska, Splitsko-dalmatinska,Istarska, Dubrovačko-neretvanska, Karlovačka
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
236.890.849
Eu fondovi Evropski fond za regionalni razvoj (ERDF) 201.357.220
Državni fondovi Učešće državnog nivoa: 35.533.629
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije 1.1.2014 – 31.12.2023
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Agencija za upravljanje Regija Veneto – Služba za međunarodnu politiku i saradnju
Korisnici Lokalne, regionalne, državne vlasti; razvojne agencije; privredne komore i ostale organizacije za pomoć firmama; MSP, univerziteti institucije za transfer tehnologije, istraživačke institucije, centri za R&D izvrnost, NVO, udruženja, agencije za inovacije, poslovni inkubatori, tijela i mreže za upravljanje klasterima, organizacije za obrazovanje i osposobljavanje, kao i socijalni partneri i institucije za odnose između rada i tržišta, davaoci javnih usluga, zaštićena područja, agencije za okoliš, upravljačka tijela za kulturno i prirodno nasljeđe.
Opis ciljeva inicijative
PRIORITETNA OSOVINA 1: Plave inovacije Jačati okvirne uslove za inovacije u relevantnim sektorima plave ekonomije unutar područja saradnje PRIORITETNA OSOVINA 2: Sigurnosti i prilagodljivost Specifični cilj 2.1 Poboljšati praćenje klimatskih promjena i planiranje mjera prilagođavanja koje se odnose na specifične efekte unutar područja saradnje Specifični cilj 2.2 Povećati zaštitu područja Programa od prirodnih i katastrofa koje uzrokuje čovjek PRIORITETNA OSOVINA 3: Okoliš i kulturno nasljeđe Specifični cilj 3.1 Kulturno i prirodno nasljeđe treba pretvoriti u zamajac održivog i izbalansiranog teritorijalnog razvoja Specifični cilj 3.2 Doprinos zaštiti i ponovnom uspostavljanju bioraznolikosti Specifični cilj 3.3 Poboljšati kvalitet životne sredine mora i obalnog područja korištenjem održivih i inovativnih tehnologija i pristupa PRIORITETNA OSOVINA 4: Pomorski transport Specifični cilj 4.1 Poboljšati kvalitet, sigurnost i ekološku održivot morskih i obalnih tansportnih usluga i čvorova promoviranjem višemodalnog prevoza u području provođenja programa.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Npr: razvoj prekograničnih lanaca snabdijevanja u R&I; prekogranični klasteri; inovativni procesi u relevantnim sektorima plave ekonomije; zajednički razvoj i upravljanje
eko-inovativnim alatima i procesima.
Vrsta i iznos javnih sredstava
Evropski fond za regionalni razvoj (ERDF) 85% Učešće nacionalnih budžeta: 15%
Naziv programa/inicijative
Interreg V-A Grčka-Kipar
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Kipar, Kreta, Egejska ostrva
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
55,299,108.00 EUR
Eu fondovi 47,004,240.00 EUR – ERDF
Državni fondovi 8,294,868.00 EUR
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Grčko Ministarstvo razvoja i konkurentnosti
Realizator Grčka i Kipar
Korisnici MSP
Opis ciljeva inicijative
Program saradnje Interreg V-A Grčka-Kipar ima za cilj povećati konkurentnost konkretnog područja tako što će jačati poduzetništvo i korištenje informatičkih i komunikacijskih tehnologija. Predviđene intervencije će ojačati kapacitete MSP za iskorištavanje mogućnosti izvan lokalnog tržišta sa naglaskom na sektore koji se pojave kao rezultat procesa RIS3. To će se odigrati na održiv način ublažavanjem negativnih efekata klimatskih promjena kroz jačanje privrede koja proizvode male količine emisija. Program je usmjeren na integraciju svih pitanja vezanih za okoliš, bilo u pogledu zaštite od rizika, bilo promocije prirodnog i kulturnog nasljeđa.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
-Jačanje konkurentnosti i poduzetništva u datom području -Efikasno korištenje energije i održivi transport -Očuvanje i zaštita okoliša i prevencija rizika -Veći stepen korištenja informatičke i komunikacijske tehnologije od strane firmi i javnog sektora -Smanjenje zagađivača zraka u urbanim sredinama datog područja -Jačanje pristupa graničnim područjima uz poboljšanje sigurnosti tansporta -Bolje prostorno planiranje morskog područja i integrirano upravljanje regulacionim planom obale -Izrada zajedničkih strategija razvoja turizma i planiranje zajedničkih alternativnih turističkih proizvoda/destinacija
-Poboljšanje efikasnosti vodnih resursa. Promocija integriranog upravljanja otpadom.
Vrsta i iznos javnih sredstava
ERDF, državni fondovi
Naziv programa/inicijative
Interreg V-A Grčka-Italija
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Grčka Kreta, Egejska ostrva, Makedonija, Epirus, Attica, Peoponnese Italija Puglia
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
123,176,899.00 EUR
Eu fondovi 104,700,362.00 EUR
Državni fondovi 18,476,537.00 EUR
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Grčko Ministarstvo privrede, infrastrukture, brodarstva i turizma
Realizator Grčka i Italija
Korisnici Klasteri, mreže, inkubatori
Opis ciljeva inicijative
Sveukupni cilj programa je podrška strateškoj prekograničnoj saradnji između Grčke i Italije radi prosperitetnije i održivije regije duž Jonskog mora. Naglasak je na osnovama dinamičke privrede koja podstiče pametni, održivi i inkluzivni rast s ciljem poboljšanja kvaliteta života ljudi koji žive u pograničnim područjima. Strateški gledano, program će unaprijediti inovacije u jednom broju područja kao što su plavi rast, turizam i kultura, agrofood i kulturne i kreativne industrijske grane. Program će u konačnici stvoriti sigurnije okruženje kroz promociju prirodinh i kulturnih resursa kao i mjera sigurnosti na moru i kopnu. Nadopunjujući se na ovo, program će također rješavati pitanja vezana za klimatske promjene, održivu mobilnost, zapošljavanje i obrazovanje i pograničnim područjima.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Program će se fokusirati na sljedeća tri prioriteta: 1 )Inovacije i konkurentnost: Ovaj prioritet ima za cilj povezati investicije u Istraživanje i Inovacije (R&I) sa MSP kako bi se izgradila izvozno orijentisana privreda. To se može postići stimuliranjem angažmana na polju inovacija od strane MSP pošto one čine
privrednu osnovu u području gdje se provodi ovaj program. Program se na poseban način usmjerava na sektore rasta sa najvećim potencijalom za nova radna mjesta kao što su agrobiznis, plavi rast, turizam, kulturno nasljeđe i kreativne industrije. 2) Integrirano upravljanje okolišem Ovaj prioritet ima za cilj omogućavanje razvoja i realizacije zajedničkih pristupa upravljanju okolišem, podrške promociji kulturnog i prirodnog nasljeđa i jačanju zajedničkih potencijala i odgovornosti na polju zaštite okoliša i prevencije rizika. 3) Višemodalni održivi sistem transporta: Ovaj prioritet ima za cilj promoviranje investicija kao odgovor na potrebe za boljom regionalnom i prekograničnom uvezanošću u području gdje se provodi ovaj program, bolja dostupnost transportne infrastrukture, koordinacija prekograničnih tansportnih sistema i procedura, integracija regionalnog, nacionalnog i prekograničnog planiranja transporta i promocija efikasne i ekološki prihvatljive mobilnosti i transportnih sistema.
Vrsta i iznos javnih sredstava
ERDF, državni fondovi
Naziv programa/inicijative
Interreg V-A Grčka-Bugarska
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Jugozapadna Bugarska, južna i centralna Bugarska, Makedonija, Trakija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
129,695,572.00 EUR
Eu fondovi 110,241,234.00 EUR
Državni fondovi 19,454,338.00 EUR
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Grčko Ministarstvo razvoja i konkurentnosti
Realizator Grčka i Bugarska
Korisnici MSP
Opis ciljeva inicijative
Program Interreg V-A Grčka-Bugarska ima za cilj povećati poduzetničke aktivnosti u datom području radi jačanja kapaciteta MSP i njihovog širenja izvan lokalnog tržišta. Osim
toga, program će poboljšati prekograničnu saradnju na polju upravaljanja rizicima od poplava i razviti i promovirati prekograničnu saradnju na polju kulturnog i prirodnog nasljeđa u turističke svrhe. K tome će planirane aktivnosti dovesti do unaprijeđenih sistema upravljanja površinskim i podzemnim vodama i poboljšati prekogranični saobraćaj što će dovesti do skraćenja vremena putovanja za ljude i robe kao i poboljšane sigurnosti saobraćaja. Na kraju, program ima za cilj prošiti nivo socijalnog poduzetništva u pograničnom području što će dovesti do većeg zapošljavanja u socijalnim preduzećima i većeg stepena pružanja socijalnih usluga zajednicama sa slabim socio-ekonomskim karakteristikama.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
-Konkurentno i inovativno prekogranično područje -Održivo pogranično područje prilagodljivo klimatskim promjenama -Bolje uvezano pogranično područje -Socijalno inkluzivno pogranično područje -Tehnička pomoć
Vrsta i iznos javnih sredstava
ERDF, državni fondovi
Naziv programa/inicijative
Interreg V-A Italija-Slovenija
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Italija, Slovenija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
91,682,300.00 EUR
Eu fondovi 77,929,954.00 EUR – ERDF
Državni fondovi 13,752,346.00 EUR
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014 – 2020
Programski subjekt Autonomna regija Friuli Venezia Giulia
Realizator Slovenija i Italija
Korisnici MSP
Opis ciljeva inicijative
Program „Interreg V-A Italija-Slovenija“ izrađen je s ciljem da doprinese postizanju strateških ciljeva Strategije Evropa 2020 za pametni, održivi i inkluzivni rast. Program je usmjeren na investiranje u rast i inovacije, promoviranje ekološke održivosti i poboljšanje kvaliteta života građana područja duž talijansko-slovenačke granice. Program će također rješavati pitanja klimatskih promjena, održive mobilnosti i nezaposlenosti u prekograničnom području. Aktivnosti u u
ovim prioritetnim područjima biće nadopunjene naporima da se ojača bliža saradnja između lokalnih vlasti. Očekuje se da će to ponuditi rješenja za teritorijalne izazove vezane za inovacije, nisko-ugljeničnu privredu, životnu sredinu, prirodne i kulturne resurse i izgradnju institucionalnih kapaciteta. Kao nadopuna glavnim programskim ciljevima utvrđene su i dodatne zajedničke teme i one će biti rješavane kroz konkretne akcije na polju informatičkih i komunikacijskih tehnologija (ICT), malih i srednji preduzeća (MSP) i obrazovanja.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
-Promoviranje kapaciteta za inovacije da bi ovo područje postalo konkurentnije. Ovaj prioritet ima za cilj promoviranje efikasnijih investicija u istraživanje i inovacije (R&I) i obrazovanje. Fokus je usmjeren na jačanje sadašnjih potencijala inovativnih sektora kao što su sektori koji mogu privući strane investitore. To će se postići kroz bolju saradnju između javnih i privatnih subjekata koji se bave R&I. Akcije koje se realiziraju u okviru ovog prioriteta predstavljaće opipljiv odgovor na izazove i potrebe ovog prekograničnog područja. U stvari, mada područje u kojem se provodi ovaj program karakterišu snažni potencijali za R&I i inovacije, još uvijek ima prostora za jačanje i izgradnju uspješne saradnje unutar ovog poslovnog sektora. To će poboljšati konkurentnost proizvodnih sistema u okruženju koje podstiče inovacije. -Saradnja u cilju strategije nisko-ugljenične privrede. Ovaj prioritet ima cilj podržati eko-prihvatljivi ekonomski rast zajedno sa prekograničnom saradnjom na polju osmišljavanja integriranih rješenja za smanjenje emisije stakleničkih plinova (GHG). Program će također izraditi i realizirati strategije nisko-ugljenične energije i mobilnosti bazirane na politikama i mjerama usmjerenim ka zaštiti životne sredine od promjena koje uzrokuje čovjek. Također se razmatraju akcije koje stvaraju otpornost na uticaj klimatskih promjena kroz različite mjere prilagođavanja i ublažavanja. Čak i na mikro nivou, očekuje se da će ove strategije postati novi referentni model za teritorijalni razvoj. -Zaštita i promocija prirodinh i kulturnih bogatstava. U srcu ovog prioriteta je očuvanje i promocija prirodnih i kulturnih lokacija kao atraktivnih turističkih destinacija. To će se postići kroz različite ICT alate, osposobljavanje za sticanje novih vještina i kvalifikacija, teritorijalni marketing, brendiranje i strategije komunikacije i promociju putem društevnih mreža. Mada se turizam smatra važnim faktorom razvoja, velika pažnja se poklanja i ekološkoj održivosti.
Diversifikacija turističke ponude fokusiranjem na prirodnjačke ekološke aktivnosti, sport, historiju, lokalne proizvode, običaje i tradicije i dr. podrazumijeva odgovorni turizam koji daje inspiraciju za eko-prihvatljivo ponašanje. To dovodi do smanjenja negativnih efekata priliva turista u mjestima prirodnog i kulturnog nasljeđa zajedno sa stvaranjem novih mogućnosti zapošljavanja. -Izgradnja kapaciteta i prekogranične uprave. Ovaj prioritet se fokusira na modernizaciju i unapređenje kvaliteta usluga javne uprave. Razmjena dobre prakse kao i harmonizacija i koordinacija aktivnosti među prekograničnim institucijama poboljšati će ovaj proces. Bliža integracija i razumijevanje zakonskog okvira i administrative prakse dvije zmelje predstavlja ključ uspjeha za postizanje konkurentnosti čitavog područja.
Vrsta i iznos javnih sredstava
ERDF, državni fondovi
Naziv programa/inicijative
Interreg IPA II Program prekogranične saradnje Italija-Albanija-Crna Gora
Referentni dokument
Strategija Evropa 2020 – Rast na evropskom nivou: -Pametni rast – inovativna privreda zasnovana na znanju -Održivi rast – ekološki osjetljiva, konkurentna privreda zasnovana na racionalnom i efikasnom korištenju resursa -Inkluzivni rast – privreda zasnovana na korištenju raspoloživih kadrovskih potencijala putem visoke stope zapošljavanja i promocije socijalne i teritorijalne kohezije Strategija Evropska Unije za Jadransko-jonsku regiju Regija – Promocija ekonomskog rasta i prosperiteta Regije čineći je atraktivnom, konkurentnom i dobro povezanom; zaštita mora, obalnih i kopnenih ekosistema. EUSAIR se zasniva na četiri stuba: -Plavi rast -Uvezivanje Regije -Kvalitet životne sredine -Održivi turizam Evropska strategija za pametni, inkluzivni i održivi rast Relevantni nacionalni strateški dokumenti: -Albanija – Izvještaj o nacionalnoj strategiji (2014-2020) Nacrt br. 3, -Crna Gora – Izvještaj o napretku SWD (2013) 411, finalni -Indikativni strateški doikument za Crnu Goru 2014-2020.
Geografsko području Italija (3 regije – Publia i Molise) – Albanija – Crna Gora
realizacije
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
92,707,555.00 EUR
Eu fondovi 78,801,422.00 EUR
Državni fondovi Javni – 11,792,402.00 EUR, Privatni – 2,113,734.00 EUR UKUPNO – 13,906,136.00 EUR
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Regija Puglia – Odjel za Mediteran – Ured upravne agencije
Realizator Italija – Odjel za Mediteran Albanija – Ministarstvo evropskih integracija, direktor Crna Gora – Ministarstvo finansija, Direkcija za finansije i ugovaranje Fonda za pomoć EU
Korisnici Javne agencije, agencije čiji rad reguliše državni zakon, lokalne, regionalne i nacionalne vlasti, privredne komore, proizvodne zone, sindikati, univerziteti i istraživački centri, agencije za internacionalizaciju, institucije za pomoć firmama, tehnološki parkovi, centri R&D izvrsnosti, agencije za inovacije, poslovni inkubatori, tijela za upravljanje klasterima, proizvodne/tehnološke zone, lokalne i regionalne razvojne agencije, organizacije civilnog društva.
Opis ciljeva inicijative
IPA CBC Program Italija, Albanija i Crna Gora (2014-2020) izrađen je okviru Evropske strategije za pametni, inkluzivni i održivi rast. Strategija daje doprinos u pripremi uslova za ekonomski razvoj područja relizacije projekta (u daljem tekstu „regija) i ima ambiciju doprinijeti realizaciji četiri stuba koja je postavio EUSAIR: Plavi rast, Uvezivanje Regije, Kvalitet životne sredine, Održivi turizam, a koji su koherentni sa sljedećim tematskim prioritetima koje postavlja IPA.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
PRIORITETNA OSOVINA 1 – Jačanje prekogranične saradnje i konkurentnosti MSP Tematski prioritet 1 – Jačanje konkurentnosti, poslovnog okruženja i razvoj malih i srednjih preduzeća, trgovina i investicije putem, između ostalog, promocije i podrške poduzetništvu, naročito kod malih i srednjih preduzeća, i razvoju lokalnih prekograničnih tržišta i internacionalizacija Specifični cilj 1.1 Unaprijediti okvirne uslove za razvoj prekograničnih tržišta za MSP PRIORITETNA OSOVINA 2 – Pametno upravljanje prirodnim i kulturnim bogatstvima radi korištenja prekograničnog održivog turizma i atraktivnosti područja Tematski prioritet 2 – Podsticanje sektora turizma i kulturnog i prirodnog nasljeđa Specifični cilj 2.1
Povećati atraktivnost prirodnih i kulturnih bogatstava radi jačanja pametnog i održivog ekonomskog razvoja Specifični cilj 2.2 Pojačati saradnju relevantnih ključnih subjekata u regiji kako bi se došlo do inovativnih kulturnih i kreativnih proizvoda. PRIORITETNA OSOVINA 3 – Zaštita životne sredine, upravaljanje rizicima i strategija nisko-ugljenične privrede Tematski prioritet 3 – Zaštita životne sredine i promocija prilagođavanja i ublažavanja uticaja klimatskih promjena, prevencija rizika i upravljanje putem, između ostalog, zajedničkih akcija zaštite životne sredine, promocije održivog korištenja prirodnih bogatstava, efikasno korištenje resursa, obnovljivi izvori energije i pomak prema sigurnoj i održivoj nisko-ugljeničnoj privredi, promocija investicija u cilju rješavanja konkretnih rizika, sticanje otpornosti na katastrofe i uspostava sistema upravljanja katastrofama. Specifični cilj 3.1 Povećati nivo prekogranične saradnje na vodenu životnu sredinu Specifični cilj 3.2 Promocija inovativnih praksi i alata radi smanjenja emisije ugljika i poboljšanje energetske učinkovitosti PRIORITETNA OSOVINA 4 – Povećanje nivoa prekogranične uvezanosti, promocija održivih transportnih usluga i objekata i poboljšanje javne infrastrukture Tematski prioritet 4 – Promocija održivog transporta i poboljšanje javne infrastrukture kroz, između ostalog, smanjenje izoliranosti putem boljeg pristupa uslugama prevoza. Specifični cilj 4.1 Veća koordinacija između relevantnih sudionika s ciljem promocije održivih prekograničnih veza u području realizacije projekta. PRIORITETNA OSOVINA 5 – Tehnička pomoć Specifični cilj 5.1 Aktivnosti na podršci strukturi Programa pomoću kvalitetnog upravljanja programom saradnje u pogledu efikasnosti i učinkovitosti.
Vrsta i iznos javnih sredstava
ERDF i IPA, sufinansiranje iz državnih fondova
Naziv programa/inicijative
Program razvoja MSP, Italija-Albanija
Referentni dokument
Geografsko području realizacije
Albanija
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
Program Vlade Italije koji sadrži tri glavne komponente: -Euro 25 miliona je kreditna linija za albanske MSP -Euro 2,5 miliona su sredstva za osnivanje Garantnog fonda za pomoć MSP-ima da dođu do kreditnih sredstava bez kolaterala -Euro 1,7 miliona je grant za Tehničku pomoć kod realizacije Programa
Eu fondovi
Državni fondovi 29,200,000.00 EUR
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt MAE - Direzione Generale per la Cooperazione allo Sviluppo (Italija)
Realizator Albansko Ministarstvo ekonomskog razvoja, turizma, trgovine i poduzetništva (MEDTTE)
Korisnici Korisnici ove inicijative su: albanska MSP, domaći bankarski sistem i javni i privatni subjekti koji se bave promocijom poduzetništva. Trenutno 8 glavnih komercijalnih banaka u Albaniji su partneri programa. Od 2009, program je pružio podršku za 104 MSP.
Opis ciljeva inicijative
Inicijativa ima za cilj olakšati albanskim MSP-ima pristup formalnim kreditnim sredstvima kroz povoljne kreditne linije
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Promocija rasta MSP
Vrsta i iznos javnih sredstava
OPENAid Italija, povoljni krediti, garantni fond za kredite.
A.5.3 Ostali programi INTERREG V-B MEDITERAN (MED) U periodu 2014-2020, Program Interreg MED će promovirati saradnju između raznih vrsta subjekata iz ovih trinaest mediteranskih zemalja. Cilj je optimizirati rezultate postignute u prethodnom razdoblju te omogućiti stvaranje okvira za saradnju svih partnera lociranih u području realizacije Programa. Program Interreg MED uspostavlja ključne principe saradnje sa ciljem konsolidacije karaktera budućih projekata i za njih vezanih aktivnosti. Među tim fundamentalnim principima koji predstavljaju ciljeve Programa Interreg MED, koherentno sa promocijom razvoja, kvalitetne uprave koju podržava Policija kohezije Evropske Unije, treba navesti sljedeće: koncentracija na pojedine teme, transnacionalni karakter, značaj za konkretnu teritoriju, održivost, transferabilnost, kapitalizacija.
Naziv programa/inicijative
INTERREG V-B MEDITERAN (MED) PROGRAM SARADNJE 2014-2020
Referentni dokument
Strategija Evropa 2020, zajedno sa Teritorijalnom Agendom 2020 omogućavaju strateški okvir za kohezionu politiku EU 2014-2020 i kao takva, za Program Interreg MED. Regulatorni okvir je stvoren propisima za kohezionu politiku 2014-2020. Uz to ide Zajednički strateški okvir (CSF) koji određuje ključne aktivnosti za rješavanje EU prioriteta i daje uputstva kako bi se obezbijedila dobra koordinacija između fondova.
Geografsko području realizacije
Zemlje članice: -Kipar: čitava zemlja -Francuska: pet regija: Corse, Languedoc-Roussillon, Midi-Pyrénées, Provence Alpes, Côte d'Azur, Rhône-Alpes -Grčka: čitava zemlja -Italija: 19 regija: Abruzzo, Basilicata, Calabria, Campania, Emilia-Romagna, Friuli-Venezia Giulia, Lazio, Liguria, Lombardia, Marche, Molise, Piemonte, Puglia, Sardegna, Sicilia, Toscana, Umbria, Valle D’Aosta, Veneto. -Malta: čitava zemlja -Portugal: 3 regije (Algarve, Alentejo, Area Metropolitana de Lisboa) -Slovenija: čitava zemlja (Zapadna i Istočna Slovenija) -Španija: 6 autonomnih regija - Andalusia, Aragon, Catalonia, Balearic islands, Murcia, Valencia – i 2 autonomna grada – Ceuta i Melilla -Ujedinjeno Kraljevstvo: 1 regija za ekonomsko planiranje – Gibraltar -Hrvatska: čitava zemlja Zemlje IPA (čitave zemlje) -Albanija -Bosna i Hercegovina -Crna Gora
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
275.905.320
Eu fondovi ERDF 224.322.525 IPA 9.355.783
Državni fondovi 42.227.012
Regionalni fondovi -
Vrijeme realizacije 1.1.2014 – 31.12.2023
Programski subjekt Evropska Komisija
Realizator Région Provence-Alpes-Côte-d’Azur Marseille (Francuska)
Korisnici Lokalne, regionalne i državne vlasti, posrednička tijela zadužena za inovacije i ekonomski razvoj, agencije za regionalni razvoj, univerziteti i druge obrazovne i edukativne ustanove, agencije za energiju i okoliš, javni i privatni dobavljači energije, istraživački instituti, centri za inovacije i
klasteri, centri i agencije za pomoć preduzećima, tehnološki posrednici i institucije za transfer znanja i tehnologija, javna i slična tijela koja se bave inovacijama i industrijskom politikom, MSP i usavršavanje, Privredne komore, poslovna udruženja, platforme, ekonomski operatori, turističke agencije i organizacije.
Opis ciljeva inicijative
Opći cilj programa MED je promocija održivog rasta na području Mediterana jačanjem inovativnih koncepata i praksi (tehnologije, kvalitetna uprava, inovativne usluge...) razumno korištenje resursa (energija, voda, morski resursi...) i podrška socijalnoj integraciji kroz integrirane i na određenu teritoriju naslonjene prinicipe saradnje. PRIORITETNA OSOVINA 1 Promoviranje inovativnih kapaciteta Mediterana da uspostavi pametni i održivi rast Specifični cilj Povećanje obima transnacionalnih aktivnosti inovativnih klastera i mreža u ključnim sektorima teritorije koju pokriva MED PRIORITETNA OSOVINA 2 Podsticanje strategija nisko-ugljenične privrede i energetske učinkovitosti u konkretnim područjima MED-a: gradovima, ostrvima i ruralnim područjima. Specifični cilj Podići nivo kapaciteta za bolje upravljanje energijom u javnim zgradama na transnacionalnom nivou PRIORITETNA OSOVINA 3 Zaštita i promocija prirodnih i kulturnih bogatstava Mediterana. Specifični cilj Jačati razvoj održivog i odgovornog obalnog i morskog turizma na teritoriji MED-a. PRIORITETNA OSOVINA 4 Podizanje kvaliteta uprave na Mediteranu Specifični cilj Potaknuti proces jačanja i razvoja multilateralnih koordinacionih okvira u Mediteranu radi zajedničkog odgovora na zajedničke izazove PRIORITETNA OSOVINA 5 Tehnička pomoć Specifični cilj Uspješno realizirati program saradnje
Vrste prihvatljivih aktivnosti
Npr: Osnivanje klastera i mreža, izrada modela i alata, transfer znanja, podizanje nivoa svijesti i aktivnosti kapitalizacije. Izrada Strategije, izgradnja kapaciteta, podizanje svijesti, osposobljavanje i praksa koja se stalno
mijenja, studije izvodljivosti i analize, elaboriranje planskih aktivnosti, usluga i insturmenata, mala ulaganja i pilot projekti. Analize, studije, planske aktivnosti i strateški razvoj, ali i transfer dobrih praksi i mjera kojima se realizira određena politika. Koncentracija na konkretnu temu, proces konsultacije i studije, mreže javnih organa radi unapređenja procesa donošenja odluka i jačanja zajedničkih vizija i strategija.
Vrsta i iznos javnih sredstava
85% Evropski fond za regionalni razvoj (ERDF) + Instrument za pretpristupnu pomoć (IPA) 15% učešće nacionalnih fondova
Albanija
Naziv programa/inicijative
Program CBC: bivša jugoslovenska Republika Makedonija i Republika Albanija
Referentni dokument
Usvojena 11.12.2014
Geografsko području realizacije
FYRM: Peagonia, Polog, jugoistočna Makedonija Albanija: Dibra, Elbasan, Korca
Javna finansijska sredstva(€) od toga:
11,900,000.00 EUR
Eu fondovi 11,900,000.00 EUR
Državni fondovi
Regionalni fondovi
Vrijeme realizacije 2014-2020
Programski subjekt Delegacije Evropske Unije u bivšoj jugoslovenskoj Republici Makedoniji
Realizator Ministarstvo lokalne samouprave (FYRM) Ministarstvo evropskih integracija (Albanija)
Korisnici Korisnici ove inicijative su albanska i makedonska MSP
Opis ciljeva inicijative
Opći cilj Programa je stimuliranje ujednačenijeg, inkluzivnog i održivog socio-ekonomskog razvoja Pograničnog područja. Specifični cilj Programa je: -TP 1: Podsticanje turizma, kulturnog i prirodnog nasljeđa -SO 1: Potencijal za turizam se jača promocijom kulturnog nasljeđa i vrijednosti TP 2: Jačanje konkurentnosti, biznisa, trgovine i investicija SO 2: Jačanje proizvodnih kapaciteta i pristupa tržištu za MSP TP 3: Zaštita životne sredine, promocija prilagođavanja i ublažavanja klimatskih promjena, prevencija i upravljanje rizicima, SO 3: Svijest o zelenoj ekonomiji, čišćoj životnoj sredini i
klimatskim promjenama jača i postiže se kroz efektivniju Tehničku pomoć, transparentnu i blagovremenu realizaciju programa i podizanja nivoa svijesti.
Vrste prihvatljivih aktivnosti
-Osmišljavanje, razvoj i promocija zajedničkih turističkih proizvoda i usluga i malih investicija u javnu turističku infrastrukturu, -Osposobljavanje za unapređenje kvalifikacija u turističkoj industriji, -Ponovno uspostavljanje, očuvanje, čišćenje i održavanje kulturnih i historijskih lokacija i za njih vezanog izgrađenog okoliša, -Podrška zajedničkim kulturnim manifestacijama, -Potpora MSP i start-up kompanijama za njihovu internacionalizaciju i pronalazak poslovnih partnera -Investiranje u malo prekogranično tržište i trgovačke objekte -Promocija i podrška održivom korištenju prirodnih resursa i okoliša -Promocija investicija u infrastrukturu manjeg obima za postizanje otpornosti na prirodne katastrofe i zaštitu okoliša.
Vrsta i iznos javnih sredstava
IPA Fond
A6. Priznavanje donosilaca političkih odluka i sudionika u projektu Puna lista je dostupna u E „Bazi podataka“.
Aneks 1 – Brodogradilišna preduzeća koja djeluju u Jadransko-jonskoj makro regiji Italija4
4 Reference: Albo Speciale delle Imprese di Costruzione Navale – Ministero delle Infrastrutture e Trasporti e integrazioni di cantieri non iscritti e
nautici- 5 Rif. Categorizzazione Sea Europe, 3° o 4° livello di dettaglio
Brodogradnja/izrada
čamaca,
opslužni brodovi i
platforme
Naziv brodogradilišta Mjesto Proizvodi5
Brodogradnja, offshore FINCANTIERI S.p.A. Monfalcone
(GO), Marghera
(VE), Ancona e
Palermo
Putnički brodovi, putnički brod
s dodatnim palubama za
prijevoz teretnih vozila,
brodovi za snabdijevanje
pučinskih platformi, ostali
opslužni brodovi
Brodogradnja CANTIERE NAVALE
VITTORIA S.p.A.
Adria (RO) Pomoćni brodovi, ribarski
brodovi, brodovi unutrašnje
plovidbe za suhi teret, jahte
Brodogradnja CANTIERE NAVALE
VISENTINI S.r.l.
Adria (RO) Putnički brodovi, RO-RO
teretni brodovi
Brodogradnja MONTE CARLO
YACHTS S.p.A.
Monfalcone (GO) Jahte
Offshore ROSETTI MARINO
S.p.A.
Ravenna Brodovi za snabdijevanje
pučinskih platformi, ostali
opslužni brodovi, brodovi
unutrašnje plovidbe za suhi
teret
Brodogradnja ISA GROUP S.r.l. Ancona Jahte
Brodogradnja, izrada
čamaca, offshore
NUOVO ARSENALE
CARTUBI S.r.l.
Trst Teret, jahte, brodovi za
snabdijevanje pučinskih
platformi, ostali opslužni
brodovi
Brodogradnja i gradnja
čamaca
CANTIERI NAVALI
CHIOGGIA S.r.l.
Chioggia (VE) Teretni brodovi, jahte, brodovi
unutrašnje plovidbe, teretnjaci
Brodogradnja ARZANA' NAVI S.p.a. Marghera (VE) Jahte
Brodogradnja i gradnja
čamaca
CANTIERI NAVALI
VIZIANELLO S.r.l.
Venezia Jahte, brodovi unutrašnje
plovidbe
Brodogradnja i gradnja
čamaca
CANTIERI NAVALI
BOSCHETTI S.n.c.
Cessenatico (FC) Putnički brodovi, jahte
Broodgradnja FERRETTI S.p.A. Forli Jahte
Brodogradnja FERRETTI S.p.A. Cattolica (RN) Jahte
Brodogradnja FERRETTI
S.p.A./RIVA
Sarnico (BG) Jahte
Brodogradnja FERRETTI
S.p.A. / PERSHING
Modolfo (PU) Jahte
Brodogradnja CRN S.p.a. Ancona Jahte
Brodogradnja CANTIERE DELLE
MARCHE –
COSTRUZIONI
NAVALI S.r.l.
Ancona Jahte
Brodogadnja i gradnja
čamaca
INTERMARINE S.p.a. Messina Patrolni brodovi, pomoćni
brodovi, jahte
Brodogradnja i gradnja
čamaca
PALUMBO GROUP
S.p.a.
Messina Putnički brodovi, putnički RO-
RO brodovi, jahte
Brodogradnja USTICA LINES S.p.a. Trapani Putnički brzi brodovi
Brodogradnja, gradnja
čamaca i offshore
NUOVO ARSENALE
CARTUBI S.r.l.
Trst Teretni brodovi, jahte, brodovi
za snabdijevanje opslužnih
platformi, ostali opslužni
brodovi
Brodogradnja i gradnja
čamaca
CANTIERI NAVALI
CHIOGGIA S.r.l.
Chioggia (VE) Teretni brodovi, jahte, brodovi
unutrašnje plovidbe, teretnjaci
Brodogradnja ARZANA' NAVI S.p.a. Marghera (VE) Jahte
Brodogradnja i gradnja
čamaca
CANTIERI NAVALI
VIZIANELLO S.r.l.
Venezia Jahte, brodovi unutrašnje
plovidbe
Hrvatska
Brodogradnja / izrada
čamaca, opslužni
brodovi i platforme
Naziv brodogradilišta Mjesto Proizvodi
Brodogradnja, izrada
čamaca i offshore
Brodogradilište Trogir
(Brodotrogir d.d.)
Trogir,
Splitsko-
dalmatinska
županija
Tankeri za ulje i hemikalije,
putnički brodovi, jahte,
ribarski brodovi, teretni
brodovi, opslužni brodovi,
plutajuća pristaništa
Offshore Viktor Lenac Rijeka,
Primorsko-
goranska
županija
Izgradnja priobalnih
proizvodnih platformi
Brodogradnja, gradnja
čamaca, offshore
Brodosplit –
Brodograđevna
Industrija Split d.d.
Split,
Splitsko-
dalmatinska
županija
Brodovi za rasuti teret, trajekti,
tankeri za hemikalije, brzi
aluminijski radni brodovi,
brodovi za prijevoz sokova,
luksuzne motorne jahte,
kruzeri, putnički trajekti,
istraživački brodovi, ro-pax
trajekti, ro-ro putnički trajekti,
brodovi za traganje i
spašavanje, tankeri, priobalne i
čelične konstrukcije
Brodogradnja, offshore Uljanik Brodogradilište
d.d.
Pula, Istarska
županija
Ro-ro brodovi, brodovi za
rasuti teret, samoistovarni
brodovi za rasuti teret, brodovi
za prijevoz stoke, brodovi za
prijevoz automobila, usisni
bageri s rezačem, jack-up
platforme, kruzeri za polarne
ekspedicije, asfaltni tankeri,
tankeri za hemikalije
Brodogradnja 3. MAJ brodogradilište
d.d.
Rijeka,
Primorsko-
goranska
županija
Tankeri za hemikalije, asfaltni
tankeri, brodovi za prijevoz
rasutog tereta, brodovi za
prijevoz ulja.
IZVJEŠTAJ B
Priznavanje tehnoloških trajektorija u sektoru brodogradnje i za njih vezani primijenjeni
materijali (Aktivnost 3.2.)
SADRŽAJ Uvod B.1 - Tehnološke trajektorije u sektoru brodogradnje i u vezi sa tehnologijama brodogradnje B.1.1 Tehnološke trajektorije u sektoru brodogradnje B.1.2 Tehnološke trajektorije u sektoru brodogradnje od primarnog značaja za Jadransko-jonsko područje B.2 - Proces priznavanja konkretnih tehnologija i novih materijala koji su relevantni na polju zelenih tehnologija u brodogradnji B.2.1 Tehnologije i novi materijali koji se koriste u predmetnom sektoru B.2.2 Tehnologije i novi materijali koji se primjenjuju u predmetnom sektoru a relevantni su za Jadransko-jonsku regiju B.3 – Utvrđivanje veze upostavljene između regionalnih Strategija pametne specijalizacije i sektora pomorske tehnologije. B.4 – Proces priznavanja centara kompetencije za razvoj utvrđenih tehnologije Dodaci
Uvod Termin trajektorije (putanje) tehnološkog razvoja (tehnološka mapa puta) utvrđuje potencijalni put u kojem se navodi čitav niz očekivanih događaja - rezultata istraživanja, organizacionih promjena, promjena poslovnog modela, djelimično ili u cijelosti, posljedično ili u vezi sa rokovima realizacije ili po sadržaju, te omogućavanje postizanja stateškog ishoda akcije, ili neke konkretne tržišne inovacije. Ako pokušamo opisati trajektoriju, ne treba je zamišljati kao liniju, nego više kao raspored segmenata na homogeni način usmjerenih i u određenom smislu međusobno povezanih. Utvrđivanje trajektorija tehnološkog razvoja predstavlja ključni dio normalnog poduzetničkog strateškog procesa planiranja u tehnološkom preduzeću. U zadnjim desetljećima, ovaj proces se progresivno izmiještao pa je od nekadašnje interne procedure pojedine kompanije postao vanjski proces koji je u stanju u prvoj instanci uključiti lanac proizvodnje i znanja s kojim preduzeće dolazi u dodir, a danas čak i čitave teritorijalne industrijske sisteme - čak i u širem tumačenju tog pojma: npr. Evropa: vezano za sveukupne minimalne/obavezne zajedničke rezultate djelovanja koji se izražavaju u političkoj strategiji. U ovom posljednjem scenariju, da bi se u potpunosti razumjele potrebe za trajektorijama tehnološkog razvoja, čini se da treba uspostaviti ispravno pozicioniranje na polju javne intervencije ili industrijskih sistema, uz posebni naglasak na pravila Evropska Unije gdje se očekuju intervencije koje ne utiču na konkurenciju. Ciklus političkih odluka – kad je u pitanju upravljanje društvom – sastoji se, po definiciji, od srednjoročnih strategija (strateško planiranje) zajedno sa utvrđivanjem socio-ekonomskih ciljeva koje treba postići, a po naknadnoj definiciji, od usmjerenih praksi kojima je cilj baviti se strateškim postignućima, stimuliranjem/potpomaganjem kompanije u pravcu postizanja željenih ciljeva, kako je to prikazano u narednom okviru.
Slika 1 – Primjer ciklusa donošenja političkih odluka
Na polju preusmjeravanja na tehnološki razvoj, strategije (npr. Bijela knjiga1 transporta, Evropa 20202) potiču od konvergencije očekivanja firme (poboljšanje uslova društveno-ekonomskog okruženja, itd), predviđanja novih tehnoloških mogućnosti koje bi mogle proizići iz napora istraživačkog sektora u periodu na koji se strategija odnosi, i znanja o tome kako se samo društvo odnosi prema promjenama. Trajektorije tehnološkog razvoja se definiraju u poduzetničkom sistemu uz podršku istraživanja, kao najbolji odgovor na kombinaciju strategija, tržišnih očekivanja – tržišnih (mega)trendova – i obaveznih tehničkih propisa (snažna pomorska oblast) koje uglavnom izražavaju međunarodna tijela (Međunarodna pomorska organizacija - IMO, u sektoru pomorstva). Na kraju, trajektorije tehnološkog razvoja predstavljaju osnovu, zajedno sa strategijama na koje se odnose, za definiranje korisnih instrumenata javne intervencije da se ubrzaju procesi postizanja postavljenih socio-ekonomsko-ekoloških ciljeva. Ove trajektorije se vezuju na razvojni proces u istraživačkim i inovativnim projektima gdje se primjenjuju konkretni intrumenti intervencije. Kad su u pitanju gore navedena razmatranja, trajektorije tehnološkog razvoja (TDT) su prepoznate kao važna tema strateškog teritorijalnog planiranja (npr. S3), pošto one predstavljaju ključni element za orijentaciju i procjenu uspješnosti provedenih intervencija. U narednim pasusima će se predstaviti utvrđivanje referentnih TDT za sektor brodogradnje (B.1.1). Posebna će pažnja biti usmjerena na veze sa strategijama scenarija koje definira EU, zemlje Jadranko-jonske regije, kako bi se potom utvrdile podgrupe vezane za tehnologije zelene brodogradnje (B.2.1) i, u obje situacije, referentne podgrupe vezane za proizvode realizirane u makro regiji (B1.2 i B2.2). Postignuti rezultati idu ruku pod ruku sa procjenom teritorijalnih kompetencija (B.4) prikladnom za razvoj neke posebne trajektorije. EUSAIR Područje Albanija, Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Grčka, Italija, Crna Gora,
Srbija, Slovenija Stubovi -Plavi rast
-Uvezivanje Regije -Kvalitet životne sredine -Održivi turizam
Početak 2014 Posebno poglavlje (B3) će obuhvatiti i komparativnu analizu između gore navedenih utvrđenih ciljeva i aktuelnog scenarija definiranog u sadašnjim strategijama S3. 1 Mapa puta za jedinstveno evropsko područje transporta – put ka konkurentnom i učinkovitom transportnom sistemu, COM (2011) 144 definisan 28. marta 2011. 2 Evropa 2020: Strategija Evropske unije za zapošljavanje i razvoj, COM (2010) 2020
Slika 2 – Metodologija korištena u ovom dokumentu za analizu strategija, trajektorija i tehnologija
B.1-Tehnološke trajektorije u sektoru brodogradnje i u vezi sa tehnologijama brodogradnje B.1.1 Tehnološke trajektorije u sektoru brodogradnje Kako je navedeno u Agendi 2030 UN-a za održivi razvoj, postizanje utvrđenih ciljeva zasnovano je na pet ključnih stubova: 1. Ljudi: iskorijeniti siromaštvo i glad i obezbijediti da sva ljudska bića mogu ostvariti svoje potencijale u dostojanstvu i jednakosti u zdravom životnom okruženju, 2. Planeta: zaštititi planetu od degradacije kroz održivu potrošnju i zaštitu, održivo upravljanje prirodnim bogatstvima i preduzimanje hitnih akcija u vezi klimatskih promjena kako bi se zadovoljile potrebe sadašnjih i budućih generacija, 3. Properitet: obezbijediti da sva ljudska bića uživaju prosperitet i imaju ispunjen život i da se ekonomski, društveni i tehnološki napredak odvija u skladu s prirodom, 4. Mir: nema održivog razvoja bez mira, niti mira bez održivog razvoja, 5. Partnerstvo: podsticati oživljavanje Globalnog partnerstva između svih sudionika na bazi duha univerzalne solidarnosti. Svi ciljevi navedeni u Agendi su integrirani i daju nepodijeljenu podršku izbalansiranosti tri dimenzije održivog razvoja: ekonomskoj, društvenoj i ekološkoj. U takvom globalnom okviru, plava ekonomija je od suštinskog značaja za buduće blagostanje i prosperitet čovječanstva. Osim tradicionalnih djelatnosti kao što su brodarstvo, ribarstvo i naftne/plinske platforme, javljaju se nove vrste poslova koje mogu diversificirati definiciju pomorske industrije. Ove nove industrije su: - Morske vjetroelektrane, - Korištenje energije morskih valova - Istraživanje i proizvodnja nafte i gasa u ultra dubokim vodama, - Podmorska fabrika nafte i gasa, - Morska akvakultura, - Rudarenje morskog dna, - Kruzerski turizam nekonvencionalnim rutama, - Pomorski nadzor, - Biotehnologija. Dugoročni potencijal za inovacije, stvaranje radnih mjesta i ekonomski rast koji nude ovi sektori zaista je impresivan, ali postoji kompleks različitih rizika koje treba uzeti u obzir i koje ne treba podcijeniti: između ostaih, to su one vezane za prekomjernu eksploataciju morskih bogatstava (ribe, mineralnih ruda, ugljikovodika...), zagađenje, povećanje temperature i nivoa mora, povećanje kiselosti i gubitak bioraznolikosti. Zato, shvatajući ogroman potencijal ovog novog koncepta plave ekonomije, od fundamentalnog značaja je odgovoran i održiv pristup njegovom ekonomskom razvoju. Iznenađuje da se tek odnedavno pomorska ekonomija javlja kao pitanje na dnevnom redu međunarodne politike.
Brojne međunarodne organizacije su sada uključene u napore da se rješavaju izazovi održivog korištenja plavih resursa u pogledu tehnološkog rasta i inovacija za očuvanje energetske sigurnosti, životne sredine, klime i sigurnosti hrane. Danas je udio pomorskih grana privrede u ekonomskoj proizvodnji i zapošljavanju ipak značajan i njegov doprinos globalnoj ekonomiji se može fiansijski valorizirati na oko USD 1,5 triliona, oko 2,5% (u 2010 kao baznoj godini za izračun i slijedeće scenarije do 2030) svjetske bruto dodane vrijednosti (GVA). Eksploatacija nafte i plina na moru zauzima jednu trećinu, a slijede je pomorski i obalni turizam, brodogradnja i nautička oprema i luke. Slika 3 prikazuje GVA pomorskih grana industrije u 2010. godini
Slika 3 – Dodana vrijednost pomorskih grana industrije u 2010 po industrijskim granama Pomorske industrije su donijele nekih 31 milion stalnih radnih mjesta u 2010, oko 1,5% aktivno zaposlene svjetske radne snage. Najveći poslodavci su industrijski ulov ribe (preko 1/3) i morski i obalski turizam (skoro ¼). Slika 4 prikazuje broj radnika po industrijskim sektorima u 2010. godini.
Slika 4 – Zapošljavanje u pomorskim granama industrije u 2010 po vrsti industrije
Vrijedi pomenuti, stoga, da su ove procjene GVA i zapošljavanja jako konzervativne. Kad je u pitanju 2030, posebno se snažan rast očekuje u: - pomorskoj akvakulturi, - iskorištavanju energije vjetra, plime i valova, - preradi ribe, - izgradnji i remontu brodova. Inovacije na polju naprednih materijala, podmorskog inžinjeringa i tehnologije, senzora i slikovne dijagnostike, satelitskih tehnologija, kompjuterizacije i analitičke obrade velikih baza podataka, autonomnih sistema, biotehnologije i nanotehnologije, zelenih brodogradilišnih i remontnih kejova, zavisiće od krucijalnog napretka nauke. Kao zaključak, u kontekstu tako brzih promjena, broj zemalja i regija koje postavljaju okvire stateške politike značajno raste. Međutim, ima puno prepreka na putu ka stvarno integriranom Plavom upravljanju koji je osnova za odgovorno i održivo korištenje pomorskih resursa i to će pitanje svakako trebati riješiti u skoroj budućnosti. Detaljni statistički podaci za aktuelni udio pomorskih grana industrije u globalnoj privrednoj aktivnosti baziraju se na Bazi podataka OECD-a o okeanskoj ekonomiji, koja je uzela 2010 kao polaznu godinu za projekcije do 2030. godine. Dosad se u bazu podataka uključene sljedeće ekonomkse aktivnosti: - Vodeni transport (brodarstvo) GVA: USD 83 milijarde Ukupno radnih mjesta: 1,2 miliona Globalna podjela: - - Lučke aktivnosti GVA: USD 193 milijarde Ukupno radnih mjesta: 1,7 miliona Globalna podjela: Azija 53%, Evropa 23%, NAFTA 10%, Južna Amerika 6%, Okeanija i Afrika 3%
Slika 5 – Dodana vrijednost kod lučkih aktivnosti po regijama u 2009
-Morski i obalni turizam GVA: USD 390 milijardi Ukupno radnih mjesta: 7 miliona Globalna podjela: Evropa 35%, Azija i Okeanija 30%, NAFTA 19%, Centralna i Južna Amerika 6%
Slika 6 – Dodana vrijednost kod morskog i obalnog turizma po regijama u 2010
- Industrijska prerada ribe GVA: USD 79 milijardi Ukupno radnih mjesta: 2,4 miliona Globalna podjela: Azija 54%, Afrika i Bliski istok 16%, Evropa 14%
Slika 7 – Dodana vrijednost prerade ribe po regijama u 2010
-Industrijski ulov ribe GVA: USD 21 milijardi Ukupno radnih mjesta: 11 miliona Globalna podjela: -
Slika 8 - Dodana vrijednost industrijskog ribarstva po regijama u 2010
-Industrijska morska akvakultura GVA: USD 3,6 milijardi Ukupno radnih mjesta: 2 miliona Globalna podjela: Azija 83%, Evropa 9%, NAFTA, Centralna i Južna Amerika 7%
Slika 9 - Dodana vrijednost morske akvakulture po regijama u 2010
-Eksploatacija nafte i plina u moru GVA: USD 504 milijardi Ukupno radnih mjesta: 1,8 miliona Globalna podjela: priobalne vode 93%, pučina 7%
Slika 10 - Dodana vrijednost kod morske eksploatacije nafte i plina po regijama u 2010
-Brodogradnja i remont GVA: USD 58 milijardi Ukupno radnih mjesta: 1,9 miliona Globalna podjela: Azija 47%, Evropa 25%, Sjeverna Amerika 23%
Slika 11 - Dodana vrijednost kod brodogradnje i remonta po regijama u 2010
Slika 12 - Zapošljavanje kod brodogradnje i remonta po regijama u 2010
-Nautička oprema GVA: USD 168 milijardi Ukupno radnih mjesta: 2,1 miliona Globalna podjela: - -Morske vjetroelektrane GVA: USD 2,9 milijardi Ukupno radnih mjesta: 38.000 Globalna podjela: Evropa 90%, Kina 9% Grane industrije koje su činile najveći udio u GVA bile su industrija istraživanja i proizvodnje nafte i gasa, morski i obalski turizam, lučke aktivnosti i nautička oprema. Uzimajući u obzir da se pod pomorskom djelatnošću može smatrati industrija povezana sa morem, naročito sa moreplovstvom, komercijalnim ili vojnim djelatnostima, pa se pomorske aktivnosti mogu shvatiti kao industrija koja proizvodi proizvode koje nalaze u moru, ili ih proizvodi more, plava ekonomija se može definirati kao zbir ekonomskih aktivnosti plavih grana industrije (pomorska i morska), i prirodnih bogatstava, roba i usluga morskih ekosistema. Vezano za ove definicije i uzimajući u obzir mogući budući razvoj, plave grane industrije se mogu klasificirati kao što stoji u narednoj tabeli.
Standardne aktivnosti Nove aktivnosti Ribolov Morska akvakultura Prerada morskih plodova Nafta i gas u dubokim i ultra-dubokim
vodama Brodarstvo Morske vjetroelektrane Luke Obnovljiva energija mora Brodogradnja i remont Morsko i rudarenje na morskom dnu Morske naftne/plinske platforme Pomorska sigurnost i nadzor Morska proizvodnja i izgradnja Morska biotehnologija Morski i obalni turizam Visoko tehnološki morski proizvodi i usluge Morske poslovne usluge Ostalo Morsko R&D i obrazovanje Jaružanje Plava ekonomija u narednih 20 godina će biti primarno vođena razvojem globalnog stanovništva, ekonomijom, klimom i životnom sredinom, tehnologijom, okeanskim pomorskim i obalnim propisima i upravljanjem. Za svaki od njih slijedi detaljni opis njihovog pojedinačnog udjela:
-Stanovništvo – u 2050. godini biće dodatnih 2 milijarde ljudi. Oni će kao kupci stimulirati pomorski prevoz roba i putnika, brodogradnju, proizvodnju pomorske nautičke opreme, istraživanje morskih rezervi nafte i plina. Stanovništvo koje stari će i dalje tražiti lokacije za odmor na obali, kruzerski turizam i motivirati medicinski i farmaceutski sektor da ubrza istraživanja iz oblasti pomorske biotehnologije. -Globalni ekonomski rast i međunarodna trgovina - uprkos tome što će globalni ekonomski rast ostati skroman, očekuje se da GDP značajno poraste. Naročito se to odnosi na globalni prevoz roba koji bi se mogao povećati za tri puta u 2050. Brodari i brodogradilišta su već usmjerili pažnju na buduće promjene na tržištima, rutama, vrstama tereta i vrstama brodova. Veliki prihodi će se stvarati u sektoru pomorskog turizma i kruzerskog turizma. -Hrana – kao posljedica rasta stanovništva, eksploatacija mora kao izvora hrane moraće se korjenito izmijeniti, ustvari, njeni kapaciteti su potkopani prekomjernim izlovom ribe i zagađenjem. To povećanje količine morske hrane će apsorbirati nova morska akvakultura. Međutim, moraju se uzeti u obzir mnogi izazovi kao što su klimatske promjene, raspoloživost lokacija, bolje upravljanje, pojava bolesti. -Energija-energetska pitanja su zajednička svim pomorskim granama industrije i striktno su vezana za tržišnu cijenu. Pogotovo istraživanje nalazišta nafte i gasa i njihova proizvodnja, pošto one zahtijevaju intenzivno ulaganje kapitala, u slučaju niskih cijena često se smanjuju, odlažu ili napuštaju. Konzistentno visoke cijene nafte i gasa također predstavljaju ključni preduslov za napredak u oblasti obnovljive energije vjetra i mora, kao i biogoriva na bazi algi. Morske vjetroelektrane će i dalje uživati državne subvencije, a dugoročno gledano to važi i za energiju plime i valova. -Životna sredina – Stvarno ograničenje za budući razvoj okeanske ekonomije će vjerovatno biti dalje pogoršanje zdravstvenog stanja okeanskih ekosistema (koncentracije ugljen dioksida u zraku i moru, prisustvo kisika, hidrotermalni konvektorski ciklus, hidrološki ciklus, zaštita obalnog područja i bioraznolikost). Najvažnije posljedice osjećaju ribarstvo i rad u akvakulturi, industrija nafte i gasa na moru, obalske zajednice, brodarske kompanije, turizam i morski bio-kapaciteti i bioraznolikost i gubitak životnog staništa, promjene u sastavu ribljeg fonda i migracioni obrasci, visoka frenkvencija oštrih klimatskih incidenata, klimatske promjene. Paradoksalno, ovi zadnji otvaraju nove poslovne šanse: stalno topljenje leda na Arktiku otvoriće rutu Sjevernog mora za komercijalni prevoz roba i time pokrenuti reorganizaciju globalnog lanca snabdijevanja i u Evropi i između Evrope i Azije. Očito je da se mogu očekivati dodatni potencijalni rizici po ugroženu životnu sredinu na Arktiku. -Nauka, tehnologija i inovacije – Očekuju se inovacije u napredne materijale, podmorski inžinjering i tehnologije (za pomorsku industriju nafte i gasa i rudarstvo u dubokim morima), sensorsku i slikovnu dijagnostiku, satelitske tehnologije, kompjuterizaciju i analitiku velikog broja podataka, autonomne sisteme, biotehnologiju i nanotehnologiju. Značajne inovacije se naročito očekuju na polju autonomnih brodova (bez ljudske posade), robotike u morskoj industriji nafte i gasa i rudarenja morskog tla, biotehnologije za poboljšanje zdravstvenog stanja riba za akvakulturu, novih materijala kod obnovljivih izvora energije.
-Međunarodni propisi i upravljanje okeanskom privredom – Reguliranje okeanskih djelatnosti će, očekivano, i dalje biti vođeno sektorskom dinamikom, uz ulaganje napora na uključivanje novih okeanskih grana industrije u postojeće regulatorne okvire. Novi standardi zaštite okoliša biće jedan od glavnih uzroka koji će dovesti do usvajanja novih tehnologija i poboljšanja u nekim novim granama industrije. Grana industrije Ukupna godišnja
stopa rasta za GVA 2010-2030
Ukupna promjena u GVA u periodu 2010-2030
Ukupna promjena stope zapošljavanja 2010-2030
Industrijska morska akvakultura Industrijski ulov ribe Prerada ribe Morski i obalski turizam Morska industrija nafte i gasa Morske vjetroelektrane Lučke aktivnosti Izgradnja i remont brodova Nautička oprema Brodarstvo Prosjek ukupne morske industrije Globalna ekonomija 2010-2030
Slike 13 i 14 prikazuju zanimljiva poređenja između konsolidiranih podataka o GVA i zapošljavanju u 2010 i odgovarajući trend za 2030.
Slika 13 – Pregled dodane vrijednosti po industrijskim sektorima u periodu 2010-2030
Slika 14 – Usporedba direktnog zapošljavanja u oblasti plave ekonomije u 2010 i 2030
Detaljni opis trenda za svaku industrijsku granu dat je u nastavku: -Vodeni transport GVA:USD 118 milijardi Ukupno radnih mjesta: 1,5 miliona -Izgradnja i remont brodova GVA:USD 103 milijardi Ukupno radnih mjesta: 2,3 miliona -Nautička oprema GVA:USD 300 milijardi Ukupno radnih mjesta: 2,7 miliona -Lučke aktivnosti GVA:USD 473 milijardi Ukupno radnih mjesta: 4,2 miliona -Morski i obalni turizam GVA:USD 777 milijardi Ukupno radnih mjesta: 8,5 miliona -Industrijski ulov ribe GVA:USD 47 milijardi Ukupno radnih mjesta: 10 miliona -Industrijska morska akvakultura GVA:USD 11 milijardi Ukupno radnih mjesta: 3 miliona -Industrijska prerada ribe GVA:USD 266 milijardi Ukupno radnih mjesta: 5 miliona -Morska industrija nafte i gasa GVA:USD 636 milijardi Ukupno radnih mjesta: 2 miliona -Morske vjetroelektrane GVA:USD 230 milijardi Ukupno radnih mjesta: 435.000 Konačno, proučena su dva alternativna scenarija koji oblikuju buduću plavu ekonomiju u dva različita pravca, jedan koji ubrzava i drugi koji usporava budući razvoj pomorskih grana industrije. Oni obuhvataju ekonomski rast, tehnološki razvoj, državne propise i stanje klime i životne sredine u 2030. „Održivi scenario“ pretpostavlja visoki ekonomski rast i nisku stopu propadanja okoliša zbog razvoja tehnologija koje koriste efikasne resurse i vode računa o klimi, u kombinaciji sa povoljnom državnom legislativom koja omogućava prave poticaje kako bi plava ekonomija mogla ekonomski napredovati a da ipak poštuje ekološke standarde.
„Neodrživi scenario“ prepotstavlja nizak ekonomski rast i ozbiljno propadanje okoliša. U kombinaciji sa klimatskim promjenama i uništenjem životne sredine koje se dešava brže od očekivanog, te niske stope tehnoloških inovacija, plava ekonomija doživljava upitnu budućnost nakon 2030. Slika 15 daje poređenje GVA u plavoj ekonomiji u 2010 i 2030 u različitim scenarijima. GVA u 2010. g. je USD 1,5 triliona. U 2030. g. u održivom scenariju GVA je više od USD 3,2 triliona, u scenariju kad sve ide po uobičajenoj praksi USD 3 triliona, a u neodrživom scenariju USD 2,8 triliona.
Slika 15 – Dodana vrijednost u plavoj ekonomiji po različitim scenarijima
Veći GVA u „održivom scenariju“ posljedica je veće proizvodnje morskih vjetroelektrana i veće ukupne prozvodnje i prerade ribe zbog intenzivnije eksploatacije akvakulture i racionalnijeg upravljanja ribljim fondom. Razlika kod neodrživog scenarija je prilično mala: očekuje se da nafta i gas, brodarstvo i luke rastu po višoj stopi, ali se ribarske aktivnosti blago smanjuju. U svakom scenariju, rastuća potražanja za LNG i LPG može dostići blizu 900 novih brodova koji će se izgraditi između 2015 i 2035, te skoro 55 novih kruzera koji će ući u eksploataciju do 2020. Kao zaključak, najnovije studije koje su vršile razne međuvladine agencije, industrijske asocijacije, istraživački instituti i konsultantske kuće, klasificirale su pojekcije rasta pomorske indsutrije u tri kategorije u pogledu šansi za rast i zapošljavanje, vremenske rokove i nepredvidive faktore. Sektori gdje se očekuje skroman porast nivoa poslovanja i zapošljavanja - Ribarstvo: prognoze kažu da će rast iznositi praktički nula sve do 2030 - Pomorska industrija nafte i gasa: budućnost ovog sektora je uistinu teško predvidjeti jer su izgledi za rast zamagljeni, u svakom slučaju stope rasta industrije nafte i gasa su vrlo različitie: za naftu 0,4% godišnje, a za gas 1,5% godišnje. U srednjoročnom razdoblju (15 godina) aktivnosti na eksploataciji sirove nafte u dubokim vodama značajno će porasti dok će se ona u plitkim vodama smanjiti. Snažan rast u eksploataciji gasa očekuje se i u plitkim i dubokim vodama. Sadašnje uporno niske cijene nafte i gasa mogle bi zaustaviti istraživanja u ultra dubokim vodama. Međutim, s obzirom da je potražnja na tržištu stalno visoka, ova grana industrije je u sve većoj obavezi da istražuje nova područja i pronalazi nove konkurentne rezerve ugljikohidrata. Prema Borelliju, moguće buduće opcije su: povećanje isplativosti eksploatacije iz rezervoara; unapređenje morske proizvodnje, prerade i izvoza gasa; razvoj novih još neeksploatisanih geoloških nalazišta u plitkim, dubokim i ultra dubokim vodama; razvoj novih područja u udaljenim i ekstremnim sredinama (Arktik sadrži 30% svjetskog neotkrivenog gasa i 13% nafte, na dubinama manjim od 500 m- plitke vode – ali vremenski uslovi su izuzetno teški); razvoj nekonvencionalnih ugljikohidrata; pokretanje proizvodnje plinskih hidrata na pučini.
Sektori gdje se očekuje visok dugoročan rast nivoa poslovanja i zapošljavanja: -Brodarstvo: dugoročni rast kontejnerskog saobraćaja biće, prema očekivanjima, u skladu sa rastom ukupne pomorske trgovine, ali i ispod prosjeka kod tankerskog i rasutog tereta. Predviđa se vrlo brzi rast LPG/LNG, trajektnog prevoza putnika, kruzerskog i drugog putničkog prevoza (obalnog).
Slika 16 – Prognoza pomorske trgovine, 1985 – 2040 (u milionima tona)
Slika 17 – Dosad izgrađeni brodovi i zahtjev za izgradnju novih
-Brodogradnja: rast koji se očekuje u pomorskoj trgovini prema prognozama će se odraziti na brodogradnju, čak i ako na njen rast utiče mnogo drugih faktora kao: globalna ekspanzija trgovine, potrošnja i cijene energije, starosni profil brodova, povlačenje brodova iz upotrebe/pretvaranje u sekundarne sirovine i zamjena, promjene u tipovima tereta i trgovačkim obrascima, kapacitet postojećih objekata. Uprkos ovim faktorima, u narednih 20 godina moglo bi doći do značajnog rasta potražnje za brodovima. Štaviše, postoji snažna povezanost sa razvojem drugih pomorskih i morskih sektora: industrija nafte i gasa na moru, morske vjetroelektrane, kruzerski turizam, ribolov i morska akvakultura. Uprkos sadašnjim niskim cijenama nafte, potražnja za bušaćim brodovima, polu-potopnim, plutajućim proizvodnim jedinicama (FPSO, FSRU), brodovima za morsku logistiku, morskim vjetroelektranam će značajno rasti. Na krilima rastuće potražnje u pomorskom turizmu, potražnja za gradnjom novih kruzera očekuje se u nivou od 6/8 brodova godišnje. Potražnja za novim ribarskim brodovima će, prema očekivanjima, porasti prilično snažno u narednih 20 godina, sa 175 brodova godišnje (2016-2020) na oko 346 (2031-2035)
-Pomorski nadzor i sigurnost: brodovi postaju sve veći; trgovinski tokovi potencijalno opasnih tereta isto tako rastu; pirati su postali glavna prijetnja u nekoliko svjetskih područja; javljaju se nove destinacije i rute u opasnim ali netaknutim područjima zemljine kugle (Arktik); nove aktivnosti na moru (nafta i gas u ultra dubokim vodama, rudarenje morskog dna, akvakultura, obnovljiva energija) se multipliciraju; nove tehnologije kao što su e-navigacija, autonomni i brodovi bez posade, daljinsko upravljanje morskim platformama skoro da su već spremne i dostupne. Ovi faktori će djelovati kao pogonski točak za širenje industrije pomorskog nadziranja i sigurnosti. -Morske vjetroelektrane: u zadnjih 20 godina, morske vjetroelektrane su napredovale od prvog malog pilot projekta do konsolidirane industrije sa efektivnim potencijalom za značajan dalji rast. Sadašnji instalirani kapacitet je veći od 7 GW, dok projekcije predviđaju da postoji potencijal za 40-60 GW do 2020, a u optimističnijem scenariju, 400 GW do 2030 i 900 GW do 2050. -Morska akvakultura: globalna potražnja za ribom će, prema očekivanjima, i dalje rasti u narednim desetljećima, što je direktna posljedica povećanog broja svjetskog stanovništva. Optimistički scenario koji predlaže FAO, predviđa da će akvakulturna proizvodnja doživjeti povećanje od 58% do 2022, ili 4,3% godišnje, usporavajući stopu rasta na 2% godišnje do 2030. Kad je riječ o proizvodnji ribe za ishranu, akvakultura će zauzimati 62% globalne ponude usmjerene direktno na ljudsku ishranu do 2030. Možemo zamisliti, da bi se održala takva stopa rasta, da će morska akvakultura trebati zabilježiti značajn napredak u smanjenju uticaja na okoliš ribogojilišta u priobalnim područjima, poboljšanju borbe protiv bolesti, bitno većeg udjela bezribne hrane za mesožderske vrste i brži napredak inžinjerijskih rješenja i tehnologije koja je potrebna za uspostavljanje morskih djelatnosti u akvakulturi. -Morski turizam: uprkos povremenim šokovima, turističke posjete pokazuju stabilan rast u posljednjih šest decenija. Međunarodne turističke posjete širom svijeta doživjet će, prema očekivanjima, povećanje od 3,3% godišnje između 2010 i 2030, da bi dostigle 1,4 milijarde do 2020 i 1,8 milijardi do 2030. Javljaju se nove destinacije u Aziji i Latinskoj Americi. Također iz tih razloga, očekuje se gradnja novih brodova. Sektori sa značajnim dugoročnim potencijalom, ali koji neće djelovati na komercijalnom nivou još neko vrijeme: -Obnovljiva energija mora: okeani i mora sadrže ogroman izvor potencijalne energije koji čeka da bude iskorišten. U mnogim zemljama, obnovljiva energija iz okeana i mora (plima, valovi, struje, osmoza, termalna energija) smatra se važnim sadašnjim i budućim izvorom proizvodnje energije u tranziciji prema nisko-ugljeničnoj budućnosti. Komercijalni interes za obnovljivu energiju značajno raste na globalnom nivou, pa postoji potencijal u čitavom svijetu za proizvodnju 337 GW energije valova i plime do 2050. Međutim, postoje mnoge prepreke na putu razvoja do njegovog punog potencijala. Istina, tehnologija obnovljivih energija je često još uvijek u pokaznoj fazi, uglavnom se sastoji od kraćeg vremenskog aktiviranja u probne svrhe, sa tek nekoliko prototipova prije komercijalne faze. Istraživački napori i finansijska sredstva rasuti su na mnogo različitih koncepata, a još nema tehnološke konvergencije, upravo suprotno, kad je u pitanju energija vjetra. Investicioni troškovi su visoki, a u vrijeme niskih cijena nafte i gasa isplativost alternativnih izvora energije ne može se još mjeriti sa njima.
-Rudarenje morskog dna: općenito se razmatraju potencijalna nalazišta mineralnih ruda u dubokim morima. Međutim, dimenzije tog potencijala je izuzetno teško procijeniti sa bilo kojim stepenom tačnosti. Samo jedan mali dio okeana i mora je istražen. Cjelokupno pučinsko rudarenje danas obavlja se u plitkim vodama (do 300 m) na području epikontinentalnog pojasa. Postoji potencijal da se postojeće morsko rudarenje proširi i u duboke vode, ali se ipak ne očekuje da će se ta vrsta rudarstva proširiti izvan granica epikontitentalnog pojasa. Rudarenje u dubokim vodama uglavnom je vezano za tri kategorije mineralnih nalazišta: kvržičasta nalazišta mangana, feromanganska pokorica bogata kobaltom i masivna nalazišta sulfida na morskom dnu. Fundamentalni problem za operatore i regulatore pri procjeni tog potencijala je da još uvijek ne postoji primjer rudarenja morskog dna koji bi mogao poslužiti kao polazna osnova za analizu (prozvodnja još nije počela). Stoga, ne postoje ekonomski podaci koji se mogu predočiti ili uzeti u obzir. Problematične ekonomske prognoze za rudarenje morskog dna većeg obima dalje kompliciraju ekološki problemi koji su vezani za vađenje mineralnih ruda sa morskog dna. Postoji velika bojazan o potencijalnom poremećaju i oštećenju koji bi moglo nastati na ekosistemima na dnu mora i u dubokim vodama, a o tome se jako malo zna. U svakom slučaju, ekosistemi morskog dna su veoma osjetljivi i međusobno povezani pa se preporučuje okolišna procjena i prilično oprezan pristup ovom pitanju. -Morska biotehnologija: morska biotehnologija ima potencijal da se bavi mnoštvom velikih globalnih izazova kao što su održivo snabdijevanje hranom, ljudsko zdravlje, sigurnost hrane i saniranje okoliša, te da značajno doprinese zelenom rastu i mnogim industrijskim sektorima. Bez obzira na teškoće u definiranju, globalno tržište za proizvode i procese morske biotehnologije predstavlja značajnu i rastuću šansu. U 2010, vrijednost mu je procijenjena na oko USD 2,8 milijardi, a projekcija rasta je na oko USD 4,6 milijardi do 2017. godine. Kad je u pitanju zdravstvo, postoji sve veći interes za morske mikrobe, naročite bakterije, gdje su studije pokazale da postoji bogat izvor potencijalnih lijekova. Morska biotehnologija također je pokazala visoko raširene komercijalne potencijale u industrijskim proizvodima i procesima, te u sektoru prirodnih nauka, kao novi izvor enzima i polimera. Kad je u pitanju energija, biogorivo iz algi se čini da nudi prilično optimistične mogućnosti. Teoretski obim proizvodnje od 20000-80000 litara goriva po hektaru godišnje može se postići iz mikroalgi, gdje se čini da je sa današnjom tehnologijom dostupan samo niži sloj pojasa. -Hvatanje i skladištenje ugljika: hvatanje i skladištenje ugljika (CCS) uglavnom se smatra tehnologijom velikog potencijala koja može smanjiti emisije CO2. Raste interes za skladištenje CO2 u slanim vodonosnicima zbog njihovog ogromnog kapaciteta skladištenja, a postoje i nekoliko pokaznih projekata koji ili rade ili su u pripremi. Među glavne prepreke koje treba prevazići spada nedostatak pravne regulative i šire podrške javnosti. U Plavoj ekonomiji, dugo smatranoj tradicionalnim domenom brodarstva, brodogradnje, ribarstva i morske industrije nafte i gasa, javljaju se nove djelatnosti: vjetroelektrane, energija plime i valova, morska akvakultura, rudarenje morskog dna i morska biotehnologija. To su brzorastuće grane koje preoblikuju i diversificiraju morsku ekonomiju, dok u isto vrijeme postaju sve više vezane i međusobno i sa tradicionalnim pomorskim sektorima.
Uprkos dugoročnim naporima postojećih institucija (IMO, FAO, ILO, ISA, IPBES, IUCN...) regulatorni režimi na globalnom i regionalnom nivou teško se nose sa ovim promjenama u stvarnom životu, naročito kad su u pitanju nove grane industrije. Veliki broj tradicionalnih igača već su razvili vlastite regulatorne sisteme i utabane sheme pomorske sigurnosti, prevencija zagađenja, ali se nove industrijske grane još nisu uključile u postojeću regulatornu strukturu. Međunarodna regulatorna tijela za brodogradnju i brodarstvo neprestano se bave dvama pitanjima: zagađenje i sigurnost. Količina štetnih plinova koja potiče od brodskog prevoza je značajna, a različite studije procjenjuju emisiju CO2 od brodskog prevoza na oko 2-3% ukupne globalne emisije, SOX emije na 5-10%, a NOX emisije na 17-31%. Prema projekcijama emisije od brodskog transporta će se povećati u narednim decenijama. IMO, npr. navodi da će se emisije ugljen dioksida koje potiču od brodskog prevoza udvostručili ili utrostručiti do 2050 (IMO, 2014). Jedna od najvećih smetnji progresu je da do danas ne postoji praktičan metod za pripisivanje emisija od transnacionalnih linija nekoj pojedinačnoj zemlji. Štaviše, međunarodni brodovi uživaju dosta fleksibilnosti u pogledu zemlje registracije i odabira nacionalne zastave pod kojom plove, što zauzvrat često određuje propise koje taj brod ima obavezu poštovati. Međutim, ipak ima napretka i nije daleko donošenje dodatnih mjera koje će obavezati brodare da ubrzaju napore na smanjenju emisije polutanata kao i stakleničnog plina (GHG), u najmanju ruku nastojeći postići energetsku efikasnost. Slučajno curenje nafte čine tek manji dio ukupne količine izljevanja nafte u okoliš, oko 5-10%. Za tankere, slučajno curenje nafte od 100 t ili više u padu su u čitavom svijetu već duže vremena, što je uglavnom rezultat napretka postignutog u smanjenju curenja nafte u normalnom radu naftnih tankera. Kako se otvaraju nove destinacije, donosioci propisa treba da brzo djeluju kako bi uveli odgovarajući paket mjera. Za Arktik je postignut značajan napredak u posljednjim godinama donošenjem Polarnog kodeksa. Postoji i novi sporazum o obaveznom kodeksu za brodove koji plove u polarnim vodama koji se odnose na putničke i teretne brodove od 500 GT i više, a koji obuhvataju puni obim zaštitnih pitanja, uključujući i problem prevencije zagađenja i zaštite okoliša. IMO Polarni kodeks sadrži obavezne propise u poglavljima koji se bave: prevencijom zagađenja od nafte, kontrolom zagađenja štetnih tečnih materija, prevencijom zagađenja od kanalizacije sa brodova, prevencijom zagađenja otpacima sa brodova. Sa napredovanjem morskog istraživanja i proizvodnje nafte i gasa, naročito u dubokim vodama i zahtjevnim lokacijama, javlja se zabrinutost za buduće rizike od velikih curenja nafte iz morskih instalacija. Mnogi posmatrači vide vrlo malo izgleda za globalni sporazum o ovom pitanju u kratkoročnom ili srednjoročnom periodu. Izgleda da nijedna međunarodna institucija nije voljna uložiti napor da osigura donošenje globalnih konvencija o sigurnosti ili odgovornosti i kompenzaciji. Štaviše, mnoge države se trenutno oslanjaju na regionalne organizacije kako bi postigle pogodniju regulativu u pogledu djelatnosti na morskim bušotinama u njihovim geografskim područjima. Zagađenje mora također može nastati od aktivnosti na morskom dnu kao što su jaružanje za eksploataciju šljunka i rudarenje morskog dna radi metala i minerala, što potencijalno dovodi do poremećaja taloga i isticanja mineralnog otpada i otpadnih voda u vodeni stub ili na morsko dno. U svjetlu mnogih nepoznanica i nesigurnih činjenica vezanih za potencijalne ekološke uticaje rudarenje u dubokim
vodama, sve veći je pritisak da se ubrzaju napori na prikupljanju veće količine naučnih podataka i unaprijedi se regulativa prije nego što započnu rudarske aktivnosti većeg obima.
Slika 18 – Pomak u mješavini goriva za sve glavne tipove brodova ukupno, 2010-2030 (u procentima)
Veliki dio svjetske brodarske flote koja se bavi međunarodnim prevozom podliježe prilično razrađenim pravilima kad je sigurnost u pitanju. Međutim, pomorska sigurnost suočava se sa brojnim izazovima kako se približava 2030. Dolaze nove pomorske djelatnosti zajedno sa novim akterima; mora postaju sve pretrpanija kako jačaju pomorske aktivnosti i brodski prevoz; prevoz potencijalno opasnih tereta (npr. LNG) raste kako se širi pomorska trgovina; javljaju se nove destinacije (kao što je Arktik) za komercijalno brodarstvo, kruzerski turizam, istraživanje i crpljenje nafte, ribarstvo i akvakulturu; a velike tehnološke promjene se vide na horizotnu u obliku e-navigacije i autonomnih i bespilotnih brodova. U nekim slučajevima to se dešava blagovremeno, u nekim drugim prilično sporo. Na primjer, sigurnost ribarskih brodova je područje sporog napretka, mada je stopa smrtnih slučajeva kod ribara puno veća nego što je nacionalni prosjek. Također u oblasti morskih obnovljivih izvora energije, internacionalna regulativa o pitanjima sigurnosti sporo se donosi. Dobar primjer za to je morska energija vjetra. Dok na međunarodnom planu postoje uhodani standardi za tehničke uslove i dizajn (npr. IEC 61400), ne postoje obavezni propisi koji se primjenjuju na međunarodnom nivou, a IMO nema mandat da se bavi ovim pitanjem. Stoga, pojedine priobalne zemlje moraju donijeti vlastite zakonske okvire. Međutim, donošenje smjernica i praktičnih uputa često pada na pleća same industrije, što ostavlja proizvođače, investitore i operatore u obavezi da prilagode vlastiti pristup svakoj zemlji ili projektu. U nedostatku međunarodnih propisa, prazninu popunjavaju dobrovoljni standardi. Npr. novi međunarodni standard ISO 29400:2015, „Brodovi i morska tehnologija – morske vjetroelektrane – luke i lučke aktivnosti“ ima za cilj pružiti podršku razvoju ovih industrijskih sektora poboljšanjem sigurnosti i dostupnosti lokacija. On definira „uslove i smjernice za planiranje, dizajn i analizu komponenti, sistema,
opreme i procedura koje se provode u lučkim i pomorskim aktivnostima, kao i metode ili procedure osmišljene da se one provode na siguran način“. Također nedostaje specifičan zakonski okvir za brodove vjetroelektrana. Funkcionisanje brodova angažiranih na izgradnji i upravljanju radom vjetroelektrana veoma se razlikuje od onih koji se angažiraju na platformama za naftu i gas. U nedostatku specifičnih pomorskih propisa za vjetroelektrane u Evropi, klasifikacijska društva su donijela pravila koja sudionici treba da poštuju. IMO ispituje mogućnost takvog okvira koji bi obuhvatao instalacijska plovila, čamce sa posadom i kategorizaciju morskog osoblja. Slična je situacija i sa drugim morskim obnovljivim izvorima energije kao što su valovi, plima, struje itd...mada ovdje treba imati na umu da su ove tehnologije mnogo manje razvijene i da je komercijalna eksploatacija još u povoju u odnosu na vjetroelektrane. Napredak ICT u kombinaciji sa drugim novim tehnologijama, ulazi u novu eru automatizacije brodarskih i pomorskih aktivnosti. Posebno će progresivni prelaz sa tradicionalnih navigacijskih metoda na e-navigaciju, a paralelsno s tim sa brodova sa posadom na automatizirane, a potom autonomne brodove, postaviti velike zahtjeve u pogledu komunikacije brod-brod i brod-obala, kao i razmjenu podataka i analize. On će također zahtijevati nove propise kad je u pitanju pristup na bazi rizika, i do danas, sigurnosne mreže i inofrmatički sistemi u pomorskom sektoru uživaju pažnju aktera tek s vremena na vrijeme. Ustvari, sadašnja situacija sa regulativom u pomorskom sektoru na globalnom, regionalnom i nacionalnom nivou, je takva da se veoma malo pažnje posvećuje elementima kibernetičke sigurnosti. Nauka je bila, a i dalje će biti, moćan pokretač ekonomskog razvoja na morima i okeanima. Nedostatak znanja o okeanima inspirirao je početak različitih obimnih i dugoročnih napora da se dostigne sveobuhvatan nivo znanja. Štaviše, postoji sličan nedostatak znanja o fizičkom morskom dnu koje trenutno eksploatira industrija rudarstva morskog dna. U toku narednih nekoliko desetljeća, niz naprednih tehnologija obećava da će stimulirati poboljšanje efikasnosti, produktivnosti i strukturu troškova u mnogim pomorskim djelatnostima, od naučnog istaživanja i analize ekosistema do brodarstva, energije, ribarstva i turizma. Ove tehnologije obuhvataju slikovnu dijagnostiku i fizičke senzore, satelitske tehnologije, napredne materijale, ICT, analitiku masivnih podataka, autonomne sisteme, biotehnologiju, nanotehnologiju i podmorski inžinjering. Neki primjeri tema koje se javljaju u postepenom razvoju novih tehnologija usko su povezane sa novom plavom ekonomijom, a naročito sa brodogradnjom, kako je to predstavljeno u nastavku: -Podmorski inžinjering i tehnologija: s obzirom na njegovu dugu povijest, industrija nafte i gasa na moru je predvodnik inovacija u podmorju. Cilj u budućnosti je iskoristiti podmorje za maksimalan broj funkcija potrebnih da se realizira proizvodnja ugljikohidrata sa nalazišta, a krajnji cilj je steći sposobnost izgraditi naftno polje bez plutajuće platforme, takozvanu podmorsku fabriku. Štaviše, dugoročna vizija je nastojati koristiti podmorsku opremu koja se u potpunosti pogoni električnom strujom i koja nema potrebe za drugim vidovima energije. -Autonomni sistemi: u morskoj sredini, predviđa se značajan razvoj autonomnih podvodnih vozila (AUV), daljinski upravljanih vozila (ROV), autonomnih i
poluautonomnih vozila na površini vode (ASV), dronova, stacionarnih relejnih stanica za prikupljanje podataka. Štaviše, pošto se povećavaju zahtjevi za zaštitu, sigurnost i produktivnost, a bilježi se i dalji napredak u minijaturizaciji, kontroli pokreta i kognitivnim funkcijama, očekuje se da će porasti upotreba robota na području inspekcije, remonta i održavanja na palubi i van palube. Također se očekuje da će proizvodnja brodova i nautičke opreme stvoriti pogodno tlo za autonomne sisteme do 2030 (viši nivo automatizacije; upotreba inteligentnih algoritama za pretvaranja 2D u 3D čime se ubrzava proces dizajniranja; dodatna proizvodnja relevantne brodske opreme i dijelova) u kombinaciji sa satelitskim sistemima visokih performansi, AUV, ROV i ASV obećavaju ne samo postepene nego i prilično radikalne inovacije u određenim područjima. Osim gore navedenih postepenih inovacija, postoji izgledi da se pojave različite tehnologije koje se preklapaju i time donose fundamentalni pomak u sticanju znanja i unutarsektorskoj tehnološkoj sinergiji: -Mapiranje morskog i okeanskog dna, -E-navigacija, upravljanje morskim saobraćajem i pametno brodarstvo, -Održive strategije za postupanje sa morskim naftnim mrljama, -Sljedivost ribljeg fonda i ribljih proizvoda Dok se svijet oporavlja od uticaja različitih ekoloških havarija, od industrije se očekuje da odigra ulogu u smanjivanju negativnih uticaja na prirodu, globalni rast i plava ekonomija će rasti ako se bude pribjeglo održivim rješenjima. Značajan dugoročni razvoj koji se očekuje u pomorskoj trgovini, kruzerskom turizmu, obnovljivoj energiji, akvakulturi, odraziće se, očekivano, i na brodogradnju. Globalna dodana vrijednost za brodogradnju procjenjuje se na oko 103 USD milijardi njenog doprinosa globalnoj ekonomiji (uglavnom zbog izgradnje brodova velike vrijednosti). Osim toga, brodogradnja je poznata kao jedna od najtežih metalnih industrija gdje postoji izloženost nekolicini opasnih kemijskih materijala, a poznata je kao industrijska grana sa velikom potrošnjom energije, velikom potrošnjom materijala i velikim zagađenjem. Zato zelenga brodogradnja može doprinijeti da se na najmanju mjeru svede opasnost po ljude i okoliš smanjenjem zagađenja zraka, vode i tla, štednjom resursa i poboljšanjem ekonomskih i socijalnih učinaka. Naročito se evropska industrija brodogradnje razvila u visoko-inovativni sektor, a pokretač je globalna konkurencija, nove firme na tržištu i mnoge međunarodne zelene inicijative potpomognute novim regulatornim zahtjevima IMO-a. Zeleni principi daju nove šanse za evropsku (i EUSAIR) industriju brodogradnje da odgovori na aktuelne izazove u sektoru. Mnoge međunarodne studije su urađene kako bi se išlo u korak s trendovima zelene brodogradnje koja predstavlja zelenu inovaciju u brodogradnji. U početku, prepoznato je osam trendova podijeljenih u tri grupe: 1. Trendovi koje diktira tržište dovode do promjene ponašanja kompanije, čak i kad nema regulatornog pritiska, zbog povećanog nivoa svijesti o okolišu krajnjih kupaca i/ili kompanija. Evo nekih primjera: a.Poziv na smanjenje troškova kroz poboljšanu učinkovitost brodskog goriva smatra se glavnim tržišnim pokretačem uvođenja zelenih prinicpa u sektoru danas,
b.Tržišni potencijal za povećanu svijest o okolišu i rastući interes za društvenu odgovornost kompanija. 2. Regulatorni trendovi dovode do direktne promjene ponašanja kompanije zbog postojanja potrebe usklađivanja sa propisima (MARPOL, Upravljanje balastnim vodama). Evo nekih primjera: a.Tržišni potencijal koji potiče od regulatornog trenda u pravcu smanjenja NOx procjenjuje se, ne uzimajući u obzir modifikacije, na € 9-12 milijardi, b.Potencijal globalnog tržišta za smanjenje SOx i na to usmjerene tehnologije procjenjuje se, uglavnom zahvaljujući modifikacijama, na € 17-49 milijardi, c.Regulatorni podsticaj u pravcu inicijativa za smanjenje CO2 ima ukupni globalni tržišni potencijal od € 10 milijardi godišnje do 2030, d.U pogledu balastnih voda i tretmana taloga, potencijal globalnog tržišta mogao bi biti oko € 25 milijardi za period 2013-2030. 3. Budući trendovi. Ova kategorija obuhvata seriju pokretača koji stvaraju nova tržišta ili nove poslovne šanse. Evo nekih primjera: a.Obnovljivi izvori energije na moru glavni su zeleni trend sa ukupno procijenjenim potencijalom globalnog tržišta od oko € 19 milijardi u narednih 10 godina. b.Da bi se iskoristile mogućnosti vezane za razvoj Arktičkih brodarskih linija, biće potrebni ledolomci i brodovi koji su ojačani kako bi plovili u uslovima prisutnog leda. Ukupni tržišni potencijal se procjenjuje na nekih 15-20 ledolomaca do 2020, što će rezultirati procijenjenim potencijalom od oko € 0,4 milijarde godišnje. Osim toga, stvoriće se potražnja za protiv leda ojačanim brodovima kako za prevoz tereta tako i za primjenu kod pučinske ekploatacije nafte i gasa, a tu procjena ide na daljih € 0,5 milijardi godišnje. Ovi trendovi su u praksi doveli do potrage za tehnoloških inovacijama, a time i do izvjesnog broja različitih tehnoloških trajektorija koje se mogu naći u regiji USAIR, što je od posebnog interesa za projekat.
B.1.2 Tehnološke trajektorije u sektoru brodogradnje od primarnog značaja za Jadransko-jonsko područje Strategija pametne specijalizacije (S3) Kao što je ranije navedeno, tri talijanske regije u Jadransko-jonskom regionu odabrale su temu pametne specijalizacije vezanu za pomorski sektor. Platforma pametne specijalizacije (http://s3platform.jrc.ec.europa.eu) prikazuje kroz instrument Eye@RIS3, prioritete koji su utvrđeni u Jadransko-jonskom regionu: Opis Mogućnosti Ciljana tržišta EU Prioriteti FRIULI VENEZIA GIULIA Pomorske tehnologije
1.Proizvodnja i industrija 2. Ostala proizvodnja
1.Proizvodnja i industrija 2. Ostala proizvodnja
1.Plavi rast 2.Gradnja i remont brodova
PUGLIA Plava i zelena ekonomija
1.Poljoprivreda, šumarstvo i ribarstvo 2.Ribartvo i akvakultura
1.Poljoprivreda, šumarstvo i ribarstvo 2.Ribartvo i akvakultura
1.Plavi rast 2.Ribarstvo
SICILIJA More (bio-resursi i nautičke tehnologije)
1.Proizvodnja i industrija 2. Motorna vozila i druga prijevozna sredstva
1.Poljoprivreda, šumarstvo i ribarstvo 2. Ribarstvo i akvakultura
1.Plavi rast
U Jadransko-jonskoj regiji, treba spomenuti još jednu talijansku regiju. Calabria je utvrdila područje specijalizacije koje daje odgovor na specifične prioritete Plavog rasta poveane sa morskom ekonomijom: Opis Mogućnosti Ciljana tržišta EU Prioriteti CALABRIA Međ. transport i intermodalna logistika
1.Prijevoz i skladištenje
1.Prijevoz i skladištenje 2. Vodeni transport i srodne usluge
1.Plavi rast 2.Gradnja i remont brodova
Glavni sudionici U navedenim talijanskim regijama, osim državnih i za teritoriju vezanih asocijacija, postoji značajan broj zvaničnih asocijacija u oblasti istraživanja i inovacija na regionalnom nivou, pa čak i na državnom nivou, što prikazuje sljedeća tabela:
Regionalni Državni Zona za proizvodnju brodova Apulia Državni tehnološki klaster "Transporti
Italia 2020" Tehnološka zona Amar – Sicilija CONSAR – Konzorcij brodovlasnika za
istraživanje Tehnološka zona Sicilija – NAVTEC UCINA – Unija državnih brodogradilišta i
nautičke industrije Klaster pomorske tehnologije FVG Italijanska nautička asocijacija CNR Državno istraživačko vijeće
(INSEAN, ISMAR, ISSIA)
REGIONALNA PODRUČJA SPECIJALIZACIJE S3 FVG-POMORSKE TEHNOLOGIJE
NACIONALNA TEMATSKA PODRUČJA CTN Održiva mobilnost-Trasporti Italia 2020“
SNSI PRIORITETI NACIONALNIH TEHNOLOŠKIH
TRAJEKTORIJA Područje pametne specijalizacije „Pomorskih tehnologija“ obuhvata tradicionalne sektore u regiji Friuli Venezia Giulia, koje su stvarale, a i danas stvaraju odnose i jake veze s drugim sektorima regionalne ekonomije kao što su: gradnja brodova i čamaca, pomorski specijalizirani proizvodni lanci, transport, logistika, navigacija i nautičke usluge.
Održiva mobilnost se odnosi na industrijske sektore u područjima drumskih, željezničkih, pomorskih i logističkih proizvodnih lanaca. Također, obuhvata i tehnološke domene vezane za dizajn, proizvodnju i upravljanje pogonskim sistemima, materijale i dijelove za transport, senzore, logistiku i konkretne ICT primjene za Sisteme Pametnog Transporta (SPT). 6 inovacijskih i 10 istraživačkih trajektorija su identifikovane za pomorski sektor.
Pet identifikovanih nacionalnih tematskih područja: 1.Pametna i održiva industrija, energija i okoliš 2.Zdravlje, prehrana, kvalitet života 3.Digitalna agenda, pametne zajednice, pametni sistemi mobilnosti 4.Turizam, kulturno naslijeđe i kreativna industrija 5.Aeronautika i odbrana
A.METODOLOGIJE DIZAJNIRANJA I RAZVOJA NOVIH PROIZVODA, PROCESA I USLUGA
Inovativne trajektorije Istraživačke trajektorije
A1.uvođenje inovativnih pristupa za razvoj projekta (metodologije i instrumenti za alternativni dizajn, LCD, dizajn za rasklapanje i demontažu itd.)
Novi koncept Metodologije dizajniranja i
razvoja
3 (PAMETNA MOBILNOST)> Tehnologija pametne gradnje, energetska učinkovitost, ekološka održivost
A2.definiranje novih koncepata proizvoda, procesa i usluga.
Novi koncept Metodologije dizajniranja i
razvoja
3 (PAMETNA MOBILNOST)> Tehnologija pametne gradnje, energetska učinkovitost, ekološka održivost 1 (PAMETNA INDUSTRIJA)> Inovativni proizvodni procesi visoke efikasnosti za industrijsku održivost
B.“ZELENE“ TEHNOLOGIJE ZA ENERGETSKU UČINKOVITOST
B1.tehnologije i metode upravljanja i proizvodnje energije i postizanje energetskog balansa na plovilima,
Efikasno vozilo Upravljanje i proizvodnja
energije
3 (PAMETNA MOBILNOST)> Tehnologija pametne gradnje, energetska učinkovitost, ekološka održivost 1 (PAMETNA INDUSTRIJA)> Tehnologije pametne mreže, obnovljivi resursi i tehnologije distribuirane proizvodnje
B2.tehnologije usmjerene na smanjenje uticaja ugljika kod izgradnje i upravljanja pomorskim proizvodima
Integrisani brod Dekarbonizacija Proizvodne tehnologije
1 (PAMETNA INDUSTRIJA)> Inovativni proizvodni procesi visoke učinkovitosti za industrijsku održivost 1 (PAMETNA INDUSTRIJA)> Tehnologije pametne mreže, obnovljivi resursi i tehnologije distribuirane proizvodnje
B3.procesi usmjereni na smanjivanje uticaja na okoliš pomorskih sredstava prevoza (buka, vibracije, hemijski uticaj, recikliranje/ponovna upotreba)
Održivo vozilo Ekološka održivost
3 (PAMETNA MOBILNOST)> Tehnologije pametne gradnje, energetska efikasnost, ekološka održivost 1 (PAMETNA INDUSTRIJA)> Inovativni i ekološki prihvatljivi materijali
B4.tehnologije, automatizacija i sistemi kućne automatizacije za brodske sisteme i prostorije za boravak ljudi
Udobno vozilo 3 (PAMETNA MOBILNOST)> Tehnologije pametne gradnje, energetska efikasnost, ekološka održivost 3 (PAMETNA MOBILNOST)> Ugrađeni elektronski sistemi, mreže pametnih senzora, internet potrepština
B5.Novi materijali i/ili nove održive aplikacije materijala u pogledu životne sredine, rasvjete i smanjenja potrošnje energije
Održivo vozilo Strukturna rasvjeta
1 (PAMETNA INDUSTRIJA)> Inovativni i ekološki prihvatljivi materijali 1 (PAMETNA INDUSTRIJA)> Inovativni procesi proizvodnje s visokom stopom inovacija i ekološke održivosti
C.SIGURNOSNE TEHNOLOGIJE C1.tehnologije i sistemi za sigurnost pomorskih brodova, infrastrukture i transportnih sredstava,
Sigurno vozilo Integrisana sigurnost vozila
3 (PAMETNA MOBILNOST)> Sistemi za urbanu sigurnost, praćenje stanja okoliša i sprečavanje kritičnih i rizičnih situacija
C2.metodologije i sistemi prevencije u vezi ponašanja vozila u različitim radnim, čak ekstremnim uslovima,
Sigurno vozilo Integrisana sigurnost vozila
3 (PAMETNA MOBILNOST)> Sistemi za urbanu sigurnost, praćenje stanja okoliša i sprečavanje kritičnih i rizičnih situacija
C3.brodski i integralni sistemi navigacije obala-more, integrirani sistemi za lučke operacije, sistemi upravljanja pomorskim objektima
Integrisani brod ICT Tehnologije Sistemska integracija
Lučki sistem
3 (PAMETNA MOBILNOST)> Technologie per la diffusione della connessione a Banda Ultra Larga e della web economy
C4.sistemi i tehnologije koje pomažu operaterima i služe za smanjenje ljudske greške
Sigurno vozilo Sistemska integracija
3 (PAMETNA MOBILNOST)> Sistemi za urbanu sigurnost, praćenje stanja okoliša i sprečavanje kritičnih i rizičnih situacija 3 (PAMETNA MOBILNOST)> Ugrađeni elektronski sistemi, mreže pametnih senzora, internet potrepština
Tehnološke trajektorije u oblasti specijalizacije pod nazivom "Pomorske tehnologije" Područje specijalizacije „Pomorskih tehnologija“ obuhvata tradicionalne sektore u regiji Friuli Venezia Giulia, koje su u zadnjim decenijama uspostavile jake veze sa drugim sektorima regionalne ekonomije kao što su: gradnja brodova i čamaca, pomorski specijalizirani proizvodni lanci, transport, logistika, navigacija i nautičke usluge. A. METODOLOGIJE DIZAJNIRANJA I RAZVOJA NOVIH PROIZVODA, PROCESA I USLUGA A1.uvođenje inovativnih pristupa za razvoj projekta (metodologije i instrumenti za alternativni dizajn, LCD, dizajn za rasklapanje i demontažu itd.) A2.definiranje novih koncepata proizvoda, procesa i usluga. B.“ZELENE“ TEHNOLOGIJE ZA ENERGETSKU UČINKOVITOST B1.tehnologije i metode upravljanja i proizvodnje energije i postizanje energetskog balansa na plovilima, B2.tehnologije usmjerene na smanjenje uticaja ugljika kod izgradnje i upravljanja pomorskim proizvodima, B3.procesi usmjereni na smanjivanje uticaja na okoliš pomorskih sredstava prevoza (buka, vibracije, kemijski uticaj, recikliranje/ponovna upotreba), B4.tehnologije, automatizacija i sistemi kućne automatizacije za brodske sisteme i prostorije za boravak ljudi, B5.Novi materijali i/ili nove održive aplikacije materijala u pogledu životne sredine, rasvjete i smanjenja potrošnje energije. C.SIGURNOSNE TEHNOLOGIJE C1.tehnologije i sistemi za sigurnost pomorskih brodova, infrastrukture i transportnih sredstava, C2:metodologije i sistemi prevencije u vezi ponašanja vozila u različitim radnim, čak ekstremnim uslovima, C3:brodski i integralni sistemi navigacije obala-more, integrirani sistemi za lučke operacije, sistemi upravljanja pomorskim objektima, C4:sistemi i tehnologije koje podržavaju rukovaoce i služe za smanjenje ljudske greške.
B.2 – Proces priznavanja konkretnih tehnologija i novih materijala koji su relevantni na polju zelenih tehnologija u brodogradnji Utvrđivanje zelene tehnologije u brodogradnji: Cilj zelene brodogradnje je na najmanju mjeru svesti zagađenje i štetne emisije tokom faze projektovanja proizvodnje, usluga i izbacivanja iz upotrebe kako bi se smanjila zagađenje zraka, vode i tla, uštedjeli resursi i poboljšala ekonomska i socijalna učinkovitost. Ovaj cilj zelene brodogradnje prolazi kroz koncepte zeleni brod i zeleno brodogradilište.
Slika 19 – Zelena brodogradnja kao zbir Zelenog broda i Zelenog Brodogradilišta
Zeleni brod uglavnom zavisi od zelenog dizajna: brod treba dizajnirati tako da se na najmanju mjeru svede uticaj na okoliš tokom prozvodnje i pružanja usluga, dok zeleno brodogradilište treba da omogući veću efikasnost materijala i energije pri gradnji brodova, smanji štetne emisije i olakša proces cjelovite konstrukcije trupa, opremanja i farbanja. Pošto od brodova potiče 30% ukupnog NOx postoji nekoliko propisa koji će uvesti smanjenje emisija do 70%. Da bi se smanjile emisije, trebaće provesti dramatične promjene na brodovima, od oblika trupa, vrste goriva, korištenih materijala, pa čak i vrste boje. Ovo poglavlje u osnovnim crtama govori o ključnim tehnologijama i novim materijalima koji se javljaju da bi zadovoljili potrebe brodogradnje na polju povećanja energetske efikasnosti i smanjenja uticaja na okoliš. U nastavku se predlaže revidiranje rješenja koja se primjenjuju u čitavom svijetu (B.2.1) nakon čega slijedi prikaz postojećeg stanja unutar EUSAIR (B.2.2).
B.2.1 Tehnologije i novi materijali koji se koriste u predmetnom sektoru I – TEHNOLOGIJE ZA POVEĆANJE EFIKASNOSTI BRODOVA 1-Dodaci za optimizaciju propelerskog protoka (potrebna energija -2-8% u skladu sa tehonologijom i u poređenju sa konfiguracijom bez dodataka; uglavnom se primjenjuje kod teretnih brodova): -Postoje različite tehnologije koje obezbjeđuju opremu sa različitim dodacima pramcu, središtu ili krmi propelera. Cilj je optimizirati dolazeći protok vode na propeler radi maksimalnog potiska i bolje pobude. Ovi sistemi mogu pripadati originalnom projektu broda ili čak biti projektovani da poboljšaju performanse postojećeg broda.
Slika 20 – (slika lijevo) statorski pred-vrtlog osmišljen u Daewoo (brodarski i pomorski inžinjering-Južna Koreja), (slika desno) sistem sa balon kormilom i presretačem kao rezultat Skandinavske studije3. -Istraživanje naprednijih matematičkih modela za razvoj softvera i opreme u računskoj dinamici fluida i eksperimentalnom području. Cilj je dobiti efikasniji projektni sistem propeler-brod i omogućiti da soficticiraniji dizajn može stvoriti dodanu vrijednost brodskog proizvoda kako bi time dao impuls lokalnoj brodogradnji,
3 http://www.marinepropulsors.com/smp/files/downloads/smp11/Paper/WA2-3_Hollenbach.pdf
Slika 15 – Nestabilna simulacija radnog propelera koju je provela Brodarska i pomorska tehnologija
Chalmers Univerziteta tehnologije (Gothenburg, Švedska). -3D skeniranje (obrnuti inžinjering) propelera, dodaci i krma za brzu rekonstrukciju njihovog CAD digitalnog modela (računarski potpomognuti nacrt), od krucijalne važnosti za dizajn, hidrodinamičku optimizaciju i konstrukciju dodataka;
Slika 21 – 3D skeniranje koje je provela firma SmartGeoMetrics (HOUSTON, SAD)
2-Sistemi zračnog podmazivanja radi smanjenja trenja trupa (potrošnja goriva (-5, -10%) u skladu sa tehnologijom, za bilo koji tip brodova): -hidrodinamične studije za optimalno usmjeravanje zračnih mjehurića ispod trupa čime se mininaliziraju bježanje mjehurića sa bokova broda i sprečavanje da oni dospiju do propelera. -optimalizacija sistema zračnog ubrizgavanja, -karakterizacija protoka zraka radi variranja graničnih uslova.
Slika 22 – AIDA prima: Prvi isporučeni kruzer sa dvostrukim gorivom i zračnim podmazivanjem: Vlasnik:
AIDA Cruiser – Izgradio: Mitsubishi Heavy Industry Nagasaki. 3-Boje projektovane da smanje trenje između potopljenih površina broda i vode tokom plovidbe (-3% apsorbovane snage, potrošnja goriva -10% za 10 godina sa silikonskom bojom u poređenju sa konvencionalnom bojom protiv obrastanja) ali koje ne ispuštaju otrovne supstance u okolinu: -nanostrukturni super hidrofobni premazi koje hvataju zrak / paru reproducirajući efekat zračnoj jastuka, -difuzija silikonskog premaza koji na minimum svodi trenje, sprečava stvaranje živih struktura kao što su alge i mekušci na potopljenim površinama broda, što omogućava dug životni vijek, čak i za rekreativne brodove.
Slika 23 – Farbanje motornog broda Vartour Delta, vlasnika Caronte & Turistička brodarska firma
4- Sistemi za aktivnu optimalizaciju trima i brzine, što dovodi do minimalne potrošnje (potrošnja goriva -5% u poređenju sa onima koji nisu „konfigurirani“, a može se primijeniti na bilo koju vrstu broda): -softver za evaluaciju optimalne brzine uzimajući u obzir rutu, vremenske uslove i vrijeme dolaska,
-sistemi optimalne kontrole u pogledu potrošnje goriva, uzdužnog trima uzimajući u obzir stanje tereta, vremenske uslove, uslove na moru i brzinu.
Slika 24-Praćenje performansi: prikupljanje podataka i procjena optimalnog trima – projektovala
CETENA4 (Fincantieri Company). 5-Sistemi za dimenzioniranje i efikasno upravljanje palubnim energetskim sistemima: -softver projektovan za simulaciju integralnih palubnih energetskih sistema u različim uslovima korištenja. Svaki brod je kompleksan sistem koji je vrlo komplicirano optimalizirati, naročito neke tipove broda (kao što su kruzeri) koji imaju komplikovani energetski balans. Neki softveri posebne namjene omogućavaju efikasne brodske energetske sisteme i kod dizajniranja i kod upravljanja, praveći uštede od nekoliko procenata potrošnje energije. 6-Sistemi upravljanja rasvjetom i klima uređajima u različitim odjeljcima broda koji reguliraju intenzitet intervencije zavisno od prisustva putnika: -kroz fokursirano upravljanje od mjesta do mjesta, kad su u pitanju klima uređaji i rasvjeta, moguće je ostvariti uštedu energije u određenim procentima, naročito za putničke brodove (trajekti, kruzeri). 1. prilagođavanje brodovima senzorske opreme za praćenje i utvrđivanje broja putnika, 2. razvoj sistema autonomne kontrole kod podešavanja rasvjete i temperature, a vezano za činjenicu da li na palubi ima ili nema putnika.
4 http://www.cetena.it/
7- Disperzija hibridnog pogona i brodskih sistema upravljanja energetskim balansom (dizel-obnovljivi izvori-akumulatori-električna energija): -poboljšanje performansi (trajanje, efikasnost, kapacitet/volumen, kapacitet/težina) električnih akumulacionih sistema (litij, so itd.), -disperzija hibridnog energetskog sistema u sektoru nautike.
Slika 25 – Operativna mreža hibridnog sistema koji je razvio Greenline5 (Begunje na Gorenjskem, Slovenija) -disperzija hibridnih energetskih sistema u području ribarskih brodova.
Slika 26 – Teseo I, prvi hibridni komercijalni brod kojeg je izgradio Cantiere navale Tringali6 (Augusta SR, Italija) u okviru istraživačkog projekta PON TESEO: Visokoučinkovite tehnologije za energetsku i
ekološku održivost na brodovima. 8-Lagani i visokoučinkoviti materijali koji se primjenjuju u brodogradnji i opremanju brodova -primjena kompozitnih materijala (težina kompozitnih strurktura je -40% u odnosu na čelične strukture iste namjene, a primjenjuju se na sve vrste brodova),
5 http://greenlinehybrid.si/ 6 http://cantieretringali.com/
Slika 27-Patrolni čamac koji pripada NUMC (New Minor Combating Unities) kategoriji, italijanska
mornarica, sagradio ga je Funcantieri7 (Brodogradilište Riva Trigoso GE, Italija). Dio superstruktura napravljen je od kompozitnog materijala od strane Intermarine8 (Sarzana SP, Italija)
-primjena lakih metalnih legura. 9-Aditivna izrada dijelova za lagane komponente konstrukcije i dizajna: -redizajn brodskih komponenti koji ima primjenu kod izrade dodataka kojima se smanjuje težina broda,
Slika 28 – Primjeri mehaničkih dijelova planiranih za proizvodnju tehnikom izrade dodatnih
komponenti 10 – Proučavanje ponašanja broda u različitim okolnostima: -Tokom faze izrade, razmatranje različitih vrsta urona, balansa i brzine a koji su različiti od onih predviđenih projektom, može omogućiti odgovarajuće uštede energije ukoliko posmatramo cjelokupni ciklus eksploatacije broda. Ovakav pristup je koristan pogotovo za teretne brodove, trajekte i one brodove koji mogu ploviti u uslovima koji su veoma različiti od onih koji su predviđeni projektom. Sa energetske tačke gledišta, zanimljivo je procijeniti mogućnost postizanja adekvatne brzine broda u odnosu na karakteristike transporta tereta. Istina, malo smanjenje brzine u odnosu na onu predviđenu projektom može dovesti do značajne uštede energije.
7 https://www.fincantieri.it/cms/data/pages/000026.aspx 8 http://www.intermarine.it/en/products/defence
1. Proučavati ponašanje broda u projektnoj fazi u uslovima koji nisu predviđeni projektom 2. Razviti pomoćne električne alate koji pomažu posadi da uspostave bolje parametre navigacije. II-TEHNOLOGIJE ZA SMANJENJE ŠTETNIH EMISIJA U ATMOSFERU 11-Veće korištenje prirodnog gasa u stvaranju pogonske sile i za proizvodnju energije na palubi9 (korištenjem CO2 – 25%, NOx – 85%, SOx – 100, Čestica – 99% u poređenju sa HFO): -razvoj tehnolgija za LNG, smanjenje kriogena u količinama koje je moguće postići u pomorskom transportu po visokim sigurnosnim standardima, -razvoj dobrih praksi za isporuke prirodnog gasa (LNG o CNG) -povećanje usluga u pogledu stanica za skladištenje prirodnog gasa (LNG O CNG)
Slika 29 – LNGPac LNG pogonski sistem broda koji je dizajnirao Wartsila10.
9 Globalni trendovi brodskih goriva 2030 – Lojdov registar predviđa da će se do 2030. upotreba prirodnog plina za brodski pogon povećati za 11%. 10 http://www.wartsila.com/products/marine-oil-gas/gas-solutions/fuel-gas-handling/wartsila-Ingpac
12 – Instaliranje sistema za pročišćavanje izduvnih gasove brodskog motora „Scubber“ (CO2 +5%, Sox – 97%, Čestice – 85% u poređenju sa onim „nekonfigurisanim“, a moguća je primjena na sve tipove brodova): -zamjena standardnog izduvnog sistema modernim sistemima za prečišćavamke (H2O u otvorenom kolu, NaOH u zatvorenom ili hibridnom kolu) od ključnog značaja za usklađenost broda sa novim i oštrim međunarodnim propisima na polju emisija sa brodova.
Slika 30 – Rješenje za konverziju koju je predložila Wartsila
13- Obnovljivi izvori energije na palubi -primjena piezoelektričnih podova na kruzerima s ciljem proizvodnje električne energije od prirodnog kretanja putnika -razvoj učinkovitih i optimalnih fotonaponskih površina za pomorske svrhe (samočišćenje, otpornost prema koroziji, trajnost i slab uticaj na estetiku broda) -primjena zračnih generatora za proizvodnju električne energije dok je brod u luci ili blizu luke.
Slika 31 – Lijevo, piezoelektrični pod; desno transparentne fotonaponske površine instalirane na kruzeru Celebrity Sostice) (Royal Caribbearn).
14-Pogon motornog jedrenja -Prilagođavanje automatskih sistema brodskim namjenama kako bi jedra poslužila za pomoć pogonu motora. Postoje sistemi jedrenja koji se mogu automatizirati ne samo za rekreativna plovila nego i za komercijalne svrhe. U sadašnjem tehnološkom i političkom scenariju, pogon na jedra posmatran kao podrška mehaničkom sigurno se može uzeti u razmatranje. S jedne strane, mogućnosti koje nudi automatizacija i, s druge strane, stalna istraživanja još efikasnijih rješenja može se efikasno razmotriti u današnjem kontekstu. Na primjer, bliža primjena je za teretne brodova koji plove na prekookeanskim rutama i prevoze terete. Uistinu, brzina nije osnovna funkcija koju ta tržišta zahtijevaju.
Slika 32 – Koncept dizajn WASP koji su dizajnirali Dykstra Naval Architects11 (Amsterdam, Holandija) 15- Spoj s obalom: punjenje baterija električnim kablom tokom boravka u luci „Energija Brod-Obala“. Na taj način, brodski motori se mogu ugasiti ili uveliko smanjiti energiju koju daje posljedično smanjenje emisije u područjima blizu središta gradova ili čista prirodna područja i pejsaži. -punjenje gorivom brodova sa dualnim gorivom ili gasom koji se puni pomoću fleksibilne cijevi u luci tokom boravka tamo. Na taj način brod ne troši vlastite zalihe i koristi čisto gorivo koje omogućava smanjenje emisije u područjima bliže središtu gradova.
11 http://www.dykstra-na.nl/designs/wasp-ecoliner/#
16- Podvodni robot za čišćenje uronjenih površina radnog broda: -progresivno povećanje broja živih organizama na uronjenim površinama broda, dovodi do postepenog urušavanja hidrodinamičke učinkovitosti vezano za povećanje trenja sa vodom. Proces čišćenja ovih površina vrši se periodično, kad brod stigne na suhi kej i ova operacija se obično izvodi jednom u tri godine. Mogućnost da se uronjene površine održavaju čistim, uz prihvatljive troškove, tokom radnog ciklusa broda, moglo bi pomoći da se održi hidrodinamička efikasnost koja je u prosjeku veća za nekoliko procenata uprkos normalnom vremenskom rasporedu pristajanja na suhom doku.
Slika 33 – (lijevo) Čistač kobilice broda koji je proizveo Fleet Cleener12 (Grijpskerk-Holandija), (desno)
čistač kobilice broda koji je proizveo Hulltimo13 (Apprieu-Francuska) III-TEHNOLOGIJE ZA BORBU PROTIV UTICAJA NA OKOLIŠ 17-Dizajn za demontažu i rasklapanje: -Mada je od koristi za vlasnike brodova, rasklapanje brodova je krucijalno pitanje. Rasklapanje indijskog broda postaje okolišni i socijalni problem. Brodovi se rasklapaju bez bilo kakvih mjera opreza bilo u odnosu na prirodu, bilo ljudski život. Svake godine dešava se jako puno smrtnih slučajeva. Tako je nužan razvoj socijalno i ekološki prihvatljivih rješenja. -razvoj dizajnerskih tehnika koji uzimaju u obzir mogućnost rasklapanja i korištenja nekih materijala i dijelova broda do kraja životnog ciklusa, -korištenje materijala koji se mogu reciklirarti, recikliranih ili ponovno korištenih materijala za opremanje čamaca i brodova, -razvoj i promocija nekonvencionalnih materijala za izradu rekreativnih brodova koji se mogu ponovo koristiti ili reciklirati (aluminij, vlakna i prirodne smole, drvo tretirano prirodnom smolom).
12 http://www.fleetcleaner.com/product/ 13 https://services.crmservice.eu/raiminisite?a=FEY9pLHXWFV1XHUy5r0nDqOUKD6w3VRLkQkSahxnWjg=
Slika 34 – (lijevo) Poklopac izrađen od reciklirane plastike, porozan (lagan) i sa efektom mramora; (desno) rasklapanje naftnog tankera na jednom od radilišta za sječenje brodova (plaža) CAMAS (Ghodbunder ili Mumbaisu,Indija) 18-Upravljanje otpadom s brodova -šira upotreba brodova, fiksnih platformi i palubne opreme za prečišćavanje otpadnih voda stvorenih tokom plovidbe. Suprotno općem uvjerenju, novije studije (P.O.N. projekat STI-TAM – Razvoj inovativnih tehnologija za prečišćavanje tečnog otpada stvorenog tokom plovidbe s ciljem zaštite okoliša – Marino, Italija) pokazale su da fenomen istjecanja u zagađeno more vode koja je korištena za čišćenje teretnih tankova za kemijske ili naftne proizvode i mulj, još nije riješen. Zbog toga je od fundamentalnog značaja povećati broj mobilne i fiksne infrastrukture, kontrolnih procedura i osmišljavanja sistema javnih poticaja za vlasnike brodova i kompanije koje nude ovu uslugu. 19-Smanjenje vibro-akustičnih emisija iz pogonskih sistema brodova: -hidrodinamičke studije usmjerene na poboljšanje akustičkih performansi i vibracije koje dolaze od morskih propelera. Buka i podrhtavanje koje stvaraju brodski propeleri imaju dvije negativne posljedice vezane za neugodnosti za morske vrste i putnike.
Slika 35 – Primjer CFD analize morskih pogonskih sistema 20- Korištenje materijala koji se mogu reciklirati i/ili recikliranih materijala za izradu čamaca ili za opremanje brodova: -danas je veoma zanimljivo korištenje recikliranih i jeftinih materijala za premazivanje površina (palube, pregrada, namještaja) i u nautičkom i brodskom sektoru. Činjenica da su ovi materijali ekološki (reciklirani ili se mogu reciklirati), imaju dobre performanse (interna ih struktura čini laganim) i ekonomični (imitiraju materijale kao što je drvo, mramor i drugi najfiniji materijali),
Slika 26 – Primjer plastičnih kompozitnih ploča. -kod rekreativnih čamaca, silno interesantna danas postaje mogućnost da čamci ili barem dio njih koristi 3D tehnike štampanja. Čak i sada se moraju provesti neka istraživanja materijala i razvoja velikih mašina. Ova šansa „printanja“ inovativnijih trupova, u skladu sa željama vlasnika broda, privlači uglavnom graditelje brodova.
Slika 37 – Prvi 3D kajak na svijetu14.
21-Korištenje biogoriva (-50% CO2 ispušteno u atmosferu, promatrajući cjelokupni proizvodni lanac i uz nivo energije koju stvara motor): -biogorivo se prizvodi iz biomase a ne iz fosilnih ugljikohidrata, pa je ugljični dioksid ispušten u atmosferu nakon sagorijevanja isti onaj koji apsorbuju biljke od kojih se onda pravi gorivo. Imajući u vidu da cjelokupni lanac koji proizvodi biogoriva troši energiju stvorenu iz tradicionalnih izvora, procjenjuje se da bi neto proizvodnja ugljičnog dioksida prilikom korištenja biogoriva bila 50% niža od one kad se koriste fosilna goriva ukoliko su svi drugi uslovi isti,
Slika 38 – Životni ciklus ugljendioksida koji je sadržan u biodizelu15
14 http://www.grassrootsengineering.com/blog/2014/03/18/worlds-first-3d-printed-kayak/ 15 http://gruppomarseglia.it/il-biodiesel/
-biogoriva prave industrijski najrazvijenije zemlje od sirovina koje same proizvode ili ih prozvode zemlje u različitim dijelovima svijeta. To pomaže da se u tim zemljama smanji ovisnost o isporukama nafte iz zemalja Bliskog istoka. Mada predstavlja samo djelimičnu zamjenu za tradicionalne izvore, ovo rješenje može srednjoročno ili dugoročno odigrati stratešku ulogu u energetskoj politici, -danas, goriva koja se prodaju u Evropskoj Uniji za automobilsku industriju moraju sadržavati najmanje 5,5% biogoriva, ali će se taj iznos povećati na 10% u 2020. Neki proizvođači goriva kao što je ENI, već plasiraju goriva koja sadrže veći procenat biogoriva, -drugi veoma važan aspekt za brodove, kad je ekologija u pitanju, je da su biogoriva kompletno biološki razgradiva kad se disperziraju u okoliš. 22-Zatvaranje životnog ciklusa rekreativnih čamaca: Trup čamaca se uglavnom pravi od staklenih vlakana. Smatra se da staklena vlakna nije moguće reciklirati. Neke novije studije pokazale su da je moguće ponovo koristiti staklena vlakna tako što se čamci samelju na kraju životnog ciklusa. Rezultat ovog procesa mljevenja je mogućnost realiziranja konglomerata koji se mogu koristiti u građevinarstvu (civilnom i industrijskom) kao strukturalne komponente novih čamaca od staklenih vlakana ili kao materijal za gradnju robe široke potrošnje koja se trenutno pravi od plastike.
Slika 39 – Nije neobično vidjeti čamce od staklenih vlakana koji su bivši vlasnici odbacili
23 – Upravljanja balastnim vodama -nedavni prijem Švedske u Međunarodnu upravu balastnih voda (BMW) kako je to usvojio IMO 2004. godine, odredio je novu tačku promjene u upravljanju balastnim vodama sa brodova. U stvari, te vode su interkontinentalni vektor za životinjske i biljne mikroooganizme koji se kreću s jedne strane Zemljine kugle na drugu i, u
većini slučajeva, puštaju korijen i razmnožavaju se u stranim morima, izvan vlastitog ekosistema. Ovo zbog ozbiljne promjena prirodnog balansa drugih ekosistema u koji dođu. Ulazak Švedske je odredio prelazak granice minimalnog praga, čime se obezbijedilo da Konvencija stupi na snagu. Na taj način, 52 zemlje koje predstavljaju više od 35% globalne flote učestvuju u projektu, a konvencija je stupila na snagu u vrijeme zadnjeg prijema (8. Septembar 2017). Ovo će imati ozbiljne reperkusije na brodarstvo. Kad je u pitanju brodogradnja, otvoriće se tržište konverzije postojećih brodova koji će se morati prilagoditi novim standardima, a nove zgrade će morati biti opremljene predviđenim sistemima prilikom uvođenja konvencije. IV – TEHNOLOGIJE ZA PUČINSKE AKTIVNOSTI 24-Plutajući tečni prirodni gas FLNG: -povećanje flote FLNG, brodovi projektovani za eksploataciju, obradu, ukapljivanje, skladištenje i transport prirodnog gasa. Velike prednosti ove tehnologije su te što izbjegavaju izgradnju cjevovoda i mogućnost efikasnog prometa proizvoda koji su već prerađeni umjesto kompresovanog prirodnog netretiranog gasa. Ovdje se unapređuje logistika i otvaraju nove mogućnosti za tržišta brodova u prevozu LNG.
Slika 40 – Preludij FLNG brod (plutajući tečni prirodni gas) namijenjen za vađenje, skladištenje i isporuku gasa kojeg je izgradilo brodogradilište Samsung Heavy Industries (brodogradilište na Goeje ostrvu za kompaniju Shell. To je najveći brod ikad sagrađen, 488 metara u dužinu i 74 metara u širinu. 25- Sistemi za proizvodnju električne energiju od obnovljivih izvora u morskom okruženju: -razvoj efikasnijih sistema za proizvodnju energije iz snage valova,
-razvoj efikasnijih sistema za proizvodnju energije od morskih struja, -razvoj lagane instalacije i ekonomski efikasnih plutajućih sistema namijenjenih za proizvodnju struje od vjetra. 26.Recikliranje lopatica turbina u vjetroelektranama -Ova tema o recikliranju trupova čamaca ostaje ista i za lopatice vjetro-turbina jer se one prave od istog materijala. Karl Larsen, autor izvještaja o recikliranju lopatica vjetroelektrana, naglasio je da će se 225.000 tona materijala koji potiče od vjetroelektrana morati reciklirati u narednih 25 godina u čitavom svijetu. Stoga, sve kompanija koje su investirale u ovo područje suočiće se sa problemom odlaganja i recikliranja lopatica vjetro-turbine: većina turbina na vjetar instalirana je nedavno, a njihov životni vijek je 20 godina; stoga je moguće što prije pronaći rješenje kako bi se spriječilo da problem postane još veći.
SISTEMSKE PRIMJENE TEHNOLOGIJA Pametni brod: Uzimajući u obzir tehnologije nastale na području robotike i razvoja algoritama vještačke inteligencije, razumno je vjerovati da se nalazimo u osvitu pojave novih kategorija brodova. Brodovi će biti opremljeni pomoćnim navigacionim sistemima koji izračunavaju najbolju rutu, brzinu, trim, parametre klima uređaja i rasvjete, da bi se na najmanju mjeru svela potrošnja, a istovremeno proučili najbolji uslovi komfora za putnike. Oni će biti u stanju procijeniti bolje protumjere koje treba usvojiti i ocijeniti da li je bolje poduzeti akciju ili čak napustiti brod. Vjerovatno će u skoroj budućnosti, u slučaju iznenadnog kvara tokom plovidbe, dijelovi biti izrađivani direktno na brodu za vrijeme normalnog rada broda. Sve ovo ne smije čuditi jer tehnologije već postoje, a izrađene su za vojnu, medicinsku i aeronautičku industriju. Nezavisni teretni brod: Iz istog razloga, teretni brodovi će ploviti nezavisno dok uspostavljaju bolje parametre navigacije kao što su balans, kurs i brzina, a to važi i za vrijeme čekanja na terminal u luci destinacije; sve ovo radi postizanja maksimalne efikasnosti i uvijek u skladu sa najboljim uslovima u pogledu tereta. Vjerovatno će u skoroj budućnosti, u slučaju iznenadnog kvara tokom plovidbe, dijelovi biti izrađivani direktno na brodu za vrijeme normalnog rada broda. Sve ovo ne smije čuditi jer tehnologije već postoje, a izrađene su za vojnu, medicinsku i aeronautičku industriju. Ekološki održivi ribarski čamci: Budući ribarski čamci će biti opremljeni pogonskim sistemima sa inovativnom arhitekturom (termalno-električni hibridi sa akumulatorima), a kao gorivo će koristiti prirodni gas. To će ih učiniti efikasnijim, ali i puno pokretljivijim (u skladu sa zahtjevima koje nameću tehnike ribarenja za koje su namijenjeni), komfornijim, a time i sigurnijim. Čak i kad govorimo o tehnikama izrade, desiće se suštinske promjene. Oblik i materijali će se promijeniti kako bi se proizvodnja standardizirala što je moguće prije. To će omogućiti da se uspostavi efikasan proces proizvodnje. Oni će biti opremljeni biranom ribarskom opremom i sistemima tretmana, skladištenja i praćenja ribe. Sve to će omogućiti bolju zaštitu kupaca i zdravstveno stanje morskih vrsta. Multienergetske pučinske platforme: U ovoj porodici postoje veoma različiti tipovi morskih platformi. Evo primjera:
-Platforme za naftne bušotine skupa sa vjetroelektranama koje proizvode ne samo električnu energiju za sve brodske sisteme, nego i napajaju pumpe koje šalju vodu pod pritiskom u okno, a one se sada napajaju pomoću gasnih turbina. -Platforme u kombinaciji sa integriranim poljima vjetra i plime koji, tokom vršne proizvodnje, proizvode vodik iz morske vode i skladište ga. -FLNG platforme integrirane sa sistemima za proizvodnju obnovljive energije (vjetar, plima) koje razlažu prirodni gas proizvodeći vodik i ugljendioksid. Ovaj posljednji se dovodi natrag u okno smanjujući tako ukupni ugljenični trag. Zatvaranje životnog ciklusa rekreativnih čamaca: Danas se većina rekreativnih čamaca pravi od kompozitnih materijala sačinjenih od staklenih vlakana i sintetičkih smola. Naredni i najvažniji cilj u pravcu održivosti, a koji će sektor brodogradnje u Mediteranu nametnuti je zatvaranje životnog ciklusa rekreativnih brodova. Da bi se to ostvarilo, treba da proučimo sisteme upravljanja i ponovne upotrebe staklenih vlakana i/ili promjene vrste konstrukcionih materijala. Moguće je proširiti upotrebu biogoriva za pogon čamaca koji bi tako postali održivi, na primjer, primjenom akciza obrnuto proporcionalnih sadržaju fosilnih ugljikohidrata koji se nalaze u mješavini goriva. Da bi se praktično primijenio ovaj argument, od esencijalnog značaja je uključivanje čitavog lanca snabdijevanja, od zakonodavaca do krajnjih korisnika. Ovaj cilj se može postići samo na sistematičan način. S tim na umu, jačanje sektora koji već postoje na području EUSAIR, još uvijek se popunjavaju paznine, a lokalni pomorski sektor će biti u stanju dizajnirati i izraditi visoko-tehnološke brodove budućnosti. To će donijeti u srednjeročnom i dugoročnom razdobolju značajan udio na tržištu brodogradnje u Evropi, a koji se u zadnjih dvadeset godina preselio gigantima u Istočnoj Aziji.
B2.2. Tehnologije i novi materijali koji se primjenjuju u predmetnom sektoru a relevantni su za Jadransko-jonsku regiju I-TENOLOGIJE ZA POBOLJAŠANJE EFIKSANOSTI BRODOVA 1-Dodaci za optimalizaciju properlerskog protoka: -Zajedno sa INSEAN-CNR i Unvierzitetom u Đenovi, Fincantieri se bavi istraživanjem DESIGN DI PROPULSORI PUNP-JET u okviru državnog projekta TRIM. -Zajedno sa CATENA, Fincantieri provodi istraživanje s ciljem prepravki u sektoru plovidbe putem instaliranja hidrodinamičkih priključaka koji unapređuju radne uslove propelera. 2-Podmazivanje trupa pomoću zračnog jastuka: -Univerzitet u Trstu nastavlja sa istraživanjem usmjerenim na proučavanje kako smanjiti trenje pri kretanju trupa broda prema naprijed. Ova dinamika fluida, ekonomska i tehnološka proučavanja omogućile su utvrđivanje koje bi to mogle biti najkonkurentnije tehnologije dostupne u svijetu. TRIM je projekat koji je već okončan. 3-Boje koje smanjuju trenje između uronjenih površina broda i vode tokom plovidbe i koje, u isto vrijeme, ne emituju štetne supstance u okolinu: -Nanto Cleantech (multinacionalna firma sa pogonom u Trstu) radi u saradnji sa Fincantieri-jem na izradi boja za premazivanje uronjenih brodskih površina koje su, koristeći super hidrofobičnost nanostruktura od kojih su načinjene, u stanju da smanje trenje između trupa i vode, -Jotun (multinacionalna firma sa fabrikom u Miggia TS) bavi se stalnim istraživanjima, izradom i komercijalizacijom procesa namijenjenih bojama koje pripadaju silikonskoj makro-kategoriji. Ove posljednje na najmanju mjeru svode trenje (+15% efikasnosti trupa), sprečava stvaranje životinjskih i biljnih organizama na uronjenim površinama i garantira dug životni vijek (optimalne performance u trajanju od 7,5 godina korištenja broda) čak i u sektoru nautike. 4-Sistemi za aktivnu optimalizaciju trima i brzine, kako bi se potrošnja svela na minimum: -CETENA (istraživački centar za pomorske konstrukcije i pogone, član Fincantieri Grupe sa pogonima u Ankoni i Trstu) više se godina bavila izradom, testiranjem i komercijalizacijom kompletnih sistema (softver i hardver) za definiranje najboljih parametara plovidbe kao što su brzina i trim broda, softver za procjenu optimalne brzine uzimajući u obzir kurs, vremenske uslove i vrijeme dolaska.
-Brodarski institut (istraživački centar za pomorske tehnologije u Hrvatskoj) razvio je različite inovativne sisteme naročito za putnički katamaran MILLENIUM DIAMOND16 i realizirao ih u: integralnom sistemu praćenja i reguliranja brodskih sistema, sistemu automatske regulacije balastnih tankova koji omogućavaju automatsko prilagođavanje brodskog gaza za vrijeme plimnih promjena, solarne ploče za napajanje brodskih sistema. Ovaj brod može koristiti biodizel gorivo.
Slika 41 – Putnički katamaran Millennium Diamond17
5 – Dimenzioniranje i efikasni sistemi upravljanja energetskim sistemom na brodu: -Fincantieri, u saradnji sa CETENA, radi na izradi softvera za simulaciju ponašanja energetskih brodskih integralnih sistema pri različitim uslovima eksploatacije. Ovaj softver je koristan čak i u fazi dizajniranja broda i fazi upravljanja. 6-Sistemi za upravljanje rasvjetom i klima uređajima u različitim dijelovima broda, koji podešavaju intenzitet intervencije u odnosu na prisustvo putnika: -Glavna brodogradilišta angažirana u području kruzera i mega jahti (npr. Fincantieri, Perini, Azimut-Benetti, BRODOSPLIT, ULJANIK) do danas su stekli relativni know-how i vjerovatno postavljaju komponente koje omogućavaju segmentarno upravljanje rasvjetom i temperaturom, gdje je glavna funkcija prostora, a cilj ušteda energije.
16 http://www.hrbi.hr/index.php/en/ 17 http://www.hrbi.hr/images/files/Brodovi/PASSENGER_CATAMARAN_Millenium_Diamond.pdf
-S druge strane, ova tehnologija se u punoj dinamici primjenjuje u oblasti privatne domotike (sa različitim akterima u Italiji). Iz tog razloga bi bilo poželjno kombinirati kompetencije u pojedinim područjima kako bi se postigli rezultati koji doprinose uštedi energije i većem komforu putnika. 7 – Difuzija hibridnog pogona i upravljačkih sistema brodskog električnog balansa (dizel-obnovljiva energija-akumulator-električna struja): -različiti talijanski univerziteti (Univerzitet u Bariju, Bolonji, Pordenoneu, Trstu), područja EUSAIR, konstantno provode istraživačke aktivnosti na polju sistema za akumuliranje struje s ciljem poboljšanja performansi (trajnost, efikasnost, odnos kapacitet/volumen, kapacitet/težina) propitujući različite predmetne tehnologije, -GREENLINE (graditelji motornih čamaca dimenzija 10-20 metara, sa sjedištem u Sloveniji) nudi liniju čamaca sa hibridnim sistemom kojeg čini motor sa unutrašnjim sagorijevanjem, električni motor, akumulatori i fotonaponski generator, -tehnološki klaster NAVTEC Sicilija izradio je, zahvaljujući timu istraživačkih centara i kompanija uključujući IAMC-CNR, ITAE-CNR, IM-CNR, Informatica Navale, Brodogradilište Tringali, CETENA, Transfluid, višenamjenski ribarski brod opremljen hibridnim sistemom za proizvodnju i upravljanje energijom. Ovaj sistem kojeg čine termički motori, električni motori/generatori, litijum-jonske baterije i solarni generator, u stanju je napajati sve brodske sisteme (ribarsku opremu, smještajni dio, sisteme za zamrzavanje ribe) i stvoriti brodski pogon koji može biti termički i električni, zavisno od uslova rada. 8 – Laki i materijali visokih performansi koji se primjenjuju u brodogradnji i prepravkama broda: -širom svijeta mnoga brodogradilišta koriste kompozitne materijale za gradnju brodova, uglavnom u rekreativne svrhe i za takmičenja. U želji da bude primjer u pomorskom sektoru, Fincantieri oprema svoje vojne konstrukcije različitim dijelovima napravljenim od kompozitnih materijala. U mnogim slučajevima ti dijelovi potiču od kompanije Intermarine. Kompozitni dijelovi se rade u brodogradilištu Sarzana SP, -Intermarine (graditelj rekreativnih jahti i kompletnog dijapazona radnih i vojnih brodova) gradi na historijskom brodogradilištu Rodriguez u Messini, različite tipove putničkih brodova (plovila velikih brzina) i vojnih sredstava, koristeći lake metalne legure kao što su aluminijum,
Slika 42 – FSWH37 u potpunosti uronjena hidrofolija osmišljena i napravljena od strane Intermarine na
njihovom brodogradilištu Rodriguez u Messini -čak i Ustica Lines (brodarska kompanija specijalizirana za linije između Sicilije i njenih ostrva) nedavno je počela proizvodnju nove klase hidrofolija.
Slika 43 – HF02 hidrofolija koja probija površinu a pogoni je novi c-drive sistem, projektovana je i
izrađena u brodogradilištu Ustica Lines u Trapaniju. -Brodarski institut je izradio trup broda i superstrukturu brze raketne korvete „PETAR KREŠIMIR IV“ I „DMITAR ZVONIMIR18“, izrađenih prema specijalnim standardima za lake materijale koji koriste visoko napregnuti čelik u kombinaciji sa lakom legurom.
18 http://www.hrbi.hr/images/files/Brodovi/rtop11.pdf
Slika 44 – brza raketna korveta „PETAR KREŠIMIR IV“
-Brodosplit (jedno od najvažnijih hrvatskih brodogralidišta) projektovao je i izradio trajekt za putnike19 i automobile čija je struktura trupa napravljena od čelika i aluminija srednje i visoke zatezne čvrstoće iznad 10. nivoa palube, koristeći lake materijale u skladu sa strogima zahtjevima u pogledu gaza i stabilnosti.
Slika 45 – Trajekt za prevoz putnika i automobila 4106 DTW.
9-Aditivna izrada za proizvodnju lakših komponenti: -LAMA FVG (Laboratorija napredne mehatronike Friuli Venezia Giulia) provodi studiju izvodljivosti o redizajnu nautičkih komponenti i konstrukcija pomoću tehnika aditivne proizvodnje s ciljem dobivanja lakše strukture i implementiranja procesa 4.0 u industriji. Laboratorija posjeduje znanja i tehnologiju za redizajn i izgradnju (pomoću tehnike aditivne proizvodnje) metalnih komponenti 250x250x260 mm.
19 http://www.brodosplit.hr/Portals/17/Brodosplit%20separat_Car%20Passanger%20Ferry_2012.pdf
Slika 46 – Mašina za aditivnu proizvodnju u radu, LAMA FVG u Udinama
10 – Studija ponašanja brodova u iznimnim situacijama: -postoje različiti subjekti u talijanskoj Jadransko-jonskoj regiji koji su angažirani na proučavanju i optimiziranju ponašanja broda u uslovima drugačijim od onih koje predviđa projekat. U tom kontekstu, Fincantieri, Cetena i Univerzitet u Trstu su lideri u ovom poslu. II – TEHNOLOGIJE ZA SMANJENJE OPASNIH EMISIJA U ATMOSFERU 11-Veća primjena prirodnog gasa kao pogonskog goriva i za proizvodnju energije na brodovima: -Wartsila (multinacionalna kompanija sa pogonom u Trstu, Italija) izradila je seriju brodskih motora, pogonskih mašina i generatora, sa dvostrukim gorivom, predviđenih i za rad na konvencionalna goriva i prirodni gas. Wartsila osim izrade motora, isporučuje kompletne projekte po sistemu ključ u ruke, a koji su već uspješno instalirani na različite brodove koji plove širom svijeta, -jedan od tih je F.A. Gauthier (prvi feribot na plin koji plovi u Sjevernoj Americi) u vlasništvu Société des traversiers Quebec, a koji je izgradio Fincantieri u Italiji.
Slika 47 – F.A. Gauthier u vlasništvu Société des traversiers Quebec i napravljen u italiji u
Fincantieriju, prvi je feribot sa pogonom na LNG a koji saobraća u Sjevernoj Americi
Brodosplit je razvio Green chemtank 34-2020. Ovakav dizajn broda izrađen je kako bi ponudio ekološki zdrav globalni transport kroz određeni set fokusnih područja koji pomažu izgradnju zelene budućnosti.
Slika 48 – zeleni chemtank (tank za kemijski teret) 34 (projekat Brodosplita) 12 – Instaliranje sistema prečišćavanja za izduvne emisije brodskih motora „Scrubber“: -Wartsila dizajnira, izrađuje i instalira sisteme prečistača u tri tehnologije koje su trenutno rasprostranjene (otvoreno kolo, zatvoreno kolo, hibrid) za sve vrste brodova.
20 http://www.brodosplit.hr/Portals/17/PDF/Chemical_Tanker.pdf
13-Obnovljivi izvori energije na palubi: -Nekoliko kompanija koje potiču iz Italije, Slovenije, Albanije, Grčke i Hrvatske, proizvode fotonaponske ploče od mono i polikristalnog materijala, čak i za nekonvencionalu primjenu. Italija je, nakon Njemačke, najveći evropski proizvođač. Mnoge tehnike fotonaponskih panela su se tek počele koristiti na polju brodogradnje. Međutim, nedostaje veliki projekat koji integrira fotonaponski generator u energetski sistem, -„Energetski pod“ izrađen od piezoelektričnih uređaja, postaje standard. Oni se instaliraju i na mjestima za rekreaciju i u javnim prostorima kao što su stanice podzemne željeznice. Ima jedna talijanska start-up kompanija, Veranu, koja je osmislila projekat (SEF –Pametni energetski pod). Ovaj projekat se bazira upravo na piezoelektričnim podovima21 i proučava energetske i ekonomske konsekvence. 14 – Pogon na motor i jedra -Pogon na jedra ili moto-jedra je tehnika za koju se specijalizirala kompanija Perini Navi u segmentu brodova za rekreaciju.
Slika 49 – Malteški rekreativni brod „Falcon“ koji je napravio Perini Navi22 (Viareggio LU, Italija) 15 – Veza sa obalom: -ABB investira značajna sredstva u tehničko snabdijevanje brodova energijom pomoću električnog kabla koji vrši napajanje iz luke na platformi po imenu „Ship 2 Shore Power („Energija brod-obala“). ABB priključci za energiju prema ukotvljenim brodovima upravo su instalirani i funkcioniraju u Geteborgu, Juneau, Vankuveru, Seattlu:
21 http://www.veranu.eu/vision/ 22 http://www.perininavi.it/it/yacht/the-maltese-falcon-268#technical
Slika 50 – Sistem električnog spoja brod-luka koji je izradio ABB
-Osim što isporučuje brodove sa dvostrukim gorivom, plinom i tradicionalnim gorivom, Fincantieri je nedavno proveo projekat (SEAPORT) za instaliranje energetskih implantata na brodove koji se dopunjavaju plinom dok stoje ukotvljeni u luci Palermo.
Slika 51 – Implantat jednog od ogranaka sistema za distribuciju gasa kojeg je dizajnirao Fincantieri za
luku Palermo. 16 – Podvodni roboti za čišćenje uronjenih površina broda: - nema podataka u regiji EUSAIR
III – TEHNOLOGIJE ZA KONTROLU UTICAJA NA OKOLIŠ 17 – Dizajn za demontažu i rasklapanje -nema podataka u regiji EUSAIR 18 – Upravljanje otpadnim materijalom sa brodova: -U okviru STI-TAM projekta, razvijen je sistem čija je svrha čišćenje ispirne vode sa terentnih tankera od naftnih supstanci i mulja. Ovaj brod je osmišljen tako da povrati skoro sve ugljikohidrate i da prečišćava vodu prije njenog ispuštanja u more. Jedini otpad koji se stvara na brodu je mali procenat mulja u vrećama.
Slika 52 – Projekat broda za prekrcaj i prečišćavane otpadnih voda koje se stvaranju čišćenje
transportne ambalaže koja sadrže ugljikohidrate23 19- Otklanjanje vibro-akustičnih emisija kod brodskih motora: -Vibro-akustična optimalizacija propelera i svih mehaničkih sistema broda spada u glavne poslove CETENA. Područja primjene su različita: putnički brodovi, jahte, vojni brodovi. Ove djelatnosti obuhvataju nekoliko faza implementacije projekta broda: dizajn uz pomoć najmodernijeg softvera za simulaciju, testiranje u laboratoriji i na brodu i pučinsko mjerenje.
23 Progetto sviluppato nell’ambito del progetto di ricerca PON: STI-TAM-Sviluppo di Tecnologie Innovative per il trattamento dei rifiuti liquidi della navigazione finalizzate alla Tutela dell’Ambiente Marino, patrocinato dal distretto tecnologico NAVTEC Sicilia.
Slika 53 – Hidrofon za mjerenje buke koja se rasprostire u morskoj sredini sa kruzera24
20-Upotreba reciklažnih/recikliranih materijala za izgradnju malih jedinica ili za opremanje broda: -Mnoge evropske kompanije nude različite artikle koji su napravljeni od recikliranih materijala. Primjer je Gemona del Friuli – Italija koji pravi gradski mobilijar, parkovske igračke, bilijare, mostiće i staze načinjene od reciklirane plastike,
Slika 54 – Dok napravljen od PRECO SYSTEM-a sa recikliranim plastičnim daskama25
24 http://www.cetena.it/index.php?option=com_content&view=article&id=39&Itemid=36 25 http://www.plasticariciclata.it/pontili-camminamenti-plastica-riciclata/
-Dva talijanska dizajnera su projektovali i napravili (u razmjeri) jedrilicu koja koristi tehniku aditivne proizvodnje (3D printanje). Prednosti koje nudi ova tehnologija su višestruke. Usmjeravajući se na ekološki aspekt, možemo utvrditi da: ova tehnologija omogućava da se izbjegne izrada modela i kalupa (ključnih za izradu kompozitnih materijala), podrazumijeva korištenje materijala na bazi polimera (lakše se recikliraju nego oni koji se tradicionalno koriste za izradu kompozitnih materijala), na minimum svode škart (nema viška materijala i dobija se već završno obrađena površina), omogućava izradu visoko učinkovitih i efikasnih struktura (moguće je izgraditi unutrašnju strukturu koja se ne može dobiti drugim tehnikama).
Slika 55 – Livrea 26, prva jedrilica projektovana za izradu pomoću tehnike 3D printanja26. 21 - Korištenje biogoriva (-50% CO2): -Talijanska mornarica je potpisala ugovor o saradnji sa ENI27 (Italijanskom multinacionalnom petrokemijskom industrijom i šestoj po veličini grupi na svijetu po obrtu) za razvoj i testiranje izvora obnovljive energije koji su kompatibilni sa NATO standardima o pomorskim gorivima28. ENI, u saradnji sa U.S. Honeywell-UOP, razvio je tehnologiju Ecofining. Krajnji rezultat je GreenDiesel gorivo, koje se mješta u omjeru od najmanje 50% sa tradicionalnim fosilnim gorivom, čime se zadovoljavaju NATO standardi i izbjegava pravljenje izmjena ili prerasporeda na palubnim priključcima za tankovanje. Sirovina koja pogoni ovaj proces je trenutno palmino ulje, ali u budućnosti će to biti moguće čak i korištenjem ulja iz otpada (staro jestivo ulje, industrijski otpad) ili napredne kulture (mikroalge). Italijanska mornarica je bila prva u Evropi, a u to vrijeme bila je i jedina koja je podizala kvalitet goriva pomoću 50% komponente iz obnovljivih izvora, čak i prije evropskog roka koji predviđa korištenje 10% obnovljive komponente do 2020.
26 http://www.linkedin.com/pulse/tradizione-e-innovazione-si-fondono-nasce-livrea-26-la-la-selva 27 http://www.eni.com/en_IT/home.page 28 http://www.marina.difesa.it/cosa-facciamo/flotta-verde/Pagine/I_Combustibili_alternativi.aspx
Slika 56 – Prvi brod u Evropi koji je pogonjen zelenim dizelom (brod Comandante Foscari – Talijanska
mornarica)29 22 – Zatvaranje životnog ciklusa rekreativnih čamaca -upravljanje životnim ciklusom broda je važno pitanje u Evropi. Ustvari, EU Direktiva br. 98 iz 2008. godine nalaže da se brodovi moraju demontirati u brodogradilištu koje ih je i napravilo, umjesto da to čini posljednji vlasnik. U Italiji, UCINA (Nacionalna unija nautičkih grana industrije) u saradnji sa bivšim CNR-ICTP (Institut za kemiju i tehnologiju polimera) proveli su studiju ELB - završetak životnog vijeka čamaca: projekat GREEN ECONOMY30. Ova studija ima sljedeće ciljeve: da maksimalno unaprijedi ekološku, socijalnu i ekonomsku održivost; da izradi državni plan rješavanja pitanja vezanih za čitav životni ciklus visoke kompleksnosti (kao što su čamci); poboljša postupanje sa otpadnim materijalom tokom demontaže kroz njegovo ponovno korištenje u skladu sa standardima.
29 http://www.analisidifesa.it/2014/01/biocombustibile-per-la-marina-militare/ 30 http://www.fondazionesvilupposostenibile.org/f/Documenti/2014/ELB-Green_Economy_Di_Martino_Ucina.pdf
Slika 57 – shema ELB projekta (UCINA).
23 – Postupanje sa balastnim vodama -Istraživački tim kojeg čine Italija, Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Srbija i Crna Gora i Albanija nedavno je završio projekat BALMAS "SISTEM ZA POSTUPANJE SA BALASTNIM VODAMA RADI ZAŠTITE JADRANSKOG MORA31". Strateški zajednički prekogranični pristup utvrđen je kao krucijalan zbog zajedničkog, specifičnog, osjetljivog, ekonomski značajnog, poluzatvorenog ambijenta u kojem kontrola nad HAOP kao nad međunarodnim brodarstvom ne može biti ograničena političkim granicama. Balastne vode koje se prevoze brodom priznate su kao istaknuti vektor HAOP vrsta, koje su, prema Ujedinjenim Nacijama, jedan od četiri najveća uticaja na svjetske okeane i mora koji dovodi do globalnih ekoloških promjena i također predstavlja prijetnju ljudskom zdravlju, imovini i resursima. Prijedlog BALMAS objedinjuje sve neophodne aktivnosti za omogućavanje dugoročnog, ekološki efikasnog, finansijski učinkovitog i po pomorski transport održivog provođenja BWM mjera u Jadranskom moru. Razvijanjem zajedničkog sistema Podrške donošenju odluka o upravljanju balastnim vodama u Jadranu, Plana i strategije, BALMAS će obezbijediti jednake uslove za lakši brodski prevoz i u isto vrijeme do najvećeg nivoa dovesti ekološku i ekonomsku zaštitu svih korisnika na moru.
31 http://www.balmas.eu/
IV – TEHNOLOGIJE ZA PUČINSKE PLATFORME 24 – Plutajući tečni prirodni plin FLNG -Nisu pronađeni primjeri u regiji EUSAIR 25 – Sistemi za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora u morskom okruženju -Od 2007. godine, grupa istraživača sastavljena od Politehničkih istraživača iz Torina, ENEA, IAM-CNR zajedno sa kompanijama poput SKF, Siemens i National Instruments, razvila je projekat usmjeren na industrijalizaciju sistema proizvodnje energije iz valova. On se bazira na jedinstvu inercionih osobina rotacionog sistema i žiroskopskog efekta „Inercioni pretvarač energije morske vode“32. Ovaj projekat finansira se iz fondova regija Piemonte i Sicilija. Prvi demonstrator projekta ISWEC instaliran je blizu obale Panetteria i dao je pozitivne rezultate.
Slika 58 – ISWEC, inercioni konverter za proizvodnju energije iz kretanja valova
-Od 1998. godine, tim pod vođsvom prof. Coiro uz asistenciju nekih istraživača sa Univerziteta Federico II u Napulju i kompanije Free-El Green Power iz Trenta, razvija sisteme za proizvodnju električne energije iz morskih struja iskorištavajući prednosti povoljnih karakteristika tjesnaca Messina.
32 http://www.waveforenergy.com/technology
Od 2008. g. naovamo, ovaj projekat se naziva Sea Power (Energija mora)33.
Slika 59 – Projekat Sea Power, priključak (implantat) instaliran u Tjesnacu Messina, na sicilinaskoj
strani -Fincantieri Offshore razvio je projekat SEA FLOWER (morski cvijet), novu tipologiju plutajućih platformi za pučinske vjetroturbine koje omogućavaju instaliranje vjetroelektrana na većim morskim dubinama i na većim udaljenostima od obale u odnosu na one koje su dosad bile moguće. To je rješenje koje omogućava eksploataciju većeg intenziteta vjetra da se dobije veća efikasnost proizvodnje energije, uz niže troškove izgradnje i održavanja.
Slika 60 – Sea FlowerNew plutajuća platforma za instaliranje pučinskih vjetroparkova čak i u područjima dubokih voda; projektovao Fincantieri Offshore34 (Trst, Italija).
33 http://tethys.pnnl.gov/annex-iv-sites/fri-el-seapower-messina-project 34 https://www.fincantierioffshore.it/sea-flower-.html
26 – Reciklaža lopatica vjetroturbina -nije pronađen predmetni projekat u području EUSAIR
B.3 – Utvrđivanje veze upostavljene između regionalnih Strategija pametne specijalizacije i sektora pomorske tehnologije U nastavku je napravljena tabela radi usporedbe tehnološkog razvojnog puta (trajektorija) zelenog sektora (redovi) brodogradnje i ravojnog puta tehnološke specijalizacije regija EUSAIR vezano za pomorske tehnologije (kolone). Prvi su opisani u prethodnom poglavlju, a drugi su pojedinačno dobiveni u S3 strategijama za regije koje pripadaju zemljama EU35, a u drugim dokumentima za ne-evropske zemlje. Kolone u odnosu na regionalne strategije su plave boje da se naglasi usmjerenost na one direktno vezane za more. S druge strane, ostale su indirektno vezane za more. Utvrđeno je 26 tehnologija za zelenu brodogradnju koje su grupisane pod četiri tehnološka razvojna puta-trajektorije (redovi obojeni zelenom bojom). Simbol „V“ označava da je utvrđeno da je predmetni razvojni put tehnologije regionalne specijalizacije (kolona) primijenjen na predmetnu tehnologiju (red). Simbol „O“ označava da se predmetni razvojni put regionalne specijalizacije (kolona) može primijeniti na predmetnu tehnologiju (red). Vidi Dodatak I za detaljniji opis.
35 http://s3platform.jrc.ec.europa.eu/s3-platform-registered-regions
B.4 – Proces priznavanja centara kompetencije za razvoj utvrđenih tehnologije Univerziteti Proveden je postupak priznavanja Univerziteta u 8 zemalja u području EUSAIR. Ovaj proces je usmjeren na iznalaženje obrazovnih pravaca i programa sa direktnim ili međusobno prožimućim vezama sa tehnologijama brodogradnje. Priznat je 21 univerzitet (označeno svijetloplavo u tabeli iz Dodatka II) koji nudi obrazovne pravce (prvi i drugi ciklus, magisterij, osposobljavanje) na polju pomorskih tehnologija, a podijeljeni su ovako: - 1 Albanija: Univerzitet Vlore, - 2 Bosna i Hercegovina: Univerzitet u Sarajevu, Univerzitet u Banjaluci - 4 Hrvatska: Univerzitetu u Zagrebu, Dubrovniku, Rijeci i Splitu - 2 Grčka: nacionalnih tehnički univerzitet u Atini, Univerzitet u Pireju - 11 Italija (samo u regiji EUSAIR): Università degli Studi di Bologna, International School for Advanced Studies (SISSA), Università degli Studi di Trieste, Politecnico di Milano,Università degli studi di Brescia, Università Politecnica delle Marche, Università degli Studi di Bari, Università degli Studi di Catania, Università degli Studi di Messina, Università degli Studi di Palermo, Università degli Studi di Padova - 1 Crna Gora: Univerzitet Crne Gore - 0 Srbija - 1 Slovenija: Univerzitet u Ljubljani. U području 8 zemalja EUSAIR-a, postoji još 24 univerziteta koje pružaju međusobno prožimajuće obrazovne programe vezane za tehnologije brodogradnje. Rezultat ove analize sažeto je dat u tabeli u Dodatku II. Istraživački centri Provedeno je i priznavanje istraživačkih centara lociranih u 8 zemalja područja EUSAIR kako bi se utvrdili subjekti koji se bave temama povezanim sa tehnologijama brodogradnje. Utvrđeno je 12 centara kako slijedi: - 0 Albanija - 0 Bosna i Hercegovina - 5 Hrvatska: Brodarski Institut, Končar – Institut elektrotehnike, Institut Ruđer Bošković, EIHP – Energetski institut Hrvoje Požar, Istraživački centar za metalsku industriju Istarske županije – MET.R.IS
- 1 Grčka: Centar za istraživanje i tehnologiju Hellas – CERTH - 5 Italija (samo u regiji EUSAIR) – OGS – Nacionalni institut za okeanografiju i eksperimentalnu geofiziku, LAMA EFG – Laboratorija napredne mehatronike u regiji Friuli Venezia Giulia. CETENA – Centar za istraživanje pomorske tehnike, CNR IAMC – Institut za priobalnu morsku sredinu, CNR ITAE – Institut za napredne tehnologije u oblasti energije - 0 Crna Gora - 0 Srbija - 1 Slovenija: TECES Centar za istraživanje i razvoj električnih mašina. Rezultat ove analize sažeto je dat u tabeli u Dodatku III. Tehnološki centri i naučni parkovi Provedeno je i priznavanje tehnoloških centara i naučnih parkova lociranih u 8 zemalja EUSAIR-a kako bi se utvrdili subjekti koji potpomažu preduzeća vezana za sektor brodogradnje. Utvrđeno je 6 subjekata: -Italija 6 (samo iz regije EUSAIR): Polo Technologico di Pordenone „Andrea Galvani“, Park područne nauke, MaTech – Galileo Park nauke i tehnologije VEGA – Venecjanska kapija za nauku i tehnologiju, Thetis, Veneto Innovazione, Rezultat ove analize sažeto je dat u tabeli u Dodatku IV. Razvojne agencije Priznavanje za ovu kategoriju sudionika dovelo je do utvrđivanja sljedećih aktera, osim REZ-a (Regionalne razvojne agencije za regiju Centralna BiH): - Italija – Aster Emilia Romagna - Hrvatska – Razvojna agencija Šibensko-Kninske Županije - Bosna i Hercegovina – Regionalna razvojna agencija za regiju Sarajevo (SERDA). Ključna referentna preduzeća (glavni izvođači) Ovaj pregled proveo je utvrđivanje ključnih kompanija u sektoru koji obuhvata, gdje god je moguće, ne samo glavne izvođače, nego i kompanije koje pripadaju tom lancu snabdijevanja i slijedile su različite metodologije: -u regijama partnera u projektu moguće je odabrati i verificirati kompanije zbog njihovih konkretnih aktivnosti u sektoru koji je predmet ove studije -u talijanskim regijama koje pripadaju Jadransko-jonskom području odlučeno je da se prezentira lista subjekata uzeta iz baze podataka Trgovačke komore, verificirajući stvarne aktivnosti u sektoru brodogradnje samo za prvu grupu kompanija, odabrane prema veličini kompanije gledano po broju uposlenika i vrijednosti prihoda.
Kompletna lista referentnih preduzeća sadržana je u Dodatku V.
Dodaci Dodatak I – Razvojni put tehnologije Dodatak II – Univerziteti Dodatak III – Istraživački centri Dodatak IV – Tehnološki i istraživački centri Dodatak V – Ključna referentna preduzeća (glavni izvođači)
Dod
atak
I
U
sklađiv
anje
sa
stra
tegi
jam
a pa
met
ne s
peci
jali
zaci
je
E
USA
IR Z
EM
LJE
IT
AL
IJA
S
LO
VE
NI
JA
EU
SAIR
RE
GIJ
E s
pom
orsk
im s
trat
egij
ama
Sici
lija
Kal
abr
ija
Apu
lija
Ma
rke
Em
. R
o.
Ven
eto
Friu
li V
enez
ia
Giu
lia
Lom
bard
ija
Aut
onom
na p
okra
jina
Boc
en
Aut
onom
. po
kraj
ina
Tri
dent
n°
TEHNOLOGIJE I NOVI MATERIJALI RELEVANTNI ZA ZELENU BRODOGRADNJU
EUSAIR
Ribolov i akvakultura-Ribarski brodovi/dizajn i gradnja broda
Tehnologije i alati za praćenje stanja morskog okoliša i pročišćavanje morske vode
Inovativni dizajn i energetska učinkovitost za nautiku, plovila i popravke
Sigurnost u lukama i međulukama (Luke u odnosu na gradove i autoceste)
Pretovar i intermodalna logistika: 1.Prijevoz i skladištenje 2.Vodeni saobraćaj i slične usluge
Održiva proizvodnja, pametna tvornica, aeronautika, mehatronika.
Ljudsko zdravlje i zaštita okoliša:dobrobit ljudi, zelena i plava ekonomija, agrobiznis, turizam
Mehatronika – Proizvodnja i industrija
Mehatronika 1.Proizvodnja i industrija 2.Mašine i oprema d.n.
Pametna proizvodnja – Proizvodnja i industrija
Kreativne industrije – Kreativna, kulturna umjetnost i zabava
Metodologije dizajniranja i razvoja novih proizvoda, procesa i usluga.
Zelene tehnologije za energetsku učinkovitost
Sigurnosne tehnologije
Održiva mobilnost-1.Prijevoz i skladištenje.2. Drumski saobraćaj i slične usluge
Napredna proizvodnja-1.Proizvodnja i industrija- 2.Nanotehnologija i inženjerstvo
Ekoindustrija-1.Proizvodnja i distribucija el. energije 2.Proizvodnja el.energije/obnovljivi izvori energije
Energija i okoliš: 1. Proizvodnja i distribucija el. energije 2.Proizvodnja el. energije/obnovljivi resursi
Otvoreni podaci, GIS, e-učenje, računarstvo u mrežnom oblaku, e-turizam, sistemi pametne mobilnosti
Kreativna industrija-dizajn, reklamiranje, objavljivanje, softver i video igre: kreativna, kulturna umjetnost, zabava i aktivnosti
Mehatronika: 1.Proizvodnja i industrija 2.Mašine i oprema d.n.
Zelena I čista energija: 1.Proizvodnja i distribucija energije 2. Proizvodnja el. energije/obnovljivi izvori energije
Tvornice budućnosti
Mobilnost
I T
EH
NO
LO
GIJ
E Z
A P
OV
EĆ
AN
JE UČ
INK
OV
ITO
ST
I B
RO
DA
1 D
odac
i za
opti
miz
acij
u p
rope
lers
kog
pro
toka
V
O
O
0
V
V
2 Si
stem
i zračn
og p
odm
aziv
anja
rad
i sm
anje
nja
tren
ja t
rup
a V
O
V
V
3 B
oje
proj
ekto
van
e d
a sm
anje
tre
nje
poto
plje
nih
pov
ršin
a br
oda
V
0
V
V
V
V
V
O
O
O
4 Si
stem
i za
akti
vnu
opt
imal
izac
iju
trim
a i b
rzin
e, š
to d
ovod
i do
min
imal
ne p
otro
šnje
V
V
O
V
V
O
5 Si
stem
i za
dim
enzi
onir
anje
i ef
ikas
no u
prav
ljan
je p
alub
nim
en
erge
tski
m s
iste
mim
a V
O
V
V
O
O
O
6 Si
stem
i upr
avlj
anja
ras
vjet
om i
klim
a u
ređ
ajim
a
O
O
O
O
O
O
O
O
7
Dis
perz
ija
hibr
idn
og p
ogon
a i b
rods
kih
sist
ema
upra
vlja
nja
ener
gets
kim
bal
anso
m
V
V
V
O
O
O
O
O
V
8 L
agan
i i v
isok
ouči
nkov
iti m
ater
ijal
i koj
i se
prim
jenj
uju
u br
odog
radn
ji i
opre
man
ju b
rodo
va
V
V
O
O
V
V
V
V
V
O
9 A
diti
vna
izra
da
dije
lova
za
laga
ne k
ompo
nen
te k
onst
rukc
ije
i diz
ajna
V
O
O
O
V
V
O
10
Pro
uča
vanj
e po
naša
nja
bro
da u
raz
ličit
im o
koln
osti
ma
V
V
V
V
V
V
V
V
V
O
II
TE
HN
OL
OG
IJE
ZA
SM
AN
JEN
JE Š
TE
TN
IH E
MIS
IJA
U
AT
MO
SF
ER
U
11
Već
e ko
rišt
enje
pri
rodn
og g
asa
u s
tvar
anju
pog
onsk
e si
le i
za p
roiz
vodn
ju e
nerg
ije
na p
alub
i V
O
V
O
V
O
V
V
V
0
O
O
O
O
12
Inst
alir
anje
sis
tem
a za
proči
šćav
anje
izd
uvni
h g
asov
e br
odsk
og m
otor
a „S
cubb
er“
V
V
V
O
V
V
V
O
O
O
O
13
Ob
novl
jivi
izvo
ri e
nerg
ije
na p
alu
bi
V
V
V
V
O
O
O
O
O
O
V
14
Pog
on m
otor
nog
jed
renj
a V
V
O
V
V
V
V
V
O
15
P
rikl
juča
k n
a ob
alu
V
V
V
O
O
V
V
V
O
O
O
O
O
16
Pod
vodn
i rob
ot z
a či
šćen
je u
ronj
enih
pov
ršin
a ra
dnog
br
oda
O
O
O
O
O
O
O
O
O
Dod
atak
I
Usk
lađiv
anje
sa
stra
tegi
jam
a pa
met
ne s
peci
jali
zaci
je
E
USA
IR Z
EM
LJE
IT
AL
IJA
S
LO
E
USA
IR R
EG
IJE
s p
omor
skim
str
ateg
ijam
a Si
cilij
a K
ala
brija
A
pulij
a M
ark
e E
m.
Rom
V
enet
o Fr
iuli
Ven
ezia
G
iulia
L
omba
rdija
A
uton
omna
pok
rajin
a B
ocen
A
uton
om.
pokr
ajin
a T
ride
nt
n°
TEHNOLOGIJE I NOVI MATERIJALI RELEVANTNI ZA ZELENU BRODOGRADNJU
EUSAIR
Ribolov i akvakultura-Ribarski brodovi/dizajn i gradnja broda
Tehnologije i alati za praćenje stanja morskog okoliša i pročišćavanje morske vode
Inovativni dizajn i energetska učinkovitost za nautiku, plovila i popravke
Sigurnost u lukama i međulukama (Luke nasuprot gradova i autocesta)
Pretovar i intermodalna logistika: 1Prijevoz i skladištenje 2.Vodeni saobraćaj i slične usluge
Održiva proizvodnja, pametna tvornica, aeronautika, mehatronika.
Ljudsko zdravlje i zaštita okoliša:dobrobit ljudi, zelena i plava ekonomija, agrobiznis, turizam
Mehatronika – Proizvodnja i industrija
Mehatronika 1-Proizvodnja i industrija 2.Mašine i oprema d.n.
Pametna proizvodnja – Proizvodnja i industrija
Kreativne industrije – Kreativna, kulturna umjetnost i zabava
Metodologije dizajniranja i razvoja novih proizvoda, procesa i usluga.
Zelene tehnologije za energetsku učinkovitost
Sigurnosne tehnologije
Održiva mobilnost-1.Prijevoz i skladištenje.2. Drumski saobraćaj i slične usluge
Napredna proizvodnja-1.Proizvodnja i industrija- 2.Nanotehnologija i inženjerstvo
Mobilnost
Energija i okoliš: 1. Proizvodnja i distribucija energije 2.Proizvodnja el. energije/obnovljivi izvori energije
Otvoreni podaci, GIS, e-učenje, oblačno računarstvo, e-turizam, sistemi pametne mobilnosti
Kreativna industrija-dizajn, reklamiranje, objavljivanje, softver i video igre: kreativna, kulturna umjetnost, zabava i aktivnosti
Mehatronika: 1.Proizvodnja i industrija 2.Mašine i oprema d.n.
Zelena I čista energija: 1.Proizvodnja i distribucija energije 2. Proizvodnja el. energije/obnovljivi izvori energije
Tvornice budućnosti
Mobilnost
III
TE
HN
OL
OG
IJE
ZA
KO
NT
RO
LU
UT
ICA
JA N
A O
KO
LIŠ
17
Diz
ajn
za d
emon
tažu
i ra
skla
panj
e O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
18
U
prav
ljan
je o
tpad
om s
bro
dov
a V
V
V
O
V
O
19
Sman
jenj
e vi
bro-
akus
tičn
ih e
mis
ija
iz p
ogon
skih
sis
tem
a br
odov
a V
V
V
O
V
V
V
20
Kor
ište
nje
mat
erij
ala
koji
se
mog
u re
cikl
irat
i i/i
li re
cikl
iran
ih m
ater
ijal
a za
izra
du č
amac
a ili
za
opre
man
je
brod
ova
V
V
O
O
O
O
V
V
O
O
O
O
21
Kor
ište
nje
biog
oriv
a V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
O
22
Zat
vara
nje
živo
tnog
cik
lusa
rek
reat
ivni
h ča
mac
a O
O
O
O
O
O
O
23
U
prav
ljan
je b
alas
tnim
vod
ama
V
V
V
V
V
IV
TE
HN
OL
OG
IJE
ZA
PUČ
INS
KE
PL
AT
FO
RM
E
24
Plu
tajući
teč
ni p
riro
dni
gas
FL
NG
O
O
O
O
O
O
O
25
Sist
emi z
a p
roiz
vodn
ju e
lekt
ričn
e en
ergi
je o
d ob
novl
jivi
h
izvo
ra u
mor
skom
ok
ruže
nju
V
V
O
V
V
O
O
V
26
Rec
iklir
anje
lopa
tica
tur
bina
u v
jetr
oele
ktra
nam
a O
O
O
O
O
Obj
ašnj
enje
boj
a =
Plav
e st
rate
gije
=
Zel
ene
traj
ekto
rije
bro
dogr
adnj
e =
Utv
r đen
o =
Prim
jenj
ivo
V
O
Dod
atak
I
Usk
lađiv
anje
sa
stra
tegi
jam
a pa
met
ne s
peci
jali
zaci
je
E
USA
IR Z
EM
LJE
GRČ
KA
E
USA
IR R
EG
IJE
s p
omor
skim
str
ateg
ijam
a
Hrv
atsk
a
BiH
Sr
bija
Crn
a G
ora
Alb
anij
a
Ana
tolik
i M
aked
onia
A
ttik
i D
ytik
i Ella
da
Ken
trik
i M
aked
onia
n°
TEHNOLOGIJE I NOVI MATERIJALI RELEVANTNI ZA ZELENU BRODOGRADNJU
EUSAIR
Transport i mobilnost
Energija i održivi razvoj
Metalni sektor (aluminij, čelik)
Drvo
Plastični dijelovi
Zaštita životne sredine i borba protiv klimatskih promjena
Novi materijali i nanonauke
Metalna industrija
ICT
Novi materijali – Proizvodnja i industrija
Materijali – Proizvodnja i industrija
Proizvodne tehnologije
Upravljanje čvrstim i tečnim otpadom
Luka i logistika
Prijevoz i skladištenje
Vodovod, kanalizacija, upravljanje otpadom i aktivnosti sanacije
Hidrogenske gorive ćelije
Zelena energija
Elektronika, električni uređaji i ICT
Metalurgija, proizvodi od metala, mašine i oprema
Proizvodnja hemikalija i energije
I T
EH
NO
LO
GIJ
E Z
A P
OV
EĆ
AN
JE UČ
INK
OV
ITO
STI
BR
OD
A
1 D
odac
i za
opti
miz
acij
u p
rope
lers
kog
prot
oka
V
2 Si
stem
i zračn
og p
odm
aziv
anja
rad
i sm
anje
nja
tren
ja t
rup
a V
3 B
oje
proj
ekto
vane
da
sman
je t
ren
je p
otop
ljen
ih p
ovrš
ina
bro
da
V
O
O
O
O
4 Si
stem
i za
akti
vnu
opt
imal
izac
iju
trim
a i b
rzin
e, š
to d
ovod
i do
min
imal
ne
pot
rošn
je
V
V
V
5 Si
stem
i za
dim
enzi
onir
anje
i ef
ikas
no u
prav
ljan
je p
alub
nim
en
erge
tski
m s
iste
mim
a V
O
O
O
O
6 Si
stem
i upr
avlj
anja
ras
vjet
om i
klim
a u
ređ
ajim
a O
O
O
O
7 D
ispe
rzij
a hi
bri
dnog
pog
ona
i bro
dsk
ih s
iste
ma
upra
vlja
nja
ener
gets
kim
bal
anso
m
V
O
O
O
O
8 L
agan
i i v
isok
ouči
nko
viti
mat
erij
ali k
oji s
e pr
imje
nju
ju u
br
odog
rad
nji i
opr
eman
ju b
rodo
va
V
V
O
O
O
O
O
O
9 A
dit
ivna
izra
da d
ijel
ova
za la
gane
kom
pone
nte
kons
tru
kcij
e i
diza
jna
V
O
O
O
10
Pro
učav
anje
pon
ašan
ja b
roda
u r
azlič
itim
oko
lnos
tim
a V
O
O
II
TE
HN
OL
OG
IJE
ZA
SM
AN
JEN
JE Š
TE
TN
IH E
MIS
IJA
U
AT
MO
SFE
RU
11
Već
e ko
rišt
enje
pri
rodn
og g
asa
u st
vara
nju
pog
onsk
e si
le i
za
proi
zvod
nju
ener
gije
na
palu
bi
V
V
V
O
O
O
O
O
12
Inst
alir
anje
sis
tem
a za
proči
šćav
anje
izdu
vnih
gas
ove
bro
dsk
og
mot
ora
„Scu
bber
“ V
O
O
O
O
O
13
Obn
ovlj
ivi i
zvor
i ene
rgij
e n
a pa
lubi
V
V
O
V
V
O
V
14
Pog
on m
otor
-jed
ra
V
O
O
15
Pri
ključa
k na
oba
lu
V
O
O
O
O
O
O
O
O
16
Pod
vodn
i rob
ot z
a či
šćen
je u
ron
jeni
h po
vrši
na r
adn
og b
rod
a O
O
O
O
Dod
atak
I
Usk
lađiv
anje
sa
stra
tegi
jam
a pa
met
ne s
peci
jali
zaci
je
E
USA
IR Z
EM
LJE
Crn
a G
ora
A
lban
ija
G
RČ
KA
EU
SAIR
RE
GIJ
E s
pom
orsk
im s
trat
egij
ama
Hrv
atsk
a
B
iH
Sr
bija
Ana
tolik
i M
aked
onia
A
ttik
i D
ytik
i Ella
da
Ken
trik
i M
aked
onia
n°
TEHNOLOGIJE I NOVI MATERIJALI RELEVANTNI ZA ZELENU BRODOGRADNJU
EUSAIR
Transport i mobilnost
Energija i održivi razvoj
Metalni sektor (aluminij, čelik)
Drvo
Plastični dijelovi
Zaštita životne sredine i borba protiv klimatskih promjena
Novi materijali i nanonauke
Metalna industrija
ICT
Novi materijali – Proizvodnja i industrija
Materijali – Proizvodnja i industrija
Proizvodne tehnologije
Upravljanje čvrstim i tečnim otpadom
Luka i logistika
Prijevoz i skladištenje
Vodovod, kanalizacija, upravljanje otpadom i aktivnosti sanacije
Hidrogenske gorive ćelije
Zelena energija
Elektronika, električni uređaji i ICT
Metalurgija, proizvodi od metala, mašine i oprema
Proizvodnja hemikalija i energije
III
TE
HN
OL
OG
IJE
ZA
KO
NT
RO
LU
UT
ICA
JA N
A O
KO
LIŠ
17
Diz
ajn
za d
emon
tažu
i ra
skla
panj
e O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
18
Up
ravl
janj
e ot
pad
om s
bro
dova
V
O
O
O
O
O
O
O
O
19
Sman
jenj
e vi
bro-
akus
tičn
ih e
mis
ija
iz p
ogon
skih
sis
tem
a br
odov
a V
20
Kor
ište
nje
mat
erij
ala
koji
se
mog
u re
cikl
irat
i i/il
i rec
ikli
ran
ih
mat
erij
ala
za iz
rad
u ča
mac
a ili
za
opre
man
je b
rod
ova
V
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
21
Kor
ište
nje
bio
gori
va
V
O
O
O
O
O
O
22
Zat
vara
nje
živo
tnog
cik
lusa
rek
reat
ivn
ih č
amac
a O
O
O
O
O
O
O
23
Up
ravl
janj
e ba
last
nim
vod
ama
V
V
V
V
V
V
O
O
O
O
O
IV
TE
HN
OL
OG
IJE
ZA
PUČ
INS
KE
PL
AT
FO
RM
E
24
Plu
tajući
teč
ni p
riro
dni g
as F
LN
G
O
O
O
O
O
O
O
O
25
Sist
emi z
a p
roiz
vodn
ju e
lekt
ričn
e en
ergi
ju o
d ob
novl
jivi
h iz
vora
u
mor
skom
okr
uže
nju
V
O
O
O
O
O
26
Rec
ikli
ranj
e lo
pat
ica
turb
ina
u vj
etro
elek
tran
ama
O
O
O
O
O
O
O
Obj
ašnj
enje
boj
a =
Plav
e st
rate
gije
=
Zel
ene
traj
ekto
rije
bro
dogr
adnj
e =
Utv
r đen
o =
Prim
jenj
ivo
V
O
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Abanija
Vlora
Vlora
Univerzitet u Vlori
Odsjek za mašinstvo i pomorstvo Odsjek za nautiku
Odsjek za matematiku Odsjek za fiziku Odsjek za informatiku Odsjek za hemiju Odsjek za biologiju Odsjek za elektrotehniku
http://univlora.edu.al
BiH
Kanton Sarajevo
Sarajevo
Univerzitet u Sarajevu
Master studij pomorskih tehnologija
Elektrotehnički fakultet Fakultet za saobraćaj i komunikacije Mašinski fakultet Prirodno-matematički fakultet
http://unsa.ba/
Hrvatska
Zagrebačka županija
Zagreb
Univerzitet u Zagrebu
Fakultet mašinstva i brodogradnje
Fakultet hemijskog inženjerstva i tehnologije Fakultet elektrotehnike i računarstva Metalurški fakultet (Sisak) Rudarsko-geološko-naftni fakultet Fakultet prometnih znanosti
www.unizg.hr
Hrvatska
Dubrovačko-neretvanska
Dubrovnik
Univerzitet u Dubrovniku
Fakultet elektrotehničke i komunikacijske tehnologije u pomorstvu Pomorstvo
Poslovno računarstvo http://www.unidu.hr
Hrvatska
Primorsko-goranska
Rijeka
Univerzitet u Rijeci
POMORSKI FAKULTET -Tehnologija i organizacija prometa -Logistika i menadžment u pomorstvu i prometu -Nautika i tehnologija pomorskog prometa -Brodomašinstvo i tehnologija pomorskog prometa -Elektroničke i informatičke tehnologije u pomorstvu TEHNIČKI FAKULTET Mašinstvo Brodogradnja Elektrotehnika Informatika
UNIVERZITET U RIJECI-ODSJEK ZA FIZIKU Fizika i matematika Fizika i informatika Inženjerstvo i fizika materijala UNIVERZITET U RIJECI-ODSJEK ZA INFORMATIKU Infromatika UNIVERZITET U RIJECI-ODSJEK ZA MATEMATIKU Matematika Matematika i informatika Diskretna matematika i primjene
www.uniri.hr
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Hrvatska
Splitsko-dalmatinska
Split
Univerzitet u Splitu
Brodogradnja
Kontrola i sistemi Elektrotehnika i informacijska tehnologija Elektronika i računarsko inženjerstvo Elektronika, Računarsko inženjerstvo Elektrotehnika: Automatizacija i pogoni Energetski sistemi Komunikacijska i informacijska tehnologija: Telekomunikacije i informatika, Bežične komunikacije, Računastvo, Mašinstvo: Strukture i energetska tehnologija, Projektovanje podržano računarom i inženjering Proizvodno inženjerstvo Industrijsko inženjerstvo: Upravljanje proizvodnjom Upravljanje životnim ciklusom proizvoda
eng.fesb.unist.hr
Dodatak II Univerzitet Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Grčka
Atika
Atina
Nacionalni tehnički univerzitet u Atini
Fakultet brodogradnje i pomorstva
Građevinski fakultet Strukturni inženjering Vodni resursi, hidrogradnja i pomorstvo Prometno planiranje Mašinski fakultet Mehanika fluida Termotehnika Nuklearni inženjering Mehaničke konstrukcije i automatsko upravljanje Tehnologija proizvodnje Industrijsko upravljanje i operacijska istraživanja Fakultet elektrotehnike i računarstva Elektrotehnika Elektroenergetski inženjering Računarski inženjering i informatika Fakultet za hemijsko inženjerstvo Hemijske nauke Analiza procesa i sistema, dizajn i razvoj Nauka o materijalima i inženjerstvo Sinteza i razvoj industrijskih procesa Fakultet za rudarstvo i metalurgiju Metalurgija i tehnologija materijala Fakultet za brodogradnju i pomorstvo Fakultet za primjenjenu matematiku i fiziku Fizika Matematika
www.ntua.gr
Grčka
Atika
Pirej
Univerzitet u Pireju
Odsjek za pomorstvo
Odsjek za industrijski menadžment i tehnologiju Odsjek za informatiku Odsjek za digitalne sisteme
unipi.gr/unipi/
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija
Emilia Romagna
Bolonja
Università degli Studi di Bologna
Progetto 1001velacup FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria chimica di processo Corso di laurea magistrale in ingegneria dell'automazione Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria elettrica Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria energetica Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica Corso di laurea magistrale in ingegneria per l'ambiente e il territorio Corso di laurea magistrale in ingegneria aerospaziale FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATISCHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in biologia marina (RAVENNA) Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in chimica INTERFACOLTÀ/INTERATENEO Corso di laurea magistrale in ingegneria e scienze informatiche
www.unibo.it
Italija
Friuli
Venezia Giulia
Trst
Scuola Internazionale Superiore di Studi Avanzati
Dinamika fluida i strukturne studije u oblasti pomorstva
Fisica matematica
www.sissa.it
Italija
Friuli Venezia Giulia
Trst
Università degli Studi di Trieste
Corso di laurea magistrale in ingegneria navale Progetto 1001velacup
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria di processo e dei materiali Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica e delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria elettrica e dell'automazione industriale Corso di laurea magistrale in ingegneria dell'energia elettrica e dei sistemi Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale per la produzione (PORDENONE) Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica Corso di laurea magistrale in ingegneria navale FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in chimica
www.units.it
Dodatak Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija
Lombardija
Milano
Politecnico di Milano
Master studij za dizajniranje jahti Progetto 1001velacup
FACOLTÀ DEL DESIGN Corso do laurea magistrale in design degli interni Corso do laurea magistrale in product service systems design Corso do laurea magistrale in design della comunicazione Corso do laurea magistrale za dizajn i inženjering Corso do laurea magistrale in design del prodotto per l'innovazione FACOLTÀ DI INGEGNERIA DEI SISTEMI Corso do laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso do laurea magistrale in ingegneria fisica Corso do laurea magistrale in ingegneria matematica FACOLTÀ DI INGEGNERIA DEI PROCESSI INDUSTRIALI Corso do laurea magistrale in ingegneria chimica Corso do laurea magistrale in ingegneria della prevenzione e della sicurezza nell'industria di processo Corso do laurea magistrale in ingegneria elettrica Corso do laurea magistrale in ingegneria nucleare Corso do laurea magistrale za inženjerstvo materijala i nanotehnologiju FACOLTÀ INGEGNERIA INDUSTRIALE Corso do laurea magistrale in ingegneria aeronautica Corso do laurea magistrale in ingegneria spaziale Corso do laurea magistrale in ingegneria energetica Corso do laurea magistrale in ingegneria meccanica FACOLTÀ DI INGEGNERIA DELL'INFORMAZIONE Corso do laurea magistrale in ingegneria dell'automazione Corso do laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso do laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso do laurea magistrale in ingegneria informatica
www.polimi.it
Italija
Lombardija
Brescia
Università degli studi di Brescia
Progetto 1001velacup FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso do laurea magistrale in ingegneria dell'automazione industriale Corso do laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso do laurea magistrale in technologie delle cominucazioni e multimendia (corso in lingua inglese) Corso do laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso do laurea magistrale ingegneria informatica Corso do laurea magistrale in ingegneria dei materiali Corso do laurea magistrale in ingegneria meccanica
www.unibs.it
Italija
Marke
Ancona
Università Politecnica delle Marche
Master studij za DIZAJNIRANJE MEGA JAHTI
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso do laurea magistrale in ingegneria informatica e dell'automazione Corso do laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso do laurea magistrale in ingegneria gestionale (FERMO) Corso do laurea magistrale in ingegneria meccanica FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso do laurea magistrale in biologia marina Corso do laurea magistrale in sostenibilità ambientale e protezione civile
www.univpm.it
Dodatak II Univerzitet Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja
stručnosti Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija
Apulija
Bari
Università degli Studi di Bari
Corso di laurea in scienze e gestione delle attività marittime
FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in scienze e technologie dei materiali Corso di laurea magistrale in scienze chimiche Corso di laurea in informatica e comunicazione digitale Corso di laurea in scienze ambientali INTEFACOLTÀ/INTERATENEO Corso di laurea in scienze e gestione delle attività marittime
www.uniba.it
Italija
Sicilija
Katanija
Università degli Studi di Catania
Prijevoz i rafinerija nafte
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale iz hemijskog inženjerstva i industrijske održivosti Corso di laurea magistrale in ingegneria dell'automazione e del controllo dei sistemi complessi Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria elettrica Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in chimica dei materiali Corso di laurea magistrale in chimica organica e biorganica
htttp://www.unict.it/
Italija
Sicilija
Messina
Università degli Studi di Messina
Corso di laurea in ingegneria navale
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea in ingegneria navale Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria dei materiali FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in biologia ed ecologia dell'ambiente marino costiero Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in chimica Corso di laurea magistrale in chimica industriale
http://www.unime.it
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija
Sicilija
Palermo
Università degli Studi di Palermo
Katamaran plovila Ribarska plovila Mašinsko iženjerstvo (Put ka izvrsnosti u saradnji s Fincantieri) Progetto 1001 velacup
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria aerospaziale Corso di laurea magistrale in ingegneria chimica Corso di laurea magistrale in ingegneria dell'automazione Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria e nucleare Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in ecologia marina Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in chimica
http://www.unipa.it/
Italija
Veneto
Padova
Università degli Studi di Padova
Progetto 1001velacup FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria aerospaziale Corso di laurea magistrale in ingegneria chimica dei processi industriali Corso di laurea magistrale in ingegneria dell'automazione Corso di laurea magistrale in ingegneria meccatronica (VICENZA) Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria elettrica Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea in ingegneria energetica Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale (VICENZA) Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica (PADOVA) Corso di laurea magistrale in ingegneria dell'innovazione e del prodotto (VICENZA) Corso di laurea magistrale in ingegneria dei materiali FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea scienza dei materiali Corso di laurea magistrale in chimica Corso di laurea magistrale in chimica industriale INTERFACOLTÀ/INTERATENEO Corso di laurea magistrale in biologia marina (Facoltà di Agraria, di Medicina Veterinaria, di Scienze Matematiche, Fisiche e Naturali) (LEGNARO)
www.unipd.it
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Crna Gora
-
Kotor
Univerzitet u Crnoj Gori
Pomorski fakultet Pomorske nauke Menadžment u pomorstvu Nautika Brodomašinstvo Pomorska elektrotehnika Menadžment lučkog transporta
Elektrotehnički fakultet Metalurško-tehnološki fakultet Mašinski fakultet Prirodno-matematički fakultet
http://old.ucg.ac.me
Slovenija
Obalno-kraška
Portorož
Univerzitet u Ljubljani
Fakultet za pomorstvo i promet Pomorstvo Nautika Prometna tehnologija i logistika Prometna tehnologija
FAKULTET ZA HEMIJU I HEMIJSKU TEHNOLOGIJU FAKULTET RAČUNARA I INFORMATIKE FAKULTET ZA ELEKTROTEHNIKU FAKULTET ZA MATEMATIKU I FIZIKU FAKULTET ZA MAŠINSTVO FAKULTET ZA PRIRODNE NAUKE I MATEMATIKU
www.uni-lj.si
BiH
-
Banja Luka
Univerzitet u Banjoj Luci
Elektrotehnički fakultet Mašinski fakultet Prirodno-matematički fakultet Tehnološki fakultet
unibl.org/en/
Grčka
Lezbos
Mitilena
Egejski univerzitet
FAKULTET ZA ZAŠTITU OKOLIŠA (u Mitileni, LEZBOS) Odsjek za zaštitu okoliša Odsjek za pomorske nauke PRIRODNO-MATEMATIČKI FAKULTET (u Karlovasiju, Samos) Odsjek za matematiku -Odsjek za matematiku -Odsjek za statistiku i aktuarsku-finansijsku matematiku Odsjek za informacijski i komunikacijski inženjering Odsjek za proizvodni i sistemski inženjering (Ermoupolis, Siros)
aegean.gr/aegean/
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija
Abruco
Aquila
Università degli Studi di L'Aquila
DIPARTIMENTO DI INGEGNERIA E SCIENZE DELL'INFORMAZIONE E MATEMATICA Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica e automatica Corso di laurea magistrale in matematica DIPARIMENTO DI INGEGNERIA INDUSTRIALE E DELL'INFORMAZIONE E DI ECONOMIA Corso di laurea magistrale in ingegneria chimica Corso di laurea magistrale in ingegneria elettrica Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica DIPARTIMENTO DI SCIENZE FISICHE E CHIMICHE Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in scienze chimiche INTERFACOLTÀ/INTERATENEO Corso di laurea magistrale in ingegneria matematica
www.univaq.it
Italija
Basilicata
Potenza
Università degli Studi della Basilicata
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in scienze chimiche
www.unibas.it
Italija
Kalabrija
Arcavata di Rende (Cosenza)
Università della Calabria
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria chimica Corso di laurea magistrale in ingegneria dell'automazione Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria energetica Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in scienza e ingegneria dei materiali innovativi e funzionali Corso di laurea magistrale in chimica
www.unical.it
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija
Kalabrija
Regija Kalabrija
Università degli Studi Mediterranea di Reggio Calabria
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica e dei sistemi per le telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica
www.unirc.it
Italija
Emilia Romagna
Ferara
Università degli Studi di Ferrara
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica e delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica e dell'automazione Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica Corso di laurea magistrale in ingegneria dei materiali FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in scienze chimiche
www.unife.it
Italija
Emilia Romagna
Modena
Università degli Studi di Modena e Reggio Emilia
DIPARTIMENTO DI INGEGNERIA ENZO FERRARI Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica Corso di laurea magistrale in ingegneria per la sostenibilità ambientale Corso di laurea magistrale in ingegneria dei materiali DIPARTIMENTO DI SCIENZE E METODI DELL'INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria meccatronica DIPARTIMENTO DI SCIENZE FISICHE, INFORMATICHE E MATEMATICHE Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in matematica DIPARTIMENTO DI SCIENZE CHIMICHE E GEOLOGICHE Corso di laurea magistrale in scienze chimiche
ww.unimore.it
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija
Emilia Romagna
Parma
Università degli Studi di Parma
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in ecologia e conservazione della natura Corso di laurea magistrale in biotecnologie industriali Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in chimica Corso di laurea magistrale in chimica industriale Corso di laurea magistrale in scienze e tecnologie per l'ambiente e le risorse
www.unipr.it
Italija
Friuli Venezia Giulia
Udine
Università degli Studi di Udine
FACOLTÀ DI INGEGNERIA E ARCHITETTURA Corso di laurea magistrale in ingegneria per l'ambiente e l'energia Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica FACOLTÀ DI MATEMATICA. INFORMATICA E MULTIMEDIALITÀ Corso di laurea magistrale in informatica internazionale Corso di laurea magistrale in matematica INTERFACOLTÀ/INTERATENEO Corso di laurea magistrale in fisica (Interateneo con l'Università di Trieste) Corso di laurea magistrale in comunicazione multimediale e tecnologie dell'informazione (Facoltà di Scienze della Formazione e di Matematica, Informatica e Multimedialità)
www.uniud.it
Italija
Lombardija
Kastelanca (Varese)
Università Carlo Cattaneo-LIUC
FACOLTÀ DI INGEGNERIA GESTIONALE Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale per la produzione industriale
www.liuc.it
Italija
Lombardija
Milano
Università Cattolica del Sacro Cuore
FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE, FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in fisica (Brescia) Corso di laurea magistrale in matematica (BRESCIA)
www.unicatt.it
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija
Lombardija
Varese i Como
Universitaà degli studi dell'Insubria
FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE, FISICHE E NATUALI-COMO Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in chimica Corso di laurea magistrale in scienze ambientali FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE, FISICHE E NATURALI-VARESE Corso di laurea magistrale in biologia Corso di laurea magistrale in biotecnologie molecolari e industriali Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in scienze ecologiche
www.uninsubria.it
Italija
Lombardija
Bergamo
Università degli studi di Bergamo
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica
www.unibg.it
Italija
Lombardija
Milano
Università degli studi di Milano
FACOLTÀ DI SCIENZE E TECNOLOGIE Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in informatica per la comunicazione Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in scienze chimiche Corso di laurea magistrale in chimica industriale e gestionale
www.unimi.it
Italija
Lombardija
Milano
Università degli studi di Milano-Bicocca
FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in biotecnologie industriali Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in scienza dei materiali Corso di laurea magistrale in scienze e tecnologie chimiche
www.unimib.it
Italija
Lombardija
Pavia
Università degli studi di Pavia
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria elettrica Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria per l'ambiente e il territorio FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in biologia sperimentale ed applicata Corso di laurea magistrale in biotecnologie industriali Corso di laurea magistrale in scienze fisiche Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in chimica
www.unipv.it
Italija
Marke
Camerino
Università degli Studi di Camerino
FACOLTÀ DI SCIENZE E TECNOLOGIE Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in matematica e applicazioni Corso di laurea magistrale in chimica e metodologie chimiche avanzate
www.unicam.it
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija Apulija Bari Politecnico di Bari
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria dell'automazione Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria elettrica Corso di laurea magistrale in ingegneria elettronica Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica
www.poliba.it
Italija Apulija Lecce Università degli Studi del Salento
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria gestionale Corso di laurea magistrale in ingegneria informatica Corso di laurea magistrale in ingegneria meccanica Corso di laurea magistrale in ingegneria dei materiali e delle nanotecnologie Corso di laurea magistrale in ingegneria aerospaziale FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea in priobalna i pomorska biologija i ekologija Corso di laurea magistrale in biotecnologie mediche e nanotecnologie Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in matematica Corso di laurea magistrale in valutazione di impatto e certificazione ambientale Corso di laurea magistrale in priobalna i pomorska biologija i ekologija
www.unisalento.it
Italija Trentino – Južni Tirol
Bolzano Libera università di Bolzano
FACOLTÀ DI SCIENZE E TECNOLOGIE Corso di laurea magistrale in ingegneria energetica FACOLTÀ DI SCIENZE E TECNOLOGIE INFORMATICHE Corso di laurea magistrale in informatica
www.unibz.it
Italija Trentino – Južni Tirol
Trento Università degli studi di Trento
FACOLTÀ DI INGEGNERIA Corso di laurea magistrale in ingegneria dei materiali Corso di laurea magistrale in ingegneria delle telecomunicazioni Corso di laurea magistrale in ingegneria meccatronica FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in fisica Corso di laurea magistrale in informatica Corso di laurea magistrale in matematica
www.unitn.it
Dodatak II Univerzitet
Država Regija Grad Univerzitet Direktna područja stručnosti
Prioritetna područja stručnosti Web stranica
Italija
Veneto
Venecija
Università „Ca'Foscari“ di Venezia
FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in informatica/informatika Corso di laurea magistrale in chimica e Tecnologie sostenibili Corso di laurea magistrale in scienza dei materiali Corso di laurea magistrale in chimica industriale Corso di laurea magistrale in scienze ambientali INTERFACOLTÀ/INTERATENEO Corso di laurea magistrale in Scienze e Tecnologie dei Bio e Nanomateriali (Interateneo con l'Università degli Studi di Verona)
www.unive.it
Italija
Veneto
Verona
Università degli Studi di Verona
FACOLTÀ DI SCIENZE MATEMATICHE FISICHE E NATURALI Corso di laurea magistrale in ingegneria e scienze informatiche Corso di laurea magistrale in matematica
www.univr.it
Srbija
Beogradska
Beograd
Fakulteti prirodno-matematičkih nauka: Biološki fakultet Geografski fakultet Matematički fakultet Fakultet za fizičku hemiju Fizički fakultet Hemijski fakultet Fakulteti tehničko-tehnoloških nauka Elektrotehnički fakultet Mašinski fakultet Saobraćajni fakultet Tehnološko-metalurški fakultet
bg.ac.rs/en
Dod
atak
III
Istr
aživ
ački
cen
tri
D
ržav
a R
egij
a G
rad
Istr
aživ
ački
cen
tri
Dir
ektn
a po
druč
ja s
truč
nost
i
Web
str
anic
a
Hrv
atsk
a Z
agre
bačka
žu
pani
ja
Zag
reb
Bro
dars
ki in
stitu
t H
idro
dina
mik
a pl
ovni
h ob
jeka
ta i
mod
elir
anje
ene
rget
skih
pos
troj
enja
, pro
jekt
iran
je i
razv
oj
plov
nih
obje
kata
, obn
ovlji
vi iz
vori
ene
rgij
e i e
nerg
etsk
a uč
inko
vito
st, e
ko te
hnol
ogij
e,
upra
vlja
nje
proc
esim
a, a
kust
ika
http
://w
ww
.hrb
i.hr
Hrv
atsk
a
Zag
rebačka
žu
pani
ja
Zag
reb
KO
NČ
AR
– I
NST
ITU
T Z
A
EL
EK
TR
O-T
EH
NIK
U
Mon
itor
ing
tran
sfor
mat
ora
Mon
itor
ing
sklo
pnih
apa
rata
M
onit
orin
g ro
taci
jski
h st
roje
va
Kon
trol
a is
prav
nost
i A
uton
omni
sis
tem
nap
ajan
ja
Sist
em u
prav
ljanj
a vj
etro
agre
gato
m
ww
w.k
onca
r-in
stitu
t.com
Hrv
atsk
a
Zag
rebačka
žu
pani
ja
Zag
reb
Inst
itut R
u đer
Boš
ković
Zav
od z
a te
orij
sku
fizi
ku
Zav
od z
a ek
sper
imen
taln
u fi
ziku
Z
avod
za
fizi
ku m
ater
ijala
Z
avod
za
elek
tron
iku
Zav
od z
a fi
zičku
hem
iju
Zav
od z
a or
gans
ku h
emiju
i bi
ohem
iju
Zav
od z
a he
miju
mat
erija
la
Cen
tar
za is
traž
ivan
je m
ora
Zav
od z
a is
traž
ivan
je m
ora
i oko
liša
http
://w
ww
.irb.
hr/e
ng/R
esea
rch/
Div
isio
ns
Hrv
atsk
a
Zag
rebačka
žu
pani
ja
Zag
reb
EIH
P –
Ene
rget
ski i
nstit
ut H
rvoj
e Po
žar
Stra
tešk
o pl
anir
anje
u e
nerg
etic
i R
azvo
j ele
ktro
ener
gets
kog,
plin
skog
, naf
tnog
i to
plin
skog
sis
tem
a E
nerg
etsk
a u č
inko
vito
st
Obn
ovlji
vi iz
vori
ene
rgij
e, z
ašti
ta k
lime
i oko
liša
Ene
rget
ska
bila
nca
i sta
tistik
a
ww
w.e
ihp.
hr
Hrv
atsk
a
Ista
rska
žu
pani
ja
Pula
Cen
tar
za is
traž
ivan
je m
ater
ijal
a Is
tars
ke ž
upan
ije -
ME
TR
IS
Stva
ranj
e po
slov
ne in
fras
truk
ture
za
inov
ativ
no is
traž
ivan
je i
razv
oj u
met
alno
j ind
ustr
iji u
Is
tars
koj ž
upan
iji k
ako
bi s
e po
većao
niv
o pr
oved
enih
raz
vojn
o-is
traž
ivač
kih
proj
ekat
a i t
ime
djel
oval
o na
pod
izan
je k
onku
rent
nost
i ist
arsk
e i h
rvat
ske
met
alne
indu
stri
je n
a gl
obal
nom
trži
štu.
ww
w.c
enta
rmet
ris.
hr
Dod
atak
III
I
stra
živačk
i cen
tri
D
ržav
a R
egij
a G
rad
Istr
aživ
ački
cen
tri
Dir
ektn
a po
druč
ja s
truč
nost
i
Web
str
anic
a
Grč
ka
Cen
tral
na
Mak
edon
ija
The
rmi
Cen
tar
za is
traž
ivan
je i
tehn
olog
iju
Hel
las-
CE
RT
H
Inst
itut z
a he
mijs
ke p
roce
se i
ener
gets
ke r
esur
se (
CPE
RI)
In
stitu
t za
info
rmac
ijske
tehn
olog
ije
(IT
I)
Hel
ensk
i ins
titut
za
tran
spor
t (H
IT)
Inst
itut z
a pr
imje
njen
e bi
ološ
ke n
auke
(IN
AB
) In
stitu
t za
istr
aživ
anje
i te
hnol
ogij
u T
esal
ija
(IR
ET
ET
H)
ww
w.c
erth
.gr
Ital
ija
Friu
li V
enez
ia
Giu
lia
Trs
t O
GS
– Is
titu
to N
azio
nale
Di
Oce
anog
rafi
a E
Di G
eofi
sica
Sp
erim
enta
le
Oke
anog
rafi
ja
Istr
aživ
anje
mor
a w
ww
.ogs
.trie
ste.
it
Ital
ija
Friu
li V
enez
ia
Giu
lia
Udi
ne
LA
MA
FV
G –
Lab
orat
orio
di
mec
catr
onic
a av
anza
ta d
el F
riul
i V
enez
ia G
iulia
Meh
atro
nika
In
dust
rija
4.0
3D
šta
mpa
nje
Adi
tivn
a pr
oizv
odnj
a
ww
w.u
niud
.it
It
alij
a
Friu
li V
enez
ia
Giu
lia, M
arke
, Si
cilij
a
Trs
t, A
ncon
a,
Pale
rmo
CE
TE
NA
– C
entr
o pe
r gl
i Stu
di
di T
ecni
ca N
aval
e
Din
amik
a fl
uida
St
rukt
ure
i mat
erija
li B
uka
i vib
raci
je
Izdr
žlji
vost
bro
da
Lju
dski
fak
tori
U
tica
j na
živo
tnu
sred
inu
Vri
tual
ni p
roto
tip
Sist
em z
a pr
a ćen
je b
rodo
va
Prob
ne v
ožnj
e br
odov
ima
Lab
orat
orij
a za
ispi
tivan
je
Sim
ulac
ija m
anev
risa
nja
i nav
igac
ije
Obu
ka z
a čla
nove
pos
ade
brod
a T
rans
fer
tehn
olog
ija
ww
w.c
eten
a.it
Ital
ija
Sici
lija
Cam
pobe
llo
di M
azar
a (T
P)
CN
R I
AM
C –
Inst
ituto
per
l'A
mbi
ente
Mar
ino
Cos
tier
o A
kvak
ultu
ra
Hem
ija
mor
a i e
koto
ksik
olog
ija
Eko
logi
ja m
ora
i bio
logi
ja
Oke
anog
rafi
ja
Odr
živi
rib
olov
Po
mor
ske
tehn
olog
ije
ww
w.ia
mc.
cnr.
it/IA
MC
Ital
ija
Sici
lija
Mes
sina
CN
R I
TA
E –
Isti
tuto
di
tecn
olog
ie a
vanz
ate
per
l'ene
rgia
G
oriv
e ćel
ije
Vod
ik i
ekol
oški
pri
hvat
ljiva
gor
iva
Aku
mul
acija
i ra
cion
alno
kor
ište
nje
ener
gije
In
tegr
acij
a no
vih
tehn
olog
ija
s ob
novl
jivi
m iz
vori
ma
ener
gije
ww
w.it
ae.c
nr.it
Dod
atak
III
I
stra
živačk
i cen
tri
D
ržav
a R
egij
a G
rad
Istr
aživ
ački
cen
tri
Dir
ektn
a po
druč
ja s
truč
nost
i
Web
str
anic
a
Srbi
ja
Cen
tral
na
Srbi
ja
Beo
grad
Inst
itut M
ihaj
lo P
upin
E
lekt
roni
ka, a
utom
atik
a K
ompj
uter
ski i
nžen
jeri
ng
Tel
ekom
unik
acij
e In
form
acio
ni s
iste
mi
Prog
ram
ski i
nžen
jeri
ng
ww
w.p
upin
.rs/
Slov
enij
a
Oltr
edra
va
Mar
ibor
Istr
aživ
ački
i ra
zvoj
ni c
enta
r za
el
ektr
ične
maš
ine
-TE
CE
S
Ene
rget
ska
elek
tron
ika:
A
naliz
a i s
inte
za r
azlič
itih
vrs
ta k
onve
rter
a (A
C/D
C, D
C/A
C, D
C/D
C k
oris
teći r
azlič
ite
topo
logi
je i
prom
jenu
rež
ima
rada
(oš
tra/
blag
a pr
omje
na))
; Sh
eme
i PC
B d
izaj
nira
nje
kont
roln
ih p
loča
kori
steć
i raz
ličite
MC
U (
više
sloj
ne u
prav
ljačk
e je
dini
ce),
DSP
(ob
radu
dig
italn
ih s
igna
la)
i nap
ojnu
ploču
. So
ftve
ri i
algo
ritm
i;
Maš
insk
e ko
nstr
ukci
je;
Raz
voj,
diza
jn i
opti
miz
acija
meh
ani č
kih
i top
lotn
ih s
vojs
tava
kom
pone
nata
(FE
M-m
etod
a ko
načni
h el
emen
ata
i CFX
-rač
unar
ska
dina
mik
a fl
uida
);
Akt
uato
ri i
meh
aniz
mi/a
para
ti;
Ras
hlad
ni s
iste
mi;
ww
w.te
ces.
si
Dod
atak
IV
T
ehno
lošk
i i is
traž
ivač
ki c
entr
i
Drž
ava
Reg
ija
Gra
d Is
traž
ivač
ki c
entr
i D
irek
tna
podr
učja
str
učno
sti
W
eb s
tran
ica
Ital
ija
Friu
li V
enez
ia
Giu
lia
Pord
enon
e
Polo
Tec
hnol
ogic
o di
Por
deno
ne
„And
rea
Gal
vani
“ O
vaj c
enta
r je
dom
aćin
viš
e od
40
kom
pani
ja k
oje
sudj
eluj
u u
inov
acij
skim
i te
hnol
oški
m
proj
ektim
a.
ww
w.p
olo.
pn.it
Ital
ija
Friu
li V
enez
ia
Giu
lia
Trs
t N
aučn
i par
k A
rea
Naučn
i par
k ht
tp://
en.a
reas
cien
cepa
rk.it
/ It
alij
a V
enet
o Pa
dova
M
aTec
h-Pa
rco
scie
ntif
ico
e te
cnol
ogic
o G
alil
eo
Diz
ajn
Nov
i mat
erija
li w
ww
.gal
ileop
ark.
it
Ital
ija
Ven
eto
Ven
ecij
a
VE
GA
-VE
nice
GA
tew
ay –
Par
co
scie
ntif
ico
tecn
olog
io d
i Ven
ezia
N
aučn
i par
k u
Ven
eciji
w
ww
.veg
apar
k.ve
.it
Ital
ija
Ven
eto
Ven
ecij
a T
heti
s Ž
ivot
na s
redi
na
Inte
grir
ani t
rans
port
ni s
iste
mi (
ITS
) In
ženj
erin
g
ww
w.th
etis
.it/k
now
led
ge-a
reas
/ It
alij
a V
enet
o V
enec
ija
Ven
eto
Inno
vazi
one
Kom
pani
ja u
reg
iji V
enet
o za
pri
mje
njen
o is
traž
ivan
je, i
nova
cije
i te
hnol
oški
tran
sfer
w
ww
.ven
etoi
nnov
azio
ne.it
Dodatak V Ključna referentna preduzeća
Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost Italija Abruco Ortona (CH) CANTIERE NAVALE PASQUINI VINCENZO S.N.C. DI
PASQUINI GIACOM ACTIVITA’: CANTIERE NAVALE ARTIGIANO
Italija Abruco ORTONA-CH PUNTO NAVE MARINE SERVICE S.R.L. MANUTENZIONE, RIPARAZIONE, REVISIONE ZATTERE DI SALVATAGGIO AUTOGONFIABILI.
Hrvatska Primorsko-goranska županija
Rijeka 3. Maj Shipyard (3. Maj Brodogradilište d.d.) BRODOGRADILIŠTE
Italija Marke Fano (PU) 3b Craft Srl Italija Marke Pesaro (PU) 7 Mari Srl Italija Abruco GUARDIAGRELE-CH A.P.E. NAUTICA SRL SERVIZI DI MANUTENZIONE, RESTAURO, DEMOLIZIONE (AD
ESCLUSIONE DELLO SMALTIMENTO DEI RIFIUTI PRODOTTI) DI IMBARCAZIONI DI OGNI GENERE.
Italija Emilia Romagna
PODENZANO-PC ABSOLUTE S.P.A. PROGETTAZIONE, COSTRUZIONE E ASSEMBLAGGIO DI IMBARCAZIONI A VELA E MOTORE, DI MANUEFATTI E ARTICOLI IN GENERE IN VETRORESINA, DI MODELLI E STAMPI DI VARIO GENERE, COMMERCIO INGROSSO DI IMBARCAZIONI
Italija Apulija SQUINZANO-LE AC MONTAGGI S.R.L. COSTRUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE Italija Marke Trecastelli (AN) Adria Sail S.r.l. Italija Abruco ROSETO DEGLI
ABRUZZI-TE ADRIATIC BOAT SERVICE DI BONADUCE STEFANO RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI E MOTORI MARINI
Italija Apulija SAN MAURO PASCOLI-FO
ADRIATIC MARINE BOATS-SOCIETA’ A RESPONSABILITA’ LIMITATA
PRODUZIONE PRODOTTI DI VETRORESINA (DAL 14.7.1977) REALIZZAZIONE DI IMBARCA-ZIONI E NATANTI A VELA A MOTORE IN VETRORESINA ED ALTRE MATERIE PLASTICHE (DAL 3.6.1986)
Italija Emilia Romagna
SAN MAURO PASCOLI-FO
ADRIATIC MARINE BOATS-SOCIETA’ A RESPONSABILITA’ LIMITATA
PRODUZIONE PRODOTTI DI VETRORESINA (DAL 14.7.1977) REALIZZAZIONE DI IMBARCA-ZIONI E NATANTI A VELA A MOTORE IN VETRORESINA ED ALTRE MATERIE PLASTICHE (DAL 3.6.1986)
Italija Abruco VASTO-CH ADRIATICA CANTIERI SRL CANTIERI E RIPARAZIONI NAVALI, COMMERCIO AL DETTAGLIO DI IMBARCAZIONI DI DIPORTO NATANTI, BARCHE DI OGNI GENERE E RELATIVI ACCESSORI, PROVVEDITORE E FORNITORE NAVALE DI STRUMENTI LANCIARAZZI ED ARTIFIZI
Italija Abruco PESCARA-PE ADRIATICA REFRIGERAZIONE DI LEONELLO SCIARRETTA
MANUTENZIONE ED INSTALLAZIONE IMPIANTI DI REFRIGERAZIONE NAVALE ED INDUSTRIALE. E RIPARAZIONE DI CLIMATIZZAZIONE.
Bosna i Hercegovina
Federacija BiH
Vogošća Agum d.o.o. Hidraulični sistemi
Italija Sicilija TORREGROTTA-ME AIRSEA SRL COSTUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO Italija Abruco PESCARA-PE ALAGGI PESCARA DI BOZZUTO DOMENICO &
C.S.A.S.
Italija Emilia Romagna
MODENA-MO ALA’S SEGMENTI S.R.L. OFFICINA MECCANICA DI PRODUZIONE DI SEGMENTI PER PISTONI DI MOTORI A SCOPPIO, IDRAULICI E PNEUMATICI
Italija Friuli Venezia Giulia
MONFALCONE ALTO ADRIATICO CUSTOM BRODOGRADILIŠTE DRVENIH PLOVILA
Bosna i Hercegovina
Federacija BiH
Vitez Ambyenta Namještaj
Italija Apulija ARADEO-LE AN-KEY S.R.L. RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E IMBARCAZIONI DA DIPORTO (ESCLUSI I LORO MOTORI)
Italija Emilia Romagna
SISSA TRECASALI-PR
ANCONA PORTO S.R.L. 02.07.2007: COSTRUZIONE E MANUTENZIONE DI PRODOTTI NAUTICI. 25.02.2008: VALORIZZAZIONE (RISTRUTTURAZIONE) E PROMOZIONE DI IMMOBILI PROPRI IN CONTO PROPRIO.
Italija Marke Gabicce Mare Argo Marine Srl Italija Friuli
Venezia Giulia
SAN GIORGIO DI NOGARO
ARMARE KONOPCI I JEDRA
BiH FBiH Tešanj Artisan d.o.o. Drveni namještaj Italija Veneto RUBANO-PD ARZANA’ NAVI S.R.L. COSTRUZIONE E RIPARAZIONE IMBARCAZIONI DA DIPORTO (DAL.
10.05.2006.) Italija Kalabrija ASCHENEZ S.R.L. CODICE ATECO 2007: 30.12.00-COSTRUZIONE DI IMBARCAZIONI DA
DIPORTO E SPORTIVE Italija Sicilija POZZALO-RG ATLANTIQUE STEEL S.R.L. L’ATTIVITA’ DI CANTIERI NAVALI PER COSTRUZIONI METALLICHE,
COSTRUZIONI DI NAVI E PARTI DI NAVI DI QUALSIASI TIPO E GENERE. LA MANUTENZIONE E RIPARAZIONE O TRASFORMAZIONE DI NAVI.
Italija Kalabrija CROTONE-KR AUTONAUTICA TRICOLI DI TRICOLI ALBERTO & FIGLI S.A.S.
RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI E RIPARAZIONE MECCANICHE DI AUTOVEICOLI E ACCESSORI.
Italija Marke Fano (PU) Azimut-Benetti Spa Italija Kalabrija FIUMEFREDDO
BRUZIO-CS B.B. NAUTICA S.R.L. DALL’1. 12.1998 PRODUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO
SPORTIVE A MOTORE E A VELA IN VETRORESINA ED IL MONTAGGIO DI TUTTI GLI ACCESSORI E COMPLEMENTI-LA COIBENTAZIONE CON PANNELLI IN VETRORESINA DI AUTO
Italija Kalabrija SANTA SOFIA D’EPIRO-CS
BAFFA FRANCESCO ASSEMBLAGGIO DI MACCHINE IDRAULICHE E MECCANICHE, IMPIANTI D’IRRIGAZIONE E DIRITTI D’ACQUA, CONDUTTURE IDRAULICHE PER TERRENI, INSTALLAZIONE IMPIANTI DI SOLLEVAMENTO ACQUE.
Italija Kalabrija CROTONE-KR BALZANO ELIO RIPARAZIONE, MANUTENZIONE E RIMESSAGIO IMBARAZIONI DA DIPORTO, SPORTIVE (A VELA E A MOTORE) E DA LAVORO.
Italija Sicilija TERMINI IMERESE-PA
BECA BOX-FACTORY S.R.L. PRODUZIONE DI PARTI MECCANICHE PER AUTOVETTURE
Italija Sicilija PALERMO-PA BLU MARINA IMPIANTI S.R.L. COSTRUZIONE, RIPARAZIONE, MANUTENZIONE, TUBISTICA E CARPENTERIA NAVALE ED INDUSTRIALE.
Italija Friuli Venezia Giulia
MONFALCONE BLUE LINE GROUP PROJEKTOVANJE I PROIZVODNJA CJEVOVODA
Italija Kalabrija CROTONE-KR BLUE SERVICE S.R.L. RIPARAZIONE, RIMESSAGGIO E MANUTENZIONE DI NAVI ED IMBARCAZIONI DA RIPORTO (ESCLUSI I LORO MOTORI).
Dodatak V Ključna referentna preduzeća
Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost Italija Apulija CESENATICO-FO BONI MOTORI MARINI S.A.S. DI BONI ENEA & C. Italija Emilia
Romagna CESENATICO-FO BONI MOTORI MARINI S.A.S. DI BONI ENEA & C.
BiH FBiH Sarajevo Bosna plast d.o.o. Raznovrsne cijevi BiH FBiH SARAJEVO Bosnaplast HDPE i PVC cijevi Italija Emilia
Romagna REGGIO EMILIA-RE BREVINI FLUID POWER S.P.A.
Italija Marke Fano (PU) Bugari Yachts Gmbh Italija Apulija FORLI’-FO C.I.M. SRL CARPENTERIA NAVALE Italija Emilia
Romagna FORLI’-FO C.I.M. SRL CARPENTERIA NAVALE
BiH FBiH Bihać Č.J. d.o.o. Hidroturbine Italija Emilia
Romagna SAN GIOVANNI IN MARIGNANO-RN
C.M.R. – S.R.L. FABBRICAZIONE DI TURBINE IDRAULICHE, LORO PARTI ED ACCESSORI
Italija Marke Ancona (AN) C.p.n. S.r.l. Italija Emilia
Romagna CATTOLICA-RN C.R.N. S.P.A. SVOLTA IN ESERCIZIO SEPARATO
Italija Veneto PORTO VIRO-RO C.T.M. S.R.L. INSTALLAZIONE E MANUTENZIONE DI IMPITANTI ELETTRICI E TECNICI IN GENERE SU NAVI E IMBARCAZIONI.
Italija Kalabrija SAN SOSTENE-CZ CALABRETTA MARIA FRANCESCA ANGIOLINA CANTIERE DI RIPARAZIONI NAVALI Italija Molise TERMOLI-CB CAMAR – S.R.L. ASSEMBLAGGIO DI NATANTI COSTRUZIONE DI BARCHE DE PESCA,
MOTOSCAFI, IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE ED ACCESSORI NAUTICI. DAL 9/04/1993 COSTRUZIONE, ASSEMBLAGGIO, COMMERCIALIZZAZIONE DI NATANTI IN GENERE
Italija Apulija FORLI’-FO CANTIERE DEL PARDO S.P.A. COSTRUZIONE, RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE, COMPRESA L’ATTIVITA’DI IMPIANTISTICA SULLE IMBARCAZIONI STESSE.
Italija Emilia Romagna
FORLI’-FO CANTIERE DEL PARDO S.P.A. COSTRUZIONE, RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE, COMPRESA L’ATTIVITA’DI IMPIANTISTICA SULLE IMBARCAZIONI STESSE.
Italija Marke Ancona Cantiere Delle Marche Srl Italija Kalabrija SOVERATO-CZ CANTIERE NAUTICO BLUE MARINE S.R.L. FABBRICAZIONE IMBARCAZIONI DA DIPORTO Italija Apulija FORLI’-FO CANTIERE NAUTICO FORLIVESE DI ZANONI
MAURIZIO & C.S.R.L. COMPLETAMENTO, MANUTENZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E NON, MONTAGGIO DI STRUMENTI ED ACCESSORI NAUTICI, TAPPEZZERIA IN STOFFA E CUOIO, COSTRUZIONE DI STIPETTI, MODELLISTA DI BARCHE MODELLISTA, COMPLE
Italija Emilia Romagna
FORLI’-FO CANTIERE NAUTICO FORLIVESE DI ZANONI MAURIZIO & C.S.R.L.
COMPLETAMENTO, MANUTENZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E NON, MONTAGGIO DI STRUMENTI ED ACCESSORI NAUTICI, TAPPEZZERIA IN STOFFA E CUOIO, COSTRUZIONE DI STIPETTI, MODELLISTA DI BARCHE MODELLISTA, COMPLE
Italija Apulija MOLFETTA-BA CANTIERE NAUTICO LE DIFESE S.R.L. COSTRUZIONE DI CARPENTERIA IN LEGNO PER CONTO PROPRIO E DI TERZI IMBARCAZIONI DI QUALSIASI GENERE DI PARTI DI ESSE, LA COSTRUZIONE, LA GESTIONE, IN PROPRIO E CO NTO TERZI DI SCALI DI ALAGGIO, PORTICCIOLI
Italija Sicilija PATTI-ME CANTIERE NAUTICO MARINELLO S.R.L. Italija Kalabrija BORGIA-CZ CANTIERE NAUTICO SEVEN DI ANELLINO
SALVATORE CANTIERE NAVALE PER COSTRUZIONI METALLICHE E NON METALLICHE PRESSO TERZI
Italija Veneto VENECIJA-VE CANTIERE NAUTICO TAGLIAPIETRA S.R.L. COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI NATANTI E IMBARCAZIONI, GESTIONE OFFICINA MECCANICA PER L’ASSISTENZA NAUTICA (DAL 07/09/1999)
Italija Abruco ORTONA-CH CANTIERE NAVALE ACCARDI DI ACCARDI GIOVANNI
RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E IMBARCAZIONI DA DIPORTO (CANTIERE DI RIPARAZIONI NAVALI)
Italija Kalabrija CROTONE-KR CANTIERE NAVALE DE & MUN S.R.L. RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI IMBARCAZIONI Italija Emilia
Romagna CERVIA-RA CANTIERE NAVALE DE CESARI A.S.N.C. DI DE
CESARI PIER PAOLO & DAL 21/03/2008 COSTRUZIONE, RIPARAZIONE E ALLESTIMENTO DI IMBARCAZIONI DI OGNI GENERE E TIPO E LORO ACCESSORI, DISBRIGO RELATIVO A PRATICHE NAUTICHE.
Italija Emilia Romagna
GORO-FE CANTIERE NAVALE DEL DELTA DI GIANELLA PIERLUIGI & C.S.N.C.
RIPARAZIONE, COSTRUZIONE E RISTRUTTURAZIONE DI NATANI DE PESCA, TURISMO E DA DIPORTO, GESTIONE DI SCALI DI ALAGGIO E DI DARSENE. DALL’01.08.1997 COMMERCIO ALL’INGROSSO DI MATERIALE NAUTICO DAL 30/01/20
Italija Sicilija AUGUSTA-SR CANTIERE NAVALE DI AUGUSTA S.R.L. -INSTALLAZIONE, REALIZZAZIONE, MANUTENZIONE E RIPARAZIONE RELATIVE A IMBARCAZIONI COMMERCIALI, MILITARI E DA DIPORTO DI QUALSIASI TIPO SIA A BORDO SIA A TERRA, OVE OCCORRA ALL’INTERNO DI SPAZI PORTUALI
Italija Apulija BRINDISI-BR CANTIERE NAVALE DI DANESE GIOVANNI ATTIVITA’: MECCANICO AGGIUSTATORE-CARPENTERIA NAVALE, LAVORAZIONI IN VETRORESINA. COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI NATANTI IN LEGNO METALLO E VETRORESINA.
Italija Sicilija TRAPANI-TP CANTIERE NAVALE DREPANIUM S.R.L. GESTIONE DI SCALI DI ALAGGIO E DI OFFICINA PER RIPARAZIONI MECCANICHE E NAVALI IN GENERE, NONCHE’ DI CANTIERI NAVALI PER LA COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI SCAFI.
Italija Abruco GIULIANOVA-TE CANTIERE NAVALE GIULIANOVA S.R.L. SERVIZIO DI CARENAGGIO COMPLETO, PULIZIA DEGLI SCAFI, VERNICIATURA, MANUTENZIONE, RIPARAZIONE, OPERAZIONI RELATIVE ALL’ATTIVITA’ DI UN CANTIERE NAVALE.
Italija Abruco ORTONA-CH CANTIERE NAVALE GIUSEPPE PASQUINI S.R.L. COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI NATANTI IN LEGNO, FERRO E VETRORESINA E COMMERCIA-LIZZAZIONE DEI MEDESIMI
Italija Apulija TARANTO-TA CANTIERE NAVALE GRECO DI DOMENICO GRECO & FIGLI S.A.S.
COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E DA PESCA, IN LEGNO E VETRORESINA, A CARATTERE INDUSTRIALE. COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI BARCHE DESTINATE ALLA MITILICOLTURA.
Dodatak V Ključna referentna preduzeća
Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost Italija Kalabrija VIBO VALENTIA-
VV CANTIERE NAVALE MANDREA S.A.S. DI MANDREA DOMENICO & C.
COSTRUZIONE, MANUTENZIONE, RIPARAZIONE, RIMESSAGGIO, ALAGGIO DI IMBARCAZIONI
Italija Abruco MOSCIANO SANT ANGELO-TE
CANTIERE NAVALE O.L.M.A. S.R.L. COSTRUZIONI NAVALI CON ANNESSE OFFICINE PER RIPARAZIONI IMBARCAZIONI DI QUALSIASI GENERE
Italija Veneto VENECIJA-VE CANTIERE NAVALE SERENISSIMA S.R.L. Riparazione e manutenzione di navi commerciali e imbarazioni da diporto (esclusi i loro motori)
Italija Veneto CHIOGGIA-VE CANTIERE NAVALE S.R.L. PROGETTAZIONE, COSTRUZIONE, RIPARAZIONE, MANUTENZIONE, TRASFORMAZIONE E DEMOLIZIONE DI NAVI ED IMBARCAZIONI CIVILI E MILITARI DI QUALSIASI SPECIE E TIPO
Italija Veneto ADRIA-RO CANTIERE NAVALE VITTORIA S.P.A. PROGETTAZIONE, COSTRUZIONE, RIPARAZIONE, MANUTENZIONE, TRASFORMAZIONE E DEMOLIZIONE DI NAVI ED IMBARCAZIONI CIVILI E MILITARI DI QUALSIASI SPECIE E TIPO
Italija Apulija BARI-BA CANTIERE NAVALMECCANICO RETTIFICHE RANIERI S.R.L.
CONSTRUZIONE, TRASFORMAZIONE, RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI E IMBARCAZIONI DI OGNI GENERE COSTRUZIONI, TRASFORMAZIONI, RIPARAZIONI E MANUTENZIONI MECCANICH E ED INDUSTRIALI DI QUALSIASI TIPO LAVORI
Italija Emilia Romagna
RAVENNA-RA CANTIERE ORIOLI S.R.L. DAL 01.01.2005 COSTRUZIONE E RIPARAZIONE BARCHE E ALLESTIMENTO NAVI MOVIMENTAZIONE E SOLLEVAMENTO DI IMBARCAZIONI IN GENERE E SERVIZI INERENTI TRASPORTI MARITTIMI
Italija Sicilija AUGUSTA-SR CANTIERI NAVALI APRILE S.R.L. PROGETTAZIONE, COSTRUZIONE, RIPARAZIONE DI UNITA’NAVALI IN LEGNO, IN FERRO, IN VETRORESINA ED IN LEGA LEGGERA LAVORI DI ALAGGIO E DI VARO DI UNITA’NAVALI, CARENAMENTI LAVORI DI OFFICINA MECCANICA E METAL
Italija Veneto CAORLE-VE CANTIERI NAVALI CAORLE S.R.L. COSTRUZIONE, MANUTENZIONE E RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI (DAL 01/09/2000)
Italija Emilia Romagna
RAVENNA-RA CANTIERI NAVALI CHIOGGIA S.R.L. ATTIVITA’SVOLTA IN UNITA’ LOCALE SEPRATA DALLA SEDE
Italija Kalabrija CARIATII-CS CANTIERI NAVALI MONTESANTO S.A.S. DI AGAZIO ASSUNTA & C.
REALIZZAZIONE D’IMPBARCAZIONI IN LEGNO DI MISURA MASSIMA PARI A 30 MT NONCHE IL RIPRISTINO, IL RIMESSAGIIO E LA MANUTENZIONE DI SCAFI (ECCETO IL MOTORE)
Italija Abruco ORTONA-CH CANTIERI NAVALE PASQUINI GIUSEPPE RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E DA DIPORTO
Italija Abruco ĐULIJANOVA-TE CARPENTERIA METALLICA D’AMBROSIO DI GAETANO D’AMBROSIO
ATTIVITA’: TUTTA L’ATTIVITA’ PREVISTA DALL’OGGETTO SOCIALE
Italija Friuli Venezia Giulia
TRST C-ENERGY DIZAJN ENERGETSKIH SISTEMA
Italija Abruco VASTO-CH CENTRO NAUTICA IASCI S.R.L. Italija Marke Porto San Giorgio
(FM) Centro Nautico Mare & Corimac Srl
Italija Emilia Romagna
ALFONSINE-RA CEREDI DI CEREDI GIOVANNI EC. S.N.C. LAVORI DI FALEGNAMERIA PER LA COSTRUZIONE DI ACCESSORI IN LEGNO, ACCIAIO E PLASTICA PER IMBARCAZIONI E ACCESSORI NAUTICI IN LEGNO PER L’ARREDAMENTO IN STILE MARINO
Italija Abruco TORTORETO-TE CIANCI DARIO RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E IMBARCAZIONI DA DIPORTO (ESCLUSI I LORO MOTORI)
Italija Marke San Constanzo (PU) Ciennebi srl Italija Kalabrija CATANZARO-CZ CIOP NAUTICA S.R.L. COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E
SPORTIVE. DAL 23/05/2011 E’ INIZIATA L’ATTIVITA’ DI GESTIONE PONTILI GALLEGIANTI.
Italija Sicilija PALERMO-PA CMC S.R.L. COSTRUZIONI E MONTAGGIO DI ACCESSORI NAVALI, CARPENTERIA NAVALE.
Italija Marke Senigallia (AN CMM Yacht Service s.r.l. Italija Marke Ancona (AN) CNR spa Italija Veneto CHIOGGIA-VE CO.NA.VAR. S.R.L. COSTRUZIONE, MANUTENZIONE, RIPARAZIONE, ALAGGIO E VARO
IMBARCAZIONI E NAVI (DAL 02/04/92) Italija Apulija MELDOLA-FO COBRAMARINE-S.R.L. Italija Emilia
Romagna MELDOLA-FO COBRAMARINE-S.R.L.
Italija Apulija FORLI’-FO COIBENT PLASTIC S.R.L. PRODUZIONE CARPENTERIA METALLICA, MANUFATTI IN LAMIERA, STAMPAGGIO LAMIERA, CANALIZZAZIONI, PER LA DISTRIBUZIONE DELL’ARIA, ISOLAMENTI TERMO-ACUSTICI, PROGETTAZIONE COSTRUZIONE E INSTALLAZIONE IMPIANTI D
Italija Emilia Romagna
FORLI’-FO COIBENT PLASTIC S.R.L. PRODUZIONE CARPENTERIA METALLICA, MANUFATTI IN LAMIERA, STAMPAGGIO LAMIERA, CANALIZZAZIONI, PER LA DISTRIBUZIONE DELL’ARIA, ISOLAMENTI TERMO-ACUSTICI, PROGETTAZIONE COSTRUZIONE E INSTALLAZIONE IMPIANTI D
Italija Emilia Romagna
FERRARA-FE COMRAK S.R.L. PRODUZIONE MACCHINE PER LA LAVORAZIONE DI PRODOTTI ALIMENTARI
Italija Molise TERMOLI-CB COMPOSITECH SYSTEM SI RAIMONDO PAOLO COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE E ACCESSORI
Italija Veneto VENECIJA-VE CONSORZIO I.D.C. S.R.L. INDUSTRIA CANTIERISTICA: COSTRUZIONI NAVALI, RIPARAZIONI DI NAVI ED IMBARCAZIONI, COMPRESA L’ATTIVITA’ IMPIANTISTICA. (DAL 02/08/2008)
Italija Sicilija PALERMO-PA COOPERATIVA PONTISTI SOC. COOP. LAVORI DI MONTAGGIO E SMONTAGGIO DI PONTEGGI NAVALI OPERE DI PICCHETTAGGIO, CARENAGGIO, PITTURAZIONE, PULIZIA DI NAVI, CALAFATAGGIO, ATTIVITA’METALMECCANICHE IN GENERALE
Italija Sicilija PALERMO-PA COOPERATIVA RINASCITA PICCHETTINI CARENAGGIO, PULIZIA E PICCHETTAGGIO NAVALE. Italija Abruco SAN GIOVANNI
TEATINO-CH COREMA S.R.L. UNIPERSONALE PROGETTAZIONE E REALIZZAZIONE IMPIANTI
BiH FBiH Usora Ćosićpromex d.o.o. Zavarivanje, lasersko rezanje Italija Friuli
Venezia Giulia
TRST CPI-ENG MEHANIČKI DIZAJN I INŽENJERING
Italija Molise TERMOLI-CB CRAN DI CIARABELLINI UMBERTO RIPARAZIONE E MANUTENZIONE NATANTI IN LEGNO. DAL 20/12/1995 CUSTODIA NATANTI NEL PROPRIO CANTIERE
Dodatak V Ključna referentna preduzeća
Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost Italija Sicilija GELA-CL CRS SEVIZI S.R.L. ALLESTIMENTI NAVALI, MANUTENZIONE ORDINARIA E
STRAORDINARIA DI NAVI E NATANTI, MA NUTENZIONE ORDINARIA E STRAORDINARIA DI IMPIANTI INDUSTRIALI (CON ESCLUSIONEDELL A LEGGE 46/90).DAL 01/02/2011 E’INIZIA
Italija Abruco TERAMO-TE D.B.R. DI DI BENEDETTO ELVIO MANUTENZIONE E RIPARAZIONE DI BARCHE DA DIPORTO: SCAFI E MOTORI
Italija Apulija MANDURIA-TA D.K.S. S.R.L. Italija Sicilija PALERMO-PA D’ARPA MOTORI-S.R.L. COSTRUZIONE, RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI MOTORI MARINI Italija Abruco PESCARA-PE DBS S.R.L. RIPARAZIONE, MANUTENZIONE, ASSISTENZA, ALLESTIMENTO E
RIMESSAGGIO DI QUALSIASI TIPO DI IMBARCAZIONI Italija Apulija SAN DONACI-BR DELL’ANNA SOCIETA’ COOPERATIVA NEL CAMPO DELLE RIPARAZIONI NAVALI E INDUSTRIALI: IL
TRATTAMENTO DEL METALLO, PROTEZIONE ANTICORROSIVA, LE MANUTENZIONI NAVALI, SALDATURE, SABBIATURE, PITTURAZIONI E CARPENTERIA NAVALE, L’ATTIVITA’ DI I
Italija Kalabrija GIZZERIA-CZ D’ENRICO VINCENZO ATTIVITA’: COSTRUZIONE DI PICCOLE IMBARCAZIONI NON METALLICHE IN DATA 23.02.1998. AGGIUNGE:COSTRUZIONE FURGONATURE ISOTERMICHE
Italija Sicilija MESSINA-ME DI MAIO GIOVANNI NAVALCANTIERE S.R.L. 12/09/83: INIZIA L’ATTIVITA ‘DI CANTIERE NAVALE 14/08/84: ALAGGIO, VARO E SOSTA IN CANTIERE
Italija Abruco PESCARA-PE DI TOMMASO NICOLA RIMESSAGGIO NATANTI, ROULOTTE E CAMPERS ED ALTRE ATTIVITA’ CONNESSE AI TRASPORTI PER VIA D’ACQUA, DAL 30/10/2007 RIPARAZIONE MOTORI MARINI
Italija Sicilija MESSINA-ME DIESEL ENGINEERING ASSISTANCE SRL 01/10/96: RIPARAZIONE IMBARCAZIONI E NAVI Italija Emilia
Romagna CASTEL MAGGIORE-BO
DIESELJET S.R.L. RICERCA, SVILUPPO, PRODUZIONE, MANUTENZIONE, REVISIONE DI MOTORI, GRUPPI E SISTEMI DI PROPULSIONE INCLUSI I RELATIVI SISTEMI DI CONTROLLO E IMPIANTISTICI, SIA DI TIPO MECCANICO O ELETTRONICO E LE RELATI
Italija Abruco GIULOANOVA-TE DIMENSIONE MARE S.R.L. COSTRUZIONE DI IMBARCAZIONI. COSTRUZIONI EDILI.
Italija Marke Trecastelli (AN) DI Yachts Srl Italija Marke Fano (PU) Dominator BiH FBiH Mostar Drveni klaster Hercegovina Proizvodi od drveta BiH FBiH Odžak Drvo Dizajn d.o.o. Drveni namještaj BiH FBiH Sarajevo Drvodom d.o.o. Kuhinjski namještaj Italija Emilia
Romagna PARMA-PR E.S.A.O.M.-C.E.S.A. SPA COSTRUZIONE, RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI IMBARCAZIONI DA
DIPORTO E SPORTIVE Italija Apulija TARANTO-TA ELETTROSUD S.R.L. INSTALLAZIONE, RIPARAZIONE E MANUTENZIONE SU NAVI DI MOTORI,
GENERATORI E TRASFORMATORI ELETTRICI, DI IMPIANTI DI APPARECCHIATURE ELETTRICHE ED ELETTRONICHE SU NAVI (ESCLUSE LE ATTIVITA’ SOGGETTE ALLA L
BiH FBiH Sarajevo Elgrad d.o.o. Namještaj Italija Kalabrija TORTORA-CS ELLE EMME SAS DI GIUSEPPE MACERI E.C. CUSTODIA IMBARCAZIONI Italija Friuli
Venezia Giulia
TRST ENGYS CFD DIZAJN
Italija Abruco SPOLTORE-PE ENJOY BOAT S.R.L. INDUSTRIA PER LA PRODUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO, NATANTI, MOTO D’ACQUA, LORO ACCESSORI E TUTTO QUANTO INERENTE LA NAUTICA
Italija Abruco PESCARA-PE ENJOY RIVER S.N.C. DI GRANCHELLI SUSANNA & FRATELLI CLAUDIO
COSTRUZIONE, RIPARAZIONE, MANUTENZIONE DI NATANTI E IMBARCAZIONI
Italija Friuli Venezia Giulia
TRST ESTECO OPTIMIZACIJSKI SOFTVERI
Italija Sicilija ALCAMO-TP EURO YACHT SOCIETA’ COOPERATIVA COSTRUZIONE, MANUTENZIONE, RIPARAZIONE E GESTIONE DI IMBARCAZIONI IN GENERE IN FORMA ITINERANTE
BiH FBiH SARAJEVO Euroguma d.o.o. Gumeni profili BiH RS Banja Luka Euromotor d.o.o. Dizel motori BiH RS Bijeljina Euroterm Proizvodi od plastike Italija Sicilija PACHINO-SR F.B. ARREDAMENTI S.R.L. CANTIERE NAVALE PER COSTRUZIONI METALLICHE E NON Italija Apulija FORLI’-FO F.D. DI PEDOZZI FRANCESCO RIPARAZIONE IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE IN
VETRORESINA IN FORMA AMBULANTE Italija Emilia
Romagna FORLI’-FO F.D. DI PEDOZZI FRANCESCO RIPARAZIONE IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE IN
VETRORESINA IN FORMA AMBULANTE Italija Sicilija FIUMEFREDDO DI
SICILIA-CT F.LLI MIANO-S.R.L. SERVIZI DI RIPARAZIONE IMBARCAZIONI DA DIPORTO PRESSO IL
COMMITTENTE Italija Emilia
Romagna PIACENZA-PC F.N. PROJECT SOCIETA’ A RESPONSABILITA’
LIMITATA ENUNCIABILE COSTRUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE, RIPARAZIONE E MANUTENZIONE
Italija Apulija GROTTAGLIE-TA FALCON COMPOSITI S.R.L. CONSTRUZIONE DI BARCHE E NATANTI NONCHE’ L’ALLESTIMENTO DI IMPIANTI COMPRESI I LAVORI DI ARREDO E CARROZZERIA SU UNTA’ NAVALI E NATANTI DA ESEGUIRE PRESSO TERZI
Italija Marke Mondolfo PU Ferretti Group (pershing) Italija Emilia
Romagna CATTOLICA-RN FERRETTI S.P.A. ATTIVIT’A DI COSTRUZIONE, ASSEMBLAGGIO, RIPARAZIONE E
VENDITA IMBARCAZIONI DA DIPORTO (DAL 01/06/2006) Italija Marke Mondolfo (PU) Filippetti Yacht Italija Marke Ancona (AN) Fincantieri Spa Italija Friuli
Venezia Giulia
TRST Fincantieri Spa BRODOGRADILIŠTE
Dodatak V Ključna referentna preduzeća
Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost Italija Kalabrija CIRO’ MARINA-KR FLORI MOTORI SOCIETA’ UNIPERSONALE A
RESPONSABILITA’ LIMITAT COSTRUZIONE, ASSEMBLAGIO, RICOSTRUZIONE, REVISIONE DI MOTORI MARINI E INDUSTRIALI
Italija Marke Pesaro (PU) Frau Yacht Service S.r.l. Italija Abruco LANCIANO-CH G.N.O. S.R.L. PROGETTAZIONE, COSTRUZIONE, RIPARAZIONE, ALLESTIMENTO DI
IMBARCAZIONI BiH FBiH Žepče Gama electronic d.o.o. LED svjetla, LED paneli Italija Sicilija PALERMO-PA GENERAL MONTAGGI E ARREDAMENTI S.R.L. EBANISTA E LAVORI IN LEGNO A BORDO DI NAVI Italija Apulija GIOIA DEL COLLE-
BA GERA S.R.L. COSTRUZIONE, RIPARAZIONE ED ALLESTIMENTO IMBARCAZIONI
Italija Sicilija MAZARA DEL VALLO-TP
GIACALONE SHIPYARD – S.R.L.
Italija Marke Pesaro (PU) - Italija Giorgi New Srl Italija Sicilija ISPICA-RG GLOBAL MARINE ENGINEERING S.R.L. (GLOBALNI
POMORSKI INŽENJERING)
Italija Abruco FRANCAVILLA AL MARE-CH
HEATECH DI ALESSANDRO BORELLA MANUTENZIONE E RIPARAZIONE: DI IMPIANTI NAVALI DI NAVI COMMERCIALI E DA DIPORTO (ESCLUSI I LORO MOTORI)
Italija Veneto VENECIJA-VE HERA CRUISE S.R.L. CANTIERI NAVALI PER COSTRUZIONI METALLICHE E NON METALLICHE
BiH RS NOVI GRAD HIDRO-MONT d.o.o. Elektromotori, pumpe Italija Friuli
Venezia Giulia
MONFALCONE HMS ELEKTRONSKI SISTEMI ZA JAVNE POVRŠINE NA BRODU
Italija Abruco PESCARA-PE I MARINAI S.R.L. - SEMPLIFICATA REALIZZAZIONE, MANUTENZIONE E RIPARAZIONE DI: IMBARCAZIONI E NATANTI DI QUALSIASI TIPO E GENERE, COMPRESE LE APPARECCHIATURE ELETTRONICHE NAVALI, GLI IMPIANTI ELETTRICI, IDRAULICI E DI CLIMATIZZAZIONE
Italija Veneto SPINEA-VE I.D. MARINE SRL LAVORI DI ALLESTIMENTO INTERNI DI NAVI Italija Apulija TARANTO-TA I.M.C. S.R.L. LAVORI DI CARPENTERIA INDUSTRIALE, NAVALE E CIVILE,
RIPARAZIONI E COSTRUZIONI NAVALI, COSTRUZIONE E MANUTENZIONE ARREDAMENTO NAVALE
Italija Friuli Venezia Giulia
STARANZANO IKON OPREMA ZA VIRTUALNU STVARNOST
Italija Abruco PESCARA-PE IL GABBIANO DI ALESSANDRO DI MARCO ATTIVITA’ DI RIPARAZIONE E MANUTENZIONE NAVI COMMERCIALI E DA DIPORTO
BiH FBiH Tešanj INOX AJANOVIĆ d.o.o. Proizvodi od nehrđajućeg čelika Italija Sicilija ISPICA-RG INOX ARREDI S.R.L. Italija Sicilija POZZALLO-RG IPER ALLESTIMENTI NAVALI S.R.L. ATTIVITA’ DI CANTIERI NAVALI PER COSTRUZIONE METALLICHE E
NON COSTRUZIONI DI NAVI E PARTI DI NAVI DI QUALSIASI TIPO E GENERE MANUTENZIONE E RIPARAZIONE E/O TRASFORMAZIONE DI NAVI CANTIERI DI DEMOLIZIONE
Italija Apulija BARI-BA ISOTTA FRASCHINI MOTORI S.P.A. ESERCIZIO DELL’INDUSTRIA MECCANICA E METALLURGICA, CON PARTICOLARE RIGUARDO ALLA PROGETTAZIONE, COSTRUZIONE E VENDITA ALL’INGROSSO (NELLO STESSO LUOGO DI PRODUZIONE) DI GENERATORI DI MOTO E DI ENERGIA
Italija Emilia Romagna
SAN GIOVANNI IN MARIGNANO-RN
ITALDRAGHE S.P.A. COSTRUZIONE NATANTI, PONTONI, DRAGHE
Italija Veneto CHIOGGIA-VE ITALIA YACHTS S.R.L. COSTRUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE Italija Apulija MANFREDONIA-FG ITALIAN YACHT LINE S.R.L. LAVORAZIONE DEL LEGNO: COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI
IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE Italija Friuli
Venezia Giulia
UDINE IXBOND ZAVRŠNA OBRADA ENTERIJERA
Italija Apulija LIZZANO-TA JONICA IMPIANTI S.R.L. PRODUZIONE ED ASSEMBLAGGIO DI TURBINE EOLICHE CHE SARANNO INSTALLATE PRESSO I SITI DEI VARI COMMITTENTI
BiH FBiH Tešanj Koteks d.o.o. Proizvodi od kože BiH FBiH Vitez Kristal Proizvodi od stakla Italija Abruco CARSOLI-AQ LEVER MARINE DI LICCI EGIDIO DONATO COSTRUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE,
REALIZZAZIONE DI MODELLI E STAMPI PER LA LAVORAZIONE DI VETRORESINA
Italija Emilia Romagna
MISANO ADRIATICO-RN
LG S.R.L. MANUTENZIONE COLLAUDO ASSISTENZA TECNICA DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO
BiH FBiH Vogošća LIVA Energy d.o.o. Sarajevo Elektronički instrumenti BiH RS Banja Luka Livnica čelika “Jelšingrad” Ljevanje čelika BiH FBiH Visoko LIVNICA DD Ljevanje željeza Italija Emilia
Romagna REGGIO EMILIA-RG LOMBARDINI S.R.L. L’ATTIVITA’ VIENE SVOLTA NELL’U.L. SEPARATA DALLA SEDE
Italija Apulija ARADEO-LE LU.NI.TO. SOCIETA’ A RESPONSABILITA’ LIMITATA SEMPLIFICATA
RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI IMBARCAZIONI DA DIPORTO (ESCLUSI I LORO MOTORI)
Italija Molise TERMOLI-CB M.P. MARINE DI PANNELLI MARIO MANUTENZIONE, RIPARAZIONE UNITA’ DA DIPORTO E MEZZI NAVALI Italija Sicilija MESSINA-ME M.P.S.R.L. RIPARAZIONI NAVALI Italija Molise TERMOLI-CB M.S.A. CANTIERI NAVALI S.R.L. ATTIVITA’: RIPARAZIONE, TRASFORMAZIONE, COSTRUZIONE NAVALE Italija Apulija MONOPOLI-BA MACO S.N.C. DI COLUCCI M. & R. COSTRUZIONE DI APPARECCHIATURE IDRAULICHE Italija Tuzlanski
kanton Gradačac Maestral AD Nautic d.o.o. Univerzalna ljepila, gumirane tkanine
Italija Abruco SAN VITO CHIETINO-CH
MANUTENZIONI E COSTRUZIONI NAUTICHE DI CUPIDO IVANO
MANUTENZIONE E COSTRUZIONI NAUTICHE. COMMERCIO AL MINUTO NATANTI E ACCESSORI PER LA NAUTICA.
Italija Apulija TARANTO-TA MAREN S.R.L. MANUTENZIONE IMPIANTI NAVALI
Dodatak V Ključna referentna preduzeća
Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost Italija Friuli
Venezia Giulia
PORDENONE MARINE INTERIORS OPREMANJE ENTERIJERA
Italija Friuli Venezia Giulia
MONFALCONE MARINONI BRODSKI PODOVI
BiH FBiH Blažuj (Sarajevo) Marmex Prirodni kamen Italija Friuli
Venezia Giulia
CERVIGNANO MARMI VRECH MRAMORNE PLOČE
Italija Apulija CESENA-FO MARTINI COSTRUZIONI NAUTICHE S.R.L. COSTRUZIONI DI NATANTI ED IMBARCAZIONI DA DIPORTO, ACCESSORI NAUTICI
Italija Emilia Romagna
CESENA-FO MARTINI COSTRUZIONI NAUTICHE S.R.L. COSTRUZIONI DI NATANTI ED IMBARCAZIONI DA DIPORTO, ACCESSORI NAUTICI
Italija Friuli Venezia Giulia
ROMANS D’ISONZO MBM OFFICINE DEL BELLO PROTUPOŽARNA VRATA
Italija Sicilija MAZARA DEL VALLO-TP
ME.CA.NAV. CANTIERE NAVALE DEL MEDITERRANEO SRL
COSTRUZIONE, RIPARAZIONE, MANUTENZIONE, ASSEMBLAGGIO DI NATANTI IN LEGNO E/O FERRO CON ALLAGIO, CALAFATAGGIO, RIMESSAGGIO, PITTURAZIONE E ARREDAMENTO. DAL 01/10/2015: DEMOLIZIONI NAVALI.
Italija Friuli Venezia Giulia
TRST MECCANO ENGINEERING DIZAJN
Italija Abruco COLONNELLA-TE MECHANICAL SHIPS DI GIUSEPPE LIBERATI RIPARAZIONI MECCANICHE SU BARCHE DA PESCA E DA DIPORTO. Italija Marke Fano (PU) Mecna-Cantiere Meccanico Navale Italija Abruco PESCARA-PE MEDIAMARE S.R.L. PRESTAZIONE DI SERVIZI NELL’AMBITO DEL SETTORE MARINO E
NAUTICO BiH RS Trn-Laktaši Mehanika Miljević ZR LANCI ZA AUTOMOBILE I ČELIČNI LANCI BiH FBiH JAJCE METACOMM d.o.o. Zavarene konstrukcije Italija Friuli
Venezia Giulia
RONCHI DEI LEGIONARI
METAL SERVICES LABORATORIJ ZA ISPITIVANJE METALA
Italija Sicilija PALERMO-PA METALLURGICA NAVALE S.R.L. LAVORI DI CARPENTERIA NAVALE BiH RS Derventa MetalpromNB Platforme Italija Emilia
Romagna MODENA-MO METALROTA S.R.L.
Italija Marke S.Benedetto del Tronto (AP)
Metamarine S.r.l.
Italija Friuli Venezia Giulia
TRST MICAD DIZAJNIRANJE JAHTI
Italija Molise TERMOLI-CB MICRO SYSTEM S.R.L. PRODUZIONE DI COMPONENTI INDUSTRIALI ED ACCESSORI PER AUTOMEZZI
Italija Friuli Venezia Giulia
CAMPOFORMIDO MICROFOX PROJEKTOVANJE ELEKTRIČNIH SISTEMA
Italija Abruco BELLANTE-TE MIRO’ YACHT DI MAURIZIO MATTIUCCI COSTRUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE Italija Friuli
Venezia Giulia
MONFALCONE MMGI SHIPYARD BRODOGRADILIŠTE
Italija Sicilija POZZALO-RG MOBIL ART S.R.L. CANTIERISTICA NAVALE. COSTRUZIONE DI NAVI E RIPARAZIONI DI NAVI E IMBARCAZIONI
Italija Kalabrija RENDE-CS MOLINARO ENERGY SERVICES S.R.L. FABBRICAZIONE, RIPARAZIONE E NOLEGGIO DI MOTORI A COMBUSTIONE INTERNA PER GRUPPI ELETTROGENI.
Italija Sicilija ISPICA-RG MONDO INOX S.R.L. ATTIVITA’DI CANTIERI NAVALI PER COSTRUZIONI METALLICHE E NON COSTRUZIONI DI NAVI E PARTI DI NAVI DI QUALSIASI TIPO E GENERE MANUTENZIONE E RIPARAZIONE E/O TRASFORMAZIONE DI NAVI CANTIERI DI DEMOLIZIONE
Italija Kalabrija CAROLEI-CS MONDO MARINE S.R.L. LA COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI MANUFATTI IN VETRORESINA, CARBONIO E KEVLAR IL RIMESSAGGIO E RICOVERO DI NATANTI ED IMBARCAZIONI, L’ALAGGI
Italija Abruco PESCARA-PE MONSTER RIB S.R.L. PROGETTAZIONE, COSTRUZIONE, MANUTENZIONE, TRASFORMAZIONE E DEMOLIZIONE DI IMBARCAZIONI CIVILI E MILITARI
Italija Friuli Venezia Giulia
MONFALCONE MONTE CARLO YACHTS BRODOGRADILIŠTE
Italija Abruco CANZANO-TE MONTEFIORE GIUSEPPE ASSEMBLAGGIO DI PARTI MECCANICHE BiH RS Trebinje MONTING ENERGETIKA d.o.o. Obrada metala Italija Emilia
Romagna CASTEL BOLOGNESE-RA
MORC 2 S.R.L. DAL 16/03/1998 ATTIVITA’ DI PROGETTAZIONE MECCANICA ED ELETTRONICA, REALIZZAZIONE, INSTALLAZIONE, ASSISTENZA TECINCA E MANUTENZIONE DI MACCHINE AUTOMATICHE, MACCHINE SPECIALI, PROTOTIPI, SISTEMI DI MOVI
Italija Kalabrija SOVERATO-CZ MOTONAUTICA FRATELLI RANIERI S.R.L. PRODUZIONE E RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI NAUTICHE Italija Kalabrija CETRARO-CS MOTONAUTICA SUD TIRRENICA DI CANNIZZARO
ATTILIO & C.SAS RIPARAZIONE MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E IMBARCAZIONI DA DIPORTO
Italija Veneto SPINEA-VE MOVIDA S.R.L. POSA IN OPERA DI ARREDAMENTI E ALLESTIMENTI PER NAVI ED IMBARCAZIONI IN GENERE, PER EDIFICI CIVILI E PUBBLICI
Italija Emilia Romagna
PODENZANO-PC MYLIUS S.R.L. PROGETTAZIONE, REALIZZAZIONE, PRESSO TERZI E ACQZISTO E VENDITA ALL’INGROSSO DI IBARCAZIONI DA DIPORTO
Italija Apulija SALICE SALENTINO-LE
N.S.S. SRL VERNICIATURA E SABBIATURA NAVI.
Italija Apulija CELLINO SAN MARCO-BR
N.S.S. SRL VERNICIATURA E SABBIATURA NAVI.
Italija Abruco LANCIANO-CH NAUTA DI DE MATTEO MARIO MANUTENZIONE E RIPARAZIONE IMBARCAZIONI Italija Kalabrija AMANTEA-CS NAUTIC DIVING SERVICE S.A.S. DI DE MUNNO
GIOVANNI & C
Italija Emilia Romagna
PODENZANO-PC NAUTIC N.N. S.R.L. COSTRUZIONE, ASSEMBLAGGIO DI IMBARCAZIONE A VELA E A MOTORE
Dodatak V Ključna referentna preduzeća Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost
Italija Kalabrija RICADI-VV NAUTICA COMVERCI DI COMERCI DOMENICO MECCANICO MOTORI MARINI, RIMESSAGGIO MOTORI MARINI. DAL 24.07.2002 AGGIUNGE: COMMERCIO AL DETTAGLIO DI NATANTI ED ACCESSORI. DAL 21.09.2006 AGGIUNGE:-OFFICINA MECCANICA
Italija Abruco ĐULIJANOVA-TE NAUTICA DI GIAMMARINO DI DI GIAMMARINO LUCA
RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E DA DIPORTO E, IN PARTICOLARE, LA RIPARAZIONE E LA MANUTENZIONE DI MOTORI MARINI
Italija Abruco CHIETI-CH NAUTICA DI PANTALONE MASSIMILIANO RIPARAZIONE E MANUTENZIONE IMBARAZIONI DA DIPORTO ESCLUSO MOTORI ED IMPIANTI
Italija Abruco ROSETO DEGLI ABRUZZI-TE
NAUTICA MOBILE DI BORGHESE GIOVANNI OFFICINA MECCATRONICA MOBILE NAUTICA E AUTOMEZZI IN GENERE
Italija Veneto LAZISE-VR NAUTICA MODENA S.R.L. MANUTENZIONE, RIPARAZIONE, CUSTODIA E RIMESSAGGIO DI IMBARCAZIONI DI OGNI TIPO, ALAGGIO IMBARCAZIONI, RIPARAZIONE CARRELLI (DAL 25/06/2014)
Italija Abruco PESCARA-PE NAUTICA PESCARA DI EPIFANI LAURA & C.S.A.S. ATTIVITA’:RIPARAZIONE E MANUTENZIONE IMBARCAZIONI DA DIPORTO
Italija Sicilija MERI’-ME NAUTICA RESIN DI FARANDA MARISA CANTIERI NAVALI PER COSTRUZIONI NON METALLICHE Italija Abruco VASTO-CH NAUTICA SPORT DI DEL BORRELLO COSTANTINO RIPARAZIONE IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE Italija Abruco PESCARA-PE NAUTICAL CENTER DI GIANSANTE MAURIZIO COSTRUZIONE, MANUTENZIONE E RIPARAZIONE IMBARCAZIONI DA
DIPORTO E MOTORI MARINI-DAL 14.10.1996 RIMESSAGGIO IMBARCAZIONI A MOTORE-MANUTENZIONE E RIPARAZIONE ATTREZZATURE SUBACQUEE.
Italija Abruco ĐULIJANOVA-TE NAUTSERVICE S.R.L. SERVIZIO SOMMOZZATORI E LAVORI SUBACQUEI, ASSISTENZA E GUARDIANIA AL NAVIGLIO DA DIPORTO, LAVAGGIO SCAFI E MOTORI, PITTURAZIONE SCAFI, ASSISTENZA PER ALAGGIO E VARO, LOCAZIONE E NOLEGGIO IMBARCAZIONI DA
Italija Apulija BRINDISI-BR NAVAL BALSAMO S.R.L. ATT. AGG.:RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E IMBARCAZIONI DA DIPORTO (COD.ATECO 33.15.00)
Italija Abruco ĐULIJANOVA-TE NAVAL COMM S.R.L. CANTIERE NAVALE PER COSTRUZIONE, RIPARAZIONE E AMMODERNAMENTO DI MOTOPESCHERECCI ED IMBARCAZIONI IN GENERE
Italija Friuli Venezia Giulia
SAN PIETRO AL NATISONE
NAVAL SUPPLIERS PROTUPOŽARNA VRATA I PROZORI
Italija Kalabrija VIBO VALENTIA-VV
NAVAL CALABRIA S.R.L. COSTRUZIONE, MANUTENZIONE E RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI CIVILI E MILITARI DI QUALSIASI TIPO E RELATIVO RIMESSAGGIO ED ALAGGIO
Italija Friuli Venezia Giulia
MONFALCONE NAVALIMPIANTI BRODSKA OPREMA
Italija Friuli Venezia Giulia
TRST NAVALPROGETTI PROJEKTOVANJE BRODOVA
Italija Marke San Benedetto del Tronto (AP)
Navaltecnica-Costruzioni Navali – S.r.l.
Italija Emilia Romagna
RIMINI-RN NAVARMAR S.R.L. NOLEGGIO, MONTAGGIO, SMONTAGGIO E FORNITURA DI PONTEGGI TUBOLARI E PIANI DI LAVORO, SMERIGLIATURA ACCIAI MONTAGGIO ASSEMBLAGGIO DEMOLIZIONE E RIPARAZIONE DI SCAFI DI QUALUNQUE TIPO LAVORI DI CARPENTERIA
Italija Apulija FORLI’-FO NAVIOP S.R.L. PROGETTAZIONE ED INSTALLAZIONE DI APPARECCHIATURE ED IMPIANTI ELETTRICI ED ELETTRONICI PER IL SETTORE DELLA NAUTICA (DAL 02.04.2007)
Italija Emilia Romagna
FORLI’-FO NAVIOP S.R.L. PROGETTAZIONE ED INSTALLAZIONE DI APPARECCHIATURE ED IMPIANTI ELETTRICI ED ELETTRONICI PER IL SETTORE DELLA NAUTICA (DAL 02.04.2007)
Italija Emilia Romagna
RAVENNA-RA NAVIRAVENNA S.R.L. LAVORI DI CARPENTERIA METALLICA A BORDO DI NAVI. DAL 19.03.2002 TRATTAMENTO E RIVESTIMENTO DI METALLI, SABBIATURA, VERNICIATURA, PULITURA DEI METALLI.
Italija Abruco SAN VITO SHIETINO-CH
NINO E REMO D’ALESSANDRO – S.N.C. CARPENTERIA NAVALE IMPRESA EDILE E PIZZERIA DA ASPORTO BAR-RISTORANTE.
Italija Emilia Romagna
FIORANO MODENESE-MO
NOVA DEC-DIESEL ENGINES COMPONENTS-SOCIETA’ A RESPONSAB
(DAL 26/10/2004) PRODUZIONI E LAVORAZIONI MECCANICHE IN GENERE CON SPECIALIZZAZIONE PER COMPONENTI DEI MOTORI NAVALI E DIESEL, MONTAGGI E COLLAUDI, IL TUTTO IN CONTO PROPRIO E DI TERZI
Italija Kalabrija REGGIO DI CALABRIA-RC
NUOVO MARE-S.R.L. COMMERCIO AL MINUTO DI FORNITURE NAUTICHE E DI BORDO, ACQUISTO E VENDITA DI NATANTI, MOTORI ENTRO FUORI BORDO E ACCESSORI, ARTICOLI SPORTIVI, RICAMBI, NONCHE’ TUTTI I SERVIZI RIGUARDANTI LA NAUTICA OF
Italija Emilia Romagna
ALBINEA-RE O.M. IELLI GIANFRANCO SRL
Italija Veneto CONEGLIANO-TV O.T. SRL Riparazione e manutenzione di navi commerciali e imbarcazioni da diporto (esclusi i loro motori)
Italija Molise RIMINI-RN OFFICINA MARITTIMA BISOGNANI GIANFRANCO & C.-SOCIET’ IN
SVOLTA IN ESERCIZIO SEPARATO
Italija Apulija TARANTO-TA OFFICINA MECCANICA TARAS SRL Italija Apulija SAN VITO DEI
NORMANNI-BR OFFICINE AERONAVALI S.R.L. CARPENTERIA E TUBISTERIA INDUSTRIALE E CANTIERISTICA NAVEL
Italija Sicilija ISOLA DELLE FEMMINE-PA
OFFICINE ANTONIO MARINO S.R.L. ATTIVITA’: COSTRUZIONE INSTALAZIONE IMPIANTI METALLICI A BORDO DI NAVI E NATANTI IN GENERE COSTRUZIONE INSTALLAZIONE CARPENTERIA METALLICHE IN GENERE COSTRUZIONI E INSTALLAZIONE CASSEFORTI COSTRUZIONE E
Italija Friuli Venezia Giulia
TRST OFFICINE MECCANICHE VIDALI MEHANIČKI DIZAJN I NŽENJERING
Italija Friuli Venezia Giulia
TRST OFFICINE VECCHIET DIJELOVI MOTORA
Italija Emilia Romagna
REGGIO EMILIA-RE OLEODINAMICA REVA – S.R.L.
Italija Molise TERMOLI-CB OMNA DI GIAGNACOVO ENZO OFFICINA MECCANICA NAVALE
Dodatak V Ključna referentna preduzeća
Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost Italija Abruco MONTESILVANO-PE ORTONA NAVI INTERNATIONAL S.R.L. CANTIERISTICA DI LAVORAZIONE, COSTRUZIONE E RIPARAZIONE DI
CARPENTERIA METALLICA, RIPARAZIONE, RISTRUTTURAZIONE E MANUTENZIONE DI IMBARCAZIONI DA LAVORO E DA DIPORTO, DI QUALSISASI TIPO, DIMENSIONE E CLA
Italija Apulija BARI-BA OTDP OPERATIONS S.R.L. MANUTENZIONE IMPIANTI PETROLIFERI Italija Molise GUGLIONESI-CB PAINTING SHIPS D’AVRAM DI AVRAM CATALIN
ADRIAN VERNICIATURA, RESINATURA, STUCCATURA, LAVORI GENERALI DI MANUTENZIONE E RIPARAZIONE DI NAVI COMMERCIALI E DA DIPORTO.
BiH FBiH Tešanj PAMGLASS d.o.o. Proizvodi od stakla Italija Abruco PESCARA-PE PARKTECH S.R.L. FABBRICAZIONE MACCHINE DI IMPIEGO GENERALE Italija Apulija FORLI’-FO PERFORMANCE BOATS SRL PROGETTAZIONE E PRODUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO Italija Emilia
Romagna FORLI’-FO PERFORMANCE BOATS SRL PROGETTAZIONE E PRODUZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO
Italija Marke Mondolfo (PU) Pershing Italija Emilia
Romagna RAVENNA-RA PIER 12 S.R.L. MANUTENZIONE E RIPARAZIONE IMBARCAZIONI E RIMESSAGGIO
Italija Kalabrija VIBO VALENCIJA-VV
PISANI ROBERTO -RIPARAZIONI DI MOTORI MARINI. DAL 11.02.2008 AGGIUNG:-COMMERCIO AL DETTAGLIO DI RICAMBI E MOTORI MARINI
BiH FBiH Mostar PLC-BIH Dizajn i automatizacija proizvodnje BiH FBiH Tešanj Pobjeda d.d. Pumpe za vodu, zupčanici Italija Apulija GALLIPOLI-LE PORTO GAIO S.R.L. COSTRUZIONE, RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI IMBARCAZIONI DA
DIPORTO E SPORTIVE BiH FBiH Široki Brijeg Presal Extrusion d.o.o. Prešanje aluminijskih profila Italija Friuli
Venezia Giulia
TRST RADOVANI MAŠINSTVO
Italija Marke Pesaro (PU) Raffaelli Italian Yacht Italija Kalabrija SOVERATO-CZ RANIERI GROUP DI RANIERI ANTONIO & C.SAS L’ATTIVITA’ VIENE SVOLTA NELL’UNITA’ LOCALE DI ISCA SULLO
IONIO Italija Kalabrija SOVERATO-CZ RANIERI INTERNATIONAL SERVICE S.R.L. COSTRUZIONE IMBARCAZIONI DA DIPORTO BiH Brčko distrikt Brčko distrikt Rattan Sedia d.o.o. Aluminijski pleteni namještaj Italija Marke Monteporzio (PU) REA MARINE S.r.l. Italija Abruco RIPA TEATINA-CH RI.VE.N.S.R.L. COSTRUZIONE E RIPARAZIONI NAVALI ED INDUSTRIALE, SABBIATURA,
VERNICIATURA E TRATTAMENTI ANTI CORROSIVI IN MARE E IN TERRA BiH Tuzlanski
kanton Gradačac RIS – SPORTNAUTIK d.o.o. Mali čamci, gumeni proizvoda
Italija Emilia Romagna
MODENA-MO S.A.I. SOCIETA’ APPARECCHIATURE INDRAULICHE S.P.A.
FABBRICAZIONE DI APPARECCHIATURE IDRAULICHE
Italija Sicilija KATANIJA-CT S.N.A.D.-SOCIETA’ NAVIGAZIONE ANTINCENDIO E DISINQUINAMENTO S.P.A.
Italija Sicilija PIRAINO-ME SAVER SRL Italija Kalabrija TROPEA-VV SCAN SERVICE S.R.L. UNIPERSONALE RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI, RIMESSAGIO
DI IMBARCAZIONI DI QUALSIASI GENERE Italija Veneto VENEZIJA-VE SE.R.NAVI.S.R.L. RIPARAZIONE E COSTRUZIONE DI NAVI E GALLEGGIANTI DI QUALSIASI
TIPO E TONNELLAGGIO INCLUSI LORO APPARATI PROPULSORI E AUSILIARI, NONCHE’ COSTRUZIONI E RIPARAZIONI MECCANICHE, INDUSTRIALE E CIVILI (DAL 01
Italija Abruco GIULIANOVA-TE SEA FOR LIFE D’ASCENZO STEFANO MANUTENZIONE E RIPARAZIONE IMBARCAZIONI COMMERCIALI E DA DIPORTO
Italija Abruco ORTONA-CH SEA SERVICE DI CONTER FRANCESCO COSTRUZIONE E RIPARAZIONE IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE
Italija Sicilija CAPACI-PA SEA SERVICE S.A.S. DI RICCOBONO EMANUELE SERVIZI DI RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E IMBARCAZIONI DA DIPORTO (ESCLUSI I LORO MOTORI)
Italija Apulija MASSAFRA-TA SEA STYLE & INDUSTRY S.R.L. COSTRUZIONE E MANUTENZIONE DI YACHT Italija Emilia
Romagna BENTIVOGLIO-BO SELETTRA S.R.L. COSTRUZIONE DI PARTI E COMPONENTI PER MOTORI ENDOTERMICI
Italija Friuli Venezia Giulia
RONCHI DEI LEGIONARI
SERIGI ENGINEERING DIZAJN
Italija Abruco PESCARA-PE SERVIZI & SERVIZI DI CORTELLA BRUNO DAL 19.6.1995 E’INIZIATA L’ATTIVITA’ DI SERVIZI REALI ALLA NAUTICA DA DIPORTO DAL. 01.09.1995 INIZIA L’ATTIVITA’ DI GESTIONE PORTI: SERVIZI DI MANUTENZIONE, SERVIZI ECOLOGICI, SERVIZI CONTROLLO INGRESS
Italija Veneto CONEGLIANO-TV SGS S.R.L. CANTIERE DI RIPARAZIONI NAVALI: MANUTENZIONE, RIPARAZIONE E TRASFORMAZIONE DI NAVI, CANTIERE NAVALE PER COSTRUZIONI METALLICHE
Hrvatska Splitsko-dalmatinska županija
Split Shipbuilding Industry Split Inc. (Brodosplit-Brodograđevna Industrija Split d.d.)
Brodogradilište
Italija Sicilija PALERMO-PA SHIPPING SERVICES SOCIETA’A RESPONSIBILITY’ LIMITATE E IN
LAVORI NAVALI
Hrvatska Splitsko-dalmatinska županija
Trogir Shipyard Trogir (Brodotrogir d.d.) Brodogradilište
Italija Friuli Venezia Giulia
TRST SICOM LABORATORIJ ZA ELEKTRONIČKA/ELEKTROMAGNETSKA ISPITIVANJA
Italija Emilia Romagna
MONTECHIARUGOLO-PR
SIDERMECCANICA S.N.C. DI ROSSINI GIUSEPPE E GALLANI ROBERTO
DAL 19/02/2007 COSTRUZIONE DI ACCESSORI E MANUTENZIONE DI NAVI PER TRASPORTO PASSEGGERI DAL 12/04/1979 COSTRUZIONE CARPENTERIA METALLICA, COSTRUZIONE, AMNUTENZIONE E MONTAGGIO IMPIANTI A ASPIRAZIONE E
BiH RS Kotor Varoš Sim Technik Elementi od čelika i lijevanog željeza
Dodatak V Ključna referentna preduzeća
Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost Italija Abruco SANT’EGIDIO ALLA
VIBRATA-TE SIME PRODUZIONE S.R.L. FABBRICAZIONE E INSTALLAZIONE DI TURBINE IDRAULICHE E
TERMICHE ED ALTRE MACCHINE CHE PRODUCONO ENERGIA MECCANICA, COMPRESI PARTI E ACCESSORI, MANUTENZIONE E RIPARAZIONE.
Italija Sicilija MAZARA DEL VALLO-TP
SINAM SICULA NAVAL MECCANICA SOC. COOP.ARL
ESECUZIONE IN COOPERAZIONE DI TUTTI I LAVORI DI CARPENTERIA NAVALE COSTRUZIONE, RIPARAZIONE, CALAFATAGGIO, ALAGGIO, MODIFICAZIONE, TRASFORMAZIONE, ALLESTIMENTO DI NAVI, MOTOPESCHERECCI.
Italija Apulija MELDOLA-FO SISIL NAUTIK DI MARRALI FERDINANDO PRESTAZIONE DI MANODOPERA DI STUCCATURA E VERNICIATURA IN CANTIERI NAUTICI
Italija Emilia Romagna
MELDOLA-FO SISIL NAUTIK DI MARRALI FERDINANDO PRESTAZIONE DI MANODOPERA DI STUCCATURA E VERNICIATURA IN CANTIERI NAUTICI
BiH RS Smiljevac 17 75247 Koraj-Lopare
Smiljevac Prom d.o.o. Jahte i čamci (proizvodi od poliestera)
Italija Apulija MOLFETTA-BA SOCIETA CANTIERISTICA MERIDIONALE-S.R.L.-C.I.N.E.T.-CANTIERI INDUSTRIE NAVALMECCANICI E TRASPORTI MOFETTA Italija Abruco ORTONA-CH SOCIETA’ GENERALE NAVALE S.R.L. IN SIGLA
SO.GE.NAV.S.R.L. SERVIZI MARITTIMI IN GENERALE ED IN PARTICOLARE: CARENAGGI, SALDATURE E TAGLI, SABBIATURE E VERNICIATURE, TUBISTERIA, CONTROLLI NON DISTRUTTIVI SULLE NAVI STRUTTURE E MANUFATTI DI CARPENTERIA METALLICA.
Italija Apulija FORLI’-FO SOLIMAR-S.R.L. PRODUZIONE TIMONERIE MECCANICHE, ALBERI, RINVII ED ALTRI ACCESSORI (DAL 09.04.2002)
Italija Emilia Romagna
FORLI’-FO SOLIMAR-S.R.L. PRODUZIONE TIMONERIE MECCANICHE, ALBERI, RINVII ED ALTRI ACCESSORI (DAL 09.04.2002)
Italija Sicilija MODICA-RG SOMAK S.R.L. RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E DA RIPORTO
Italija Sicilija PALERMO-PA SPA. VE.SA.NA. SOCIETA’ COOPERATIVA SABBIATURA, VERNICIATURA, SPAZZOLATURA NAVI E QUANTO CONCERNE LA COSTRUZIONE E RIPARAZIONI DI NAVI.
Italija Sicilija POZZALLO-RG STEEL COMPANY S.R.L. Italija Sicilija POZZALLO-RG STEEL PROJECT S.R.L. CANTIERI NAVALI PER COSTRUZIONI METALLICHE E NON
METALLICHE Italija Friuli
Venezia Giulia
TRST STEP IMPIANTI ELEKTRIČNI SISTEMI
Italija Friuli Venezia Giulia
GEMONA STING ELEKTRIČNI SISTEMI
BiH FBiH Ilidža-Hrasnica Strojal d.o.o. Obrada metala Italija Apulija CAMPI SALENTINA-
LE SUD SYSTEM SRL VERNICIATURA, SABBIATURA E PREPARAZIONE MECCANICA
MANUFATTI E STRUTTURA NAVI CARPENTERIA METALLICA IN GENERE.
Italija Friuli Venezia Giulia
ROMANS DI’ISONZO SULTAN BRODSKI SISTEMI I POSTROJENJA
BiH FBiH Konjic SurTec-Eurosjaj d.o.o. Galvanizacija Italija Kalabrija LAMEZIA TERME-CZ T.A.M.ARE DI QUATI G. & C.S.N.C. ATTIVITA’: COSTRUZIONE IMBARCAZIONI E MANUFATTI IN PLASTICA
E VETRORESINA Italija Emilia
Romagna MONTE COLOMBO-RN
T.D.M. CARROZZERIA NAUTICA DI MASSAROTTI GABRIELLA
ASSEMBLAGGIO DI MANUFATTI IN MATERIALI PLASTICI PER IMBARCAZIONI A SCAFI E COPERTE, LAVORAZIONE E TRASFORMAZIONE DELLE RESINE SINTETICHE E DEI MATERIALI POLIMERICI TERMOPLASTICI E TERMOINDURENTI
Italija Emilia Romagna
ZOLA PREDOSA-BO T.G.T. S.R.L. ATTIVITA’: OFFICINA MECCANICA COSTRUZIONE VENTOLE PER MOTORI INDUSTRIALI E AGRI-COLI, BRUCIATORI E ASPIRATORI.
Italija Apulija TARANTO-TA TARANTO MARINE S.R.L. CANTIERI NAVALI, INDUSTRIA MECCANICA, CARPENTERIA, TUBISTERIA E SALDATURA
Italija Sicilija MODICA-RG TEC SERVICE ITALIJA S.R.L. IN SIGLA TSI S.R.L. CANTIERE NAVALE E BACINO DI CARENAGGIO (COSTRUZIONE, MANUTENZIONE, RIPARAZIONI DI NAVI, IMBARCAZIONI E NATANTI COMMERCIALI E DA DIPORTO) CON SERVIZIO DI ALAGGIO E VARO MEDIANTE AUTOCARRO CON GRU.
Italija Sicilija PALERMO-PA TECHNO SYSTEMS SOC. COOP. AR.Č. COSTRUZIONI, ASSEMBLAGGIO, COLLAUDO E POSA IN OPERA DI LAVORI NAVALI E INDUSTRIALI IN GENERE, LAVORI ELETTRICI NAVALI E INDUSTRIALI.
Italija Emilia Romagna
VALSAMOGGIA-BO TECK*PONT S.R.L.
Italija Sicilija TERMINI IMERESE-PA
TECNIMPIANTI S.P.A. INDUSTRIA COMPONENTI PER IMPIANTI NAVALEI ED INDUSTRIALI. IN DATA 08.11.1996 AGG:-FABBRICAZIONE E INSTALLAZIONE DI MACCHINE E APPARECCHI DI SOLLEVAMENTO E MOVIMEN TAZIONE.
Italija Emilia Romagna
CATTOLICA-RN TECNO YACHT DI FABBRI STEFANO, GIULIANELLI OMAR & C.S.A.S.
ASSEMBLAGGIO ED INSTALLAZIONE IMPIANTI ELETTRICI SU IMBARCAZIONI DA DIPORTO (DAL 09/10/2006)
Italija Sicilija MESSINA-ME TECHNOLOGIE INDUSTRIALI NAVALI S.R.L. RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMERCIALI E DA DIPORTO Italija Abruco AVEZZANO-AQ TECNOLOGIE MECCANICHE S.R.L. ATTIVITA’ DI PRECISIONE NEL CAMPO DELLA METALLURGIA E DELLA
MECCANICA IN GENERE, CIOE’ LA PRODUZIONE E LA COSTRUZIONE DI ATTREZZATURE DI PRECISIONE, MACCHINARI ED IMPIANTI, AUTOMATISMI PNEUMATICI ED ELE.
Italija Apulija BRINDISI-BR TECNOMESSAPIA SRL MANUTENZIONE E RIPARAZIONE NAVALI, AEROMOBILI E COSTRUZIONI DI PARTI DI AEREOMOBILI.
Italija Abruco VASTO-CH TECNONAUTICA DI PIANCONE SERGIO RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE E MANUTENZIONE DELLE STESSE.
Italija Sicilija PALERMO-PA TECNONAVAL S.R.L. LAVORI NAVALI ED INDUSTRIALI Italija Sicilija POZZALLO-RG TECNOSERVICE SRL COSTRUZIONE E RIPARAZIONE E RIPRISTINO DI NAVI, NATANTI O
PARTI DI ESSI LAVORAZIONE E REALIZZAZIONE DI OPERE DI FALEGNAMERIA ED OPERE IN FERRO, ACCIAIO O LEGHE METALLICHE VARIE
BiH FBiH Žepče TEKNOTHERM GROUP Dijelovi broda – Al-mesing, Ti-mesing Italija Friuli
Venezia Giulia
CAMPOFORMIDO TELETRONICA ELEKTRONIČKI SISTEMI
Dodatak V Ključna referentna preduzeća
Država Regija Grad Preduzeće Aktivnost Italija Abruco TORTORETO-TE TENERELLI GABRIELE RIPARAZIONE MOTORI DI BARCHE BiH FBiH Binježevo (Sarajevo) TEO d.o.o. Električna oprema BiH FBiH Orašje Thomas-plastik d.o.o. Umjetni mramor Italija Veneto MIRA-VE TIEMME S.R.L. LAVORI DI ALLESTIMENTO INTERNO DI NAVI BiH FBiH Žepče Titanic d.o.o. Obrada metala i zavarivanje Italija Molise TERMOLI-CB TIM RESINE DI ROCCO PANNELLI RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E
IMBARCAZIONI DA DIPORTO (ESCLUSI I LORO MOTORI) BiH FBiH Uskoplje-G.Vakuf TOM d.d. Uskoplje Čelične konstrukcije i tehnološka oprema Italija Friuli
Venezia Giulia
TRST TRANSPOBANK LOGISTIKA
Italija Emilia Romagna
CORREGGIO-RE TRE.BI.-S.R.L.
Italija Sicilija AUGUSTA-SR TRINGALI S.R.L. RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI ED IMBARCAZIONI DA DIPORTO (ESCLUSI I LORO MOTORI)
Italija Emilia Romagna
CALDERARA DI RENO-BO
TS SRL CANTIERI NAVALI PER COSTRUZIONI METALLICHE E NON METALLICHE (ESCLUSI I SEDILI PER NAVI)
Italija Emilia Romagna
SOLIGNANO-PR TURBOCOATING S.P.A. DAL 12/07/1999 COSTRUZIONE, RIPARAZIONE E TRATTAMENTO SUPERFICIALE IN GENERE DI COMPONENTI UTILIZZATI SETTORI ENERGETICO, TURBINE A GAS ED AFFINI. DAL 14.03.2001 TRATTAMENTO E RIVESTIMENTO DEI MATER
Hrvatska Istarska županija
Pula Uljanik Shipyard (Uljanik Brodogradilište d.d.) Brodogradilište
BiH FBiH Sarajevo-Vogošća UNIS PRETIS d.o.o. Obrada metala BiH RS Višegrad UNIS-USHA AD Čelična užad BiH FBiH Tuzla Uže Commerce d.o.o. Čelični lanci – transportni sistem Italija Abruco MARTINSICURO-TE VALILLI DI DIBANE YOUSSEF & C.S.A.S. FABBRICAZIONE DI MOTORI A COMBUSTIONE INTERNA E RIPARAZIONI
DEGLI STESSI Italija Abruco MARTINSICURO-TE VALILLI SRLS FABBRICAZIONE DI OGGETTI IN FERRO, IN RAME ED ALTRI METALLI,
LORO RIPARAZIONI E VERNICIATURA LAVORI DI EDILIZIA IN GENERE Italija Emilia
Romagna ALBINEA-RE VALTEK S.P.A. PRODUZIONE E LAVORAZIONE DI VALVOLE APPARECCHIATURE PER
METANO E GPL PER AUTOTRAZIONE, DAL 21/06/2010 BiH FBiH SARAJEVO VATROSISTEMI D.O.O. Zaštita od požara, alarmni sistem Italija Sicilija SAN FILIPPO DEL
MELA-ME VEBI S.R.L. CANTIERI NAVALI PER COSTRUZIONI NON METALLICHE
Italija Veneto VENECIJA-VE VENMAR-SOCIETA’ A RESPONSABILITA’ LIMITATA
CANTIERE E VENDITA AL MINUTO MOTOSCAFI NUOVI, RICAMBI E MATERIALE PER ARREDAMEN-TO ALL’INSEGNA “MARINA DEL LIDO DI VENEZIA” (DALL ‘1/7/1971)
Italija Sicilija MESSINA-ME VESSEL TEAM SERVICE DI MANTINEO PROVVIDENZA
RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI COMMERCIALI E DA DIPORTO
Hrvatska Primorsko-goranska županija
Rijeka Viktor Lenac Shipyard (Brodogradilište Viktor Lenac d.d.) Brodogradilište
Italija Friuli Venezia Giulia
GORIZIA WEKER KLIMA UREĐAJI
Italija Veneto VENECIJA-VE WIFORCE ITALIA S.R.L. CANTIERI NAVALI COSTRUZIONI METALLICHE E NON METALLICHE Italija Sicilija PALERMO-PA WORLD SHIPPING S.R.L. RIPARAZIONE E MANUTENZIONE DI NAVI E IMBARCAZIONI Italija Sicilija PALERMO-PA YCE S.R.L. PROGETTAZIONE, COSTRUZIONE, MANUTENZIONE, RIPARAZIONE E
ISPEZIONE DI MANUFATTI ANCHE IN MATERIALE COMPOSITO, IN PARTICOLARE PER AEROGENERATORI.
Italija Abruco PESCARA-PE ZARCO’S FACTORY DI CATONI ZARCO RIPARAZIONE NATANTI Italija Apulija CESENA-FO ZAVOLI S.R.L. COSTRUZIONE, PRODUZIONE E COMMERCIO, ALL’INGROSSO DI
COMPONENTI PER IMPIANTI A GPL E METANO PER AUTOTRAZIONE, NONCHE’ RELATIVI ACCESSORI E RICAMBI
Italija Emilia Romagna
CESENA-FO ZAVOLI S.R.L. COSTRUZIONE, PRODUZIONE E COMMERCIO, ALL’INGROSSO DI COMPONENTI PER IMPIANTI A GPL E METANO PER AUTOTRAZIONE, NONCHE’ RELATIVI ACCESSORI E RICAMBI
Italija Kalabrija GIOIA TAURO-RC ZITO EVOLUZIONI NAVALI YACHT S.R.L. CON SIGLA ZEN YACHT S.R.
COSTRUZIONE E LA RIPARAZIONE DI IMBARCAZIONI DA DIPORTO E SPORTIVE A VELA E/O A MOTORE (COD. ISTAT 35.12.0), COMPRESO ILI VARO E L’ALAGGIO.
Bosna i Hercegovina
Federacija Bosne i Hercegovine
Tešanj Zupčanik d.o.o. Metalni dijelovi (zupčanici)
IZVJEŠTAJ C
Priznavanje klastera i modeli upravljanja u sektoru brodogradilišnih
tehnologija i vezanim sektorima (Aktivnost 3.3)
SADRŽAJ C.1 Definicija klastera C.2 Klasteri koji djeluju u sektoru za pomorske tehnologije C.3 Klasteri koji djeluju u sektorima vezanim za pomorske tehnologije C.4 Opis modela upravljanja
C.1 Definicija klastera
Pojam „klaster“, pod najraširenijom filologijom potiče od pragermanske riječi klas (grupa), gdje potonja zadržava svoje značenje na polju botanike ali ga poslije obogaćuje kako bi prikazala „skupinu ljudi (subjekata) ili stvari zainteresovanih za opći razvoj“, te bi se ponovo mogla povezati s mnogim riječima evropskih jezika (npr. razred i kloster u engleskom jeziku su povezani s grupom subjekata koji djeluju na zajedničkom putu. Pojam „klaster“ u engleskom jeziku se ustvari koristi u mnogim kontekstima i preuzima različita značenja koja su povezana s konkretnim jezičkim okruženjem. Drugim riječima, to je opća riječ koja posjeduje pozicionu i kontekstualnu lingvističku vrijednost i trebala bi se upotrebljavati isključivo u kombinaciji s konkretnim pridjevima kako bi se izbjegla pogrešna shvatanja. U posljednje vrijeme termin „kluster“ je prešao anglosaksonske granice i počeo se koristiti za određivanje (u industrijskom okviru industrijske politike) svake inicijative koja može podstaknuti i realizovati organizovane napore podržavanja grupe subjekata koji dijele zajedničke interese izražene kroz djelovanje klasterske organizacije koja pruža posebnu podršku referentnim sektorima. Pored toga, pojam „klaster“ bez ikakvih pridjeva obuhvata subjekte s različitim nadležnostima: od zajedničkih proizvodnih aktivnosti ili podržavanja proizvodnje, zajedničkih komercijalnih aktivnosti internacionalizacije, zajedničkih laboratorija za testiranje i istraživanje, oživljavanja područja i pokretanja kooperativnih procesa za inovaciju. Praksa korištenja termina „klaster“ bez pridjeva potiče još od evropske politike o industrijskim zonama stare 30 godina, koja se razvijala sve do nastanka aktuelne politike inovativnih klastera. U Italiji je ovaj proces djelovao zajedno sa širokim formativnim historijatom uvodeći zone koje su u početku smatrane malim i kompaktnim jedinicama da bi kasnije postale veće i prostranije što je posljedica značajnog strukturalnog razvoja koji je uticao na poslovne modele u posljednjem stoljeću. Industrijske zone su osmišljene još krajem 19. stoljeća ali su izgrađene tek u drugoj polovini 20. stoljeća i to velikom brzinom s obzirom na krizu koja se javila osamdesetih i devedesetih. Oni su pronašli plodno tlo za aktivnosti u okviru linearnih konkurentnih razvojnih šema gdje su inovacije povremene i „izvan procesa“ (strogo prethodeći proizvodnji i tržišnim procesima, a proizvodnja je sužena što znači da je lanac sektora sam po sebi ograničen na područje samih industrijskih zona). Danas je ovaj organizacioni sistem učinkovit samo u „osnovnim“ sektorima, tj. u sektorima s ograničenim tehnološkim napretkom i ograničenim prostorom u kojem sektor djeluje. Nasuprot tome, u posljednjih 20 godina većina proizvoda je postala dosta složena uključujući tehnologije i karakteristike koje zahtijevaju (barem u evropskom proizvodnom kontekstu) fragmetirane i konvergentne sposobnosti. Također, proizvodi su predmeti procesa koji jako brzo zastarijevaju i koji zahtijevaju proizvodno renoviranje koje se obavlja u i hodu i obuhvataju osnovni koncept životnog ciklusa proizvoda, te uvode pojam „generacije proizvoda“. U tom
smislu, sveukupni razvojni proces počinje s početnim konceptom i traje do same zastarjelosti strukture proizvoda, kada se nemogućnost za napredak/inovacije javlja isljučivo s promjenom u konceptu. Ovaj novi poslovni model koji se razvija još od početka 2000. godine a povezan je s potrebama visoke specijalizacije, bazira se na strukturiranim lancima znanja, te difuznim i dugim proizvodnim lancima. U ovakvom procesu pažnja kreatora politike i intervencije potpore prelazi na koncept „inovativnog klastera“ zamišljenog kao raskrsnica za puteve istraživanja koji teže ka zajedničkim rješenjima vezanim za kompleksne proizvode. Kao što je jasno identifikovano i zacrtano u politikama Evropske unije, inovativni klasteri djeluju u vidokrugu realizacije otvorenih inovacija podržavajući širenje poslovnih modela u industrijskim lancima (od primarne važnosti za MSP) povezanih s posebnim područjima ili izvan njih (u pogledu makroregija). Fokus ovog izvještaja je na inovativnim klasterima u skladu sa posebnim pravilima i dokumentima Evropske unije koji su sačinjeni s ciljem da podrže konkretne politike klastera1 koje određuju dva primarna referentna modela: -inovativni klaster2: strukture i grupe organizovane u samostalnim sektorima (poput inovacijskih start-up, malih, srednjih i velikih preduzeća, organizacija za istraživanje i širenje znanja, neprofitnih organizacija i njihovih relevantnih ekonomskih operatera) koji za cilj imaju povećanje inovativnih aktivnosti kroz promociju, zajedničko korištenje struktura, razmjenu vještina i znanja i doprinos prenošenju vještina, stvaranju mreža, širenje informacija i saradnje između preduzeća i drugih subjekata klastera (sve ove aktivnosti se mogu identifikovati kao: oživljavanje područja); -tehnološka platforma: forumi sudionika kojima rukovodi industrija i koji su uspostavljeni kako bi razvili inovativne agende (strateško istraživanje i inovativne agende) kratkoročno i dugoročno, te kako bi razvili trajektorije (tehnološke razvojne puteve s planovima realizacije) korisne za kreatora politike u definisanju strateških i interventnih alata (programa rada). Evropska komisija vjeruje u ulogu inovativnog klastera koja je zamišljena u vidu područnih subjekata koji su sposobni da igraju primarnu ulogu3 na polju regionalnih strategija pametne
1 Prema klasterima svjetske klase u Evropskoj uniji, Saopćenje Evropske Komisije COM (2008) 652 finalna 2 Reference: I)Član 2 Definicije, (92), Regulativa Evropske Komisije (UE) br. 651/2014 od 17. juna 2014. uključujući i deklaraciju s kategorijom pomoći koja je kompatibilna s unutrašnjim tržištem u primjeni članova 107 i 108 Sporazuma; II)Član 1.3, s), Okvir Državne pomoći za istraživanje, razvoj i inovacije, Saopćenje Evropske Komisije, 2014/C 198/01 3 Uloga klastera u strategijama pametne specijalizacije, Evropska Komisija GD za Istraživanje, 2013
specijalizacije (S3) za realizaciju Inicijative Inovativne Unije4 i jačanje veza i mreža između Malih i Srednjih Preduzeća (MSP). U isto vrijeme5 tehnološke platforme su identifikovane kao refererentni sektorski subjekti za bolju realizaciju programa Horizon 20206, te bi one trebale biti uključene u start-up procese za proces stvaranja konsenzusa o evropskim odredbama i mjerama. Kako je navedeno, postaje sve jasnije kako se ove dvije identifikovane kategorije mogu razlikovati na osnovu namjene. Inovativni klasteri koji su na kraju postali aktivni činioci u strategijama i realizaciji interventnih mjera na određenom području igraju čak i posebnu ulogu subjekata implementacije. Tehnološke platforme su prikladni alati za mehko upravljanje osmišljeni za učešće subjekta u definisanju strategija i programa rada na evropskom nivou a da ne igraju direktnu ulogu u izvršnim djelatnostima i uslugama koje pružaju subjekti. Potpuni pregled na evropskom nivou bi trebao skrenuti pažnju čak i na progresivno uspostavljanje subjekata koji djeluju pod nazivom „Zajedničke tehnološke inicijative i Javno privatna partnerstva“, čija je uloga sprovođenje aktivnosti koje se odnose na programe strategije i realizacije. U sljedećim poglavljima, postat će očito kako ovi alati šire tradicionalni koncept područnog grupisanja koji karakteriše inovativne klastere na evropskom nivou. U tom pogledu, sistem koji je uspostavila Evropska komisija garantuje funkcionalnu jasnoću i obavlja periodičnu reviziju za ispitivanje valjanosti svake priznate organizacije, ali u isto vrijeme se pojavljuju i nejasnoće u definicijama na regionalnom i nivou pojedinačnih zemalja, te na strateškom i implementacionom polju. Prijedlog koji je uključen u Nacionalni istraživački program u Italiji (Programma Nazionale della Ricera) 2011-2013 je imao je za cilj da obezbijedi racionalizaciju subjeka. Prijedlog međutim, nije usvojen ali i pored toga mnogi subjekti se međusobno prepliću (centri izvrsnosti, centri tehnologije i inovacije, centri kompetencija, državni tehnološki klasteri, itd.). Neuspjeh ovog pokušaja se može ponovo povezati sa raznolikošću i akumulacijom prijašnjih strategija koje se nikada nisu prilagodile/filtrirale novim metodama i scenarijima. Na ovaj način, poduzete mjere stvaraju nered te stoga ne podržavaju glavne korisnike, tj. MSP. Na organizacijonom polju, referentni subjekti su klasterske organizacije organizacije, ali Evropska komisija ne nudi smjernice i ne postavlja prioritete. Na ovaj način, razne mogućnosti se uzimaju u obzir kada govorimo o pravnim subjektima i modelima upravljanja
4 Vodeća inicijativa strategija Evropa 2020: Inovativna Unija, Saopćenje Evropske Komisije, COM (2010) 546 finalna 5 Strategija za Evropske tehnološke platforme: ETP 2020, Radni dokument osoblja Evropske komisije, SWD (2013) 272 6 „Horizon 2020“ Okvirni program za istraživanje i inovacije, Saopćenje Evropske Komisije, COM (2011) 808
koji su često usko povezani s konkretnim ekolišnim sektorom. U tom smislu Evropska komisija djeluje kroz Evropski klasterski opservatorij7 i Evropski sekretarijat za analizu klastera8 (ESAK). Potonji nastavlja sa sistematskom kontrolom provedenih funkcija i operativnom efikasnošću nastalih inovacijskih klastera. Unatoč tome, treba uzeti u obzir da u isto vrijeme, raspisani pozivi još uvijek smatraju pogodnima klastere koji nisu ozvaničeni (subjekti koji posluju zahvaljujući podršci važnih predstavnika koji su jako bitni u pogledu zahtjeva pravnih subjekata).
Tabela 1. Mapiranje klastera u projektnim aktivnostima
Naziv klastera Država/Regija Referentni sektor (pomorskih i sličnih tehnologija)
Pomorski tehnološki klaster FVG Friuli Venezia Giulia - Italija
Pomorske tehnologije
Jadranski pomorski klaster Hrvatska Brodogradnja MarC Hrvatska Pomorski sektor
Cluster Arredo e Sistema Casa Friuli Venezia Giulia-Italija Namještaj i kućni sistemi CBM-Klaster pametnog zdravlja Friuli Venezia
Giulia - Italija Pametno zdravlje
COMET Friuli Venezia Giulia - Italija
Komponente i elektromehanika
DITEDI Friuli Venezia Giulia-Italija
Informacijske i komunikacijske tehnologije
Legno Arredo del Trevigiano Veneto-Italija Drveni namještaj Klaster plastičara i alatničara Federacija Bosne i
Hercegovine Plastika i alat
Klaster DRVO Republika Sprska-BiH Prerada drveta i namještaj Nacionalni Tehnološki Klaster- Cluster Trasporti Italia 2020
Italija Transportne tehnologije
C.2 Klasteri koji djeluju u sektoru pomorskih tehnologija KLASTER
Naziv klastera Klaster pomorskih tehnologija regije Friuli Venezia Giulia Klaster pomorske tehnologije FVG (Italija)
Područje u kojem klaster djeluje
Regionalno
Referentni ekonomski sektori
Tehnologije vezane za gradnju brodova i čamaca, pučinske i ostale proizvodne lance, prevoz, logistiku, usluge navigacije i plovila za razonodu
Opis aktivnosti Zastupanje: pružanje podrške upravi u definisanju politika i praksi za određeno područje, jačanje lokalne i međunardone saradnje, povećanje aktivnosti vezanih za vanjske subjekte i povećanje
7 Portal klastera Evropske unije: http://ec.europa.eu/growth/smes/cluster/observatory/ 8 www.cluster-analysis.org
vidljivosti u kontekstu područne saradnje. Opservatorij za tehnologiju i obuku: tehnologije i posebne vještine, trajektorije za prepoznavanje potreba razvoja i obrazovanja.
Oživljavanje područja: jačanje sistema istraživanja kroz pružanje potpore preduzećima pa čak i kroz realizaciju mrežnih aktivnosti, poboljšanje rezultata istraživanja, pomoć preduzećima u da lakše dođu do kapitala i pružanje podrške za potrebe usavršavanja na određenom području. Kultura i obuka: identifikovanje potreba i rješavanje nedostataka u postojećem sistemu usavršavanja, uspostavljanje trajnih metoda za edukaciju/obuku i širenje pomorske kulture pa čak i kroz korištenje konkretnih uputa. Usluge: Pordška razvoju projekata istraživanja i inovacija
Opis usluga Služba za upravljanje projektima: pružanje podrške saradnicima i subjektima za razvoj projekta i traženju partnera, smjernice za učešće na tenderima, izrada nacrta prijedloga projekta, odnosi sa finansijskim agencijama, pružanje podrške rukovodstvu projekta, saopćavanje i razmjena informacija o rezultatima.
Opis glavnih procesa umrežavanja
Uspostavljanje i neprestano praćenje regionalnih foruma za pomorske tehnologije, čija je svrha da ažurira najnovije informacije o regionalnoj strategiji pametne specijalizacije. Kordinacijska uloga Radne grupe pomorske mobilnosti u okvirima „Nacionalnog transportnog klastera Italija 2020“ Učešće i podrška aktivnostima BLUEMED inicijative i aktivnostima saradnje u Jadransko-jonskim, crnomorskim i istočnomediteranskim područjima.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
Fincantieri: Jedna od najvećih svjetskih kompanija za brodogranju je aktivna i na području projektovanja i izgradnje izuzetno kompleksnih brodova s visokom dodatnom vrijednošću, trgovačkih i vojnih brodova, od opslužnih brodova pa do mega jahti. Svjetski lider u oblastima krstarenja i vojnog pomorstva. Monte Carlo Yachts (Jahte Monte Carlo): čiji je osnivač franuska Beneteau grupacija, vodeći svjetski proizvođač jedrilica. Kompanija Monte Carlo Yachts je svjetski referentni subjekat za proizvodnju FRP motornih jahti dužine od 20 pa do 32 metra. Wärtsilä Italija: dio Wärtsilä korporacije, finske kompanije – lidera u energetskim rješenjima u cjelokupnom životnom ciklusu za globalna pomorska i energetska tržišta. U Trstu, portofolio proizvoda obuvata kategorije sa četverotaktnim motornim proizvodima kao i pogonske proizvode i usluge. Lloyd's Register EMEA: vodeće svjetsko klasifikacijsko društvo s
tehničkim uredom u Trstu specijalizovano za reviziju dizajna putničkih brodova i mega jahti. Gore navedeni subjekti predstavljaju referentne subjeke na regionalnom nivou za razvoj i očuvanje strateških proizvodnih lanaca za konkretnu teritoriju. Osim toga, oni pružaju podršku koja je od primarne važnosti za definisanje tehnoloških trajektorija i srednjoročnih trendova.
Prisustvo i uloga vodećih istraživačkih subjekata
Univerzitet u Trstu: univerzitet na državnom nivou relevantan za Jadransko-jonsko područje u oblasti pomorskog inženjeringa. Univerzitet u Udinama: referentni univerzitet za oblasti mehanike i mašinskih postrojenja koja se primjenjuju u pomorskom sektoru. Međunarodna Škola za Napredne Studije (SISSA) međunarodna škola i centar izvrsnosti za oblasti matematike koja se primjenjuje u inženjerstvu. Nacionalni institut okeanografije i eksperimentalne geofizike (OGS): međunarodno orjentisana javna istraživačka ustanova koja se fokusira na pomorska i područja plave tehnologije. CETENA: istraživačka kompanija FINCANTIERI grupacije koja radi na osnovnom istraživanju, industrijskom istraživanju i razvoju u sektoru pomorske izgradnje i pogona, te konsultacija u pomorskom sektoru. Gore navedeni subjekti su referentni subjekti za razvoj različitih kolaborativnih aktivnosti između javnog i privatnog sektora na regionalnom, državnom i evropskom nivou.
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM Službeni naziv organizacije za upravljanje klasterom
Maritime Technology Cluster S.c.ar.l. (Pomorski tehnološki klaster)
Država Italija Regija (NUTS II) Friuli Venezia Giulia Pokrajina (NUTS III) Gorizia Adresa Via Callisto Cosulich 20, Monfalcone Broj telefona +39 0481 723440 Email adresa [email protected] Web stranica www.marefvg.it Pravni subjekat Konzorcijum sa ograničenom odgovornošću Godina osnivanja 2012. Dimenzije privrednih sektora
600-800
Broj subjekata koji 100
sarađuju s klasterom Broj saradnika 42 (18 saradnika drugog nivoa grupisanih u MSP konzorcijumu)
KLASTER Naziv klastera Adriatic maritime cluster (Jadranski pomorski klaster) - Hrvatska Područje u kojem klaster djeluje
Državno
Referentni ekonomski sektori
Gradnja i popravak brodova, izrada čamaca, tehnologije vezane za brodove i izradu čamaca
Opis aktivnosti Zatupanje: saradnja s predstavnicima javne uprave, učešće u aktivnostima s naglaskom na operativne programe u okviru finansijskog perioda EU 2014-2020, umrežavanje s poslovnim partnerima, organizovanje sastanaka radi razmjene informacija. Oživljavanje područja: istraživanje i razvoj na područjima „zelenog“ prevoza, napredne strukture prevoza, pametni i sigurni sistemi prevoza, inovativne usluga prevoza, razvoj istraživanja u pomorskom sektoru s fokusom na male kompanije za brodogradnju u saradnji sa R&D, povećanje dostupnosti, korištenje i poboljšanje kvaliteta informacionih i komunikacionih tehnologija. Kultura i usavršavanje: ulaganje u obrazovanje i stvaranje radnih mjesta, promovisanje društava s digitalnom inkluzijom, promovisanje ideje društvenog poduzetništva i društvene odgovornosti Usluge: realizacija zajedničkih projekata radi poboljšanja konkurentnosti malih i srednjih preduzeća s posebnim naglaskom na inovacije i prenos novih tehnologija.
Opis usluga Podržavanje aktivnosti vezane za razvoj pomorskog sektora, s posebnim naglaskom na mali sektor brodogradnje, organizovanje i usklađivanje ativnosti klastera, promocija aktivnosti klastera i njegovih članova, poboljšanje konkurentnosti kompanija pomorskog sektora, razmjena informacija o potencijalnim programima i projektima podrške, saradnja sa istraživačkim organizacijama
Opis glavnih procesa umrežavanja
S ozbirom na zajedničke aktivnosti, koordinator projekta će moći prikupiti sredstva za izgradnju moderne energetski učinkovite hale s tehničkom opremom koja će omogućiti širok dijapazon istraživačkih i proizvodnih projekata svakog člana. Zahvaljujući mogućnostima rada na jednom zajedničkom području, poznanstvo između pojedinačnih kompanija će se proširiti što će dovesti do međusobne razmjene znanja i iskustava.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
Novalis shipbuilding and engineering: Inženjerijska kompanija koja nudi inženjerijska rješenja za gradnju brodova i instalacija, te za
procese izgradnje na kopnu i moru. Također, ova kompanija nudi širok dijapazon usluga, od idejnog rješenja, raznih proračuna, osnovnog inženjeringa pa do detaljnog inženjeringa i proizvodnje. Riva boat: gradnja, projektovanje i popravak brodova
Chrom Nautica d.o.o.: Specijalizirana kompanija za proizvodnju
inox opreme za brodove, čeličnih ograda i svega što se može napraviti od nehrđajućeg čelika. Manikela d.o.o.: Kompanija specijalizirana za gradnju, popravke i održavanje plastičnih čamaca.
Prisustvo i uloga vodećih subjekata za istraživanje
Pomorski fakultet univerziteta u Splitu: Fakultet koji obuhvata oblasti pomorske plovidbe, pomorskog inženjeringa, pomorskih elektrotehničkih i informacijskih tehnologija, te pomorskih sistema i procesa. CroNoMar-Pomorski inovacijski centar Inavis: CroNoMar podržava inovacije u pomorskom/morskom sektoru tako što omogućava saradnju s globalno orjentisanim kompanijama, udruženjima, klasterima, obrazovnim institucijama, R&D sektorom i pojedincima koji posjeduju znanja i vještine iz ovog područja.
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM Službeni naziv organizacije za upravljanje klasterom
Adriatic maritime cluster (Jadranski pomorski klaster)
Država Hrvatska Regija (NUTS II) Jadranska Hrvatska Pokrajina (NUTS III) / Adresa Hrvatske mornarice 1h, 21 000, Split Broj telefona +385 21 612 673 Email adresa [email protected] Web stranica http://maritimecluster.eu/ Pravni subjekat Udruženje Godina osnivanja 2015. Dimenzije privrednih sektora
Broj subjekata koji sarađuju s klasterom
Broj saradnika 13
KLASTER Naziv klastera Pomorski klaster – MarC (Hrvatska) Područje u kojem klaster djeluje
Državno
Referentni ekonomski sektori
Gradnja i popravak brodova, izrada čamaca, tehnologije vezane za gradnju brodova i čamaca, transport
Opis aktivnosti Zastupanje: umrežavanje i saradnja s međunarodnim klasterima, organizovanje sastanaka radi razmjene informacija Kultura i usavršavanje: tematski sastanci i radionice Usluge: podrška razvoju projekata
Opis usluga Razvoj projekata, promocija inovacija i konkurentnosti, saradnja s međunarodnim klasterima i stvaranje novih komunikacijskih kanala, praćenje tržišnih trendova i inovacija, održavanje tematskih sastanaka i radionica.
Opis glavnih procesa umrežavanja
Uspostavljena saradnja s dva evropska klastera: italijanski mare FVG i francuski PoleMER. Pored poslovne i naučne saradnje koja se može postići između članova klastera, također postoje mogućnosti za sastavljanje zajedničke aplikacije raznim fondovima. Potpisan ugovor o saradnji između MarC i italijanskog klastera mareFVG. Ovaj ugovor ima za cilj širenje znanja i iskustava, istraživanje i obrazovanje u različitim sektorima.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
Brodogradilište Viktor Lenac: Jedan od vodećih brodogradilišta za popravku brodova, konverzije i offshore na Mediteranu. Računarski sistemi za brodogradnju Uljanik d.o.o.: Kompanija specijalizirana za razvoj i realizaciju CAE/CAD/CAM i PDM sistema u industriji brodogradnje. Jadrolinija: Kompanija za pomorski prevoz putnika i tereta.
Prisustvo i uloga vodećih subjekata za istraživanje
Brodarski institut: Glavne aktivnosti su istraživanje pomorskih tehnologija, razvoj i projektovanje plovila kao i istraživanje u području zelene tehnologije. Fakultet elektrotehnike, mašinstva i brodogradnje (FESB): Sastoji se iz pet instituta od kojih je jedan Institut za mašinstvo. Ovaj institut je uključen u projektovanje mehaničkih struktura, pitanja mehaničke energije, te u dizajn i izgradnju u oblasti brodogradnje. Pomorski fakultet-Univerzitet u Splitu: Fakultet koji obuhvata oblasti pomorske plovidbe, pomorskog inženjeringa, pomorske elektrotehničke i informacijske tehnologije, te pomorskih sistema i procesa. Tehnički fakultet-Univerzitet u Rijeci: Pored aktivnosti podučavanja, ovaj fakultet se također bazira na naučno istraživanje u oblasti brodogranje i tehnologija pomorskog inženjerstva
Istarska županija- Centar za istraživanje metala – MET.R.IS.:
Nudi usluge kvalitetnog testiranja proizvoda i materijala, kreiranja novih proizvoda ili poboljšanja postojećih, stvaranja novih ideja i procesa istraživanja, te razvijanje privatnih i javnih sektora. Končar – Institut za elektrotehniku d.d.: Glavne aktivnosti podrazumijevaju istraživanje u oblasti transformatora, rotirajućih mašina, prekidača, vjetroturbina i šinskih vozila. Ovaj institut nudi svoja vlastita rješenja za kontrolu i nadgledanje elektroenergetske opreme i sistema, obnovljivih resursa i opreme za željeznice.
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM Službeni naziv organizacije za upravljenje klasterom
Pomorski klaster – MarC (Hrvatski klaster konkurentnosti pomorske industrije)
Država Hrvatska Regija (NUTS II) Kontinentalna Hrvatska Pokrajina (NUTS III) / Adresa Radnička cesta 80, 10 000 Zagreb Broj telefona +385 1 6286 800, +385 1 6286 801 Email adresa [email protected] Web stranica http://www.marc.hr/ Pravni subjekat Udruženje Godina osnivanja 2013. Dimenzije privrednih sektora
/
Broj subjekata koji sarađuju s klasterom
/
Broj saradnika 28
C.3 Klaster koji djeluje u sektorima vezanim za pomorske tehnologije
KLASTER Naziv klastera Cluster Arredo e Sistema Casa
(Klaster za namještaj i kućne sisteme) – Italija Područje u kojem klaster djeluje
Regionalno
Referentni ekonomski sektori
Klaster za namještaj i kućne sisteme
Opis aktivnosti „Arredo Klaster“, kojeg je identifikovala regionalna uredba 03/2015, je inovativni klaster kućnih sistema koji realizuje inicijative za razvoj i menadžment potonjeg. Ovaj klaster ima za cilj povećanje inovativnih aktivnosti kroz promociju, zajedničko korištenje objekata, razmjenu i prenos vještina i znanja, efikasne doprinose stvaranju mreže, širenje informacija i saradnju između preduzeća i drugih subjekata koji pripadaju klasteru. Također, ciljevi klastera navedeni u statutu su sljedeći: promocija produktivnih sistema konkurentnog razvoja, pružanje usluga podrške inovativnim procesima u preduzećima, klasterima, zonama, mrežama preduzeća i svakom grupnom subjektu, te ponajviše poslovanju u oblasti drvenog namještaja i kućnih sistema.
Opis usluga Klaster Arredo pruža preduzećima sljedeće usluge: CERTIFIKATI: izdavanje jednog ili više certifikata za završeni kurs obuke po FSC® i PEFCTM standardima i međunarodnim propisima ISO 9001. MREŽE PREDUZEĆA: savjetodavna podrška za osnivanje, rukovođenje i razvoj mreža preduzeća INTERNACIONALIZACIJA: koordinacija grupnih promotivnih inicijativa za komercijalizaciju na državnom i međunarodnom nivou kroz učešće na sajmovima, poslovnim događajima i/ili izložbenim prostorijama. 3D: Realizacija modela, vizualni prikaz jedinica i 3D konfiguracije za preventivnu vizualizaciju proizvoda, detalja i dodataka. REKLAMIRANJE KLASTERA: kreiranje i razvoj novih sinergija s novim subjektima u oblasti oživljavanja područja kako bi ih učinili dostupnim preduzećima određenog produktivnog lanca.
Opis glavnih procesa umrežavanja
Uspostavljanje i nadgledanje fokus grupa za kućne sisteme koje su kreirane radi stalnog ažuriranja novih informacija o regionalnoj S3 strategiji.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
Mnoge izvrsne kompanije djeluju u regiji i one su zadobile važan tržišni udio kroz povećanje aktivnosti na poljima istraživanja i inovacije. Sljedeći subjekti se uzimaju kao primjeri
ključnih subjekata: Friul Intagli Industries SpA, Calligaris SpA, Snaidero Rino SpA, Valcucine SpA, Moroso SpA.
Prisustvo i uloga vodećih subjekata za istraživanje
CATAS SPA: referentni subjekti na nacionalnom nivou za testiranje i analizu namještaja. Uspostavljen je dobar broj saradničkih projekata sa centrom:
- LCA izvršena na 5 različitih sastanaka - Boje LCA; - Laboratorija za testiranje ambalaže
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM Službeni naziv organizacije za upravljanje klasterom
Cluster Arredo e Sistema Casa Srl Consortium
Regija (NUTS II) Italija Pokrajina (NUTS III) Udine Adresa Via Antica, 24/3
33048 San Giovanni al natisone (UD) Broj telefona +39 0432 755550 Email adresa [email protected] Web stranica www.clusterarredo.com Pravni subjekat Konzorcij s ograničenom odgovornošću Godina osnivanja 2007 Dimenzije predmetnog sektora
2014.godine, 2.890 preduzeća su poslovala u regiji Friuli Venezia Giulia čineći 30% ukupnog proizvodnog sektora. Ovaj procenat je poprilično velik u poređenju s podacima o Sjeveroistoku gdje sistem kućnih sistema bilježi 24,6 za sveukupne proizvodne aktivnosti.
Naziv subjekata koji sarađuju s klasterom
-Univerziteti u Udinama i Trstu s fakultetima inženjerstva, fizike i arhitekture; -Tehnički Industrijski Institut A. Malignani; -Catas Spa. Gore navedeni subjekti su referentni subjekti za realizaciju mnogih kolaborativnih aktivnosti unutar javnog i privatnog sektora na regionalnom i državnom nivou.
Broj saradnika Cluster Arredo nema preduzeća s kojima sarađuje.
KLASTER Naziv klastera Distretto di Biomedicina Molecolare del Friuli Venezia Giulia
(Klaster pametnog zdravlja Regije Friuli Venezia Giulia) - Italija Područje u kojem klaster djeluje
Regionalno
Referentni ekonomski sektori
Tehnologije vezane za sljedeće sektore: biomedicinski, biotehnološki (farmaceutska industrija, zdravi dodaci prehrani, kozmetika, poljoprivredno-prehrambeni sektor, sektor za zaštitu okoliša), bioinformatički (medicinska informatika i bioinformatika) i program Ambient-Assisted-Living-Program za stvaranje povoljnog životnog ambijenta (telemedicina, daljinska pomoć, zdravstvena automatizacija).
Opis aktivnosti Zastupanje: pružanje podrške upravama u definisanju politika i instrumenata radi podržavanja teritorijalnog razvoja, jačanja državne i međunarodne saradnje, jačanje svijesti o aktivnostima koje su izvršene na trećim područjima i povećanje vidljivosti vezane za područnu i prekograničnu saradnju. Opservatorij za tehnologiju i obuku: ažurirarno mapiranje nadležnosti, strukure javnih istraživačkih grupa i preduzeća koji djeluju u BioHighTech sektoru, prepoznavanje tehnologija, različitih funkcija, trajektorija (razvojnih puteva) za razvoj i potrebe obuke. Oživljavanje područja:jačanje sistema za istraživanje podržavanjem preduzeća; mapiranje i praćenje: inovacijskih potreba preduzeća, nadležnosti i infrastruktura sistema javnog istraživanja čak i kroz realizaciju mrežnih aktivnosti. Valorizacija rezultata istraživanja, pomoć preduzećima da dođu do kapitala, te zadovoljavanje potreba za usavršavanjem kroz konkretne aktivnosti. Kultura i obuka: identifikovanje i premošćavanje nedostataka vezanih za potrebe za obukom na konkretnom teritoriju, uspostavljanje i realizovanje dugoročnih procesa obuke i širenje kulture na osnovu prevencije, dobrog zdravlja i aktivnog starenja koji se oslanjaju na novu praksu obučavanja. Usluge: Pružanje podrške razvoju projekta u oblastima istraživanja i invoacija: realizovanje genetičke analize kroz Sekvenciranje nove generacije (NGS-Next Generation Sequencing) i slijedeće bioinformatičke analize dobijenih podataka; podržavanje pretkliničnih in vivo eksperimenata radi podsticanja razvoja novih farmaceutskih rješenja. Pružanje podrške digitalnim biobankama i malim životinjskim štalama.
Opis usluga 1. Usluga upravljanja projektom podrazumijeva:podržavanje saradnika i partnera u razvoju projekata i pronalasku odgovarajućih partnera, davanje smjernica za učešće u pozivima, pružanje podrške u izradi projektnih prijedloga, odnosi s finansijskim organizacijama, davanje podrške u upravljanju projektom, saopćavanje rezultata projekta;
2. Sekvenciranje, Sekvenciranje nove generacije (NGS) prikupljanje genetskih podataka i provođenje bioinformatičke analize;
3. Pretkliničko in vivo eksperimentisanje za razvoj novih farmaceutskih formula;
4. Izgradnja malih životinjskih štala za eksperimentalne svrhe.
Opis glavnih procesa umrežavanja
Uspostavljanje i stalno praćenje foruma Pametnog zdravlja koji su kreirani radi redovnog ažuriranja najnovijih informacija o regionalnoj strategiji pametne specijalizacije. Učešće na državnim forumima kroz zajedničke aktivnosti Nacionalnog Klastera Naprednih prirodnih nauka (Italija). Učešće u prekograničnom programu saradnje Italija-Slovenija, evropskim transnacionalnim programima saradnje (MED-CENTRALNA EVROPA, ALPSKI PROSTOR, JADRANSKO-JONSKI) i regionalnoj saradnji kroz ERDF alate. BioTTasa TT projekt: podrazumijeva digitalnu platormu s bazom podataka tehnoloških prijedloga nacionalnih javnih istraživačkih centara.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
TBS Group spa: preduzeće koje djeluje u biomedicinskom sektoru sa 2300 uposlenika širom svijeta i prometom od više od 230 miliona eura. Projektira i vrši nadzor nad vanjskim uslugama u Kliničkom inženjerstvu i IKT-u (informacijske i komunikacijske tehnologije), obezbjeđuje medicinsku opremu, pruža rješenja i usluge telemedicine, usluge E-Zdravlja i E-Uprave za javne i privatne socio-medicinske subjekte. Lima Corporate spa: multinacionalna kompanija sa sjedištem u regiji Friuli Venezia Giulia koja djeluje u medicinskom sektoru i nudi rješenja za ortopedsku hirurgiju koja je usmjerena na rekonstrukciju zgloba i stabilizaciju preloma. Kompanija upošljava 630 radnika i ima promet od 140 miliona eura. Insiel Mercato spa: razvija rješenja za E-Zdravlje i e-Upravu i time podstiče javne uprave da ponude najbolje usluge određenim zajednicama s ciljem omogućavanja građanima da postanu ključni akteri u situacijama kada koriste svoja prava. Ova kompanija ima više od 1000 klijenata i više od 200 uposlenika a ujedno je i referentna kompanija u Italiji za IT sektor. Biofarma spa: Industrija s više od 25 godina iskustva na zdravstvenim i wellness tržištima. Proizvodi kozmetiku, dodatke prehrani i medicinske uređaje u ime trećih strana. Upošljava 300 radnika a misija ove kompanije jeste da ponudi kompetentne, inovativne i proaktivne metode potkrijepljene profesionalnošću i povjerenjem. ALIFAX srl: preduzeće s više od 100 uposlenika, dobro poznato u Italiji u oblasti laboratoratorijske dijagnostike s posebnim fokusom na hematologiji, mikrobiologiji, serologiji, te poljima autoimuniteta. Gore navedeni subjekti su ustvari referentni subjekti na regionalnom nivou za razvoj i očuvanje strateških proizvodnih lanaca za određeno područje. Ova preduzeća također pružaju podršku koja je od primarne važnosti za definisanje tehnoloških trajektorija i srednjoročnih/dugoročnih trendova.
Prisustvo i uloga vodećih subjekata za izstraživanje
Univerzitet u Trstu: univerzitet relevantan na nacionalnom nivou koji obuhvata oblasti kliničkog i biomedicinskog inženjeringa, te prirodnih i medicinskih nauka. Univerzitet u Udinama: referentni univerzitet za prirodne i medicinske
nauke, te ljudske, veterinarske, poljoprivredno-prehrambene i okolišne biotehnologije.
Međunarodna škola za napredne studije (SISSA): međunarodna
škola i centar izvrsnosti za matematiku koja se primjenjuje na inženjersto i neuroznanosti. Onkološki referentni centar Aviano (CRO)- IRCS: naučni centar za oporavak i terapiju koji se fokusira na istraživanje i liječenje raka. Zdravstvena njega majke i djeteta i Centar za istraživanje i oporavak Burlo Garofalo (IRCSS): vrši aktivnosti istraživanja na polju biomedicine i organizacije inovacijskih modela zdravstva u smislu pomoći, obuke i prenošenja znanja vezanih za zdravlje majke i djeteta. Međunarodni centar za genetski inženjering i biotehnologiju ICGEB: razrađuje naučna rješenja visoke vrijednosti u oblasti molekularne genetike i biotehnologije. Elettra Sincrotrone Trieste: međunarodni multidisciplinarni istraživački centar koji primjenjuje sinhrotronsko svjetlo i elekronski laser u oblastima prirodnih nauka i nauka o materijalima. Azienda Sanitaria Universitaria Integrada di Trieste (ASUI TS) e Azienda Sanitaria Universitaria Integrata Udine (ASUI UD): oba univerziteta je priznala Zajednička međunarodna komisija i prepoznatljivi su kao akademski medicinski centri. Gore spomenuti subjekti su referentni subjekti za razvoj nekoliko saradničkih aktivnosti između privatnog i javnog sektora na regionalnom, državnom i evropskom nivou.
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM Službeni naziv organizacije za upravljanje klasterom
CBM – Centro di Biomedicina Molecolare S.c.ar.l.
Država Italija Regija (NUTS II) Friuli Venezia Giulia Pokrajina (NUTS III) Trst Adresa Strada Statale 14, Km 163, 5, 34149 Basovizza TS Broj telefona +39 040 375 7705 Email [email protected] Web stranica www.cbm.it Pravni subjekat Konzorcij ograničene odgovornosti Godina osnivanja 2004. Dimenzije predmetnog sektora
150 preduzeća, 15 javnih i socio-medicinskih istraživačkih institucija
Broj subjekata koji sarađuju s klasterom
122 privatne kompanije, 15 javnih i socio-medicinskih istraživačkih institucija
Broj saradnika 18, od kojih je 17 industrijskih preduzeća, 7 javnih ustanova i 4 ustanove sa statusom nezavisnog pravnog subjekta
KLASTER
Naziv klastera Agenzia per lo sviluppo del Distretto della componentistica e teromelettromeccanica COMET- (Agencija za razvoj komponenti i termoelektromehanike COMET) Italija
Područje u kojem klaster djeluje
Regionalno
Referentni ekonomski sektori
Mehanika, komponente, električni uređaji, sektori vazdušno-kosmičkog prostora i automobilski sektori
Opis aktivnosti -Animiranje područja: saradnja s institucijama i poduzetnički projekti; -Procjena kompatibilnosti programa javnih projekata s propisima i strateškim putevima kako bi ih uskladili s regionalnim resursima; -Praćenje i proučavanje glavnih odredaba koje se tiču izmjene u lokalnoj organizaciji vezano za izvore konkurentnih prednosti; -Promovisanje proizvodne kulture kao primarnog resursa radi očuvanja, unapređenja i razvoja; -Proširernje nadležnosti preduzeća i grupnih preduzeća i njihovih sklonosti ka inovacijama tokom svih faza proizvodnog lanca; -Jačanje pristupa tržištu preduzeća i asocijacije preduzeća bez ikakvih razlika u odnosu na uloge koje igraju u proizvodnom lancu; -Usluge usmjerene na promovisanje i oživljavanje proizvodnih zona, upravljanje mrežama preduzeća, upravljanje klasterom i upravljanje svakom grupacijom preduzeća ili samim preduzećem; -Pomoć i savjetodavne usluge vezane za nove organizacione modele, menadžment i kontrolu poslovnog procesa; -Savjetovanje u vezi vršenja anketa o tradicionalnim i rastućim tržištima, ispitivanja i analize tržišta za identifikaciju ciljanih područja i sektora.
Opis pruženih usluga Klaster COMET djeluje kao spona između područnih institucija, instruktora i mreže preduzeća, te podstiče stvaranje i razvoj novih projektnih ideja identifikujući potencijalne šanse za prikupljanje sredstava i podržavajući subjekte uključene u praktični projektni razvoj, te prati rezultate u završnoj fazi. Glavne usluge koje klaster COMET pruža su sljedeće: -Podrška projektu internacionalizacije s posebnim osvrtom na mehaniku, termoelektromehaniku, komponente, plastične materijale i metalurgiju. Ova usluga se pruža preduzećima ili grupama preduzeća koje su dio Klastera ili povezanim proizvodnim sektorima (dobavljačima).
-Organizacijske i savjetodavne usluge za realizovanje ekonomskih
i komercijalnih posjeta, privremenih ili trajnih izložbi, učešće na domaćim i stranim sajmovima ili drugim promocionim i komercijalnim događajima kada to zahtijevaju preduzeća ili grupe preduzeća. -Pomoć i rukovođenje državnim i internacionalnim događajima namijenjenim za promociju i komercijalizaciju proizvoda koje preduzeće ili određena grupa preduzeća razviju; -Savjetovanje, pomoć i rukovođenje poduzetničkim ili područnim marketinškim aktivnostima; -Pružanje pomoći, podrške i obuke u izdavanju certifikata; -Pomoć, promocija i rukovođenje grupama preduzeća; -Pružanje pomoći, obuke i savjeta oko procedura i potrebnih koraka za uspostavljanje klastera, poslovnih mreža i bilo kakve grupacije preduzeća; -Davanje smjernica i pomoći preduzećima u širem korištenju informatičkih i komunikacijskih tehnologija.
Opis glavnih procesa umrežavanja
Praćenje foruma za metalnu mehaniku radi omogućavanja konstantne integracije regionalne Strategije pametne specijalizacije. Saradnja s Italijanskim Tehnološkim klasterom „Pametne tvornice“ s ciljem zajedničke upotrebe istraživačke infrastrukture i doprinosa definisanju nacionalne Mape puta koja je usmjerena na to da poveća konkurentnost Italije u istraživačkim i proizvodnim inovacijama.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
Neki od vodećih preduzeća klastera: Cimolai Spa: Cimolai Spa je jedno od nanaprednijih preduzeća u oblasti metalnih konstrukcija. Posluje u Italiji i inostranstvu i specijalizirano je za gradnju: mostova, vijadukta, stadiona, stambenih i poslovnih zgrada, vojnih infrastruktura, zavarenih greda za pomorsku i kopnenu industriju, zapornica od nehrđajućeg čelika za tankere, cilindričnih i poligonalnih vodova za struju i telekomunikacije, cijevi velikih prečnika i debljine stijenke i brodskih trupova. Electrolux Spa: Švedski multinacionalni proizvođač kućnih aparata sa sjedištem Štokholmu. Brovedani Group Spa: Ova grupacija ima dostupne napredne produktivne i kontrolne sisteme za proizvodnju mehaničkih komponenti visokih standarda visoke tehnološke specijalizacije. Ova kompanija nudi napredne inženjerske usluge kako bi razvila gotove proizvode po mjeri kupca, napravljene uz pomoć dizajna i izrade prikladnih mašina (prilagođenih zahtjevima kupaca), integrisanih multitehnologija i izvana angažiranog menadžmenta proizvodnih linija. Danieli Spa: vodeća industrija za proizvodnju čelika i željeza, naročito aktivna u sektoru dugih proizvoda. Gruppo Cividale Spa: jedan od glavnih proizvođača posebnog ljevanog i kovanog čelika i željeza.
Prisustvo i uloga vodećih subjekata za istraživanje
Univerzitet u Udinama: referentni univerzitet za mašinstvo. Univerzitet u Trstu: referentni univerzitet za mašinstvo. LAMA FVG: Napredni mehatronički centar za industrijske inovacije CTN Intelligent Factories (Pametne Tvornice): Italijanski tehnološki klaster priznat od strane Ministarstva. Technology Pole „Andrea Galvani“ (Tehnološki centar „Andrea Galvani“): inkubator, centar za transfer tehnologija. Area Science Park (Naučni park): Konzorcij za naučno i tehnološko istraživanje u Trstu
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM
Službeni naziv organizacije za upravljanje klasterom
COMET – Cluster metalmeccanica Friuli Venezia Giulia
Država Italija Regija (NUTS II) Friuli Venezia Giulia Pokrajina (NUTS III) Pordenone Adresa Odvjetnički ured: Via Roveredo, 20/b
Sjedište: Piazzetta del Portello 2 Broj telefona +39 0434 241071 Email adresa [email protected] Web stranica www.distrettocomet.it Pravni subjekat Konzorcij ograničene odgovornosti Godina osnivanja 2009. Dimenzije predmetnog sektora
3.700
Broj subjekata koji sarađuju s klasterom
Broj saradnika Nije predviđen
KLASTER Naziv klastera Distretto Industriale delle Technologie Digitali
Industrijska zona digitalnih tehnologija - Italija Područje u kojem klaster djeluje
Regionalno
Opis aktivnosti -Praćenje ICT nadležnosti; -Razvijanje prioriteta konkretnog područja i novih tehnologija; -Podsticanje osnivanja novih centara izvrsnosti; -Podržavanje multidisciplinarnih pristupa uključujući ICT unutar ključnih kompetencija; -Promovisanje domaćih i međunarodnih veza i odnosa; -Promovisanje i briga o vizualnom identitetu i kvalitetu brenda distrikta kroz područne marketinške aktivnosti; -Omogućavanje stvaranja i razvoja resursa i struktura koje potpomažu konkurentski razvoj kompanija u zoni i stvaraju zajedničke beneficije; -Unapređenje ekoloških, pejzažnih i prirodnih uslova u zoni; -Unapređenje koordinacije s ciljem reorganizacije politike za konkkonkretnu teritoriju, te razvoj infrastrukturalnih i industrijskih sistema; -Podupiranje inovativnih aktivnosti usmjerenih ka podsticanju intenzivne interakcije, zajedničkog korištenja i razmjene znanja i iskustava, kao i doprinosa transferu, umrežavanju i širenju tehnologija.
Opis pruženih usluga Provjera pravnog statusa; seminari, radionice i manifestacije; DITEDI Mreža; ugovor s Banca di Udine; web monitoring; optička vlakna; Centar znanja DITEDI; bilten; plasman; posebna obuka; savjetovanje u vezi finansija, istraživanja i inovacija; podrška: podrška internacionalizaciji preduzeća; web monitoring za internacionalizaciju; reputacija brenda; online savjetovanje.
Opis glavnih procesa umrežavanja
DITEDI promoviše redovne sastanke radi jačanja mreže udruženih preduzeća što bi osnažilo sektor i pozabavilo se pitanjima fragmentacije mikro preduzeća i MSP-a, jedinstvene karakteristike sektora.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
Mnoga udružena preduzeća su nosioci promjena i inovatori u ICT procesima. Osim toga, teško je navesti listu svih vodećih preduzeća koji su dio zone. Sljedeći subjekti su navedeni samo kao primjer, ali oni ustvari ne predstavljaju sve sudionike: EUROTECH: misija ovog subjekta je da integriše najsavremenije računarske i komunikacijske tehnologije kako bi razvio inovativna rješenja koja bi garantovala komparativnu prednost našim klijentima, te im omogućila da se nose sa izvanrednim napretkom digitalnih tehnologija.
BEANTECH: doprinosi razvoju infrastrukture u smislu sigurnih i
prilagodljivih programskih rješenja u mrežnom oblaku; mi oslobađamo potencijal podataka kako bismo podržali vaše odluke; razvijamo ad-hok aplikacije koje zadovoljavaju vaše poslovne potrebe. INASSET: jedan je od najznačajnijih telekomunikacijskih operatera u sjeveroistočnoj Italiji koji se oslanja na Centar podataka i čija je primarna infrastruktura locirana blizu Udina, te predstavlja jedan od najvažnijih italijanskih centara za međusobnu konekciju državnih i međunarodnih mreža optičkih vlakana.
Prisustvo i uloga vodećih istraživačkih subjekata
Università di Udine Naučni Park Friuli Innovazione Privatna preduzeća s visokom stopom ulaganja u istraživanje
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM
Formalni naziv organizacije za upravljanje klasterom
DITEDI – Distretto Industriale delle Technologie Digitali S.c.ar.l.
Država Italija Regija (NUTS II) Friuli Venezia Giulia Pokrajina (NUTS III) Udine Adresa Via L'Aquila 1, Tavagnacco Broj telefona +39 0432 1698013 Email [email protected] Web stranica www.ditedi.it Pravni subjekat Konzorcijum s ograničenom odgovornošću Godina osnivanja 2009. Dimenzije predmetnog sektora
6-700 operatera
Broj subjekata koji sarađuju s klasterom
120
Broj saradnika Ova zona uključuje oko deset javnih i privatnih saradnika i 110 povezanih preduzeća
KLASTER Naziv klastera Drveni namještaj pokrajine Treviso (Legno Arredo del
Trevigiano)-Italija Područje u kojem klaster djeluje
Subregionalno (Regija Veneto)
Referentni ekonomski sektori
Drvo, namještaj (finalni proizvodi i komponente) (naročito podrazumijeva proizvodnju namještaja za kuhinje, kupatila, proizvodnju stolova i uredskog namještaja i u manjoj mjeri namještaja za pomorski sektor) (NACE kodovi 16 i 31).
Opis aktivnosti Animiranje područja: jačanje istraživačkih sistema pružanjem podrške preduzećima čak i kroz realizaciju mrežnih aktivnosti, poboljšanje rezultata istraživanja, pomoć preduzećima da lakše dođu do kapitala, te pomoć kod zadovoljavanja potreba za obukom i usavršavanjem. Usluge: poticanje razvoja istraživačkih i inovacijskih projekata
Opis usluga Usluge upravljanja projektom: pružanje podrške saradnicima i subjektima u razvoju projekata i potrazi za partnerima, davanje smjernica za učešće na tenderima, izrada nacrta projektnih prijedloga, uspostavljanje veza za finansijskim agencijama, pružanje podrške u upravljanju projektima, objava i saopćavanje rezultata.
Opis glavnih procesa umrežavanja
Uspostavljanje i stalno praćenje regionalnih foruma radi redovnog ažuriranja informacija o regionalnoj strategiji pametne sepcijalizacije.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
MEDIA PROFILI-S.R.L. 3B – S.P.A. VENETA CUCINE S.P.A. A.L.F. UNO S.P.A. PIANCA S.P.A. MOBILCLAN – S.P.A. GIRASOLE – S.P.A. ARKO S.P.A. BATTISTELLA S.P.A. – STILCURVI S.R.L. Gore navedeni subjetki su referentni subjekti na regionalnom nivou za razvoj i očuvanje strateških proizvodnih lanaca za predmetno područje. Također, ovi subjekti pružaju podršku koja je od primarnog značaja za definisanje tehnoloških trajektorija i srednjoročnih/dugoročnih trendova.
Prisustvo i uloga vodećih aktera istraživanja
Univerzitet u Padovi Univerzitet u Veneciji - Ca’ Foscari i IUAV
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM Službeni naziv organizacije za upravljanje klasterom
UNINT (organizacija koju je regija Veneto nedavno imenovala službenim predstavnikom klastera (BUR 43/maj 2016).
Država Italija Regija (NUTS II) Veneto Pokrajina (NUTS III) Treviso Adresa Piazza delle Istituzioni, 11 Treviso Broj telefona +39 0422 294254 Email [email protected] Web stranica http://www.unint.it Pravni subjekat Konzorcij Godina osnivanja 2004 Dimenzije predmetnog sektora
Klaster se sastoji od cca. 450 kompanija (ograničene odgovornosti)
Broj subjekata koji sarađuju s klasterom
20
Broj saradnika 1
KLASTER Naziv Klaster plastike i alata – Bosna i Hercegovina Podučje u kojem klaster djeluje
Regionalno
Referentni sektor Tehnologije vezane za savjetovanje, obradu plastike i slične aktivnosti
Opis aktivnosti Zastupanje: unapređenje konkurentnosti udruživanjem kompanija i institucija, poboljšanje i promovisanje interesa proizvođača alata i prerađivača plastike kroz zajedničke aktivnosti vezane za marketing, istraživanje i razvoj, poboljšanje kvaliteta proizvoda, zastupanje interesa članova, omogućavanje protoka informacija pravne i komercijalne prirode, rješavanje problema vezanih za poslovne aktivnosti proizvodnje plastičnih proizvoda i razvojnih alata radi povećanja dodane vrijednosti po jedinici proizvoda, povećanje proizvodnog kapaciteta. Opservatorij za tehnologiju i obuku: omogućavanje pristupa visokim tehnologijama kroz osnivanje tehnoloških centara i saradnju s tehnološkim parkovima i naučnim institucijama u BiH. Oživljavanje teritorije: povećanje stope inovacijkih i istraživačkih projekata, povećanje produktivnosti i broja zaposlenih, te bolje korištenje izvora energije, stabilizovanje lokalne porezne osnovice, uklanjanje prepreka za razvoj Kultura i obrazovanje: pristup znanju i visokim tehnologijama kroz Tehnološki centar mašinskih alata (Machine Tool Technology Center – MTTC). Usluge: Promocija klastera i njegovih članova, umrežavanje, obuka, razmjena informacija i promocija biznisa.
Opis usluga Poslovno savjetovanje i istraživanje tržišta, edukacija iz CAD/CAP/CAM tehnologija, uključivanje u složenije zadatke, za firme koje pružaju konsalting usluge menadžerima i klasterima, razmjena iskustava, usluge angažovanja eksperata, bolji pristup stručnim i međunarodnim institucijama i fondovima za podršku uravnoteženom regionalnom razvoju.
Opis glavnih procesa umrežavanja
Udruživanjem u klaster postiže se bolji kvalitet prozvodnje, povećani kapacitet proizvodnje, proširenje tehnoloških mogućnosti za proizvodnju, uspostavljanje kontakata, saradnja i tržište s tehnološkim parkovima i drugim klasterima u Evropi.
Pisustvo i uloga vodećih preduzeća
Mirna d.o.o. – aktivnosti vezane za proizvodnju plastičnih cijevi i cjevovoda za dovod vode i plina, kanalizaciju, drenažu tla i zaštitu kablova.
.IDEA-Co – Konsalting agencija koja pruža usluge uspostave kvalitetnog sistema upravljanja u skladu sa međunarodnim standardima u oblasti obrade metala, mašina i mašinske opreme, te istraživanja i razvoja
Prisustvo i uloga vodećih obrazovnih subjekata
Univerzitet u Tuzli: Tehnološki fakultet kao obrazovno-naučna, naučno-istraživačka i stručna institucija koja nudi kvalitetno obrazovanje u oblasti kemije i mašinskih materijala kroz inovativne obrazovne tehnologije i savremene metode istraživanja
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM
Službeni naziv organizacije koja upravlja klasterom
Klaster plastike i alata
Država Bosna i Hercegovina Regija Federacija Bosne i Hercegovine Pokrajina - Adresa Gradaščevića No. 1 Telefon +38735 706 040, +38761 747 101 Email adresa Idea_co©bih.net.ba Web adresa http://www.kpabih.com.ba/ Pravni subjekat Udruženje Osnovano 2007. Dimenzije predmetnog sektora
Broj subjekata koji sarađuju s klasterom
Broj uposlenika/članova 9
KLASTER Naziv Klaster „DRVO“ – Bosna i Hercegovina Područje u kojem klaster djeluje
Regionalno
Referentni ekonomski sektor
Tehnologije vezane za obradu drveta i srodne aktivnosti: drvna industrija i industrija proizvodnje namještaja
Opis aktivnosti Zastupanje: zajednička saradnja između preduzeća za obradu drveta radi postizanja bolje pozicije na tržištu, saradnja sa predstavnicima javne uprave, poslovno umrežavanje, edukacija, razmjena informacija kao i usklađivanje zajedničkih interesa članova. Opservatorij za tehnologiju i edukaciju: uspostavljen program naprednih studija za razvoj menadžerskih i profesionalnih vještina: razvijanje liderskih sposobnosti potrebnih za industriju namještaja i drvnu industriju u BiH. Oživljavanje područja: unapređenje poslovanja i poboljšanje radnih uslova kompanija i preduzeća koja se bave obradom drveta i srodnim aktivnostima, pomoć preduzećima da dođu do kapitala i povoljnih kreditnih uslova i dobijanju kredita s nižom kamatnom stopom kod Razvojne banke Republike Srpske. Kultura i obrazovanje: Organizovanje kurseva obuke, ulaganje u obrazovanje i programe praktične obuke za obradu drveta, studijske posjete i tehnički seminari. Usluge: promocija kompanija i proizvoda, realizacija zajedničkih projekata radi povećanja konkurentnosti MSP, usklađivanje sistema kvaliteta s međunarodnim standardima.
Opis aktivnosti Međunarodna saradnja, promocija regionalnih drvnih industrija i industrija namještaja kroz učešće na međunarodnim sajmovima namještaja i dizajna interijera, promocija i razvoj ljudskih resursa, poticanje kooperativnog odnosa između članova, umreženog klastera i njegovih članova i svih zainteresovanih institucija i organizacija, obrazovanje, razmjena informacija i unapređenje poslovanja preduzeća.
Opis glavnog procesa umrežavanja
Klaster „DRVO“ ima podršku od Agencije za ekonomski razvoj grada Prijedora - „PREDA“, Republičke agencije za razvoj malih i srednjih preduzeća – „RARS“, Holandske agencije za razvoj „SNV“, Njemačkog društva za tehničku saradnju „GTZ“ i „FIRMA“ projekat kojeg finansiraju USAID (Američka agencija za međunarodni razvoj) i SIDA (Švedska međunarodna agencija za razvoj). Zajedno s klasterima drvne industrije u Srbiji, Austriji, Sloveniji, Hrvatskoj i Makedoniji, klaster „DRVO“ je uspostavio mrežu klastera koji imaju za cilj razvoj sektora kroz saradnju
i aktivno učešće u mreži klastera na području Jugoistočne Evrope.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
MasterWood d.o.o.- masovna proizvodnja svih vrsta kreveta i proizvoda od punog drveta za zahtjevna evropska tržišta Njemačke, Austrije, Švicarske, Slovenije i Hrvatske.
Prisustvo i uloga vodećih subjekata za obrazovanje
Šumarski fakultet – Univerzitet u Banja Luci: Šumarski fakultet svojim studijskim programom omogućava fakultetskom osoblju da provodi tehničke i inženjerske aktivnosti na polju šumarstva i obrade drveta.
ORGANIZACIJA ZA UPRAVLJANJE KLASTEROM Službeni naziv organizacije koja upravlja klasterom
Klaster „DRVO“
Država Bosna i Hercegovina Regija Republika Srpska Pokrajina / Adresa Aleja Kozarskog odreda bb Telefon +38752241600 Email: [email protected] Web stranica http://www.drvo-pd.com/ Pravni subjekat Udruženje Osnovano - Dimenzije predmetnog sektora - Broj subjekata koji sarađuju s klasterom
40
Broj saradnika 21
KLASTER Naziv klastera Klaster „Trasporti Italia 2020“
(Nacinalni tehnološki klaster za veću mobilnost) - Italija Područje u kojem klaster djeluje
Državno-Italija
Referentni ekonomski sektori
Istraživanje i inovacije primjenjene u sljedećim sektorima: željeznički, drumski i pomorski saobraćaj, te pametni transportni sistemi.
Opis aktivnosti Razvoj i valorizacija niša izvrsnosti prisutnih na nacionalnoj osnovi; -identifikacija potencijalnih dugoročnih rješenja za konkretne probleme proizvodnih lanaca kroz razvoj mreža s drugim grupama, koje su osmišljene radi podržavanja sinergije i intenzivijeg transfera rezultata ka proizvodnim aktivnostima. -Poboljšanje sinergija između industrije, istraživačkih centara i javnih uprava; -Širenje najkvalitetnije prakse i tehnologija; -Jačanje mreža za suradnju na međunardnom nivou; -Podržavanje specijaliziranih kurseva obuke na naučnim, tehnološkim, ekonomskim i društvenim područjima; -Usklađivanje javno-privatnog konzorcija fokusiranog na razvoj nacionalnih tehnoloških klastera; -Saradnja radi podrške državnoj i regionalnoj politici istraživanja i inovacija
Opis usluga koje klaster nudi
-Podržavanje državnih i regionalnih politika na području istraživanja, inovacija i strategija pametne specijalizacije; -Specijalizirani kursevi obuke u komplementarnim područjima za referentne sektore klastera; -Oživljavanje područja u pogledu istraživanja i valorizacije.
Opis glavnih procesa umrežavanja
-Koordinacija s državnim i regionalnim tijelima uprave na području istraživanja i inovacije, te strategija pametne specijalizacije; -Klaster „Traspori Italia 2020“ je spona za povezivanje i okupljanje italijanskih klastera vezanih za prevoz.
Prisustvo i uloga vodećih preduzeća
Ansaldobreda: kompanija za željeznički prevoz koja sarađuje s klasterom kako bi prepoznala trendove i tehnnološke trajektorije. Azimut Benetti: Kompanija za brodogradnju i rekreativnu plovidbu koja sarađuje s klasterom kako bi prepoznala trendove i tehnološke trajektorije. Fincantieri: Brodogradilišna kompanija koja sarađuje s klasterom radi prepoznavanja trendova i tehnoloških trajektorija. Iveco: Kompanija automobilskog sektora koja sarađuje s klasterom kako bi prepoznala trendove i tehnološke trajektorije. Magneti Marelli: Kompanija automobilskog sektora koja sarađuje s klasterom kako bi prepoznala trendove i tehnološke trajektorije.
Prisustvo i uloga vodećih istraživačkih subjekata
Centro Ricerche Fiat: Subjekat koji sarađuje s klasterom kako bi prepoznao trendove i tehnološke trajektorije.
CETENA: Subjekat koji sarađuje s klasterom kako bi prepoznao trendove i tehnološke trajektorije. CNR (Nacionalno istraživačko vijeće): Subjekat koji sarađuje s klasterom kako bi prepoznao trendove i tehnološke trajektorije. 10 povezanih italijanskih univerziteta sarađuje s klasterom radi identifikovanja trendova i tehnoloških trajektorija
ORGANIZACIJA KOJA UPRAVLJA KLASTEROM Službeni naziv organizacije koja upravlja klasterom
Nacionalni tehnološki klaster „Trasporti Italia 2020“
Država Italija Regija (NUTS II) Lazio Pokrajina (NUTS III) Rim Adresa Viale Pasteur 10 Broj telefona +39 06 54221493 Email adresa [email protected] Web stranica www.clustertrasport.it Pravni subjekat Zvanično priznato udruženje Godina osnivanja 2014. Dimenzije predmetnog sektora
52.600
Broj subjekata koji sarađuju s klasteorm
73
Broj saradnika 73
C. 4 Opis modela upravljanja
mareTC FVG (Italija)
Opis modela upravljanja
Generalna skupština dioničara: predstavničko tijelo članica. Predsjednik: pravni zastupnik društva koji nadzire rad njegove uprave Službeni revizor: subjekat regionalne uprave zadužen za kontrolu pravilnog upravljanja društvom Upravni odbor:upravno tijelo Klastera, u pogledu dionica, većinu predstavljaju privatni subjekti. Tehnički naučni odbor: savjetodavno tijelo koje nudi obavezujuća mišljenja o naučno-tehničkim i njima sličnim aspektima vezanim za aktivnosti Klastera. Savjetodavni područni odbor: savjetodavno tijelo koje daje obavezujuća i neobavezajuća mišljenja u vezi orjentacije klastera, promocije i usklađivanja s ciljem razmjene mišljenja s lokalnim upravnim tijelima, predstavnicima radnika i regionalnom upravom. Izvršni direktor: djeluje u saradnji s operativnom strukturom društva, odgovoran je za upravljanje društvom, ima punomoć za rukovođenje svakodnevnim aktivnostima i nadgleda rad u računovodstvu i administraciji.
Veze i odnosi s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i mrežama
Politike - Uloga klastera, odnosi i veze
Regionalni zakon br. 3 od 20. februara 2015. („Rilancimpresa FVG“), u članu 15 prepoznaje važnost regionalnih klastera i identifikuje organizaciju za upravljanje mareTC FVG kao referentnog subjekta za područje pomorske tehnologije. Pored toga, regionalna strategija pametne specijalizacije podsjeća u upravnom procesu na ulogu regionalnih klastera (vidi izvještaj A „Analiza politika i identifikacija referentnih kreatora politike i subjekata na regionalnom nivou“; poglavlje A.3.1 „Strategija Pametne Specijalizacije (S3)“).
Jadranski pomorski klaster (Hrvatska)
Opis modela upravljanja
Vijeće klastera: tijelo nadležno za donošenje odluka u ime klastera. Vijeće se sastoji od koordinatora klastera koji je ujedno i predsjednik klastera i dva člana klastera. Članovi klastera vrše svoje dužnosti uz pomoć predstavnika.
Vijeće
klastera
Koordinator
klastera
Veze i poveznice s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i mrežama
Politike- uloge klastera, odnosi i veze
Osnovan na inicijativu poljskog udruženja Stowarzyszenie B-4, koje djeluje kao koordinator klastera. Klaster ima za cilj da stimuliše inovacijske aktivnosti i poboljša proizvode i usluge malih brodogradilišnih i srodnih industrija na Jadranu kroz integraciju i saradnju između malih brodogradilišnih sektora, akademskog sektora i javne uprave.
MarC (Hrvatska)
Opis modela upravljanja
Pomorski fakultet
Univerzitet u Rijeci
Jadranski pomorski klaster
CroNoMar
Subjekti pomorskog sektora
Upravni odbor
Predsjednik
Potpredsjednik
Operativna struktura
-1 predstavnik naučnog i istraživačkog sektora
-3 predstavnika privatnog sektora
-1 predstavnik stručnih organizacija ili udruženja
-2 predstavnika lokalne (regionalne) uprave
Veze i odnosi s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i mrežama
Politike- Uloga klastera, odnosi i veze
Uspostavljena saradnja s evropskim klasterima: italijanski klaster MareFVG i francuski PoleMER. Cilj ovog klastera je da poveže javne, privatne i akademske institucije, iskoristi bespovratna sredstva Evropske unije, te da postigne međunarodno umrežavanje kako bi razvio pomorski sektor.
Klaster namještaja i kućnih sistema (Italija) Opis modela upravljanja
Assemblea dei soci (Vijeće saradnika): predstavničko tijelo saradnika Presidente (Predsjednik i izvršni direktor): pravni zastupnik kompanije koji vrši nadzor nad upravom. Sindaco Unico (Zvanični revizor): imenovan od strane regionalne uprave, nadgleda rad uprave klastera . Consiglio di Amministrazione (Upravni odbor): upravno i organizaciono tijelo klastera.
Veze i odnosi s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i
MarC
PoleMER MareFVG
Subjekti pomorskog sektora
mrežama Politike – Uloga klastera, odnosi i veze
Klaster pametnog zdravlja regije Friuli Venezia Giulia (Italija)
Opis modela upravljanja
Assemblea dei Soci (Generalna skupština dioničara): predstavničko tijelo pridruženih članova Presidente (Predsjednik): pravni delegat društva koji vrši nadzor nad njegovom upravom Sindaco Unico (Glavni revizor): odnosi se na glavnog dioničara/pridruženog člana, zaduženog za kontrolu ispravnosti poslovanja društva Consiglio di Amministrazione (Upravni odbor):upravno tijelo klastera. Consiglio Scientifico (Tehnički naučni odbor): savjetodavno tijelo koje nudi obavezujuća mišljenja o naučno-tehničkim i njima sličnim aspektima vezanim za aktivnosti Klastera. Comitato degli Utenti (Odbor korisnika): savjetodavno tijelo koje daje obavezujuća i neobavezajuća mišljenja u vezi orijentacije klastera, promocije i usklađivanja s ciljem razmjene mišljenja s lokalnim upravnim tijelima, predstavnicima radnika i regionalnom upravom. Vicepresidente (Izvršni direktor): djeluje u saradnji s operativnom strukturom društva, odgovoran je za upravljačku funkciju, ima punomoć za rukovođenje svakodnevnim aktivnostima i nadgleda rad u računovodstvu i administraciji.
Veze i odnosi s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i mrežama
Politike – Uloga klastera, odnosi i veze
1. Uspostava veza između Ministarstva obrazovanja, univerziteta i istraživačkih agencija i regije s ciljem razvoja integrisanih biomedicinskih platformi;
2. Koordinacija u forumskim grupama osnovanim radi definisanja razvojne putanje specijalizacije u oblasti zdravstva (prevencija, blagostanje i aktivno starenje);
3. Regionalni zastupnik u Nacionalnom klasteru prirodnih nauka (ALISEI): Promocija sektora na državnom i međunarodnom nivou;
4. Uspostava veza između predstavnika i grupa subjekata (Privredne komore, Confindustria, Assobiomedica, Assobiotec, mreže preduzeća itd) radi usklađivanja aktivnosti oživljavanja područja (npr. BioHightech Companies Day);
5. Evropsko planiranje projekata: H2020, program za evropsku transnacionalnu saradnju, program za prekograničnu saradnju;
6. Transfer tehnologije: uspostavljena platforme za zajedničku ponudu i potražnju za tehnologijama i rezultatima istraživanja (BioTTasa projekt).
Agencija za razvoj komponenti i termoelektromehanike COMET (Italija) Opis modela upravljanja Generalna skupština saradnika: tijelo nadležno za izdavanje
odobrenja u području operativnog sistema kompanije i tema koje predlože saradnici ili direktori; Upravni odbor: upravno tijelo klastera Predsjednik: pravni zastupnik konsorcijuma, saziva i predsjedava Upravnim odborom, brine o izvršenju usvojenih odredbi i potpisuje odobrene zakone. Glavni revizor: akter odgovoran za nadzor nad radom uprave i regulatornim odredbama, adekvatnost i režim rada strukture konzorcijuma, te za izvršavanje računovodstvene kontrole.
Odbor grupe kompanija: tijelo koje je sačinila grupa kompanija koje pripadaju klasteru. Odbor je sačinjen s ciljem da se skrene pažnja na potrebe lokalne kompanije.
Veze i odnosi s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i mrežama
Politike – Uloga klastera, odnosi i veze
Industrijska zona digitalne tehnologije (Italija)
Opis modela upravljanja Generalna skupština dioničara:zastupničko tijelo koje ima nadležnosti odobravanja rada društva i drugih konkretnih tema iz njegove nadležnosti. Upravni odbor: zadužen da obezbijedi adekvatan rad konzorcijuma. Predsjednik upravnog odbora: pravni zastupnik konzorcija koji saziva i predsjedava upravnim odborom, brine o usvajanju odluka i potpisuje odobrene zakone. Naučno-tehnički odbor: savjetodavno tijelo nadležno za obradu naučno-tehničkih prijedloga i odluka;
Veze i odnosi s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i mrežama
Struktura kompanije obuhvata lokalna tijela državne uprave poput privrednih komora, općina (Udine, Reana del Rojale, Feletto Umberto), istraživačkih centara i univerziteta. Ova zona neprekidno sarađuje s drugim lokalnim klasterima, komorama, udruženjima i grupacijama poduzetnika i radnika, s tehnološkim zonama i općenito s grupacijama preduzeća.
Politike – Uloga klastera, odnosi i veze
Drveni namještaj pokrajine Treviso (Legno Arredo del Trevigiano) (Italija)
Opis modela upravljanja
ASSEMBLEA: predstavničko tijelo saradnika. RAPRESENTANTE GIURIDICO: pravni zastupnik društva zadužen za nadziranje njegove uprave. COMITATO TECNICO SCIENTIFICO: savjetodavno tijelo koje daje obavezujuća mišljenja o naučno-tehničkim i za njih vezanim aspektima koji se odnose na aktivnosti klastera. COMITATO DI GESTIONE: savjetodavno tijelo koje nudi obavezujuća i neobavezajuća mišljenja o orijentaciji klastera, promociji i koordinaciji s ciljem razmjene mišljenja s tijelima lokalne samouprave, predstavnicima radnika i regionalnom upravom.
Veze i odnosi s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i mrežama
Još uvijek nisu uspostavljeni
Politike – Uloga klastera, odnosi i veze
Klaster ima za cilj da podrži konkurentnost firmi, a naročito da podrži stvaranje mreže radi unapređenja inovacija i internacionalizacije kompanija koje mu pripadaju.
Klaster plastike i alata (Bosna i Hercegovina)
Opis modela upravljanja
Opis veze s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i mrežama
Saradnja s evropskim klasterima drvne industrije iz Austrije, Slovenije, Hrvatske i Jugoistočne Evrope.
Klaster „Drvo“ (Bosna i Hercegovina)
Opis modela upravljanja
Upravni odbor
Predsjednik
Članovi
Univerzitet u Tuzli
Klaster plastike i alata
Centar za napredne tehnologije MTTC
Dioničari u sektoru plastike
Upravni odbor
Predsjednik
Članovi
Opis veze s područnim vlastima, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama, vlastima, i ostalim grupama i mrežama
Politika planiranja, odnosi i veze
Saradnja s evropskim klasterima drvne industrije iz Austrije, Slovenije, Hrvatske i Jugoistočne Evrope.
Nacionalni tehnološki klaster „Trasporti Italia 2020“ Italija
Opis modela upravljanja
Assemblea Generale (Generalna skupština): predstavničko tijelo sa sljedećim nadležnostima: imenovanje članova, odobravanje računovodstvenih/financijskih i programskih dokumenata, imenovanje i određivanje interne uloge klastera i rješavanje problema vezanih za unutarnje poslovanje. Presidente (Predsjednik): pravni zastupnik udruženja, saziva i predsjedava odborom za stratešku podršku i podršku upravljanja te rukovodi njegovim odlukama. Comitato di indirizzo strategico e di gestione (Odbor za stratešku podršku i podršku upravljanja): tijelo odgovorno za orijentaciju klastera, njegovu koordinaciju, planiranje i upravu.
Klaster Drvo
Regionalna agencija PREDA
Šumarski fakultet u Banjoj Luci
Članovi drvnog sektora
Consiglio Scientifico (Naučno vijeće): tijelo odgovorno za planiranje, realizaciju i koordinaciju aktivnosti opservatorija koje se odnose na studije i tehnologije.
Veze i odnosi s područnim upravama, istraživačkim centrima, obrazovnim institucijama i drugim klasterima i mrežama
Politike – Uloga klastera, odnosi i veze
Ministarstvo za istraživanje i obrazovanje je 2012. uputilo poziv za osnivanje 8 Nacionalnih tehnoloških klastera (Odluka br. 257/Ric. od 30. maja 2012.) u najrelevantnijim ekonomskim područjima. Također, PNR 2015 – 2020 (Nacionalni program za istraživanje) naglašava ulogu nacionalnih tehnoloških klastera za podsticanje trajnog dijaloga između javnih istraživačkih centara i preduzeća.
IZVJEŠTAJ D
Prijedlog za model upravljanja klasterom u Jadransko-jonskoj
makroregiji (Aktivnost 3.4)
SADRŽAJ D.1 Obrazloženje 3 D.2 Prema Jadransko-jonskom klasteru pomorskih tehnologija 4 D.3 Prijedlozi modela upravljanja za Jadransko-jonski klaster pomorskih tehnologija 5 D.1 Obrazloženje Analiza koja je provedena u prethodnim dijelovima, omogućila je da se identificiraju reference u smislu strateškog okvira za područja istraživanja i inovacija u sektoru pomorskih tehnologija, širok raspon tehnologija koje idu ka smanjenju plovila u svrhu utjecaja na okoliš, kao i nastanak organiziranog procesa koordinacije (klasterizacija) između javno-privatnih učesnika u sektoru znanja. Analiza jasno pokazuje postojanje grupirajućih aktivnosti koje se razvijaju na različitim nivoima - regionalnom, državnom, Europskom - sa svrhom približavanja, specijaliziranom za svaki nivo. Ovaj proces bi se trebao smatrati kao napredak, ali ne u direktnoj vezi sa iskustvom industrijskih oblasti (područja). Odnosi se na napredno uvođenje nelinearnih modela poslovanja - neophodnih za natjecanje na globalnom nivou - koji su natjerali na sinkretizaciju (spajanje) istraživačkih i inovativnih proizvodnih procesa (još uvijek se razvija ka otvorenom inovativnom arhetipu) i usklađen sa lancom proizvodnje (konkurentra proizvodnja) koja vodi to razvoja kooperativnih proizvodnih sistema (od lanca nabavke prema dugoročnim odnosima temeljenim na međusobnom povjerenju). Ovaj scenarij je generiranje složenih entiteta, ne nužno prepoznatljiv u teritorijalnom i/ili tehnološkom pojmu, sve češće svrstan uz pojam "industrijskog ekosistema", "proizvodnih ekosistema" ili "inovacijskih ekosistema", i u tim slučajevima usvojeni termini se fokusiraju na značenje ekosistema kao glavnog pokretača. Važno je naglasiti da proces tržišne globalizacije, kao i odgovarajuća potreba o prisustvu na stranom tržištu, je strogo povezana sa potrebom stvaranja široke kritične mase za uspostavu osnove za pozitivan tok rezultata istraživanja. Nadalje, proces je usmjeren ka sinergiji i pametnom razvoju samog ekosistema, sprečavajući konkurenciju među akterima koju karakterizira dimenzija koja se ne može usporediti s drugim europskim sudionicima (sposobni sprovoditi "nefer" akcije). U tom okviru, ako uzmemo u obzir pomorske tehnologije kao referentni proizvod i ograničimo polje djelovanja samo na plovila, konačni rezultat je integracija velikog broja tehnologija koje se koncentriraju na intelektualne outpute ogromnog sistema kompetencija. Kasnije je gotovo nemoguće biti dostupan u pojedinom regionu ili zemlji, pa čak ni na Evropskom nivou. Ovaj proces je direktno vezan za potrebu implementacije - preko više razina zadataka zastupničke demokracije - naprednog sistema klastera (regionalni, državni, u odnosu na morski sliv i Evropski) koji može rasti na homogen način povećavajući i međusobno povezujući teritorijalnu rascjepkanost (pozitivno za neke aspekte) koja je nastala na osnovu konkuretnih i sličnih nadležnih centara koji ne mogu biti replicirani u drugim dijelovima svijeta (Koreja, Kina). Na kraju, glavna proizašla motivacija je povezana s potrebom ponovnog povezivanja istraživačkih izvrsnosti i visoke tehnologije industrijske oblasti prisutne u području kako bi proširila procese konvergencije pomorskog sektora. Ovaj cilj počinje sa jačanjem lanca proizvodnje na makro-regionalnom kako bi se doprinos iz procesa teritorijalnog oživljavanja finalizirao na konkurentni rast.
D.2 Prema Jadransko-jonskom klasteru pomorskih tehnologija Uspostava klastera je spor proces karakteriziran zajedničkim ciljevima između učesnika ekosistema koji postaju svjesni koristi koje se odnose na djelovanje agregacije (odozdo prema gore) i, identificaranja kreatora politike, u ukupnom sistemu, kao učesnika koji mogu imati ulogu posrednika koji bi pojednostavili odnose u pogledu industrijskih i istraživačkih politika. U tom smislu, Jadransko-jonsko makro regionalno područje već prepoznaje neke pozitivne "odozdo prema gore" znakove: saradnja između Hrvatskog klastera MarC i Klastera pomorskih tehnologija FVG, gdje aktivnost zadnje spomenutog podržavaju osnivanje klastera u Crnoj Gori, kao i mjere za međuklastersku podršku koje su realizirane kroz Blue Net, projekt se oslanja na sveobuhvatno partnerstvo koje je prilikom evaluacije pozitivno ocijenjeno od strane Opće uprave Mare. Blue NET projekt uključuje gore spomenute MarC and FVG Klaster pomorskih tehnologija, te Pomorski Klaster Bugarske, Kiparski klaster Mar.in.E.M. i puno drugih partnerstava uključujući Uniju Rumunskih kopnenih luka UPIR i Albansku regiju Shkodra. Kroz perspektivu strategije, mogućnost za razvoj klastera pomorskih tehnologija je identificirana kao prioritet u EUSAIR strategiji i naglašava osnovnu važnost ovog instrumenta za širenje rastućih tehnologija i internacionalizacije MSP-a. Ovaj proces predstavlja dobru osnovu za početak procesa konvergencije (približavanja) uključujući tvorce terirorijalne politike, čak i ako se do sada nije uočio napredak u tom smislu. Osim toga, važno je da se ovaj razvoj vodi zajedno sa udruženim sinergijama sa BLUEMED inicijativom na Mediteranskom slivu. Dalja podrška su mu koordinirane aktivnosti, koje završavaju vezom odozdo prema gore kao i visokorangiranim forumima u okviru Komisije vladinih predstavnika. Konačno, neki znakovi upućuju da bi se trebala razmatrati moguća revizija Evropske strategije za Mediteran koja bi s jedne strane mogla dovesti do Zapadno Mediteranske makro regije i s druge strane našla racionalniji pristup u jedinstvenom upravljanju istočnim bazenom i Crnim morem u odnosu na važnost istraživačko-poduzetničkog sistema koji je uključen. Procjena cjelokupne situacije koja je ukratko opisana u gornjem tekstu, navodi da se obrati pažnja na operativne aktivnosti teritorijalne lokalne saradnje, animaciju istraživanja i poslovnih susreta, izgradnju relacijskih mostova među lokalnim izvrsnostima, omogućavanje cirkulacije ljudskih resursa. To znači provođenje glavnih klasterskih funkcija sa ciljem postizanja ne-formaliziranog entiteta - Jadransko jonski klaster pomorskih tehnologija - koji će biti u mogućnosti razviti jake veze sa učesnicima koji gravitiraju području Egejskog i Crnog mora i na kraju, suočiti se sa procesom formalizacije, koja u ovim uslovima postaje očekivana ali ne i predviđena. Iz ove perspektive, prioritetna aktivnost je stvoriti, ondje gdje nije uspostavljena, i ojačati, ondje gdje već postoji, odgovarajuće teritorijalne skupove (klastere). Spomenuti su sposobni biti referentni elementi (kratkoročne mreže) uspješni i učinkoviti, neophodni za razvoj dugoročne mreže udruživanja na nivou sliva, a kasnije sposobna da dostigne i bude dio šire mreže poput nivoa Mediteranske (BLUEMED) i Evropske (Waterborne TP). D.3 Prijedlozi modela upravljanja za Jadransko-jonski klaster pomorskih tehnologija Detaljna analiza klastera je razrađena u prethodnim dijelovima ove studije s naglaskom na različite nivoe kategorija - regionalne, državne, Evropske - povezane u procesu koordinacije u pomorskom sektoru. U odnosu na perspektivu ostvarivanja klastera u Jadransko-jonskom slivu,
dva konkretna iskustva su glavne reference u tom smislu, a to su: Waterborne European Technology Platform i National Technology Cluster Trasporti Italia 2020. Unatoč tome, ostali regionalni/državni mapirani klasteri su namijenjeni kao učesnici sposobni da razviju širi raspon aktivnosti i usluga u odnosu na moguću izvodljivost za klaster morskog sliva. Gore pomenuti klasteri su dva entitete sa sličnim funkcijama u smislu predstavljanja za kreatore politika, dijeljenje teritorijalnih strategija, istraživačke zajednice i zajednice koje okupljaju preduzeća, unakrsno oživljavanje i promocija razvoja projekta. Sa organizacijske strane, Evropska platforma je formaliziran organizacijski subjekt bez pravne dimenzije, koji djeluje putem tajništva, i vezan je za Udruženje „Evropski brodovi i pomorska oprema - Sea Europe“, a kroz ciljane koordinirane i podržane aktivnosti finansirane od strane Evropske komisije podupirući određene aktivnosti umrežavanja. Umjesto toga, Nacionalni Klaster tehnologije Trasporti Italia 2020, je priznato udruženje s pravnom dimenzijom koje je sposobno raditi preko besplatnog doprinosa regionalnih klastera, dok se sekretarica klastera oslanja na male godišnje subvencije od saradnika. U dugoročnoj perspektivi se očekuje da će regionalni klasterski izvori biti pokriveni iz regionalnih fondova. Različit pristup koji je primjenjivan na klastere je ponovo povezan na međunarodnu dimenziju evropske platforme, i čak i ako se taj pristup može prevazići, u Belgijskoj regulativi trenutno postoje usklađena rješenja i ona se primjenjuju u drugim europskim tijelima koja djeluju čak i sa pripadajućim članovima (Evropske organizacije poslodavaca i istraživačka tijela). Sa druge strane, italijanska nacionalna klasterska udruženja su pravni subjekti (industrije, istraživački subjekti, univerziteti, teritorijalni klasteri koji djeluju kao konzorciji). Što se tiče upravljanja, oba subjekta se oslanjaju na upravni odbor s osnovnim zastupanjem industrijske strane skupa sa upravnom (nacionalnom u Evropskoj platformi i reginalnom u CTN 2020) i naučnim predstavnicima. U oba slučaja, ključni učesnici za razvoj aktivnosti su tematske radne skupine. U ovom području, svi saradnici zainteresirani za razvoj specifične teme mogu sudjelovati kod definiranja zajednička stajališta, raspravljaju o tehnologijama i razvoju potencijalnih projekata. Ako uzmemo u obzir konvergenciju (približavanje) svih transportnih sistema zajedno sa Sistemom pametnih transporta (Intelligent Transport Systems) u italijanskom nacionalnom klasteru, možemo naći usklađen Naučni odbor koji pravi balans među zahtjevima iz različitih sektora. Uzimajući u obzir ove referentne pokazatelje zajedno sa trenutnim nedostatkom teritorijalnih jedinica s odgovarajućom pravnom dimenzijom u Jadransko-jonskoj makroregiji, moglo bi se pretpostaviti da je WaterborneTP najpoželjnije rješenje organizacijske strukture. Izbor za identifikaciju subjekata je "otvoren", i razmatrat će se više stabilizirani teritorijalni klasteri Jadransko-jonske makroregije, koji su u stanju preuzeti ulogu operativnog tajnika koji će se implementirati u završnom dijelu procesa uspostave.
