izvestaj

Izvjetaj sa Prvog crnogorskog umarskog foruma

Razvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova

1


Tema: Razvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova

Podgorica, Crna Gora, 9 - 10. februar 2010.


1.

Saetak

U cilju ostvarivanja otvorenih diskusija i aktivnog uea zainteresovanih strana u procesima reforme sektora umarstva, u Hotelu Crna Gora u Podgorici, je 9 i 10 februara 2010. godine odran Prvi crnogorski umarski forum. Domain ovog dvodnevnog foruma sa temom Razvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova bilo je Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede uz podrku projekta Razvoj umarstva u Crnoj Gori - FODEMO projekta, kojeg zajedniki finansiraju Vlada Velikog Vojvodstva Luksemburga i Vlada Crne Gore. Prvi crnogorski umarski forum zvanino je otvorio Mr. Milutin Simovi, ministar poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede u Vladi Crne Gore, naglaavajui vanost ovog sektora u doprinosu ruralnom razvoju. U procesu sveukupne reforme sektora umarstva u Crnoj Gori, Vlada je usvojila brojna dokumenta kao to je Nacionalna umarska politika i Nacionalni akcioni plan za borbu protiv bespravnih aktivnosti u umarstvu, dok se izrada novog Zakona o umama nalazi u zavrnoj fazi, naglasio je ministar Simovi. U plenarnom dijelu, prezentovano je uee Crne Gore u meunarodnim inicijativama u oblasti umarstva od strane Dr. Milosava Anelia, pomonika ministra za sektor umarstva, koji je posebno naglasio vanost regionalnog politikog procesa Ministarske konferencije o zatiti uma u Evropi. Naa zemlja je uestvovala na etvrtoj i Petoj ministarskoj konferenciji o zatiti uma u Evropi (Be 2003. i Varava 2007. godine) gdje je potpisala deklaracije i rezolucije koje imaju znaajnu ulogu u definisanju smjernica odrivog gazdovanja umama. Posebno bitna je Beka rezolucija 1 koja detaljnije definie koncept Nacionalnog umarskog programa, rekao je gospodin Aneli. Predstavnici FODEMO projekta, James Acworth i arko Vuini, upoznali su prisutne sa definicijom, karakteristikama i principima Nacionalnog umarskog programa, napominjui da on sam po sebi nije dokument, ve proces u okviru kojeg se razvija niz dokumenata i aktivnosti koje su od vitalnog znaaja za usmjeravanje reforme umarskog sektora. Na Prvom crnogorskom umarskom forumu je prikazan i napredak koji je postignut u radu na nacionalnoj inventuri uma i unaprijeenoj metodologiji planiranja gazdovanja umama, predstavljene su i aktivnosti Holandske razvojne organizacije SNV u oblasti umarstva (pomo na izradi novog Zakona o umama i u uspostavljanju udruenja privatnih vlasnika uma na nacionalnom i lokalnom nivou) od strane gospodina Franc Ferlina, kao i rezultati projekta Turizam zasnovan na prirodnoj batini od strane predstavnika Norveke umarske grupe, gospodina Truls Korseath-a. Nakon plenarnog dijela, rad na forumu se nastavio kroz dvije panel diskusije koje su se bavile temama Zakonodavnog okvira i programa razvoja sektora umarstva, odnosno Novim tehnikim standardima i metodama za odrivo gazdovanje umama i monitoringom uma. Drugi dan rada na forumu obiljeili su zakljuci sa pomenutih panela, izjave zainteresovanih strana i usvajanje Zajednike izjave sa foruma, nakon ega je i odrana konferencija za tampu na kojoj su zajedniku izjavu potpisali: ispred Ministarstva poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede - Dr. Milosav Aneli, pomonik ministra za sektor umarstva; ispred Uprave za ume - Rado uur, direktor; ispred Nacionalnog udruenja privatnih vlasnika uma- Miodrag Baki, predsjednik; ispred FODEMO projekta - James Acworth, glavni tehniki savjetnik i ispred SNV Montenegra - Franc Ferlin.


3


2.

Uvod

U procesu sveukupne reforme sektora umarstva u Crnoj Gori, Vlada je usvojila brojna dokumenta kao to je Nacionalna umarska politika (2008.) i Nacionalni akcioni plan za borbu protiv bespravnih aktivnosti u umarstvu (2009.). Pored toga, izrada novog Zakona o umama nalazi se u zavrnoj fazi, dok je nacionalna inventura uma otpoela poetkom 2009. godine uz podrku projekta Razvoj umarstva u Crnoj Gori (FODEMO projekat). Rad na unaprijeivanju procedura i instrumenata za planiranje gazdovanja umama traje ve 5 godina. Svaka od iznad navedenih inicijativa prua podrku za primjenu odrivog gazdovanja umama to doprinosi daljem usvajanju ciljeva politike i regulatornih zahtjeva Evropske Unije. Crna Gora je takoe aktivno ukljuena u regionalni politiki proces Ministarske konferencije o zatiti uma u Evropi (MCPFE) i usvojila je, i sada primjenjuje koncept Nacionalnog umarskog programa (NP). U cilju ostvarivanja otvorenih diskusija i aktivnog uea zainteresovanih strana u procesima reforme sektora umarstva, odran je Prvi crnogorski umarski forum 9. i 10. februara 2010. godine u Podgorici u Hotelu Crna Gora. Tema foruma je bila Razvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova. Ciljevi foruma bili su da: - naglasi znaajnu ulogu koju umarstvo ima za ruralni i ukupni privredni razvoj Crne Gore; - predstavi koncept NP, obaveza vezanih za MCPFE i oekivanja EU; - prikae napredak koji je postignut u ukupnom razvoju sektora i posebno u oblasti unaprijeenog planiranja gazdovanja umama i nacionalnoj inventuri uma; - predstavi napredak postignut u realizaciji meunarodnih projekata iz oblasti umarstva i obezbijedi sinergiju buduih donatorskih aktivnosti; - organizuje dvije panel diskusije s ciljem ocjene napretka i planova za odreene dijelove okvira za NP u Crnoj Gori: Panel 1 Zakonodavni okvir i program razvoja sektora umarstva, i Panel 2 Novi tehniki standardi i metodi za odrivo gazdovanje umama i monitoring uma; - unaprijedi matricu za NP koju je izradilo Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, FODEMO projekat i SNV na osnovu saznanja panel grupa, komentara i plenarnih diskusija; - usvoji zajedniku izjavu Prvog crnogorskog umarskog foruma o prioritetnim aktivnostima dravnih umarskih institucija i meunarodnih organizacija u kontekstu NP.


4


3.

Program

Tema: Razvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova Podgorica, Hotel Crna Gora Prvi dan (9. februar 2010. godine) 09:30 - 10:00 10:00 - 10:15 10:00 - 10:15 10:15 - 11:40 10:15 - 10:35 10:35 - 10:50 10:50 - 11:05 11:05 - 11:15 11:15 - 11:25 11:25 - 11:40 11:40 - 12:00 12:00- 14:00 Panel 1 Prijava uesnika Otvaranje Foruma Sektor umarstva - izazovi, Vladine inicijative i doprinos ruralnom razvoju - Mr. Milutin Simovi, ministar poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede Plenarna sesija Reforma sektora umarstva i uee Crne Gore u meunarodnim inicijativama - Dr. Milosav Aneli, pomonik ministra, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede i James Acworth, FODEMO projekat Unaprijeenja u planiranju gazdovanja umama - pregled - Blao Jokanovi, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede i Axel Weinreich, Unique Nacionalna inventura uma - pregled - Vitomir Tepavevi, Uprava za ume i Matthias Dees, predstavnik GeoFIS-a Uloga SNV-a u reformi umarskog sektora u Crnoj Gori - Franc Ferlin, SNV Montenegro Pregled projekta Turizam zasnovan na prirodnoj batini - Truls Korsaeth, Norveka umarska grupa Nacionalni umarski program (NP), prezentacija NP matrice i metodologija rada na panelima - James Acworth i arko Vuini, FODEMO projekat Pauza za kafu i razgovori sa uesnicima Sastanci dvije panel grupe Zakonski okvir i program razvoja sektora umarstva Predsjedavajui: arko Vuini, FODEMO projekat Sekretar: Milo Jankovi, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede Novi tehniki standardi i metodi za odrivo gazdovanje umama i monitoring uma Predsjedavajui: Dragan Marinovi, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede Sekretar: Dragan Borota, FODEMO projekat Ruak Sastanci dvije panel grupe - diskusija i zakljuci

Panel 2

14:00 - 15:00 15:00 - 18:00


5


Drugi dan (10. februar 2010. godine) 09:00 - 12:40 9:00 - 09:10 09:10- 09:50 09:50 - 10:20 10:20 - 10:40 10:40 - 11:40 11.40 - 12.00 12.00 - 12.30 12:30 - 12:40 12:40 - 13:00 13:00 - 14:00 14:00 - 15:00 Plenarna sesija Pregled rada tokom prvog dana Zakljuci i diskusije rada u panel grupama - rezime od strane predstavnika panela Izjave zainteresovanih strana (predstavnici UPV, EU, drvne industrije, privatnih umarskih kompanija, uenika Srednje strune umarske kole iz Berana, meunarodnih organizacija) Pauza za kafu Predstavljanje predloga Zajednike izjave sa Foruma praeno diskusijom predstavnik Ministarstva poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede Predstavljanje dopunjene NP matrice na osnovu zakljuaka rada sa dva panela - James Acworth/arko Vuini, FODEMO projekat Predstavljanje i usvajanje teksta Zajednike izjave sa Foruma - predstavnik Ministarstva poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede Zavrni komentari -predstavnik Ministarstva poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede Fotografisanje uesnika, pauza za kafu Konferencija za tampu - Potpisivanje Zajednike izjave sa Foruma - Pitanja i odgovori Ruak


6


4.

Govor Mr. Milutina Simovia, ministra poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede u Vladi Crne Gore na Prvom crnogorskom umarskom forumu

Podgorica, 9. februar 2010. godine Dame i gospodo, Dozvolite da vas pozdravim i izrazim zadovoljstvo povodom odravanja Prvog crnogorskog umarskog foruma i donatorskog koordinacionog sastanka u sektoru umarstva. Sektor umarstva u Crnoj Gori se danas suoava sa izazovom kako unaprijediti praksu upravljanja umama da bi se ostvarila vizija umarstva i unaprijeenje postojeeg stanja svih uma, tako da zatitne, ekoloke, socijalne i ekonomske funkcije uma budu izbalansirane, a odrivost obezbijeena. I upravo je to jedan od temeljnih ciljeva postavljenih u naoj po prvi put usvojenoj Nacionalnoj umarskoj politici. Pored toga, vani ciljevi su i: - obezbijediti i poboljati dugoronu otpornost i produktivnost umskih i drugih eko sistema kao i odrivost biljnih i ivotinjskih vrsta; - ume treba da doprinesu odrivom, socijalnom i ekonomskom razvoju ruralnih podruja; - ume treba da obezbijede dugoroan razvoj i konkurentnost drvne industrije; - da se obezbijedi dugoroan razvoj umarske struke i djelatnosti umarstva. Usvajanje Nacionalne umarske politike je u stvari znaio poetak realizacije Nacionalnog umarskog programa Crne Gore, koji sam po sebi nije dokument ve proces reformi umarskog sektora u okviru kojeg se razvija niz dokumenata i aktivnosti koja proistiu jedan iz drugog, meusobno se dopunjavaju i uslovljavaju. Zbog toga smo procijenili zajedno sa naim meunarodnim partnerima da je potrebno organizovati ovaj forum na kojem bi prezentirali ta je do sada uradjeno u sklopu tog procesa reformi to je sada aktuelno, kao i to se planira za naredni period. Pored toga smo procijenili da je ovo dobra prilika za donatorski koordinacioni sastanak gdje bi se donatori medjusobno bolje informisali o projektima u sektoru umarstva, sa ciljem postizanja optimalne mogue sinergije i izbjegavanja preklapanja projektnih aktivnosti. Dozvolite da pozdravim: - predstavnike delegacije EU u Crnoj Gori; - predstavnike FODEMO projekta, naeg najvanijeg bilateralnog partnera u sektoru umarstva, koji finansira Vlada Luksemburga, projekta koji je aktuelno posveen izradi nacionalne inventure uma, uvoenju novih procedura planiranja i nove metodologije planiranja; - predstavnike SNV-a koje finansira Vlada Holandije sa aktuelnom podrkom u izradi novog zakona o umama; - predstavnike UNDP-a koji sa Vladom Finske podravaju uvodjenje GIS-a u umarstvu; - predstavnike Norveke umarske grupe koji podravaju razvoj lovnog turizma;Razvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova

7


- predstavnike Svjetske Banke koja nas je podrala u izradi Nacionalnog akcionog plana za suzbijanje bespravnih aktivnosti u umarstvu; - predstavnike USAID-a koji je podrao Projekat Zeleni telefon za zelene ume koji je realizovan u saradnji sa nevladinim sektorom. Koristim ovu priliku da se zahvalim agencijama za implementaciju projekata i posebno vladama drava koje finansiraju ove projekte. Proces reformi umarskog sektora, NASTAVLJAMO: Donijeemo novi zakon o umama, koji e uspostaviti zakonski okvir za sprovoenje Nacionalne umarske politike i uskladiemo domae zakonodavstvo u ovoj oblasti sa evropskim zakonodavstvom, evropskom politikom i standardima. Donijeemo novu Nacionalnu umarsku strategiju, koja e definisati kratkorone, srednjorone i dugorone ciljeve i program rada za konkretne podsektore i regione i definisae viegodinji budetski program. Plan moritoringa definisae kljune standarde i indikatore napretka u implementaciji Nacionalne umarske politike. Novi okvir institucija e uskladiti funkcije, odgovornosti, strukture i aktivnosti vladinih institucija i definisae vanu ulogu civilnog drutva u gazdovanju i monitoringu uma u Crnoj Gori. Jaaemo ljudske resurse kroz stalne obuke i struna usavravanja. Obezbijedie se podrka za uspostavljanje odrivog privatnog sektora u umarstvu. Informaciona osnova e se poboljati sprovodjenjem nacionalne inventure uma i uspostavljanjem umarskog informacionog sistema. Siguran sam da emo u realizaciji ove zahtjevne agende imati razvijeno partnerstvo izmeu nacionalnih subjekata, kao i sa naim meunarodnim partnerima.


8


5.

Plenarni dio

U plenarnom dijelu, prezentovano je uee Crne Gore u meunarodnim inicijativama u oblasti umarstva od strane Dr. Milosava Anelia, pomonika ministra za sektor umarstva, koji je posebno naglasio vanost regionalnog politikog procesa Ministarske konferencije o zatiti uma u Evropi. Naa zemlja je uestvovala na etvrtoj i Petoj ministarskoj konferenciji o zatiti uma u Evropi (Be 2003.i Varava 2007. godine) gdje je potpisala deklaracije i rezolucije koje imaju znaajnu ulogu u definisanju smjernica odrivog gazdovanja umama. Posebno je bitna Beka rezolucija 1 koja detaljnije definie koncept Nacionalnog umarskog programa, rekao je gospodin Aneli. Predstavnici FODEMO projekta, James Acworth i arko Vuini, upoznali su prisutne sa definicijom, karakteristikama i principima Nacionalnog umarskog programa, napominjui da on sam po sebi nije dokument, ve proces u okviru kojeg se razvija niz dokumenata i aktivnosti koje su od vitalnog znaaja za usmjeravanje reforme umarskog sektora. Na Prvom crnogorskom umarskom forumu je prikazan i napredak koji je postignut u radu na nacionalnoj inventuri uma i unaprijeenoj metodologiji planiranja gazdovanja umama, predstavljene su i aktivnosti Holandske razvojene organizacije SNV u oblasti umarstva (pomo na izradi novog Zakona o umama i u uspostavljanju udruenja privatnih vlasnika uma na nacionalnom i lokalnom nivou) od strane gospodina Franc Ferlina, kao i rezultati projekta Turizam zasnovan na prirodnoj batini od strane predstavnika Norveke umarske grupe, gospodina Truls Korseath-a. Nakon plenarnog dijela, rad na forumu se nastavio kroz dvije panel diskusije koje su se bavile temama Zakonodavnog okvira i program razvoja sektora umarstva, odnosno Novim tehnikim standardima i metodama za odrivo gazdovanje umama i monitoringom uma.


9


6.

Panel 1: Zakonodavni okvir i program razvoja sektora umarstva

Predsjedavajui: arko Vuini, FODEMO projekat Sekretar: Milo Jankovi, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede Uesnici: predstavnici dravnih institucija, lokalnih samouprava, civilnog drutva, nevladinog sektora, privrede, privatnog sektora, naunih i strunih institucija, meunarodnih organizacija, umarski strunjaci, mladi koji e svoju profesionalnu budunost vezati za umarski sektor.... Ciljevi panela 1. Predstaviti politiki, zakonski i okvir za planiranje na nacionalnom nivou kako je navedeno u Nacionalnoj umarskoj politici i Nacrtu zakona o umama: Nacionalna umarska politika; Nacionalna strategija sa planom razvoja uma i umarstva; Nacionalni akcioni plan za borbu protiv bespravnih aktivnosti u umarstvu; Nacrt novog zakona o umama; Zakon o reproduktivnom materijalu umskog drvea; Zakon o divljai i lovstvu; Napredak u pripremi podzakonskih akata. 2. Ocjena napretka u izradi / implementiranju svakog novog propisa i dokumenta za razvoj sektora - kratak pregled trenutnog stanja: Izrada / koncept za svaki kljuni dokument; Raspodjela odgovornosti u crnogorskim institucijama tokom faze izrade; Priprema; Implementacija; Monitoring i kontrola; Definisanje institucionalnih odgovornosti za implementaciju; Izgradnja kapaciteta i obuka. 3. Povezanost sa ostalim sektorima i procesima planiranja: Ruralni / ekonomski razvoj / poljoprivreda; Zatita ivotne sredine; Turizam; Pravosue. 4. Izazovi sa kojima se srijeemo / pitanja koja treba rijeiti tokom dalje implementacije: Ukljuenost (zainteresovanih strana iz dravnog i privatnog sektora na nacionalnom / optinskomRazvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova

10


/ lokalnom nivou); Monitoring napretka u pripremama i implementaciji; Kapaciteti. 5. Prezentovanje buduih planova za 2010.godinu i dalje (fokus na 2010.): Prioriteti; Finansiranje od strane drave; Donatorska podrka (tehnika / finansijska). 6. Dopuniti matricu Nacionalnog umarskog programa (NP) u skladu da saznanjima sa panela. Program panela A. Uvodne napomene (Franc Ferlin, SNV Montenegro): 1. Novi zakonski okvir u umarstvu (strateki i budetsko finansijski dio); 2. Ciljevi panela - dati inpute za odreene dijelove matrice NP i za Zajedniku izjavu sa umarskog foruma. B. Prezentacije: 1. Izazovi Uprave za ume u kontekstu novog zakonskog okvira i implementacije Nacionalne umarske politike (Rado uur, direktor, Uprava za ume); 2. Implementacija NAP-a za borbu protiv bespravnih aktivnosti u umarstvu u Crnoj Gori (Alija Brali, glavni umarski inspektor, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede); 3. Zakon o reproduktivnom materijalu umskog drvea i podzakonski akti - pregled (Zehra Demi, Uprava za ume). C. Panel diskusija: NB - Ocjena plana za zavretak politikog, zakonskog i okvira za planiranje na nacionalnom nivou. D. Zakljuak- Zavrna rije predsjedavajueg - inputi za Zajedniku izjavu sa umarskog foruma.


11


7. Panel 2: Novi tehniki standardi i metodi za odrivo gazdovanje umama i monitoring umaPredsjedavajui: Dragan Marinovi, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede Sekretar: Dragan Borota, FODEMO projekat Uesnici: predstavnici dravnih institucija, lokalnih samouprava, civilnog drutva, nevladinog sektora, privrede, privatnog sektora, naunih i strunih institucija, meunarodnih organizacija, umarski strunjaci, mladi koji e svoju profesionalnu budunost vezati za umarski sektor.... Ciljevi panela 1. Prezentovati novi okvir za planiranje po nivoima kao je to navedeno u Nacionalnoj umarskoj politici i Nacrtu zakona o umama: Nacionalni planovi razvoja sektora umarstva Planovi razvoja uma (za jednu ili vie optina) Planovi gazdovanja umama o dravnim o privatnim o NI (nacionalna inventura uma) kao kljuni izvor podataka za planiranje u sektoru o NI kao potencijalni izvor podataka za planove razvoja uma

Izvoaki projekti 2. Ocjena napretka u izradi / sprovoenju planova na svakom novom nivou - dati kratak pregled trenutnog stanja: Izrada Raspodjela odgovornosti u crnogorskim institucijama Priprema / testiranje Implementacija Monitoring i kontrola Definisanje institucionalnih odgovornosti Izgradnja kapaciteta i obuka 3. Povezanost sa ostalim sektorima i procesima planiranja: Poljoprivreda / turizam / zatita ivotne sredine Prostorno planiranje Planovi razvoja optina Natura 2000 OstaloRazvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova

12


4. Izazovi sa kojima se sreemo / pitanja koja treba rijeiti tokom dalje implementacije: Ukljuenost (zainteresovanih strana iz dravnog i privatnog sektora na nacionalnom/ optinskom/ lokalnom nivou) Monitoring Kapaciteti 5. Prezentovanje buduih planova za 2010. godinu i dalje (fokus na 2010.godinu): Prioriteti Pojanjenje odgovornosti Finansiranje od strane drave Donatorska podrka (tehnika / finansijska) 6. Dopuniti matricu za NP u skladu da saznanjima rada panela. Program panela A. Uvodne napomene (Blao Jokanovi, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede i Vitomir Tepavevi, Uprava za ume): 1. Pregled matrice za izradu novih planova u umarstvu (planovi na nacionalnom / regionalnom nivou, planovi gazdovanja umama (PG), izvoaki projekti); 2. Ciljevi panela - dati inpute za odreene dijelove matrice za NP i za Zajedniku izjavu sa umarskog foruma. B. Prezentacije: 1. Nacionalna inventura uma (koje su sljedee aktivnosti i kako se rezultati mogu koristiti, kao podaci pri izradi buduih planova na nacionalnom / regionalnom nivou) - Matthias Dees, GeoFIS; 2. Planovi razvoja uma (PR) - predstavljanje novog nivoa planiranja - Ranko Kankara, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede. Pregled potreba za ovim nivoom planiranja kako je utvreno tokom izrade politike; prijedlog koncepta za metodologiju za PR i kako se on uklapa u ukupan okvir planiranja u umarstvu; povezanost sa procesima izrade prostornih i razvojnih planova; 3. Oekivanja privatnih vlasnika vezano za planiranje i monitoring u umarstvu - Udruenje privatnih vlasnika uma; 4. Integralni planovi gazdovanja umama - postignuti napredak / sljedee aktivnosti - Niels Hahn, Unique a. trenutno stanje b. zajedniki planovi za dravne i privatne ume c. izrada i probne smjernice za PG d. instrumenti za odrivo gazdovanje umama- softver i hardver e. obuka osoblja za nove metode f. podrka konsultativnom procesu sa privatnim vlasnicima uma 13



g. priprema PG u cijeloj dravi uz korienje novog metoda h. kontrola kvaliteta planova i odobravanje planova i. j. godinji planovi - kako obezbjeujemo njihovo usklaivanje sa PG? monitoring sprovoenja PG i povratne informacije za izradu buduih planova

C. Panel diskusija D. Zakljuak - Zavrna rije predsjedavajueg - input za Zajedniku izjavu sa umarskog foruma.


14


8.

Drugi dan na Forumu

Drugi dan rada na Forumu obiljeili su zakljuci sa pomenutih panela, izjave zainteresovanih strana i usvajanje Zajednike izjave sa foruma, nakon ega je i odrana konferencija za tampu na kojoj su zajedniku izjavu potpisali: ispred Ministarstva poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede - Dr. Milosav Andjeli, pomonik ministra za sektor umarstva; ispred Uprave za ume - Rado uur, direktor; ispred Nacionalnog udruenja privatnih vlasnika uma - Miodrag Baki, predsjednik; ispred FODEMO projekta - James Acworth, glavni tehniki savjetnik i ispred SNV Montenegra - Franc Ferlin. Sastavni dio ove Izjave predstavljaju i zakljuci sa panela organizovanih u okviru Foruma.

U okviru Izvjetaja sa Prvog crnogorskog umarskog foruma, dostavljamo Vam i CD na kome se, izmeu ostalog, nalaze prezentacije sa plenarnog dijela i panela i dva filma: jedan, koji je prikazan na Forumu, o radu na nacionalnoj inventuri uma i poboljanoj metodologiji planiranja gazdovanja umama, i drugi, posveen samom Forumu.


15


9.

ZAJEDNIKA IZJAVA

Osnovne informacije Predstavnici dravnih institucija, lokalnih samouprava, civilnog drutva, nevladinog sektora, privrede, privatnog sektora, strunih institucija, meunarodnih donatorskih organizacija, umarski strunjaci i mladi koji e svoju profesionalnu budunost vezati za umarski sektor, okupili su se na Prvom crnogorskom umarskom forumu 9. i 10. februara 2010.godine u Podgorici, u Hotelu Crna Gora da razgovaraju o Razvoju sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova. Domain foruma je bilo Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede uz podrku projekta Razvoj umarstva u Crnoj Gori, FODEMO projekta kojeg zajedniki finansiraju Vlada Velikog Vojvodstva Luksemburga i Vlada Crne Gore. Ciljevi Prvog crnogorskog umarskog foruma bili su da: naglasi znaajnu ulogu koju umarstvo ima za ruralni i ukupni privredni razvoj Crne Gore; predstavi koncept Nacionalnog umarskog programa (NP), obaveza vezanih za proces Ministarske konferencije o zatiti uma u Evropi (MCPFE) i oekivanja EU; prikae napredak koji je postignut u ukupnom razvoju sektora i posebno u oblasti unaprijeenog planiranja gazdovanja umama i Nacionalnoj inventuri uma; predstavi napredak postignut u realizaciji meunarodnih projekata iz oblasti umarstva i obezbijedi sinergiju buduih donatorskih aktivnosti *posebno onih projekata za iju realizaciju je potrebno obezbijediti nedostajua sredstva; organizuje dvije panel diskusije: Panel 1 Zakonodavni okvir i program razvoja sektora umarstva, i Panel 2 Novi tehniki standardi i metodi za odrivo gazdovanje umama i monitoring uma, s ciljem ocjene napretka i planova za odreene dijelove okvira za NP u Crnoj Gori: predstavi oekivanja privatnog sektora i institucija umarstva u pogledu daljeg razvoja i implementacije reforme umarskog sektora; unaprijedi matricu za NP koju je ranije izradilo Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, FODEMO projekat i SNV (Holandska razvojna organizacija) na osnovu saznanja dobijenih sa panela, komentara i plenarnih diskusija; usvoji ovu zajedniku izjavu o prioritetnim aktivnostima dravnih umarskih institucija i meunarodnih organizacija u kontekstu NP. Trenutno stanje i inicijative ume i umsko zemljite pokrivaju oko 54% crnogorske teritorije, a oko 60% stanovnitva je vezano za selo i prostore koji su bogati umama. umski ekosistemi su veoma vani u svim segmentima ivota i privrede: oni su znaajan prozvoa biomase, izvor zdravog i visokokvalitetnog umskog voa, glavno stanite divljai, kljuni faktor za ouvanje i regulisanje sistema voda; obezbjeuju zatitu od erozije i preiavaju vazduh, a i oslonac su razvoja lokalne privrede. U procesu sveukupne reforme sektora umarstva u Crnoj Gori, Vlada je usvojila Nacionalnu politiku upravljanja umama i umskim zemljitima - Nacionalnu umarsku politiku (2008) i Nacionalni akcioni plan za borbu protiv bespravnih aktivnosti u umarstvu (2009). Pored toga, izrada novog Zakona o umama nalazi se u zavrnoj fazi, uz podrku SNV i FODEMO projekta, a rad na Nacionalnoj inventuri uma otpoeo je poetkom 2009. godine uz podrku FODEMO projekta, dok aktivnosti na unaprijeivanju procedura i instrumenata za planiranje gazdovanja umama traju ve nekoliko godina. Pored toga, Crna Gora je aktivno ukljuena u regionalni politiki proces Ministarske konferencije o zatiti uma u Evropi (uestvovala je na etvrtoj Ministarskoj konferenciji o zatiti uma u Evropi odranoj 2003. godine u Beu i na Petoj Ministarskoj konferenciji o zatiti uma u Evropi, koja je odrana 2007. godine u Varavi), i usvojila je i trenutno razvija i primjenjuje koncept Nacionalnog umarskog programa.Razvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova

16


Vizija Svaka od gore navedenih inicijativa prua podrku za primjenu odrivog gazdovanja umama. Vizija umarstva u Crnoj Gori je da se unaprijedi postojee stanje svih uma tako da zatitne, ekoloke, socijalne i ekonomske funkcije uma budu izbalansirane, a odrivost obezbijeena. Nacionalni umarski program Na ovom Forumu detaljno je predstavljen koncept NP u Crnoj Gori. Usvajanje procesa NP kao kljunog instrumenta za postizanje odrivog gazdovanja umama i rad na njegovim rezultatima obiljeio je i obiljeie rad dravnih institucija i sektoru umarstva u narednom periodu. Naime, NP u Crnoj Gori sam po sebi nije dokument, ve proces reforme umarskog sektora u okviru kojeg se razvija niz dokumenata i aktivnosti koje su od vitalnog znaaja za usmjeravanje reforme umarskog sektora. U diskusijama na Forumu (plenarno i na panelima) razmotreni su kljuni elementi NP i konstatovano je sljedee: a) Nacionalna umarska politika (usvojena 2008.) je dokument koji definie ciljeve Crne Gore u pravcu razvoja umarskog sektora, pri emu jasno ukazuje na aktivnosti koje e se sprovesti za ostvarivanje tih ciljeva. Njena implementacija zbog brojnih zadataka predloenih u njoj, nije u potpunosti zavrena i zahtijevae veu i koordinisaniju saradnju svih zainteresovanih strana. S tim u vezi, ohrabruje se civilni sektor da uzme vee uee, kao i dravne institucije da sprovedu prioritetne zadatke: formiranje nacionalnog i lokalnih savjeta za umarstvo, formiranje savjetodavne slube u skladu sa novim zakonom o umama. b) Zakonodavni okvir - dva nedavno usvojena zakona: Zakon o reproduktivnom materijalu umskog drvea (2007.) i Zakon o divljai i lovstvu (2008.) obezbjeuju kvalitetan okvir za budue sistemsko ureenje predmetnih pitanja koja se ovim zakonima obrauju. Izrada podzakonskih propisa predmetnih akata nije u cjelosti zavrena i predstavlja izazov na koji treba odgovoriti u ovoj godini. S tim u vezi, potrebno je intenzivirati aktivnosti i zavriti izradu nedostajuih podzakonskih akata u ovoj godini. Novi Zakon o umama koji je jue usvojen na Vladinoj Komisiji za ekonomsku politiku e uspostaviti zakonski okvir za sprovoenje Nacionalne umarske politike i uskladie vaee zakonodavstvo sa evropskim politikama i standardima. U njegovoj izradi podrka SNV-a i FODEMO projekta bila je od izuzetne vanosti. Sve strune kapacitete dravnih institucija i meunarodnu podrku potrebno je angaovati u narednom periodu, kako bi se ovaj zakon donio, u najkraem moguem roku uz aktivno uee civilnog drutva i ire strune i naune javnosti. Ovo je prioritetan zadatak u 2010. godini koji je i obaveza resornog ministarstva u skladu sa programom rada Vlade za ovu godinu. c) Nacionalna umarska strategija / Program razvoja sektora: Radi obezbjeivanja odrivog i multifunkcionalnog gazdovanja umama potrebno je donijeti Nacionalnu strategiju sa planom razvoja uma i umarstva - koja je definisana u novom Nacrtu zakona o umama kao dugoroni dokument, kojim se konkretizuju i sprovode ciljevi i smjernice za razvoj uma i umarstva, utvrene u Nacionalnoj umarskoj politici i sadri plan potrebnih mjera kao i finansijska i podsticajna sredstva za njihovo izvravanje. Trenutno, realnost je da e se rad na ovom dokumentu sprovesti nakon usvajanja Zakona o umama, a odreene dijelove osnove te strategije (podaci, studije, analize) treba uraditi i ranije, kroz meunarodnu podrku, i postojee kadrovske, tehnike i finansijske potencijale, uz prethodno odobrenje dravnih institucija. Nacionalni akcioni plan za borbu protiv bespravnih aktivnosti u umarstvu - usvojen je 2009. godine i dinamika njegovog sprovoenja u velikoj mjeri zavisi od ogranienih kadrovskih kapaciteta, ali je postignut zadovoljavajui napredak, posebno kada je u pitanju prekogranina saradnja i saradnja izmeu institucija. U tom smislu, neophodno je kadrovski i tehniki osposobiti inspekcijske organe kako bi obezbijedili efikasniju implementaciju zakonskih rjeenja. Jaa logistika i struna podrka u smislu znaajnijih sredstava koja su definisana u okvirnom budetu ovog dokumenta je neophodna u 2010. godini. d) Plan monitoringa - definisae kljune standarde i indikatore napretka u implementaciji Nacionalne umarske politike i svih drugih planova koji proizilaze iz Nacionalnog umarskog programa. On e opisati nain na koji e razliite zainteresovane strane uestvovati u redovnoj analizi uinka sektora. Ovaj dokument e se izraditi kao sastavni dio ili kao pratei dokument Nacionalne umarske strategijeRazvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova

17


e)

f)

g)

h)

i zbog ogranienih ljudskih kapaciteta, bie uraen kada se za to stvore zakonodavni uslovi (obraen je u Nacrtu zakona o umama), ali svakako ne prije 2011. godine. Novi institucionalni okvir - uskladie funkcije, odgovornosti, strukture i aktivnosti Vladinih institucija sa ulogom koju e imati u sektoru umarstva kako bi se omoguilo adekvatno sprovoenje politike u sektoru. Jasno e se razgraniiti funkcije Ministarstva poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede u regulatornoj oblasti, gazdovanju umama i pruanju usluga kao i Uprave za ume i definisae kljunu ulogu civilnog drutva u gazdovanju i monitoringu uma u Crnoj Gori. Nakon uvaavanja odreenih preporuka koje je dala nedavno uraena Funkcionalna analiza institucija u sektoru umarstva od strane organa uprave, kao sljedei korak sprovee se analiza poslovnih procesa koju e finansirati FODEMO projekat. Rad na novoj sistematizaciji Uprave za ume ve je zapoeo kao odgovor na brojne izazove koje oekuju ovu instituciju u daljoj reformi u sektoru umarstva. Jaanje ljudskih resursa u umarstvu - fokus meunarodnih projekata (FODEMO, UNDP, SNV, NFG) bio je na jaanju kapaciteta dravnih institucija to je dalo znaajne rezultate. Novi predlog projekta Podrka za izgradnju kapaciteta u sektoru umarstva koji je pripremljen od strane Ministarstva poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede i Uprave za ume dostavljen je Delegaciji Evropske Komisije u Crnoj Gori za finansiranje putem IPA 2010 fonda. Svrha projekta je jaanje kapaciteta sektora umarstva Crne Gore kroz uspostavljanje i obuku za sisteme odrivog gazdovanja umama u skladu sa standardima EU, posebno predstojeim propisima EU o plasmanu drvnih proizvoda na trite EU i propisa EU o ruralnom razvoju. Pored toga, zajedniki cilj koji zahtjeva sinergiju svih projekta u sektoru je da se uradi plan stalne obuke i strunog obrazovanja, kojim e se ojaati kapaciteti zaposlenih u dravnim institucijama u sektoru umarstva, shodno novom institucionalnom okviru, za potrebe djelotvornijeg i efikasnijeg sprovoenja njihovih novih mandata. Na primjer, tokom sprovoenja Nacionalne inventure uma, izgradie se kadrovski kapaciteti unutar crnogorskog umarskog sektora koji e biti sposobni da sami rade na sljedeim ciklusima inventure uma i da dobijene rezultate koriste u svrhu stalnog monitoringa umskih resursa. Podrka uspostavljanju odrivog privatnog sektora u umarstvu - ova aktivnost je od sutinske vanosti za reformu umarstva i kontinuirano se sprovodi posljednjih nekoliko godina, naroito kroz pomo udruenjima privatnih vlasnika uma od strane SNV-a. Nacionalna umarska politika je napravila iskorak u smislu veeg angaovanja drave kada su u pitanju privatni vlasnici uma i podrka privatnom sektoru u umarstvu uopte. Glavne komponente te podrke su sljedee: struna i finansijska (subvencije) podrka vlasnicima privatnih uma i udruenja, podrka razvoju preduzetnitva, poveanje produktivnosti, kvaliteta i profitabilnosti koju privatne ume donose svojim vlasnicima; obezbjeenje da umarstvo daje vei doprinos ruralnom razvoju i poveanje konkurentnosti crnogorskih umskih proizvoda na tritima Evrope. Nacrt Zakona o umama je donio i direktne koristi udruenju vlasnika privatnim umama u pogledu korienja nedrvnih umskih proizvoda. Potrebno je bolje korienje drvne biomase kao izvora obnovljive energije i iz privatnih uma kao i obezbjeivanje da crnogorski umski proizvodi zadovoljavaju standarde potrebne za ulazak na trita EU. Posebnu panju i podrku zasluuju institucije i preduzea privatnog sektora umarstva, naroito pruaoci strunih usluga u umarstvu, imajui u vidu i potrebu za to skorije uvoenje licenci za obavljanje tih poslova. Poboljanje informacione osnove - sprovoenje Nacionalne inventure uma, uvoenje poboljanih instrumenata i procedura planiranja gazdovanja umama i uspostavljanje umarskog informacionog sistema e poboljati planiranje i monitoring na nacionalnom i lokalnom nivou. Sve ove aktivnosti e se sprovesti (ili njen najvei dio) u 2010.godini. Rad na Nacionalnoj inventuri uma koji e trajati dvije godine, zapoeo je poetkom 2009. godine, obezbijeen je dio neophodne opreme za prikupljanje podataka; izabran je savjetniki tim za koji radi na definisanju metodologije; sprovedena je terenska obuka lokalnih umarskih strunjaka. Terenski rad je predvien za 2010. godinu tako da e se prikupiti relevantne informacije o stanju i prostornom rasporedu, strukturnim karakteristikama, iskorienosti i promjenama umskog fonda. Kada je u pitanju planiranje gazdovanja umama, dosadanji model planiranja nije obezbjeivao usklaenost intervencija na terenu sa planovima. Kljuni razlozi za neefikasnost ovog modela su: nedovoljna saradnja izmeu planera i osoblja koje realizuju planove gazdovanja umama na terenu; nejasno razgraniene odgovornosti za sprovoenje planova i suprotstavljenost interesa korisnika uma 18



i organa koji sprovodi gazdovanje. Uz pomo FODEMO projekta, u narednom periodu uspostavie se novi metod za interaktivno umsko-uzgojno planiranje koji podrazumijeva spajanje odgovornosti za planiranje gazdovanja umama i interevencije na terenu ime se postie vea odgovornost lokalnog umarskog inenjera. Matrica NP Matrica NP koja je aurirana tokom ovog Foruma bie dodatno doraena i objavljena od strane dravnih institucija u prvoj polovini 2010. godine, kao koherentan okvir za sprovoenje NP. Partnerstvo i informisanje javnosti U sprovoenu gore navedenih aktivnosti, neophodno je partnerstvo svih zainteresovanih strana. Posebno je znaajno obezbijediti sve uslove da se informisanje javnosti obavi na nain koji e biti u skladu sa najboljim pozitivnim praksama. Promocija umarstva Potpisnici ove izjave se obavezuju da e uiniti napor da se aktivnosti umarskih radnika promoviu adekvatno i realno iroj javnosti. Organizovanje Foruma Crnogorski umarski forum e se odravati svake godine u njenom prvom kvartalu. Organizatori Foruma bie dravne institucije - Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede i Uprava za ume uz pomo meunarodnih institucija / projekata. Formirae se Organizacioni odbor koji e biti zaduen za pripremu Foruma. Svake godine, Forum e se baviti temom / temama koje su aktuelne i koje su obiljeile ili e obiljeiti reformu sektora u tom periodu. Sastavni dio ove Izjave predstavljaju i zakljuci sa panela organizovanih u okviru Foruma (Aneks 1). Dr. Milosav Aneli, pomonik ministra Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede Rado uur, direktor Uprava za ume Miodrag Baki, predsjednik Nacionalno udruenje privatnih vlasnika uma James Acworth, glavni tehniki savjetnik FODEMO projekat Franc Ferlin, SNV Montenegro

U Podgorici, 10. februara 2010. godine


19


ANEKS 1:

Zakljuci sa panela organizovanih u okviru Prvog crnogorskog umarskog foruma (10.02.2010.)

Od strane uesnika rasprava na panelima koji su odrani u okviru Prvog crnogorskog umarskog foruma, dati su slijedei prijedlozi, koje se mogu smatrati i kao zajedniki zakljuci sa ovih rasprava: 1) Poeljno bi bilo da se u okviru procesa Nacionalnog umarskog programa obezbjedi mogunost jo veeg uea nevladinih organizacija, naroito onih ekolokih; 2) Potrebno je, u skladu sa Zakonom o slobodnom pristupu informacijama i odgovarajuom EU direktivom, obezbjediti adekvatniji pristup informacijama Uprave za ume. Imenovanje osobe koja e se baviti odnosima s javnou (PR) u Upravi za ume, dobar je korak u unaprijeenju razmjene informacija i ukupnoj informisanosti civilnog drutva o aktivnostima Uprave za ume; 3) Potrebna bi bilo uraditi analizu finansijskog uticaja novog Zakona o umama (finansijsku studiju), a potrebno bi bilo pripremiti i detaljni plan implementacije novog Zakona o umama; 4) Prioritetno je potrebno izraditi uslove za izvoae strunih poslova u umarstvu ukljuujui uslove za sticanje licence; 5) Naglasiti potrebu (u okviru Zajednike izjave sa Prvog crnogorskog umarskog foruma) razvoja umarskog centra za obuku umarskih kadrova, izvoaa radova i vlasnika uma, kao i potrebu za podrku srednjoj strunoj koli Vukadin Vukadinovi iz Berana, jedinoj u Crnoj Gori, u kojoj se sprovodi program za obrazovni profil umarski tehniar; 6) U sistem podsticanja kolovanja umarskih kadrova bilo bi potrebno vratiti i stipendiranje, odnosno pronai najbolji model stipendiranja u skladu sa zakonskim propisima; 7) Trebalo bi obezbjediti i jaati strunu kompetentnost rukovodeih kadrova u umarstvu, imajui u vidu brojne izazove u reformi umarskog sektora; 8) Obezbjediti uslove za premoivanje nelikvidnosti umarskog budeta (ukoliko je to mogue, u formi propisa), zbog neravnomjernih priliva finansijskih sredstava (zbog sezonskog karaktera djelatnosti u umarstvu), kako bi se mogli sprovoditi planirani poslovi i radovi u umama i onda kada priliva zapravo i nema; 9) Koncept planiranje razvoja uma na nivou umskih podruja (optina ili vie optina) podrucja treba razviti i testirati, primjenom integrisanog, vienamjenskog koncepta planiranja kao i definisanje i uea svih zainteresovanih strana, naroito preko Lokalnih savjeta za ume; 10) Nacionalnu inventuru treba ponovo da se sprovede u 2020.godini, da bi se imali uporedivi rezultati na osnovu kontrolne metode; 11) Potrebno je osavremeniti metodologiju izrade izvoakog projekta za dravne ume, i razviti prilagoen koncept za private ume (privatni posjed), kao i nain praenja i kontrole njihovog izvoenja; 12) Metodologiju (i proces) participativnog planiranja gazdovanja u sluaju privatnih uma (kao sastavni dio zajednike metodologije planiranja) treba razviti odnosno prilagoditi, koristei iskustva i metodologiju razvijenu za dravne ume; 13) Potrebno je institucionalizovati obuku za sve nivoe planiranja, afirmisati struku i kolu i stvarati bolje uslove za razvoj kadrova;Razvoj sektora umarstva u Crnoj Gori u kontekstu meunarodnih inicijativa i dravnih izazova

20


14) Jasno definisati zadatke i odgovornosti institucija koje su vezane za planiranje, implementaciju i monitoring planova; 15) Vlasnike privatnih uma (VP) treba prioritetno ukljuivati u razvoj, izradu i implementaciju planova za nivo posjeda i gazdinske jedinice; 16) Plan aktivnosti u okviru procesa NP, koji je prezentovan tokom ovog Foruma, potrebno je doraditi i uskladiti meu institucijama i donatorima, i uiniti ga dostupnim za javnost, u prvoj polovini 2010. godine, kao koherentan okvir za sprovoenje NP; 17) Potrebno je uloiti dodatne napore na promociji uma, umarstva i umarske struke, kako bi se aktivnosti umarskih radnika vie cijenilo i predstavljalo adekvatno i realno iroj javnosti; 18) Organizovanje Foruma - Crnogorski umarski forum treba odravati svake godine, u prvom kvartalu. Organizatori Foruma bie dravne institucije - Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede i Uprava za ume uz pomo meunarodnih institucija/projekata. S tim u vezi, trebalo bi izabrati Organizacioni odbor koji e biti zaduen za pripremu Foruma. Svake godine, Forum e se baviti temom/ temama koje su aktuelne i koje su obiljeile ili e obiljeiti reformu sektora u tom periodu.


21


10.

Lista uesnikaPrvi dan (9. februar 2010.)

Br. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25.

Ime Milosav Aneli Rado uur James Acworth Stijovi Aleksandar Marinovi Dragan Radulovi Rajko Tmui Novica Kala Faruk Terzi Joveta Demi Zehra Predrag Jankovi eki Slobodan Baki Miodrag Nuhodi Mensura Ferlin Franc Gomilanovi Slavica Vojinovi Rosanda Cmiljani Veljko Markovi Dragan Vasiljevi Aleksandar Koprivica Milo Kadovi Ratko Topi Duko Tatjana onovi Nemanja avlovi

Institucija/ organizacija MPV* Uprava za ume FODEMO projekat FODEMO projekat - CMU MPV MPV MPV Uprava za ume Uprava za ume Uprava za ume SNV Uprava za ume, PJ Kolain Udruenje privatnih vlasnika uma, CG SNV SNV Uprava za ume Uprava za ume Uprava za ume Institut za umarstvo Srbijaume Beograd Institut za umarstvo Beograd umarski fakultet Beograd uma plan Banja Luka Agencija za zatitu ivotne sredine Agencija za zatitu ivotne sredine

Tel/fax 052/323-578 020/238-092 020/238-092 020/238-092 020/238-092 020/238-092 052/323-578

E-mail [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

052/323-578 052/323-578 020/230-488

[email protected] [email protected] [email protected]

[email protected] 020/618-250 020/618-250 [email protected] [email protected]


22


26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51.

Gargovi Naser Spasojevi Milan Kneevi Ljubia Femi Dejan Lazarevi Dejan Kankara Ranko Henri Guillaume Rakovi Vladimir Ponjarac Radenko Lui Slavia Milutin Vuki Boo Brajkovi Saa Belojevi Otaevi Dragan Pejovi Sran Nataa Nelevi Velimir ljivananin Jankovi Milo Niels Hahn Duki Branka Nenad Petrovi Adem Feti Koljeni Goran Meedovi Pavle Vemi Mijoljub Popovi Goran

JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane MPV Lux-Development HQ Fornet Beograd Fornet Beograd Institut za umarstvo Podgorica MPV, umarska inspekcija Agrosaznanje TVCG Agrosaznanje TVCG MPV MPV M Film Montenegro Ministarstvo za evropske integracije MPV Unique Forestry Consultants Glavni grad Podgorica Institut za umarstvo Uprava za ume Uprava za ume Uprava za ume Privredna komora Crne Gore 020/230-545 020-230-488 020/230-488


[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]


[email protected] niels.hahn@wildlife-consulting. eu [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]


23


52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60.

Darko Dubak Stijepovi Slobodan Nataa Kovaevi Jelena Dragovi Mili urovi Kenan Pepi Milenko Malidan Yvonne Mueller Joerg Lohmann

Biotehniki fakultet JP Nacionalni parkovi CG NVO Green Home JP Nacionalni parkovi CG Biotehniki fakultet Udruenje privatnih vlasnika uma MPV, umarska inspekcija German Technical Cooperation Ministarstvo ureenja prostora i zatite ivotne sredine MPV, umarska inspekcija MPV, umarska inspekcija Unique Forestry Consultants Unique Forestry Consultants FODEMO projekat MPV CMU Uprava za ume GeoFis FODEMO projekat FODEMO projekat

020/268-437 020/ 658071 020/609-376 020/ 658071 020/268-437


[email protected]

61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70.

Momilo Gajevi Alija Brali Axel Weinreich Metodi Panev Dragan Borota Blao Jokanovi Vitomir Tepavevi Matthias Dees Dijana Premovi arko Vuini

[email protected] [email protected] [email protected] 020/238-092 [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] 020/238-092 020/238-092 [email protected] [email protected]


24


Drugi dan (10. februar 2010.)

Br. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27.

Ime Milosav Aneli Rado uur James Acworth Stijovi Aleksandar Marinovi Dragan Radulovi Rajko Kenan Pepi Miodrag Baki eki Slobodan Kala Faruk Terzi Joveta Demi Zehra Ponjarac Radenko Lui Slavia Markovi Dragan Novica Tmui Pejovi Sran Otaevi Dragan Milo Rosi Cimbaljevi Veljko Vojinovi Rosanda Vuki Milutin Gomilanovi Slavica Rakovi Vladimir Vasiljevi Aleksandar Nemanja avlovi Tatjana okovi

Institucija/ organizacija MPV Uprava za ume FODEMO projekat FODEMO projekat - CMU MPV MPV Udruenje privatnih vlasnika uma, CG Udruenje privatnih vlasnika uma, CG Uprava za ume, PJ Kolain Uprava za ume Uprava za ume Uprava za ume Fornet Beograd Institut za umarstvo Podgorica Institut za umarstvo MPV MPV MPV Uprava za ume Uprava za ume Uprava za ume MPV, umarska inspekcija Uprava za ume Fornet Beograd Srbijaume Beograd Agencija za zatitu ivotne sredine Agencija za zatitu ivotne sredine

Tel/fax 052/323-578 020/238-092 020/238-092 020/238-092 020/238-092

E-mail [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] 020/230-488 020/230-488 [email protected] [email protected] [email protected] 052/323-578 052/323-578 052/323-578 [email protected] [email protected] [email protected]

020/618-250 020/618-250

[email protected] [email protected]


25


28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55.

Topi Duko Gargovi Naser Spasojevi Milan Milo Vojinovi Femi Nemanja Lazarevi Dejan Momilo Gajevi Franc Ferlin arko Vuini Dragan Borota Milenko Malidan Matthias Dees Niels Hahn Blao Jokanovi Kneevi Ljubia Vitomir Tepavevi Vemi Mijoljub Meedovi Pavle Dragan Karai Koprivica Milo Kadovi Ratko Petrovi Nenad Adem Feti Koljeni Goran Jelena Dragovi Nuhodi Mensura Duki Branka Alija Brali

uma plan Banja Luka JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane SIK Lim Bijelo Polje JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane MPV, umarska inspekcija SNV FODEMO projekat FODEMO projekat MPV, umarska inspekcija GeoFis Unique Forestry Consultants MPV CMU JUSS Vukadin Vukadinovi, Berane Uprava za ume Uprava za ume Uprava za ume umarski fakultet Beograd Institut za umarstvo Beograd umarski fakultet Beograd umarski fakultet Beograd Institut za umarstvo Uprava za ume JP Nacionalni parkovi CG SNV Glavni grad Podgorica MPV, umarska inspekcija 020/ 658071 020/230-488 020/238-092 020/238-092

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

[email protected]

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]



26


56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65.

Joerg Lohmann Popovi Goran Jankovi Milo Dragan Terzi Nataa Nelevi Metodi Panev Samanta Tokovi Biljana Pavicevic Dijana Premovi arko Vuini

Ministarstvo ureenja prostora i zatite ivotne sredine Privredna komora Crne Gore MPV Uprava za ume M Film Montenegro Unique Forestry Consultants FODEMO projekat FODEMO projekat FODEMO projekat FODEMO projekat 020/238-092 020/238-092 020/238-092 020/238-092 020/230-545

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] metodi.panev@unique-forst. de samanta.toskovic@fodemo. com [email protected] [email protected] [email protected]

*MPV - Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede


27



28

Documents

izvestaj