1

Istota zarządzania produkcją i usługami

Wprowadzenie do przedmiotu

Podstawowe pojęcia

22

Produkcja

PRODUKCJA – proces, w którym zasoby kapitałowe, osobowe i rzeczowe (nakłady)

są łączone w procesie transformacji lub konwersji dla wytworzenia produktów

(efekty), obejmujących wyroby i/lub usługi

ZASOBY

PRODUKCYJNE

Struktura systemu produkcyjnego

SYSTEM PRODUKCJI

transformacja

(konwersja)

Produkty

(wyroby, usługi)

Zasoby kapitałowe

Zasoby osobowe

Zasoby rzeczowe

NAKŁADY PRODUKCJA EFEKTY

OBIEKTOWE

zdolność produkcyjna

(pracownicy, wyposażenie)

ZASILENIOWE

materiały

(podstawowe, pomocnicze)

33

Infrastruktura systemu produkcyjnego

Zarządzanie produkcją

ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ – proces podejmowania decyzji w zakresie nabywania

i efektywnego wykorzystania zasobów celem wytworzenia pożądanych produktów

Struktura systemu produkcyjnego

SYSTEM PRODUKCJI

transformacja

(konwersja)

Produkty

(wyroby, usługi)

Zasoby kapitałowe

Zasoby osobowe

Zasoby rzeczowe

NAKŁADY PRODUKCJA EFEKTY

ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ

sprzężenia informacyjne decyzje

4

W firmie jak w samochodzie #

Podobny system

wskaźników, informacji

Osiągnąć cel … 400 km

(produkcja = 400 szt.)

Produkcja

dzienna

WYNIKI

Obciążenie

maszyn, załogi

Zużycie materiałów

EFEKTY

Wielkość produkcji

i sprzedaży (przychód)

NAKŁADY 1

Koszty materiałowe

NAKŁADY 2

Koszty operacyjne

5

Tadeusz Zbroja

Mierniki działalności produkcyjnej

Efekty osiągnięteSKUTECZNOŚĆ =

Efekty planowane

Wskaźnik oceny działalności

koncentrujący się na wyjściu systemu,

określany jako stopień osiągnięcia przez

system założonego celu, cel musi być

sensownie zdefiniowany!

SKUTECZNOŚĆ – rynkowa (effectiveness)

Wartość efektówEFEKTYWNOŚĆ =

Wartość nakładów

Iloraz osiągniętych efektów i nakładów

poniesionych na ich uzyskanie

w wymiarze wartościowym

(ekonomicznym) – koszty!!! Czy to co

trzeba robimy drogo?

EFEKTYWNOŚĆ – operacyjna (efficiency)

66

Skuteczność i efektywność systemu #

CO? – właściwy produkt (right product)

ILE? – właściwa ilość (right quantity)

JAK? – właściwa jakość (right quality)

GDZIE? – właściwe miejsce (right place)

KIEDY? – właściwy czas (right time)

KOMU? – właściwy odbiorca (right customer)

ZA ILE? – właściwa cena –naszych zasobów

(right price)

7W – 7R (ang.)

Uproszczona formuła logistyki

CEL ZARZĄDZANIA LOGISTYCZNEGO

Zapewnienie „dostępności” poprzez koordynację i synchronizację

podaży i popytu odbiorców na wyroby i usługi przy najmniejszym koszcie

Skuteczność rynkowa

Efektywność operacyjna

7

Tadeusz Zbroja

Mierniki działalności produkcyjnej

Efekty osiągnięteSKUTECZNOŚĆ =

Efekty planowane

Wskaźnik oceny działalności

koncentrujący się na wyjściu systemu,

określany jako stopień osiągnięcia przez

system założonego celu

SKUTECZNOŚĆ – rynkowa (effectiveness)

Wartość efektówEFEKTYWNOŚĆ =

Wartość nakładów

Iloraz osiągniętych efektów i nakładów

poniesionych na ich uzyskanie

w wymiarze wartościowym

(ekonomicznym)

EFEKTYWNOŚĆ – operacyjna (efficiency)

Wielkość efektówPRODUKTYWNOŚĆ =

Wielkość nakładów

Iloraz osiągniętych efektów i nakładów

poniesionych na ich uzyskanie

w wymiarze rzeczowym (ilościowym)

PRODUKTYWNOŚĆ (productivity) – miernik efektywności w wymiarze rzeczowym

Efektywność - produktywność

Zdolność do wykorzystania zasobów;

Stanowi o konkurencyjności (bez produktywności nie ma

możliwości rozwoju)

Efektywność: relacja wytworzonych dóbr (cel) do nakładów

czynników wytwórczych

Można maksymalizować stopień realizacji celu przy danym

nakładzie środków lub minimalizować nakład środków przy

danym stopniu realizacji celów;

Produktywność: podaje wynik w przeliczeniu na jednostkę

różnego typu nakładów– Wielkość wytworzonych dóbr na jednostkowe nakłady pracy

żywej – wydajność pracy

– Produktywność kosztów: stosunek przychodu ze sprzedaży do

kosztów sprzedanej produkcji;

– Produktywność majątku: stosunek przychodu ze sprzedaży do

wielkości majątku irp.

8

Produktywność jedno- i wieloczynnikowa

W mianowniku jeden czynnik produkcji lub wiele czynników

produkcji

Przykład: W wydawnictwie CTC pracują 4 osoby, po 8 godzin

każda, każda z nich zarabia dziennie 640$. Koszty ogólne nie

związane z kosztami pracy wynosiły do teraz 400$ dziennie, a

przetwarzano dziennie 8 tytułów. Ostatnio zmieniono system

pracy: system komputerowy pozwala na obsługę 14 tytułów

dziennie. Koszty wynagrodzeń pozostały bez zmian, ale

koszty ogólne wzrosły do 800$ dziennie. Policzyć

jednoczynnikową produktywność pracy (czyli wydajność)

oraz wieloczynnikową produktywność wszystkich kosztów w

starej i nowej sytuacji.

9

Problemy związane z pomiarem produktywności

Jakość (można produkować więcej, ale gorzej)

Wpływ czynników zewnętrznych (poprawa w dostawie prądu)

Różne surowce po różnych cenach (nie wszystkie

samochody wymagają takich samych surowców)

W usługach wyjątkowo trudny pomiar (jakość usługi

fryzjerskiej, usługi prawniczej)

Niemierzalny wpływ technik sprzedaży czy zmian w

asortymencie

niemierzalne cechy usługi (szybkość, wygoda,

bezpieczeństwo, dopasowanie do klienta)

10

Jak zwiększyć produktywność?

Poprzez zmiany w zakresie:– Pracy (zdrowsi, lepiej wykształceni i lepiej odżywieni

pracownicy) – młodzi Amerykanie i Europejczycy są gorzej

wykształceni niż Japończycy

– Kapitale (lepsze maszyny, narzędzia0 – inwestycje są większe

wtedy, kiedy niższy koszt kapitału, niższa inflacja itp.;

– Zarządzania: zarządzanie jest odpowiedzialne za to, by używać

pracy i kapitału tak, by zwiększać produktywność. Wymaga to

wykształconych menedżerów. Należy wybrać najlepsze

inwestycje kapitałowe i najlepszych pracowników i ich najlepszy

rozwój.

11

Produktywność usług

Jest trudna do zwiększenia, bo:– Jest wysoce zależna od pracy (bardzo intelektualna, bardzo

zależna od indywidualnych umiejętności)

– Nie zawsze jest głównym celem (opieka nad dziećmi,

przygotowanie zdrowego jedzenia)

– Wymaga bardzo dobrego wykształcenia

– Trudno ją zmechanizować i zautomatyzować;

– Trudno ocenić jej jakość.

12

Przykład

Producent skrzyń na jabłka produkuje aktualnie 240 skrzyń

ze 100 belek drewna. Kupuje teraz 100 belek dziennie, a

każda bela wymaga trzech godzin obróbki. Ma na oku

zaopatrzeniowca, który mógłby kupować za tę samą cenę

belki lepszej jakości, tak że ze stu belek mógłby produkować

260 skrzyń, dokładając 8 godzin pracy. Jak zmieni się

wydajność pracy?

13

Przykład c.d.

Ten sam producent postanowił przyjrzeć się produktywności

wieloczynnikowej. Zużycie wszystkich czynników produkcji

przeliczył na dolary:

A) koszt godziny pracy: 10$

B) cena jednej belki: 10$

C) dzienny koszt kapitału: 350 $

D) cena energii zużywanej dziennie: 150 $

Policzyć produktywność wieloczynnikową przed i po

zatrudnieniem zaopatrzeniowca.

14

15

Produktywność (wydajność) #

Czym różni się upiór nocny od dziennego ?

Upiór

nocny

Upiór dzienny – wydajność pralni miejskiej

16

Główne obszary integracji

Marketing (skuteczność rynkowa) – co, ile i kiedy będziemy sprzedawać?

Produkcja (produktywność) – co, ile i kiedy będziemy wytwarzać?

– co, ile i kiedy będziemy kupować?

Finanse (efektywność ekonomiczna) – jak będziemy finansować działalność produkcyjną?

Produkcja

Marketing

Finanse

SKUTECZNOŚĆ

EFEKTYWNOŚĆPRODUKTYWNOŚĆ

17

Procesy produkcyjne

Produkcja generatorów

Produkcja sprzętu AGD

Montaż samochodów

Przemysł odzieżowy

Przemysł elektroniczny

Przemysł meblowy itp..

PRZEMYSŁ

rafineryjny

metalurgiczny

energetyczny

chemiczny

cukrowniczy itp.

Konstrukcja satelitów

Budowa statków

Budowa domów

Produkcja filmu

Kampania prezydencka

Praca dyplomowa itp.

Wzrost powtarzalności produktów i procesów produkcyjnych

Procesy dyskretneProcesy typu projekt Procesy ciągłe

PROCES PRODUKCYJNY

Uporządkowany ciąg działań (operacji), w wyniku którego materiały wejściowe

systemu produkcyjnego przekształcane są w jego produkty końcowe

(wyroby i/lub usługi)

18

Typy produkcji i procesów produkcyjnych

PROCESY DYSKRETNE

Produkcja

seryjna

Produkcja

masowa

Produkcja

jednostkowa

Procesy

ciągłe

Procesy

projektowe

ZRÓŻNICOWANIE ASORTYMENTOWE PRODUKTÓW

Żadne Małe Średnie Wysokie Bardzo wysokie

SKALA

PRODUKCJI

Bardzo

duża

Duża

Średnia

Mała

1

Wzrost jednostkowych kosztów produkcji

1919

Typy produkcji w procesach dyskretnych

Duża

SKALA

PRODUKCJI

Mała

ZRÓŻNICOWANIE ASORTYMENTOWE PRODUKCJI

DużeMałe

JEDNOSTKOWE KOSZTY PRODUKCJI

WysokieNiskie

PRODUKCJA

POWTARZALNA

Produkcja

masowa PRODUKCJA

NIEPOWTARZALNA

Produkcja

seryjna

Produkcja

jednostkowa

2020

Charakterystyka typów produkcji

Masowa Seryjna Jednostkowa PRODUKCJA

Asortyment

produktów

Szeroki

(nie ustalony)Stały

Większe lub mniejsze

zróżnicowanie

Przykład wyrobów Żywność, kosmetyki

samochody, opony.

Książki, buty, ubrania,

telewizory, meble.

Samoloty, statki,

generatory

Standaryzacja

wyrobówNiska Wysoka Średnia

Mała

(kilka lub 1) Duża

Średnia

(zróżnicowane serie)

Skala

produkcji

Maszyny

i wyposażenieUniwersalne

Średnio

specjalizowane Specjalistyczne

PracownicyWysokie

kwalifikacje

Niskie

kwalifikacje

Średnie

kwalifikacje

Przykład usług Usługi komunikacyjne,

usługi z bankomatu.

Kursy uniwersyteckie,

wycieczki turystyczne.

Program komputerowy,

pisanie książek.

Częstotliwość

zmian produktu

Żadna

(lub bardzo mała)Średnia Bardzo częsta

Przykład

Dwa przedsiębiorstwa mają identyczne hale produkcyjne i

identyczne maszyny. Miesięczne koszty stałe wynoszą w obu

4000, oba wytwarzają miesięcznie 500 sztuk wyrobów, z

których każdy potrzebuje 2 m2 blachy. Dostawca blachy

stosuje rabat 10% przy zamówieniu przynajmniej 600 m2

blachy. Podstawowa cena blachy to 5$ za m2.– Przedsiębiorstwo A stosuje produkcję seryjną. Wszystkie 500

sztuk jest identycznych (jest to wyrób X). Cena sprzedaży 15 $

za wyrób.

– Przedsiębiorstwo B stosuje produkcję zróżnicowaną, produkuje

po 250 sztuk wyrobów dwojakiego rodzaju: X i Y. Y wymaga

innego rodzaju blachy, zamawianego u innego producenta,

który nie stosuje żadnych rabatów. Cena sprzedaży X to 15 $,

cena sprzedaży Y to 18 $ Przezbrojenie maszyn z X na Y

kosztuje 200$

– Policzyć zyski przedsiębiorstw A i B.

21

22

Hierarchia decyzji w zarządzaniu produkcją

SKUTECZNOŚĆ

Czy robimy właściwe rzeczy?

(Are we doing the right things?)

KONCENTRACJA

EFEKTYWNOŚĆ

Czy robimy je właściwie?

(Are we doing the things right?)

DECYZJE STRATEGICZNE

projektowe

(przygotowanie działania)

DECYZJE OPERACYJNE

produkcyjne

(działanie)

Decyzje strategiczne

W jakim sektorze działamy?

Jaki produkt wytwarzamy?

Jak wytwarzamy nasze produkty?

Gdzie wytwarzany produkty?

Jak duża powinna być fabryka?

Jak dobre powinny być produkty?

Jak procesy produkcyjne powinny być zorganizowane

przestrzennie?

Kiedy powinno się wprowadzić nowy wyrób?

Jak osiągnąć planowaną jakość?

Jak zorganizować dystrybucję, jakich użyć środków

transportu?

Jak często powinno się remontować i wymieniać

wyposażenie?

Ilu i jakich zatrudnić ludzi?

Jaki poziom techniki?

Kupować czy wytwarzać?23

Decyzje operacyjne

W jakiej kolejności wytwarzać produkty?

Jak duże i jak częste powinny być dostawy?

Jak często występują awarie, jak można zmniejszyć ich

liczbę?

Czy produkty osiągają wymaganą jakość?

Jak najefektywniej wykonać pracę?

Ile czasu zajmują operacje?

24

25

Decyzje strategiczne w zarządzaniu produkcją

1. Wybór i projektowanie produktu (co wytwarzać, kupować czy produkować?)

2. Planowanie zdolności produkcyjnej (ile wytwarzać?)

3. Wybór i projektowanie procesu produkcyjnego (jak wytwarzać?)

4. Wybór lokalizacji (gdzie wytwarzać? - aspekt zewnętrzny)

5. Projektowanie rozmieszczenia (gdzie wytwarzać? - aspekt wewnętrzny )

6. Projektowanie pracy (jak organizować i mierzyć pracę?)

DECYZJE STRATEGICZNE (projektowe) przygotowanie działania

KoncentracjaSKUTECZNOŚĆ

„Robienie właściwych rzeczy” (Are we doing the right things ?)

FazaProjektowanie struktury produkcji (domen działalności)

i struktury (organizacji) systemu produkcyjnego

ZadanieUstalanie celów, strategii i przygotowanie przyszłych działań

(przewaga w budowie struktury systemu produkcyjnego)

26

Projekt wyrobu – błędy w przekazie informacji #

Differing

views

of design

created

through

lack of

information

Source: Education

Center Newsletter,

Minneapolis,

Minnesota

27

Decyzje operacyjne w zarządzaniu produkcją

DECYZJE OPERACYJNE (produkcyjne) działanie

KoncentracjaEFEKTYWNOŚĆ

„Robienie rzeczy właściwie” (Are we doing the things right ?)

Faza Funkcjonowanie systemu produkcyjnego

Zadanie

Planowanie i sterowanie realizacją produkcji

celem wytworzenia pożądanych produktów

(przewaga w infrastrukturze systemu produkcyjnego)

1. Planowanie produkcji (średniookresowe) – poziom rodzin wyrobów

2. Harmonogramowanie produkcji (krótkookresowe) – poziom wyrobów

3. Planowanie potrzeb materiałowych – poziom składników

4. Sterowanie zaopatrzeniem – poziom surowców i składników

5. Sterowanie produkcją – poziom operacji

28

Hierarchia systemu zarządzania produkcją

Sterowanie produkcją

(zlecenia produkcyjne)

Sterowanie zaopatrzeniem

(zlecenia zakupu)

Plan produkcji (zagregowany)

Harmonogram produkcji

Plan potrzeb materiałowych

Strategiczny program produkcji

informacje planistyczne informacje ewidencyjno-kontrolne

DECYZJE DŁUGOOKRESOWE

(PROJEKTOWANIE)

FAZA STEROWANIA

(realizacja)

PLANOWANIE

ŚREDNIOOKRESOWE

PLANOWANIE

KRÓTKOOOKRESOWE

FAZA

PLANOWANIA

29

Funkcje zarządzania produkcją

SPRZEDAŻPRODUKCJAZAOPATRZENIE

Funkcje rzeczowe (logistyczne)Funkcje

zarządzania

PLANOWANIE

ORGANIZOWANIE

PRZEWODZENIE

KONTROLOWANIE

Planowanie – ustalanie zadań produkcyjnych oraz sposobów ich efektywnej realizacji

Organizowanie – uruchamianie zasobów produkcyjnych celem realizacji zadań

Przewodzenie – motywowanie i kierowanie wykonaniem zadań produkcyjnych

Kontrolowanie – ocena wykonania zadań i podejmowanie działań korygujących

30

„Pętla” ciągłości zarządzania produkcją

System zarządzania produkcją = system planowania i sterowania produkcją

KONTROLOWANIE

PRZEWODZENIE

PLANOWANIE

ORGANIZOWANIE

Faza

planowania

produkcji

Faza

sterowania

produkcją

31

System planowania i sterowania produkcją

Sterowanie produkcją

(zlecenia produkcyjne)

Planowanie produkcji

(zagregowane)

Harmonogramowanie

produkcji

Planowanie potrzeb

materiałowych

Harmonogramowanie

montażu końcowego

Zarządzanie popytem

(prognozy, zamówienia)

Wstępne planowanie

zdolności produkcyjnej

Dokładne planowanie

zdolności produkcyjnej

Planowanie zasobów

produkcyjnych

Sterowanie zaopatrzeniem

(zlecenia zakupu)

PLANOWANIE ZASOBÓW

ZASILENIOWYCH

(materiałowych)

PLANOWANIE ZASOBÓW

OBIEKTOWYCH

(zdolności produkcyjnych)

Rodzaje zasobów

FA

ZA

PL

AN

OW

AN

IA

FAZA

STEROWANIA

32

Przekroje planowania produkcji

1. PRZEKRÓJ PRZEDMIOTOWY (struktura wyrobu) - co wytwarzać?

Ustalanie obiektu planowania

2. PRZEKRÓJ PODMIOTOWY (struktura produkcyjna) - kto będzie wytwarzać?

Ustalanie wykonawcy

3. PRZEKRÓJ CZASOWY (struktura czasu) - kiedy wytwarzać?

Ustalanie terminów

HORYZONT PLANOWANIA

Przedział czasu objęty planowaniem

OKRES PLANOWANIA

Ustalony w horyzoncie planowania odcinek czasu

dla potrzeb terminowania i bilansowania

33

Parametry planowania produkcji

POZIOM

PLANOWANIA

PRZEDMIOT

PLANOWANIA

PODMIOT

WYKONAWCZY

HORYZONT

PLANOWANIA

OKRES

PLANOWANIA

Decyzje strategiczne

(projektowanie)

domena

działalnościprzedsiębiorstwo

> rok

(kilka lat)rok

Planowanie produkcji

(zagregowane)

rodzina

wyrobówprzedsiębiorstwo 0,5 - 1 rok miesiąc

Harmonogramowanie

produkcji

wyrób

moduł opcjonalnyprzedsiębiorstwo < rok

tydzień

dzień

Planowanie potrzeb

materiałowych

element

(składnik)

wydział

zaopatrzenie< rok

tydzień

dzień

3434

Typy produkcji (c.d.n)

Duża

SKALA

PRODUKCJI

Mała

ZRÓŻNICOWANIE ASORTYMENTOWE PRODUKCJI

DużeMałe

JEDNOSTKOWE KOSZTY PRODUKCJI

WysokieNiskie

PRODUKCJA

POWTARZALNA

Produkcja

masowa PRODUKCJA

NIEPOWTARZALNA

Produkcja

seryjna

Produkcja

jednostkowa

Dziękuję za uwagę

POMINIĘTE