ISI YALITIMI 2013 - Evtes Yapıevtes.com/1/belgeler/Bina-ve-Tesisatta-Isi-Yalitimi.pdf · Bir malzemenin veya yapı elemanının ısıl direncinin arttıkça transfer olan ısıl

1

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

ISI YALITIMI

2013

2

AÇIKLAMALAR ................................................................................. Error! Bookmark not defined.

GİRİŞ .................................................................................................... Error! Bookmark not defined.

ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ................................................................................................................... 3

1. ISI YALITIM MALZEMELERİNİ UYGULAMAYA HAZIRLAMAK ........................................... 3

1.1. Tanım .......................................................................................................................................... 3

1.2. Isı Yalıtım Malzemeleri............................................................................................................... 5

1.3. Isı Yalıtım Uygulamalarında Kullanılan Yardımcı Malzemeler ............................................... 14

1.4. Düz Cam .................................................................................................................................... 17

1.4.1 Isı Yalıtımı ve Cam............................................................................................................. 17

1.4.2 Güneş Kontrolü ve Cam ..................................................................................................... 19

1.4. Isı Yalıtım Malzemeleri ve Yüzey Hazırlama Kuralları ............................................................ 21

UYGULAMA FAALİYETİ- 1 ........................................................................................................ 23

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ................................................... Error! Bookmark not defined.

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ................................................................................................................. 23

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ................................................................................................................. 23

2. ISI YALITIM MALZEMESİNİ YÜZEYE UYGULAMAK ............................................................ 23

2.1. Isı Yalıtımı ................................................................................................................................ 23

2.1.1. Tanımı ............................................................................................................................... 23

2.1.2. Amacı ................................................................................................................................ 23

2.1.3. Kullanıldığı Yerler ............................................................................................................. 23

2.2. Binalarda Isı Yalıtımı Uygulamaları ......................................................................................... 25

2.2.1. Duvarlarda Isı Yalıtımı ...................................................................................................... 25

2.2.2. Çatılarda Isı Yalıtımı ......................................................................................................... 36

2.2.3. Döşemelerde Isı Yalıtımı ................................................................................................... 45

2.2.4. Cam Montajında Dikkat Edilecek Hususlar ...................................................................... 48

2.3. Tesisatlarda Isı Yalıtımı Uygulamaları...................................................................................... 50

2.3.1 Kendinden Yalıtımlı Hava Kanalı Uygulamaları: .............................................................. 50

2.3.2 Boru Biçimindeki Isı Yalıtım Malzemeleri ile Yapılan Uygulamalar: ............................... 54

2.3.3 Şilte veya Levha Biçimindeki Malzemeler ile Yapılan Uygulamalar: ............................... 60

2.3.4 Vanalarda Yapılan Uygulamalar ........................................................................................ 67

2.3.5 Askı ve Kelepçelerde Yapılan Uygulamalar ...................................................................... 71


UYGULAMA FAALİYETİ- 2 ........................................................ Error! Bookmark not defined.

MODÜL DEĞERLENDİRME ............................................................. Error! Bookmark not defined.


CEVAP ANAHTARLARI .................................................................... Error! Bookmark not defined.

ÖNERİLEN KAYNAKLAR ................................................................................................................ 73

KAYNAKÇA ........................................................................................................................................ 74

İÇİNDEKİLER

3

ETİ–1

1. ISI YALITIM MALZEMELERİNİ

UYGULAMAYA HAZIRLAMAK

1.1. Tanım İnsanların konforlu bir yaşam sürebilmeleri; 20-22°C sıcaklık ve yüzde 50 bağıl nem

değerine sahip olan ortamlarda mümkün olabilir. Kış aylarında dış ortam sıcaklıkları

20°C’nin oldukça altında seyreder. Yaz aylarında ise hava sıcaklıkları 20°C’nin oldukça

üstündedir. Isı bir enerji türüdür ve doğa kanunları gereği ısı; yüksek sıcaklıklı ortamdan

düşük sıcaklıklı ortama transfer olur. Bu nedenle yapılarda; kışın enerji kayıpları, yazın ise

istenmeyen enerji kazançları meydana gelir.

Bina içerisinde istenen konfor ortamının sağlanabilmesi için kış mevsiminde kaybolan

ısının bir ısıtma sistemiyle karşılanması ve yaz aylarında kazanılan ısının bir soğutma

sistemiyle iç ortamdan atılması gerekir. Dolayısıyla; gerek ısıtma gerek soğutma işlemleri

için enerji harcanır. Bir yapıda ısı kazanç ve kayıplarının sınırlandırılması; ısıtma ve soğutma

amaçlı olarak tüketilmesi gereken enerji miktarının azaltılması anlamına gelir. Kışın ısı

kayıplarının yazın ise ısı kazançlarının meydana geldiği bir diğer alanlar ise enerjinin

taşındığı tesisatlardır.

Yapılarda ve tesisatlarda ısı kayıp ve kazançlarının sınırlandırılması için yapılan

işleme “ısı yalıtımı” denir. Teknik olarak, ısı yalıtımı, farklı sıcaklıktaki iki ortam arasında

ısı geçişini azaltmak için uygulanır. Isı yalıtımı yaparak binanın ömrünü uzatmak,

kullanıcıya sağlıklı, konforlu mekânlar sunabilmek ve bina kullanım aşamasında yakıt ve

soğutma giderlerinde büyük kazanım sağlamak mümkündür. Isı yalıtımı yapılan yeni

binalarda ısınma için daha az enerji gerekeceğinden, kazan büyüklüğü, radyatör sayısı ve

kalorifer tesisatının diğer ekipmanları daha az kullanılır. Binaların ısıtılması amacıyla büyük

oranda fosil yakıtlar kullanılır. Fosil yakıtların yakılması sonucu yanma ürünü olarak açığa

çıkan gazlar, hava kirliliğine ve küresel ısınmaya neden olur. Isı yalıtımı uygulamaları ile

konfor koşullarının oluşturulmasında kullanılan enerji miktarının azalması, küresel ısınma ve

hava kirliliğinin artmasını önler.

Nefes alıp vermek, hareket etmek, yemek pişirmek, su kaynatmak gibi yaşamsal

faaliyetlerimiz nedeniyle iç ortamda oluşan su buharı, yapılara zarar verme potansiyeline

sahiptir. İç ortamda üretilen su buharının basıncı, zamanla yapı içerisinde birikmesi sonucu

artar. Su buharı; basınç farkı nedeniyle ısı akımı ile aynı yönde hareket ederek yapı

elemanının gözeneklerinden geçerek ve dış ortama ulaşmaya çalışır. Su buharının yapı

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

4

elemanı içerisindeki bu geçişi sırasında, doyma veya daha düşük sıcaklıkta bir yüzeyle temas

etmesi durumunda buharın bir kısmı yoğuşarak su haline geçer. Yapı elemanlarında oluşan

su yapıya ve konforumuza zarar verir.

Yoğuşma iç yüzeyde veya yapı elemanları içine meydana gelebilir. Yüzeyde meydana

gelen yoğuşma, neme karşı hassas olan korunmamış yapı malzemelerinde hasarlar

oluşmasına neden olabilir. Yüzeydeki nem miktarının fazla olması; telafisi olmayan, fiziksel

değişikliklere (dökülme, kabarma vb.), kimyasal reaksiyonlara (paslanma vb.) ve biyolojik

gelişmelere (ahşabın çürümesi vb.) neden olarak konforumuzu bozar. Yapı elemanlarının ara

yüzeylerinde meydana gelen yoğuşma, yapımızın yük taşıyıcı kısımlarında bulunan

demirlerin paslanmasına neden olduğu için yapı ömrünü tehdit eden unsurlardan biridir.

Yoğuşma riskinin azaltılması veya ortadan kaldırılması için; yapı bileşenlerinin içinden

birim zamanda geçen su buharı miktarı sınırlandırılmalı ya da yapı bileşeninin tüm

kesitindeki sıcaklık dağılımı doyma sıcaklığının üstünde olmalıdır. Binalarda meydana gelen

yoğuşma ve zararlı etkilerinin ortadan kaldırılması ısı yalıtımı ile mümkündür.

Soğutma sistemlerinde içerisinde düşük sıcaklıklarda akışkanların (su) taşındığı

tesisatlar kullanılır. Bu tesisatlardaki boruların yüzeylerindeki sıcaklık iç ortama göre daha

düşüktür. İç ortamdaki havanın içerisinde bulunan su buharı tesisatlardaki soğuk dış yüzeye

çarparak yoğuşma riski taşır. Tesisatlarda meydana gelen yoğuşma konfor koşullarının

bozulmasına ve tesisatların paslanarak zarar görmesine yol açar. Tesisatlarda yoğuşmanın ve

enerji kayıp veya kazançlarının meydana gelmemesi için ısı yalıtımı uygulanmalıdır.

Bina ve tesisatlarda kurallara uygun şekilde gerçekleştirilen ısı yalıtımının bireyler ve

ülkeler açısından yararları aşağıda listelenmiştir:

Konforlu ve sağlıklı yaşam konforu sağlar.

Yüksek oranda enerji tasarrufu sağlar.

Zararlı madde emisyonunu (çevreye yayılımı) azaltarak sağlıklı çevreyi

oluşturur.

Yapılarda ilk yatırım ve kullanım maliyetlerini düşürür.

Binalarda yoğuşma nedeniyle meydana gelen korozyonu önler, betonarme

demirlerinin çürümesine mani olarak yapı güvenliğine katkı sağlar.

Toplam enerji tüketimi azaltarak ülkenin ekonomik kalkınmasına katkı sağlar.

Buhar ve kaynar su tesisatlarında yüzey sıcaklığının yüksek olması nedeniyle

insanların kazaya uğramasını, kazan dairesinin aşırı ısınmasından dolayı diğer

sistemlerin zarar görmesini ve ısı köprüleri önler.

Soğuk iklim koşullarına maruz kalan tesisatlardaki suyun donmasını önleyerek

tesisat sistemini korur.

5

Şekil 1: Isı yalıtımlı bina ile yalıtımsız binanın karşılaştırılması

1.2. Isı Yalıtım Malzemeleri

Isı yalıtım malzemeleri; ısı kayıp ve kazançlarının azaltılmasında kullanılan düşük

kalınlıklarda yüksek ısıl dirence sahip, hafif özel malzemelerdir. Isı yalıtım malzemelerini

diğer malzemelerden ayıran en önemli özellik ısı iletim katsayılarının düşük olmasıdır. Isı

iletkenlik katsayısı; birim kalınlıktaki bir malzemenin birbirine paralel olan iki yüzeyindeki

sıcaklık farkının 1°C olması durumunda iletim yoluyla transfer edilen enerji miktarını ifade

eder. Isıl iletkenlik katsayısının birimi “W/m.K” dir. Isıl iletkenlik katsayısı düştükçe ürünün

yalıtım özelliği artar. Aşağıda bazı malzemelerin ısıl iletkenlik katsayıları verilmiştir.

Malzeme Isı İletkenlik Katsayısı (W/m.K)

Alüminyum 204

Beton (Donatılı) 2,1

Tuğla (Yatay delikli) 0,45

Gaz Beton 0,15

Isı Yalıtım Malzemeleri1 0,025-0,040

Tablo 1: Bazı malzemelerin ısı iletkenlik katsayıları

Isı yalıtım malzemeleri düşük olan ısı iletkenlik katsayıları ile düşük olan kalınlıklarda

yüksek ısıl direnç sağlarlar. Isıl direnç malzemenin kalınlığının (m), ısıl iletkenlik

katsayısına oranıdır. Isıl direnç; “R” harfiyle gösterilir ve birimi “m2K/W”dır. Bir

malzemenin veya yapı elemanının ısıl direncinin arttıkça transfer olan ısıl enerji azalır.

Örneğin ısıl iletkenlik değeri 0,9W/m.K olan 30cm (0,3m) kalınlığındaki bir tuğla duvarın

ısıl direnci 0,33 m2K/W iken ısıl iletkenlik değeri 0,04W/m.K olan 4cm (0,04m) bir ısı

yalıtım malzemesinin direnci 1 m2K/W’dir. Özetle; 4cm kalınlığındaki bir ısı yalıtım

malzemesinin ısıl direnci 30cm kalınlığındaki bir tuğla duvarın ısıl direncinin 3 katı olduğu

söylenebilir.

1 Avrupa standartlarında ısı iletkenlik katsayıları 0,06-0,10 W/m.K’nin altında olan malzemeler, ısı

yalıtım malzemeleri olarak tanımlanır.

6

Isı yalıtımı amacı ile kullanılan ürünler açık gözenekli ve kapalı gözenekli olarak

sınıflandırılabilir. Açık gözenekli veya elyaflı malzemelere; camyünü, taşyünü (mineral

yünler), ahşap yünü; kapalı gözenekli malzemelere ise ekstürüde polistiren köpüğü (XPS),

cam köpüğü örnek verilebilir. Isı yalıtım malzemeleri binaların çatı, duvar ve döşemelerini

oluşturan yapı elemanlarında ve tesisatlarda kullanılır. Bu malzemelerin yanı sıra pencereleri

oluşturan kaliteli doğramalar ile yalıtım camı üniteleri de ısı yalıtımında büyük önem taşır.

Binalarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri aşağıda listelenmiştir:

Mineral Yünler: Camyünü ve Taşyünü (MW)

Genleştirilmiş polistiren köpüğü (EPS)

Ekstürüde polistiren köpüğü(XPS)

Poliüretan (PUR)

Fenol köpüğü (PF)

Cam köpüğü (CG)

Ahşap yünü levhalar (WW)

Genleştirilmiş perlit levhalar (EPB)

Genleştirilmiş mantar(ICB)

Ahşap lifli levhalar

Tesisatlarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri aşağıda listelenmiştir:

Mineral Yünler: Camyünü ve Taşyünü (MW),

Elastomerik kauçuk (FEF)

Cam köpüğü (CG)

Kalsiyum silikat (CS)

Ekstürüde polistiren (XPS)

Poliüretan (PUR / PIR)

Genleştirilmiş polistiren (EPS)

Polietilen köpük (PEF)

Fenol köpüğü (PF)

Poliolefin Köpüğü

Uygulanacak olan detaya göre ısı yalıtım malzemelerinin seçiminde; yangına tepki

sınıfları, su buharı geçirgenlik katsayıları, su emme değerleri, donma çözülme dayanımı, yük

altındaki uygulamalar için basma dayanımları malzeme önemli rol oynar.

Camyünü: İnorganik bir hammadde olan silis kumunun, yüksek

basınç altında 1200 Cº - 1250 Cº de ergitilerek, ince eleklerden geçirilip

elyaf haline getirilmesi sonucu oluşturulan açık gözenekli bir malzemedir.

Değişik yoğunluklarda (14-100kg/m3) farklı kaplama malzemeleri ile şilte,

levha veya boru formunda üretilebilir.

o Kullanım sıcaklığı –50 / +250 ºC (Bakalitsiz +450°C) aralığındadır.

o A1 veya A2 sınıfı yanmaz bir malzemedir.

o Isıl iletkenlik hesap değeri 0,035-0,050 W/m.K’dir .

o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=1’dir.

o Hacimce su emme değeri, %3-10’dur

o Güneşin mor ötesi ışınlarından etkilenmez.

7

Şekil 2: Cam yünü

Taşyünü: İnorganik bir hammadde olan bazalt ve diabez taşlarının

1350-1400°C sıcaklıklarda, ince eleklerden geçirilip elyaf haline

getirilmesi sonucu oluşturulan açık gözenekli bir malzemedir. Değişik

yoğunluklarda (30-200kg/m3) farklı kaplama malzemeleri ile şilte, levha

boru veya dökme formunda üretilebilir.

o Kullanım sıcaklığı –50 / +650 ~ +750ºC aralığındadır.

o A1 veya A2 sınıfı yanmaz bir malzemedir.

o Isıl iletkenlik hesap değeri 0,035-0,050 W/m.K’dir.


o Hacimce su emme değeri, %2,5-10’dur.

o Basma dayanımı 0,5 ila 500kPa arasında değişmektedir.


Şekil 3: Taş yünü

Genleştirilmiş Polistiren Köpük (EPS): Polistiren hammaddesinin

su buharı ile teması ile hammaddesinde bulunan pentan gazının

genleşmesiyle büyük bloklar halinde şişirilip ve sıcak tel ile kesilerek

üretilirler. Levha şeklinde kalıp içerisinde şişirilerek de üretilebilirler. EPS

levhaların ısı yalıtımı amacıyla kullanılabilmesi için yoğunluğunun en az

15kg/m3 olması gereklidir.


o Yangına tepki sınıfı D veya E’dir.

o Isıl iletkenlik hesap değeri 0,035 - 0,040 W/m.K’dir.

o Su buharı difüzyon direnç katsayısı yoğunluğa bağlı olarak µ=20-100

arasında değişmektedir.

o Hacimce su emme değeri, %1-5’dir.

o Basma dayanımı 30 ila 500kPa arasında değişmektedir.

o Güneşin mor ötesi ışınlarına karşı hassastır.

8

Şekil 4a: Genleştirilmiş polistiren köpük Şekil 4b: EPS’nin hücre yapısı

Ekstürüde Polistren Köpük (XPS): Polistiren hammaddesinin

ekstürüzyon (haddeleme) ile çekilmesi ile üretilen ortak çeperli kapalı

hücre yapısına sahip ısı yalıtım malzemeleridir. Pürüzsüz (ciltli) ve

pürüzlü veya pürüzlü ve kanallı yüzey biçimleri bulunmaktadır. Değişik

yoğunluklarda (≥25kg/m3) XPS levhaları levha veya boru biçiminde

üretilebilir.



o Isıl iletkenlik hesap değeri 0,030-0,040W/m.K’dir.

o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=80-250 arasında değişmektedir.

o Hacimce su emme değeri, %0-0,5’dır.



Şekil 5a: Ekstürüde polistren köpük Şekil 5b: Hüçre yapısı

Poliüretan Sert Köpük (PUR): Poliüretan, iki ayrı kimyasal

komponentin bir araya getirilmesi ile üretilir. Bu karışım daha sonra kalıba

dökülerek kapatılır. Kimyasal reaksiyon sonucunda, genleşerek kalıbı

tamamıyla kaplar ve likit halden katı hale geçer. Farklı yoğunluklarda

(≥30kg/m3) levha, sandviç panel ve püskürtme yöntemiyle kullanılan bir

ısı yalıtım malzemesidir.

o Kullanım sıcaklığı –200 / +110ºC aralığındadır.

o Yangına tepki sınıfı D, E veya F’dir.



o Hacimce su emme değeri, %3-5’dir.



9

Şekil 6a: Poliüretan sert köpük Şekil 6b: Hücre yapısı

Fenol Köpüğü (PF): Fenol-Formaldehit bakalitine anorganik şişirici

ve sertleştirici maddeler katılarak elde edilir. Muhtelif yoğunluklarda levha

ve boru biçiminde alüminyum folyo, metal vb kaplamalar ile donatılabilen

bir üründür. Tesisat yalıtımı uygulamalarında kullanılan fenol köpüğünün

tesisatlarda korozyona sebebiyet verdiğine dair bulgular vardır.


o Yangına tepki sınıfı: kaplamasız B,s2,d0, Alüminyum folyo kaplamalı

C,s2,d0’dır.


o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=10-50 dir.

Şekil 7: Fenolik Köpük

Cam Köpüğü (CG): Cam köpüğü; hücresel dolgu malzemesi ile

birleştirilmiş atık cam kırıklarından oluşur. Bu iki bileşen bir kalıba

yerleştirilerek yaklaşık 510°C ye ısıtılır. Isıtma işlemi süresince kırılmış

cam tanecikleri eriyerek sıvı hale geçer. Hücresel dolgu malzemesinin

ayrışması sonucunda karışım genleşip kalıbı doldurur. Karışımın

milyonlarca birbirine bağlı, üniform ve kapalı hücreler oluşturmasıyla

değişik yoğunluklarda (100-150kg/m3) cam köpüğü elde edilir.

o A sınıfı yanmazdır.


o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=∞ dur. (Buhar geçirimsizdir.)

o Su emme %0



o Kimyasal maddelere dayanıklıdır.


10

Şekil 8a: Cam köpüğü Şekil 8b: Hücre yapısı

Ahşap yünü (WW): Ahşap talaşının belirli bir bağlayıcı ile

sıkıştırılarak levha halinde değişik yoğunluklarda 460-650kg/m3 üretilen

bir yalıtım malzemesidir. Genellikle EPS ve Taşyünü ısı yalıtım

levhalarının tek veya iki yüzeyine ahşap yünü levhaların lamine edilmesi

ile elde edilen kompozit paneller halinde kullanılırlar.

o Yangına tepki sınıfı B-s1 d0’dır.





Şekil 9: Ahşap yünü ısı yalıtım malzemeleri

Genleştirilmiş Perlit (EPB): Bünyesinde %2-4 oranında bağlı su

bulunduran ve camsı bir kayaç olan perliti diğer volkanik camlardan ayıran

en önemli özellik, ısıtılarak yumuşama sıcaklığına getirildiğinde orijinal

hacminin 4-24 katına çıkabilmesidir. Perlit temel olarak silika ve

alüminyum bileşimlerinden oluşmuş olsa da kolaylıkla nem absorbe

edebilen Na2O, CaO, MgO ve K2O gibi higroskopik katkılarda içerir. Ham

perlitin kırılıp değişik ebatlardaki eleklerden geçirilerek tasnif edilmesinin

ardından 800-1150°C’ye hızlı bir şekilde ısıtılarak bünyesindeki özsuyun

buharlaşması ile patlaması sonucu granül halinde genleştirilmiş perlit elde

edilir. Levha veya granül olarak torbalara konularak kullanılabilir.


o A sınıfı yanmazdır.


o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=5 dir.


11

Şekil 10: Genleştirilmiş Perlit

Genleştirilmiş Mantar Levhalar (ECB): Doğal bir ürün olan mantar

Akdeniz yöresindeki özel ağaçlardan elde edilir. Ağaçlardan soyulan

mantar, temizlenip prosesten geçirilerek granül haline getirilir. Granüller

kurutma cihazında temizleme ve tıraşlama prosesinden elde edilen mantar

tozlarının yakılması ile elde edilen kızgın buhara tabi tutulur. Mantar

bloklar bu prosesinden sonra kurutma cihazından çıkarılarak su ile

soğutularak 2 hafta süresince dinlenmeye bırakılır. Bu süresinin ardından

testere ile talep edilen kalınlıklarda kesilerek değişik yoğunluklarda (80-

500 kg/m3) mantar levhalar elde edilir.

o Kullanım sıcaklığı -180 / +100ºC aralığındadır.

o Yangına tepki sınıfı E’dir.


o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=5-10 dur.


Şekil 11: Genleştirilmiş Mantar Levhalar

Ahşap lifli levhalar (WF): Ahşap lifli ısı yalıtım malzemeleri; ladin,

köknar gibi ağaç yongalarından üretilirler. Ahşap yongaları termo-mekanik

olarak hamur haline getirilip ince şeritler halinde kesilir. Elyaflar su itici

katkılar (%2 parafin) püskürtülür ve ardından kurutulur. Kurutulmuş

elyaflara %4 oranında poliüretan esaslı reçine püskürtülmesinin ardından

levha biçimine getirilerek değişik yoğunluklarda 110-450kg/m3 üretilir.

o Yangına tepki sınıfı E’dir.


o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=5 dir.

o Kısa süreli su emme değeri 0,5 – 2,0 kg/m2’dir.



12

Şekil 12a: Ahşap lifli levha Şekil 12b:Hücre yapısı

Polietilen Köpüğü (PEF): Ekstürüzyon metoduyla, boru veya levha

şeklinde üretilen polietilen esaslı malzemelerdir. Tesisat yalıtımında

kullanılmak üzere ortalama 35kg/m3 yoğunluğunda levha ve boru

biçiminde, alüminyum folyo kaplamalı veya kaplamasız olarak üretilirler.


o Isıl iletkenlik hesap değeri λ≤0,040 W/m.K’dir.

o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ≥3500 dür.

o Kullanım sıcaklığı: -40/105°C’dir. o Güneşin mor ötesi ışınlarına karşı hassastır.

Şekil 13: Polietilen Köpüğünden mamul ısı yalıtım malzemeleri

Elastomerik Kauçuk Köpüğü (FEF): Ekstürüzyon metoduyla, boru

veya levha şeklinde üretilen elastomerik kauçuk köpüğü esaslı

malzemelerdir Tesisat yalıtımında kullanılmak üzere 40-75kg/m3

yoğunluklarında levha ve boru biçiminde, alüminyum folyo kaplamalı

veya kaplamasız olarak üretilirler.



o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ≥3000 veya µ≥7000’dir.

o Kullanım sıcaklığı: -40/105°C’dir. o Güneşin mor ötesi ışınlarına karşı hassastır.

Şekil 14: Elastomerik Kauçuk Köpüğünden mamul ısı yalıtım malzemeleri

13

Poliolefin Köpüğü: Ekstürüzyon metoduyla, boru veya levha şeklinde

üretilen poliolefin köpüğü esaslı malzemelerdir. Tesisat yalıtımında

kullanılmak üzere 25-35kg/m3 yoğunluklarında levha ve boru biçiminde

üretilirler.


o Isıl iletkenlik hesap değeri λ≤0,040 W/m.K’dir.

o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ≥7000’dir.

o Kullanım sıcaklığı: -80/95°C’dir.

o Güneşin mor ötesi ışınlarına karşı dayanıklıdır.

Şekil 15: Poliolefin Köpüğünden mamul ısı yalıtım malzemeleri

Kalsiyum Silikat (CS): Kalsiyum silikat; kum, kireç ve su gibi karışımı

oluşturan doğal malzemeler, kalıp içersine yerleştirilerek mekanik veya

hidrolik preslerle şekillendirilerek kurutucuya alınır. Kurutucu içerisinde 8

ila 16 bar basınçta buhar ile sıcaklık 200°C’ye kadar yükseltilir. Birkaç

saat kurutucuda bırakılan malzeme boyutlarında kesilerek paketlenir.

Tesisat yalıtımında kullanılmak üzere formülasyona bağlı olarak; 200-

400kg/m3 yoğunluklarında levha ve boru formunda üretilirler.

o Yangına tepki sınıfı A sınıfı yanmazdır.


o Su buharı difüzyon direnç katsayısı µ=5-10’dur.



Şekil 16: Kalsiyım Silikat ısı yalıtım malzemeleri

14

Seramik Yünü: Seramik yünü; seramik elyaflarının inorganik

bağlayıcılar kullanılarak vakum ile şekillendirmesi ile levha, şilte, vb.

formlarda üretilir.

o Yangına tepki sınıfı A sınıfı yanmazdır.





Şekil 17: Seramik Yünü ısı yalıtım malzemeleri

1.3. Isı Yalıtım Uygulamalarında Kullanılan Yardımcı Malzemeler Isı Yalıtım Yapıştırıcısı: Isı yalıtım levhalarının düşey veya yatay yüzeylere

yapıştırılması amacı ile kullanılan organik polimer katkılı, mala ile uygulanan çimento

(mineral) esaslı ısı yalıtım levhası yapıştırma harcıdır. Çimento (mineral) esaslı

yapıştırıcının uygun olmadığı durumlarda (ahşap, çimento vb. uygulama yüzeyleri

üzerine) sistem üreticisinin tavsiyesine bağlı olarak akrilik esaslı veya çimento-akrilik

esaslı yapıştırıcı kullanılmalıdır. Yapıştırıcı olarak geleneksel harç veya fayans

yapıştırıcısı kullanılmamalıdır.

Isı Yalıtım sıvası: Isı yalıtım levhaları yüzeyine uygulanan ve ilk kat uygulamadan

sonra içine sıva filesi yerleştirilerek tekrar bir kat sıva ile sıvanarak tamamlanan

organik polimer katkılı sıva malzemesidir. Yapıştırma harcı (üretici tarafından

önerilmiş ise) bu amaçla kullanılabilir. Sıva, sentetik katkılarla kalitesi arttırılmış,

ıslak halde uzun işlenebilme süresi olan, priz aldıktan sonra yağmur darbelerine,

donma çözünme döngülerine dayanıklı, su ile karıştırılarak hazırlanan çimento bazlı

olmalıdır. Çatlama riskinin yüksek olduğu yüzeylerde (ahşap, OSB ve çelik yapılar

gibi hareketli yapılarda) üreticinin tavsiyesine göre, akrilik esaslı veya çimento-akrilik

esaslı yapıştırıcı kullanılmalıdır.

Isı Yalıtım Dübeli: Isı yalıtım plakalarının gazbeton, beton, tuğla vb. yüzeylere

montajında kullanılır. Kaliteli dübel seçimi sistem açısından çok önemlidir. Yalıtım

levhalarını uygulama yüzeyine mekanik olarak tespit etmek için kullanılan geri

dönüşüme uğramamış plastikten mamul veya tercihen polyamit esaslı, geniş başlıklı,

mekanik tespit elemanıdır. Dübellerin tutunacağı arka yüzeyin beton, gaz beton, tuğla,

bims vb. malzemelere göre gerekli tutunmayı sağlamak için mutlaka sistem üreticisi

15

firmaların görüşüne başvurulmalı, yüzeye göre plastik veya çelik çivili dübeller tercih

edilmeli ve çelik çivilerin başlıkları; ısı köprüsü oluşumunu önleyecek şekilde

yalıtılmış olmalıdır.

Ahşap & OSB

Gaz beton

Perde beton &

Tünel kalıp

Tuğla + Sıva

Ahşap & OSB

Gaz beton

Perde beton &

Tünel kalıp

Tuğla + Sıva

Şekil 18: Isı Yalıtım Dübelleri

Sıva filesi: Sıva filesi, ısı yalıtım levhalarının üzerine kaplanan sıvada oluşacak

çekme gerilmelerini karşılamak ve çatlamasını önlemek amacıyla kullanılan muhtelif

örgü gözü (file aralığı) boyutlarında cam elyafı tekstil malzemedir. Sıva filesinin

başlıca kullanım alanları:

İç ve dış cephelerdeki ısı yalıtım sistemleri

Mevcut çatlaklar üzerinde yapılacak tamir sıvaları

Kolon ve kirişlerin gazbeton ve tuğla gibi elemanlarla birleşim yerlerinde

gerilmelerin doğuracağı çatlakların önlenmesi

Çimento bağlayıcılı, plastik katkılı elastik sıvı ve su yalıtım malzemelerinin

takviyesi.

Şekil 19: Sıva filesi

Dış cephe ısı yalıtım sistemlerinde kullanılacak olan sıva filelerinde file aralığı

boyutları 3,5x3,5, 4x4 veya 5x5 mm olan çekme mukavemeti en az 2000 N/5cm,

yaşlandırma prosesinde agresif ortamdaki depolama sonrasındaki çekme gerilmesi, ilk

çekme gerilmesi değerinin %50’sinden büyük olmalıdır. Yüksek darbe dayanımı

gereken yüzeylerde en az 340 gr/m2 ağırlığında, içten yalıtımlarda yapılan alçı

sıvalarda ve fuga uygulamalarında ise en az 70gr/m2 ağırlığında (600N/5cm) donatı

fileleri kullanımı tavsiye edilir.

Köşe Profili: Bina köşeleri ve pencere kenarlarındaki dış köşeleri mekanik

etkilerden korumak ve düzgün köşeler elde etmek için plastik, polistirol veya

alüminyumdan imal edilmiş, cam elyafı sıva filesi takviyeli veya takviyesiz, alkali

ortama dayanıklı iç veya dış köşe profilidir (L-Profil).

16

Şekil 20: Köşe profilleri

Damlalıklı Köşe Profili: Balkon, çıkma v.b. bina bölümlerinden yağmur ve

benzeri su akıntılarının yapı yüzeyine zarar vermeden uzaklaştırılmasını sağlayacak,

plastik, polistirol veya alüminyumdan yapılmış, sıva filesi takviyeli veya takviyesiz

damlalık profilidir (T- profildir).

Şekil 21: Damlalıklı Köşe profilleri

Su Basman Profili: Isı yalıtım levhalarının başladığı seviyede sistemi mekanik ve

dış etkilerden (yağmur, rüzgâr vs.) korumak, sıva uygulamasında mastar görevi

görmek amacıyla kullanılan ve başlangıç seviyesinde mekanik olarak tespit edilen

alüminyumdan yapılmış referans profilidir. Su basman profili kullanılarak ısı yalıtım

malzemesinin profil içine düzgün olarak oturtulması ve düzgün hat oluşturulması

sağlanır.

Şekil 22: Su basman profili

Son Kat Dekoratif Kaplama: İkinci kat yalıtım sıvasının üzerine dekoratif ve dış

etkenlere karşı sistemi koruma amaçlı uygulanan TSE ve/veya TSEK belgeli; çimento,

akrilik (TS 7847’ye uygun) veya silikon esaslı cephe kaplama malzemeleridir. Solvent

bazlı cephe kaplama malzemeleri kullanılmamalıdır. Dekoratif kaplamaların

renklendirme veya yenileme amacıyla boyanması durumunda TS 5808’e uygun

solvent içermeyen dış cephe boyaları kullanılmalıdır.

17

1.4. Düz Cam Tek plaka olarak kullanılan düz camın yalıtım özellikleri zayıftır. Ancak kaplama,

laminasyon, gibi ikincil işlemler uygulanarak düz cama;

kışın bina sıcaklığını içte ve

yaz güneşinin sıcaklığı ile aşırı parlaklığını, insan sağlığı ve eşyalar için

zararlı UV ışınlarını dışta tutacak şekilde

yalıtım işlevleri kazandırılmıştır.

1.4.1 Isı Yalıtımı ve Cam

Ülkemizde 1970'lerde kullanılmaya başlanan yalıtım camı üniteleri iki cam arasında

hapsedilen kuru ve durgun hava sayesinde bina ısısının pencerelerden dışa kaçışını yarı

yarıya azaltmıştır.

Yalıtım camı üniteleri, ısı kaçışını iletim yoluyla geciktirmektedir. Burada 2 cam arasındaki

ara boşluk genişliği ile bu boşluğu dolduran gazların niteliği önemlidir. Cam kalınlıklarının

ısı yalıtımına etkisi ihmal edilebilecek kadar azdır.

bİletim,

taşınım ve

ışınım yolu

ile

gerçekleşen

ısı transferi

Dış ortam

Araboşluk genişliği 16-20 mm’yi

geçtikten sonra hava hareketleri

(taşınım) başladığı için camın yalıtım

değeri azalmaktadır.

a: Araboşluk çıtası içinde nem tutucu

b: Araboşluk kuru hava veya gaz dolgulu

c: Dış sızdırmazlık, Polisülfid veya silikon

d: İç sızdırmazlık, Buhar kesici

poliizobutilen

İç ortam

1 2 3

4 c

d

bİletim,

taşınım ve

ışınım yolu

ile

gerçekleşen

ısı transferi

Dış ortam









poliizobutilen

İç ortam

1 2 3

4 c

d

İletim,

taşınım ve

ışınım yolu

ile

gerçekleşen

ısı transferi

Dış ortam









poliizobutilen

İç ortam

1 2 3

4

1 2 3

4 c

d

Şekil 23: Yalıtım Camı Üniteleri

Camlarda etkin ısı yalıtımı yalıtım camı üniteleri ile sağlanır. Yalıtım camı ünitesini

oluşturan camların kalınlığının ısı yalıtımına katkısı ihmal edilebilecek kadar azdır. Yalıtım

camı ünitelerinin ısı yalıtım değerini 3 faktör etkilemektedir.

1. Yalıtım camı ara boşluk genişliği

Ara boşluk genişliğinin 12mm’den 16 mm’ye arttırılması ünitenin ısı yalıtım performansını

iyileştirmektedir.

2. Yalıtım camı ünitesi ara boşluk dolgusu

Ünitelerin araboşluğunda standart olarak kuru hava mevcuttur. Hava yerine boşluğa

doldurulan argon vb. gazlar ünitenin yalıtım değerini iyileştirmektedir.

18

Ara boşluk

genişliği

Ara boşluk dolgusu

Kuru hava Argon

4 + 12 mm + 4 2,9 2,7

4 + 16 mm + 4 2,7 2,6

Tablo 2: Yalıtım Camı Ünitesi U değerleri

İçeriden dışarıya sıcaklık kaçışının ölçüsü U ısı geçirgenlik katsayısı ile belirlenmektedir.

Birimi W/m²K’dir. Yüksek U katsayısı kötü ısı kontrolü, düşük U katsayısı ise iyi ısı

kontrolü demektir.

3. Camın (kaplamanın) yayınım (emissivity) değeri:

Yayınım, bir cisim üzerinden elektromanyetik enerji transferinin ölçüsüdür. Yayınım (ε)

değeri teorik olarak 0 ile 1 arasında değişkendir. Düşük yayınım daha iyi yalıtım demektir.

Camın yayınım değerinin azaltılması ve dolayısıyla da ısı transferinin yavaşlatılması cam

üzerine yapılan low E kaplamalar ile sağlanır.

Low E Isı Kontrol Kaplamalı Yalıtım Camı Ünitesi

Isı yalıtımında ve enerji tasarrufunda yeni çözüm low E kaplamalı (düşük yayınımlı)

yalıtım camı üniteleridir. Low-E ısı kontrol kaplamalı yalıtım camı üniteleri oda ısısını

görünmez bir ayna gibi tekrar içe yansıtarak ısının dışa kaçışını standart yalıtım camı

ünitelerine göre 2,5 kat; tek cama göre ise 5 kat azaltmaktadır. Low-E kaplamalar

ışınımla gerçekleşen ısı kaçışının denetleyebildiği için ısı kontrolünde etkili

olabilmektedir.

42 31

Dış ortam İç ortam

Gün Işığı ve

Güneş Isısı

Oda Isısı

42 31

Dış ortam İç ortam

Gün Işığı ve

Güneş Isısı

Oda Isısı

Şekil 24: Low E ısı kontrol kaplamalı yalıtım camı ünitesi

Low E ısı kontrol kaplamalı yalıtım camı ünitesinde kaplama Türkiye genelinde

kışları çok sert geçen yöreler dışında standart kullanımda ünitenin 2. yüzeyinde (dış

camın ara boşluğa bakan yüzeyi) yer alır.

Ara boşluk

genişliği

Ara boşluk dolgusu

Kuru hava Argon

4+12 mm+4 1,6 1,2

4+16 mm+4 1,4 1,1

Tablo 3: Low E Isı Kontrol Kaplamalı Yalıtım Camı Ünitesi U değerleri

19

Oda içi nem oranına bağlı olarak kışın soğuk günlerinde oda içine bakan cam

yüzeylerindeki terlemeleri ve pencere önündeki “soğuk bölge” olgusunu önler. Düşük

UV geçirgenliği ile eşyaların doğal renklerinin daha uzun daha uzun süre korunmasını

sağlar.

1.4.2 Güneş Kontrolü ve Cam

Dünyamıza gelen güneş enerjisi fiziksel özelliğine göre iki bölümden oluşmaktadır.

Işık olarak gözle algılanabilen kısmı

Gözle algılanamayan kısmı (ısı)

Cam yüzeyine gelen güneş enerjisinin her iki kısmı da kısmen geri yansıtılmakta, kısmen

içeriye geçirilmekte kısmen de cam tarafından emilmektedir. Cam yüzeyinden iç ortama

geçirilen toplam güneş enerjisinin miktarı düz camın güneş kontrol özelliğini

belirlemektedir.

Şekil 25: Cam ile sağlanan güneş kontrolü

Güneş kontrolünde amaç, güneş ısısının iç mekâna kontrollü olarak girmesi ve soğutma

giderlerinin, dolayısıyla enerji tüketiminin azaltılarak bina içi rahatlık düzeyinin

sağlanmasıdır. Soğutma için harcanan enerjinin ısıtma için harcanan enerjiden daha pahalı

olduğu göz önünde tutulacak olursa kullanılacak camın etkin bir güneş kontrol özelliğine

sahip olmasının önemi büyüktür.

Camda güneş kontrolü; cam hamuruna renk verici bazı maddelerin ilave edilmesiyle elde

edilen harmandan renkli float cam ile renkli veya renksiz float cam üzerine yapılan metalik

kaplamalarla sağlanabilmektedir. Cam üzerine kaplama kimyasal ve fiziksel proseslerle

yapılabilmektedir. Her iki teknoloji de ülkemizde mevcuttur.

Isı Yalıtımı ve Güneş Kontrolü: Türkiye 4 mevsimi bir arada yaşayan bir iklime

sahiptir. Birçok bölgemizde hem kış hem de yaz koşulları geçerlidir. Bu nedenle cam

seçiminde 12 ay, 4 mevsimlik bütün bir yılın ortalama kazançları dikkate alınmalıdır.

Hem ısı yalıtımı hem de güneş kontrolünü bir arada sağlayabilmek için her iki camı da

kaplamalı olan yalıtım camı üniteleri veya cam plakalarından sadece birinde özel

kaplama içeren yalıtım camı üniteleri kullanılmalıdır.

300-2500 nm dalga boyu aralığında cam yüzeyine

etkiyen toplam enerji % 100

e : Dışa yansıtma

e: Soğurma

qo Soğurulan enerjinin dışa soğuyan bölümü

qi Soğurulan enerjinin içe soğuyan bölümü

Te: Direkt geçirgenlik (doğrudan içeri giren bölümü)

g: Toplam güneş enerjisi geçirgenliği (Te+qi)

dış ortam iç ortam

qo

e

qi

Te e

g

20

Çift Kaplamalı Çözümler: Çift kaplamalı çok amaçlı çözümler giydirme cephelerde

yaygınlıkla kullanılmaktadır. Yalıtım camı ünitelerinin 2. yüzeyindeki reflektif güneş

kontrol kaplamaları etkin bir güneş kontrolü sağlarken, 3. yüzeyindeki low-E

kaplamalar bina ısısının içte tutulmasında etkilidir.

Güneş

kontrol

camı

Low E ısı

kontrol camı

Oda Isısı

Gün ışığı ve

güneş ısısı

Güneş

kontrol

camı

Low E ısı

kontrol camı

Oda Isısı

Gün ışığı ve

güneş ısısı

Şekil 26: Çift kaplamalı çok amaçlı yalıtım camı ünitesi

Reflektif kaplamalı camlar arkasındaki yapısal unsurları gizleyebildiği için gündüz

kullanımının ağırlıklı olduğu giydirme cepheli ticari yapılar için uygun

çözümlerdir.Ancak gece manzarasının önemli olduğu yapılar ile, konutlar ve mağaza

vitrinlerinde kullanıma uygun değildir. Çünkü bu tip camlar ışığın kuvvetli olduğu

tarafta ayna görüntüsü sergilemektedir.

Tek Kaplamalı Çözümler: Tek kaplamalı çözümler enerjinin verimli kullanımına

katkılarıyla cam endüstrisinde bu gün gelinen en son noktadır. Yalıtım camı

ünitelerinin 2. yüzeyinde hem low E hem de güneş kontrol özelliği olan yüksek

performanslı solar low E bir kaplama yer almaktadır.

Gün Işığı

Güneş Isısı

Oda Isısı

Gün Işığı

Güneş Isısı

Oda Isısı

Şekil 27: Tek Kaplamalı Çok Amaçlı Yalıtım Camı Ünitesi

Gün ışığı geçirgenliği yüksektir. Renksiz düz cama yakın görüntüdedir. Bu bağlamda

da konutlar ve mağaza vitrinlerinde kullanıma uygundur.

Güneş ısısı kazançlarını standart yalıtım camı ünitesine göre 1,5 kat azaltarak soğutma

giderlerinden tasarruf sağlar. Isı kayıplarını tek cama göre 5 kat, standart yalıtım camı

ünitelerine göre 2,5 kat azaltarak yakıt giderlerinden tasarruf sağlar. Düşük UV

geçirgenliği ile eşyaların doğal renklerinin daha uzun süre korunmasını sağlar.

21

1.4. Isı Yalıtım Malzemeleri ve Yüzey Hazırlama Kuralları

Isı yalıtım levhalarının yapıştırılacağı sıva ve benzeri mineral esaslı yüzeylerin temiz, sağlam

olması ve tozuma yapmaması gereklidir. Dışarıdan yapılacak ısı yalıtımı uygulamalarında,

ısı yalıtım levhalarının yapıştırılacağı yüzeyler kir, toz, yağ, kabarmış boya, kalkmış sıva

gibi tutunmada/yapışmada uygunsuzluk yaratacak zararlı etkenlerden arındırılmış ve yeterli

pürüzlülüğe sahip olmalıdır. Yüzeye yapışmış kalın harç artıkları temizlenmeli ve sağlam

olmayan (yapışmamış) sıva kazınarak tamir edilmelidir. Cephede oluşmuş yosun, bakteri ve

kirliliklerin uygun temizleyiciler ile temizlenmesi gereklidir.

Eski akrilik esaslı malzeme ile kaplı yüzeylerde çimento esaslı yapıştırıcı ile iyi bir yapışma

sağlamak için eski yüzey kazınmalı veya akrilik yüzeylere tutunma sağlayabilecek akrilik

esaslı ısı yalıtım plakası yapıştırıcısı kullanılmalıdır. Uygulama yapılacak yüzey eski boyalı

ise, boya kazınmalı veya akrilik esaslı özel yapıştırıcı kullanılmalıdır.

Su yalıtımı eksikliğinden kapiler etki ile duvarın zemin ile birleştiği alanda oluşan nemin, su

yalıtım malzemeleri ile giderilmesi gereklidir. Balkon ve çatı parapetleri mevcut ise, bir

damlalıklı harpuşta ile suya karşı sistemin yatayda korunması sağlanmalıdır. Yüzeyden suyla

birlikte tuz çıkışı söz konusu ise, sorunun kaynağı tespit edilerek çıkış önlenmeli ve tel fırça

ile tuz yüzeyden uzaklaştırılmalıdır.

Mineral esaslı malzemeler kuru ve rutubetsiz bir ortamda 0C’nin üzerinde, kapalı alanda

depolanmalı, uygulamalar +5C’nin altında ve 30C’nin üzerinde yapılmamalıdır. Özellikle

sıcak havalarda, doğrudan güneş ve rüzgâr alan cephelerde uygulama yapılmamalıdır. İklim

şartları göz önüne alınarak, gerekirse dış cephe muhafaza edilerek uygulama yapılmalıdır. Isı

yalıtımı yapılması sonrasında sağlıklı sonuçlar alınması için, yapı kabuğunun tamamen

kurumuş olmasına dikkat edilmesi gerekir. Sistem yağmura karşı korunmalı ve mevcut

yağmur suyu tahliye boruları ve paratoner hatları sistemin üzerinden duvar yüzeyine monte

edilmelidir.

Merkeze göre duvar yüzeyinde 0,5cm/3m üzerinde kaçıklık veya beton hataları (kalıp

hatası, kırık, delik vs) olması durumunda sıva ile düzeltilmesi gereklidir. Bina cephelerinde

yüzey kaçıklıklarının olduğu durumlarda; döşenen ısı yalıtımı plakalarının arkasındaki

yapıştırıcı kalınlığı maksimum 10 mm’yi geçmemelidir. Cephelerdeki yüzey kaçıklıklarının

10 mm’yi geçtiği durumlarda yüzeyin sıva vb. inşai elemanlarla düzeltilmesi gerekir. (Dış

cephe ısı yalıtım sistemleri; dış cephe düzeltme uygulaması değil, ısı yalıtım sistemidir.)

Cephede açık kalan bölgeler, pencere, kapı, denizlikler, çatı kenarları ve balkonlar sağlıklı

bir şekilde yalıtılarak ısı yalıtım malzemesinin herhangi bir yerden su sızarak ıslanması

önlenmelidir. Bunu önlemek için esnek UV dayanımlı PU (Poliüretan) mastikler veya su

sızdırmazlık bantlarıyla sistem dış etkilere kapatılmalıdır.

İçten yapılan uygulamalarda yalıtım levhalarının arkasında hava hareketinin oluşmaması

sağlanmalıdır. Kompozit ısı yalıtım levhaları kullanılıyorsa tavan, döşeme ve birleşme

noktalarında, yapıştırıcı sürekli ve şerit halinde panel arkalarına sürülmelidir. Ayrıca panel

üzerinde yer alan priz vb. delik çevreleri aynı şekilde kapatılmış olmalıdır.

22

Yapılacak olan yalıtım uygulamalarında ısı yalıtım malzemelerinin uygulanacağı yüzeyin

ölçüleri dikkatlice alınmalı ve levhaların kesilmesi aşamasında gerekli olan özen

gösterilmelidir. Levhaların arasında boşluk kalmayacak şekilde yerleştirilmesi ve boşluk

kalması durumunda uygun ölçülerde ısı yalıtım malzemeleri ile kapatılması gerekmektedir.

Bu tür boşluklar sıva veya harçla doldurulmamalıdır.

Yalıtım yapılacak malzeme amaca uygunluk taşımalıdır. Yalıtım yapılacak malzemenin

miktarı eksiksiz olarak belirlenmelidir. Yalıtım yapılacak malzemenin ölçüsü tam

alınmalıdır. Kullanılan malzemeler standartlara uygun olmalıdır. Malzeme uygulanırken

kullanılan sıva ve yapıştırıcıların üreticilerinin tavsiyeleri doğrultusunda karışım oranları,

dinlendirme süreleri vb. diğer hususlara dikkat edilmelidir.

23

FAALİYETİ- 1



2. ISI YALITIM MALZEMESİNİ YÜZEYE

UYGULAMAK

2.1. Isı Yalıtımı

2.1.1. Tanımı

Genel olarak; farklı sıcaklıktaki iki ortam (dış hava – yaşanan mahaller, dış hava –

tesisatlardaki sıcak veya soğuk su gibi) arasındaki ısı geçişini azaltmak için yapılan işlemlere

ısı yalıtımı denir. Yaşama alanlarını dış ortamdan ayırarak bina zarfını oluşturan duvarlar,

pencereler, kapılar, döşeme, tavan ve çatıdan gerçekleşen ısı kayıp ve kazançlarının

azaltılarak enerjinin etkin kullanılması “binalarda ısı yalıtımı” ile sağlanabilir.

2.1.2. Amacı

Binalarda çatı, duvar ve döşemelerde tekniğine uygun olarak yalıtım malzemelerinin

ve yalıtım camı ünitelerinin kullanılması, tesisatlarda ise boru, kanal vana, dirsek vb. diğer

ekipmanlara yalıtım uygulanması ile;

Isıtma ve soğutma amaçlı tüketilen yakıt miktarının azalması,

Hava kirliliği ve atmosfere salınan sera gazlarının azalması,

Sağlıklı ve konforlu bir ortam oluşması,

Yapı bileşenlerinin yoğuşma sonucu korozyona uğraması önlenerek binanın

korunması

Yoğuşma sonucu oluşan paslanma veya taşınan akışkanın donmasının önlenerek

tesisatın korunması,

Yüksek sıcaklıklarda akışkanların taşındığı tesisatlarda iş kazalarının ortadan

kaldırılması ve

Isıtma sistemlerinin yüksek sıcaklıklar nedeniyle zarar görmemesi

sağlanır.

2.1.3. Kullanıldığı Yerler

Temel olarak ısı yalıtım malzemeleri; kullanım amacı ne olursa olsun ısıtılan bir

hacmin;

1. Isıtılmayan bina bölümleri ile ortak yüzeylerine ve

2. Sıcaklığı farklı olan atmosfer veya toprağa temas eden yüzeylerine uygulanırlar.


24

Eğimli ve teras çatılar, dışa veya garaj, depo gibi kullanılmayan bölümlere bakan

duvarlar, toprak veya içerisinde yaşanmayan mahaller ile temas halindeki döşemeler ve

tesisat boruları ile havalandırma kanalları ısı yalıtım malzemelerinin belirli başlı kullanım

alanlarıdır. Ayrıca pencerelerden olan ısı kayıp ve kazançları, kaplamalı cam ve yalıtımlı

doğrama kullanarak azaltılarak enerji tasarrufu sağlanır. Binalarda yapılan yalıtım

uygulamalarının bir bütünlük içerisinde sürekliliğinin sağlanması gereklidir. Tam anlamıyla

ısı yalıtımının faydalarından yararlanmak için evlerin kışın soğuk, yazın sıcak kısımlara

bakan tüm duvar ve döşemeleri, çatıları mutlaka yalıtılmalı ve nitelikli pencere

kullanılmalıdır.

Şekil 28: Binalarda Meydana Gelen Isı Kayıpları ve Yalıtım Uygulanan Yüzeyler

Duvarlar Enerji verimliliği için ısı kaybeden dolgu duvar ve kolon, kiriş, lento, hatıl vb. tüm

taşıyıcı duvarlara ısı yalıtımı yapılmalıdır. Duvarlarda yalıtım içten (duvarın iç

yüzünden) veya dıştan (duvarın dış yüzünden) yapılabilir. Bunun için çeşitli yalıtım

malzemeleri ve detayları uygulanabilir.

Pencereler Pencerelerde ısı kayıp ve kazançları açısından en önemli özellik, ısı geçirgenlik

katsayılarıdır (U değeri). Binalarda kullanılacak pencerelerin ısı geçirgenlik

katsayıları TS 825’e uygun olmalıdır. Isı kazançlarının ve soğutma yüklerinin

kontrol altına alınabilmesi için ise pencerelerde kullanılan camların güneş enerjisi

toplam geçirgenliği dikkate alınmalıdır Etkin ısı yalıtımı ve güneş kontrolü için

pencere sistemlerinde yalıtımlı doğramalar bünyesinde;

§ Low-e kaplamalı yalıtım camı üniteleri,

§ Güneş kontrol ve low E kaplamalı yalıtım camı üniteleri veya

§ Solar low E kaplamalı yalıtım camı üniteleri kullanılmalıdır.

Tavan/Çatı ve Döşemeler

Binalarda duvarlar ve pencerelerden sonra en fazla ısı kaybı/kazancı olan bölümler,

tavan/çatı ve döşemelerdir. Isı kaybeden bu bölümlere de çatının kullanım durumu,

eğimi, konstrüksiyonu, döşemelerde ise uygulama yapılan döşeme türü,

malzemelerin yük taşıma kapasitesi vb. faktörler göz önüne alınarak ısı yalıtımı

yapılmalıdır. Bu amaçla çatı ve döşemelerde ihtiyaca göre tasarlanmış farklı detaylar

için çeşitli ısı yalıtım malzemeleri uygulanabilir.

25

Tesisat Boruları, Havalandırma Kanalları ve Armatürler

Enerji kayıp ve kazançlarının meydana geldiği önemli bölümlerden birisi de

tesisatlar ve ekipmanlarıdır. Isı kaybeden veya istenmeyen ısı kazançlarının meydana

geldiği bu bölümlere de taşınan akışkanın sıcaklığı, soğuk hatlarda kullanılan ısı

yalıtım malzemesinin su buharı geçirgenliği, yangına tepki sınıfı gibi özellikleri göz

önüne alınarak ısı yalıtımı yapılmalıdır. Bu amaçla tesisatlar ve ekipmanları muhtelif

ısı yalıtım malzemeleri kaplanmalıdır.

2.2. Binalarda Isı Yalıtımı Uygulamaları

2.2.1. Duvarlarda Isı Yalıtımı

Dışa bakan, kullanılan/ısıtılan bir hacimle kullanılmayan/ısıtılmayan iç ortamı

birbirinden ayıran duvarlara ısı yalıtımı yapılması gereklidir. Söz konusu yüzeylerde ısı

yalıtım malzemeleri farklı teknikler ile duvarın iç yüzeyine, dış yüzeyine veya iki katmanlı

duvarlarda iç ve dış katmanın arasına uygulanabilir.

İçten Isı Yalıtımı:

Bu uygulamalarda ısı yalıtım malzemesi duvarın iç tarafında yer aldığından cephe

soğuk kalmaktadır. Dolayısıyla iç ortamda üretilen su buharının söz konusu soğuk duvara

temas etmesi durumunda yoğuşma meydana gelecektir. Bu sebeple bu detaylarda kullanılan

malzemelerin ya su buharı geçişine karşı dirençlerinin yüksek olması ya da su buharı

geçişine karşı dirençleri düşük olan malzemelerin ise buhar kesici malzemeler ile birlikte

kullanılarak duvara ulaşan su buharı miktarını sınırlamaları gerekmektedir. Kullanılan ısı

yalıtım malzemesinin su buharı difüzyon direnci ve kalınlığına göre TS 825’de verilen

yöntemle yoğuşma tahkiki yapılarak, buhar kesicinin sıcak tarafta kullanılıp

kullanılmamasına mühendisler tarafından karar verilmelidir. Kullanılması durumunda buhar

kesicinin ek yerlerinde, geçirimsizlik sağlayan buhar kesici bantlar kullanılmalı ve buhar

kesici katman tespit elemanları ile delinmemelidir.

Isı yalıtım malzemelerinin duvarların iç yüzeyine uygulanması nedeniyle cephenin

tamamının korunamadığı bu detaylarda oluşan ısı köprülerine karşı özel önlem alınması

gerekmektedir. Bu detayda iç yüzeyden yalıtım uygulanmasına karşın tavan ve döşeme

betonlarının alınlarına yalıtım yapılamadığından bu bölgelerin ısı geçişine karşı direnci zayıf

kalmaktadır. Bir enerji türü olan ısı, içerisinde iletken demir donatıların bulunduğu ve

yalıtımın uygulanamaması sebebiyle direncin düşük olduğu yüzeylerden transfer olarak ısı

köprülerine neden olmaktadır.

26

Yüksek ısıl dirence

sahip bölge.

(Yalıtımlı Duvar)

Düşük ısıl dirence sahip

bölge. (Yalıtımsız

tavan/taban)

Isı Köprüsü

Yüksek ısıl dirence

sahip bölge.

(Yalıtımlı Duvar)

Düşük ısıl dirence sahip

bölge. (Yalıtımsız

tavan/taban)

Isı Köprüsü

Şekil 29: Binalarda Meydana Gelen Isı Köprüleri

Isı köprülerinin meydana gelmesi durumunda enerji kayıplarının yanı sıra söz

konusu yüzeyin dış iklim koşullarından korunamamasından ötürü yoğuşma sorunları da

meydana gelmektedir. Bu sebeple; 08 Mayıs 2000 tarih ve 24043 sayılı resmi gazetede

yayımlanan “Isı Yalıtımı Yönetmeliği”ne göre; kat döşemeleri ile birleşimlerde ısı

köprülerini önleyecek şekilde tavan-döşeme iç yüzeyine en az 50cm dönülerek yalıtılmalıdır.

Isı yalıtım levhalarının tavana uygulanması esnasında mekanik tespit elemanları da

kullanılmalıdır. Buhar kesici tabakalar tavan ve döşemelere devam ettirilmelidir.

Şekil 30a: Duvar-tavan birleşim detayı Şekil 30b: Duvar-döşeme birleşim detayı

Üreticilerin tavsiyeleri doğrultusunda; kaplamasız olarak üzerine sıva yaparak, alçı

ile kompozit türlerini kullanarak veya profillerle uygulayarak, detayın gerektirdiği

özelliklere sahip aşağıda listelenen ısı malzemelerinin kullanılması mümkündür;

EPS Isı Yalıtım Levhaları:

XPS Isı Yalıtım Levhaları:

Taşyünü Isı Yalıtım Levhaları:

Camyünü Isı Yalıtım Levhaları /Şilteler (kendini taşıyabilen):

İki yüzü Ahşap Yünü arası EPS Isı Yalıtım Plakası:

27

82

3

En az 50 cm.

1

5

7

6

4

Şekil 31: Duvarların içten ısı yalıtımı

Alçı Plaka ile Kompozit Isı Yalıtım Levhaları ile Yapılan Uygulamalar

Uygulama yapılacak yüzey temiz, sıva kabarıkları vb. pürüzlerden arındırılmış ve

kuru olmalıdır. Alçı plaka kaplı ısı yalıtım levhaları testere ile uygun ölçülerde

kesilir. Bu levhalar, çimento esaslı elastik yapıştırıcılar veya alçı esaslı özel

yapıştırıcılar kullanılarak, uygulama yüzeyinin düzgün olması durumunda taraklama,

uygulama yüzeyinin düzgün olmaması durumunda öbekleme metodu ile (kenarları

boyunca sürekli, orta kısımları noktasal) levhalar bir süre duvara bastırılarak düşey

teraziye alınıp yapıştırılır.

Levha yüzeyinin en az % 40‘ı yalıtılacak yüzeye yapışmış olmalıdır. Yapıştırma

işlemine köşelerden başlanmalıdır ve yapıştırma işlemi sırasında levhaların birleşim

derzlerine taşan, ısı köprüsü oluşturacak yapıştırıcı artıkları kurumadan

temizlenmelidir. Yapıştırıcı levha üzerine uygulanırken özellikle cephedeki

açıklıkların çevresi boyunca, levhaların taban, tavan ve döşeme birleşimlerinde hava

infiltrasyonu ve yoğuşma ihtimaline karşın yapıştırmanın kesintisiz olarak yapılması

tavsiye edilir. Yapıştırma işleminden sonra alçı plaka ek yerlerine derz dolgu alçısı

uygulandıktan sonra file bandı yapıştırılır. Alçı levha üzerine son kat saten alçı

yapılmasından sonra boyaya hazır yüzey elde edilir.

Şekil 32: Alçı ile kompozit ürünlerin duvarların iç tarafından uygulanması

1- Dış Cephe Kaplaması

2- Sıva

3- Betonarme Perde

4- Yapıştırıcı

5- Isı Yalıtımı

6- Buhar kesici ve/veya dengeleyici

(Yoğuşma Kontrolüne Göre)

7- Alçı Sıva (Donatı Filesi ile

veya Alçı Plaka

8- İç Kaplama

28

Çimento veya Alçı Sıvalı Uygulamalar

Uygulama yapılacak yüzey temiz, sıva kabarıkları vb. pürüzlerden arındırılmış ve

kuru olmalıdır. Kullanılacak olan ısı yalıtım levhaları, çimento esaslı elastik

yapıştırıcılar veya alçı esaslı özel yapıştırıcılar kullanılarak, uygulama yüzeyinin

düzgün olması durumunda taraklama, uygulama yüzeyinin düzgün olmaması

durumunda öbekleme metoduyla (kenarları boyunca sürekli, orta kısımları noktasal)

levhalar bir süre duvara bastırılarak düşey teraziye alınıp yapıştırılır. Levha

yüzeyinin en az % 40‘ı yalıtılacak yüzeye yapışmış olmalıdır. Yapıştırma işlemine

köşelerden başlanmalıdır ve levhaların yapıştırılması sırasında levhaların birleşim

derzlerine taşan ısı köprüsü oluşturacak yapıştırıcı artıkları kurumadan

temizlenmelidir. Polistiren esaslı ısı yalıtım malzemelerinin kullanılması durumunda

solvent içermeyen malzemeler kullanılmalıdır. Uygulama yüzeyinin uygun

olmaması durumunda (0,5 cm üzerindeki yüzey kaçıklıkları), ısı yalıtım levhaları

mekanik olarak tespit edilir. Yüksekliği 3m’yi aşan duvarlarda, yapıştırmaya ilave

olarak m2’ye 6 adet dübel ile mekanik olarak tespit edilmesi önerilir. Yapıştırılan

levhaların birleşim derzlerine sıva filesi yapıştırıldıktan sonra ısı yalıtımı üzerine 7-

10mm kalınlıkta fileli (75 gr/m2) alçı sıva yapılarak uygulama tamamlanır. Eğer son

kat alçı sıva üzerine boya yapılacaksa, alçı sıva üzerine ince bir saten alçı

uygulamasının yapılması önerilir.

Şekil 33: Sıvalı uygulamalar

Profiller Arası Isı Yalıtım Uygulamaları

Uygulama yapılacak yüzeyin temiz, sıva kabarıkları vb. pürüzlerden arındırılmış ve

kuru olması sağlanmalıdır. Profiller yalıtım malzemelerinin boyutlarına göre duvar

yüzeyine tespit edilir. Isı yalıtım levhaları bu profiller arasına, boşluk kalmayacak

şekilde yerleştirilir. Yalıtım levhalarının yerleştirilmesinden sonra ahşap veya alçı

plakalar profiller üzerine tespit edilerek uygulama tamamlanır. Bu tür

uygulamalarda; profiller ısı köprüsü meydana getirdiklerinden özel önlem alınması

gerekir.

29

Şekil 34: Sıvalı uygulamalar

Duvarların Dıştan Yalıtımı:

Bu uygulamalarda ısı yalıtım malzemesi duvarın dış tarafında yer aldığından cephe

korunmakta ve sıcak kalmaktadır. Dolayısıyla iç ortamda üretilen su buharı, duvar

içerisinden geçerken doyma sıcaklığının altında bir ara yüzey ile temas etmeyeceğinden

yoğuşma oluşma riski ortadan kalkacağı gibi cephenin tamamının korunması dolayısıyla ısı

köprüleri de meydana gelmez. Tekniğine uygun olarak dıştan yapılan uygulamalar; ısı

köprüsü ve yoğuşmadan kaynaklanan sorunları tamamen ortadan kaldırdığı için teknik

olarak ideal çözümdür.

6 7

3

5

4

1

2

Şekil 35: Duvarların dıştan yalıtımı

Dış cephe ısı yalıtım sistemleri; bu uygulamalar için özel üretilmiş ısı yalıtım

levhaları, ısı yalıtım yapıştırıcısı, ısı yalıtım sıvası, sıva (donatı fileleri), dübeller ve son kat

dekoratif kaplama malzemelerinden oluşmaktadır. Yukarıda anılan sistem bileşenlerinden

herhangi birinin diğer bileşenler veya yüzey ile arasında uyumsuzluk bulunması genel olarak

tüm uygulamanın performansını etkilemektedir. Bu sebeple; dış cephe ısı yalıtım

sistemlerinden beklenen sürekli, kararlı ve yüksek performans kalitesini ve sistem üreticisi

firmaların ürün garantisini elde etmek için paket olarak piyasaya sunulan dış cephe ısı

yalıtım sistemleri tercih edilmelidir.


2- File Taşıyıcılı İnce Isı Yalıtım Sıvası

3- Dübel

4- Isı Yalıtım Malzemesi

5- Yapıştırıcı

6- Betonarme Perde

7- İç Sıva

30

Üreticilerin dış cephe ısı yalıtım uygulamalarında kullanılmak üzere özel olarak

ürettikleri ve uygulamaya dair spesifik özelliklere sahip aşağıda listelenen ısı malzemelerinin

kullanılması mümkündür;

Özel EPS Isı Yalıtım Levhaları:

Özel XPS Isı Yalıtım Levhaları:

Özel Taşyünü Isı Yalıtım Levhaları:

Uygulama Adımları:

Su Basman Profilinin Yerleştirilmesi: Kullanılacak (ısıtılacak) bodrum katı olan

binalarda ise toprak altı seviyeden gelen ısı ve su yalıtım sistemi su basman profili ile

birleştirilir. Eğer Bodrum katı yok ise veya kullanılmayacak (ısıtılmayacak) ise

başlangıç profili su basman seviyesinin 20 cm alt kısmına tespit edilir. Yatayda ve

düşeyde profilin düzgün tespit edilmesi, tüm sistemin sağlıklı uygulanması için büyük

önem taşır. Başlangıç profilinin ölçüsü, tercih edilen yalıtım levhasının kalınlığına ve

uygulanacak olan sisteme göre belirlenir. Profiller duvara özel dübelleri ile 35 cm

aralıklarla tespit edilir. Ayrıca duvar ile başlangıç profili arasındaki girinti ve

çıkıntıları gidermek amacıyla farklı kalınlıktaki gönye elemanları kullanılabilir. Köşe

bağlantıları ise, başlangıç profili köşe elemanları ile veya profilin köşeye uygun olarak

kesilmesiyle oluşturulur.

Şekil 36: Su basman profilinin uygulanması

Isı Yalıtım Levhalarının Yapıştırılması: Yapıştırma harcı, üretici tavsiyesi

doğrultusunda hazırlanır. Yapıştırma yüzeyinin düzgünlüğüne bağlı olarak levha

yapıştırmada aşağıdaki iki yöntemden birisi kullanılmalıdır.

Yalıtım levhalarının yapıştırılacak yüzeyine bir çerçeve oluşturacak şekilde

kenarları boyunca yapıştırıcı sürülür. Orta kısımlara da noktasal olarak

yapıştırıcı sürülür (dübel uygulanacak yüzeye denk gelecek şekilde noktasal

yapıştırıcı en az 5 kg\m2 olacak şekilde uygulanmalıdır). Yalıtım

levhalarının birleşim derzlerine yapıştırıcı bulaşarak ısı köprüleri ve

düzensizlikler oluşmaması için yapıştırıcının bulaştırılmamasına dikkat

edilmelidir. Levha yüzeyinin en az % 40‘ı yalıtılacak yüzeye yapışmış

olmalıdır.

31

Eğer uygulama yüzeyi çok düzgün (terazisinde) ise yalıtım levhalarının

yapıştırılacak yüzünü tamamen kaplayacak şekilde yapıştırıcı en az 4kg/m2

sarfiyatla sürülür. Daha sonra bu yüzey dişli (taraklı) mala ile taranır.

Yalıtım levhalarının yan kenarlarına yapıştırıcı bulaşmamalıdır.

Yapıştırıcı sürülmesi işleminden sonra; ısı yalıtım levhaları su basman profiline

oturtularak, hafifçe kaydırılıp duvara yapıştırılır. Levhaların duvara bastırılıp

sıkıştırılması esnasında yanlardan taşan harç bir sonraki levha yerleştirilmeden önce

mutlaka temizlenmeli ve levha aralarında ısı köprüsüne neden olacak derz

oluşmamasına özen gösterilmelidir. Cephelerde ve köşelerde levhalar şaşırtmalı olarak

yerleştirilmelidir. Levhaların birleşim yerlerinde yüzeyin düzgün olması için

törpüleme işlemi gerekebilir. Pencereler gibi cephedeki açık kısımlarda; levhalar bu

kısımlara uygun olacak şekilde kesilerek uygulanır.

Şekil 37: Isı Yalıtım Levhalarının Yapıştırılması

Isı Yalıtım Levhalarının Dübellenmesi: Dübellemeye başlamadan önce,

yapıştırıcının tamamen kuruması beklenmelidir. Bu nedenle dübelleme işlemine

yalıtım plakalarının yüzeye yapıştırılmasından en az 24 saat sonra uygulamaya

başlanmalıdır. Dübellerin tespiti için duvar ve levha matkapla delinir. Dübeller;

aşağıda verilen dübel yerleşimine uygun olacak şekilde yerleştirilir ve çivileri çakılır.

Düzgün bir dış cephe yüzeyi elde edebilmek için, dübel kafaları yalıtım levhası yüzeyi

ile aynı seviyede olacak şekilde monte edilmelidir. Kullanılacak dübel ve açılacak

deliğin derinlik seçimi, uygulanacak duvar özelliklerine uygun olarak yapılmalıdır.

Dübel yüzeyde en az 3cm genişlikte bir tutunma yüzeyine sabitlenmeli, gazbeton

duvarlara en az 6cm, tuğla duvarlara en az 5cm ve beton duvarlara en az 4cm

girmelidir. Delik boyu, dübel boyundan 1 cm büyük olacak şekilde açılmalıdır.

Uygulama Yüksekliği H (m)

0 < H ≤ 8 8 < H ≤ 20 20 < H ≤Kullanım sınırı

Kenar Yüzey Kenar Yüzey Kenar Yüzey

Dübel / m2 6 6 8 6 10 6

Dübel

şeması

Tablo 4: Uygulama yüksekliğine göre dış cephe ısı yalıtım sistemlerinde birim alanda

kullanılacak dübel miktarı ve dübel yerleşimi.

32

Şekil 38: Isı Yalıtım Levhalarının Dübellenerek Uygulama yüzeyine tespiti

Kenar ve Köşelerin Oluşturulması: Dış cephe ısı yalıtım sistemi uygulamalarında,

pencere, kapı ve duvar yüzeylerinin oluşturduğu köşelerde düzgün bir kenar

oluşturabilmek için köşe profilleri kullanılmalıdır. Köşe profilleri, sıva katmanının

oluşturulmasından önce köşeye yerleştirilerek, üzeri sıva ile kapatılır. Köşe

profillerinden başlamak üzere donatı sıvası tüm yüzeye mala ile uygulanmaya

başlanır. Sıva içerisine gömülecek olan sıva filesine ilave olarak, pencere ve kapı

köşelerinde yaklaşık 30 x 40cm. ebatlarında, yatayla 45°’lik açı yapacak şekilde

takviye file veya kırlangıç file uygulanmalıdır. Kenar ve köşelerin oluşturulmasında,

köşe profilleri daha iyi yapışma için bir miktar sıva ile birlikte tatbik edilmelidir.

Şekil 39: Kenar ve Köşelerin Oluşturulması

Binalarda dilatasyon bölgelerinin oluşturulması da dikkat edilmesi gereken bir

konudur. Yapıda açılması gereken dilatasyonun, dış cephe ısı yalıtım sistemi üzerinde

de devam etmesi gerekir. Bunun için özel dilatasyon profilleri kullanılmalıdır. Ayrıca

yalıtım levhasının kapı veya pencere doğramaları ile birleşim noktaları açık

kalmayacak şekilde su sızdırmazlık bandı veya poliüretan esaslı dolgu mastiği ile

kapatılmalıdır.

Şekil 40: Dilatasyon profilinin uygulanması

33

Yalıtım Sıvası Uygulaması: Sıva harcı üretici tavsiyesi doğrultusunda hazırlanır.

Levhaların üzerine iki kat sıva yapılır. Levhaların yüzeyine ilk kat sıva mala ile

uygulanır. Birinci kat sıva sürüldükten sonra henüz kurumadan, üzerine sıva filesi

çelik mala ile hafifçe bastırılarak tutturulur. Sıva filesinin tüm yüzeyi boyunca ilk kat

sıvanın içine hafifçe gömülmesi gereklidir. Sıva filesi; 3-4mm’lik toplam sıva

kalınlığının 2/3’ü file altında, 1/3’ü file üstünde kalacak şekilde uygulanır (filenin

yalıtım levhası ile temas etmemesine dikkat edilmelidir). Sıva filesi tabakalarının ek

yerleri birbiri üzerine yatayda ve düşeyde 10 cm bindirilmelidir. Alt kat sıvanın

kuruması beklenmeden, ikinci kat sıva uygulaması yapılarak düzgün bir yüzey elde

edilir. İkinci kat sıva uygulaması, geniş yüzeylerde ara vermeden sürdürülmelidir. Bu

nedenle, son kat uygulanırken yeterli eleman bulundurulmasına ayrıca dikkat

edilmelidir.

Şekil 41: File Sıva Uygulaması

Son Kat Dekoratif Kaplama Uygulaması (kendinden renkli veya beyaz): Sistem

üreticisinin tavsiyesine ve müşterinin tercihine bağlı olarak yalıtım sıvasının

kurumasını takiben dekoratif kaplama uygulanır. Uygulanacak kalınlık ve miktar,

kaplama türüne göre değişmektedir (2, 3, 4 mm kalınlıkta uygulamalara bağlı olarak

2.0 – 5.0 kg/m2 kullanım miktarı). Çeşitli yüzey şekilleri (pürüzlü, tekstürlü, düz ve

eğrisel yivli dokular), son kat sıva üzerinde çeşitli uygulama metotları ile oluşturulur.

Uygulama (+5 - +30°C) sıcaklık aralığında yapılmalıdır. Güneşli, sıcak ve rüzgârlı

ortamlarda gerekli koruma önlemleri alınmalıdır. Farklı kuruma sürelerine bağlı olarak

oluşabilecek ton farklılaşmalarını önlemek için geniş cephelerde anolama yapılmalı

veya iskelede yeterli sayıda eleman bulundurulmalıdır. Birbiriyle bağlantılı yüzeylerde

ara vermeden uygulama bitirilmelidir. Uygulanmış yüzeyler priz alma süresi içerisinde

olumsuz hava koşullarına karşı (yağmur, don, vb.) korunmalıdır.

Şekil 42: Son Kat Dekoratif kaplama uygulaması

34

Toprak Altı Dış Duvarlarda ve Temellerde Isı Yalıtımı:

Isı yalıtım levhaları; zemin altında kullanılan hacimlerin ısı yalıtımında ve/veya su yalıtım

örtülerinin toprak dolgunun yapılması sırasında mekanik etkilere karşı koruması amacıyla

kullanılabilir. Toprak altı dış duvarlarda iki yüzü zırhlı, kenarları binili özel ekstürüde

polistiren köpük (XPS) levhalar kullanılır.

2

3

1

4

5

6

Şekil 43: Toprak Altı Dış Duvarlarda Isı Yalıtımı

Toprak altı dış duvarların yüzeyi düzeltilip su yalıtımı yapıldıktan sonra, ısı yalıtım levhaları

yapıştırılarak veya serbest olarak temel duvarı üzerine şaşırtmalı olarak ek yerlerinde derz

oluşmayacak şekilde yerleştirilir. Isı yalıtım levhalarının su yalıtım örtülerinin üzerine

uygulanmasında solvent içermeyen soğuk bitüm esaslı yapıştırıcı veya çift tarafı yapışkanlı

bitümlü örtüler kullanılır. Yapıştırma işlemi geçici olarak yalıtım levhalarının tespit edilmesi

işlevini görmektedir. Su yalıtımı uygulaması yapılmış perde üzerine solvent içermeyen bitüm

esaslı yapıştırıcı noktasal olarak (en az 2kg/m2 sarfiyat ile) yalıtım levhası üzerine sürülür

veya levha başına en az 5 adet 100x150mm ebatlarında hazırlanmış çift tarafı yapışkan

bitümlü örtü ile ısı yalıtım levhaları şaşırtmalı olarak yerleştirilir. Isı yalıtımının

yapıştırılmasından kısa bir süre sonra kademeli olarak toprak dolgu yapılır ve yalıtım

levhalarının toprak basıncı ile duvara montajı sağlanır. Eğer kademeli toprak dolgu işlemi

yapılmayacak ise ısı yalıtım levhalarının dış tarafına baskı duvarı örülür. Bu detayda, su

yalıtım örtüsünün korunması ve delinmemesi gerekir. Bu nedenle ısı yalıtım levhalarının

montajında dübel kullanılmaz.

Şekil 44: Toprak Altı Dış Duvarlarda Isı Yalıtımı Uygulamaları

1- Toprak

2- Isı Yalıtımı (Ekstürüde Polistiren Köpük)

3- Su Yalıtım Katmanı

4- Düzeltme Sıvası

5- Betonarme Perde Duvar

6- İç Sıva

35

Çift Duvar Arası (Sandviç duvar) Isı Yalıtım Uygulamaları:

Bu uygulamalarda ısı yalıtım malzemeleri iki duvar katmanı arasında yer alır. Söz konusu

uygulamalarda yalıtım malzemeleri tüm cepheye uygulanamadığından ısı köprüleri oluşur.

Ayrıca yalıtım katmanı geçen su buharının boşluklu uygulamalarda duvarlar arasındaki

boşlukta veya boşluksuz uygulamalarda ise yalıtım malzemesi ile dışa bakan duvar katmanı

arasında yoğuşma riski bulunmaktadır. Bu sebeple ısı köprülerine ve yoğuşmaya karşı önlem

alınmalı ve kolon, kiriş, hatıl döşeme alnı vb. ısı köprüsü oluşturabilecek tüm yapı

elemanlarının tamamı ısı yalıtımı tabakası ile dıştan kaplanmalıdır.

2

1

6

4

5

3

ASMOLEN DOSEME

(BKZ.DEPREM YONETMELIGI)BAGLANTI ELEMANI

Şekil 45: Sandviç Duvarlarda Isı Yalıtımı

Üreticilerin tavsiyeleri doğrultusunda detayın gerektirdiği özelliklere sahip aşağıda

listelenen ısı malzemelerinin kullanılması mümkündür;

EPS Isı Yalıtım Levhaları:

XPS Isı Yalıtım Levhaları:

Taşyünü Isı Yalıtım Levhaları:

Camyünü Isı Yalıtım Levhaları:

Sandviç duvar uygulamaları, boşluklu veya boşluksuz olarak iki şekilde uygulanabilir.

Boşluklu sandviç duvar uygulamalarında ısı yalıtım levhaları, iç tarafta bulunan duvar

yüzeyine tespit edilir. Boşluk dış duvar ile levha arasında bırakılmalıdır. Boşluksuz sandviç

duvar uygulamalarında ısı yalıtım levhaları dış duvarın içe bakan yüzeyine yapıştırıldıktan

sonra, iç duvar boşluk bırakılmayacak şekilde örülür. Sandviç duvar yalıtım uygulamalarında

iki duvar elemanı yatayda ve düşeyde 50cm’lik aralıklarla birbirine özel tespit elemanlarla

bağlanmalıdır.

Şekil 46: Sandviç Duvarlarda Isı Yalıtımı Uygulamaları


2- Rabitz Telli Sıva

3- Dübel (Isı Yalıtımı Kalıp İçerisine

Konursa Gerek Yoktur)

4- Isı Yalıtımı

5- Yapıştırıcı (Isı Yalıtımı Kalıp İçerisine

Konursa Gerek Yoktur)

6- Betonarme Kiriş veya Döşeme Alanı

36

2.2.2. Çatılarda Isı Yalıtımı

Çatılar; yağmur, kar vb dış iklim koşullarına, iç ortam ile dış ortam arasındaki su buharı

kısmi basıncı ve sıcaklık farkı dolayısıyla buhar difüzyonuna ve ısı geçine maruz

kalmaktadır. Bu sebeple; çatılarda havalandırma tedbirleri de göz önüne alınarak, ısı ve su

yalıtımı uygulamaları bir arada ele alınmalıdır. Yapılacak olan uygulamalarla iç ortam ile dış

ortam arasındaki sıcaklık farkından kaynaklanan ısı transferinin azaltılması, dış ortama buhar

çıkışını mümkün olduğu kadar kolaylaştırılması buna karşın yağmur, kar gibi yağışlardan

kaynaklanan suyun yapıya sirayet etmemesi sağlanmalıdır.

Çatılarda yapılan ısı yalıtım uygulamaları; çatının eğimine, ısı ve su yalıtım malzemelerinin

birbirlerine göre olan konumlarına, çatı konstürüksiyonlarına ve çatıların kullanım amacına

bağlı olarak farklı detaylarda gerçekleştirilir.

Eğimli Çatılarda Isı Yalıtım Uygulamaları:

Eğimli çatılar; çatı kaplaması, çatı konstrüksiyonunun üzerine oturduğu döşeme ve çatı arası

boşluğundan oluşur. Çatı arası boşluğunun kullanılıp ve kullanılmaması; eğimli çatılarda ısı

yalıtımı uygulamalarında farklılıklara neden olur. Çatı arası kullanılmayan eğimli çatılarda

ısı yalıtımı çatı konstürüksiyonu seviyesinde yapılırken, çatı arası kullanılan eğimli çatılarda

ise ısı yalıtımı uygulamaları çatı seviyesinde gerçekleştirilmektedir.

Çatı arası kullanılmayan eğimli çatılarda ısı yalıtım uygulamaları:

Bu detayda ısı yalıtımı çatı konstrüksiyonun oturduğu betonarme döşeme üzerine

uygulanır. Isı yalıtımı ile çatı kaplaması arasındaki boşlukta meydana gelebilecek

soğuk yüzeyler yoğuşmaya neden olabilir. Bu sebeple mutlaka ısı yalıtımı ile çatı

arasında uygun koşullarda havalandırma yapılmalıdır. Saçak alnı veya altında

bırakılan ve mahyaya kadar süren havalandırma boşluklarının tüm çatı düzleminde

eşit olmalı ve bu boşluklarda, böcek kuş vb. canlıların girmesini önlemek amacıyla 3–

4 mm gözenekli sıva filesi, kafes teli vb. ile kapatılmalıdır. Saçakların iç taraflarında,

çatı örtüsü ile döşemenin birleştiği noktalarda, ısı yalıtım malzemesi havalandırmayı

engellemeyecek şekilde yerleştirilmelidir. Döşeme üzerine serilen ısı yalıtımı

malzemeleri, duvarlarda uygulanan ısı yalıtım malzemeler ile ilişkilendirilerek ısı

köprüleri önlenmelidir.

1122

3344

556677

1122

3344

556677

Şekil 47: Çatı arası kullanılmayan çatılarda ısı yalıtımı

1- Çatı Örtüsü

2- Su Yalıtımı

3- Çatı Tahtası

4- Havalandırılan Çatı Arası Boşluğu

5- Isı Yalıtımı

6- Döşeme Paneli

7- Tavan Sıvası

37

Isı yalıtımının uygulanacağı döşeme yüzeyi düzgün değil ise, tesviye şapı ile düzgün

bir yüzey elde edilmelidir. Çatı döşemesi üzerinde yapılan ısı yalıtımı

uygulamalarında genellikle cam yünü çatı şilteleri kullanılır. EPS ve XPS gibi yangına

tepki sınıfı E olan ürünler yalıtım malzemelerinin şap atılarak üzerinin kapatılması

tavsiye edilir. Buna karşılık yangına tepki sınıfı F olan ürünlerin bu detayda

kullanılabilmesi için üzerine şap uygulaması yapılması Yangın Yönetmeliğimizce

zorunludur.

Mineral yün esaslı çatı şilteleri hafif olduklarından kolaylıkla çatıya çıkarılır ve

kesilerek uygulanabilir. Çatı şilteleri yırtılmaz ve her çatıya adapte edilebildiğinden

firesiz olarak uygulanabilir. Mineral yün esaslı şilteler, kullanılmayan çatı aralarının

ısı yalıtımında döşemeye serilerek uygulanır. Şiltenin üzeri herhangi bir şekilde

örtülmemelidir. Isı yalıtım malzemesinin toz, kir vb. dış etkilerden korunmasının

istenildiği durumlarda, mineral yün esaslı ısı yalıtım malzemesinin üstü cam tülü gibi

buhar geçirgen (nefes alan) bir ürünle örtülebilir.

Mineral yün esaslı şilteler yük taşımayan özellikte düşük yoğunluk bir malzeme

olduğundan bu malzemelerin üzerine yük gelmemeli ve üzerinde yürünmemelidir.

Çatı arasında yürünmesi gerektiğinde, ahşap kadronlar üzerine yürüme yolu inşa

edilmelidir. Şilte tipi ürünler yerine levha formunda sert ısı yalıtım malzemeleri

kullanılabilir. Uygulama yapılacak çatı döşemesinin üstü, toz, kir harç artıklarından

temizlenerek veya döşeme betonu üzerine mala perdahlı ince şap uygulaması

yapılarak, düzgün bir zemin temin edilir. Düzgün yüzey üzerine yeterli kalınlıkta ısı

yalıtım malzemeleri döşenir. Isı yalıtım malzemesinin üzerine ayırıcı tabaka

yerleştirilip yüksek dozlu şap uygulaması yapılarak detay tamamlanır. Şap

uygulamasının üstüne tercihe bağlı olarak herhangi bir kaplama yapılabilir.

Bu detayda havalandırma hayati öneme sahiptir. Yalıtım malzemesinden geçen su

buharı yapılan havalandırma boşluğu ile atmosfere atılmalıdır.

Şekil 48: Çatı arası kullanılmayan çatılarda ısı yalıtımı uygulamaları

Çatı arası kullanılan eğimli çatılarda ısı yalıtım uygulamaları:

Bu detayda ısı yalıtımı çatı seviyesinde uygulanır. Isı yalıtımı ile çatı kaplaması

altında yer alan su yalıtım malzemesi arasında meydana gelen soğuk bölgede

yoğuşmanın oluşması nedeniyle ısı yalıtım malzemesi suya maruz kalabilir. Bu

38

sebeple su buhar geçirgenliğine karşı direnci yüksek olan su yalıtım malzemelerinin

kullanıldığı detaylarda, mutlaka ısı yalıtımı ile su yalıtım malzemeleri arasında

havalandırma boşluğu bırakılmalıdır. Nefes alan su yalıtım örtülerinin kullanıldığı

detaylarda ise nefes alan su yalıtım örtüleri ısı yalıtım malzemesinin dışa bakan

tarafına serilmeli ve nefes alan su yalıtım örtüsü ile çatı kaplaması arasında uygun

koşullarda havalandırma boşluğu bırakılmalıdır.

7

6

9

8

1 243

5

Şekil 49: Çatı arası kullanılan çatılarda ısı yalıtımı

Çatı arası kullanılan eğimli çatılarda farklı ısı yalıtım malzemeleri merteklerin altına,

arasına veya üzerinde uygulanabilir.

Mertek altına alçı plaka kaplı kompozit ısı yalıtım levhaları ile uygulama:

Bu detaylarda alçı ile kompozit olan taşyünü, ekspande polistiren köpüğü (EPS) veya

ekstürüde polistiren köpüğü (XPS) kullanılabilir.

Alçı plaka kaplı ısı yalıtım levhaları uygun bir testere ile kesilerek montaja hazır hale

getirilir ve mertek altlarına oturtularak özel vidalar yardımıyla merteklere tespit edilir.

Alçı plaka kaplı ısı yalıtım levhaları birleşim yerlerine sıva filesi yapıştırılarak yüzey

üzerine alçı sıva uygulanır. Eğer son kat alçı sıva üzerine boya yapılacaksa, alçı sıva

üzerine ince bir saten alçı uygulanmasının yapılması önerilir.

Şekil 50: Merteklerin altında yapılan ısı yalıtımı uygulamaları

1- Çatı örtüsü

2- Kiremit tespit çıtası

3- Baskı çıtası

4- Nefes alan su yalıtım örtüsü

5- Isı yalıtımı

6- Buhar kesici

7- Çatı tahtası

8- Mertek

9- Tavan kaplaması

39

Mertek arasına şilte formunda mineral yünler ile ısı yalıtımı yapılması:

Bu detaylarda su buharı geçişinin önlenmesi amacıyla bir yüzü alüminyum folyo kaplı

cam yünü şilteler kullanılabilir.

Mertek arasında kullanılan şiltelerin bir yüzü Alüminyum folyo kaplıdır ve folyo

kenarlarında 5 cm’lik tespit payı bulunmaktadır. Şilteler kullanılan çatı aralarında,

şilte genişliğinde aralıklı döşenmiş mertekler arasına Alüminyum folyolu yüzey sıcak

tarafa bakacak şekilde yerleştirilir. Daha sonra şiltenin folyolu yüzeyinin her iki

kenarında bulunan 5 cm’lik tespit payları merteklere çivilenir veya zımbalanır. Alçı

plaka veya lambri vb. tavan kaplama malzemeleri ile uygulama tamamlanır.

Şekil 51: Mertekler arasında yapılan ısı yalıtımı uygulamaları

Mertek üzerine polistiren köpükler ile ısı yalıtımı yapılması:

Bu detaylarda ısı yalıtım malzemesi olarak üreticilerin tavsiyelerine bağlı olarak

taşyünü, ekspande polistiren köpüğü (EPS) veya ekstürüde polistiren köpüğü (XPS)

kullanılabilir.

Kullanılacak ısı yalıtım levhası ile aynı kalınlıkta bitiş çıtası, saçak boyunca mertek

uçlarına çivi veya vida ile sabitlenir. Su yalıtım örtüsü, ısı yalıtım levhasının altında

veya üstüne uygulanabilir.

Su yalıtım örtülerinin, ısı yalıtımının üzerinde yer alması durumunda; ısı yalıtım

levhaları, bitiş çıtasından başlayarak mahyaya doğru çatı tahtası veya OSB üzerine,

merteklere dik yönde yerleştirilir. Levhaların binilerinin tam oturması ve/veya arada

boşluk kalmaması sağlandıktan sonra baskı çıtaları, ısı yalıtım levhasının üzerinden

merteklere çakılır. Baskı çıtaları, ısı yalıtımı katmanı üzerinde bir havalandırma

boşluğu meydana getirirler. Sağlıklı havalandırma koşullarının sağlanması için baskı

çıtaları en az 4 cm kalınlıkta olmalıdır.

Nefes alan su yalıtım örtüleri saçak seviyesinden mahyaya doğru birbiri üzerine

bindirilerek uygulanır. Baskı çıtalarına dik yönde kiremit tespit çıtaları, baskı çıtaları

üzerine çivilenir. Kiremit çıtalarının üzerine kiremitler tutturularak uygulama

tamamlanır.

40

Şekil 52: Mertekler üzerinde yapılan ısı yalıtımı uygulamaları

Su yalıtım örtülerinin, ısı yalıtımının altında olması durumunda ise; su yalıtım örtüleri

çatı tahtası veya OSB üzerine uygulanır. Burada su yalıtım örtüleri aynı zamanda

buhar kesici görevi görürler. Isı yalıtım levhaları bitiş çıtasından başlayarak mahyaya

doğru su yalıtımı yapılmış çatı tahtası veya OSB üzerine, merteklere dik yönde

şaşırtmalı ve boşluksuz olarak yerleştirilir. Isı yalıtım levhaları; baskı çıtaları

yardımıyla, çatı tahtası ve merteklere özel tespit elemanları ile tutturulur. Sağlıklı

havalandırma koşullarının sağlanması için baskı çıtalarının kalınlığı en az 4 cm

olmalıdır. Baskı çıtalarına dik yönde kiremit tespit çıtaları, baskı çıtaları üzerine

çivilenir. Kiremit çıtalarının üzerine kiremitler tutturularak uygulama tamamlanır.

Aynı uygulama baskı çıtalarına OSB levhalarının tespit edilmesi ve üzerine (shingle

altı su yalıtım örtüsü ile birlikte) shingle montajı ile tamamlanabilir.

Betonarme Kırma Çatı Uygulamaları: Su yalıtım örtülerinin, ısı yalıtımının altında

yer alması durumunda; beton çatı yüzeyinin temizlenmesi ve düzeltilmesinin ardından

kuru durumda iken su yalıtım örtüleri serilmelidir. Isı yalıtım levhaları saçaklardan

başlayarak mahyaya doğru su yalıtımı yapılmış beton yüzey üzerine, bitiş çıtalarına

desteklenerek merteklere dik yönde şaşırtmalı ve boşluksuz olarak yerleştirilir. Isı

yalıtım levhaları; baskı çıtaları yardımıyla, beton yüzeye özel tespit elemanları ile

tutturulur. Baskı çıtalarına dik yönde kiremit tespit çıtaları, baskı çıtaları üzerine

çivilenir ve kiremit çıtalarının üzerine kiremitler tutturularak veya baskı çıtalarının

üzerine OSB levhaları tespit edilerek shingle montajı ile uygulama tamamlanır.

Su yalıtım örtülerinin, ısı yalıtımının üzerinde yer alması durumunda; ısı yalıtım

levhaları, bitiş çıtasından başlayarak mahyaya doğru çatı tahtası veya OSB üzerine,

merteklere dik yönde yerleştirilir. Levhaların binilerinin tam oturması ve arada boşluk

kalmaması sağlandıktan sonra baskı çıtaları, ısı yalıtım levhasının üzerinden

merteklere çakılır. Baskı çıtaları, ısı yalıtımı katmanı üzerinde bir havalandırma

boşluğu meydana getirirler. Kiremit altı su yalıtım örtüleri saçak seviyesinden

mahyaya doğru birbiri üzerine bindirilerek uygulanır. Baskı çıtalarına dik yönde

kiremit tespit çıtaları, baskı çıtaları üzerine çivilenir. Kiremit çıtalarının üzerine

kiremitler tutturularak uygulama tamamlanır. Aynı detay ısı yalıtım malzemesinin

üzerine, nefes alan su yalıtım örtülerinin serilmesi ve yeterli kalınlıkta (en az 4cm)

baskı çıtalarının yerleştirilmesi ile elde edilen havalandırma boşluğuyla da

uygulanabilir.

1- Yastık

2- Mertek

3- Isı Yalıtım Malzemesi

4- Su Yalıtım Örtüsü

5- Baskı Çıtası

6- Kiremit Tespit Çıtası

7- Alın Tahtası

8- Çatı Kaplaması

41

Teras Çatılarda Isı Yalıtım Uygulamaları:

Teras çatılar ise çatı eğiminin %5’in altında olduğu çatılardır. Teras çatılar; kaplama

malzemesi ve çatı konstrüksiyonundan oluşmakta ve herhangi bir boşluk bulunmamaktadır.

su yalıtım malzemesi ile ısı yalıtım malzemesinin birbirine göre konumlarına göre teras

çatılarda “geleneksel teras çatılar” ve “ters teras çatılar olmak üzere iki farklı detay

uygulanabilir.

Geleneksel teras çatılarda yapılan ısı yalıtımı uygulamaları:

Bu detayda su yalıtım katmanı ısı yalıtımının üzerinde yer almaktadır. Bu uygulamada

su buharının, ısı yalıtımının içerisinden geçerek su yalıtım örtüsü altında birikmesi ve

yoğuşması sonucu, ısı yalıtımının işlevini kaybetmesini ve örtülerin tahrip olmasını

önlemek için; ısı yalıtımının altına (sıcak tarafa) yüksek performanslı buhar

kesici/dengeleyici uygulanmalıdır. Örnek olarak buhar kesici katman olarak tek kat

cam tülü taşıyıcılı polimer bitümlü örtü uygulanabilir.

Buhar kesici tabaka alt zemine tüm yüzeyi ile yapıştırılmalı ve ek yerleri sıcak bitüm

ile doldurulmalıdır. Buhar kesici tabaka en az 15 cm ısı yalıtım malzemesi üzerine

döndürülmeli ve üstteki su yalıtım örtüsü ile birbirine yapıştırılmalıdır. Böylece ısı

yalıtım tabakası alttan buhar kesici üstten su yalıtım örtüsü ile bohçalanmış olacaktır.

Bu detayda çatı sistemi, alttan buhar kesici ile su buharına karşı korunurken, üstte

uygulanan su yalıtım örtüsü suyun yapı elemanlarına ulaşmasını önler. Çatı-duvar

birleşimlerinde ısı yalıtım malzemesinin sürekli olması sağlanmalıdır. Betonarme teras

sıcak çatılarda ısı yalıtımı mutlaka parapet kenarlarına döndürülmeli ve duvar ısı

yalıtımı ile ilişkilendirilmelidir. Geleneksel teras çatılarda ısı yalıtımı altında

üreticilerin tavsiyeleri doğrultusunda taşyünü ısı yalıtım levhaları kullanılabilir. Isı

yalıtım malzemesi olarak; su yalıtım malzemesinin yapıştırma sıcaklığına karşı

dayanıklı olmayan ekspande polistiren köpüğü veya ekstürüde polistiren köpüğü

kullanılması durumunda su yalıtım malzemesi uygulanmadan önce bu malzemelerin

üzerine ayırıcı bir keçe serilerek eğim betonu dökülmelidir.

Resim 53: Üzeri Gezilemeyen Geleneksel Teras Çatı Detayı

1- Betonarme döşeme

2- Eğim betonu

3- Astar

4- Buhar kesici

5- Isı yalıtım malzemesi

6- Su Yalıtım Malzemesi (UV dayanımlı

sentetik örtü veya cam tülü taşıyıcılı polimer

bitümlü 1. kat örtü)

7- Mineral kaplı polyester keçe taşıyıcılı 2.

kat polimer bitümlü örtü (Sentetik örtü

kullanılıyorsa gerek yok)

42

Resim 54: Üzeri Gezilebilen Geleneksel Teras Çatı Detayı

Çatıda biriken yağmur suyunun drenajı için betonarme üzerine en az %2 eğim

sağlayacak şekilde eğim betonu dökülür. Eğim betonunun üst yüzeyinin iyice

temizlenmesinin ardından, kuru durumda iken astar olarak m²’ye en az 0,400 kg. sarf

edilecek biçimde TS113’e uygun soğuk uygulamalı asfalt emülsiyonu sürülür.

Uygulama yapılacak beton yüzeyin iyice temizlenmesinin ardından ve kuru durumda

iken astar olarak m²’ye en az 0,400 kg. sarf edilecek biçimde TS113’e uygun soğuk

uygulamalı asfalt emülsiyonu sürülür. Astar kuruduktan sonra buhar kesici katman

(örneğin; cam tülü taşıyıcılı polimer bitümlü örtü) şeritsel olarak yapıştırılır. Buhar

kesici uygulamalarında ek yerleri tam yapıştırılmalıdır. Buhar kesici katman üzerine,

ısı yalıtım levhaları şaşırtmalı olarak ek yerlerinde derz oluşmayacak şekilde noktasal

bitümle yapıştırılır.

Isı yalıtım malzemesi üzerine su yalıtım örtülerinin tekniğine uygun olarak

uygulanmasıyla üzeri gezilemeyen geleneksel teras çatı detayı tamamlanmış olur.

Isı yalıtım malzemesi, su yalıtım malzemesinin yapıştırma sıcaklığına dayanıklı ve

rijit ise (Taşyünü) su yalıtım malzemesi doğrudan ısı yalıtım malzemesi üzerine

uygulanabilir. Eğer ısı yalıtım malzemesi, su yalıtım malzemesinin yapıştırma

sıcaklığına dayanıklı ve rijit değil ise yalıtım katmanı üzerine eğim betonu dökülmeli

ve su yalıtım malzemesi eğim betonun üzerine uygulanmalıdır. Böylece ısı yalıtım

malzemesi yapıştırma sıcaklığından korunur ve yayılı yük altında rijitliği bozulmadan

işlevini yerine getirerek üzerinde gezilmeyen teras çatı detayı tamamlanır.

Gerek, çift kat uygulanan bitümlü örtülerin son katı, gerekse de tek kat uygulanan

sentetik su yalıtım örtüleri; gece/gündüz ve yaz/kış sıcaklık farkı sebebiyle

oluşabilecek ısıl gerilmeleri azaltmak ve U.V etkilerinden korunmak amacıyla güneş

ışınını yansıtıcı bir bitiş tabakası ile korunmalıdır. Bu amaçla, mineral kaplı veya U.V

dayanımlı su yalıtım örtüleri veya çakıl tabakası bitiş tabakası olarak kullanılabilir.

Üzeri gezilen geleneksel teras çatılarda ise su yalıtım katmanı üzerine ayırıcı keçe

serilmesinin ardından şap ve seramik uygulaması yapılarak detay tamamlanır.


2- Eğim betonu

3- Astar

4- Buhar kesici

5- Isı yalıtım malzemesi

6- Su Yalıtım Malzemesi (Sentetik örtü veya cam tülü

taşıyıcılı polimer bitümlü 1. kat örtü)

7- 2. Kat polyester keçe taşıyıcılı Polimer Bitümlü

Örtü (sentetik örtü kullanılıyorsa gerek yok)

8- Ayırıcı tabaka

9- Harç

10- Kaplama tabakası

43

Resim 55: Geleneksel Teras Çatı Detayı

Ters teras çatılarda yapılan ısı yalıtımı uygulamaları:

Ters teras çatılarda, ısı yalıtımı su yalıtım örtüsünün üzerinde yer alır. Isı yalıtım

malzemesi su yalıtım malzemesinin üzerinde yer aldığından su yalıtım örtüsü, tüm yıl

boyunca oda sıcaklığına yakın ve değişmeyen bir ortamda kalarak ısıl şoklardan

etkilenmez. Bu uygulamada eğim betonunun üzerinde yer alan su yalıtım örtüleri aynı

zamanda buhar kesici görevi görürler.

Duvar ve çatı yalıtımları birbiri üzerine bindirilerek, ısı köprüleri engellenmelidir. Bu

amaçla parapetlere dıştan ısı yalıtımı uygulaması yapılarak ısı yalıtımının sürekliliği

sağlanmalıdır.

Ters teras çatılarda ısı yalıtım malzemesi olarak üreticilerin tavsiyeleri doğrultusunda

su emmeyen, kapalı gözenekli, yüksek donma çözülme direncine sahip, basma ve

sünme mukavemeti yüksek olan ekstürüde polistiren köpüğü (XPS) levhalar

kullanılmalıdır.

1 2 3

8 7 6 5 4

Resim 56: Üzeri Gezilemeyen Ters Teras Çatı Detayı


2- Eğim betonu

3- Astar

4- 1. Kat polimer bitümlü örtü

(cam tülü taşıyıcılı)

5- 2. Kat polimer bitümlü örtü

(polyester taşıyıcılı)

6- Isı yalıtım malzemesi (XPS)

7- Filtre katmanı

8- Çakıl

44

Resim 57: Üzeri Gezilebilen Ters Teras Çatı Detayı

Çatıda biriken yağmur suyunun drenajı için betonarme üzerine en az %2 eğim

sağlayacak şekilde eğim betonu dökülür. Eğim betonunun üst yüzeyinin iyice

temizlenmesinin ardından, kuru durumda iken astar olarak m²’ye en az 0,400 kg sarf

edilecek biçimde TS113’e uygun soğuk uygulamalı asfalt emilsiyonu sürülür. Elde

edilen düzgün yüzey üzerine tekniğine uygun olarak su yalıtım örtüsü uygulanır. Isı

yalıtım malzemesi, su yalıtım örtüsü üstüne yapıştırılmadan, serbest ve şaşırtmalı

olarak, ek yerlerinde derz oluşmayacak şekilde yerleştirilir. Isı yalıtım malzemesi

üzerine, üstteki katmanlardan gelecek olan ve istenmeyen yabancı maddelerin yalıtım

levhalarının derzlerine girmesini engelleyen filtre katmanı serilir.

Filtre katmanı olarak buhar geçişine karşı direnç oluşturmayan, en az 150 gr/m2’lik

polyester veya polipropilen keçeler ve bu işlevler için özel olarak imal edilmiş

mamuller (ısısal dokunmuş jeotekstiller) kullanılır. Filtre katmanının üzerine ağırlık

oluşturarak ısı yalıtım malzemesinin uçmasını veya yüzmesini engelleyen, güneş

ışınlarını yansıtan açık renkli Ø16– Ø32 mm arası yuvarlak, yıkanmış ve elenmiş

uygun kalınlıkta dere çakılı serilerek üzerinde yürünmeyen ters teras çatı detayı

tamamlanır.

Ters teras çatılarda uygulama, çatının kullanım amacına göre farklılıklar gösterir.

Yürünebilen çatı detaylarında çakıl tabakası üzerine ayırıcı tabaka serilmesinin

ardından, harçla döşenen döşeme kaplaması veya çakıl tabakası serilmeden filtre

katmanının serilmesi, üstüne plastik takozlar yerleştirilmesi ve prekast beton karoların

plastik takozlara oturtulması ile uygulama tamamlanır. Gezilen çatı detayında, ısı

yalıtım levhaları üzerine Ø4–7 mm büyüklüğünde çakıl kullanılır. Bahçe çatı

uygulaması yapılacak ise, çakıl katmanı üzerine filtre serildikten sonra, onunda

üzerine bitki toprağı yerleştirilerek uygulama tamamlanır. Bahçe çatılarda bitki

köklerine dayanıklı özel su yalıtım örtülerinin kullanılması gerekir.

Ters teras çatılarda su yalıtımı için; polimer bitümlü örtüler, sentetik esaslı örtüler

veya sürme su yalıtım malzemeleri kullanılabilir. Su yalıtım malzemesi olarak sentetik

örtülerin kullanılması durumunda, su yalıtım örtüsü ile ısı yalıtım malzemesi arasında

solvent geçişini önlemek için ayırıcı tabaka yerleştirilmelidir.


2- Eğim betonu

3- Astar (Gerekmesi durumunda)

4- Su Yalıtım Malzemesi Sentetik su yalıtım örtüsü, sürme

esaslı malzeme veya polimer bitümlü örtü (cam tülü

taşıyıcılı) birinci kat.

5- Polyester taşıyıcılı polimer bitümlü örtü 2. Kat uygulama

6- Isı Yalıtım Malzemesi (XPS)

7- Filtre katmanı

8- Çakıl

9- Harç

10- Kaplama tabakası

45

Ayırıcı tabaka; keskin ve sivri yüzeylerin, su yalıtım örtülerinden farklı ısıl boy uzama

katsayısına sahip malzemelerin su yalıtım katmanlarına zarar vermesini önlemek için

araya konulan ve örtülere yapıştırılmayan koruyucu katmandır. Bu amaç için en az

150 gr/m2’lik polyester veya polipropilen keçeler veya 300μ kalınlığında polietilen

folyo kullanılır.

Resim 58: Üzeri Gezilmeyen Ters Teras Çatı Uygulamaları

Resim 59: Üzeri Gezilen Ters Teras Çatı Uygulamaları – Karo takozlu uygulama

2.2.3. Döşemelerde Isı Yalıtımı

Döşemeler binalarda enerji kayıp ve kazançlarının olduğu diğer bir yapı elemanıdır. Genel

olarak toprağa basan döşemelerde, ısıtmanın merkezi olarak yapılmadığı apartmanlarda

katlar arasında ve garaj, depo vb. ısıtılmayan hacimlerin üzerinde yer alan döşemelerde ısı

yalıtımı yapılmalıdır.

Toprağa Basan Döşemelerde Isı Yalıtım Uygulamaları:

Toprağa basan döşemeler yeraltı sularına ve iç ortam ile zemin arasındaki su buharı kısmi

basıncı ve sıcaklık farkı dolayısıyla buhar difüzyonuna ve ısı geçine maruz kalmaktadır.

Döşemelerin toprağın neminin ve yeraltı sularının zararlı etkilerine karşı korunması, temel

seviyesinde yapılan su yalıtımı uygulamaları ile sağlanır. Toprağın bağıl nemi çok yüksek

olduğundan su buharı tutma kapasitesi oldukça düşüktür. Dolayısıyla yapı içerisinde üretilen

su buharı binayı terk ederek toprağa ulaştığında yoğuşacaktır. Temel seviyesinde yapılan su

46

yalıtımı uygulamaları ile yoğuşma suyunun zararlı etkileri de önlenmektedir. Toprağa basan

döşemelerde ısı yalıtımı uygulamaları betonarme döşemenin altına veya üzerine yapılabilir.

Döşeme betonunun üzerinde yapılan ısı yalıtımı uygulamalarında yapının en dışında yer alan

su yalıtım malzemelerinin su buharı geçişine karşı göstermiş oldukları direnç dolayısıyla

yapıyı terk edememesi dolayısıyla ısı yalıtım malzemesini geçen su buharının soğuk yüzeyle

karşılaşarak yoğuşması söz konusudur. Bu detayda döşemede yoğuşma meydana gelmemesi

için sıcak tarafta mutlaka buhar kesici kullanılmalıdır. Uygulanacak olan ısı yalıtım

malzemeleri, yüke maruz kaldıklarından yeterli basma ve uzun süreli yüklere karşı sünme

mukavemetine sahip olmalıdır. Bu detaylarda ısı yalıtım malzemesi olarak üreticilerin

tavsiyelerine bağlı olarak taşyünü, ekspande polistiren köpüğü (EPS) veya ekstürüde

polistiren köpüğü (XPS) kullanılabilir.

Döşeme betonunun altında yapılan ısı yalıtımı uygulamalarında ise detay sıcak kaldığından

iç ortamda buhar kesici kullanımına gerek yoktur. Yalıtımın döşeme betonunun altında

yapıldığı uygulamalarda yalıtım malzemesini geçen su buharının soğuk yüzeyle

karşılaşmayacağından yoğuşma meydana gelmez. Buna karşılık ısı yalıtım malzemesi su

yalıtım malzemesinin altında yer aldığı için su ile temas halinde olacağından basma, sünme

mukavemetinin yanı sıra su emmemesi ve yeterli donma çözünme dayanımı sahip olması

gereklidir. Bu detayda ısı yalıtım malzemesi olarak üreticilerin tavsiyelerine bağlı olarak

sadece ekstürüde polistiren köpüğü (XPS) kullanılabilir.

Döşeme betonu üzerinde yapılan ısı yalıtım uygulamaları:

Isı yalıtım levhaları; birleşim yerlerinde boşluk kalmayacak şekilde şaşırtmalı olarak

döşeme betonunun üzerine yapıştırılmadan (serbest olarak) döşenir. Isı yalıtım

levhalarının üzerine ayırıcı katman ve buhar kesici olarak polietilen folyo serilerek şap

uygulaması yapılır. Şapın üzerine seramik kaplama yapılmasıyla uygulama

tamamlanır. Tüketicinin tercihi doğrultusunda PVC, ahşap parke gibi kaplamaların

döşenmesi durumunda şap tabakasının üzerine yapıştırma veya lamalı tespit yapılır.

Yerden ısıtma yapılan döşemelerde ise ısı yalıtım malzemesinin üzerine buhar kesici

uygulandıktan sonra buhar kesicinin üzerine plastik ayaklar yerleştirilir. Bu plastik

ayaklara tesisat boruları oturtularak uygun kalınlıkta şap uygulaması yapılır. Daha

sonra istenilen döşeme bitişiyle uygulama tamamlanır.

Döşeme betonu altında yapılan ısı yalıtım uygulamaları:

Taş blokaj üzerine tesviye şapı atılmasının ardından ekstürüde polistiren köpüğü

(XPS) ısı yalıtım levhaları; birleşim yerlerinde boşluk kalmayacak şekilde şaşırtmalı

olarak şapın üzerine yapıştırılmadan (serbest olarak) döşenir. Isı yalıtım levhalarının

üzerine kendinden yapışkanlı polimer bitümlü örtüler (şalümo alevi kullanılmadan)

kullanılarak birinci kat su yalıtımı uygulaması yapılır. 1. Kat örtünün üzerine enine ve

boyuna ek yerleri şaşırtılarak 2. polimer bitümlü örtü şalümo ile yapıştırılır. Su

yalıtımı uygulamalarında sentetik esaslı su yalıtım örtüleri kullanılacak ise ısı yalıtım

malzemesi üzerine ve betonun dökümünden önce su yalıtım örtüsünün üzerine

jeotekstil keçe serilmelidir. Beton dökülürken sivri cisimlerle su ve ısı yalıtımı

zedelenmemeli ve donatı demirleri yerleştirilirken titizlik gösterilmelidir. Su yalıtımı

üzerine grobeton dökülerek yüzeyine mala perdahı veya tesviye şapı uygulanarak

istenilen döşeme kaplaması ile uygulama tamamlanır.

47

Şekil 60: Döşeme betonu altında yapılan uygulamalar

Isıtılmayan Hacimlerin Üzerinde Yer Alan Döşemelerde Isı Yalıtım Uygulamaları:

Bu detayda döşemeler iç ortam ile ısıtılmayan hacim arasındaki su buharı kısmi basıncı ve

sıcaklık farkı dolayısıyla buhar difüzyonuna ve ısı geçine maruz kalmaktadır. Farklı

sıcaklıklarda iki ortam arasındaki döşemelerde ısı yalıtımı; ısıtılan hacmin tabanından veya

ısıtılmayan hacmin tavanına uygulanabilir. Isıtılmayan hacimlerin üzerinde yer alan

döşemelerde yapılacak ısı yalıtımı uygulamalarında; üreticilerin tavsiyeleri doğrultusunda

detayın gerektirdiği şartlara uygun taşyünü, ekspande polistiren köpüğü veya ekstürüde

polistiren köpüğü kullanılabilir.

Ara kat Döşemelerde Isı Yalıtımı Uygulamaları Isıtılan hacim içerisinde yapılan ara kat uygulamalarında döşeme betonu ısı yalıtım

malzemesi tarafından korunmadığından soğuktur. Dolayısıyla ısı yalıtım malzemesini

geçen su buharının döşeme betonunda yoğuşma ihtimali bulunmaktadır. Bu detaylarda

ısı yalıtım malzemesinin su buharı difüzyonuna karşı göstermiş olduğu dirence bağlı

olarak sıcak tarafta buhar kesici tabaka kullanılması gereklidir. Buhar kesici aynı

zamanda şap ile ısı yalıtım malzemesi arasında ayırıcı katman görevi görür.

Şekil 61: Ara kat döşemelerinde yapılan uygulamalar

Isı yalıtım levhaları; birleşim yerlerinde boşluk kalmayacak şekilde şaşırtmalı olarak

döşeme betonunun üzerine yapıştırılmadan (serbest olarak) döşenir. Döşeme ve duvar

birleşim yerlerinde ısı yalıtım levhaları şap kalınlığı göz önüne alınarak süpürgelik

1- Döşeme kaplaması

2- Şap

3- Buhar Kesici

4- Isı yalıtımı

5- Su yalıtımı

6- Grobeton

7- Blokaj

8- Toprak zemin

1- Döşeme kaplaması

2- Yüzer şap (donatılı, anolu, 400 dozlu)

3- Bir kat serbest su yalıtım örtüsü

4- Isı yalıtımı

5- Şap

6- Asmolen döşeme

7- İç yüzey kaplaması (iç sıva)

48

hizasına kadar devam ettirilir. Isı yalıtım levhalarının üzerine buhar kesici olarak

polietilen folyo serilerek şap uygulaması yapılır. Şapın üzerine seramik kaplama

yapılmasıyla uygulama tamamlanır. Tüketicinin tercihi doğrultusunda PVC, ahşap

parke gibi kaplamaların döşenmesi durumunda şap tabakasının üzerine yapıştırma

veya lamalı tespit yapılır. Yerden ısıtma yapılan döşemelerde ise ısı yalıtım

malzemesinin üzerine buhar kesici uygulandıktan sonra buhar kesicinin üzerine plastik

ayaklar yerleştirilir. Bu plastik ayaklara tesisat boruları oturtularak uygun kalınlıkta

şap uygulaması yapılır. Daha sonra istenilen döşeme bitişiyle uygulama tamamlanır.

Isıtılmayan Hacimlerin Tavanından Yapılan Uygulamalar: Isıtılmayan hacimlerin tavanından yapılan uygulamalarda ısı yalıtım malzemesi

döşeme betonunun dış tarafındadır. Buradan hareketle döşeme betonunun sıcak

olacağı ve dolayısıyla yoğuşma olmayacağı düşünülse de yalıtımın sürekliliğinin

bozulduğu kolon birleşimlerinde risk bulunduğu göz önüne alınmalıdır. Isı köprülerine

sebebiyet veren bu riskli bölgelerde ısı yalıtımı uygulamasın en az 50cm kolonlarda

devam ettirilmesi gerekmektedir. Isı yalıtım malzemelerinin ısıtılmayan hacimlerin

tavana yapıştırıcı vasıtasıyla döşenir. Yapıştırıcının kurumasının ardından dübeller

vasıtasıyla mekanik olarak tespit edilir. Uygulama, ısı yalıtım malzemelerinin üzerine

fileli bir ince sıva yapılması ile tamamlanır.

Şekil 62: Isıtılmayan hacimlerin tavanından yapılan uygulamalar

2.2.4. Cam Montajında Dikkat Edilecek Hususlar

Yalıtım camının dış yalıtıcı macunu güneş ışınlarının etkilerinden (UV) korunacak şekilde

çıta, epdm, silikon v.b. montaj elemanlarıyla tamamen örtülmüş olmalıdır. –30 0C ile + 80

0C

aralıkları dışındaki cam yüzeyi sıcaklıkları ile karşı karşıya kalabilecek olan yalıtım camı

üniteleri sipariş aşamasında belirlenmeli ve bu ünitelerde dış yalıtıcı macun olarak silikon

kullanılmalı ve/veya silikon üreticilerinden ürünlerinin sorunsuzca kullanılabileceği

maksimum hizmet sıcaklığı ile ilgili yazılı teyit alınmalıdır.

Yalıtım camı ünitesinin dış yalıtıcı macunu kalıcı ıslaklıktan korunmuş olmalı, cam

yuvalarında su tahliye düzeni bulunmalıdır. Cam ölçüleri alınırken cam kenarı boyunca

yaklaşık 2x4 mm=8 mm boşluk kalacak şekilde gerekli boyut indirimleri hesaba katılmalıdır.

Cam yuvası derinliği 18-20 mm olmalıdır. Cam yuvası genişliği, yalıtım camı ünitesinin

A- Döşeme Kaplaması

B- Düzeltme Şapı

C- Betonarme Döşeme

D- Yapıştırıcı (Isı Yalıtımı Kalıp

İçerisine Konursa Gerek Yoktur)

E- Isı Yalıtımı

F- Dübel

G- File Taşıyıcılı İnce Sıva veya

Rabitz Telli Normal Sıva

49

nominal kalınlığı + ünitenin her iki yüzündeki destek ve sızdırmaz dolgu veya fitil kalınlığı +

yalıtım camı ünitelerinde ön görülen kalınlık toleranslarını hesaba katacak şekilde olmalıdır.

Doğrama sistemleri kiriş sehimleri, dilatasyon kaymaları gibi yapı hareketlerinden camı

koruyacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır. Pencere profilleri, camdan gelecek tasarım

yüklerini yapıya güvenle aktarabilecek ve cam sehimlerinin müsaade edilebilir limitlerin

üstüne çıkmasına izin vermeyecek mukavemete sahip olmalıdır. Takozlamanın ekteki

şemaya göre yapılması camın gerektiği şekilde dengelenmesi ve açılır kanat sarkmalarının

önlenmesi bakımından yararlıdır.

Şekil 63: Takozlama Prensipleri:

Not: Taşıyıcı takozlar normal olarak ünitenin köşelerinden bir takoz boyu içeriye

yerleştirilir.

Takozların uzunluğu ortalama 80-100 mm; enleri ise, ünite camlarından her ikisinin

de desteklenmesi bakımından yalıtım camı ünitesinin kalınlığından 2 mm fazla

olmalıdır.

50

2.3. Tesisatlarda Isı Yalıtımı Uygulamaları

2.3.1 Kendinden Yalıtımlı Hava Kanalı Uygulamaları:

Binalarda bulunan havalandırma ve klima kanalları; bir yüzü alüminyum folyo, diğer yüzü

siyah cam tülü veya alüminyum folyo kaplı cam yünü levhalarından imal edilebilir. Siyah

cam tülü yüzey, kanalın iç yüzeyini, alüminyum folyo ise dış yüzeyini oluşturur.

Bu amaçla; prefabrik klima kanalı levhaları, yapılacak kanalın boyutlarına göre kesilir.

Kesilen levhaların katlanarak kanal haline getirilebilmesi için oluk yerleri levhanın uzun

kenarı üzerine işaretlenir. Hazırlanacak olan kanalların birbirlerine monte edilebilmesi için

ise levhanın kısa kenarları üzerinde bir tarafta içten, diğer tarafta dıştan enine oluk yeri

işaretlenir. Dıştan montaj oluğu açılmadan önce alüminyum folyo dikkatlice cam yününden

ayrılır. İşaretler üzerinden özel aletlerle katlama ve montaj olukları açılır. Katlama

oluklarının özel kesme aletleri ile alüminyum folyoya zarar vermeden açılması ile levhalar

katlanarak kanal formuna getirilir.

Şekil 64: Isı yalıtım levhalarının oluk açılarak kanal formunun verilmesi

Katlama işleminden sonra, birleştirme kenarı üzerinden zımbalanır. Başta birleştirme kenarı

olmak üzere, tüm köşeler ve alüminyum kaplamasında kısmi hasar olan bölümler, yapışkan

alüminyum folyo bant ile bantlanarak kanal oluşturulur.

Şekil 65: Kanalların birleşme kenarları üzerinden zımbalanması

Şekil 66: Kanalların birleşme kenarlarında alüminyum folyo bant uygulaması

51

Hazırlanan hava kanalarının içten ve dıştan açılan montaj olukları karşılıklı gelecek şekilde

kanallar birbirine eklenir. Dıştan montaj oluğu açılmış kısa kenardaki alüminyum folyo diğer

kanal üzerine getirilerek zımbalanarak birleştirilir. Kanalların birleşim yerlerine ilave olarak

tekrar alüminyum folyonun bantlanması ile montaj tamamlanır.

Şekil 67: Kanalların montajı ve birleşme yerlerinin zımbalanması

Menfezlerin takılması için kanallar uygun ölçülerde kesilerek menfez açıklıkları oluşturulur.

Kanal içerisine yerleştirilen U profillerin üzerinden menfez vidalanarak menfez montajı

tamamlanır.

Kendinden Yalıtımlı Esnek Hava Kanalları ile Yapılan Uygulamalar:

Şartlandırılmış havanın mahallere dağıtılmasında kendinden yalıtımlı esnek hava kanalları

kullanılabilir. Kendinden yalıtımlı esnek hava kanalları; katmanlar arasında camyünü içeren

3 ayrı alüminyum katmanından oluşur. En dış tarafta yer alan alüminyum katman buhar

kesici görevi görürken, en içte yer alan katman ise pürüzsüz, düzgün bir iç yüzey sağlayarak

camyününde meydana gelebilecek elyaf erozyonunu önlemektedir.

Kendinden yalıtımlı bu kanal elemanları sıkıştırılarak paketlenirler. Pürüzsüz ve düzgün bir

iç yüzey elde etmek için kendinden yalıtımlı esnek hava kanalları kullanılırken tamamen

açılmış olmalıdır. Kendinden yalıtımlı esnek hava kanallarında meydana gelen büzülmeler

kanal çapının daralmasına ve basınç kayıplarına neden olacağından yalıtımlı kanal

elemanlarının açıldıktan sonra tekrar büzülmemesine dikkat edilmelidir. Esnek kendinden

yalıtımlı hava kanallarının (branşmanların) ana hava kanalına montajı özel bağlantı

elemanları (manşonlar) kullanılarak yapılır. Ana havalandırma kanalı branşman çapına göre

kesilir. Bağlantı elemanı açılan bu delikten geçirilir ve manşon elemanlarında bulunan

tırnaklar kanal iç yüzeyine tutunma sağlar. Dairesel manşon elemanının ana kanal ile

birleşim yerine mastik sürülerek sızdırmazlık sağlanır.

Şekil 68: Ana hava kanalına bağlantı elemanının (manşonun) montajı

52

Kullanılacak uzunluktaki kendinden yalıtımlı hava kanalı, kutunun üst yan duvarında açılan

en fazla 5 cm uygun genişlikteki bir delikten çekilerek çıkarılır, bıçak veya makas yardımı

ile dikkatlice kesilir. Taşıyıcı helezon telin kesimi için ise tel kesici kullanılır. Artan hava

kanalı kutunun içerisine bastırılarak bir sonraki kullanım için muhafaza edilir.

Buhar kesici görevi gören dış ceket ve yalıtım malzemesi geriye doğru sıyırarak iç kanal

ortaya çıkarılır. Hava kanalının iç kanalı, bağlantı parçasının üzerine en az 25 mm

bindirilerek yerleştirilir. Sızdırmazlığı sağlamak için kendinden yalıtımlı esnek hava kanalı

ve bağlantı elemanının birleşim yerine düşük ve yüksek sıcaklıklara dayanıklı özel takviyeli

alüminyum folyo bant iki tur sarılır. Alüminyum folyo bant uygulamasının ardından birleşim

yeri sıkıca kelepçelenir. Geriye sıyrılmış dış ceket ve yalıtım malzemesi, hava kanalını

örtecek şekilde düzeltilir. Yalıtımlı hava kanalının zamanla ana kanal ve bağlantı

elemanından ayrılmaması için birleşim yerine iki tur özel bant dolanır ve kelepçe

kullanılarak uygulama tamamlanır.

Şekil 69: Ana hava kanallarına kendinden yalıtımlı esnek hava kanallarının birleştirilmesi

Birbirine eklenecek her iki yalıtımlı esnek hava kanalının dış ceket ve yalıtım malzemelerini

geriye doğru sıyırarak iç kanalları açığa çıkarılır. İç kanallar, çaplarına uygun olarak seçilmiş

manşon bağlantı parçası üzerine en az 25 mm bindirilerek yerleştirilir. Sızdırmazlığı

sağlamak için esnek hava kanallarının ve manşon bağlantı parçasının etrafı özel bantla en az

iki kez dolanır ve ardından sıkıca kelepçelenir. Geriye sıyrılmış dış ceketler ve yalıtım

malzemeleri, manşon bağlantı parçasını örtecek şekilde düzeltilir. Yalıtım malzemeleri

arasında boşluk bırakılmayacak şekilde her iki hava kanalı özel bant ile en az iki kez dolanır

ve son olarak sıkıca kelepçelenir.

Şekil 70: Kendinden yalıtımlı esnek hava kanallarının birleştirilmesi

Ana hava kanalarına bağlanan kendinden yalıtımlı esnek hava kanallarında dirsek

oluşturulması durumunda keskin köşeli ve hava akış yönüne ters dirsek ve bükümlerden

kaçınılmalıdır. İdeal dirsek dönüşlerinin sağlanabilmesi için dirsek nominal yarı çapının (r)

kanal çapından (D) küçük olması gereklidir. Kendinden yalıtımlı esnek hava kanalları ile

yapılan dirsek uygulamalarında kalınlığın korunması için deforme olmamaları

gerekmektedir.

53

Şekil 71: Kendinden yalıtımlı esnek hava kanallarının dirsek bağlantıları

Kendinden yalıtımlı esnek havalandırma kanalları ile yapılan uygulamalarda kalınlığın

korunması sistemin performansı açısından önemlidir. Bu nedenle sistemde kullanılacak

kendinden yalıtımlı hava kanallarının sehim yapmadan kendini taşıyabilirliği kontrol

edilmelidir. Kendini taşıyamayan hava kanalları, askı aralıkları ne kadar sık uygulanmış olsa

da izin verilen değerlerin üstünde sehim yaparak sistem performansını düşürür. Birim

boydaki (1m) kendinden yalıtımlı esnek havalandırma kanallarında izin verilen en büyük

sehim miktarı 40mm/m’dir. Yalıtımlı esnek hava kanallarının 1-1,5m’nin üzerinde olması

durumunda bağlantı parçalarının askı kelepçeleri ile yatay düzlemde uygun aralıklarda

asılması gerekmektedir. Yalıtımlı hava kanalları en fazla 1,5 m açıklıktaki yatay çatı kirişleri

üzerine yatırılabilirler. Yatay açıklığın 1,5m’nin üzerinde olması durumunda ise taşıyıcı

askılar kullanılmalıdır. Kullanılan askı kelepçeleri, kanalı deforme etmeden sıkıca

sarmalıdır. Kelepçelerin genişliği minimum 40 mm olmalıdır. Yalıtımlı esnek hava

kanallarının düşey doğrultuda montajlarında sabitleme aralığı en fazla 1,8 m olmalıdır.

Bağlantı elemanları en az 40 mm genişlikte olmalı ve kanalı deforme etmeden, zedelemeden

sıkıca sarmalıdır. Dağıtıcı, toplayıcı menfez v.b.ekipmanların ağırlıklarının esnek hava

kanallarının büzülmesine neden olmaması için mutlaka askıya alınmalıdır.

Yalıtımlı esnek hava kanallarının ana kanala bağlantı noktaları, özellikle de bu bağlantıdan

hemen sonra bir dirsek veya büküm varsa, mutlaka taşıyıcı askı ile desteklenmelidir. Bu

şekilde bağlantı boğazının esnek hava kanalını yırtması önlenir. Ana kanala bağlantıda

keskin bükümlerden kaçınmalıdır. Ana kanal çıkışında keskin dönülerin yapılması, basınç

kaybına ve istenmeyen sese yol açar. Kendinden yalıtımlı hava kanalları, kalorifer boruları,

buhar boruları gibi ısı veren ekipmanlar ile temas etmemelidir. Bu tür ısı yayan elemanların

üzerine yalıtımlı kanallarının monte edilmesi hava akışının etkilenmesine ve bozulmasına

neden olabilir.

Şekil 72: Kendinden yalıtımlı esnek hava kanallarının taşıtılması

Yanlış Doğru

54

2.3.2 Boru Biçimindeki Isı Yalıtım Malzemeleri ile Yapılan Uygulamalar:

Tesisat borularında yapılan uygulamalar; ısı yalıtım malzemesinin kaplamalı veya

kaplamasız (çıplak) olması durumuna göre farklılıklar gösterir. Soğuk hatlarda yoğuşma

sorunlarının önlenmesi, atmosfere açık alanlarda veya toprağın içerisinde bulunan

tesisatların dış iklim koşullarından korunması ve bazı ısı yalıtım malzemelerinin güneşin

ultra-viole ışınlarından etkilenmemesi için kaplamasız ısı yalıtım malzemelerin üzerine

kaplama yapılabilir. Çıplak ısı yalıtım malzemelerinin üstleri; taşıyıcı olarak bezin

kullanıldığı alçı kaplamanın üzerine boya yapılması, doğrudan sülyen boya ile boyanması,

bitüm emülsiyonu sürülmesi, bitümlü örtülerin yapıştırılması, galvaniz veya alüminyum

ceketlerin uygulanması ve PVC giydirilmesi şeklinde kaplanabilir. Kendinden fabrika

yapımı alüminyum folyo kaplı ısı yalıtım malzemelerinde ise, bindirme payı üstündeki

yapışkan bant ve buhar kesici folyo vasıtasıyla uygulama tamamlanır.

Alüminyum Folyo Kaplı Boru Biçimindeki Mineral Yünlerle Yapılan

Uygulamalar

Bu uygulamalarda kullanılan camyünü veya taşyününden imal edilmiş olan boru

biçimindeki ısı yalıtım malzemesinin dış yüzü alüminyum folyo ile kaplıdır. Değişik

çaplarda üretilen alüminyum folyo kaplı ısı yalıtım malzemelerin uygulama

yapılacak boruya kolay şekilde geçirilebilmesi için ortasında yarıklar bulunmaktadır.

Dış yüzeyde bulunan alüminyum folyo kaplamanın yarık hizasında sürekliliği;

malzemenin kendinden yapışkanlı 5cm genişliğindeki ek yerleri veya sonradan

birleşim yerine uygulanacak olan 7,5cm genişliğindeki alüminyum folyo bant

kullanılarak sağlanır. Uygulamanın yapılabilmesi için hem yalıtılacak boru hem de

yalıtım malzemesinin en az 10°C’de olması gereklidir. Bu sebeple yalıtım

malzemesinin ve uygulamada kullanılan alüminyum folyo bandın ortam sıcaklığına

uyum sağlaması için belli bir süre dinlendirilmesi gereklidir.

Alüminyum folyo kaplı prefabrik boru biçimdeki ısı yalıtım malzemesi, boyuna

yarıklarından dikkatlice açılarak boruya geçirilir. Alüminyum folyonun boylamasına

kendinden yapışkanlı ek yerlerindeki koruma bandı çıkarılıp, birleşim yerlerinde

fazla gerilme olmayacak şekilde bir plastik aparatla sıkıca yapıştırılır. Eğer

alüminyum folyo kaplamanın kendinden yapışkanlı bindirme payı bulunmuyorsa,

yalıtım malzemesinin boylamasına birleşim yerleri bastırılarak alüminyum folyo

bant ile sıkıca bantlanır. Ek yerlerinin yapıştırılacağı kısımların temiz ve kuru

olmasına dikkat edilmelidir. Birleşim noktaları; bant veya çelik tel ile dönüşlerdeki

birleşimler, bant veya sıcak mastik uygulaması ile emniyete alınmalıdır.

Şekil 73: Kendinden yapışkanlı ek yeri olan/olmayan boru yalıtım malzemeleri ile uygulama

55

Tesisat üzerinde boşluk meydana gelmeyecek şekilde yalıtım malzemelerinin boruya

monte edilmelidir. Boru biçimindeki ısı yalıtım malzemelerinin enine bağlantı

yerlerinde genişliği en az 7,5cm olan alüminyum folyo bant kullanılır. Alüminyum

folyo bant yalıtımlı borunun çevresinden enine bağlantı yerinin ortalayacak şekilde

sarılır. Bir ucu uzun olacak şekilde bantlar üst üste getirilir. Uzun uç, bağlantının

üzerine katlanarak enine bağlantı tamamlanır. Uygulama sonrasında bantla yapılan

tüm birleşimler özel bir plastik aparatla kontrol edilmelidir.

Tesisatların en sonundaki elemanlarda yalıtım malzemesinin alnının açık kalması

durumunda özel bitiş elemanları kullanılır. Uygulama kendinden yapışkanlı bitiş

elemanının bitişin etrafına sarılması veya kendinden yapışkanlı olmayan bitiş

elemanlarının perçin/çivi ile sabitlenmesi tamamlanır.

Şekil 74: Enine ek yerlerine alüminyum folyo bant uygulaması ve tesisat bitişleri

Boru Biçimindeki Kaplamasız (Çıplak) Mineral Yünlerle Yapılan Uygulamalar

Bu uygulamalarda kullanılan camyünü veya taşyününden imal edilmiş olan boru

biçimindeki ısı yalıtım malzemesinin boruya kolay şekilde geçirilebilmesi için

ortasında yarıklar bulunmaktadır. Uygulama yalıtım malzemesinin dış tarafına

kaplama yapılması ile sonlanır. Uygulamanın yapılabilmesi için hem yalıtılacak boru

hem de yalıtım malzemesinin en az 10°C’de olması gereklidir. Bu sebeple yalıtım

malzemesinin ortam sıcaklığına uyum sağlaması için belli bir süre dinlendirilmesi

gereklidir.

Yalıtım malzemesi üzerinde bulunan boyuna yarıklar vasıtasıyla boruya geçirilip

sıkıştırılarak dış çapa bağlı olarak galvaniz teller, plastik kayışlar veya çelik kayışlar

ile en fazla 300 mm aralıkla bağlanır. Enine bağlantılarda; yalıtımlı borunun dış

çapının 500mm’nin altında olması durumunda galvaniz teller, dış çapın 500mm’nin

üzerinde olduğu durumlarda ise plastik veya çelik kayışlar kullanılır. Gerekli olan

yalıtım kalınlığına iki kat uygulamanın yapılarak ulaşılması durumunda ek yerlerinin

şaşırtılmasına dikkat edilmelidir. Tek kat yapılan uygulamalarda ek yerinin borunun

alt kısımlarına gelmesine özen gösterilmelidir.

Şekil 75: Prefabrik yalıtım malzemeleri ile uygulama

1) 300 mm’den küçük olmalıdır 2) Enine bağlantılar

- Dış çap < 500 mm ise galvaniz tel - Dış çap ≥ 500 mm ise çelik kayış

3) Dış çap

56

Dirsekler borunun çapı (D) ve dirseğin yarıçapı (R)’ye bağlı olarak boru biçimindeki

ısı yalıtım malzemesinden tek bir parça veya birkaç parçanın kesilmesi ve her

parçanın en az bir tel ile bağlanması suretiyle yalıtılır. Dirsek yarıçapı boru çapının 2

katına eşit veya daha küçük ise 45°lik bir ara parça ile dirsekler yalıtılabilir. Dirsek

yarıçapının boru çapının 3 katı olması durumunda 30°lik iki ara parça, 5 katı olması

durumunda 22,5°lik üç ara parça ile dirseklerin yalıtımı tamamlanır.

Şekil 76: Prefabrik yalıtım malzemeleri ile dirsek yalıtımı

Yalıtım uygulaması malzemenin üzerine son kaplamanın yapılması ile tamamlanır.

Yalıtım uygulamasının üzerine plastik kaplama yapılması durumunda plastik

kaplama dış çevreden yaklaşık 25mm fazla olacak şekilde kesilerek hazırlanır.

Kaplamanın boru etrafına sarıldıktan sonra plastik perçinler vasıtasıyla yalıtım

malzemesine sabitlenir. Dirsekler, önceden hazırlanmış plastik dirsek parçaları ile

kaplanır. Enine bağlantılar plastik bant ile yapıştırılır. Boru kısımlarının bitişleri,

bitirme elemanları ile kapatılır. Bitirme elemanı bandı, bitişin etrafında sarılır ve

perçin/çivi ile sabitlenir.

Şekil 77: Yalıtım malzemesinin üzerine son kat kaplama uygulanması

Boru Biçimindeki Elastomerik Kauçuk Köpüğü, Polietilen Köpüğü ve Poliolefin

Köpüğü ile Yapılan Uygulamalar

Tesisatlarda yapılan yalıtım uygulamalarında belirli boru çaplarının altında fabrika

ortamında boru biçiminde üretilmiş olan (prefabrik) ısı yalıtım malzemeleri

kullanılabilir. Elastomerik kauçuk köpüğünden imal edilmiş prefabrik yalıtım

malzemeleri boru çapının en fazla 125mm olduğu tesisatlarda kullanılır. Polietilen

Köpüğü veya Poliolefin köpüğü ile yapılan yalıtım uygulamalarında ise boru çapının

en fazla 114mm olduğu tesisatlarda boru biçimindeki prefabrik ürünler

kullanılabilmektedir. Anılan çapların üzerindeki tesisatlarda ısı yalıtımı uygulamaları

levha biçimindeki ısı yalıtım malzemeleri ile gerçekleştirilir.

57

Tesisatlar çalışır durumdayken asla yalıtım uygulaması yapılmamalıdır. Yalıtım

yapıldıktan sonra 36 saat geçmeden önce tesisatlar çalıştırılmamalıdır. Boya,

yapıştırıcı uygulamasından sonra azami 5 gün içerisinde yapılmalıdır. Çelik borular

ve kapların üzerindeki pas çıkartılmalı ve bir kat antipas boyası uygulanıp, 24–48

saat boyunca kurumaya bırakılmalıdır.

Boru biçimindeki ısı yalıtım malzemesi açık ucundan boruya geçirilir. Yalıtım

malzemesi boruya geçirildikten uçlarından kısa ve sık tüylü bir fırça kullanılarak

özel yapıştırıcıyla boruya yapıştırılarak tutturulur. Yalıtım malzemelerinin birbirleri

ile birleşecek her iki ucuna da yapıştırıcı sürülür. Yapıştırıcının çok fazla kurumasına

müsaade etmeden prefabrik boru elemanlarının uçları birleştirilerek tam yapışmanın

sağlanması için kenarlarından kuvvetlice bastırılır.

Şekil 78: Çapı 125mm’nin altında olan tesisatlarda yapılan yalıtım uygulamaları

Hali hazırda döşenmiş tesisat borularının açık ucu bulunmadığı için yalıtım

malzemesinin boruya geçirilmesi ancak bir tarafından kesilmesi ile mümkündür. Bu

sebeple boru biçimindeki yalıtım malzemesi uzunlamasına keskin bir bıçak

vasıtasıyla kesilir. Yalıtım malzemesinin keskin bıçak vasıtasıyla açılan yarıktan

tesisat borusuna geçirilmesinin ardından yarık boyunca oluşan her iki kenara da eşit

miktarda yapıştırıcı sürülür. Yapıştırıcı uygulanan malzeme bir süreliğine kurumaya

bırakılır. Bekleme süresinin ardından oluşan yarıkların her iki tarafından basınç

uygulanarak birleştirme işlemi yapılır.

Şekil 79: Çapı 125mm’nin altında olan mevcut tesisatlarda uygulamalar

Tesisatlardaki dirsekler; borularda kullanılan yalıtım malzemelerine eşit veya daha

büyük kalınlıklarda prefabrik yalıtım malzemelerinin kullanılması ile yalıtılabilir.

Döşenmiş tesisatlardaki 90°’lik dirseklerin borularda kullanılan yalıtım malzemeleri

ile aynı kalınlıkta uygulama yapılması için yeterli uzunlukta boru biçimindeki ısı

yalıtım malzemesi uzun ağızlı bir bıçakla 45°’lik açı ile kesilir. Kesilen parçalardan

bir tanesini çevirip diğer bir parça ile dik açı oluşturacak şekilde yapıştırıcı ile

yapıştırılır. Yapıştırıcının kurumasının ardından oluşan dirsek elemanının iç

kısmından uzunlamasına bir yarık açılır. Oluşturulan dirsek elemanı bu yarık

vasıtasıyla tesisat dirseğine yerleştirilir. Yarık boyunca meydana gelen her iki kenara

58

da eşit miktarda yapıştırıcı sürülür. Yapıştırıcı kuruduktan sonra yarıkların her iki

kenarından basınç uygulanarak dirsek elemanının montajı tamamlanır.

Şekil 80: Mevcut tesisatlardaki tek açılı dirsek uygulamaları

Boru çapının 40-125mm olduğu tesisatlardaki dirsek uygulamaları en az iki açılı

olarak gerçekleştirilir. Bu amaçla dirseği kaplayacak kadar, prefabrik boru

biçimindeki yalıtım malzemesi kesilir. Kesilen malzemenin ortasına tebeşirle işaret

konur ve dış çapa eşit aralıkta iki paralel çizgi çizilir. Orta noktanın her iki yanına

1’er cm mesafede C ve D noktaları işaretlenir. A noktasından C’ye B noktasından

D’ye çizgiler çekilir. AC çizgisi ile BD çizgisi üzerinden yalıtım malzemesi

tamamen kesilir. Her iki ucu da döndürerek dik açı oluşturulmuş dirsek parçası elde

edilir. Söz konusu her bir parça yapıştırıcı ile yapıştırıldıktan sonra oluşan dirsek iç

taraftan bir bıçakla boylamasına yarılarak dirseğe geçirilir. Yarıkların her iki

kenarına eşit miktarda yapıştırıcının sürülür. Yapıştırıcı kuruduktan sonra yarıkların

her iki kenarlarından bastırılarak dirsek yalıtımı tamamlanmış olur.

Şekil 81: Mevcut tesisatlardaki çok açılı dirsek uygulamaları

Farklı çaplarda bağlantı parçaları ile birleştirilmiş boruların oluşturdukları dirsekler,

yalıtılmış boruları içine alacak şekilde daha büyük çaplı prefabrik yalıtım

malzemeleri ile yalıtılmalıdır. Çaplarda farklılıkların bulunduğu dirseklerde

59

kullanılacak olan yalıtım malzemesinin iç çapının, borularda kullanılan yalıtım

malzemelerinin dış çapına eşit olması gereklidir. Dirseklerde kullanılacak olan

yalıtım malzemesi belirlendikten sonra; uzun ağızlı bir bıçakla 45° veya iki açılı

olarak kesilir. Kesilen parçalar yukarıda anlatıldığı gibi yapıştırıcı ile birleştirilerek

dirsek elemanının oluşturulması, dirsek elemanının iç kısmından uzunlamasına bir

yarık açılarak dirseğine yerleştirilir. Yarık boyunca meydana gelen her iki kenara da

eşit miktarda yapıştırıcı sürülüp yapıştırıcı kuruduktan sonra yarıkların her iki

kenarından basınç uygulanarak dirsek elemanının montajı tamamlanır.

Şekil 82: Boruları içine alan dirsek uygulamaları

Boru biçimindeki yalıtım malzemeleri uygulandıktan sonra hava sıcaklıklarının

değişimlerine, güneşin ultra-viole ışınlarına dayanıklılığı arttırmak ve havadaki

muhtemel agresif maddelere karşı daha iyi bir koruma sağlamak için koruyucu bir

kaplama yapılması gereklidir. Bu amaçla yalıtılmış tesisatların üstü; 2 kat sülyen

boya ile boyanması, galvaniz veya alüminyum ceketlerin uygulanması ve PVC

giydirilmesi şeklinde kaplanabilir.

Boya ile yapılan son kat kaplamalarda; yalıtım uygulaması tamamlandıktan sonra en

az 36 saat içinde birinci kat boyanın uygulanması gerekmektedir. İkinci kat

uygulama ise daha sonraki en geç 5 gün içinde yapılmalıdır. Boyanmış yüzeylerin

düzenli olarak kontrol edilmesi ve açık havadaki boyanmış yüzeylerde bu işlemin iki

yılda bir yenilenmesi gerekmektedir.

Şekil 83: Yalıtım üzerine yapılan boya uygulamaları

Yalıtım uygulamasının üzerine plastik kaplama yapılması durumunda plastik

kaplama dış çevreden yaklaşık 25mm fazla olacak şekilde kesilerek hazırlanır.

Kesilen PVC levha, kaplanacak olan yalıtımın üzerine kenarlar birbirinin üzerine

gelecek şekilde sarılır. Çivileme aletinin uç kısmıyla bini boyunca uygun

mesafelerde deliklerin açılmasının ardından çivilerin deliklere takılır. Boruların tüm

birleşim yerlerine kendinden yapışkanlı PVC bantlar ile destek yapılmasıyla kaplama

işlemi tamamlanır. Dirseklerde yapılacak olan kaplama işlemleri için hazır PVC

dirsek kaplama elemanları kullanılır. Bu özel elemanların dirseklere sarılmasının

ardından bini yerlerine çivileme aletiyle deliklerin açılıp çivilerin yerleştirilir.

60

Dirseklerdeki birleşim yerlerine kendinden yapışkanlı PVC bant uygulanması ile

kaplama işlemi tamamlanır.

Şekil 84: Yalıtım üzerine PVC kaplama yapılması

Şekil 85: Dirseklerde yapılan PVC kaplama uygulamaları

Yalıtımın bittiği noktalarda boru dış çapına eşit olacak şekilde bir tapa hazırlanır.

Hazırlanan tapa yalıtım malzemesi yüzeyine yapıştırıldıktan sonra tapa ile yalıtımın

birleşim yerini de içine alacak şekilde bitiş elemanı borunun ucuna takılır. Bitiş

elemanı uygun bir yapıştırıcı bant ile yapıştırılarak işlem tamamlanır.

Şekil 86: Tesisat bitişlerinde yapılan uygulamalar

2.3.3 Şilte veya Levha Biçimindeki Malzemeler ile Yapılan Uygulamalar:

Boru biçimindeki ısı yalıtım malzemelerinin kullanılamadığı tesisat borularında, yassı

yüzeylere sahip hava kanallarında ve tank, depo vb. şişkin tesisat elemanlarında levha veya

şilte biçimindeki ısı yalıtım malzemeleri kullanılır. Uygulamaya başlamadan önce yalıtılacak

yüzeylerin temiz ve kuru olması gerekir. Mineral yünler ile yapılan uygulamalarda ısı yalıtım

malzemesinin su ile temas etmemesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. Suyun yalıtım

malzemesine sızması sistemin yalıtım özelliğini azaltır ve korozyona sebebiyet vererek

tesisatın zarar görmesine neden olur. Bu amaçla uygulama sonrasında yalıtım malzemesine

su sızmaması için uygun kaplama seçilmeli ve tekniğine uygun olarak uygulanmalıdır.

Uygulamanın bir günden fazla sürmesi durumunda çalışma süreleri arasındaki sürelerde

yalıtım malzemelerinin üzeri geçici olarak su geçirimsiz malzemeler ile örtülmelidir. Düşük

sıcaklıklarda akışkan taşıyan tesisatlarda yalıtımın mineral yünlerle yapılması durumunda;

ortam havasında bulunan su buharının düşük sıcaklıktaki boru dış yüzeyine temas ederek

yoğuşmaması için mutlaka buhar kesici ile birlikte uygulanmaların gerçekleştirilmesi

61

gereklidir. Şilte türündeki yalıtım malzemeleri kesinlikle sıkıştırılmadan rahatça

uygulanmalıdır. Yalıtım boru/kanal, dirsek, redüksiyon, flanş, ve vana gibi tüm tesisat

elemanlarında eşit kalınlıkta uygulanmalıdır.

Levha Biçimindeki Elastomerik Kauçuk Köpüğü Polietilen Köpüğü ve

Poliolefin Köpüğü ile Borularda Yapılan Uygulamalar

Boru çapının elastomerik kauçuk köpüğü için 125mm’den, polietilen ve poliolefin

köpüğü için ise 114mm’den büyük olduğu tesisatlardaki yalıtım uygulamalarında

boru biçimindeki ürünler yerine levha biçimindeki ısı yalıtım malzemeleri kullanılır.

Tesisatlar çalışır durumdayken asla yalıtım uygulaması yapılmamalıdır. Yalıtım

yapıldıktan sonra 36 saat geçmeden önce tesisatlar çalıştırılmamalıdır. Boya,

yapıştırıcı uygulamasından sonra azami 5 gün içerisinde yapılmalıdır. Çelik borular

ve kapların üzerindeki pas çıkartılmalı ve bir kat antipas boyası uygulanıp, 24–48

saat boyunca kurumaya bırakılmalıdır.

Gerekli ölçülerin tespit edilebilmesi için, uygulanacak levha biçimindeki ısı yalıtım

malzemesinden ince bir şerit kesilir. Şerit biçimindeki ısı yalıtım malzemesi,

borunun etrafına sarılır ve 1–2 mm ilave sıkıştırma payı da göz önüne alınarak

uygulama yapılacak borunun çevresi tebeşirle işaretlenerek belirlenir. Alınan ölçüye

göre levha biçimindeki ısı yalıtım malzemesi dikkatlice kesilir ve levhanın uzun

kenarlarına yapıştırıcı sürülerek kurumaya bırakılır. Daha sonra yalıtım levhası

borunun etrafına sarılarak yapıştırıcı sürülmüş kenarlar (ortadan başlayarak uç

kısımlara doğru) bastırılarak birleştirilir. Yalıtım malzemelerinin birbirleri ile

birleşecek her iki ucuna da yapıştırıcı sürülür ve uçlar birbirlerine doğru kuvvetlice

bastırılarak uygulama tamamlanır. Uygulamada iki farklı yalıtım elemanının kenar

birleşim yerlerinin aynı hizada olmamasına dikkat edilmelidir.

Şekil 87: Levha biçimdeki ısı yalıtım malzemeleri ile yapılan uygulamalar

Yalıtım kalınlığının birden fazla levha katmanının üst üste uygulanması ile

sağlandığı durumlarla karşılaşılabilir. Bu tür çok katlı yalıtım uygulamalarına

başlamadan önce birinci kat uygulanmış olan yalıtım malzemesi yüzeyi temizlenir.

Şerit biçimindeki ısı yalıtım malzemesi ile uygulama yapılacak yalıtımlı borunun

62

çevresi ölçülür. Alınan ölçüye göre ısı yalıtım malzemesi kesilir ve levhanın uzun

kenarlarına yapıştırıcı sürülerek kurumaya bırakılır. İkinci kat yalıtım levhası birinci

kat yalıtım levhasının birleşim yerleri üst üste gelmeyecek şekilde borunun etrafına

sarılır. Yapıştırıcı sürülmüş kenarlar bastırılarak birleştirilir.

Çok katlı uygulamalarda genleşme/büzülme etkilerinin malzemeye zarar vermeden

sönümlenebilmesi için yalıtım katlarının birbirine yapıştırılmaması gereklidir.

Karşılıklı yalıtım malzemelerinin birbirleri ile birleşecek her iki ucuna da yapıştırıcı

sürülüp uçların birbirlerine doğru kuvvetlice bastırılarak uygulama tamamlanır.

Şekil 88: Levha biçimdeki ısı yalıtım malzemeleri ile yapılan çok katlı uygulamalar

Kullanılacak olan dirsek elemanının hazırlanması amacıyla ilk aşamada bir cetvel

kullanarak dirseğin iç yarıçapı ölçülür. Levha biçimindeki ısı yalıtım malzemesinden

kesilen ince bir şerit vasıtasıyla borunun etrafından 1–2 mm ilave sıkıştırma payı da

göz önüne alınarak uygulama yapılacak borunun çevresinin ölçüsü alınır. Şerit

üzerine çevre uzunluğunun yarısı ölçülerek işaretlenir. Kullanılacak olan levha

biçimindeki ısı yalıtım malzemesinin üzerine dik alçılı eksenler çizilir ve bu

eksenlerden herhangi birisine dirsek iç yarıçapı işaretlenir. Eksenlerin kesişim

noktası merkez olacak şekilde pergel vasıtasıyla iç yarıçaptan bir daire parçası

çizilir. Yarı çevre uzunluğu, iç yarıçap mesafesinden başlayarak ısı yalıtım

levhasının üzerine işaretlenir ve merkezden pergel vasıtasıyla ikinci daire parçası

çizilir.

Şekil 89: Dirsek uygulamalarında gerekli ölçülerin alınması

Isı yalıtım levhası; üzerine çizilmiş olan daire parçalarının sınırlarından kenarlarında

pürüz olmayacak şekilde dikkatlice kesilir. Kesilerek elde edilen ilk parça, ısı yalıtım

levhasının geri kalanının üzerine konur ve levhanın üzerine kesilen parçanın

63

sınırlarından tebeşirle eğriler çizilerek kesilecek ikinci parçanın kalıbı oluşturulur.

Kalıbı çizilen ikinci parçada dikkatlice kesilir. Kesilen iki parça, parlak kısımları dış

tarafa gelecek şekilde üst üste konur ve sırt kısımlarına yapıştırıcı sürülür.

Yapıştırıcının kurumasının ardından önce iki uç kısmından başlayarak yapışkanlı

kenarları birbirleri üzerine bastırarak birleştirilir. Uç kısımların birleştirilmesinin

ardından orta kısımlar da birbirine tutturulur. İki parçanın arka yüzeylerinin de

yapıştıklarından emin olduktan sonra küçük yarıçaplı dairelerin kenarlarına

yapıştırıcı sürülerek kurumaya bırakılır. Yapıştırıcının kurumasının ardından

oluşturulan dirsek elemanı dirsek bölgesine sarılır ve yapışkanlı kenarları sıkıca

birbirine doğru bastırılarak birleştirilir. Dirseklere uygulanan yalıtımın boru

yalıtımları ile sorunsuz bir şekilde yapıştırılabilmesi için dirsek bölgesindeki yalıtım

katmanı bir metal şerit vasıtasıyla tıraşlanarak düzgün yüzeyler elde edilir. Montajı

tamamlanmış olan dirsek elemanlarının kenarlarına yapıştırıcı sürülerek

yapıştırıcının kurumasının ardından diğer yalıtımlı borularla bileştirilmesi ile

uygulama tamamlanır.

Şekil 90: Dirseklerde yapılan yalıtım uygulamaları

Levha Biçimindeki Elastomerik Kauçuk Köpüğü Polietilen Köpüğü ve

Poliolefin Köpüğü ile Kanallar ve Şişkin Yüzeylerde Yapılan Uygulamalar

Havalandırma kanalları ve tank vb. şişkin yüzeylere sahip olan tesisat elemanlarına

yapılacak olan uygulamalarda kendinden yapışkanlı/yapışkansız levha biçimindeki

ısı yalıtım malzemeleri kullanabilir.

Levha biçimindeki ısı yalıtım malzemesinin, uygulamanın yapılacağı yüzeye

yapışmasını önleyecek kir, toz vb. her türlü unsur yalıtılacak yüzeyden

uzaklaştırılmalıdır. Bu amaçla uygulama öncesinde kanal yüzeyi özel temizleyiciler

kullanılarak temizlenir. Uygulamanın yapılacağı kanalın yüzeyi ölçülerek levha

biçimindeki ısı yalıtım malzemesi uygun boyutlarda kesilir.

Uygun ölçülerde elde edilen yalıtım levhaları eğer kendinden yapışkanlı değil ise

hem uygulama yapılacak yüzeye hem de ısı yalıtım malzemesinin kanal üzerine

64

gelecek yüzeyine yapıştırıcı sürülür ve yapıştırıcının kurumasının ardından ısı

yalıtım malzemesinin kanal yüzeyine bastırılması ile yapıştırma işlemi tamamlanır.

Kendinden yapışkanlı ürünlerde ise yalıtılacak olan kanalın kenarından başlanarak

yapışkanlı yüzeyi koruyan kâğıdın yavaşça kaldırılırken aynı anda ısı yalıtım

malzemesi kanal yüzeyine bastırılması ile yapıştırma işlemi yapılır. Yapıştırma

işlemine kanalın altından başlanmalı, yan yüzeyler ile devam edilerek en son üst

yüzeye geçilmelidir. Aynı düzlemdeki ısı yalıtım malzemelerinin birbirlerine bakan

kenarlarına yapıştırıcı vasıtasıyla yapıştırılması ile uygulama tamamlanır.

Şekil 91: Kanallarda yapılan yalıtım uygulamaları

Tank vb. şişkin yüzeylerde yalıtım uygulamalarına başlamadan önce yalıtılacak tüm

yüzeyin özel temizleyici ile dikkatlice temizlenmesi gerekir. Temizleme işleminin

ardından, kullanılacak yalıtım malzemesinden kesilen ince bir şeritle tankın

yüksekliği ve çevresi ölçülür. Alınan ölçüler ısı yalıtım levhasına aktarılır. Isı yalıtım

levhası aktarılan ölçülere göre kesilir. Isı yalıtım malzemesinin tüm yüzeyine

splatula ile uygulama yapılacak tüm yüzeye ise fırça ile yapıştırıcı sürülür. Isı yalıtım

malzemesi tanka yapıştırılır ve kenarları yapıştırıcı vasıtasıyla bileştirilir. Tankın

gövdesinde kendinden yapışkanlı ısı yalıtım malzemeleri de kullanılabilir.

Yanal alanları yalıtılmış olan tesisat elemanlarının bombeli kısımlarından şerit

biçimindeki ısı yalıtım malzemesi vasıtasıyla ölçü alınır. Şerit üzerine, ölçülen

uzunluğunun yarısı ölçülerek işaretlenir. Şerit üzerine işaretlenen ölçüler ısı yalıtım

malzemesine aktarılır ve yarıçap hesaplanarak bombeli kısmı kapatacak olan daire

çizilir.

Şekil 92: Şişkin ve yassı elemanların yan yüzeylerinde yapılan yalıtım uygulamaları

Isı yalıtım levhası; üzerine çizilmiş olan daire, kenarlarında pürüz olmayacak şekilde

işaretli yerlerden dikkatlice kesilir. Kesilen parça ile uygulama yapılacak yüzeye

yapıştırıcı sürülür. Bekleme süresinin ardından kesilen parça bombeli yüzeye

65

yerleştirilir ve ortadan dışa doğru kaymamasını önleyecek şekilde bastırılarak

yapıştırılır.

Şekil 93: Şişkin ve yassı elemanların üst yüzeylerinde yapılan yalıtım uygulamaları

Bombeli parçanın yapışmasının ardından yanal alanlarla bombeli kısımların birleşim

yerlerine yapıştırıcı sürülür. Yapıştırıcı kuruduktan sonra gövdedeki ısı yalıtım

malzemesinin kenarları ile bombe kısımlarının kenarları bastırılarak birleştirilir.

Şekil 94: Şişkin ve yassı elemanlarında yanal ve üst yüzeylerin birleştirilmesi

Şilte ve Levha Biçimindeki Mineral Yünler ile Boru ve Kanallarda Yapılan

Uygulamalar

Prefabrik boru biçimindeki ürünlerin kullanılamadığı tesisat borularında, rabitz teline

dikili taşyünü şilteler ile yalıtım yapılabilir. Klima ve havalandırma kanalları gibi

yassı yüzeylerde ise bir yüzü alüminyum folyo kaplı camyünü şilte ve levhalar

kullanılır. Bir yüzü alüminyum folyo kaplı cam yünü şilteler; dikdörtgen veya

dairesel kesitli havalandırma kanallarına uygulanabilir. Şilte biçimindeki bu

malzemelerin boyuna her iki kenarında 5’er cm’lik alüminyum folyo bindirme

payları bulunur. Camyünü şilteler ile havalandırma kanallarının dış tarafından

yapılan uygulamalarda, yalıtım malzemesi kendinden yapışkanlı özel tespit pimleri

vasıtasıyla kanal yüzeyine sabitlenir.

Uygulama yüzeyinin temizlenmesinin ardından, kanal yüzeyine m2’de 5 ila 6 adet

kendinden yapışkanlı özel tespit pimleri yapıştırılır. Yalıtılacak kanal kesitine bağlı

olarak kesilecek şilte uzunluğu tespit edilir. Dairesel kesitli havalandırma kanalları

için kesilmesi gereken şilte uzunluğu, kanalın çevresine uygulanacak yalıtım

kalınlığının 2 katı ile 5cm bindirme payının ilave edilerek bulunur. Dikdörtgen

kesitli kanallarda ise; kanalın çevre uzunluğuna yalıtım kalınlığının 8 katı ve 5cm

bindirme payı ilave edilerek kesilecek şilte uzunluğu tespit edilir. Malzemenin uygun

ölçülerde kesilmesinin ardından; alüminyum folyo kaplı yüzeyi dış tarafa gelecek

şekilde şilte pimlere geçirilerek kanal yüzeyini tamamen kapatacak şekilde sarılır.

Malzemeyi delip geçen pimlere pim pulu takılır. Dış yüzeyde bulunan alüminyum

66

folyo kaplamanın sürekliliğinin ve sızdırmazlığının sağlanması amacıyla şiltelerin

birleşim yerlerindeki bindirme paylarının; yapıştırılması, zımbalanması veya

kendinden yapışkanlı alüminyum folyo bant sarılması ile uygulama tamamlanır.

Kullanılan ısı yalıtım malzemesinin kalınlığının azalmaması için; camyünü şilteler

veya kendinden yapışkanlı alüminyum folyo bantlar çok fazla gerilerek kanala

sarılmamalı ve pim pulları takılırken malzemenin ezilmemesine dikkat edilmelidir.

Şekil 95: Bir yüzü alüminyum folyo kaplı camyünü şiltelerle kanalların ısı yalıtımı

Havalandırma kanallarının dış tarafından yapılan yalıtım uygulamalarında bir yüzü

alüminyum folyo kaplı cam yünü levhalar da kullanılabilir. Uygulama yüzeyinin

temizlenmesinin ardından, kanal yüzeyine m2’de 5 ila 6 adet kendinden yapışkanlı

özel tespit pimleri yapıştırılır. Alüminyum folyo kaplı yüzeyi dış tarafa gelecek

şekilde şilte pimlere geçirilerek kanal yüzeyini tamamen kaplanır. Camyünü levhayı

delip geçen pimlere pim pulu takılır. Camyünü levhaların birleşim yerleri hava

geçirmeyecek şekilde kendinden yapışkanlı alüminyum folyo bant ile yapıştırılarak


Şekil 96: Bir yüzü alüminyum folyo kaplı camyünü şiltelerle kanalların ısı yalıtımı

Prefabrik boru biçiminde ısı yalıtım malzemelerinin kullanılamadığı borularda

yalıtım amacıyla kullanılabilecek ürünlerden birisi de rabitz teline dikilmiş taşyünü

şiltelerdir. Bu detaylarda yalıtım malzemesi boru yüzeyine yapıştırılmadan

uygulanır. Bu sebeple rabitz telli taşyünü şiltenin ağırlığından dolayı aşağı

kaymaması için tüm düşey ve 45°’den fazla eğime sahip tesisatlarda boru üzerine

monte edilmiş mesafe tutucular kullanılır.

Uygulamanın yapılacağı boru yüzeyinde bulunan yağ, kir, toz ve pas temizlenir ve

iki kat sülyen ile boyanır. Boyanın kurumasının ardından düşey ve 45°’den fazla

eğime sahip tesisat elemanları; en fazla 3800mm’lik aralıklarla 20x2mm’lik

67

lamalardan elde edilen mesafe tutucuları boru yüzeyine kaynatılarak monte edilir.

Uygun boyutta taşyünü şilteler kesilerek yalıtım yapılacak yüzey üzerine sarılarak ek

yerlerinde boşluk kalmayacak şekilde en az 0,8mm çaplı galvaniz tel ile taşıyıcı

rabitz telinin içerisinden geçirilerek dikilir. Rabitz telli taşyünün dikilmesinin

ardından 304mm’den küçük çaplı borular için şilteler 300mm aralıklarla en az

0,8mm çaplı galvaniz tel ile bağlanır ve bağlama tellerinin uçları yalıtıma sokulur.

Boru çapının 304 mm’den büyük olduğu borularda ise 22mmx0,6mm alüminyum

yalıtım bantlarıyla bağlanır.

Uygulama; yalıtım malzemesinin dış etkilere karşı korunması amacıyla yalıtımlı

borunun; en fazla 475mm aralıklarla, et kalınlığı en az 0,8mm olan alüminyum veya

galvaniz sacın, 22mm x 0,6mm alüminyum yalıtım bantlarıyla bağlanarak

kaplanması ile uygulama tamamlanır.

Şekil 97: Rabitz telli taşyünü şiltelerle borularda ısı yalıtımı

2.3.4 Vanalarda Yapılan Uygulamalar

Isıtma ve soğutma sistemlerinde kullanılan vanalar, yalıtılması gereken bir diğer tesisat

ekipmanlarıdır. Isı yalıtımı yapılmamış bir flanş ve vanadan kaybedilen ısı, bağlı olduğu

borunun yaklaşık 3–5 metresine eşdeğerlidir. Bu değer vana çapına ve iç akışkan sıcaklığına

bağlı olarak artmakta ya da azalmaktadır.

Şekil 98: Yalıtımsız ve yalıtımlı vanalarda meydana gelen ısı kayıpları

Isıtma ve soğutma tesisatlarında vanaların yalıtılmaması, enerji kaybı ve işletme maliyetinin

artışının yanı sıra;

§ Kazan dairesinin aşırı ısınmasından dolayı diğer sistem elemanlarının zarar

görmesine,

§ Yüksek sıcaklıkta akışkan veya buhar taşıyan tesisat armatürlerinde iş kazalarının

meydana gelmesine,

68

§ Yoğuşma dolayısıyla tesisat elemanlarının paslanarak zarar görmesine,

§ Malzeme seçiminden yapılan hatalar ile birlikte vanalarda meydana gelen

yoğuşmanın boru yüzeyine doğru devam ederek zamanla boruda korozyon

oluşmasına ve yalıtım malzemesinin ısı yalıtımı özelliğini kaybetmesine neden olur.

Yukarıda anılan sorunlar ile karşılaşılmaması için, ısıtma ve soğutma sistemlerinde yer alan

vanalar; levha veya şilte biçimindeki ısı yalıtım malzemeleri, özel olarak imal edilmiş vana

kutuları veya ceketleri kullanılarak yalıtılırlar.

Levha Biçimindeki Elastomerik Kauçuk Köpüğü, Polietilen Köpüğü ve

Poliolefin Köpüğü ile Vanalarda Yapılan Uygulamalar

Tesisat borularının flanşlara kadar yalıtılmasının ardından vanaların yalıtımına

başlamak için yalıtımlı boru ve flanşların çapları ölçülerek yarıçapları tespit edilir.

Ölçülen değerler pergel vasıtasıyla uygulamada kullanılacak levha biçimindeki ısı

yalıtım malzemesi üzerine iki flanş elemanı için iki defa çizilerek aktarılır. Çizilen

halkalar dikkatlice kesilir ve boru üzerine geçirilebilmesi için üzerlerine yarık açılır.

Kesilen dairesel elemanlar her iki flanşın dış tarafına geçirilerek yarıklara yapıştırıcı

sürülerek yapıştırılır. Daha sonra yalıtımlı boru ile flanş elemanlar birleşim yerine

yapıştırıcı sürülerek yapıştırılır.

Şekil 99: Flanşların dış yüzeylerinin yalıtılması

Halkaların çevresi uygulanacak yalıtım malzemesinden kesilen ince bir şerit

vasıtasıyla, halkalar arasındaki dıştan dışa mesafe ise cetvelle ölçülerek ısı yalıtım

malzemesi üzerine bir dikdörtgenin kenarlarını oluşturacak şekilde aktarılır.

Halkaların çevresine eşit olan kısa kenarlarının orta noktaları tespit edilir ve bu orta

noktaları birleştiren kesikli bir çizgi çizilir. Vana gövdesinin çapının bir mihengir ile

ölçülmesinin ardından çizilen dikdörtgenin kısa kenarlarının orta noktaları merkez

olacak şekilde vana gövdesinin çapında yarım daireler çizilir. Isı yalıtım malzemesi

çizilen yarım daireler ve dikdörtgenin kenarlarından kesilir ve yarım dairelerin

birleşeceği şekilde bükülür. Yalıtım malzemesinin birleşen kısımlarına yapıştırıcı

69

sürülür. Yapıştırıcının kurumasının ardından vana gövdesi için oluşturulan parça

flanşlara yapıştırılan yalıtım elemanlarını da kapatacak şekilde sarılır ve yapıştırıcı

sürülmüş kenarları birbirlerine doğru bastırarak birleştirilir.

Şekil 100: Vana gövdesinin yalıtılması

Destek flanşı ile vana diskinin ölçüleri alınır ve ısı yalıtım malzemesinin üzerine

aktarılır. Profili çıkarılan bölge şekline göre dikkatlice kesilir ve diski yerine

yerleştirmek için kenarından yarık açılır. Disk elemanının yerine takılmasının

ardından açılan yarığın kenarlarına yapıştırıcı sürülerek birleştirilir. Daha sonra vana

desteği ile disk elemanın birleşeceği kenarlara yapıştırılır. Vananın altına

yerleştirilen diskin çevresi şerit biçiminde kesilen yalıtım malzemesi vasıtasıyla

ölçülür ve ölçülen çevre uzunluğu ısı yalıtım malzemesinin üzerine aktarılıp dört eşit

parçaya bölünecek şekilde işaretlenir. Vana gövdesi ile disk elemanı arasındaki en

küçük ve büyük derinlikler ölçülür. Ölçülen derinlikler levhayı dört eşit parçaya

bölen çizgilerin üzerine küçük derinlik ölçüsünden başlanarak taşınır. Küçük ve

büyük derinlik ölçülerinden diskin çevre uzunluğuna paralel kesikli çizgiler çizilir.

Ölçülen en büyük ve en küçük derinliklerin farkı yarıçap olarak belirlenerek sırayla

merkezi küçük derinlik ve büyük derinliklerin hiza çizgilerini kestiği noktalardan

daire parçaları çizilir. Çizilen daire parçaları sürekli bir çizgi oluşturacak şekilde

birleştirilir. Isı yalıtım malzemesi oluşturulan bu sürekli çizgi hizasından kesilir.

70

Şekil 101: Disk uygulaması ve derinlik ölçülerinin alınarak malzeme üzerine aktarılması

Kesilen parçanın vana gövdesi ile birleşecek olan tepe bölgelerindeki köşeler iç

kısma doğru tıraşlanır. Tıraşlanan parçanın birbiriyle birleşecek kenarlarına

yapıştırıcı sürülür ve gerekli kuruma süresi beklenildikten sonra disk elemanını

örtecek şekilde vanaya sarılır. Yapıştırıcı sürülmüş kenarlar birleştirilir. Vana

gövdesi ile yerleştirilen son parçanın birleşim yerinin yapıştırılarak uygulama

tamamlanır.

Şekil 102: Vana yalıtımının tamamlanması

Vanalarda Kutuları veya Vana Ceketleri ile Yapılan Uygulamalar

Tesisatlarda yer alan vana, çek valf, pislik tutucu vb. armatürlerdeki ısı

kaybı/kazancını en aza indirmek ve soğutma sistemlerindeki armatürlerde

yoğuşmayı önlemek amacıyla, standart veya özel olarak imal edilmiş vana ceketleri

veya vana kutuları kullanılabilir.

Vana ceketleri; ilgili armatürlerin ölçüsüne göre silikon kaplı cam elyafı kumaşların

arasına sıcak hatlarda taşyünü veya iğnelenmiş bağlayıcısız camyününün, soğuk

hatlarda ise elastomerik kauçuk köpüğünün dikilmesi ile üretilirler. Üretim

aşamasında dikiş işlemleri kopma dayanımı yüksek yanmayan aramid elyafından

iplikler kullanılır. Yan büzgü ipleri ise, ortam sıcaklığına göre cam elyafı ya da

poliüretan olabilir. Ağız birleştirmelerinde, paslanmaz çelikten imal edilmiş kopçalar

veya 50 mm genişliğinde yapışkan şeritler kullanılır.

Yalıtılacak vanaya uygun vana ceketi seçilir veya özel olarak hazırlanır.

Uygulanmaya geçilmeden önce vanalarda herhangi bir kaçak olup olmadığı kontrol

edilir. Kaçak tespit edilmesi durumunda vanadaki arızalar giderildikten sonra

uygulamaya geçilir. Vana ceketi vananın etrafına vananın bağlı olduğu yalıtımlı boru

üzerine flanşlardan itibaren en az 50mm bindirme yapacak ve vananın boğaz

kısmında boşluk bırakılmayacak şekilde sarılır. Vana ceketinin alt ve üst ipleri sıkıca

71

bağlanarak vana ceketinin ilgili ekipmanı tam olarak sarması sağlanır. Paslanmaz

çelik teller vasıtasıyla kopçaların birbirine sıkıca bağlanması veya yapışkan şeritler

vasıtasıyla ağız kısımların sıkıca birleştirilmesi ile uygulama tamamlanır.

Şekil 103: Vana ceketi ile yapılan uygulamalar

Hazır veya yerinde imal edilen vana kutuları ile vanalarda yalıtım uygulamaları

yapılabilir. Sıcak hatlarda kullanılan tesisatlardaki vanaların boşluk kalmayacak

şekilde rabitz telli taşyünü şilte ile sarılmasının veya levha formundaki diğer ısı

yalıtım malzemeleri ile vanaların yalıtılmasının ardından vananın ölçülerine uygun

olarak uygulama yerinde galvaniz sactan vana kutuları imal edilir. İmal edilen vana

kutuları yalıtımın üzerine geçirilerek klips ve kelepçeler vasıtasıyla sabitlenerek


Soğuk hatlarda kullanıma hazır olarak imal edilen vana kutuları; dış yüzeyi vana

formunda üretilmiş PVC levhadan iç yüzeyinde elastomerik kauçuk köpüğünden

oluşur. Yalıtılacak olan vananın ölçülerine uygun olarak seçilen vana kutularının

üzerlerinde yer alan kelepçeler montaj için açılır. Vana üzerine boşluk kalmayacak

şekilde yerleştirilen vana kutuları; küçük çaplarda teller ile büyük çaplarda ise iki

adet metal kelepçe ile sabitlenerek uygulama tamamlanır.

Şekil 104: Vana kutuları ile yapılan uygulamalar

2.3.5 Askı ve Kelepçelerde Yapılan Uygulamalar

Tesisat işlerinde borular yalıtım uygulamasına başlanmadan önce askı ve kelepçeler ile duvar

veya tavanlara sabitlenmektedir. Boruların montajı sırasında askı ve kelepçelerde önlem

alınmaması neticesinde yalıtımın sürekliliğinin bozulması uygulamada karşılaşılan en yaygın

sorunlardan birisidir. Kelepçe ve askılarda yalıtım önlemlerinin alınmaması, ısı köprülerinin

oluşarak ısı kayıp ve kazançlarının artmasına, soğuk hatlarda yoğuşma oluşarak sistemin

zarar görmesine neden olur. Yalıtım önlemleri alınmadan tavan ve duvarlara tespit eden

72

askılar sebebiyle meydana gelen ısı kayıpları, bütün boru boyundan meydana gelen ısı

kaybının yaklaşık 10’da 1’i kadardır. Yalıtımın sürekliliğinin korunarak ısı köprülerinin

önlenmesi için askı ve kelepçelerde; kullanıma hazır veya yerinde üretilen yalıtım destek

elemanları kullanılarak önlem alınmalıdır.

38,6°C

82,7°C

40

50

60

70

80

12,0°C

83,2°C

20

40

60

80

Şekil 105: Askı ve kelepçelerde meydana gelen ısı köprüleri

Uygulamanın yapılacağı yüzeyin temizlenmesinin ardından kullanılacak boru, levha veya

şilte biçimindeki ısı yalıtım malzemesi uygun uzunlukta kesilir. Eğer destek elemanı boru

biçimindeki bir ısı yalıtım malzemesinden elde edilmiş ise destek elemanının boruya

geçirilebilmesi için malzeme bir tarafından kesilerek yarık açılır. Destek elemanlarının askı

noktasında boruya geçirilir ve yapıştırıcı vasıtasıyla açık olan ek yerleri birleştirilir. Kelepçe

veya askılar takılmadan önce bağlantı elemanları ile yalıtımlı boru arasındaki baskıyı

azaltacak ve yalıtımın kalınlığının azalması veya zedelenmesini önleyecek bir parça konur.

Yalıtım destek elemanının boruya monte edilmesinin ardından kelepçe ve askı elemanları

bağlanarak uygulama tamamlanır.

Uygulamanın yapılacağı yüzeyin temizlenmesinin ardından içerdiği yalıtım kalınlığı

uygulanacak yalıtım kalınlığına eşit olacak şekilde boru biçimindeki kullanıma hazır destek

elemanı seçilir. Destek elemanı ek yerlerinden açılarak askı noktasında boruya geçirilerek

yapıştırıcı vasıtasıyla açık olan ek yerleri birleştirilir ve kendinden yapışkanlı bant ile

kapatılır. Yalıtım destek elemanının boruya monte edilmesinin ardından kelepçe ve askı

elemanları bağlanarak uygulama tamamlanır.

Şekil 106: Askı ve kelepçelerde ile yapılan uygulamalar

73

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

EKİNCİ Cevdet Emin, Bordo Kitap Yapı ve Tasarımcının İnşaat El Kitabı,

Elazığ, 2004.

İZODER Teknik Yayınları: “Isı Yalıtımı Genel Teknik Şartnamesi” – 2006

İZODER- İzolasyon Dünyası Dergisi

Doğa Sektörel Yayın Gurubu, Yalıtım Dergisi

www.izoder.org.tr

www.izocam.com.tr

www.ode.com.tr

www.thermaflex.com.tr

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

http://www.izoder.org.tr/

http://www.izocam.com.tr/

http://www.ode.com.tr/

http://www.thermaflex.com.tr/

74

KAYNAKÇA ÖZ Veysel, Yüksek Lisans Notları, 2005, Afyon ([email protected])

ATEŞ İ.Tufan. Yapı Bilgisi Ders Notları, 2005. Muğla/Milas

ER Abdullah, Yapı Ressamlığı Bölümü Ders Notları, 2005. Muğla/Milas

İzolasyon Dünyası “Binalarda Isı yalıtımı” - 46. sayı

İzolasyon Dünyası “Binalarda Isı yalıtımı” - 52. sayı

İzolasyon Dünyası “Yapılarda Isı yalıtımı” - 58. sayı

İzolasyon Dünyası “Uygulama Dosyası” Eki

İZODER Teknik Yayınları: “Türkiye’de Yalıtım Gerçeği” – 2006

İZODER Teknik Yayınları: “Isı Yalıtımı Genel Teknik Şartnamesi” – 2006

www.izoder.org.tr

www.izocam.com.tr

www.ode.com.tr

www.thermaflex.com.tr

www.trakyacam.com.tr

www.tekpol.com.tr

KAYNAKÇA

http://www.izoder.org.tr/

http://www.izocam.com.tr/

http://www.ode.com.tr/

http://www.thermaflex.com.tr/

http://www.trakyacam.com.tr/

http://www.tekpol.com.tr/

Documents

ISI YALITIMI 2013 - Evtes Yapıevtes.com/1/belgeler/Bina-ve-Tesisatta-Isi-Yalitimi.pdf · Bir malzemenin veya yapı elemanının ısıl direncinin arttıkça transfer olan ısıl