Ëåêö 4

Áàéãóóëëàãà

ÌÑ-èéã õ¿ðýýëæ áóé îð÷èí

Óäèðäëàãà

ÒÕ, ÏÕ

Õàðèëöàà õîëáîî

Õàäãàëàõ òåõíîëîãè

Ñ¿ëæýý

ÌÑ-èéí á¿òýö

Äýýä – Ñòðàòåãè

Äóíä – Òàêòèê

Äîîä - ¯éë àæèëëàãààíû

ÌÑ-èéã õ¿ðýýëæ áóé îð÷èí

Õàíãàìæ¯éëäâýð-

ëýëÕàðèë-

öàã÷Ìýäëýã

ªãºãäºëöóãëóóëàõ

Áîëîâñðóó-ëàõ

Òàðààõ

Òºëºâ-ëºëò

Çîõèöóó-ëàëò

ÕÿíàëòØèéäâýðãàðãàëò

Àøèãòàé áà

òîãòâîðòîé

Áèçíåñèéí ¿éë

àæèëëàãàà

Ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà

Óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãàà

Áàéãóóëëàãà

Áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí ýëåìåíò¿¿ä:

• Õ¿í õ¿÷

• Á¿òýö

• ¯éë àæèëëàãàà

• Áîäëîãî

• Ñî¸ë

Áàéãóóëëàãà

• Àøãèéí òºëºº áàéãóóëëàãóóä

– Á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýã õýðýãëýã÷, áîëîíáóñàä êîìïàíèóäàä øóóä áîðëóóëæ àøèã îëäîãêîìïàíè

– Õóâüöàà, ¿íýò öààñíû àðèëæàà ýðõýëæàøèã îëäîã êîìïàíè

• Àøãèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä

– Ñóðãóóëü, ýìíýëýã

• Õ¿÷íèé áàéãóóëëàãà

– Öàãäàà

Áàéãóóëëàãà

Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë

àæèëëàãààíû õ¿ðýý:

–Õ¿íèé íººö

–Ñàíõ¿¿

– Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë

–Õóäàëäàà, çàõ çýýë

–¯éëäâýðëýë

Ôóíêöèîíàëü á¿òýö

Çàõèðàë

Õ¿íèé

íººöèéí

àëáàíû

äàðãà

¯éë

àæèëëàãààíû

àëáàíû äàðãà

Ìàðêåòèíãèéí

àëáàíû

äàðãà

ÌÑÓ-ûí

àëáàíû

äàðãà

Ñàíõ¿¿ãèéí

àëáàíû

äàðãà

¯éëäâýðëýë

õàðèóöñàí

ìåíåæåð

Áàðàà

ìàòåðèàë

õàðèóöñàí

ìåíåæåð

Áîðëóóëàë

òûí àëáàíû

äàðãà

Õÿíàã÷Åðºíõèé

íÿ-áî¯éë÷èëãýý

õàðèóöñàí

ìåíåæåð

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë

• Áàéãóóëëàãûí ìºíãºíèé óðñãàëûã á¿ðòãýõ

• Ãàð äýýð áàéãàà áàðàà ìàòåðèàëûí

á¿ðòãýõ

• Ñàíõ¿¿, õºðºíãºòýé õîëáîîòîé á¿õèé ë

á¿ðòãýëèéã õàðèóöíà.

– Õ¿ëýýí àâàõ

– Õóâààðèëàõ

– Òºëáºðèéí òîîöîî

Ñàíõ¿¿

• Áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ãèéí êàïèòàëûãýçýìøèæ, óäèðäàõ ¿¿ðýãòýé.

• Áàÿëãèéí ñàéí ýõ ñóðâàëæèéãòîäîðõîéëîõ /õóâüöàà, áîíä/, áàÿëãèéã ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàõ /îôôèñûí øèíý áàéðò¿ðýýñëýõ, õóäàëäàæ àâàõ/

• Çýýë, õºðºíãº, áàíêíû ã¿éëãýý

• Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëòýé õîëáîîòîéàæèëëàíà.

Ìàðêåòèíã áà áîðëóóëàëò

• Õýðýãëýã÷, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí õýðýãöýý,

øààðäëàãûã òîäîðõîéëîõ

• Õýðýãöýýò ìýäýýëëýýð õàíãàõ

• Çàð ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ ñóâãóóäûã

òîäîðõîéëîõ /ôì, ñîíèí ñýòã¿¿ë, ÒÂ, âýá

áàííåð ã.ì/

• Áîðëóóëàëòûí èäýâõèæ¿¿ëýëò õèéõ

¯éëäâýðëýë, ¿éë àæèëëàãàà

¯éëäâýðëýëèéí ñàëáàðò:

• Ò¿¿õèé ýäèéí íèéë¿¿ëýëò

• Ò¿¿õèé ýäèéã áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëãîõ

• Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä

õ¿ðãýõ

¯éë÷èëãýýíèé ñàëáàðò /Ò¿ðãýí õîîëíû

ñ¿ëæýý/:

• Õîîë áýëòãýëèéí òºõººðºìæ¿¿äèéã

îíîâ÷òîéãîîð çîõèîí áàéãóóëàõ

¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéã äýìæèõ

• Õóäàëäàí àâàã÷äûí àñóóëòàíä õàðèóëàõ

(á¿òýýãäýõ¿¿íèé îíöëîã, õýðõýí àøèãëàõ

ã.ì)

• Áàðàà áóöààëò

• ¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí ñàíàë ãîìäîë

Õ¿íèé íººö

• Øèíý àæèëòàí àâàõ, õàëàõ

• Àæèë÷äûã õºãæ¿¿ëýõ

• Óðàìøóóëàõ

• Øèëæèëò õºäºë㺺í

Ìýäýýëëèéí ¿éë÷èëãýý – ÌÑ-èéí

ìåíåæìåíò

• Áàéãóóëëàãà äàõü êîìïüþòåð, òåõíèê,

õàðèëöàà õîëáîîã õàðèóöíà.

• Øààðäëàãàòàé êîìïüþòåð, ñ¿ëæýý,

õàðèëöàà õîëáîîíû ñèñòåì¿¿äèéã

òîäîðõîéëíî

• Øààðäëàãàòàé ªÑ-ã çàãâàð÷èëíà.

• Øààðäëàãàòàé ÏÕ-èéã õºãæ¿¿ëýõ ýñâýë

õóäàëäàí àâàõ.

Áàéãóóëëàãà äàõü ìýäýýëëèéí

óðñãàë

Ìàðêåòèíã

¯éëäâýðëýë

Íÿ-áî

á¿ðòãýë

¯éë÷ë¿¿ëýã÷

Íèéë¿¿ëýã÷Òºëáºð

Íýõýìæëýë

Õ¿ëýýí àâñàí

áàðààíû

ìýäýýëýë

À÷èëòûí

ìýäýýëýë

Çàõèàëãà

Çàõèàëãûí ìýäýýëýë

Ñóðòàë÷èëãàà

Áîðëóóëàëòûí

ìýäýýëýëÒºëáºðèéí

áàðèìò

À÷èãäñàí

áàðààíû

ìýäýýëýë

Õóäàëäàãäñàí

áàðàà/òýýâðèéí

áàðèìò

Ïàäààí

Áàéãóóëëàãà áà ÌÑ

Îðîëò

Áîëîâñðóóëàëò

Àíãèëàõ

Öýãöëýõ

òîîöîîëîõ

Ãàðàëò

Ýðãýõ õîëáîî

Ìýäýýëëèéí ñèñòåì

Áàéãóóëëàãà

Îð÷èí

Íèéë¿¿ëýã÷ ¯éë÷ë¿¿ëýã÷

Çîõèöóóëàã÷

àãåíòëàã

Õóâüöàà

ýçýìøèã÷ ªðñºëäºã÷

Áàéãóóëëàãà áà ÌÑ

Îðîëò

Ò¿¿õèé ºãºãäºë

Î.Êîä Ñîíãîñîí

õè÷.êîä

SW06D001

SW06D001

SW06D002

SW06D003

SW06D004

…

IS101

IS203

IS101

IS101

IS203

…

Ãàðàëò

Ñóð.àëáàíä çîðèóëñàí

ìýäýýëýë

Õ.Êîä Ñîíãîñîí

îþóò.òîî

IS101

IS203

…

65

123

…

Áîëîâñðóóëàëò

Íýãòãýõ ¿éëäýë

Áàéãóóëëàãà áà ÌÑ

• Äîîä ò¿âøíèé óäèðäëàãûã äýëãýðýíã¿é

ìýäýýëëýýð õàíãàõ øààðäëàãàòàé.

Îðîëò

Ò¿¿õèé ºãºãäºë

Î.Êîä Ñîíãîñîí

õè÷.êîä

SW06D001

SW06D001

SW06D002

SW06D003

SW06D004

…

IS101

IS203

IS101

IS101

IS203

…

Ãàðàëò 2

Ñóðãóóëèéí çàõèðãààíä

çîðèóëñàí ìýäýýëýë

Òýíõèì Íèéò Ñóð÷

áóé

Ñóðàà

ã¿é

ÏÕ

ÁÓ

…

Íèéò

450

324

…

1320

410

310

…

1250

40

14

…

70

Áîëîâñðóóëàëò

Íýãòãýõ ¿éëäýë

Áàéãóóëëàãà áà ÌÑ

• Äýýä ò¿âøíèé óäèðäëàãàä äýëãýðýíã¿é

ìýäýýëýë íýã èõ øààðäëàãàã¿é.

94.7%

Ñóðààã¿é

íèéò: 5.3%

ÏÕ : 3.7%

ÁÓ: 1.5%

ÊÒÌÑ-èéí õýìæýýíä

Áàéãóóëëàãà áà ÌÑ

• ÌÑ áàéãóóëëàãàä õýðõýí íºëººëºõ âý?

– Áèçíåñèéí ñòðàòåãè

– Ãëîáàëü÷ëàë

– Ìýäýýëëèéí àðõèòåêòóð, äýä á¿òýö

Ìýäýýëëèéí àðõèòåêòóð

Ñòðàòåãè

Óäèðäëàãûí

ò¿âøèí

Ìýäëýãèéí ò¿âøèí

¯éë

àæèëëàãààíû

ò¿âøèí

Àõëàõ

ìåíåæåð

¯éë

àæèëëàãààíû

ìåíåæåð

Ìýäëýãèéí áîëîí

ºãºãäëèéí àæèë÷èä

Äóíä ìåíåæåð

Áîðëóóëàëò áà

ìàðêåòèíã

¯éëäâýðëýë Ñàíõ¿¿ Õ¿íèé íººöÍÿãòëàí

áîäîõ

ÒÕ ÏÕ Ñ¿ëæýýÕàðèëöàà õîëáîîªãºãäºë áà õàäãàëàõ

òåõíîëîãè

Õ

à

ð

è

ë

ö

à

ã

÷

Õ

à

ð

è

ë

ö

à

ã

÷

Íè

é

ë

¿

¿

ë

ý

ã

÷

Õàíãàìæèéí

ñèñòåì

Õàðèëöàã÷èéí

ñèñòåì

Áàéãóóëëàãà áà ÌÑ

Äàâóó òàëóóä:

• Áàéãóóëëàãûí á¿òöèéã áàãàñãàíà /Äóíä

ò¿âøíèé ìåíåæåð¿¿ä õýðýãã¿é áîëíî/

• Äóðûí ãàçðààñ àæèëëàõ áîëîìæòîé

• Àæëûí äàìæëàãûã áàãàñãàíà

• Áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã óÿí õàòàí

áîëãîíî

• Áàéãóóëëàãûí õ¿ðýý õÿçãààðûã òîìñãîíî

/interorganizational system/

Îð÷èí ¿åèéí áàéãóóëëàãà

• Ýëåêòðîí õóäàëäàà

Èíòåðíåò áîëîí êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýý, áóñàääèæèòàë òºõººðºìæ¿¿äèéã àøèãëàíêîìïüþòåðæñýí áèçíåñ ¿éë÷èëãýý áîëîõáàðàà õóäàëäàí àâàõ, áîðëóóëàõ ¿éëàæèëëàãàà

Áàðàà, ¿éë÷èëãýýíèé òàëààðõ çºâëºãºº, çàð ñóðòàë÷èëãàà, áàðàà õ¿ðãýëò, òºëáºð òîîöîîòîé õîëáîîòîé ¿éëàæèëëàãààíóóäûã ã¿éöýòãýæ áàéäàã.

Îð÷èí ¿åèéí áàéãóóëëàãà

• Intranet

Èíòåðíåò òåõíîëîãè äýýð ñóóðèëñàí äîòîîä

ñ¿ëæýý

• Extranet

Áàéãóóëëàãà áóñàä áàéãóóëëàãóóäòàé

õàðèëöàõ çîðèëãîîð õàìòðàí áàéãóóëñàí

intranet

ÌÑ-èéã áàéãóóëàõàä øààðäàãäàõ

÷àäâàðóóä

• ¯ð àøèãòàé, ºðñºëäºæ ÷àäàõóéö ñèñòåìáàéãóóëàõ

• Ãëîáàëü áèçíåñ îð÷íû ñèñòåìèéí øààðäëàãûíòàëààð îéëãîëòòîé áàéõ

• Áàéãóóëëàãûí çîðèëãî, çîðèëòîä ÷èãëýãäñýíìýäýýëëèéí àðõèòåêòóðûã ãàðãàõ

• ÌÑ-èéí áèçíåñèéí à÷ õîëáîãäëûã òîäîðõîéëîõ

• Àæèë÷äûí îéëãîæ, óäèðäàæ ÷àäàõóéöñèñòåìèéã çàãâàð÷ëàõ

ÌÑ íýâòð¿¿ëñýíèé ýåðýã áà ñºðºã

òàëóóäÝåðýã Ѻðºã

Òîîöîîëëûí áîëîí áè÷èã öààñíû àæëûã

õºíãºâ÷èëíº

Õ¿íèé ã¿éöýòãýäýã çàðèì àæëóóä

áàéõã¿é áîëíî

Õýðýãëýã÷èéí ñîíèðõîë, õóäàëäàí àâàõ

÷àäâàð çýðãèéã ñóäëàõàä òóñàëíà

Õ¿íèé õóâèéí ìýäýýëýëä õýò íýâòðýõ

òàëòàé

Àâòîìàò õàðèóëàã÷, òºëáºð òîîöîî õèéõ

çýðýã ¿éë÷èëãýýíèé ¿ð ºãººæèéã

äýýøë¿¿ëíý.

ªäºð òóòìûí á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãààã

íýâòð¿¿ëñýíýýð ñèñòåì ãàöàõ ¿åä

áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãàà òàñàëäàíà.

Àíàãààõûí ñàëáàðò ýì÷èëãýý, ºâ÷òºíòýé

õàðèëöàõ çýðýãò øèíý áîëîìæóóäûã íýýæ

ºãñºí.

ÌÑ-èéí áàéíãûí õýðýãëýã÷ íü òåõíîñòðåññ

áîëîí áóñàä ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäàëä îðîõ

ìàãàäëàëòàé

Èíòåðíåò àøèãëàñíààð ìýäýýëëèéã

äýëõèéí ºíöºã áóëàí á¿ðò òàðààõ

áîëîìæòîé áîëñîí.

ÏÕ, íîì çýðýã îþóíû á¿òýýë¿¿äèéã

çºâøººðºëã¿é õóóëáàðëàí òàðààõ

áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëíý.

Âèðòóàëü áàéãóóëëàãà

• Çàðèì áàéãóóëëàãóóä ¿éë

àæèëëàãààíûõàà ÷èã õàíäëàãûã

ñàéæðóóëàõûí òóëä ãàäààä îð÷íû

îáúåêòóóä /¿éë÷ë¿¿ëýã÷, íèéë¿¿ëýã÷,

ºðñºëäºã÷/ - òàé õîëáîãäîæ àæèëëàõ áîëäîã.

• Çàðèì áàéãóóëëàãóóä ººðèéí àæèë÷èä áîëîí

¿éë÷ë¿¿ëýã÷, íèéë¿¿ëýã÷ ãýñýí

àæèë÷äààñ á¿ðäñýí âèðòóàëü áàãèéã

àæèëëóóëäàã.

Âèðòóàëü áàéãóóëëàãà

• Çàðèì áàéãóóëëàãóóä

¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéíõýý îðøèí áàéãàà ãàçàð

áàéãóóëëàãûíõàà äýä á¿òöèéã

áàéðøóóëæ áàéõàä çàðèì íü íèéë¿¿ëýã÷

êîìïàíèéõàà àæèë÷èäòàé íèéëñýí

á¿òýýãäýõ¿¿í õºãæ¿¿ëýõ áàã ¿¿ñãýí

àæèëëàæ áàéäàã.

• Áàéãóóëëàãóóäûí õîîðîíäîõ ýíý õýëõýý

õîëáîî íü âèðòóàëü áàéãóóëëàãûã

¿¿ñãýäýã.

Âèðòóàëü áàéãóóëëàãà

• Âèðòóàëü áàéãóóëëàãà íü õýä õýäýí

áàéãóóëëàãûí àæèë÷äûí õîîðîíäûí õàìòûí

àæèëëàãàà áºãººä ÌÒ àøèãëàæ õîîðîíäîî

õîëáîãäîæ ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëíà.

• Âèðòàóëü áàéãóóëëàãàä àæèëëàæ

áàéãàà àæèëòàí ººðèéí áàéãóóëëàãà áîëîí

âèðòàóëü áàéãóóëëàãûíõàà ºìíº ºíäºð

õàðèóöëàãà õ¿ëýýæ àæèëëàíà.

Âèðòóàëü áàéãóóëëàãà

Íèéë¿¿ëýã÷

èéí

çàãâàð÷ëàë

(CAD)-ûí

ñèñòåì

Áàéãóóëëà

ãûí

çàãâàð÷ëàë

(CAD)-ûí

ñèñòåì

¯éë÷ë¿¿ëý

ã÷èéí

çàãâàð÷ëàë

(CAD)-ûí

ñèñòåì

Ñàíàë áîëãîæ

áóé çàãâàðûí

òºëºâëºãºº

ªºð÷ëºãäñºí

êîìïîíåíòóóäûí

òºëºâëºãºº

Ñàíàë áîëãîæ

áóé çàãâàðûí

ººð÷ëºëò

ªºð

êîìïîíåíòóóäûã

àâàõ ñàíàë

1

23

4

Äààëãàâàð

• ÌÓ-ûí IT-èéí ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëäàã êîìïàíèóäûí äýýðõ áèçíåñèéí

ôóíêöóóäàä çîðèóëàí á¿òýýñýí ÏÕ-óóäûí

òàëààð ñóäàëãàà õèéæ, òàéëàí áè÷èæ

èðýõ

Íîì ç¿é

• Information technology and management.

Ronald Thompson, William Cats-

Baril.2003