İNSAN BİLİMLERİNDE TIP YA DA TIP-KÜLTÜR

SANAT: MENDERES DENEYİMİ

Semra Erpek , Selcen Öncü, Gökhan Erpek , Mustafa Altınışık

Giriş

• Tıpta insan bilimleri; beşeri bilimler (edebiyat, felsefe, etik, tarih ve din), sosyal bilimler (antropoloji, kültürel çalışmalar, psikoloji, sosyoloji) ve sanatı (edebiyat, tiyatro, film ve görsel sanatlar) içeren ve tıp eğitiminde uygulanan disiplinler arası bir tıp alanıdır.

• Beşeri bilimler ve sanat insanların kişisel özellikleri, duygu ve düşünceleri hakkında bilgi sahibi olmamızı, onları anlayabilmemizi sağlar.

• Edebiyat ve sanat; insancıl tıbbi bakım için gerekli temel beceriler olan gözlem, analiz, empati ve kendini ifade etme becerilerini geliştirmede yardımcı olur.

• Sosyal bilimler; biyolojik bilimler ve tıbbın kültürel ve toplumsal yapıdan nasıl etkilendiğini, bireysel hastalık deneyimi ve uygulanan tedavilerin kültürle olan etkileşimlerini anlamamıza yardımcı olur.

• Son yıllarda sanat ve sosyal bilimlerin tıp

eğitimi müfredatlarında yer almaları

yaygınlık kazanmıştır. Tıp Eğitimi

Müfredatında "Medical Humanities" adı

altındaki modüllere yer verilmesi

Amerika'da başlamış ve daha sonra

Avrupa'daki tıp okulları müfredatında yerini

almıştır.

Tarihçe

• 1967 Pennsylvania State University College of Medicine “Department of Humanities”

• 1969 Society for Health and Human Values (SHHV)

Tarihçe

• 1973 - Amerikan tıp fakültelerinde 40 tıpta insan

bilimleri programı yer almaktadır.

• 1986 - ABD'de etik danışmanlığa odaklanan ilk

uzmanlık grubu dernekleşmiştir (Society for Bioethics

Consultation: SBC).

• 1994- ABD'de American Association of Bioethics (AAB)

kurulmuştur.

• 1998 - ABD'de çalışmalarını yürüten üç kuruluş

(SHHV, SBC ve AAB) birleşerek American Society for

Bioethics and Humanities (ASBH) adını almıştır.

Tarihçe

• 1998- İngiltere'de Royal Free & University College Medical

School'da 'The Center for Medical Humanities' açılmıştır.

• 2002- İngiltere'de Association of Medical Humanities (AMH)

kurulmuştur.

• 2004 - Avustralya ve Yeni Zelanda'da bulunan 16 tıp

fakültesinin katılımı ile Australasian Association for Medical

Humanities [AMH (ANZ)] kurulmuştur.

Tarihçe

2001-2002• ADÜ Tıp Fakültesi Tıp Kültür ve Sanat

Alt Birimi kurularak çalışmalarına başladı.

2005 • Hacettepe Tıp Fakültesi I.Tıpta İnsan

Bilimleri Kongresini düzenledi.

ADÜTF Eğitim Öğretim ve Sınav Yönergesi

• Tıp Kültür ve Sanat Alt Birimi: Sosyal, kültürel, insani ve mesleksel değerler edinmiş mezunlar yetiştirmeye yönelik eğitim programları oluşturmak ve yürütülmesini sağlamak, güzel sanatlar ile tıp arasında ilişki kurarak mesleksel değerlerin gelişmesine zemin hazırlamak.

ADÜ TIP FAKÜLTESİ2009-2010 EĞİTİM ÖĞRETİM YILITIP, KÜLTÜR VE SANAT DERSLERİ

1.SINIF TTB1 TTB2 TTB3 TTB4 KAS&İSKELET

2 2 2 2 4

2.SINIF DOLAŞIM &SOLUN.

SİNDİRİM &METAB.

SİNİR&DUYU

ENDOKRİN&ÜREME

HASTAL. BİYOL.

2 2 2 2 4

TIP KÜLTÜR VE SANAT ALT BİRİMİ1.SINIF EĞİTİM ETKİNLİKLERİ

Film Gösterimi

“Patch Adams”III. DERS KURULU

2 saat

Sunum Teknikleri

II. DERS KURULU

2 saat

I. DERS KURULU

2 saat

IV. DERS KURULU

2 saat (3 grup)

Tıp ve Edebiyat

V. DERS KURULU

4 saat (3 grup)

Öğrenci Sunumları

TKS Altbiriminin tanıtımı (amaç ve hedefler)

1-Müze GezisiEtkinlik Geribildirim Formu

• 1-Bu müze etkinliğinde neleri ilk defa öğrendiniz?

• 2-Müzede en ilginç bulduğunuz obje(ler) ne(ler)dir, neden?

• 3-Müze etkinliğinde tıpla bağlantı kurduğunuz şeyler nelerdir?

• 4-Müze etkinliğinde, size fayda sağlayan şeyler nelerdir?

Amaç

• Bu çalışmada 2008-2009 ve 2009-2010 yıllarında Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde uygulanan Tıp Kültür Sanat Programı hakkındaki öğrenci görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Yöntem

• Toplam 22 sorudan oluşan anket formu 1., 2. ve 3. sınıf öğrencilerine dağıtılmış ve sorulara 1 (kesinlikle katılmıyorum) ile 5 (kesinlikle katılıyorum) arasında puan vererek (Likert’s Scale) değerlendirme yapmaları istenmiştir.

FY 1 2 3 4 5

1 Tıp eğitiminde tarih, sanat, felsefe gibi sosyal bilimlerin de yer almasının kişiler arası iletişimde yardımcı olacağını düşünüyorum.

2 Tıbbın, müzik, resim, heykel, film, edebiyat, tarih, arkeoloji ve felsefe ile birlikteliğinin tıbbı zenginleştirdiğini düşünüyorum.

3 Tıp kültür sanat etkinliklerindeki konu çeşitliliğinin yeterli olduğunu düşünüyorum. 4 Yıl içinde tıp kültür sanat etkinliklerine daha fazla yer verilmesi gerektiği düşüncesindeyim. 5 Tıp kültür sanat etkinlikleri için ayrılan süreyi yeterli buldum. 6 Tıp kültür sanat etkinliklerinin her sınıfta olmasını isterim.

7 Tıp kültür sanat etkinlikleri, hekimlik mesleğini sevmeme neden oldu. 8 Tıp kültür sanat etkinlikleri, hekimliğin insani yönünü anlamamı kolaylaştırdı. 9 Tıp kültür sanat etkinlikleri, hastalara, sosyal ve duygusal gereksinimlerine insancıl yaklaşmamı

sağladı.

10 Etkinlikler hastaların değerleri ile kendi değerlerimin farklı olmasının doğal olduğunu anlamamı sağladı.

11 Etkinlikler bakış açımı genişletti, olaylara eleştirel gözle bakabilmemi sağladı. 12 “Türkülerde hekimlik” etkinliği nasıl iyi hekim olabileceğimi anlamamı sağladı. 13 “Türkülerde hekimlik” etkinliği kendimi hastanın yerine koyabilmemi sağladı. 14 “Müze gezisi” ile hekimlik mesleğinde bana katkısı olacak bilgiler edindim. 15 “Film” yolu ile tıbbın anlatılmasının eğitici ve eğlenceli olduğunu düşünüyorum. 16 Tıp ve edebiyat kapsamında okumuş olduğum kitap hekimlik mesleğini daha fazla düşünmemi sağladı. 17 Sunumları grup arkadaşlarımla verimli bir ekip çalışması sonunda gerçekleştirdik. 18 Sunumlar kendimi ifade edebilmemi ve topluluk önünde konuşma yeteneğimi geliştirdi. .

19 Etkinliklerde eğiticilerle rahat iletişim kurmak için fırsatım oldu. 20 Etkinliklerde tartışmalara etkin olarak katılmak ve düşüncelerimi dile getirmek imkanını buldum.

21 Kültür sanat etkinliklerinin değerlendirmelerinin objektif olduğunu düşünüyorum. 22 Kültür sanat etkinliklerinde daha iyi performans gösterebilirdim.

Yöntem

• Dağıtılan anket formları 64 (%48) birinci sınıf öğrencisi, 65 (%62) ikinci sınıf öğrencisi ve 58 üçüncü sınıf öğrencisinden (%62) geri alınmıştır.

• Anketteki her ölçüt için öğrencilerin yüzde kaçının 4 veya 5 puan verdiği hesaplanmış ve herhangi bir ölçüt için öğrencilerin %60 ve daha çoğunun 4 veya 5 puan vermesi yeterli değerlendirme olarak kabul edilmiştir.

Tablo 1. Öğrencilerin Cinsiyet Değişkenine Göre –t Testi Sonuçları

Kaynak N X SS Sd -t değeri Önem

Denetimi

Kız 94 3,44 ,89 166 1,26 P= ,211

Erkek 93 3,30 ,63 P≤0.05

Toplam 187 6,74 Fark

Yok

Öğrencilerin cinsiyetlerine göre görüşleri arasında önemli bir fark bulunmamaktadır.

Bulgular

Tablo 2. Öğrencilerin Sınıf Değişkenine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi

Kaynak KT Sd KO F Önem

Denetimi

GA 3,15 2 1,57 2,69 P= ,071

Gİ 107,72 184 ,58 P≤0.05

Toplam 110,87 186 Fark Yok

Öğrencilerin sınıfları arasında önemli bir fark bulunmamaktadır.

En olumlu görüşü olan 3. sınıflar, sonra 1. Sınıflar, en son 2. sınıflardır.

soru 0 f (%) 1 f (%) 2 f (%) 3 f (%) 4 f (%) 5 f (%) Madde1. 1 (% 0.5) 11 (% 5.9) 17 (% 9.1) 20 (% 10.7) 68 ( % 36.4) 70 ( %37.4 ) 73

Madde2. 2 (% 1.1 ) 14 (% 7.5 ) 6( % 3.2 ) 20 (% 10.7) 66 (% 35.3) 79 ( % 42.2) 77

Madde3. 7 (% 3.7 ) 16 (% 8.6) 35 (%18.7 ) 43( %23) 52 (% 27.8) 34( % 18.2) 46 (-31)

Madde 4. 9 (% 4.8 ) 24 (% 12.8 ) 26 (%13.9 ) 50 ( % 26.7 ) 44 ( % 23.5 ) 34 (%18.2) 41.7

Madde 5. 6 (%3.2) 13 (%7 ) 28 (% 15) 46 (% 24.4) 47 (% 25.1 ) 47 (% 25.1) 50,2

Madde 6. 10 (%5.3) 36(% 19.3) 19 (% 10.2) 36 (%19.3) 40 (% 21.4) 46 (% 24.6) 46

Madde 7. 5 (%2.7) 14 (% 7.5) 30 (%16) 56( % 29.9) 48 (% 25.7) 34( % 18.2) 42.9

Madde 8. 3 (% 1.6) 10 (% 5.3) 17 (% 9.1) 45 (% 24.1) 59 (% 31.6) 53 (% 28.3) 59.9

Madde 9. 6 (%3.2 ) 12 (%6.4) 16(% 8.6) 40 (% 21.4) 63(% 33.7) 50 (%26.7) 60.4

Madde 10. 4.3 (%8) 10 (% 5.3) 13(% 7) 45 (% 24.1) 76 (%40.6) 35 (% 18.7) 59,3

Madde11. 5 (%2.7) 7 (% 3.7) 16(% 8.6) 43(% 23) 68 (% 36.4) 48 (% 25.7) 62,1

Madde12. 6 (% 3.2) 15(% 8) 18 (% 9.6) 35(% 18.7) 59(% 31.6) 54 (% 28.9 ) 60,5

Madde 13. 6 (% 3.2) 17 (% 9.1 ) 14 (% 7.5) 34 (% 18.2) 54 (% 28.9) 62 (% 33.2) 62,1

Madde 14. 31 (% 16.6) 17 (% 9.1) 25 (% 13.4) 40 (% 21.4) 45 (% 24.1) 29 (% 15.5 ) 39,6

Madde 15. 6 (% 3.2) 6(% 3.2) 11(% 5.9) 17 (%9.1) 61( % 32.6) 86 (% 46) 78,6

Madde 16. 7 (% 3.7) 21 (% 11.2) 15 (% 8.0) 36 (%19.3) 70 (% 37.4) 38 (% 20.3) 57,7

Madde 17. 19(% 10.2) 15(% 8) 22 (%11.8) 35 (% 18.7) 59 (% 31.6) 37 (% 19.8) 51,4

Madde 18. 15 (%8.0) 19(%10.2) 28(% 15.0) 39 (% 20.9) 53 (% 28.3) 33 (% 17.6 ) 45,9

Madde19. 17(%9.1) 18(% 9.6) 22 (% 11.8) 61( % 32.6) 45 (% 24.1) 24 (% 12.8) 36,9

Madde 20. 20 (%10.7) 8 (% 4.3) 17 (%9.1) 45 (%24.1) 57(% 30.5) 40 (% 21.4) 51,9

Madde 21. 21 (%11.2) 13 (%7) 19 (%10.2) 35 (%18.7) 38 (%20.3) 38 (% 20.3) 40,6

Madde 22. 13 (%7 ) 7 (% 3.7) 18 (% 9.6) 50 (% 26.7) 50 (% 36.4) 31 (%16.6) 53

Bulgular

• Öğrencilerin % 73-77’ü “Tıp eğitiminde sosyal bilimler ve sanatın yer almasının kişiler arası iletişime yardımcı olacağı ve tıbbı zenginleştirdiği” düşüncesine katıldıklarını bildirmişlerdir;

• % 78,6’sı “Film” yolu ile tıbbın anlatılmasını eğitici ve eğlenceli bulmuşlardır;

• % 60-62’si Tıp, kültür ve sanat etkinliklerinin hastalara karşı daha duyarlı bir yaklaşımı sağladığı konusundaki görüşlere katılmıştır.

Bulgular

• Öğrencilerin % 50’si tıp, kültür ve sanat etkinliklerine ayrılan süreyi yeterli bulmuşlardır.

• Tıp, kültür ve sanat etkinliklerindeki konu çeşitliliğinin yeterli olduğunu düşünen ve bu etkinliklerin her sınıfta olmasını isteyen öğrencilerin oranı ise % 46’dır.

Bulgular

• Özet olarak; Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrenciler, tıp eğitiminde sosyal bilimler ve sanatın yer almasının kişiler arası iletişime yardımcı olacağı ve tıbbı zenginleştirdiğini, hastalara karşı daha duyarlı bir yaklaşımı sağladığını düşünmektedirler.

Sonuç

• Klasik, bilgiye dayalı eğitim programlarından; biomedikal tıp kitaplarında bulamayacağımız ve birebir insan deneyimlerinin önemine dayanan programlara geçiş, hastaların gereksinim duyduğu empati yeteneği ve insani değerlere sahip yeni nesil doktorlar yetiştirmek için çok önemli bir gelişmedir.

Sonuç

• Tıp fakültelerinde “Tıp, Kültür ve Sanat Programı” kapsamındaki etkinlikler; hastaların duygu ve düşüncelerini anlayabilen, onların acılarını paylaşabilen, hastaları bireyler olarak kavrayabilen, insani değerlere sahip hekimlerin yetiştirilmesinde büyük öneme sahiptir. Tüm tıp fakültelerinde “Tıp, Kültür ve Sanat Programı” uygulanması yararlı olacaktır.