İNŞAAT İŞLERİ GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİaa (1)

8/2/2019 NAAT LER GENEL TEKNK ARTNAMESaa (1)

1/58

NAAT LER GENEL TEKNK ARTNAMES(*)

A-DETRLEN VE YEN LAVE EDLEN GENEL TEKNK ARTNAMELER

Y-2 TAIMA LER

2.1 Kapsam

Bu blm; kazdan kan her tr malzemenin, ykmdan kan her trlenkazn, szleme ve eklerinde satn alma yeri ocak, fabrika veya depoolarak gsterilen vetama, ykleme-boaltma bedellerinin ayrcadenecei belirtilen her tr malzemenin ne ekilde tanacan, tamabedellerinin tama yolu uzunluu ve formllerine gre naslhesaplanacan, dikkate alnacak birim hacim arlklarn ve tesviyeilerindeki tama ileri ile ilgili esaslar kapsar.

2.2 Tanm

Tama : Yap ilerinde, kapsamda belirtilen ve tasdikli projesi gerei hertr malzemenin bulunduklar yerden iyerine, dolguya, depoya nakledilmesiileridir.

2.3 Uygulama Esaslar

2.3.1 Genel olarak karayolu tamalarnda tama hangi ara ile yaplrsa

yaplsn (zel artnamesinde aksine bir kayt bulunmadka) tama bedelimotorlu tat formllerine gre hesaplanr.

zel hallerde;

a) El arabas ile en fazla 100 m. uzakla kadar olan tamalar idarenin yazl izniyle yaplrve el arabas forml uygulanr.

b) Hayvan ve hayvanlarla ekilen tatlarla yaplan tamalar; i yaplan yerde motorlu tatkullanmasna imkan bulunmad hallerde ve bu durumun ihaleden nce keif srasnda tespitedilmi olmas halinde veya ihaleden sonra ayn zorunluluklarn bulunduu idarece kabul

edilerek yazl izin verilmek artyla yaplrvetama bedeli sz geen aralara ait formlleruygulanarak hesaplanr.

2.3.2 Tm kazlar ile her eit vecins;

a) Ta, Krmata, kum, akl, stabilize, hafif agrega, mermer veya ta tozuve pirinci,

b) imento, kire, al blok,

c) Bordr, beton ta, blok, briket, asmolen blok,

d) Her trl tula ve kiremit,


2/58

e) Tehizatsz ve tehizatl hafif gazbeton,

f) Hazr beton, nyapml (prefabrik) beton yap eleman,

g) Demir,

h) Madeni, plastik (*), asbest imento, beton, betonarme boru ve ek paras,

i) Direk,

j) Bz, kanalet (Betonarme, plastik) (**),

k) Genletirilmi perlit agregas ve genletirilmi perlit mamul (***),

l) Yol, sedde, baraj dolgularnn sktrlmasnda o ie zel kullanlacak su,

Malzemenin temin edildikleri yerden ibana kadar olan tama bedelleri,tama yolu uzunluu ve formllerine gre hesaplanr. Bu malzemelerindndakiler iin ykleme, tama, boaltma ve istif bedelleri fiyatanalizlerindeki artlara gre deerlendirilir.

(***) iaretli genletirilmi perlit ve mamul ile (*) iaretli plastikborularn younluklarnn az olmas, (**) iaretli kanaletlerin, tatn tamtonajnda yklenememeleri gerekesiyle tama formulnn verdii bedelin2 kat hesaplanr.

2.3.3 Tanacak malzemenin program ve zamann aksatmayacak birseenek olmas artyla, Demiryolu ve denizyolu tamalar iin TCDD veDZYdan, sigortal olmas artyla deniz motoru ile tamalar iin mahalliBelediye, Ticaret Odas, Liman letmeleri Mdrlnden yazl olaraksorulup ve yazl olarak bildirilecek tama bedellerinin en ucuzu uygulanr.

2.3.4 Karayolu tamalarnda tama yolu uzunluunun tespiti, son baskkarayollar haritasndan faydalanlmak suretiyle, bunun mmkn olmamasdurumunda yerinde lmek suretiyle yaplr.

2.3.5Her trl tamalarla ilgili olarak ihale ncesinde, tama yolu

krokileri vetama yolu uzunluklar idare tarafndan tutanaa bal olaraktespit edilir.

2.3.6 Formllere gre hesaplanarak bulunan tama bedellerineykleme, boaltma ve iyerinde istif bedelleri dahil deildir. Ykleme,boaltma ve iyerinde istifi bedelleri analizlerine gre hesaplanarak dikkatealnr.

2.3.7 Tamalarda, mteahhidin kusuru dnda ve idarenin yazl izniile ilave ykleme-boaltma yaplmas zorunlu olduunda idare ile

mtereken bir tutanakla tespit edilerek szlemesindeki artlara grebedeli hesaplanr.


3/58

2.3.8 Yalnz ykleme ve boaltma yaplmas halinde; bedeli yklemeve boaltma birim fiyatlarna gre hesaplanr.

2.3.9 Bu teknik artname kapsamndaki tama ileri, ilgili mevzuathkmlerine, yerel ynetimler tarafndan uygulanan kstlamalara, dingil

arl, gabari ve hz snrlamalarna vb. koullara uygun ekilde yaplr.

2.3.10Tama formlleri tanan malzemenin bir tonunun bedeliniverdiinden; m3 olarak tanan malzemenin, kaz iin projesindeki lleregre 1 nolu cetvelde, ihzar edilmi malzemenin figredeki llere gre 2nolu cetvelde, kullanlm malzeme cinsine bal olarak mevcut yapimalatlar hacim miktarlarna gre ise 3 nolu cetvelde, gsterilen birimhacim arlklaryla arplarak tama bedeli hesaplanr.

Cetvel 1 : Proje Kesitinde llen Kaznn Zemin Cinslerine Gre BirimHacim Arlklar

KAZININ ZEMN CNS TON/M3- Batak ve balk 1,400- Yumuak toprak 1,600- Sert toprak 1,800- Yumuak ksklk 2,000- Sert ksklk 2,200- Yumuak kaya 2,400- Sert kaya 2,600

- ok sert kaya 2,800

Cetvel 2: Figrede llen Malzemenin Birim Hacim Arlklar

MALZEMENN CNS TON/M3 TON/1000Ad.

- Kum, akl, kum-akl, tuvenan stabilize,

krma ta, mcrve beton agregalar, kil 1,600

- Hercins tahkimat ta, moloz ta, dolgu ta 1,800

- Hercins doal parke ta, kaba yonu ta 2,000

- Hercins doal ince yonu ta 2,200

- Hercins doal kesme ta 2,400

- Hazr beton harc * 2,400

- Her eit hafif agrega (Tutanakla tespitedilecektir.**)


4/58

- Her trl tula ve kiremit ......................

- Her eit ve boyutta beton ta, blok ..........................

- Briket, hafif beton blok, asmolen ..........................

- Hafif gaz beton, kire kumta eleman ..........................

- Al blok ..

- Mermer tozu ve pirinci

- Genletirilmi perlit***

NOT: Birim hacim arlklar, malzemenin imalat iindeki miktarna gretama hesabnda kullanlr.

*Yerinde dklm ve sktrlm betonun birim hacmi esas alnarakhazr beton harcnn

tanan arl hesaplanacaktr.

** darece ihaleden nce tutanakla tespit edilir.

*** Genletirilmi perlit; bu artnamenin Agrega maddesindetanmlanmtr.

Cetvel 3 : Yaplardaki malatn Ana Malzemesine Bal Olarak Birim Hacim Arlklar

NAAT VE MALATIN ADI TON/M3

- Yol, meydan, otopark stabilize kaplamalar 2,000

- stifsiz ta dolgu 1,800

- stifli ta dolgu 2,000

- Kuru ta duvar 2,000

- Harl ta duvar 2,200

- aplanm moloz tala duvar 2,200


5/58

- aplanm moloz tala kemer imalat 2,200

- Kaba yonu ta duvar 2,300

- nce yonu ta duvar 2,400

- Kesme ta duvar 2,600

- Beton imalatlar 2,200

- Betonarme betonu ve beton prefabrik yap eleman 2,400

- 0,15 m. kalnlnda ta blokaj 2,000

- Her kalnlkta harl, harsz ta pere 2,000

- eitli tula duvar (2 nolu cetveldeki tespite ve analizine gre, har dahilhesaplanr.)

- eitli briket ve gaz beton duvar(2 nolu cetveldeki tespite ve analizinegre, har dahil hesaplanr.)

NOT: Ykm ve skmden kan hercins yknt (enkaz) iin, birim hacimarl 3 nolu cetvelden alnarak, ykm ve skm ncesi imalattaki lyegre tama hesabnda kullanlr.

2.3.11 Tesviye lerinde Tamalar

a) Bu ksm; kaz, ariyet, kpr ve sanat yaplar kazs, zayf tabiizemin tabakasnn kaldrlp depo edilmesi, ileri ile ilgilidir.

Kazdan karlan malzemenin tanmas hesab idare tarafndan Brknererisine gre yaplacaktr. Yan ariyetler yolun kanal, sedde btnylebirlikte yol, kanal ve sedde eksenine gre alnan en kesitleriyle ve kbaj vetama hesabna (Kark kesitler gibi nce kendi kesitindedengelendirilecek) dahil edilecek ve Brkner erisine geilecektir. naatesnasnda iin projesinde deiiklik zorunluluu olmas halinde, idare bu

hesaplarda gerekli grecei deiiklii yapmaya yetkilidir. Bu deiikliimteahhit aynen kabul ve tatbik etmek zorundadr.

Yarmadan tanmayp mstakil ariyette olduu gibi yol, kanal ve seddednda tanan malzemenin tama yolu uzunluu, aralarn almasnaengel karmayan en ksa yol olarak alnacaktr. Bu yol idare tarafndantayin edilerek bir tutanaa balanacaktr.

Tamalarda hacim metrekp, tama yolu uzunluu yatay olarak metrecinsinden llr. demeye esas olacak miktar, tanan malzemenin

kazlmadan nce yerinde m

3

cinsinden llen hacimdir. Tama yoluuzunluu olarak malzemenin yerindeki arlk merkezi ile tamadan sonra


6/58

bununla ina edilen ksmn arlk merkezleri arasndaki yatay mesafealnacaktr. Kaz malzemesinin naklinde bu mesafe (toprak, ksk, kaya)kabarma ve skmalar nazar itibare alnarak izilen Brkner erisindenkarlr. Dier btn hallerde tama yolu uzunluu idare tarafndan tayinedilen en ksa yol olacaktr. Herhangi bir sebeple mteahhit tamay bu

yoldan baka bir yol takip ederek yapsa dahi, daha ksa bir yol zerindenyaplmad takdirde, hesaba esas bu yol olacaktr.

b) Brkner erisinden ortalama tama mesafeleri aadaki ekildehesap edilecektir.

Brkner erisinde dengelendirilmi her ksm iin, Brkner erisinin yatayleinde 150 metrelik bir doru paras yatay olarak ve iki ucu erizerinde bulunacak ekilde Brkner erisi iine yerletirilecektir.

Her dengelendirilmi ksmda 150 metrelik doru paras, denge izgisi veBrkner erisi arasnda kalan alan ile kabarma ve skmadan sonraki hacim(Yani 150 metrelik doru paras ile denge izgisi arasndaki ordinat farknatekabl eden hacim) alnacak ve birincisi (alan) ikincisine (hacim) blnereko ksma ait ortalama tama mesafesi bulunacaktr. Bu ksmda tananhacim miktar Brkner erisinden alnan miktar olmayp buna tekabl edenkazlmadan nceki yerinde llen kabarma veya skma faktrleri ile ilemgrmemi hacim olacaktr. Brkner erisinin dengesi yaplm her ksmda,bu ekilde ortalama 100 metreden fazla mesafeye tamalar iin ortalamatama mesafesi ve bir de bu tamaya ait metrekp cinsinden hacimbulunmu olacaktr.

Bunlarn arpmlarnn (momentlerinin) toplamlar, hacimler toplamnablnerek Brknere ait ortalama tama mesafesi bulunmu olacaktr.

b.1) Brkner erisinin tepe noktas ile 150 metrelik yatay doru parasarasnda kalan ksm ortalama tama mesafesi hesabnda dikkate alnmaz.

b.2) Kendi kesitinde kullanlan yan ariyet ve miks kesit kazlarnnortalama 100 metre mesafeye kadar tand kabul edilmitir. (Bu kazlarBrknere dahil edilmez ve bunlar iin ayrca tama mesafesi hesaplanmazvetama bedeli denmez.)

c) Ariyet ocandan getirilecek veya depoya gidecek kazmalzemesinin tanmasnda ortalama tama yolu uzunluu aadakiekilde hesap edilecektir.

Ariyet ocandan getirilecek veya depoya gidecek kaz malzemesinintama yolu uzunluu Brkner erisinde hesap edilmeyip, idare tarafndantayin edilen yolun llmesi suretiyle tesbit edilecektir.

Bu takdirde ariyet ocaklarndan temin edilen veya depoya tanan kaz

malzemelerinin ortalama tama yolu uzunluu, tanan hacimlerinkazlmadan nce yerinde m3 cinsinden llen hacimlerinin tandklar yol


7/58

uzunluklaryla arpmlar toplamnn, hacimler toplamna blnmesi suretiylebulunmu olacaktr.

2.3.12Tama Birim Fiyatlarnn Hesaplanmas

Yukarda tanmas ngrlen malzemelerden; her trl betonarme ve profil demirler ile saclevhalar, D.K.P. dz sacn i yerine en yakn veya darece uygun grlen fabrika veyamahalden; dier malzemelerin istenilen kalitede olmak art ile en yakn fabrika ve ocaklardanveya imalat istasyonundan ibana kadar olan tama bedelleri, birim fiyat analizlerine grehesaplanr. Teklif hazrlayan istekliler ise kendi fiyat analizlerine gre teklif fiyatlarn hesaplar.

hale ncesi idare tarafndan belirlenen malzeme oca, fabrika ve istasyonlardan tamayaptrlacaktr.

eitli tatlarla yaplacak tamalara ait tama formlleri 1 ton ykn(ykleme, boaltma hari) tama fiyatlarn vermekte olup; tanacak

malzemenin girdii imalatn analizinde ykleme, boaltma, serilme veiyerinde istifi dahil edilmemi olan malzeme tamalarnda, tananmalzemenin ait olduu analizlerinden hesap edilerek (kr ve genel gidersizolarak) bulunan miktarlar tama formlleriyle hesaplanan bedele ilaveedilir.

Metrekp ile llen tamalarda; 1 m3 malzeme tama, F= (Bir tontama fiyat) x (Tanan malzeme birim hacim arl), olarak hesaplanr.

Yukarda 2.3.2 maddesinin (*), (**) ve (***) iaretli aklamalarnda

belirtilen 2,0 kat deme lleri ilgili malzemenin tama birim fiyatnntespitinde dikkate alnr.

2.3.13 Gvenli Tama Tedbirleri

naat ilerinde tanmas zorunlu olacak malzemelerin ykleme, tamave boaltma srasnda evreye, yollara, insanlara, sair yaplara zararverilmemesi iin gerekli her trl gvenlik ve trafik tedbirleri alnacaktr.Ykleme, tama, boaltma ilemlerinde hasarlanarak kullanlamaz halegelmesi ihtimali olan yap malzemeleri iin gerekli tama tedbirleri,idarenin ilgili malzemelere ait tama zel teknik artnamesi veya yazl

talimat erevesinde alnacaktr. Hangi malzemelerin tama riskleri iinsigorta ettirilecei idarece tama zel teknik artnamesinde dikkatealnmaldr.

2.3.14 Uygunluk Kriteri

Tama ilerinin uygunluu; Karayollar Trafik Kanunu gvenlik tedbirleri,ilgili belediyece konulmu tedbirler, inaat ileri i gvenlii tedbirleri,ykleme ve boaltma aralar zel gvenlik tedbirleri, Trk ve/veya AvrupaBirlii standartlar ile getirilecek tedbirler erevesinde deerlendirilecektir.

Y-3 KAZI VE DOLGU LER


8/58

3.1 Kapsam

Bu blm; yap ilerindeki kazlarn ve dolgularn yaplmasyla ilgiliesaslar kapsar.

3.2 Tanm

Kaz ve dolgu ileri: Taahht konusu olan tm yaplarn tasdikliprojelerine gre zemine oturtulmas ve temellendirilmesinde gerekecekzemin kazlar ile bu yaplarda zorunlu olacak dolgularn (temel ve bodrumksmlarnda, hizmet yollar, otoparklar ve meydanlarnda ve dieryerlerde) yaplmas ileridir.


3.3.1 Zemin Cinsleri ve Tarifleri

Kazlacak zemin cinsleri, teekkl ve kaz gl bakmndan aadakiyazl tariflere gre deerlendirilir.

a) Toprak Zeminler

a.1) Yumuak toprak: Bel krei ve krekle kazlabilen gevek toprak,bitkisel toprak, gevek silt, kum ve benzeri zeminlerdir.

a.2) Sert toprak: Kazmann yass ve ara sra sivri ucu ile kazlan toprak,

kil, siltli kil, kumlu kil, gevek kil, killi kum ve akl, krekle atlabilen taltoprak ve benzeri zeminlerdir.

b) Ksklk Zeminler

b.1) Yumuak ksklk: Kazmann sivri ucu ve ara sra ksk, kama vetokmak ile kazlan toprak, sert kil, yumuak marn, yumuak tf, skkgravye, paralanp el ile atlabilen 0,100 m3e kadar byklkteki hercinsblok talar, kaz gl benzerliinden dolay amur ve benzerizeminlerdir.

b.2) Sert ksklk: Kazmann sivri ucu, ksk, kama, tokmak ve krctabanca ile kazlan ayrm ve atlakl kaya, ayrm yapdaki gre, ist,talam marn, talam kil, 0,100-0,400 m3 byklkte paralanp el ileatlabilen hercins blok talar ve benzeri zeminlerdir.

c) Kaya Zeminler

c.1) Yumuak kaya: Ksk, krc tabanca veya patlayc maddekullanlarak kazlan tabakalam kalker, marnl kalker, marn, ist, gre,gevek konglomera, al ta, volkanik tfler (Bazalt tfleri hari), 0,400

m

3

den byk ayn cins blok talar ve benzeri zeminlerdir.


9/58

c.2) Sert kaya: Patlayc madde kullanlarak atlan, krc tabanca ileparalanp sklen kaln tabaka ve kitle halinde sert gre, betonlamkonglomera, kesif kalker, mermer, ayrmam serpantin, andezit, trakit,bazalt tfleri, 0,400 m3den byk ayn cins blok talar ve benzerizeminlerdir.

c.3) ok sert kaya: Fazla miktarda patlayc madde kullanlarak atlan,krc tabanca ile paralanp sklen ayrmam granit ve benzeri, bazalt,profir, kuvars, 0,400 m3den byk ayn cins blok talar ve benzerizeminlerdir.

d) Batak ve Balk Zeminler

Su muhtevas yksek olan ve bu suyu kolay brakmayan genellikle akc,yapkan nitelikteki zeminlerdir.

3.3.2 Serbest, Derin (Dar ve Geni) ve zel Kazlarn Tarifi

a) Serbest Kazlar

a.1) Bina inaatnda: Dilatasyon derzi ile bloklara ayrlm yapnn tekbina olduu esas alnarak, kaz veya temel tatbikat projesi evresinin tabiizeminle kesitii en alak noktadan geen sfr dzlemi (yatay dzlemin)stnde kalan;

a.2) Taban genilii 1 m.den fazla olan eritvari kazlarda: Yeteri kadarsk alnan enkesitlerin tabii zeminle kesitii en alak kotlu kaz kenarnoktalarndan geen en kesit iindeki yatay dorularn tekil ettiiyzeylerin stnde kalan;

El ile yaplan kazlarn krekle 4 metreye, makina ile yaplan kazlarn 25metreye kadar atlmas veya tatlara ykleme ve boaltlmas dahil, yaplanher trl kazlardr.

Batardo, palplan, iksa, keson gibi su perdeleri ile yaplan kazlarda

bunlarn proje st kotlarndan geen yatay dzlem sfr dzlemidir.

b) Derin Kazlar

Serbest ve zel kazlar olarak tarif edilenlerin haricinde kalan ve krek,krk ve benzeri el aralaryla (el arabas ve tamaya mahsus vastalarhari) aadan yukar atlarak veya karlarak, el ile 4 metreye ve makinaile 25 metreye kadar atlmas dahil, yaplan kazlardr.

b.1) Geni derin kazlar: Taban genilii 1,00 m.den fazla olan kazlardr.(1,00 m. hari)


10/58

b.2) Dar derin kazlar: Taban genilii 1,00 m. ve daha az olan kazlardr.(1,00 m. dahil)

c) zel Kazlar

Tnel, galeri, su altnda hava basnl keson, 8,00 m.den derin kuyu vebenzeri kazlardr.

3.3.3 Kaz lerinde Gerekli nlemler

a) Zemin cinslerine gre deme yaplmasnn esas alnmas halinde;idarece ihaleden nce yukardaki kaz cinslerine ve llerine gre, herkesim iin yerinde yaplacak kaznn cinsleri, lleri ve bunlarn kabarmaskma katsaylar bir tutanakla tespit edilecektir. Bu tespitler o ksmdakiproje llerine gre hesaplanm kaz hacmine uygulanacaktr.

Kaz alannda elektrik ve iletiim kablolar, gaz, temiz su, pis su iletimi vedatm vb. tesisatn bulunup bulunmad ihaleden nce idarece tespitedilerek plankote veya vaziyet planlarna ilenmi ve gvenliiprojelendirilmi olacak, buna gre uygulamada gerekli nlemler alnacaktr.

b) Zemin suyunun inaata engel tekil ettiinin tespit olunduudurumlarda, ihaleden nce idarece yer alt su seviyesi, boaltlacak suyundebisi, debiye ve kaznn derinliine bal olarak pompaj ykseklii, suyungeri dnne ve szmasna meydan vermeyecek boaltma uzakl birtutanakla tespit edilecektir. Temel ukurunda su seviyesi altnda kalan kaz

ve dier imalatlarn su zamlar, ilgili birim fiyat analizlerine gre hesaplanr.Teklif hazrlayan istekliler ise kendi fiyat analizlerine gre teklif fiyatlarnhesaplar.

c) Serbest ve derin hercins zemin kazlarnda i gvenlii ve teknikzorunluluk nedenleriyle, ihaleden nce idarenin tasdikli projesi olmadkaev veya iksa uygulanmaz. Ancak, kaz yaplrken ayn nedenlerin ortayakmas halinde idarenin yazl izni ve gereinde tasdikli projeye bal olarakev veya iksa tatbik olunur.

Her trl kazda toprak kaymas, kaya yuvarlanmas vb. gibi hayati

tehlike yaratabilecek ve zemin stabilitesini bozacak durumlara kar veyamevcut yaplarn kazdan zarar grmemesi iin idarece tasdikli projesineuygun olarak srekli veya geici nlemler alnacaktr.

Kaz yan yzleri alttan oyulmak ve st ksm yukardan kertilmeksuretiyle kaz yaplmayacaktr. nlemlere ramen oluan ve aaya dmeveya kme tehlikesi olan uzantlar derhal ortadan kaldrlacaktr.

d) Teknik gereklilik nedeni ile yerleim alanlar ve evresinde vb.yerlerde patlayc madde kullanlarak kaya kazs yaplmas darenin yazl

iznine ve ilgili resmi makamlarn onayna tabidir. Aksi takdirde bu yerlerde


11/58

idarenin izni alnarak, kaptajlarda ve buna benzer yerlerde, patlayc maddekullanlmadan kaya kazs yaplr.

Patlayc maddeler, trleri, zellikleri, depolanmalar ve kullanm ekilleribakmndan darenin zorunlu kld ve szleme ve eklerinde yer alan

artlara ve ilgili mevzuata uygun olarak kullanlacaktr.

Patlayc maddeler, kaya kazlarnda kayann zelliklerine ve kazlacakkesitin boyutlarna bal olarak darece kabul edilen ve lam deliklerininynn, boyutlarn, saysn, aralarndaki uzakl ve delik delme dzeniniieren patlatma ve lam tekniklerine gre kullanlacaktr. Patlayc maddekullanm, yeterlilii darece kabul edilen uzmanlar tarafndan yaplr.

Patlayc madde kullanlan kazlarda evreyi ve alanlar korumayaynelik her trl gvenlik nlemi alnr. darece baka trl ngrlmediitakdirde patlatma yaplan alann gvenlik yarap snr 230 m.den azolamaz.

e) ukur ve hendek kazlarnn kenarnda kazlmam tarafta en az 0,60m. eninde, yataya olabildiince yakn dzlkte ve zerinde yrnebilecekkoruyucu yol eritleri bulunmaldr. Bu eritler zerinde kaz malzemesiylmamaldr. 0,80 m.ye kadar derinlikte kazlarn sadece bir kenarndakoruyucu erit bulunmas yeterlidir. 0,80 m.den daha geni hendekkazlarnda kardan karya gemek iin yeterli sayda gei olanaklar vegvenlii salanmaldr.

f) Kaz ilerinde alma alan genilii en az 0,50 m. alnr. alma alangenilii aadaki gibi tanmlanr:

evli kazlarda evin dibi ile yap temeli d kenar arasndaki uzaklk, ksal kazlarda iksann akta kalan yz ile yap temeli d kenar

arasndaki uzaklk.

Yap d yznde koruyucu katman, kalp vb. elemanlarn bulunmasgerektii durumlarda l bu elemanlarn dndan itibaren alnr.

g) zerine yap oturtulacak kaz tabannn herhangi bir nedenle

rselenerek yk tama kabiliyetinin azalmasna sebebiyet verilmemeliancak, herhangi bir nedenle byle bir durumun ortaya kmas vetamagc kaybnn belgelenmesi halinde sktrma ile veya baka bir yntemlerselenmi zemin yeterince salamlatrlr.

h) Kaz ilerinin gerekletirilebilmesi iin idarece tasdikli projelerdengrlenlerin dndaki aa ve fundalarn kesilmesi ve sklmesi iinidarenin yazl izni gereklidir.

3.3.4 Dolgu leri


12/58

a) Kaz alan iinde kalan imalat ve inaatn yan ve stlerinin dolgusundatercihen kaya ve ksklk kaz malzemesi kullanlacaktr. naatta dolguyerlerinin boyutlarnn kaya malzemesi blok boyutlarna nazaran kkolmas, kaya malzemesinin uygun boyutlardakileri ile dier kazmalzemelerinin dolgu ihtiyacn karlamamas halinde; varsa iri bloklarn

ufalanmas veya ariyet malzeme ile dolgu seeneklerinden ucuz olan terciholunur. Dier zemin snf kaz malzemelerinin fiziksel parametreleri izelge1e gre deerlendirilerek dolguya elverililii belirlendikten sonrakullanlacaktr. Dolguda kullanlacak bu tr malzeme iin idarenin yazl iznigerekir.

b) Taahhde dahil kazlardan kan malzeme, projesine gre idareningsterecei yerlerin dolgusunda kullanlacak, btn ihtiya karlandktansonra geriye kalan kaz malzemesi idarenin gsterecei yere depoedilecektir. Dolgu ve depo iin ayrca bir bedel verilmez. Tama bedelidenir.

c) Dolguda kullanlacak malzemelerin, kayma dayanm ynnden ok iyizellikler gstermesi, tama gc ve skabilirlik zelliklerini kullanmmr boyunca koruyabilmesi, oturma ve ime potansiyelinin ihmaledilebilir seviyelerde olmas gerekir.

Dolgu yapmnda kullanlacak malzeme ierisinde;

Bitkisel toprak, Aa, al ve benzeri organik maddeler,

Kmr, kmr tozu dahil iten yanmas sz konusu olan malzeme, Bataklk, balk veya suyla doygun hale gelmi killi ve marnl

zeminler, Sprnt, kargir dnda enkaz ve p gibi atk maddeler,

- Suyun etkisi ile kolayca yumuayp dalarak oturmalara neden olacakar ime veya bzlme gsteren malzemeler,

Karl, buzlu ve donmu topraklar, Arlka % 20den fazla jips olan malzemeler,

Bulunmayacak ve dolgu malzemesi izelge 1de verilen artlarsalayacaktr.

izelge 1- Dolgu Malzemesi zellikleri

DENEY ADI LMT DEERLikit Limit (LL)

Plastisite indeksi (PI)

< 70

< 40


13/58

Kuru birim arlk

(Standart Proktor)

> 1,450 t/m3

Ayrca, drenajlarda gerekli olan iyi sktrlm geirimsiz kil tabakas veperdesi imalatnda geirimsiz (geirgenlii sfr) olduu tespit olunmu,ocaktan alnm inorganik kil kullanlacaktr.

d) Dolgularn yaplmas srasnda dolgu alannda bulunabilecek eitliimalatlarn oynamamas ve zarar grmemesi salanacaktr. Donmumalzeme dolguda kullanlmayacaktr. Dolguda geirilen k mevsimine balolarak donmu yzeyler olursa ve sktrma gerekir ise dolgunun stndeki30 cm.lik malzeme kabartlarak tekrar sktrlacaktr.

e) Dolguda kullanlacak malzemenin zemin snflarna bal olarakyapdaki dolgulara sktrma yaplmas gerekli grld takdirde; budolgular 30 cm.lik yatay tabakalar halinde serilerek sktrma uygulanr.Sktrlarak yaplacak dolguda kullanlacak malzemelerde standart proktormetodu ile bulunan optimum su ierii kil ve killi malzemeler iin % 5, siltve siltli malzemeler ile granler malzemeler iin % 2 deerleri arasndakalabilecek ekilde, sulama yaplarak ayarlanacaktr. Sulamann gerektiigibi yaplmasna dikkat edilecektir. Dolgu alannda sktrma ilemi dkenardan merkeze doru tatbik olunacaktr. Kaya malzemesi dolgularnda

serme ve yerletirme dikkatle uygulanacaktr.

Dolgularn st yzeyleri su gllenmesine imkan vermeyecek ekildeeimli olarak tesviye edilecektir.

f) Dolgu ilerinde, farkl uygulamalar gerekmesi halinde, bu amala zelteknik artname hazrlanacaktr.


Kaz ve dolgu ilerinin uygunluu; iin tasdikli proje lleri,

belediyelerce konulmu kaz ile dolgu alanlarnda tesviye ve sktrmatedbirleri, inaat ileri i gvenlii tedbirleri, kaz aralarnn kullanlmasndazel gvenlik tedbirleri, yeterli dayanma gcne sahip iksa ve iksaankrajlar tedbirleri, zemin test ve muayene standartlarna gresktrmann kontrolu tedbirleri, ilgili mevzuat ile Trk ve/veya AvrupaBirlii standartlar erevesinde deerlendirilecektir.

3.3.6 lgili Standartlar

TS 2519 (Nisan 1989) Ahap ksa Hesap, Yapm, Bakm, Skm ve Dolgulama


14/58

KurallarTS 4803-1 ISO 6746-1(Mart 1998)

naat ve Kaz Makinalar-Boyutlar ve SembollerinTarifleri-Blm 1: Ana Makina

TS 4803-2 ISO 6746-2(Mart 1998)

naat ve Kaz Makinalar-Boyutlar ve SembollerinTarifleri-Blm 2: Tehizat

TS 6108 (Kasm 1988) Mhendislik Jeolojisinde Kullanlan TerimlerTS 7994 (ubat 1990) Zemin Dayanma Yaplar; Snflandrma, zellikleri ve

Projelendirme EsaslarTS 8853 (ubat 1991) Yama ve evlerin Dengesi ve Hesap Metotlar-

ZemindeTS 7627 (Kasm 1989) elik ksa-Hesap, Yapm, Bakm ve Skm KurallarTS 7628 (Kasm 1989) Betonarme ksa-Hesap, Yapm, Bakm ve Skm

Kurallar

Y-4 YIKMA VE SKME LER

4.1 Kapsam

Bu blm; hasarl veya hasarsz yaplarda yaplacak ykma ve skme ileenkazn evreye zarar vermemesi iin yap etrafna koruma perdeleri vegerektiinde iksa ve destekleme tertibat yaplmas, aa ve funda kesmeve skme ilerine ilikin esaslar kapsar.

4.2 Tanm Ykma ve skme: Hasarl veya hasarsz yaplarn yklmas ve sklmesiile aa ve funda kesme ve skme ileridir.


4.3.1 Hasarl veya hasarsz yaplarn hangi yntemlerle yklacan,ykma ncesi hangi malzemelerle destekleneceini, yapda ve yapevresinde etkilenebilecek dier yap, altyap, tesisat, trafik ve insanlarnhangi tedbirlerle gvenliklerinin salanaca, yapnn malzeme ve varsa

hasar zellikleri ile tayc sistemin vetama gc imkanlar inceleniptespit olunarak, kapsaml bir rapora ve gerekirse dzenlenecek zel teknikartnameye bal ekilde projelendirilerek idarenin onay salanacaktr.Ayrca, ykma ve skme ilerinin yaklak maliyet veya demelerine esasmetrajlarnn yaplabilmesine imkan salamak zere, varsa yapprojesinden de yararlanlarak, yap rolvesi karlacaktr. Hasarl yaplardarolve karma hizmetinin can gvenlii ynnden mmkn grlemediidurumlarda, ykma ve skme ilerinin yaklak maliyet tahmini veya demeekli bu duruma uygun ekilde paal veya anahtar teslimi fiyat olarakdnlmelidir.

4.3.2Yklacak yapnn varsa elektrik, gaz, su, kanalizasyon, haberleme,tesisat balantlar, ykma balanlmadan nce, ilgili idareleri bilgilendirmek


15/58

ve gereken nlemleri almalar salanmak suretiyle, yap ile ilikileri kesilipgvenceye alnmalar temin olunacaktr.

4.3.3Ykma projesinde patlayc kullanlmas ngrlm ise bunun iinykma balanmadan nce ilgili kurumlardan gerekli izinlerin ilgili mevzuat

uyarnca salanm, depolama ve kullanma gvenlik tedbirleri alnmolacaktr. Patlayclarn projesine gre yerletirilmesi ve patlatlmasilemlerinde uygulanacak teknolojiye gre eitimli, deneyimli ve sertifikaluzman patlatma ekibi kullanlmas zorunludur.

4.3.4Yklacak yapnn evresinde yeterli genilikte bo alan varsa,ykmdan nce yap yksekliinin en az iki katna eit genilikte gvenlikalan salanr ve projesinde ngrlm olmak artyla bu alan en az 2,5 mykseklikte bir perde ile evrilir. Yapnn evresinde boluun yeterligenilikte bulunmamas durumunda, ykm srasnda frlayacak paralarnevreye zarar vermesini nlemek iin yapnn evresi gerekli ykseklik vedayankllkta bir perde ile evrilir. Bitiik yap bulunmas halinde, buyaplara zarar verilmemesi iin ktrme ve devirme ilemlerinde tedbiralnacaktr.

ehir iinde ykma, skme ve kesme srasnda yol ve kaldrm balarna oblgenin geit vermediini gsteren iaret levhalar veya grevli personelkonularak trafik gvenlii salanacak, bunun iin ilgili idareden gerekirseizin alnacak, geceleri de aydnlatma yaplacaktr. ehir dndaki yaplarnyklmas iinde de ayn tedbirler gereklilik haline gre alnacaktr. Muhtemelkaza risklerine kar tedbirli olunmas bakmndan evre halk ile ykm

ekipleri srekli uyarlacaktr. Ykm iinin etki alanna grevlilerdenbakasnn girmemesi iin srekli gzetim tedbiri uygulanacaktr.

4.3.5Ykm srasnda atda ve katlarda oluacak enkazn zemineindirilmesi, gvenlik tedbirlerine uygun olarak, kaydrma oluklar veyazorunluluk halinde zel asansr ve kule vinler kullanlarak yaplacaktr.Yap ykseklii ile yap evresindeki gvenli alan geniliinin uygun olmashalinde, enkazn zemine indirilmesi atma yntemi ile de yaplabilir.

4.3.6Yapnn yklmasyla elde edilen her trl malzeme, yap elemanve enkaz idareye aittir. Yapnn ykma ve skme ii yaplrken kurtarlp

satlarak gelir temini mmkn olabilecek malzeme ve yap elemanlarnnmevcut olmas halinde, idarenin talimatna uygun olarak skme ve kurtarmayaplarak, idareye tutanakla teslim edilecektir.

Yaplarn ykma ve sklmesi, aalarn kesilmesi ileri yetkili tekniksorumlularn denetimi ve gzetimi altnda, projesine ve zel teknikartnamesine uygun olarak yaplacaktr.

4.3.7Yap ykmnda projesi gerei ve alnm izne uygun olarakpatlatma yaplrken ilgili gvenlik kuruluu yetkililerinin denetim ve gzetimi

salanacaktr. Makinal ykm yaplrken kullanlacak ekipmanlarn salam veiler halde olmas, kullanc personele zarar verebilecek ve yangn karacak


16/58

zellikler tamamas gerekir. Ykm ilerinde altrlacak personelinyapacaklar ilere gre erbap ve uzmanlam olmalar aranacak, alrkenkendi gvenliine ait koruma donatlarn gerektii gibi kullanmassalanacaktr.

Ykm srasnda alanlarn ve evrenin tozlanmadan zarar grmemesiiin yklmakta olan yerler ve oluan enkaz tozlamayacak seviyedesulanacaktr. Tutuabilecek ve zehirli gaz karabilecek malzemelere karda tedbirli olunacaktr.

4.3.8 Proje gerei aa ve funda kesme ve skme ileri, idarenintalimat ve aacn kanuni mevzuatna uygun olarak, gereinde ilgili idare vekoruma kurulunun izni salandktan sonra, yaplacaktr. Kesilen ve sklenaa ve funda idareye ait olup tutanakla teslim edilecektir.


Ykma ve skme ilerinin uygunluu; iin tasdikli rapor, proje, zel teknikartname hkmleri, belediyelerce konulmu ykma ve skme ileritedbirleri, inaat ileri i gvenlii tedbirleri, i makinalar kullanmnda zelgvenlik tedbirleri, yeterli dayanma gcne sahip iksa ve iksa ankrajlartedbirleri, ilgili mevzuat ile Trk ve/veya Avrupa Birlii Standartlarerevesinde deerlendirilecektir.


TS 2519 (Nisan1989) Ahap ksa Hesap, Yapm, Bakm, Skm Ve DolgulamaKurallarTS EN 12810-1(Aralk 2005)

n Yapml Bileenlerden Oluan Cephe skeleleri - Blm 1:Mamul zellikleri

TS EN 12810-2(Aralk 2005)

n Yapml Bileenlerden Oluan Cephe skeleleri - Blm 2:zel Yapsal Tasarm Metotlar

TS EN 12811-1(Aralk 2005)

Geici Donanmlar - Blm 1: skeleleri - PerformansGerekleri Ve Genel Tasarm

TS EN 12811-2(Aralk 2005)

Geici Donanmlar - Blm 2: Malzeme Bilgileri

TS EN 12811-3(Aralk 2005) Geici Donanmlar - Blm 3: Ykleme Deneyleri

Y-6 KAZIK LER

6.1 Kapsam

Bu blm; yaplarn temellendirilmesinde, toprak kaymalarn nlemede,

dayanma yaplarnda, iksa vesair ilerde her ap ve derinlikte delme


17/58

kazklar ile her trl ahap, elik ve betonarme akma kazklarla ilgiliesaslar kapsar.

6.2 Tanm

Delme kazklar: Delme ilemi ile zemin katmanlar arasna indirilen geiciya da kalc koruma borusunun (klavuz ya da klf) iindeki zeminin kazlp(foraj yaplp) gerekli donat yerletirildikten sonra, projesinde kalitesibelirlenmi betonun zel teknik artlarna uygun olarak yerine dkm veyerletirilmesi ile koruma borusunun geri ekilmesi veya yerinde braklmassuretiyle yerinde imal edilen (fore) kazklardr.

akma kazklar: Ahap, elik, betonarme veya ngermeli betondanyaplm, tek bir btn veya paralar halinde hazrlanm ve zemineaklarak kullanlan kazklardr.


6.3.1 Amacna uygun olarak kazk ii yaplacak zeminin fizikselzelliklerinin yeterince tespitinin, kazk projesinin yeterliliinin, inaatabalamadan nce ilgili Standardlarna gre gzden geirilerek tespit veprojelendirmede olabilecek eksiklikler giderildikten sonra kazk imalat veinaatna balanlmas esastr. Projelendirme safhasnda kazk snryklerinin ykleme deneyleriyle yeterince ve gvenilir ekilde yaplmamolmas halinde, ncelikle standardna uygun olarak denenecek kazklarprojesinden seilerek ina edilecek ve ykleme deneyleri yaplacaktr. Bu

deney sonularna gre bulunacak emniyetli kazk yk dikkate alnpmevcut proje gzden geirilecek, gerekmesi halinde kazk boyu, ap vearalklar ayarlandktan ve idarenin onay alndktan sonra uygulamayageilecektir.

Ayrca, zemin suyunun ve kazkla srekli temasta olabilecek gl veyaakarsularn imento, beton ve demire olabilecek zararlarnn projesafhasnda aratrlp tespiti yaplmam ise uygulamaya geilirken nceliklebu aratrma yaplacak ve gerekli malzeme seimi ile korozyon nleyicitedbirler alnacaktr.

6.3.2 Kazk uygulamas yaplacak alana delme veya akma makinasnn,hazr kazk veya yerinde dkme betonunu tayan ar aralarn geli vegidilerine uygun yol olmamas halinde gerekli yol veya dolgu veya iskelegibi gvenlik tedbirleri alnacak, makina ve ekipmanlarn yerinde gvenliekilde mesnetlendirilmesi ve kullanm imkanlar salanacaktr.

6.3.3 Kazk uygulamas yaplacak alanda, projesine gre gerekli kazlaryapldktan sonra kazk tatbik olunacak noktalar aplikasyon yaplarakzeminde belirgin ekilde iaretlenecektir. Bu iaretli kazk noktalarsigortalanacak, ayrca kazk yerleri nivelmanla rolve edilerek tutanaa

balanacaktr.


18/58

6.3.4 Projelendirme ve ykleme deneyleri; ahap, elik, betonarme,ngermeli beton akma kazklar ile delme kazk uygulamas, Standardlarnagre yaplacaktr. Delme kazk imalatnn, kazk yk alma kapasitesininolabildiince yksek elde edilmesine imkan salamak zere, korumaborusunun teknoloji imkanlar erevesinde en hzl bir ekilde ekilme ve

bu hza uygun ekilde beton hazr edilerek kesintisiz dkme ve yerletirmeyaplmasna zellikle dikkat olunacak ve tedbir alnacaktr.

6.3.5 Beton dkmne balamadan evvel kazk kazs kontrol mhendisitarafndan rolve edilecek ve kazk iinde gevemi zemin bulunupbulunmad, ayrca koruma borusunun ezilip ezilmedii kontrol edilecektir.

6.3.6 Kazklar aklrken aklden veya verilmesi gereken eimdensapma 0,02den fazla olmayacaktr. aklma esnasnda atlayan, krlan veabuk dklen betonarme kazklar, yanlar ezilen ahap kazklar,deformasyona urayan kazklar kabul edilmeyecektir. Projedeki yerinden,akma esnasnda kam olan kazklarn balarn yerine getirmek iinkazn fazla miktarda ekilmesine izin verilemez.

malat kusurlar olan, aklma esnasnda ekseninden kam veya ktaklm veyahut da balar projede gsterilen seviyenin altna indirilmiolan kazklar mteahhit tarafndan hibir bedel talep edilmeksizin idareninuygun bulaca aadaki usullerden birine uyularak dzeltilecektir.

- Kazk ekilerek yerinden karlacak ve yerine baka bir kazkaklacaktr, icabettii takdirde bu kazk evvelkinden daha uzun olacaktr.

- Hatal aklm veya balar projedeki seviyenin altna indirilmi olankazklarn hemen yanna birer kazk daha aklacaktr.

- Bu kazklarn aklmas esnasnda veya baka bir sebeple ykselenkazklar eski seviyelerine aklarak indirilecektir.


Kazk ilerinin uygunluu; ilgili standartlarla belirlenmi projelendirme veuygulama tedbirleri, kazk ilerinin etd, proje, imal ve ina ilerinde

deneyimli ve bilgi birikimi olan mhendislerin sorumluluu ve denetimitedbirleri, inaat ileri i gvenlii tedbirleri, makinalarn kullanmnda zelgvenlik tedbirleri, ilgili Trk ve/veya Avrupa Birlii standartlar ilegetirilecek tedbirler erevesinde deerlendirilecektir.


TS 3167 (Nisan1978)

Kazk Temellerin Hesap ve Dzenlenmesinde GenelKurallar

TS 3168 EN 1536

(Kasm 2001)

zel Jeoteknik Uygulamalar-Delme (Fore) Kazklar

(Yerinde Dkme Betonarme Kazklar)TS 3169 (Nisan akma Kazklar-Tasarm Yapm ve Uygulama Kurallar


19/58

1978)TS EN 206-1 (Nisan2002)

Beton:Blm 1: zellik, Performans, malat veUygunluk

Y-7 TNEL LER

7.1 Kapsam

Bu blm; tnel yapmnda yer alt kaz, iksa, kaplama, koruma hcrelerive havalandrma ilerine ilikin esaslar kapsar.

7.2 Tanm

Tnel: Ulam veya iletim amacyla, projesinde ngrlm gzergah,

profili ve kesiti belirlenmi, yer alt geiini salayan yapdr. 7.3 Uygulama Esaslar

7.3.1 Projesinde gsterilen tnel gzergah, eksenleri zeminde uygunkazklarla aklm olarak, poligon alar ve nivelman rperleriyle birlikte,idarece bir tutanakla mteahhide teslim edilir. Mteahhitlike tnelprojesinin yeterliliinin inaata balamadan nce gzden geirilerek; yarmaveya ak tnel ile geilebilir yerlerin kesinletirilmesi, tnel ile gerekenbaca ve galerilerinde kazlacak zeminin jeolojik, jeofizik, mekanik vekimyasal zelliklerinin yeterince tespiti sonucunda uygulanacak kaz ve iksa

sistemleri, ksmi veya tam gabaride kaz seenekleri, zeminin seilmi birmalzeme enjeksiyonuyla takviyesi ve drenaj gereken yerlerdeuygulanabilecek enjeksiyon ve drenaj metotlar, tnel kaplama cinsleri vehesaplanm kalnlklar ile zeminin imentoya etkisi dikkate alnarakuygulanacak imalat metotlar, inaat ve iletme dnemlerinin aydnlatmave havalandrmalarnn nasl salanaca, hususlarnn belirlenmesiylegereken proje ve detaylarn bir rapora bal olarak yaplp idarenin onaynnalnmas, kullanlacak tm makina, ekipman, malzeme, patlayc maddehazrlklar tamamlanarak tnel inaatna balanlmas esastr. Tnel kazsve iksas srasnda veya kaplama ileri srasnda ve sonrasnda tnelinkaplamasna daha fazla basn gelmesi, tnel tabannda basn etkisiylekabarma olumas, tnelin stndeki zemin yzeyinde ve bu zemine oturanyaplarda atlama ve kmelerin meydana gelmesi gibi beklenmedikolumsuz durumlarla karlalmamas iin, zemin zelliklerinin tespitinde veprojelendirmede eksiklik olmamasna zen gsterilecektir. Zemin durumunagre zorunlu olmadka tnel tabanna radye yaplmamaldr.

Tnel inaatnda, teslim edilmi gzergah istikametinde olabilecek hatave dzeltmelerden, ani su boalmas ve grizu olmasndan meydana gelecekzarar ve ziyan, tnel inaatnda herhangi bir baarszlk, hasar, neticeninistenilen kaliteden dk olmasnn sorumluluu mteahhide aittir. Lzumlu

btn malzemeyi mteahhit hazr ederek tnel inaatnn gecikmemesinisalayacaktr.


20/58

Mteahhit, tnel inaatnda altraca ie gre erbap ii ve teknikpersonelin yeterliliinden, zehirli gaz ve i kazalarna kar gerekli gvenliktedbirlerinin alnmasndan, inaatn gvenli ekilde yaplmasndansorumludur. Tnelin yaplmas ve tm gvenlik tedbirlerinin alnmas iinyaplacak tm harcamalar mteahhide aittir.

7.3.2Tnel balangcna kadar gerekli yarma kazlar ve gvenliktedbirleri tamamlanarak tnel kaz ve iksa ilerine balanlacaktr. Tnelkaz ve iksa ileri ilerledike, tnel ekseninin taban zeminine tatbiki venivelman ileri ile inaat ilerinin doruluunun kontrolu iin, aliymanksmlarda 20 metre, kurblarda 10 metre ara ile gerekli kazk aklarakrperlere balanacaktr.

ine tnel alacak zeminin tespit olunmu durumuna gre uygun inaatsistemi uygulanacak, seilen sisteme uygun en iyi el ve mekanik aletler ilearalar kullanlacaktr. Buna gre; salam ve aktif itki vermeyen kayazeminde Belika sistemi, iine tnel alacak zeminin genel stabilitesindenphe edilen ve aktif itki veren yerlerde yeni Avusturya sistemi, tamagc ok dk ve akc zeminlerde talyan sistemi veya idarenin uygungrecei zel sistemlere gidilebilir. Uygulama devam ederken, gerekzeminin cinsi ve zellikleri bakmndan ve gerekse inaatn hzlandrlmasiin, idare lzum grerek sistemin deitirilmesini, tnele dier utan veortadan baca veya yan galeriden girilerek tnel inaatna devam edilmesiniisterse, mteahhit buna uymaya mecburdur.

Tnel kaplamasna lzum grlmeyen salam zemini olan ksmlarda kaz

35-50 cm kaplama olaca kabul ile yaplacaktr. Mteahhit, tnel kazs ileoluan i kesitin mmkn olduu kadar dzgn bir ekil almas iin kazyazen gsterecek ve patlatmal kazda bunun gereklemesini teminbakmndan lam delii saysnn fazla ve derinliinin az olmas kuralnadikkat edecek ve uygun teknolojiler kullanlacaktr. Tnel kazsyla oluan ikesit yzeyinin, tnelde tatbik olunacak iksa ve kaplama kalnlklar vevarsa birim fiyat tariflerindeki kaz ve deme hatt l artlar dikkatealnarak, eksenden uzaklklar nceden belirlendii gibi salanacaktr. Kazsrasnda rastlanlacak erime boluklar, maara ve nemli aralklar bulunanatlaklarda rolveye dayal olarak ve idarenin onay ile gereken gvenlikimalatlar yaptrlacaktr.

Tnel ve yarma kaz malzemesinin inaatn dolgularnda kullanlmasesas olup, artan kaz malzemesi tesise zarar vermeyecek yerlerdedepolanacaktr. Tnel ve yarma kaz malzemelerinin tama ileri temeldnda varsa Brkner erisine, bu mmkn olmuyorsa idarenin talimatnagre dzenlenecektir.

Tnel kazs srasnda rastlanlacak maden cevheri ve sair kymetlieserler idareye, gsterecei yerde depo edilerek, tutanakla teslimolunacaktr.


21/58

7.3.3 Zemin zelliklerine uygun olarak projesinde belirlenmi kaz veiksa sistemleri gerei; iksa tatbiki gereken ksmlarda kaz aynasnn mevcutiksa kaburgasndan itibaren gvenli kabul edilen uzakla eriince araya biriksa kaburgas yerletirilecek ekilde tedbirli olunacak, gecikmeden gereklibalant ve ankrajlar yaplacak, kaz i yzeyi ile iksa tam olarak temas

ettirilip yk alabilmesi salanacaktr. ksa elemanlarnn tnel kaplamakalnln azaltc ekilde olmamas, yerletirme, birletirme ve ankrajsrasnda salanacaktr. ksa arkasnda boluk kalan yerler, niformyklenmeyi salamak iin, uygun beton veya kargir imalatladoldurulacaktr. Boyuna balant kuaklar da kaburga tatbik olundukadevam ettirilecektir. ksa tatbik olunacak ksmlarda zorunluluk halinde,donatl ve donatsz, ankrajl veya ankrajsz pskrtme beton tatbikolunarak sabitletirmeler de yaplacaktr. ksann elik malzemedenyaplmas tercih olunacaktr.

nce kaz yaplp arkasndan iksa tatbikine zeminin tama gc yeterliolamyorsa, nce zeminin uygun malzeme enjeksiyonuyla takviyesi uygunteknoloji ve yntem seilerek yaplacak, bu enjeksiyonlu zemin ierisindetnel kazs ve iksa ilerine yukardaki gibi devam olunacaktr.

ksa gerektirmeyecek derecede salam kaya kesimlerinde idarenin izniile iksa tatbik edilmeyebilir. Bu gibi yerlerde, gerekmesi halinde, pskrtmebetonlu sabitletirmeler yer yer yaplabilir. Ayrca, iine tnel alankayalarn jeolojik ve mekanik zellikleri, hava ile temas sonucu veya szntsularn etkisiyle, bozulup dklme ve kmeler yapabilecei hallerde, tnelkaplamasnn hemen tatbiki mmkn olamyorsa, iksa veya pskrtme

beton yapm seenekleri uygulanabilir.

ksa tatbik olunurken, tnelde eksene dik ynlerde, uygulanacakenjeksiyon veya drenajlar iin projesine gre, barbakan yereri braklacaktr.

7.3.4 Tnel ve galerilerin kaplama yaplacak blm ile tnel kazsnndevam ettii blm arasndaki uzaklk; kaznn enkesit st yars ile altyarsnda yaplmas hallerinde 200 metreden, tam kesitte yaplmas halinde400 metreden, veyahut idarenin zemin zelliklerine bal olarak vereceilden fazla olmayacak ekilde dzenleme yaplacaktr.

Tnel ve galerilerin en az 25 metrelik bir ksm kontrol mhendisinceincelenip uygun grlmedike, kaplama inaatna balanamaz. Bu incelemesrasnda alm tnel ksm, proje eksen kazklarna ve rperlerine grekontrolu yaplarak rolve edilecek, kaz yzlerinde kaplama iindekalabilecek fazlalklar ile zararl ve yerinden oynam paralardantemizlenmesi salanarak, durum tutanakla tesbit olunacaktr.

Tnel kaplama anolar kemer imalatnn; birbirine takip ederek ve hibirsuretle ara vermeden yaplmas arttr.Birbirini takip eden anolarnuzunluklar zemin cinsine gre 3-10 metre olacaktr.Anolar arasnda 2-4 cm

derz braklacak ve tnelin kullanm amacna gre gerekli olmas halindeuygun derz balantlar yaplacaktr.Kaplamann kenar ayak imalat da,


22/58

kemerlerde olduu gibi, tnelin alm yzlerinde ikinlik, kayma, kmeve dalmasna meydan vermemek iin hzla yaplacaktr.Tnelin kemer veayak imalatnn zeminle arada boluk braklmadan tamamyla sktrlmekilde temas salanacaktr.Boluk kalan yerler, salam ve dengelizeminlerde sktrlm harl veya kuru kargirle, tama gc dk ve

dengesiz zeminlerde ise, zel ekipmanlaryla atmosfer basnl, uygunkvamda beton enjekte edilerek doldurulacaktr.

Projesinde belirlenmi tnel kaplama kalnlnn yeterlilii, kaplamaimalat yaplrken karlalm zemin zelliklerine gre kontrollke tahkikolunacak, gerekirse idarenin onay salanacak ve bundan sonra kaplamayaplacaktr. ksann, kaplama kalnln azaltacak konumda olmamas iintedbir alnacaktr. Tnel ve galerilerinin enkesit byklklerine bal olarakzeminden gelecek yklerin standartlarna gre tama gc yeterlibulunacak beton, betonarme, doal ta ve betonta kargir cinsikaplamalarla tanmas salanacaktr.Kaplama imalatlarnn zemin ve zeminsuyunun Zaral etkilerine kar gerekli tesbitler yaplarak zarar nleyicitedbirler alnacaktr.

Kaplama imalatlar idarenin ayrntl teknik artnamelerine greyaplacaktr.Tnel kemer ksmnn betonu her iki tarafa eit yk gelecekekilde ve ara vermeden srekli olarak dklecektir.Demir imalatlarnkorozyona kar korunmasna uygun kalitelerde beton imalolunacaktr.Kaplama yaplrken, projesine gre gereken enjeksiyon vedrenaj delikleri detayna uygun olarak braklacaktr. Zorunluluk halinde,tnel kaplamasna gelen zemin basncnn azaltlmas ve uygun

kemerlenmeyi temin iin, projesine gre enjeksiyonla zemin takviyesiyaplacaktr.

Sznt sularn kaplama imalatna giriini ve zararl olmasn veya basnyaparak yklemesini nlemek iin, tnel kaplamasnn d yzeyine(zeminle temasta olan yz) uygun malzeme kullanlarak su yaltm,szntlar toplayarak tnel tabannda tertiplenecek kanala indirebilecektoplama drenajlar, projesine uygun olarak ve uygun malzeme ileyaptrlacaktr. Ayrca, olabilecek su basncnn drlmesi iin tneleksenine dik ynde kaplamadan da doru yatay ve eik drenler deyaplabilir. Ancak, bu tr drenler de gelen sularn tnel iine girdii noktadan

tabandaki su kanalna ynlendirilmesi gerekir. Tnel tabannda toplanansular uygun kesitte ve beton kaplamal bir kanal ile tnel dna aktlacaktr.Bu kanal zerinde uygun aralklarla kelme ukurlar yaplacaktr.

Tnelin aydnlatma ve havalandrma tesisatlar elektrik, mekanik vemetal aksamlar slanmaya ve rutubetlenmeye kar korunmu olacaktr.

Kaplama yapldktan sonra tnelin normal i gabarisinde daralma veyaekil deitirme olmamas iin mteahhit gerekli nlemleri alacaktr.Kaplamas yaplm blmlerde tnel gabarisi geirilerek, tnel boluununprojesine uygunluu kontrol edilecektir. Tnel i yz erisinde hibir


23/58

deiiklik, tnel boluunda tnel eksenine gre eninde ve yksekliinde 5cm.den fazla daralma kabul edilmez.

7.3.5 Korunma Hcreleri

letme amacna uygun olarak; bakm-onarm, kurtarma ve dierihtiyalara cevap verecek nitelerin tnel projesinde yerleri, boyutlar,kullanm ve gvenlik ihtiyalarna cevap verecek ekilde da k galerileri,baca ve merdivenleri tnelin kaz, iksa, kaplama inaat srasnda birlikteyaplacaktr. Zemin durumunun elverisizlii halinde, proje deiikliisalanarak koruma hcre yerleri idarece deitirilebilir.

7.3.6 Havalandrma

Uzunluu 300 metreyi geen tnellerde havalandrma tesisat yaplmaszorunludur. Vardiyal olarak srekli allan uzunluu daha az tnellerde dehavalandrma dnlebilir. Havalandrma tesisatnn tnelde kaz aynasnnde alan personelin salna yetecek havay, kaz ve patlatmalardaoluan tozlar ile akaryaktl makinalarn kirletici zararl gazlarnuzaklatracak kapasitede ve salayacak gte olmas arttr. Ayrca, ilgiliii sal ve gvenlii tzk ve ynetmeliklerine uyulacaktr.

Havalandrma tesisat projesine gre yaplacaktr. Arza, zehirli gaz,beklenmedik ar scaklklarla karlalmas hallerine gre havalandrmakapasitesinin artrlmas tedbirleri alnm olacak, yedek ekipmanbulundurulacaktr.

Havalandrma yaplan tnellerde aydnlatma elektrikle yaplacaktr. Galeriksmlarnda dier aydnlatma aralar kullanlabilecektir.


Tnel ilerinin uygunluu; projesine gre tnelin kaz, enjeksiyon, iksa vekaplamas, gzergahn zemine tatbiki, deformasyon ve hareketlerin, yancve zehirleyici gazlar ile tozlarn ve grltnn lm ve havalandrmailerinde deneyimli ve bilgi birikimi olan mhendislerin sorumluluu vedenetimi tedbirleri; yer alt inaatyla ilgili i gvenlii ve ii sal tzk

ve ynetmelik tedbirleri, makina kullanmnda zel gvenlik tedbirleri, ilgilistandart ve artnamelerle belirlenmi projelendirme ve uygulama tedbirleri,ilgili Trk ve/veya Avrupa Birlii standartlar ile getirilecek tedbirlererevesinde deerlendirilecektir.


TS EN 206-1(Nisan 2002)

Beton-Blm 1: zellik, Performans, malat ve Uygunluk

TS EN 815

(Nisan 1999)

Kalkansz Tnel Ama Makinalar ve Kayalar in Rotsuz Kuyu

Ama Makinalarnn Emniyeti.TS 6571 Yeraltsularnn Drenaj Metodu-Tnel ve Galeri Kazlarnda


24/58

(ubat 1989)TS 11747(Nisan 1995)

Pskrtme Betonu (Shocrek) Yapm Uygulama ve Bakm Kurallar

TS EN 12110(Mart 2005)

Tnel Ama Makinalar-Hava Geirmez Kabinler-Gvenlik Kurallar

TS EN 12111(Nisan 2004)

Tnel Ama Makinalar-Dner Kafal Kazc Makinalar, DnerTamburlu Srekli Kazc Makinalar ve Darbeli Kazc Makinalar-Gvenlik Kurallar

TS EN 13256(Nisan 2003)

Jeotekstiller ve Jeotekstillerle lgili Mamuller-Tneller ve Yer altYaplarnn Yapmnda Kullanm in Gerekli zellikler

Y-8 MENTO

8.1 Kapsam

Bu blm, yap ilerinde kullanlan imentolar ile ilgili esaslar kapsar.

8.2 Tanm

imento, su ile kartrldnda hidratasyon reaksiyonlar ve proseslernedeniyle priz alan ve sertleen bir hamur oluturan ve sertleme sonrassuyun altnda bile dayanmn ve kararlln koruyan inorganik ve incetlm hidrolik bir balaycdr. Agrega ve su ile uygun ekilde

harmanlanp kartrldnda, yeterli sre ilenebilirliini koruyan vebelirlenmi srelerde belirli dayanm seviyelerini kazanan ve uzun srehacim sabitlii gsteren beton ve har retilebilen bir malzemedir.


8.3.1 Nitelikler

Tasdikli projesine gre inaatta kullanlacak imentolar standardlarna uygun ve ilgili kalitebelgesine sahip olacaktr. imentolarn, imalat ve antiyeye giri tarihlerini ve miktarn

yklenici ve kontrol mhendisi birlikte tutanakla tespit edeceklerdir. Bu imentolardan yapnntayc sistemlerinde kullanlacak olanlardan, kontrol mhendisi ile yklenici birlikte ve ilgilistandardna uygun olarak alacaklar rneklerin yetkili aboratuarlarda gerekli muayene ve testleriyaptrlacak, imentonun ilgili standardna uygunluu tespit edilecektir. eitli fabrikalarnimentolar ayn inaat nitesinde kartrlarak kullanlmayacaktr.

malat tarihinden itibaren 3 aydan fazla beklemi imentolar, laboratuarda gerekli muayeneve testleri yaptrlp standardna uygunluu tespit olunmadan kullanlamazlar. Kullanmsrasnda talamaya balam veya talam olduu grlen imentolar ise kullanlmayacaktr.

8.3.2 Temin ve Tama


25/58

naat iin gerekli torbal ve dkme imento, i programna ve varsa sipari artnamesineuygun olacakve 3 aylk ihtiyatan fazla olmayacak ekilde temin olunacaktr.

Torbal imentolar, net arl 50 kg olmak zere (arlk tolerans % 2), zerinde ilgilistandardnn ngrd bilgileri bulunan, azlar orijinal olarak kapal, yrtksz, deliksiz kat

torbalar iinde bulunacakve imento zelliini bozmayan ve kaybna meydan vermeyenaralarla; dkme imentolar zel imento aralaryla tanacaktr.

8.3.3 Depolama

Torbal imento, rutubetsiz ve zeri rtl depo ve ambarlarda, zemine temas etmeyecekekilde, ahap zgara zerine en ok 8 sra halinde, nem almayacak, dalmayacak, zelliklerini

bozabilecek maddelerle temas etmeyecek biimde istif olunarak; dkme imentolar ise silosunakendi zel pompas ile depolanacaktr. Silolarda imento bir aydan fazla bekletilmeden mutlaka

boaltlacak, torbal imentolar da 3 ay ierisinde tketilerek, talamalara vetama gckaybna meydan verilmeyecektir.


imentolarn uygunluu, ilgili Trk Standardlar ve/veya uygulamaya konulmu AvrupaBirlii standartlarnda verilmi kriterlere gre deerlendirilecektir.

8.4 lgili Standardlar

TS 21 (Aralk1994)

imento-Beyaz Portland

TS EN 197-1(Mart 2002)

imento-Blm 1: Genel imentolar-Bileim, zellikler veUygunluk Kriterleri

TS EN 197-2(ubat 2002)

imento-Blm 2: Uygunluk Deerlendirmesi

TS EN 197-4(Aralk 2004)

imento-Yksek Frn Curufu Katkl-Dk Erken Dayanml-Blm 4: Bileim, zellikler ve Uygunluk Kriterleri

TS EN 413-1(Aralk 2005)

imento-Kargirde Kullanm in-Bileim, zellikler veUygunluk Kriterleri

TS 6271 (Aralk1988)

Alminli imentolar-Refrakter Olarak Kullanlan

TS 10157 (Nisan1992)

imento-Slfatlara Dayankl

TS 11051 (Nisan1993)

Sondaj imentosu-malat Katk Maddeleri-Genel Kurallar

TS 11140 EN12004 (Mart 2002)

Yaptrclar- Karo Yaptrclar - Tarifler ve zellikler

Y-9 KRE


26/58

9.1 Kapsam

Bu blm, yap ilerinde kullanlan kire ile ilgili esaslar kapsar.

9.2 Tanm

Doal Kire Ta :Bileiminde ktlece en az % 90 orannda kalker (kalsiyum karbonat,CaCO3) bulunan tortul bir kayatr.

Dolamitik Kire Ta : Bileiminde kalsiyum karbonat (CaCO3) yannda % 10% 35orannda magnezyum karbonat (MgCO3) bulunan tortul bir kayatr.

Snmemi Kire : Doal kire ta ya da dolamitik kire tann zel frnlarda 900 0C -1000 0C derece scaklkta piirilerek karbondioksitinden (CO2) ayrtrlmas suretiyle eldeedilen CaO veya (CaO+MgO) karmndan ibaret olan snmemi kire veya snmemidolamitik kirecin, su ile kartrlarak kullanlabilen balayc bir malzemedir.

Snmemi kire veya dolamitik kirecin tlerek belirli bir incelie getirilmi halinesndrlmemi toz kire veya sndrlmemi toz dolamitik kire denir.

Snm Kire : Snmemi kirecin (CaO) veya snmemi dolamitik kirecin (CaO+MgO) suile kartrlarak sndrlm kire Ca(OH)2 veya sndrlm dolamitik kire[Ca(OH)2+Mg(OH)2] hidroksitleri haline gelen balayc bir malzemedir.

Kire Hamuru : Sndrlm kirelerin standart hamur kvamna getirilmi halidir.


9.3.1 Sndrlmemi kire, gerekmesi halinde ambalaj rutubetsiz ve hava akm olmayankapal yerlerde depolanacak, sndrlmemi para kirelerin depolanmalar ve tanmalarsrasnda zellikleri bozulmayacak ekilde kuru ve kapal yerlerde tutulacaktr.

9.3.2 antiyeye gelen kire bekletilmeden, zel olarak hazrlanm ahap tekneler ierisindesndrlecektir.

Sndrme iine balanrken su, kirecin zerine deil teknenin kenarna dklerek kiretamamen su iinde kalacak ekilde doldurulur. Buhar kmaya balad zaman yeteri kadar su

ilave edilir. Su almas tamamlanm duruma gelen kire kartrlarak koyu st kvamnagetirilirve ince tel szgeten geirilerek nceden hazrlanm kuyuya doldurulur.

Kuyu iinde toplanan kire bir miktar suyunu ektikten, koyulatktan (katlatktan) sonrast ince bir kum tabakas ile rtlerek gne, don, vb, etkilerden korunacaktr. Kire kuyusuyanlarnn gmesini nlemek zere kuyu gerektiinde ahap kaplama ile iksa edilecektir.

9.3.3 Snm kire yal ve beyaz renkte olacakve ierisinde yabanc maddelerbulunmayacaktr. Snm kirecin her trl duvar harc olarak kullanlaca hallerde en az 1(bir) hafta, sva harcnda kullanlaca hallerde ise, en az 3 () hafta dinlendirilmesi arttr. Bukuyulardaki snm kire tketilinceye ve kuyu kapatlncaya kadar gerekli gvenlik tedbirleri

alnacaktr.


27/58

Kuyudaki snm kire atlayarak koyu bir hamur kvam almadka kullanlmayacaktr.Elek altna gelen ksm ile yanlar iksa edilmemi kire kuyusunun kenarlarna yakn ksmlarve taban ksmndaki kire inaatta kullanlmayacaktr.

9.3.4 Sndrlm torbalanm olarak TS 4022 standardna gre retilen kireler ise

uygunluu anlaldktan sonra kullanlabilirler.


Yap ilerinde kullanlacak kirelerin uygunluu, ilgili Trkve/veya uygulamaya konulmuAvrupa Birlii standartlarna gre deerlendirilecektir.

9.4 lgili Standartlar

TS EN 459-1 (Nisan2005)

Yap Kireci - Blm 1: Tarifler, zellikler ve UygunlukKriterleri

TS 32 EN 459-2 (Nisan2005)

Yap Kireci - Blm 2: Deney Metotlar

Y-10 SU

10.1 Kapsam

Bu blm, inaat ilerinde kullanlan sularla ilgili esaslar kapsar.

10.2 Tanm

Su: me ve kullanma amacyla, doal haliyle veya artldktan sonra standardna uygunzellikleri salayan akarsu, gl, baraj, pnarve yer alt sulardr.

naat ilerinin su ihtiyacnn ime suyu ebekesinden salanamad yerlerde, Standardndabeton karma suyu olarak kullanlabilmesine msaade edilmi ve bu artnamede aksine artbulunmayan sular da analizlerle kalite tespiti yaptrlarak uygunluu anlaldktan sonrakullanlabilir.


10.3.1 Beton ve har imalatlarnda kullanlan karma suyu ile kum, akl gibi malzemelerinykanmasnda ve yaplm imalatlarn sulanarak kr yapmasnn salanmasnda kullanlan su;temiz ve berrak olacak, kil, amur, ya, lam suyu, alkali ve asitleri ihtiva etmeyecektir.

10.3.2 me suyu ebeke alan dahilindeki inaat ilerinin su ihtiyac bu ebekedenkarlanacaktr. Bu sularda uygunluk tespitine gerek yoktur. Karlanamamas halinde uygunlukanalizleri ilgili standardlarna gre yaptrlarak karbonik asit, mangan bileikleri, amonyumtuzlar, serbest klor, yalar, organik maddelerve endstri atklar bulunmayacak, PH deeri7den kk olmayacakve dier uygunluk artlarn da salayacaktr. Litresinde en okznm olarak 15 gram ve yzer olarak 2 gram madeni tuz, en ok 2 gram slfat (SO4)

bulunabilir.


28/58

Beton imalatlarnda deniz, bataklk, deri, boya, galvaniz, kokve endstri imalat sular vebunlarla karan sular kullanlamaz.


Yap ilerinde kullanlacak sularn uygunluu; ilgili standardlarnda verilmi kriterlere ve buartnamedeki snrlamalara gre deerlendirilecektir.


TS 266(Nisan 2005)

Sular - nsani Tketim Amal Sular

TS 500 (ubat2000)

Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar

TS EN 1008(Nisan 2003)

Beton-Karma Suyu-Numune Alma, Deneylerve Beton Endstrisindeki lemlerdenGeri Kazanlan Su Dahil, Suyun, Beton Karma Suyu Olarak Uygunluunun TayiniKurallar

TS 1247 (Mart1984)

Beton Yapm, Dkm ve Bakm Kurallar (Normal Hava Koullarnda)

TS EN 206-1(Nisan 2002)

Beton- Blm 1: zellik, Performans, malat ve Uygunluk

Y-11 ALI

11.1 Kapsam

Bu blm, yap ilerinde kullanlan yap allar ile ilgili esaslar kapsar.

11.2 Tanm

Yap allar, bileimi CaSO4, 2H2O olan al tanda (jips) bulunan kristal haldeki suyunksmen veya tamamen giderilmesi suretiyle elde edilen bir malzemedir. Standardna grenormal al, katkl normal al, susuz al, katkl susuz al, saten al trlerinderetilmektedir.


Tasdikli projesine gre inaatta yap allar, sva ve kartonpiyer ilerinin kabaekillendirilmesinde, ince sva, sva zerine perdah, rabitz sva, kalp, ssleme, duvar bloklar,duvar kaplamalar, duvarve tavan levhalar ve yap elemanlar imalatlarnda kullanlr.

naatta kullanlacak allarn erken veya ge sertlemesini salamakiin kimyasal katkkullanlmasna ihtiya duyulmas halinde, bunun al imali srasnda kartrlm olmasaranacakve antiyede kartrma yaplmayacaktr.

11.4 Uygunluk Kriteri


29/58

Yap allarnn uygunluu, ilgili Trkve/veya uygulamaya konulmu Avrupa Birliistandartlarna gre deerlendirilecektir.


TS 370 (ubat 1996) Yap AllarTS EN 13279-1 (Mays2007)

Yap Ve Sva Allar - Blm 1: Tarifler ve GereklerStandard Tasars

TS EN 13279-2 (Mays2007)

Yap ve Sva Allar - Blm 2: Deney Yntemleri StandardTasars

Y-12 AGREGA (KUM,AKIL, KIRMA TA)

12.1 Kapsam

Bu blm; yap ilerinde kullanlmaya elverili olan agregalar ile ilgiliesaslar kapsar.

12.2 Tanm

Agrega: Doal, yapay veya her iki cins youn mineral malzemeningenellikle 100 mmye kadar eitli byklklerdeki krlmam ve/veyakrlm tanelerinin bir yndr.

Ar agrega: Barit, manyetit, limonit ve demir gibi zgl arl 3000

kg/m3 den byk minerallerden elde edilen, zellikle radyasyona karkorunma amacyla ar beton yapmnda kullanlan agregadr.

Balast: Demiryolu platformu zerine serilen, tad travers cinsine vegelen yke gre belli bir tabaka kalnl olan, 30 mm ila 60 mm apndakeli ve yeterli sertlikteki talarn (bazalt, granit, siyenit, diyorit, diyabaz,kuvarsit, melafir veya sert kalker) krlmas ile elde edilen agregadr.

Doal agrega: Teraslardan, akarsu yataklarndan, denizlerden, gllerdenve ta ocaklarndan elde edilen krlmam veya krlm tane zgl arl2000 kg/m3 3000 kg/m3 arasnda olan normal agregadr..

Hafif agrega: Birim hacim arl en byk deeri 1200 kg/m3, tanezgl arl 2000 kg/m3 amayan agregadr.

Doal hafif agrega: Meydana gelileri srasnda gzenekli bir yapkazanm bulunan tf, bims (pomza), snger ta, lav curufu, diatomit vb.krlmam veya krlm agregadr.

Yapay hafif agrega: Yksek frn crufu, kil, uucu kl, kuvarsit, perlit,obsidiyen, vermiklit, ist, arduvaz vb. inorganik elemanlardan, genellikle

stma, baz hallerde sinterletirme (topalatrma), gaz veya kpk
https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=57075https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=57075


30/58


31/58

mmkn olduu kadar yuvarlak, krevi veya kbik olacaktr. Agregataneleri, istenen zellikteki betonun yapmna elverili olacak kadardayankl olmaldr. Doal agregada genel olarak bu dayankllkpetrografikynden inceleme sonucu yaklak olarak deerlendirilebilir.Doal krma ta agregalarn dayanm, elde edilecei tan kp veya silindir

dayanmnn 1000 kg/cm2den byk olmas halinde yeterli kabul edilir.Doal ve yapay hafif agregalarn dayankll standartlarna gredeerlendirilecektir. Agregalar ocakta, krma tesisinde ve inaatta llebilirekilde (tercihen figre edilerek) depolanacak ve llerek teslimedilecektir.

Doal agregann dona dayankll kullanm yeri iin yeterli olmasgerekir. iddetli don etkisinde kalacak imalatlarn agregalarnn, tanedayankllk deneyi sonularna gre, dona dayankszl arlka % 4gemeyecektir. Doal ve yapay hafif agregalarn dona dayankllstandartlarna gre deerlendirilecektir.

12.3.2 Har veya betonun (imentonun) prizine ve sertlemesine maniolacak, dayanmn veya younluunu azaltacak, atlaklar meydanagetirecek veya eliin korozyonunu artracak malzemeler zararlmaddelerdir.

Killi, toprakl ta tozu 0,063 mm elekten geen maddeler olup arlka;0/3 agregalarnda % 4, 1/4 agregalarnda % 3, 2/8 agregalarnda % 2yi,4/16-63 agregalarnda % 0,5i geemez. Bu kirliliin antiyede deneydonatsyla kontrolne izin verilebilir.

Organik (Humus, kmr, eker ve benzeri ve dier maddeler gibi)malzemenin laboratuarda tespit edilen miktar arlka agregann % 0,5inigeemez..

Kkrt bileimleri olarak slfitler (SO3) ile suda eriyen slfat, susuz alta, alkali sulfatlar; suda eriyen demir bileimleri, nitratlar, halojenrler,suda znen klorrler, zararl maddeler olup laboratuarda tespit olunarakstandardnda belirlenen limit deerleri aan agregalar kullandrlmaz.

Agregaya bulam haldeki kimyasal ve dier zararllarn ykanarak

giderilmesiyle agregann standarda uygunluunun saland kantlanmaksuretiyle kullanma izin verilebilir.

12.3.3 Balast olarak kullanlacak talar; salam, uygun stabiliteye sahip,drenaj kabiliyeti yksek, atlaksz, yarksz, damarsz iyi teekkl etmi,traversin altnda srtnme direnci salayabilen ve krldnda keskin keveren, kum gibi ufalanmayan, dona kar dayankl, tanmda belirtilmi olandoal talardan seilir. Yuvarlak, przsz yzeyli dere akl, kum gibiufalanabilen talar iletme gl nedeniyle balast olarak kullanlamaz.

Balastlar, hacimce en az % 90nn 60 mmden kk ve 30 mmdenbyk danelerden meydana gelmesi, arasnda boyutu 75 mmden byk ve


32/58

25 mmden kk dane olmamas salanr. Balast figre edilerek depolanr.Balast figrelerinin muntazam ve dzgn yaplabilmesi iin taban tesviyeedilir ve figre keli yaplr.

12.3.4 Ocaktan karlan, elde edilen krlmam veya krlm agregalar

hemen sonra eleme-ykama tesisinde bu artnamedeki artlara uygunkalitede su ile ykanmas esastr. Ykama sisteminde, agregada kabuledilebilir snrlarn zerindeki kirlilik ile imentoya zararl olan kimyasalbileiklerin, standardndaki limit deerlerin altna drlmesi arttr.

12.3.5 Agregalarn (taunu dahil) standartlarna gre elenmi, ykanmve tasnif edilmi olarak yap ileri iin hazr edilmi olmas gerekir. Yapnntasdikli projesinde ngrlm normal veya hafif beton kalitelerine vegranmetrik snflarna gre tasnif olunmu agregadan iyerine veya betonistasyonunun bulunduu yere tanp depolanmas arttr. Sanayi rnagrega ile havada soutulmu yksek frn crufu beton agregaskullanmna muayene ve denetimin her ynyle eksiksiz ve aksamadanuygulanabilecei yerlerde izin verilebilir.

Ykanmam deniz agregas, zararl olmayacann anlalmas halinde,dolgu ve tesviye ilerinde kullanlabilir. imentoya ve betona zararlmaddeleri limitlerin altnda olan ve granilmetrisi yeterli kan tvenanagregalarn adi betonlarn imalatnda ve dolgularda kullanmna izinverilebilir.

Doal ve yapay agregalar standartlarndaki kalitesine, yapnn tasdikli

projesinde gsterilmi olmasna bal olarak, ilgili betonlarda ve duvarlariin hafif rg harlarnda kullanlabilirler.

Genletirilmi perlit agregalar i ve d sva harlarnda gereinde uucukl de katlarak, s yaltm amal sva ve beton harlarnda kullanlabilirler.

Uucu kl, beton standartlarna gre ve projesinde uygun grlmbetonda, perlitli sva harlar ile hazr sva harcnda kullanlabilmektedir.

Silika (silisyum dioksit SiO2) kum ve akl, standardndaki artlara vebelirlenmi filtrasyon granilmetrisine gre ime sularnn artmnda

kullanlabilmektedir.

12.3.6 Uygunluk kriteri

Doal youn ve hafif agregalar ile yapay agregalarn ve balastnuygunluu; ocak seiminde ve inaat mahalline ihzarat yaplmasnda ilgiliTrk ve/veya Avrupa Birlii standartlarna gre deerlendirilecektir.

12.3.7 lgili standartlar

TS 706 EN12620 (Nisan Beton Agregalar


33/58

2003)TS 1114 EN13055-1 (Nisan2004)

Hafif Agregalar - Blm 1: Beton, Har ve erbette Kullanm in

TS 2717 EN

13139 (Mart2005)

Agregalar - Har Yapm in

TS EN 14316-1(Kasm 2006)

Is Yaltm Malzemeleri - Binalar in - Genletirilmi Perlitten (EP)Yerinde Yaplan Is Yaltm - Blm 1: Bal ve Gevek DolguluMalzemelerin Yerletirilme ncesi zellikleri

TS 3787(Kasm 1982)

Beton Agregas-Havada Soutulmu Yksek Frn Crufundan

TS 4834 (Nisan1986)

Beton le lgili Terimler

TS EN 450-1

(Ocak 2006)

Uucu Kl Betonda Kullanm in Blm 1: Tarifler, zellikler ve

Uygunluk KriteriTS EN 450-2(Nisan 2006)

Uucu Kl Betonda Kullanm in Blm 2

TS EN 12904(Mart 2006)

Kum ve akl - me Sularnn Artmnda Kullanlan

TS 7043 EN13450 (Nisan2004)

Demiryolu Balastlar in Agregalar.

Y-13 HAR

13.1 Kapsam

Bu blm; eitli duvarlarn rlmesinde, i ve d yzeylerinsvanmasnda, duvar ve deme kaplamalarnn yaplmasnda kullanlanharlarla ilgili esaslar kapsar.

13.2 Tanm

Har : Kullanlaca yere uygun olarak cins ve zellikleri, snf ve

granilmetrisi belirlenmi agrega ile balayc olarak imento, kire, al ayrayr veya birka birlikte uygun oranlarda, yeteri kadar su ve gerektiindeilave edilen katk maddeleri homojen ekilde kartrlarak, istenilen kvamdaelde edilen bir yap malzemesidir.

imento harc: Har kumu ve balaycs imento olan hartr.

Kire harc: Har kumu ve balaycs snm kire hamuru veya tozuolan hartr.

imento kire karml (takviyeli) har: Har kumu ve balaycs kirehamuru veya tozu ile imento karm olan hartr.
https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=44912https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=44912https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=56130https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=44912https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=44912https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=56130


34/58

Pskrtme harc: yice sulandrlm kire, mermer unu (taunu), imentove gereinde madeni boya karm sulu bir hartr.

Al harc: Al ve suyun karm olan hartr.

Kumlu al harc: nce veya dili har kumu ve balaycs al olan hartr.

Kumlu kire-al harc: Dili veya ince har kumu ve balaycs kire-alolan hartr.

Hafif har: Doal veya yapay hafif ince agrega ve balaycs imento olanhafif rg harcdr.

Perlitli harlar: Genletirilmi perlit agregas ile balayc olarak imento,kire, al ayr ayr veya birka birlikte karml, istenildiinde uucu kl,sellozik veya mineral kkenli lif de ilave edilebilen, s yaltm veya rgiin kullanlabilen eitli harlardr.

Hazr harlar: eitli snflarda har kumlar ile imento ve/veya kire;genletirilmi perlit agregalar ile imento, kire, al balayclarla ayr ayrveya birka birlikte ve istenildiinde uucu kl katlarak; kuru karmlolarak fabrikada imal olunup kullancya sunulan normal veya s yaltmharlardr.

Mozaik kaplama ve suni ta sva harlar: Kaplamann zelliklerine uygunolarak seilmi beyaz veya renkli doal ta pirinci, normal veya beyaz

imento ile suyun, istenmesi halinde madeni boyann kartrlmas suretiyleelde edilen harlardr.


Harlarn; agregalar ve balayclar ile dier katk maddelerinin karmoranlar ilgili standartlarna, birim fiyat tariflerine, iin tasdikli projesine vevarsa zel teknik artnamesine gre belirlenerek, imal veya temin edilmeleriesastr. Agregalarn, balayclarn, katk maddelerinin ve suyunstandartlarnda ve bu artnamede izin verilebilir miktarlar aan kirlilikleri,imalat ve kullanm srasnda kirlenmeleri kabul edilmez ve gerekli nlemlerin

alnmas salanr. imento ve kire harlar, tercihen kartrmamakinasnda en az dakika kartrlarak yaplmaldr. Elle yaplmashalinde, kuru ve ya kartrma er defa yaplmaldr. Buna gre:

13.3.1 imento harc, kullanlaca yere, zellik, snf ve granilmetrisinegre uygun miktarlarda har kumu ile imento nce kuru kartrlarakhomojen hale getirilip, takiben kullanma uygun kvama gelinceye kadar suile slatma ve kartrma yntemiyle imal edilir ve imentolu erbetinakmasna mani olunur. Su yaltm yapmnda ilgili kimyasal madde harcnsuyuna katlp eritilerek harca kartrlacaktr. Har miktar bir saatlik srede

kullanlabilecek miktarda hazrlanr ve hemen kullanlr. Bir saatten fazlabeklemi har kullandrlmaz.


35/58

Erken priz yapan imento kullanlmas halinde har, tekneler iinde azmiktarda yaplp hemen kullanlacaktr.

Harcn kullanm amacna uygun olarak katk maddeleri kullanlmakistenmesi halinde imentoya ve harca zarar verilmemesi arttr.

13.3.2 Kire harc, kullanlaca yere, zellik ve snfna gre, nceuygun miktarda har kumu bir deme veya dzgn bir zemin zerine ortasak halka eklinde yaylp, ortada kalan ak bolua kuma oran belli olanmiktarda kire hamuru veya tozu ve yeterli miktarda su konulup, krek veapa yardmyla kire su kartrlarak sv haline getirilip kum ile homojenekilde kartrlp harman edilmek suretiyle imal edilir. Svlam kirecindalmasna mani olunur. Har en az bir gn dinlendirildikten sonrakullanlr. Harcn bekleme sresince kurumasnn nlenmesi iin tedbir alnr.

13.3.3 imento kire karml (takviyeli) har, uygun kire harcnakullanlaca srada belirli miktarda imento ve su katlp homojen ekildekartrlarak hazrlanr. Bu harlarn, imentoya baml olarak, bir saatliksrede kullanlmas arttr. Daha fazla beklemi har kullandrlmaz.

13.3.4 Pskrtme harc, derin bir kap ierisinde iyice sulandrlm kireile mermer unu (taunu) ve istenmesi halinde boya kartrlarak hazrlanr.Kullanlaca srada uygun miktarda imento kartrlp kvam suylaayarlanarak hemen kullanlr. Grnlerde renk farkllklar olumamas iinhar, bir yzeye yetecek miktarda hazrlanp, bir defada ve ara vermeden,imentoya bal olarak bir saatlik srede kullanlacaktr.

13.3.5 Al harc, alnn sertleme sreci ierisinde kullanlabilecekmiktarlarda ve plastik kaplarda, al ve suyun kartrlmas suretiylehazrlanr. Har, al sva malzemesi olarak kullanlacak ise sertlemesigeciktirilmi allar kullanlmaldr. Kumlu al harc, imalatna gre seilmiince veya dili kuma, plastik kaplarda, sertlemesi geciktirilmi bellimiktarda al ve yeterli suyun katlp kartrlmas suretiyle hazrlanr. Kumlukire-al harc, seilmi kuma nce suda eritilmi kire kartrlr, sonra alve yeterli suyun katlp kartrlmas suretiyle hazrlanr. Alnn sertlemeyebalama sresi iinde harcn kullanlmas arttr.

13.3.6 Doal veya yapay hafif agrega, genletirilmi perlit agregasharlar veya hazr harlar ilgili standartlarna, birim fiyat tariflerine, varsazel teknik artnamelerine, tasdikli projesindeki tercihlere gre imal edilir vekullanlr.

13.3.7 Mozaik kaplama ve suni ta sva harlar, kaplamann cins vezelliine uygun olarak seilmi beyaz veya renkli doal ta pirinci ilenormal veya beyaz imento fiyat tarifine uygun oranlarda ve gereinde lkaplar ile llerek hazrlanp, istenilmesi halinde madeni boya katlp, birmadeni tekne iinde homojen hale gelinceye kadar kuru olarak

kartrlacak, bu karma yeteri miktarda su katlp kartrlarak imaledilecektir.


36/58

Suni ta sva harlarnda, renk farkllklar oluumunu nlemek iin,kullanlacak ta pirinci granilmetrisinin deimemesine ve agrega,imento, boya, su oran ve miktarlarnn dikkatle salanmasna zengsterilecektir. Bir yzeye yetecek harcn bir defada hazrlanmas ve hemenkullanlmas gerekir.

imento harcndaki kullanma srelerine bu harcn kullanmnda da aynenuyulacaktr.

13.3.8 Harlar; kullanm amacna ve yerine, imalatn zelliklerine uygunagrega snf ve granilmetrisine, katk maddelerine gre ayrca; kargir duvarharc, kaba sva harc, ince sva harc, serpme ve arpma sva harc, apharc, tesviye tabakas harc, su yaltm ap veya svas harc, s yaltmbetonu ve svas harc vb. adlarla kullanlmaktadr. Byle olmakla beraber buharlar, agrega cinslerine ve balayclarna gre yukarda tanmlanan veimalatlar ve kullanm sreleri belirlenen harlarla ayn art vezelliklerdedir.

13.3.9 Uygulama kriteri

Harlarn uygunluu; ilgili Trk ve/veya Avrupa Birlii standartlarna gredeerlendirilecektir.

13.3.10 lgi standartlar

TS 3722 (Ocak 1989) Perlitli Sva ve Sva Harlarnn Yapm, Bakm ve Uygulama

KurallarTS 6433 (Ocak 1989) Perlitli Sva ve HarlarTS EN 998-1 (ubat2006)

Kargir Harc-zellikler-Blm 1: Kaba ve nce Sva Harc

TS EN 998-2 (ubat2006)

Kgir Harc - zellikler - Blm 2: Kgir Harc

Y-14 DOAL TA

14.1 Kapsam Bu blm; doal yap talarn ve bunlarn kullanma hazrlanmasnailikin esaslar kapsar.

14.2 Tanm

Doal ta: Doal olarak olumu kayatan kopmu, koparlm para.

Doal yap ta: Doada mevcut pskrk, tortul, bakalam kayalardaalm ta ocaklarndan karlan, homojen, atmosfer etkilerine dayankl,

petrografik ve teknolojik zellikleri bakmndan yap ilerinde kullanlmayaelverili tatr.


37/58

Pskrk ta: Arz kabuu iindeki mamann arz kabuu zerine karkenveya kp soumas sonucu oluan tatr.

pskrk (mamatik) ta: Mamann arz kabuu iinde soumasylaoluan granit, siyenit, gabro, diyorit, peridotit, barit, serpantin, limonit,

manyetit vb. ta ile granitporfir, siyenitporfir, monzonitporfir, pegmetit vb.damar tadr.

D pskrk (volkanik) ta: Mamann arz kabuu zerine karaksoumasyla oluan kuvarsporfir, diyabaz, riyolit, trakit, bazalt, andezit,melafir, obsidiyen, ponza, perlit, tf vb. tadr.

Tortul (sedimanter) ta: Deiik ktlelerin d etkenlerle paralanp,anp, zlp tanarak kelmeleri sonucunda dank veya birbirinebalanm halde oluan kalkerler (kiretalar), kalsit, dolomit, traverten,oniks vb. organik ve kimyasal tortul ta ile bre, puding, konglomera,grovak, kumta (gre), siltta, kilta, marn, tfit vb. fiziksel tortul tadr.

Bakalam (metamorfik) ta; Evvelce olumu her cins kayacn ykseks ve basn etkisiyle bakalamas neticesi oluan mermer, gnays, ist,kuvarsit, serpantinit, kayrak, arduvaz (sleyt) vb. tadr.


Genellikle yap ilerinde kullanlacak talar, homojen, sert, youn,damarsz, atlaksz, hava etkilerine ve dona dayankl, ocak nemini

kaybetmi, darbe etkisiyle dalmayacak, zgl arl 2,55 T/m3

den vebasn dayanm tan cinsine gre standardnda verilen deerden azolmayacak, su emme oran % 1,8i amayacak nitelikte olacaktr. Harcayapmas tam olacak, krldnda yzeyleri sedef gibi veya pul pul gzkentalar kullanlmayacaktr. Yangna maruz kalacak yerlerde kalker talarkullanlamaz.

Yonu ilerinde kullanlacak talar ince taneli ve kolay ilenebilir zellikteolacaktr. Ta temin olunurken, ta evre yaplarda kullanlm vedayankll deneylenmi ve uygun sonu alnm ocaklara ncelik verilir.Toplama talar kargir imalatlarda kullandrlmaz. Ancak krlarak keli biim

verilmi toplama talar tayc olmayan yerlerde kullanlabilir.

Gerektiinde, standartlarna ve varsa zel teknik artnamesine grelaboratuar deneyleri yaptrlacak, uygun sonu alnan talarkullandrlacaktr.

Buna gre ta hazrlama;

14.3.1Moloz ta: Ocaktan kt gibi ve kargir imalata kaldrlpkonulabilecek veya kanca ve vin yardmyla konulaca yere indirilebilecek

arlklarda, gereinde yataklandrlabilmesi iin bir ucu sivri ekile


38/58

dzeltme yaplarak kullanlan talardr. Grnen yzeylerde talarn enkk kenar 0,10 mden, ke alar 60 dereceden az olmayacaktr.

14.3.2 aplanm moloz ta: Kenarlar bir ucu sivri eki, madrga vearpacak kullanlarak doru kenarl olarak dzeltilmi, dikdrtgen veya ok

kenar yzl, dzgn biim verilmi talardr. Yatak ve yan yzleri talarngrnen yzne dik ve en az 0,05 m derinliinde dzgnletirilmi olacak,grnen yzde kenarlardan daha ukur ksmlar bulunmayacak ve kealar 60 dereceden az olmayacaktr. Kabark ksmlar da 0,05 myigemeyecek ekilde istenildii kadar braklacaktr. En kk kenar 0,15mden az olmayacak ve tan duvar iine giren uzunluu dier ikikenarndan byk olacaktr.

Kemerlerde, kemer erisine uygun olacak ekilde kemer talaraplanacaktr.

14.3.3 Kaba yonu ta: Cinsi, oca seilmi ve istenen boyutlardasalanm taslak halindeki talarn, grnen yzeyine dik ve en az 0,15 mderinliinde yatak ve yan yzeyleri mur ve tarak kullanlarak doru kenarverecek ekilde dzgnletirilerek, grnen yzey kenarlarnn ayndzlemde olmas salanarak ve istenildiinde kenarlarda 0,02 m enindeyass kalemle ince tesviyeli bir ereve yaplarak, gnye kontrolludikdrtgen veya ok kenar yzl olarak, dzgn ilenmesiyle elde edilir.

Grnen yzeylerde, kenarlardan ukur ksmlar olmayacak ve tankenarlar arasndaki gbek blmndeki kabarklk 0,03 myi gemeyecek,

ke alar 60 dereceden az olmayacaktr. Dikdrtgen yzeyli talarngrne gre ykseklii 0,20 m, uzunluu 0,30 m, derinlii 0,25 mden azolamaz. ok keli talarda en kk kenar 0,15 m, derinlii 0,25 mden azolmayacaktr. Talarn yatak ve yan yzeylerinde 0,15 m derinlie kadarkesit daralmas kabul edilemez, yzeyin daha gerisinde 0,02 mye kadarkesit daralmas kabul edilebilir.

zel kaba yonu ta:Tasdikli projesine gre grnen yzey lleribelirlenmi, kaba yonu ta esasna gre hazrlanm talardr. Kemer veyakubbe yapmnda kullanlacak zel kaba yonu talarn kemer veya kubbenini erilerinin erilik merkezi dorultusuna gelecek ekilde talarn yatak ve

yan yzeyleri dzgn ilenecektir.

14.3.4 nce yonu ta: Cinsi, oca seilmi ve istenen boyutlardasalanm taslak halindeki talarn, ykseklii belirli olmak zere, nceliklegrnen yzey kenarlarnn ayn dzlemde olmasnn salanmas iinkenarlara gnye kontrollu olarak yass kalemle su ve pe alp, grnenyzeylerin hepsi ile yatak ve yan yzeyleri 0,15 m derinlie kadargnyesinde ve dikdrtgen dzlem tekil edecek, kenarlar dzgn ve keskindorular olacak ekilde yass kalemle, geri kalan ksmlar mur, ince tarakveya istenirse mucarta ile dzgn tesviyeli olarak ilenmesiyle elde edilir.


39/58

Grnen yzeylerde, kenarlarn tekil ettii dzlemden ukur ksmlarolmayacak, ancak, yass kalemle alm su erevesinin iinde kalan gbekksm su ile hemen hemen ayn dzlemde veya 0,02 mye kadar kabarkkalacak ekilde mur veya ince tarakla ilenebilir. Talarn yatak ve yanyzeylerinde 0,15 m derinlie kadar kesit daralmas kabul edilemez, yzeyin

daha gerisinde 0,02 mye kadar kesit daralmas kabul edilebilir. Talarn enkk kenar 0,20 mden az olmayacaktr.

zel ince yonu ta:Tasdikli projesine gre grnen yzey lleribelirlenmi, ince yonu ta esaslarna uyularak hazrlanm talardr. Kemerveya kubbe yapmnda kullanlacak zel ince yonu talarn, kemer veyakubbenin i erilerinin erilik merkezi dorultusuna gelecek ekilde yatak veyan yzeyleri dzgn ilenecektir.

14.3.5 Kesme ta: zellikle estetik ve mimari dncelerle tasdikliproje ve detaylarna uygun olarak cinsi, oca seilmi ve istenen boyutlardasalanm taslak halindeki talar, btn yzeyleri dzgn geometrik ekildeyonulup hazrlanr. Bu talarn grnen yzeylerini evreleyen kenarlargayet dzgn dorulardan meydana getirilecektir. Kesme talarn yatak veyan yzeylerinde herhangi bir kesit daralmas olmayacak, btn grnenyzeyleri etrafnda yass kalemle su yaplacak ve su erevesinin ii yasskalem veya ince tarakla, istenirse mucarta ile dzlem olarak gayet dzgnolarak tesviye edilecektir. Talarn en kk kenar 0,20 m.den azolmayacaktr.

Kesme ta duvar yapmnda, talarn ierden birbirine balantsn

salayacak kenet ve har yuvalar nceden hazrlanm olacak, bu yuvalarkenarlar 0,10 m.den yakn olmamak zere dik olarak tekil edilecektir.Talarn hazrland yerden kullanlaca yerlere tanmasnda vekonmasnda kenar ve kelerinin bozulmamasn salayacak gereklitedbirler alnacaktr.

14.3.6 Kaldrm ta:Yol ve yaya kaldrm kaplamasna uygun sert veanmaya dayankl talar, doru kenarl, yzeyleri dzgn ve genellikledikdrtgen veya ok kenarl olacak ekilde ekile krlarak hazrlanr.Talarn ykseklii 0,15 - 0,25 m arasnda olacaktr.

14.3.7 Parke ta: Standardna, yol ve yaya kaldrm kaplamasnauygun, sert, dona ve anmaya dayankl, granit, bazalt, diyorit, diyabaz,melafir, gabro, grovak ve benzeri talardan zel tesislerde prizmatik, dorukenarl ekilde krlarak hazrlanr. Tasdikli detaynda veya zel teknikartnamesine gre boyutlar, byk parke talarnda 120 300 mm, kkparke talarnda 80 100 mm, mozaik parke talarnda 50 60 mmarasnda seilmi olacak ve talar parlak yzeyli olmayacaktr. Kenarllerinde 10 mmye kadar fark, st yzeylerde grn snflarna gre 5ve 7 mmye kadar girinti ve knt kabul edilir.


40/58

stenirse parke ta, ayn boyutlarda olmak zere katrakta kesilip krlarakveya birbirine dik ynlerde kesilerek hazrlanabilir. Bu talar, katraktakesilen yz ste gelecek ekilde kullanlr.

14.3.8 Bordr ta: Standardna, yol ve yaya kaldrm kaplama

kenarlarnda kullanlmaya uygun, sert, dona ve anmaya dayankltalardan zel tesislerde, zel teknik artnamesine ve detaylarna grekrlp, grnen yzlerinin kaba yonu esasna uygun tesviye edilerek veyakatrakta kesilerek, ilenmek suretiyle hazrlanr. Yol platformu ile yayakaldrm birleim yerinde kullanlan bordr tann, grnen st yzeygenilii 150 mm, ykseklii 300 mm, uzunluu 300 1000 mm arasndaseilmelidir. Trafik yz meyilli istendiinde meyil pay st yzey geniliineeklenerek tan taban genilii belirlenmelidir. Ayn seviyede olankenarlarda bordrn grnen yzeyinin genilii 100 mm olabilir. Katraktakesilmi talarn tercih olunmas halinde bordrlerin st genilii 30 mmazaltlabilir.

Belli yaraplarda dnlen kelerde kullanlacak bordr talar,kullanlaca eriye uygun eriliklerde ve balar erilik merkezi ynndeolacak ekillerde hazrlanr.

14.3.9 Kaplama ta:Yaya kaldrm, d zemin, bina deme ve duvarkaplamasna uygun, sert, dona ve anmaya dayankl, granit, bazalt,diyabaz, gabro, siyenit, serpantin, andezit, trakit, mermer, kireta,traverten, konglomera, dolamit, oniks ve benzeri talardan zel tesislerde100 mmden byk bloklar veya 100 mmden kk plakalar halinde kesilip,

standardna, kullanm yerine, amacna ve detayna uygun ekilde st yzeyive kenarlar ilenerek, gereinde cilalanarak hazrlanr. D zeminlerde tanalma genilii 150 mmden fazla belirlenmek zere, kaplama talarnncinsi ve uygulanacak birim fiyat tarifleri dikkate alnarak, kalnlk, genilik veuzunluu tasdikli proje detaylarnda ve zel teknik artnamesindekullanlaca yere gre belirlenmi, istenen yzey (cilal, cilasz) seilmiolacaktr. Bina d cephe kaplamas iin, tan ilenmesinde gerekli olan,yzeye tespit detaylar proje ve artnamede gsterilecektir.

14.3.10Pere ta: Moloz talar ekile ilenerek kenarlar doru veyaplacak perenin kalnlna uygun boyutlarda hazrlanr. Pere talarnn en

kk kenar 0,15 mden, arl 25 kg.dan az olmayacak, pere kalnlnnimkan verdii en byk paralar seilecektir.

14.3.11 Dalgakran, rhtm, ky koruma, ta dolgu ileri ta: Bumaddenin 3. bendinde belirtilen niteliklere, tasdikli projesinde ve zel teknikartnamesinde belirlenmi byklk ve arlk llerine uygun, ocaktanelde edildii ekliyle kullanma hazr olan talardr.

Uygun ta ocann jeolojik oluumu dikkate alnarak ocak aynas, eldeedilecek ta bloklar vermeye elverili ekilde ve boyda askya alnacaktr.

naatta kullanm srasna uygun arlklardaki ta miktarlar esas alnaraklam delii veya galeri almas, uygun cins ve miktarlarda patlayc madde


41/58

ile doldurulmas ve atlmalar hesap edilerek yaplacaktr. naata tanacaktalarda, ngrlm arlklardan % 20den fazla fark olmayacaktr.ngrlm arlklardaki ta bloklarn ocaktan yeterince salanamamasdurumunda, proje detaylarnda mmkn olabilecek gerekli deiiklikleryaplabilir.

14.3.12 Uygulama kriteri

Doal talarn uygunluu; ilgili Trk ve/veya Avrupa Birlii standartlarnagre deerlendirilecektir.

14.3.13 lgi standartlar

TS EN 1469 (Nisan2006)

Doal Ta Mamulleri - Kaplamada Kullanlan Plkalar -zellikler

TS EN 1467 (Nisan2005)

Doal Talar - Ham Bloklar - zellikler

TS 2809 EN 1342 (Mart2004)

D Zemin Demeleri in Tabi Parke Talar - zelliklerve Deney Metotlar

TS 5694 EN 12670(ubat 2004)

Doal Talar - Terimler ve Tarifler

TS 5695 (Nisan 1988) Yap ve Kaplama Talar-Tabii-SnflandrmaTS EN 1341 (Mart 2004) D Zemin Demeleri in Tabii Kaplama Talar-zellikler

ve Deney MetotlarTS 2809 EN 1342 (Mart2004)

D Zemin Demeleri in Tabii Parke Talar-zellikler

TS EN 1343 (Mart 2004) D Zemin Demeleri in Tabii Bordr Talar-zelliklerve Deney Metotlar

Y-18 TULA, KREMT, BRKET, BETON BLOK VE PLAK, ALI BLOK,BZ

18.1 Kapsam

Bu blm; yap ilerinde kullanlan eitli tulalar, kiremitleri; doal,

doal hafif, yapay hafif agregalarla retilen briketleri, beton blok veasmolen bloklar; gaz ve kpk beton bloklar, kire kumta bloklar, al veall genletirilmi perlit bloklar; beton bordr ve parke talar, d ve ideme beton plaklar, bzleri ve bunlarn hazrlanmasna ilikin esaslarkapsar.

18.2 Tanm

Tula: Minerolojik zellikleri uygun ocaktan alnm kil, killi toprak vebaln ayr ayr veya kartrlp, gereinde kum, tlm tula vekiremit tozu ve benzerleri ile su katlp; harman yerinde yourulup ve imalolunup, gnete kurutulup akta tertiplenen ocakta piirilmek suretiyleveya fabrikada kl ve varsa proses gerei gzenekletirici mineral de
https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=33841https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=33840https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=40953https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=33843https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=33841https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=33840https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=40953https://www.tse.org.tr/turkish/abone/StandardDetay.asp?STDNO=33843


42/58

katlarak, makinalarda kartrlp eitli boyut ve dolu, dey veya yataydelikli biimlerde ekillendirilerek ve kurutulup frnda piirilmek suretiyleimal edilen, duvar ve asmolen deme, kemer, tonoz, kubbe yapmnauygun malzemelerdir.

Kiremit : Minerolojik zellikleri uygun ocaktan alnm kil, killi toprak vebaln ayr ayr veya kartrlp, gereinde silisli inorganik maddeler, kum,tlm tula tozu, kl ve benzerleri ile su katlarak, fabrikadamakinalarla kartrlp homojen bir hamur haline getirilip zel kalplardapres ile eitli boyut ve biimlerde ekillendirilerek ve kurutulup frnlardapiirilerek imal edilen at rt malzemeleridir.

Beton kiremit: Uygun kalite ve miktarlardaki doal agrega, imento vesuyun, gerektiinde mineral dolgu ve katk maddele

Documents

İNŞAAT İŞLERİ GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİaa (1)