Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü

Orman ve Su İşleri BakanlığıOrman Genel Müdürlüğü

HAVZA SEÇİMİ YÖNTEM VE KRİTERLERİ

Mahmut TemizToprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi Başkanı

http://web.ogm.gov.tr/Resimler/Logolar/ogmlogo.zip

http://web.ogm.gov.tr/Resimler/Logolar/cevrelogo.zip

Mahmut Temiz Toprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi Başkanı[email protected]

Havza ?

Hidrolojik olarak; Bir akarsu tarafından parçalanan, kendine has doğal kaynakları bünyesinde barındıran, etrafı dağ ve tepelerle çevrili, suları aynı denize, ırmağa veya göle akan belirli büyüklükte bir arazi parçasına havza denir.

Havzalar ; Althavza ve mikrohavzaları içerir.


Türkiye'deki Havzalar


• Erozyon, • Meralardan bilinçsiz faydalanma,• Zayıf bitki örtüsü • Orman alanlarında tahribat ve aşırı faydalanma • Verimsiz ve dağınık sürü hayvancılığı • Dağınık yerleşim • Nüfus hareketlerinin şehirlere doğru kayması• Hayvansal üretimde verim düşüklüğü • Yetersiz, sığ ve verimsiz tarım toprakları • Yanlış arazi kullanımı, yanlış tarım teknikleri • Yetersiz su kaynakları ve varolan kaynakların verimli kullanılamaması• Kırsal fakirlik • Eğitim ve bilinç eksikliği

Yukarı Havzalardaki Sorunlar


• Hızlı nüfus artışı • Plansız ve düzensiz kentleşme • Su ihtiyaçlarında artış (sanayi ve kullanım suyu) • Su kaynaklarında kirlenme • Su paylaşım sorunlarında artış • Sel ve taşkınların artması • Tarım topraklarının amaç dışı kullanımı • Toprakta tuzlanmanın artması • Tarım ürünlerinde azalma (miktar+kalite) • Böcek ve hastalıklarda artış (bitki+tarım) • Orman yangınlarında artış • Doğal kaynak tahribatında artış (taş, kum ocakları v.b.)

Aşağı Havzalardaki Sorunlar


Yukarı

Aşağı

Havza Planlama Mantığı


Öncelikler:

Havza seçimi kriterlerine,Müdahale için aciliyet durumuna

Projelendirme için seçilecek havza önceliklendirilir.

Öncelik


• Her havza için verilecek puanlara göre yapılır.

– Temel olarak havza seçim kriterlerinin her biri için “1-5 puan” verilir.

–1 = En Düşük puan–5 = En Yüksek puan

Önceliklendirme……


• Doğal kaynak tahribatındaki bozulmanın derecesi ve rehabilite edilip edilememe durumu.

• Topografya

• Gelir Getirici faaliyetlerin yörede yaşayan insanlar üzerindeki etkisinin büyüklüğü,

Havza seçimi Kriterleri


Havza seçimi Kriterleri

• Sel,heyelan,erozyon,çığ gibi doğal afetlerin havzadaki kaynakları ve insanları etkileme derecesi ve sıklığı,

• Biyolojik çeşitlilik,

• Havzada yaşayan insanların entegre projeye yatkınlığı

• Göç

• Tarımsal ve hayvansal kaynaklı kirleticilerin kaynaklarını kirletme oranı


Doğal Kaynaklardaki tahribatın rehabilite edilip edilemeyeceği……….

• Mera ve Orman alanlarındaki bozulmanın derecesi,

• Havzadaki erozyonun şiddeti ve derecesi,

• Tarım alanlarındaki bozulmanın derecesi,

• Su kaynaklarındaki kirlenmenin derecesi,


1 = Düz ve düze yakın

5 = Eğimli arazi yapısı

Topografya


• Gelir seviyesinde yapılabilecek değişiklik miktarı,

• Gelir getirici faaliyetlerin göç üzerindeki etki derecesi,

• Gelir getirici faaliyetlerin olumlu olabilecek etki derecesi,

Gelir Getirici Faaliyetlerin Havzada Yaşayan İnsanlar

Üzerindeki Etkisi


• Sel ve Heyelanların yaşanma sıklığı,

• Baraj ve sulama sistemlerinin erozyon ve sedimantasyondan etkilenme derecesi,

Sel,heyelan,erozyon,çığ gibi doğal afetlerin havzadaki kaynakları ve

insanları etkileme derecesi ve sıklığı,


• Endemik Bitkilerin miktarı,

• Korunan alan sayısı• Korunan alanların

büyüklüğü• Korunması ve

geliştirilmesi gerekli olan tür varlığı ve sayısı

Biyolojik Çeşitlilik


• Havzada daha önce uygulanan proje sayısı,

• Havzada yaşayan insanların bilgi düzeyi,

• Havza köylerinde yaşayan insanların proje talebi derecesi,

Havzada Yaşayan İnsanların Entegre Projeye Yatkınlığı


• Göçe neden olan faktörler

• Göçün yönü • Sürekliliği

Göç


• Hayvansal kaynaklı kirlenme oranı• Tarımsal kaynaklı kirlenme oranı• Kirlenmenin yer altı ve yer üstü su

kaynaklarına olan etkisi

Tarımsal ve hayvansal kaynaklı kirleticilerin kaynaklarını kirletme

oranı


Seçim Kriteri H- 1 H-2 H-3 H-4 H-5 H-6 H-7

1

2

3

4

……………..

Toplam Puan 35 50 12 18 26 38 41

Puanlama Tablosu


Havza Toplam Puan

Öncelik

H-1 35 4

H-2 50 1

H-3 12 7

H-4 18 6

H-5 26 5

H-6 38 3

H-7 41 2

Öncelik Listesi


Uygulama Projesi İçin Kaç Tane Havza Gerekli ?

Proje Büyüklüğü


“Öncelik listesi” kullanılarak çalışılacak havzalara karar

verilebilir.

1 , 2 veya 3 ?

Çalışılacak Havza Sayısı


Çalışılacak havzanın yada havzaların seçimi:

•Kurumların önceliklerine,

•Ayrılan bütçe büyüklüğüne göre çalışılabilecek havza sayısına,

•Yönetilebilirlik,

Önceliklendirme


Çalışma şartlarının uygunluğu Havza büyüklüğüKaynak durumu

Proje amacı

Bütün havzadayada

Havzanın seçilen bölümlerinde çalışmaya karar verilebilir

Havzanın tamamımı yada bir bölümümü ?


TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER

[email protected]

Documents

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü