Informatief gedeelte · 2016. 6. 14. · Noot: de pagina-aanduiding verwijst naar de tekst waaraan de kaart is gerelateerd. De eigenlijke kaarten zijn gebundeld in een kaartenatlas

Informatief gedeelte

Inhoud

1. Inleiding: inhoud en werkwijze van het informatief gedeelte 7

2. Situering 8

2.1. Bedoeling en inhoud van dit hoofdstuk 8

2.2. Positie van de gemeente in de regio 8 2.2.1. Ligging van de gemeente 8 2.2.2. Situering van de gemeente op macroniveau 8

2.3. Enkele ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau 9

2.4. Kengetallen 10

3. Planningscontext 11


3.2. Ruimtelijke plannen en bepalingen met een verordenend karakter 11 3.2.1. Inleiding 11 3.2.2. Verbanden met het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) 11 3.2.3. Verbanden met het Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen (RSPA) 13 3.2.4. Goedgekeurde ruimtelijke structuurplannen van buurgemeenten 16 3.2.5. Ruimtelijke uitvoeringsplannen 17 3.2.6. Gewestplan 19 3.2.7. Algemeen plan van aanleg 22 3.2.8. Bijzondere plannen van aanleg 22 3.2.9. Beschermde monumenten, dorpsgezichten en landschappen 22 3.2.10. Habitatrichtlijngebieden 24 3.2.11. Gemeentelijke verordeningen 24

3.3. Sectorale plannen en andere studies zonder verordenend karakter 25 3.3.1. Inleiding 25 3.3.2. Streekvisie arrondissement Antwerpen door Streekplatform strategisch plan regio Antwerpen, v.z.w. 25 3.3.3. Biologische waarderingskaart 27 3.3.4. Voorstel afbakening en differentiatie van de agrarische gebieden 27 3.3.5. Studie stadsrandbos Antwerpen 28 3.3.6. Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP) 28 3.3.7. Gemeentelijk milieubeleidsplan 30 3.3.8. Watertoets 30 3.3.9. DULO-waterplannen 31 3.3.10. Deelstudies in het kader van het GRS Boechout 32

3.4. Ruimtelijke plannen en projecten in uitvoering of in voorbereiding 32 3.4.1. Gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen van buurgemeenten in voorbereiding 32 3.4.2. BPA’s in opmaak 35 3.4.3. Het voorontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen’ in opmaak 35 3.4.4. Gemeentelijk mobiliteitsplan 36 3.4.5. Gemeentelijke projecten 37

4. Bestaande ruimtelijke structuur 38


GRS Boechout: informatief gedeelte/ mei 2006 - dossier BOE507 2

4.2. Historische ontwikkeling 39 4.2.1. Gegevens omtrent de ontstaansgeschiedenis 39 4.2.2. Ferrariskaart (1771-1778) 40 4.2.3. Kaart van Vandermaelen (1854) 41 4.2.4. Topografische kaart van België, 1937 (militaire stafkaart) 41 4.2.5. Topografische kaart van België, 1987 42

4.3. Bestaande open ruimtestructuur 43 4.3.1. Definities 43 4.3.2. Bestaande ruimtelijk-natuurlijke structuur 44 4.3.3. Bestaande ruimtelijk-agrarische structuur 47 4.3.4. Synthese: de bestaande open ruimte-structuur 50 4.3.5. Knelpunten en bedreigingen 51 4.3.6. Kwaliteiten en potenties 53

4.4. Bestaande nederzettingsstructuur 55 4.4.1. Definities 55 4.4.2. Elementen van de bestaande nederzettingsstructuur 55 4.4.3. Analyse van de bevolkings- en huisvestingssituatie en onbebouwde percelen 58 4.4.4. Confrontatie met bestemmingsplannen 59 4.4.5. Prognoses i.v.m. de nederzettingsstructuur 62 4.4.6. Knelpunten en bedreigingen 64 4.4.7. Kwaliteiten en potenties 65

4.5. Bestaande ruimtelijk-economische structuur 66 4.5.1. Definities 66 4.5.2. Elementen van de bestaande ruimtelijk-economische structuur 66 4.5.3. Prognoses i.v.m. de ruimtelijk- economische structuur 69 4.5.4. Knelpunten en bedreigingen 70 4.5.5. Kwaliteiten en potenties 71

4.6. Bestaande toeristisch-recreatieve structuur 71 4.6.1. Definities 71 4.6.2. Elementen van de toeristisch-recreatieve structuur 71 4.6.3. Knelpunten en bedreigingen 74 4.6.4. Kwaliteiten en potenties 75

4.7. Bestaande lijninfrastructuur en mobiliteit 76 4.7.1. Definities 76 4.7.2. Elementen van de bestaande lijninfrastructuur en mobiliteit 76 4.7.3. Knelpunten en bedreigingen 80 4.7.4. Kwaliteiten en potenties 81

4.8. Het bestaande landschap 82 4.8.1. Definities 82 4.8.2. Kenmerken en elementen van het bestaande landschap 82 4.8.3. Knelpunten en bedreigingen 87 4.8.4. Kwaliteiten en potenties 88

5. Interpretatie van de bestaande ruimtelijke structuur: deelruimten en deelgebieden 90

5.1. De gemeente Boechout ingedeeld in drie deelruimten met verdere opdeling in deelgebieden 90

5.2. De deelruimte van Vremde en haar landelijke omgeving 91 5.2.1. Profiel 91 5.2.2. Knelpunten en bedreigingen 96 5.2.3. Kwaliteiten en potenties 97

5.3. De deelruimte van het verstedelijkte gebied van Boechout en uitlopers 98


5.3.1. Profiel 98 5.3.2. Knelpunten en bedreigingen 105 5.3.3. Kwaliteiten en potenties 108

5.4. De deelruimte van Boshoek en omgeving 110 5.4.1. Profiel 110 5.4.2. Knelpunten en bedreigingen 111 5.4.3. Kwaliteiten en potenties 112

6. Synthese van de bestaande ruimtelijke structuur 113

6.1. Synthese van de bestaande ruimtelijke structuur: grondgebruik, knelpunten en kwaliteiten 113

6.2. Synthese van de bestaande ruimtelijke hoofdstructuur 113

6.3. Verschilpunten met de bestaande ruimtelijke bestemmingen 114 Lijst van tabellen tabel 1: kengetallen 10 tabel 2: overzicht doel- en taakstellingen RSV 12 tabel 3: beschermde monumenten, dorpsgezichten en landschappen 22 tabel 4: voorstel afbakening en differentiatie van de agrarische gebieden 27 tabel 5: projecten in voorbereiding of in uitvoering 37 tabel 6: agrarisch gebied op het gewestplan 48 tabel 7: landbouwgebruik op agrarische gronden 49 tabel 8: agrarische gebieden niet meer door landbouw gebruikt 49 tabel 9: Overzicht typeringscategorieën zonevreemde woningen 61 tabel 10: Bevolkings- en gezinsprognose tot op 31.12.2007. 62 tabel 11: Verschil aanbod - behoefte aantal woningen tot op 31.12.2007. 63 tabel 12: voorzieningen per dorpskern 68 tabel 13: bouwvergunningen voor niet-huisvesting uitgereikt van 1992 t/m 2001 69 tabel 14: sportinfrastructuur 72 tabel 15: jeugdverenigingen en hun lokalen/ terreinen 72 tabel 16: speelpleinen 73 tabel 17: relicten van de traditionele landschappen 83 Lijst van kaarten Noot: de pagina-aanduiding verwijst naar de tekst waaraan de kaart is gerelateerd. De eigenlijke kaarten

zijn gebundeld in een kaartenatlas. kaart 1: ligging van de gemeente 8 kaart 2: situering van de gemeente op macroniveau 8 kaart 3: ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau: groengebieden 9 kaart 4: ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau: bewoonde gebieden 9 kaart 5: ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau: agrarische gebieden en KMO-zones 9 kaart 6: ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau: infrastructuur 9 kaart 7: RSPA: natuuraandachtsgebieden en natuurverbindingen van bovenlokaal belang 13 kaart 8: RSPA: selectie van secundaire wegen 13 kaart 9: RSPA: openbaar vervoer van provinciaal niveau 13 kaart 10: VEN 1° fase en Habitatrichtlijngebieden 17 kaart 11: gewestplan 19 kaart 12: situering BPA’s 22 kaart 13: beschermde monumenten en landschappen 22 kaart 14: biologische waarderingskaart 27 kaart 15: voorstel afbakening en differentiatie van de agrarische gebieden 27 kaart 16: waterlopen en watertoets 30 kaart 17: knelpunten vermeld in het mobiliteitsplan 36 kaart 18: historische evolutie: Ferrariskaart 1771-1778 40


kaart 19: historische evolutie: Vandermaelenkaart 1854 41 kaart 20: historische evolutie: topografische kaart van België 1937 41 kaart 21: historische evolutie: topografische kaart van België 1987 42 kaart 22: reliëf 44 kaart 23: vereenvoudigde bodemkaart 45 kaart 24: elementen van de bestaande natuurlijke structuur 45 kaart 25: bestaande ruimtelijk-agrarische structuur: bedrijfszetels 47 kaart 26: bestaande ruimtelijk-agrarische structuur: serres, gebouwen en teelten 47 kaart 27: bestaande ruimtelijk-agrarische structuur: deelgebieden 47 kaart 28: bestaande open ruimte-structuur 50 kaart 29: bestaande nederzettingsstructuur en clusters van onbebouwde percelen 55 kaart 30: inventarisatie zonevreemde woningen 59 kaart 31: typologie zonevreemde woningen 59 kaart 32: KMO-terreinen en bedrijven 66 kaart 33: inventarisatie zonevreemde bedrijven 66 kaart 34: kleinhandel en diensten 66 kaart 35: sport, recreatie, jeugdlokalen, wandel- en fietsroutes 71 kaart 36: bestaande wegen fietsinfrastructuur met wegcategorisering 76 kaart 37: bestaand openbaar vervoer 76 kaart 38: relicten van de traditionele landschappen 83 kaart 39: structuurbepalende landschapskenmerken 84 kaart 40: Vremde en haar landelijke omgeving 91 kaart 41: knelpunten en bedreigingen, kwaliteiten en potenties van Vremde en omgeving 96 kaart 42: het verstedelijkte gebied van Boechout en uitlopers 98 kaart 43: knelpunten, bedreigingen, kwaliteiten en potenties van Boechout en uitlopers 105 kaart 44: Boshoek en omgeving 110 kaart 45: knelpunten en bedreigingen, kwaliteiten en potenties van Boshoek en omgeving 111 kaart 46: synthese van de bestaande ruimtelijke structuur: grondgebruik 113 kaart 47: synthese van de knelpunten en bedreigingen 113 kaart 48: synthese van de kwaliteiten en potenties 113 kaart 49: synthese van de bestaande ruimtelijke hoofdstructuur 113 kaart 50: verschilpunten bestaande ruimtelijke structuur met bestemmingen 114 Figurenlijst figuur 1: planconcept van het PRUP Capenberg ....................................................................................... 17 figuur 2: Verspreide verkavelingen met hun bebouwing in de open ruimte ten oosten van Vremde......... 51 figuur 3: geslaagd maar zonevreemd speelpleintje in Boshoek................................................................. 76 figuur 4: het park bij het gemeentehuis; deze parken zijn zeer typisch voor Boechout. ............................ 84 figuur 5: de dreef Holleweg bij het kasteel van Boechout .......................................................................... 85 figuur 6: de Sint-Janskerk in Vremde is een baken in het landschap ........................................................ 85 figuur 7: open ruimte corridor bij Vremdesesteenweg................................................................................ 86 figuur 8: beïnvloeding van het landschap door serres ............................................................................... 87 figuur 9: hoogspanningsmasten bij Terbankstraat ..................................................................................... 88 figuur 10: Historische hoeve langsheen de Mussenhoevelaan.................................................................. 88 figuur 11: open ruimte corridor bij Lispersteenweg .................................................................................... 89 figuur 12: vergezicht op de grens met Borsbeek naar Antwerpen, met links het waterzuiveringsstation van

Mortsel ............................................................................................................................................... 92 figuur 13: enkele prachtige historische hoeves verwijzen naar het oude agrarische karakter van het

landschap, maar raken deels ingesloten door gebouwen en serrecomplexen. ................................ 92 figuur 14: de Witte Wijk ten noorden van Vremde...................................................................................... 93 figuur 15: de Weverstraat vormt de noordelijke toegang naar de Dorpsplaats van Vremde. ................... 94 figuur 16: hoeve in het open landbouwgebied ten noorden van de Lispersteenweg................................. 95 figuur 17: Het ongeschonden landbouwgebied ten zuiden van Vremde.................................................... 95 figuur 18: ongebreidelde serrebouw tot tegen het talud van de Molenbeek .............................................. 96 figuur 19: weideverkaveling ten oosten van Vremde-dorp ......................................................................... 96 figuur 20: ruimte tussen de lintbebouwingen van Broechemsesteenweg en Berthoutstraat , juist ten

zuidoosten van het dorpscentrum...................................................................................................... 97 figuur 21: gebied bij Capenberg waarin ,door de toekomstige aanleg van de keerlus van de tram een

bijkomende potentie voor openbaar-vervoersgebonden activiteiten wordt gecreëerd...................... 98 figuur 22: het hernieuwde Onze-Lieve-Vrouwplein .................................................................................. 100


figuur 23: De Heuvelstraat met winkels vormt een handelscentrum........................................................ 100 figuur 24: de stenen molen van Boechout, in restauratie......................................................................... 101 figuur 25: deel van de Vogeltjeswijk ......................................................................................................... 102 figuur 26:aangename woonwijk in De Lochtlaan...................................................................................... 103 figuur 27: Nieuwe KMO (keukencentrum Verlo) langsheen de Provinciesteenweg; verdere aangroei van

de lintbebouwing langs de N10........................................................................................................ 103 figuur 28: Lispersteenweg met splitsing naar Eggerseelstraat................................................................. 104 figuur 29: wijkje in de Konijnenbergstraat................................................................................................. 104 figuur 30: Frans Segersstraat en station .................................................................................................. 106 figuur 31: Het Van Hoofplein vanaf de bibliotheek, met gele frituur......................................................... 107 figuur 32: een typisch klein kasteeltje met park in de Heuvelstraat ......................................................... 108 figuur 33: dreef naar het kasteel van Boechout ....................................................................................... 110 figuur 34: één van de uitlopers van het Bos van Moretus. ....................................................................... 111 figuur 35: wijkje in Boshoek...................................................................................................................... 111 figuur 36: dreef van het kasteelpark naar De Melkkuip............................................................................ 112


1. Inleiding: inhoud en werkwijze van het informatief gedeelte

Dit boekdeel bevat de tekst van het informatief gedeelte van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van de gemeente Boechout. Het moet samen gelezen worden met de kaartenatlas, die afzonderlijk gebundeld is. Het is de bedoeling dat in dit informatief gedeelte de bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente wordt geschetst, met inbegrip van de bestaande bepalingen en relevante studies, op basis van bestaande documenten en eigen onderzoek. Hiertoe wordt in dit informatief gedeelte vooreerst een overzicht gegeven van de context inzake ruimtelijke ordening: bestaande plannen en bepalingen met een verordend karakter, voorhanden zijnde relevante gegevens die in diverse studies en documenten zijn te vinden en de bestaande ruimtelijke structuur. Het bestaande wetgevend kader wordt weergegeven in bijlage. Het ordenen en overzichtelijk weergeven van deze gegevens binnen een éénduidig kader en de interpretatie van verschillende kaarten en luchtfoto’s is een belangrijk onderdeel geweest binnen het onderzoek. Vooreerst wordt in hoofdstuk 2 de gemeente gesitueerd. Achtereenvolgens wordt de ligging van de gemeente in een ruimere omgeving besproken, wordt de ruimtelijke structuur op macroniveau weergegeven, worden beknopt de belangrijkste ruimtelijke structuren binnen de gemeente beschreven en worden enkele kengetallen gegeven. In hoofdstuk 3 komt de planningscontext aan de orde: verschillende beleidsplannen die van invloed zijn op het gemeentelijk ruimtelijk beleid. Dit zijn zowel de hogere beleidsplannen, zoals het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en het Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen, als de lagere beleidsplannen, zoals het mobiliteitsplan, het GNOP1, het milieubeleidsplan en plannen van aangrenzende gemeenten. In hoofdstuk 4 wordt de bestaande ruimtelijke structuur geanalyseerd. Eerst wordt een overzicht van de historische ontwikkelingen van de gemeente geschetst. Vervolgens wordt, aan de hand van zeven deelstructuren (ruimtelijk- natuurlijke structuur, nederzettingsstructuur, ruimtelijk-economische structuur, agrarische structuur, toeristisch-recreatieve structuur, lijninfrastructuren en mobiliteit en het landschap), de huidige ruimtelijke structuur van de gemeente besproken. Deze analyse wordt voor de verschillende deelstructuren afgesloten met een onderzoek naar de knelpunten, bedreigingen, kwaliteiten en potenties en, voor de meest stuwende deelstructuren (nederzettingsstructuur, ruimtelijke economische structuur en agrarische structuur), vervolledigd met prognoses. In hoofdstuk 5 wordt de bestaande ruimte benaderd via een gebiedsgerichte analyse, namelijk via een onderverdeling van de gemeente in deelruimten, die gemotiveerd is op basis van de kennis uit vorige hoofdstukken. Ook hier wordt elke analyse van de deelruimten afgesloten met de lokale knelpunten, bedreigingen, kwaliteiten en potenties per deelruimte. In hoofdstuk 6 wordt tenslotte een synthese weergegeven van de bestaande vastgestelde ruimtelijke structuur, inclusief bijkomende knelpunten en potenties die vanuit deze synthese komen “bovendrijven”.

1 GNOP = gemeentelijk natuurontwikkelingsplan


2. Situering 2.1. Bedoeling en inhoud van dit hoofdstuk Dit hoofdstuk is bedoeld als eerste kennismaking met de gemeente Boechout. Achtereen volgens komen aan bod: de geografische situering, de ruimtelijke en planologische gevolgen van die geografische ligging en een aantal kenmerken van de gemeente, al dan niet in cijfervorm.

2.2. Positie van de gemeente in de regio

2.2.1. Ligging van de gemeente kaart 1: ligging van de gemeente

Boechout is gelegen in het zuidoosten van de Antwerpse agglomeratie en behoort aldus tot de provincie Antwerpen, het arrondissement Antwerpen en het kanton Kontich. De gemeente situeert zich ten oosten van de as Antwerpen –Brussel, tussen grootstad Antwerpen en de kleine stad Lier in een gebied met sterke verstedelijkingsdruk. In het noorden grenst de gemeente aan Borsbeek, Wommelgem en Ranst, in het zuidoosten aan Lier, in het zuidwesten aan Lint en in het westen aan Hove en Mortsel. De gemeente Boechout bestaat uit 2 deelgemeenten: Boechout en Vremde. Boechout ligt aan de N10, de gewestweg die Antwerpen met Lier verbindt en aan de spoorweg Antwerpen - Lier, terwijl Vremde, enigszins meer geïsoleerd, in het noorden van de gemeente ligt. Boechout is gemakkelijk bereikbaar langs weg en spoor. Het grondgebied van Boechout wordt doorsneden door belangrijke infrastructuur met name de Provinciesteenweg tussen Antwerpen - Mortsel - Lier en de spoorweg Antwerpen - Lier.

2.2.2. Situering van de gemeente op macroniveau kaart 2: situering van de gemeente op macroniveau

De gemeente Boechout maakt deel uit van de Antwerpse gordel, een krans van gemeenten aan de buitenrand van de Antwerpse agglomeratie. De dorpskern Boechout sluit aan bij Mortsel en maakt aldus deel uit van het verstedelijkte Antwerpse woongebied. De noordelijke helft van de gemeente is daarentegen een deel van de groene vinger die vanaf Ranst over Vremde en het zuiden van Borsbeek tot en met het vliegveld van Deurne de stad Antwerpen raakt. De zuidkant van de gemeente, ten zuiden van de dorpskernen Boechout en Vremde, maakt dan weer deel uit van de open ruimte die de Antwerpse agglomeratie buffert met de stad Lier. Twee infrastructuren doorsnijden de gemeente van noordwest naar zuidoost: de N10 en de spoorweg Antwerpen – Lier. De gemeente kent een opmerkelijk contrast tussen het bebouwd gebied en de open ruimte: enerzijds de dorpskern van Boechout, met een aaneengesloten bebouwd gebied, dat ten oosten van de N10 uitloopt in een aantal duidelijke wijken, anderzijds Vremde dat veel landelijker is.


2.3. Enkele ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau Groengebieden

kaart 3: ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau: groengebieden

De open ruimte van het noorden van de gemeente, ten noorden van de Molenbeek, vormt de oostelijke aanzet tot een zogenaamde groene vinger die verder doorloopt over het zuiden van Borsbeek tot aan het vliegveld van Deurne. Ten zuiden van Vremde ligt de vallei van de Molenbeek die verder loopt naar het oosten op het grondgebied van Ranst. Ten zuiden van de Molenbeek sluit de open ruimte aan bij deze van de noordwestrand van Lier. In het zuiden van de gemeente liggen nog uitgestrekte groengebieden, zoals: het kasteelpark van het Hof van Moretus dat overloopt in het bos van Moretus, Boshoek en de beekvallei van de Lauwerijkbeek met verschillende kleinere valleibosjes. Op de grens van Boechout met Hove ligt de beekvallei van de Koude Beek; hier zijn echter geen valleibossen van betekenis. Woongebieden

kaart 4: ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau: bewoonde gebieden

De bebouwing is nog grotendeels geconcentreerd in en rond de oude dorpskernen van Boechout en Vremde. In het aaneengesloten deel van het dorp Boechout komen opvallend veel kasteel-achtige residenties voor met parken uit het einde van de 19e eeuw. De dorpskern van Vremde is daarentegen erg landelijk. Tijdens de laatste decennia ontstonden nieuwe wijken ten oosten van de N10. Vooral tussen Boechout en Vremde (Vremdesesteenweg), langsheen de N10 en langsheen de Lispersteenweg rijgt de bewoning zich onder de vorm van lintbebouwing verder aan elkaar. Een oude aanzet van lintbebouwing is te merken langs de Boshoek. Agrarische gebieden en KMO-zones

kaart 5: ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau: agrarische gebieden en KMO-zones

Agrarische gebieden Het agrarisch gebied (in het noordelijke, oostelijke en zuidoostelijke gedeelte van de gemeente) neemt een behoorlijk deel van de oppervlakte van de gemeente Boechout in beslag. In het noordelijke gedeelte van de gemeente en dan vooral rond Vremde en tegen de grens met Borsbeek zijn vele glastuinbouwbedrijven. Zij maken deel uit van van het glastuinbouwbied van Ranst – Vremde – Wommelgem – Borsbeek. Industrie- en KMO-zones De gemeente beschikt over een KMO-terrein gelegen tussen de Provinciesteenweg N10 en de spoorweg Antwerpen – Lier, ten noorden van de dorpskern van Boechout en bereikbaar via de Binnensteenweg. Daarnaast komen nog enkele industriële bedrijven (Vandeputte, BMT, plasticverwerking) en verschillende KMO’s en grote kleinhandelszaken voor, verspreid over de gemeente. Infrastructuur

kaart 6: ruimtelijke kenmerken op gemeentelijk niveau: infrastructuur

Doorheen de gemeente lopen twee belangrijke infrastructuren: de Provinciesteenweg N10 (in het RSPA2 geselecteerd als secundaire weg type III) en de spoorweg Antwerpen - Lier. Deze infrastructuren veroorzaken een zekere barrièrewerking, zodat de gemeente in drie verschillende zones wordt opgespiltst: een zone ten noorden van

2 RSPA = Ruimtelijk Structuurplan van de Provincie Antwerpen


de N10, een zone tussen de N10 en de spoorweg en een zone ten zuiden van de spoorweg. Verder zijn er nog een aantal gemeentewegen van belang als lokale verbindingsweg (lokale wg type I), nl. de Borsbeeksesteenweg, de Vremdesesteenweg, Wommelgemsesteenweg, Broechemsesteenweg, Ranstsesteenweg, Lispersteenweg en Hovesteenweg. Tenslotte zijn er nog enkele gemeentewegen van belang als wijken/of buurtontsluitingsweg (lokale weg type II) tussen de kernen en woonstraten.

2.4. Kengetallen tabel 1: kengetallen

oppervlakte 2066 ha 100 % Boechout 1392 ha 67,38 % Vremde 674 ha 32,62 %

inwoners (31.12.2001) 11889 100 % Boechout 9507 80 % Vremde 2382 20 %

bevolkingsdichtheid (31.12.2001) 575 inw/km² Boechout 693 inw/km² Vremde 353 inw/km²

bevolkingssamenstelling (31.12.2001) 0-19 jaar 3013 25,3 % 20-39 jaar 3019 25,4 % 40-59 jaar 3439 28,9 % 60-79 jaar en ouder 1959 16,5 % 80 jaar en ouder 459 3,9 %

aantal gezinnen (31.12.2001) 4687 100% zonder kinderen 2625 56,0% met 1 kind 818 17,5% met 2 kinderen 801 17,1% met 3 kinderen 345 7,4% met 4 kinderen of meer 98 2,1% gemiddelde gezinsgrootte 2,54

aantal woningen (31.12.2001) 4419 100 % ééngezinswoningen 3354 75,9%

In open bebouwing 1299 29,4% In halfopen bebouwing 1180 26,7% In gesloten bebouwing 875 19,8%

appartementen 959 21,7% tewerkstelling

tewerkstelling (arbeiders en bedienden samen) 2000 2684 72,0 %

zelfstandigen en helpers 2000 1045 28,0 % aandeel werkzoekenden 2000

238 4,5 %

aandeel werkzoekenden 2001 253 4,7 % landgebruik (o.b.v. bestemmingen, 1996) 2066 ha 100%

agrarisch gebied 1471 ha 71,2% groengebied 158 ha 7,7 % woongebied 373ha 18 % industriegebied en KMO-zone 11 ha 0,5 % recreatiegebied 21 ha 1 %

bronnen: NIS, VDAB, GOM, Milieubeleidsplan


3. Planningscontext 3.1. Bedoeling en inhoud van dit hoofdstuk In dit hoofdstuk wordt de planningscontext, waarin de structuurplanning tot stand komt, besproken. Eerst komen de ruimtelijke plannen en bepalingen met een verordenend karakter aan bod. Hierna volgen sectorale ruimtelijke beleidsplannen en studies. Dit zijn bestaande plannen en studies met een richtinggevend karakter, maar vanuit één sector bekeken. Tenslotte worden relevante plannen en projecten met ruimtelijke impact, in uitvoering of in voorbereiding besproken.

3.2. Ruimtelijke plannen en bepalingen met een verordenend karakter

3.2.1. Inleiding In deze paragraaf komen de ruimtelijke plannen en bepalingen met een verordenend karakter aan bod, d.w.z.: deze plannen en bepalingen hebben wettelijke kracht. Hierbij wordt een volgorde van “hoog naar laag” gevolgd: van gewestelijk niveau tot gemeentelijk niveau. Achtereenvolgens komen aan bod: relevante elementen van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV), van het Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen (RSPA), eventueel goedgekeurde ruimtelijke structuurplannen van buurgemeenten, het gewestplan (dat nog altijd de bestemming van de gronden juridisch vastlegt) en gewestplanwijzigingen, gemeentelijke plannen van aanleg en verordeningen en bindende sectorale ruimtelijke plannen en verordeningen, zoals beschermde monumenten en landschappen en ecologisch beschermde gebieden.

3.2.2. Verbanden met het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) Belang voor de opmaak van het GRS Van het RSV is het richtinggevend gedeelte “De gewenste ruimtelijke structuur voor Vlaanderen” goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 23 september 1997 en zijn de bindende bepalingen door het Vlaamse Parlement goedgekeurd op 19 november 1997. Het RSV heeft aldus een verordend karakter en wettelijke kracht en vormt het referentie- en sturingskader voor de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van Vlaanderen. Tabelmatig overzicht van relevante gegevens voor Boechout In bijgaande tabel wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste krachtlijnen en doelstellingen, alsook de uitwerking ervan aan de hand van selecties en gebiedsaanduidingen wordt eveneens weergegeven voor zover ze relevant zijn voor Boechout. Het RSV bevat ook concrete taakstellingen naar de gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen en een aantal specifieke aandachtspunten. Voor wie meer wil weten Een uitgebreidere toelichting van het RSV is te vinden in bijlage 2.


Overzicht belangrijkste doel- en taakstellingen vermeld in het RSV, relevant voor het grondgebied en/of voor het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRS) van Boechout

tabel 2: overzicht doel- en taakstellingen RSV

Basisdoelstelling RSV, relevant voor Boechout

Uitwerking ervan voor grondgebied van Boechout, vermeld in RSV

Belangrijkste taakstelling vanuit het RSV voor het GRS

Aandachtspunten vanuit het RSV voor het GRS

“Vlaanderen open en stedelijk”: Vlaanderen bestaat uit buitengebied en stedelijke gebieden

Delen van de gemeente Boechout zullen worden geselecteerd als behorend tot het grootstedelijk gebied Antwerpen; de overige delen behoren tot het buitengebied. De doelstellingen van het RSV voor het stedelijk gebied en voor het buitengebied zijn verschillend en moeten worden toegepast op de delen van Boechout die resp. voor het stedelijk gebied of voor het buitengebied worden geselecteerd.

Stedelijk gebied: - stimuleren en concentreren van

activiteiten - nieuwe woningtypes + kwalitatieve

woonomgevingen - andere vormen van stedelijke mobiliteit

en locatiebeleid verzekeren verkeersleefbaarheid en bereikbaarheid.

Buitengebied: vrijwaren van het buitengebied voor de essentiële functies: natuur, landbouw, bos en wonen en werken

De afbakening van de stedelijke gebieden is geen gemeentelijke taak: het Vlaams Gewest bakent het grootstedelijk gebied Antwerpen af, terwijl de provincie het kleinstedelijk gebied Lier afbakent. Ruimtelijk beleid in het GRS zal terdege rekening houden met de opdeling “stedelijk gebied / buitengebied”.

Behouden en waar mogelijk versterken van de open ruimte

Het Vlaams Gewest zal de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur afbakenen.

In GRS: ruimtelijke randvoorwaarden aangeven die de natuurlijke en agrarische structuur en het landschap stellen t.a.v. ontwikkelingsmogelijkheden.

Ruimtelijk beleid in het GRS o.b.v. het fysisch systeem, waarbij de ontwikkelingsperspectieven voor het landschap worden aangegeven.

Bundelen van wonen en werken in het grootstedelijk gebied en in de kernen van het buitengebied

Streefdoel voor verdeling bijkomende woningen is 65% in stedelijk gebied en 35% in kernen van het buitengebied. De provincie selecteert hoofddorpen en woonkernen in het buitengebied i.v.m. behoefteverdeling aan bijkomende woningen.

Schematisch aanduiden hoe en waar de bundeling van wonen en werken in de kernen worden voorzien. De lokalisatie aangeven van nieuw te bouwen woningen met fasering en na te streven minimale en maximale dichtheden.

Streven naar multifunctionele ontwikkeling in de dorpskernen, met minimum woningdichtheid in het stedelijk gebied van 25 woningen /ha en in de kernen van het buitengebied: 15 won/ha. Geen verdere aangroei van de linten en verspreide bebouwing.

Concentreren van economische activiteiten

Vlaams Gewest bakent de regionale bedrijventerreinen af, mogelijks in het gedeelte van Boechout dat tot stedelijk gebied behoort.

Lokalisatie aangeven van lokale bedrijventerreinen, aansluitend bij de hoofddorpen en afgestemd op lokale behoefte.

Naast lokale bedrijventerrein: gemeenschap- en nutsvoorzieningen dienen geconcentreerd te worden in de kernen.

Optimaliseren van de bestaande verkeers- en vervoersinfrastructuur

Functionele categorisering van het wegennet: provincie selecteert secundaire wegen

Lokale wegen worden geselecteerd in het GRS


3.2.3. Verbanden met het Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen (RSPA)

kaart 7: RSPA: natuuraandachtsgebieden en natuurverbindingen van bovenlokaal belang

kaart 8: RSPA: selectie van secundaire wegen

kaart 9: RSPA: openbaar vervoer van provinciaal niveau

Belang van het RSPA voor het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Het RSPA werd op 25.01.2001 door de provincieraad en op 10 juli 2001 bij ministerieel besluit definitief goedgekeurd. Het bevat, zoals het RSV, een informatief, richtinggevend en bindend gedeelte. Deze delen zijn uitgewerkt zowel naar deelstructuren als naar deelruimten. Het RSPA is van groot belang voor de opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan, omdat het: - de bovenlokale ruimtelijke structuren en bovenlokale maatregelen aangeeft

waarbinnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan dient te worden opgesteld. Het is dus niet alleen bindend voor provinciale maatregelen, maar ook richtinggevend voor het onderliggende gemeentelijk niveau.

- voor vele facetten van het gemeentelijk ruimtelijk beleid (en dus ook voor opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan) het kader, taken maar ook beperkingen aangeeft (richtinggevend voor het gemeentelijk niveau).

Tabelmatig overzicht van relevante gegevens voor Boechout In de hiernavolgende tabel wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste krachtlijnen en doelstellingen voor zover ze relevant zijn voor Boechout. De uitwerking ervan, concrete taakstellingen naar de gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen en een aantal specifieke aandachtspunten voor Boechout worden eveneens weergegeven. Voor wie meer wil weten Een uitgebreidere toelichting van het RSPA is te vinden in bijlage 3.



Overzicht belangrijkste doel- en taakstellingen vermeld in het RSPA relevant voor het grondgebied en/of voor het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRS) van Boechout Basisdoelstelling RSPA, relevant voor Boechout

Uitwerking ervan voor het grondgebied van Boechout, vermeld in RSPA

Taakstelling vanuit het RSPA voor de provincie

Taakstelling vanuit het RSPA voor het GRS

opnieuw aansluiten bij de natuurlijke structuur

- versterken van open ruimte-functies zoals natuur, landbouw, recreatie en landschap

- het beschermen van de groene vinger over Vremde tot Deurne-zuid (vliegveld)

- voor kwetsbare gebieden: beheersplannen en beheersvoorschriften opmaken en onderling verbinden door natuurverbindingsgebieden (VEN door Vlaams Gewest, natuurverbindingsgebieden door provincie)

- het inbrengen van integraal waterbeheer bij de uitwerking van de ruimtelijk-natuurlijke structuur

Bos van Moretus is natuuraandachts-gebied. Natuurverbindingen tussen: - Bos van Moretus en de vallei van

de Kleine Nete - Kesselse Heide, langs de Molenbeek en de Beggelbeek

- Bos van Moretus en Bosbeek naar vallei Kleine Nete

In RUP’s bakent de provincie deze natuurverbindingsgebieden af, nadat het Vlaams Gewest de nat. structuur op Vlaams niveau heeft afgebakend.

Geen specifieke taakstelling van RSPA naar GRS3.

- omgaan met fragmentatie en verstedelijking;

Ontwikkelingsperspectieven: - volgens principe gedeconcentreerde

bundeling: tegengaan van uitbreiding van lintbebouwing en van functieverdichting, gebiedsspecfieke herstructurering van lintlandschappen, vrijwaren verbindingswegen, toepassen kameleonprincipe

- niet toegeven aan uitbreiding van het Mechels rasterlandschap in deze richting

- de gewenste nederzettingsstructuur richt zich naar andere deelstructuren, in ’t bijzonder de natuurlijke structuur en het fysisch systeem

- de historische nederzettingsvormen betrekken in te vernieuwen nederzettingsstructuur.

- De beoordeling van de woningprogrammatie gebeurt: - voor het buitengebied: door de

provincie op basis van een door de gemeenteraad definitief vastgesteld GRS;

- voor het gedeelte dat valt in stedelijk gebied: binnen de taakstelling van het grootstedelijk afbakeningsproces, opgesteld door het Vlaamse gewest;

- op basis van de provinciale omzendbrief voor opmaak van de woningprogrammatie als onderdeel van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan

- GRS richt zich naar ontwikkelingsperspectieven, inrichtingsprincipes en instrumenten van RSPA.

- Opstellen woningprogrammatie o.b.v. een vergelijking van aanbod en behoefte. Bijkomende woningen in het buitengebied staan in functie van de opvang van de natuurlijke aangroei. Ontwikkelingen boven de natuurlijke aangroei worden niet aangemoedigd; toch kan een beperkt aantal bijkomende woningen gemotiveerd worden in het GRS, bijvoorbeeld als kleine woonprojecten als afwerking van een kern of voor specifieke doelgroepen.

3 Wel wordt in Omzendbrief RO 97/02 over het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan voorzien dat de structuurbepalende elementen die de natuurlijke structuur bepalen (o.a. beekvalleien, natuur in de bebouwde omgeving…) op gemeentelijk niveau in het GRS worden behandeld tijdens de verschillende fasen (o.a. in de gewenste ruimtelijke structuur: de uitwerking van de gewenste natuurlijke structuur: beekvalleien, gewenste structuur open gebieden…

- nieuwe nederzettingsvormen moeten worden geïntegreerd en moeten bijdragen tot grotere samenhang

- gemeente is geselecteerd als een gewoon hoofddorp type II; Boechout en Vremde zijn geselecteerd als woonkernen

- dorpskern van Boechout is geselecteerd als hoofddorp.

(goedgekeurd door de BD op 11.10.2001).

handhaven van een sterke en geconcentreerde ruimtelijk-economische structuur en ondersteuning van gemeenten in het buitengebied

- Vanuit het ruimtelijk beleid kunnen de nodige garanties worden gegeven aan de grondgebonden landbouwactiviteiten. Mogelijks kunnen grondgebonden agrarische activiteiten worden ondersteund via ruilverkaveling en landinrichting.

- agrarische verbreding richt zich op de ontwikkeling van recreatie als nevenactiviteit.

- tegengaan van de ongeordende ontwikkeling van serrebouw. In en nabij Boechout kan een concentratie van serrebouw van provinciaal niveau worden ontwikkeld.

- Boechout behoort tot het recreatief netwerk Steden en Stromen.

- Gedeelte van Boechout is gelegen in een concentratie van glastuinbouw van provinciaal niveau. In ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP’s) zal de provincie dit gebied afbakenen in overleg met het Gewest en de gemeente. De vestiging van nieuwe starters (nieuwbouw van serrebedrijf) wordt hier gestimuleerd.

- Provincie bakent de bouwvrije agrarische gebieden van provinciaal belang af in ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP’s).

- Boechout is geselecteerd als gemeente met een gewoon hoofddorp type II, wat inhoudt dat het de mogelijkheid krijgt om een bijkomend lokaal bedrijventerrein aan te duiden, zowel voor nieuwe bedrijven als voor de herlokalisatie van zonevreemde en/of historisch gegroeide bedrijven.

- In GRS: aandacht voor voldoende sporten spelverenigingen voor de jeugd.

differentiëren van de bereikbaarheid

- wegenhiërarchie realiseren voor secundaire wegen

- realiseren van langzaam-verkeersverbindingen (ondermeer verdichting fietspadennet)

- de provincie selecteert de N10, Mortsel – Boechout – Lier als secundaire weg type III.

- bij herinrichting van secundaire wegen: opmaken streefbeeld.

- zorgen voor goede doorstroming van het openbaar vervoer.

- realiseren van filters en weerstanden om ongewenste doorgaande routes te vermijden.

fundamenteel verhogen van stedelijke en open-ruimte kwaliteiten door ontwerp en inrichting

samenhangend geheel van kleinschalige landschappen van Antwerpse gordel bewaren door tegengaan van banalisering van landschappen, versterking herkenbaarheid ervan, open ruimte-verbindingen, landschapsrelicten en gave landschappen beschermen, en afstemming nieuwe landschappen.

- selectie van kasteel van Boechout als baken; opmaak RUP hiervoor

- selectie van open ruimte-verbinding van vliegveld Deurne

Geen specifieke taakstelling van RSPA naar GRS


3.2.4. Goedgekeurde ruimtelijke structuurplannen van buurgemeenten

Gemeentelijke structuurplanning houdt niet op bij de grenzen van een gemeente, zeker niet wanneer de buurgemeenten ook een gemeentelijk structuurplan voorbereiden. Het is dan ook van groot belang om de grensoverschrijdende elementen in intergemeentelijk verband te overleggen. Wat zijn de visies van de omliggende gemeenten? Voor welke beleidsopties wordt er in de aangrenzende gemeenten gekozen? De buurgemeenten van Boechout zijn: Borsbeek, Wommelgem, Ranst, Lier, Lint, Hove en Mortsel. Op dit ogenblik (najaar 2004) zijn in Borsbeek, Wommelgem, Ranst, Lint, Hove en Mortsel de gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen in voorbereiding; er zijn derhalve nog geen goedgekeurde ruimtelijke structuurplannen van deze buurgemeenten. Voor de stand van zaken van deze gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen in opmaak wordt verwezen naar de paragraaf “ruimtelijke plannen en projecten in voorbereiding of in uitvoering” hiernavolgend. Enkel in Lier is er al een goedgekeurd gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Lier Het structuurplan Lier heeft als algemeen thema “Lier stedelijk en open” 4. Het is goedgekeurd tijdens het najaar 2003. Volgende punten zijn van belang voor Boechout: - Natuurlijke en agrarische structuur

Het Hagenbroeks landbouwgebied (deelruimte 2b) grenst aan de gemeente Boechout. In deze deelruimte is landbouw als hoofdfunctie aangewezen, gelet op de beperkte natuurlijke waarde van het gebied. De landbouwactiviteiten worden niet aan beperkingen onderworpen. Er moet echter wel respect opgebracht worden voor de bestaande kleinschalige landschapselementen (bomenrijen en houtkanten).

- Ruimtelijk-economische structuur Zonevreemde bedrijven kunnen uitbreidingsmogelijkheden krijgen.Er wordt een bijkomend bedrijventerrein ontwikkeld langs de noordkant van de Antwerpsesteenweg, tussen de bestaande bedrijventerreinen langs Antwerpsesteenweg en Ring en als invulling van de bestemmingszones “industriegebieden” en “milieubelastende industrieën” voorzien op het gewestplan, maar met grotere diepte. Langs de noordzijde van de Antwerpsesteenweg zal het voornamelijk gaan over grootwinkels.

- Landschappelijke structuur De nog bestaande open ruimte-corridor tussen de bedrijven zone Antwerpsesteenweg en de grens met Boechout wordt gehandhaafd.

4 Structuurplan Lier, bvba Advies Ruimtelijk Kwaliteit, oktober 2002, pag. 219.


3.2.5. Ruimtelijke uitvoeringsplannen Het provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan (PRUP) Capenberg

Het PRUP Capenberg vormt de uitvoering van het RSPA inzake de gewenste ruimtelijke verkeers- en vervoersstructuur, meer bepaald inzake de aanzet tot een voorstedelijk vervoersnet rond Antwerpen5. Het PRUP legt de bestemming vast van de ruimte voor een multimodaal knooppunt. Dit multimodaal knooppunt zal bevatten: een keerlus van de tram Mortsel – Boechout, als doortrekking van de bestaande tram Berchem – Mortsel, samen een transferium met Park and Ride. Op dit knooppunt zal ook een verknoping worden uitgewerkt met een 6-tal buslijnen. Het PRUP werd goedgekeurd door de provincieraad in vergadering van 24 maart 2005.

figuur 1: planconcept van het PRUP Capenberg Afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur

kaart 10: VEN 1° fase en Habitatrichtlijngebieden

Het VEN is bedoeld om de bestaande natuurwaarden en de open ruimten in Vlaanderen te beschermen en verder te ontwikkelen. Het VEN omvat de belangrijkste bos- en natuurgebieden. Die zullen met elkaar verbonden worden tot grote groene gebieden waarin natuurbehoud en –ontwikkeling extra aandacht krijgt. De Vlaamse regering besliste de afbakening van deze gebieden uit te voeren in twee fasen. In een eerste fase wordt gewerkt binnen zogenaamde consensusgebieden. Dit zijn de gebieden van de gewenste natuurlijke structuur die niet voorkomen in de gewenste agrarische structuur. In de eerste fase wordt gewerkt op twee sporen: - De consensusgebieden die binnen een ‘groene’ of daarmee vergelijkbare

bestemming op de gewestplannen liggen, worden afgebakend als grote eenheden natuur (GEN) of grote eenheden natuur in ontwikkeling (GENO) op basis van een procedure in het decreet Natuurbehoud6.

5 Zie RSPA, kaart 53 en pag. 235. 6 Het vernieuwd natuurbeleid van de Vlaamse overheid werd in 1998 op gang gebracht met het “decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu”, kortweg het “Natuurdecreet”. Een van de belangrijkste gebiedsgerichte maatregelen hierin is de ontwikkeling van een netwerk van uiterst waardevolle en gevoelige natuurgebieden, met name het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en het Integraal Verbindend en Ondersteunend Netwerk (IVON). Het VEN is de ruggengraat van de natuurlijke structuur en bestaat uit gebieden met een hoge natuurkwaliteit. In de VEN-gebieden komen natuurbehoud en –ontwikkeling op de eerste plaats. Hiertoe worden beschermingsmaatregelen uitgewerkt waarbij rekening gehouden wordt met de mensen die er wonen, werken en recreëren. Voor de burger en de overheid gelden hier dus bijkomende rechten en plichten.


Op 19 september 2003 werd de eerste fase van het VEN bij besluit van de Vlaamse regering definitief goedgekeurd en is dit eerste spoor als zodanig afgerond. Hierbij werden twee bossen en een snipper natuurgebied in Boshoek opgenomen in het VEN als GEN-gebied:

- het Bos van Moretus; - het bos Boshoek; - een kleine snipper natuurgebied in de vallei van Lauwerijjkbeek op de grens

met Hove. Dit zijn historische zure eikenbossen, onderling verbonden door de Lauwerijk- en Lachenebeek, met een hoge soortenrijkdom, een structuurbepalend proces van infitratiekwel en hoge waterstanden. Tussen de boscomplexen vinden we een grote oppervlakte hooilanden met een hoge dichtheid van sloten en houtkanten.

- De gebieden van de gewenste natuurlijke structuur die geen ‘groene’ bestemming hebben maar wel tot de consensusgebieden behoren, krijgen een bestemmingswijziging naar natuurgebied met overdruk grote eenheid natuur (GENO) in een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan. Dit is het tweede spoor van de eerste fase. Deze komen echter niet voor in Boechout.

Rechten en plichten in het Vlaams Ecologisch Netwerk Op termijn zullen, in samenspraak met de gebruikers en de eigenaars, specifieke maatregelen worden afgesproken om de bijzondere natuurwaarden te beschermen en te ontwikkelen. Die afspraken worden vastgelegd in een natuurrichtplan, dat gericht is op de bescherming en de ontwikkeling van specifieke natuurwaarden van een bepaald VEN-gebied. In afwachting van een natuurrichtplan gelden voor de gebieden die behoren tot het VEN enkele algemene maatregelen om een achteruitgang van de natuurwaarden te verhinderen. Volgende plichten zijn van toepassing: - Voor bossen gelegen binnen het VEN moet een bosbeheerplan worden opgesteld,

volgens de criteria voor duurzaam bosbeheer. Bosbeheerders die een dergelijk beheerplan opmaken, krijgen een financiële tegemoetkoming.

- De bepalingen van het Mestdecreet blijven van toepassing. - In het VEN geldt een algemeen verbod op het gebruik van bestrijdingsmiddelen. - Permanente graslanden mag men niet omzetten in akkerland. - Men mag geen wijzigingen aanbrengen in de waterhuishouding. - Het is verboden niet-inheemse soorten aan te planten, tenzij in een aantal

gevallen. - Men mag de structuur van het landschap niet veranderen: KLE’s7 zoals aan

akkerranden, bermen, bomenrijen, … moeten behouden blijven. - Het is verboden de rust zodanig te verstoren dat de natuur achteruitgaat. - De overheid heeft een recht van voorkoop op gronden en gebouwen gelegen in

het VEN. Gebruikers en eigenaars van gronden in het VEN krijgen ook bijkomende rechten: - De afbakening van het VEN heeft voor sommige eigenaars economische

gevolgen. De Vlaamse overheid stelt daar financiële compensaties tegenover. Het Natuurdecreet legt vast dat alleen gebieden met een welbepaalde (zogenaamd groene) bestemming op het gewestplan als VEN aangewezen kunnen worden. Het VEN zal opgebouwd zijn uit “Grote eenheden natuur (GEN)” en “Grote eenheden natuur in ontwikkeling (GENO)”, waarbinnen dezelfde regels gelden. 7KLE’s = kleine landschapselementen


Ook kunnen eigenaars in bepaalde gevallen de overheid verplichten hun gronden en gebouwen te kopen. Voor landbouwers zou het mogelijk worden gronden gelegen in het VEN via de Grondbank te ruilen met gronden uit de agrarische structuur. Voor bepaalde inspanningen kan de eigenaar van een gebied dat in het VEN ligt subsidies van de overheid krijgen;

- Voor zachte recreatievormen zijn er in het VEN geen bijkomende beperkingen. De afbakening verandert niets aan de juridische toestand van een woning en bovendien zijn hogergenoemde maatregelen niet op een woning en woonkavel van toepassing.

3.2.6. Gewestplan kaart 11: gewestplan

De gemeente Boechout bevindt zich op het gewestplan Antwerpen (vastgesteld bij KB van 3 oktober 1979, gewijzigd bij Besluit van de Vlaamse Raad van 28 oktober 1998 en van 7 juli 2000). Hiernavolgend worden de verschillende bestemmingsgebieden besproken. Woongebieden en woongebieden met landelijk karakter - De woongebieden in de gemeente Boechout zijn geconcentreerd in de twee

dorpskernen van Boechout en Vremde. - Het woongebied van Boechout strekt zich verder uit langsheen de N10, ten zuiden

van het Psychiatrisch Instituut, net niet tot de gemeentegrens met Lier. - Het woongebied van de stedelijke agglomeratie Antwerpen omvat ondermeer het

gedeelte van de stad gelegen tussen de oostelijke grens van Mortsel en Hove en de reservatiestrook voor pijpleidingen tussen Hove/Kontich en Hemiksem (wat dus Boechout-dorp omvat). Hierin gelden sinds de wijziging van 07.07.2000 aanvullende voorschriften betreffende de maximale hoogte van de gebouwen. Het aantal bouwlagen mag nooit meer dan drie bedragen, terwijl voor openbare gebouwen en gebouwen voor openbaar nut echter het aantal bouwlagen maximaal vier mag bedragen.

- Tussen de dorpskernen van Boechout en Vremde bevindt zich een lint van woongebied met landelijk karakter, dat zich ook nog ten oosten van Vremde verder zet.

- Kleinere linten van woongebied met landelijk karakter bevinden zich langsheen de Weverstraat bij Vremde, langsheen de Schransstraat bij Boechout, langsheen de Lispersteenweg en langsheen Boshoek.

Woonuitbreidingsgebieden en reservegebieden voor woonwijken - Enkele woonuitbreidings- en reservegebieden voor woonwijken zijn gelegen aan

de noordelijke en westelijke rand van de dorpskern van Boechout. - In Vremde worden de beide woonuitbreidingsgebieden bijna geheel omsloten door

de woonzone.


Reservegebieden voor woonwijken8 kunnen op initiatief van de gemeente worden bestemd voor de aanleg van woonwijken die als een stedenbouwkundig geheel zijn opgevat. Er worden alleen ééngezinswoningen, kleine landeigendommen, groene ruimten, socio-culturele inrichtingen alsmede gebouwen voor handel, dienstverlening, ambachtelijke en kleine bedrijven die voor het normaal functioneren van de woonwijk noodzakelijk zijn, worden toegelaten. Gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen - de psychiatrische instelling langsheen de N10 - de voormalige militaire gebouwen “Bulka” langsheen de Vremdesesteenweg - instelling Don Bosco aan de Broechemsesteenweg - de begraafplaatsen aan de Hovesesteenweg in Boechout en aan de

Wommelgemsesteenweg in Vremde. KMO- en industriegebieden - het gebied voor ambachtelijke bedrijven of voor KMO’s tussen de Provinciesteen-

weg, de spoorweg en de Binnensteenweg, aan de noordrand van de dorpskern; - het gebied voor ambachtelijke bedrijven of voor KMO’s aan de

Broechemsesteenweg, ten oosten van Vremde (OPA); - verschillende industriegebieden met nabestemming woongebied, gesitueerd in de

dorpskern van Boechout (ondermeer langs de Binnensteenweg, langs de Molenlei, langs de Zagerijstraat – nu volledig woonzone – en langs de Janssenlei.)

Reservatiestroken voor wegen Een reservatiestrook voor een verbindingsweg van de N10 met de R11 in Mortsel doorsnijdt de noordwestelijke hoek van de gemeente. Reservatiestrook voor pijpleidingen Een reservatiestrook voor pijpleidingen rondom de Antwerpse agglomeratie doorsnijdt de zuidelijke en oostelijke hoeken van de gemeente. Agrarisch gebied, landschappelijk waardevol agrarisch gebied en agrarisch gebied met ecologische waarde - Vremde wordt volledig omgeven door agrarische gebieden. - Ten noorden, ten oosten en ten zuiden van de dorpskern van Boechout is het

grootste gedeelte van het buitengebied bestemd als agrarisch gebied. - Het weidegebied in en rondom de beekvallei van de Molenbeek, ten zuiden van

Vremde is voor het grootste gedeelte bestemd als landschappelijk waardevol agrarisch gebied, terwijl de laagst gelegen terreinen in deze beekvallei zijn bestemd als agrarische gebieden met ecologische waarde, in aansluiting met het oostelijker natuurgebied.

- Een tweede aaneengesloten zone ten zuiden van Boechout en rondom het Bos van Moretus is bestemd als agrarisch gebied met landschappelijke waarde.

In landschappelijk waardevol gebied gelden beperkingen met het doel het landschap te beschermen of aan landschapsontwikkeling te doen. De bedoeling van de overdruk is in de eerste plaats het bestaande landschapskarakter zoveel mogelijk te bewaren en bijzondere aandacht te besteden aan de esthetische aspecten van nieuwe inplantingen of verbouwingen. Naast dit “beschermend” doel kan de aanduiding van landschappelijk waardevol gebied ook de landschapsontwikkeling of

8 Uit: Gewestplan Antwerpen; aanvullende stedenbouwkundige voorschriften; hoofdstuk 1, artikel 2; blz. 125


–opbouw tot doel hebben9. Handelingen en werken in het landschap mogen dus plaats vinden voor zover ze de schoonheidswaarde van het landschap niet in gevaar brengen. In de agrarische gebieden met ecologische waarde zijn slechts grondgebonden landbouwbedrijven en agrarische werken en handelingen toegelaten die het voortbestaan van de beschermde ecologische waarden binnen en naast het gebied niet in gevaar brengen10. Natuurgebieden - Vooral ten zuiden van Vremde zijn er natuurgebieden in de vallei van de

Molenbeek. - Nog een kleine snipper natuurgebied bevindt zich aan de westrand van Boshoek

(vallei van Lauwerijjkbeek) op de grens met Hove. Parkgebieden, groengebieden en bosgebieden Karakteristiek voor Boechout zijn de parkgebieden binnen de woonzone van de dorpskernen: - twee parkgebieden in de dorpskern van Vremde; - de dorpskern van Boechout wordt van Mortsel gescheiden door het parkgebied

langs de Koude Beek; - In de dorpskern van Boechout bevinden zich de volgende parkgebieden:

- een parkgebied langs de Provinciesteenweg N10 - het parkgebied langs de Heuvelstraat, noordelijk gedeelte, waarin het

gemeentehuis is gelegen - een parkgebied langs de Heuvelstraat, zuidelijk gedeelte - twee parkgebieden, ten noorden en ten zuiden van de Baron Carolylaan - een parkgebied aan de noordkant van de A. Franckstraat (salons A. Franck) - een parkgebied ten zuiden van de A. Franckstraat - een parkgebied aan de zuidkant van de Hovesteenweg (molen) - een parkgebied aan de zuidkant van het Psychiatrisch Instituut van de

Alexianen. - Ten zuiden van de dorpskern bevinden zich de aaneengesloten parken

bosgebieden van het kasteel van Boechout en het Bos van Moretus. Daarnaast bevinden zich nog een drietal kleine groengebieden in en aan de rand van de dorpskern van Boechout. In het uiterste zuiden van de gemeente treffen we het bosgebied Boshoek aan. Gebieden voor dagrecreatie Er komen 7 gebieden voor dagrecreatie voor in de gemeente: - aan Capenberg (bejaardenhuis en sportcentrum Oxaco en Voco-tennisclub), ten

noorden van de dorpskern van Boechout - aan De Schrans (tennis- en voetbalcentrum Duboco), ten westen van de

dorpskern van Vremde - aan de Broechemsesteenweg (bij het Instituut Don Bosco), ten oosten van de

dorpskern van Vremde - aan de Broechemsesteenweg (OPA-sportcentrum bij de Vremdermolen), ten

oosten van de dorpskern van Vremde

9 Omzendbrief betreffende de inrichting en de toepassing van de ontwerp-gewestplannen en de gewestplannen d.d. 8 juli 1997. 10Toelichtingsnota bij het Gewestplan Turnhout, pag. 35; 30 september 1977.


- aan het kasteel van Fruithof, ten westen van de dorpskern van Boechout (Boechoutse voetbalvereniging)

- aan de noordrand van het park van het kasteel van Boechout, ten zuiden van de dorpskern van Boechout (sportcentrum De Bunderkes)

- aan de Vinkenstraat, ten zuiden van de N10, in het zuidelijk gedeelte van de gemeente (sportcentrum Bacwalde).

3.2.7. Algemeen plan van aanleg Er werd nooit een algemeen plan van aanleg voor het ganse gemeentelijk grondgebied opgesteld; in plaats daarvan fungeerde het gewestplan.

3.2.8. Bijzondere plannen van aanleg kaart 12: situering BPA’s

In deze paragraaf komen enkel de goedgekeurde en rechtsgeldige (niet vervallen) BPA’s aan de orde. De gemeente is daarnaast bezig met de opmaak van één BPA; hiervoor wordt verwezen naar paragraaf 3.4.3 en kaart 12. BPA 9bis, deel 2 Mussenhoeve Dit BPA, gesitueerd ten noordoosten van de dorpskern van Boechout, bepaalt de detailbestemming van een deel van het woonuitbreidingsgebied aan de Groenstraat bestemd voor sociale verkavelingen (Vogeltjeswijk). Het werd goedgekeurd bij Besluit van de Vlaamse Executieve van 04.06.1986. Het BPA is volledig gerealiseerd. BPA Fruithof Dit BPA werd goedgekeurd bij M.B. van 02.06.1995. Het bepaalt de detail-bestemmingen van het gebiedje ten zuiden van kasteel Fruithof, achter de bebouwing van de Appelkantstraat, met inbegrip van de bebouwing aan de Fruithoflaan. Omwille van een nagestreefde grotere eenheid met het aanleunende gebied Fruithout in de gemeente Hove en omwille van enkele bijkomende bouwpercelen langs de Fruithoflaan, werd het onlangs in herziening gesteld.

3.2.9. Beschermde monumenten, dorpsgezichten en landschappen kaart 13: beschermde monumenten en landschappen

Hieronder volgt een overzicht van de in de gemeente Boechout aanwezige beschermde monumenten, dorpsgezichten en landschappen. De nummers corresponderen met de nummers op de kaart, waarbij de dorpsgezichten, de landschappen en de monumenten apart zijn genummerd.

tabel 3: beschermde monumenten, dorpsgezichten en landschappen

Nr. Naam Aard Datum van beschermingsbesluit

1 Dorpsplaats Vremde Dorpsgezicht. MB 24.10.1995

1 Parochiekerk Sint-Jan-in-d’-Olie Monument MB 24.10.1995

2 Pastorie Boomkensstraat 4 Monument MB 24.10.1995

2 Het geheel gevormd door de landhuizen te A. Franckstraat 17 - 20 en Dr. T. Tutsstraat 20 met tuinen

Dorpsgezicht.

MB 16.07.1993



3 Landhuis Lust en Rust, A. Franckstraat 20

Monument MB 16.07.1993

3 Kasteel Fruithof, Fruithoflaan 15 en nabijgelegen hoeve Fruithoflaan 21

Dorpsgezicht. MB 16.07.1993

4 Het geheel gevormd door de landhuizen gelegen Heuvelstraat 25, 29, 31, 33


4 Landhuis La Châtaigneraie, J.F. Willemstraat 69

Monument

MB 16.07.1993

5 Het geheel gevormd door de tuin, de toegangen en de dienstgebouwen van het landhuis La Châtaigneraie


6 Het Appelkanthof, Welvaartstraat 1 Dorpsgezicht. MB 16.07.1993

7 Het geheel gevormd door landhuizen gelegen Heuvelstraat 91, 93, 95 en Janssenlei 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9


8 Het geheel gevormd door de Hellestraat 89-91, de zogenaamde Van Dyckhoeve


9 Nieuwe Weg nr. 3, zogenaamd Hof van Nieuwe


5 Spokenhof , Borsbeeksesteenweg 102


10 Het geheel gevormd door het Spokenhof en de tegenover gelegen hoeve


6 Hoeve De Lintacker Monument K.B. 21.08.1979

11 haar onmiddellijke omgeving en het krukgebinte van de stal van het Hof van Boechout

Dorpsgezicht. K.B. 21.08.1979

7 Stenen windmolen Monument K.B. 13.12.1943

12 Groene Stap en omgeving van stenen windmolen Gronden tussen Vredeborgstraat, Konijnenberg, De Groene Stap en dreef voor kasteel van Boechout

Dorpsgezicht M.B. 01.10.1992

8 Sint-Bavokerk aan Sint-Bavoplein Monument K.B. 30.05.1936

9 Lantaarn Sint-Bavoplein Monument M.B. 05.07.1996 M.B. 16.07.1993

A Kerkhof aan Sint-Bavoplein Landschap K.B. 21.06.1976

10 Herberg De Valk, Sint-Bavoplein 16 Monument MB 01.12.2000

11 Hoeve De Langmorter, Lauwerijkstraat 34


12 Courtoiskapel, A. Franckstraat Monument MB 16.07.1993

13 Kasteel van Boechout Monument K.B. 15.03.1977

B Park rond Kasteel van Boechout Landschap M.B. 15.03.1977

C Landschap De Melkkuip Landschap M.B. 11-01-1999



14 Lokaal Koninklijke Harmonie Van Colenstraat 18


13 Dorpsgezicht. K.B. 11-09-1981

bron: OC Gis Vlaanderen, gemeente

3.2.10. Habitatrichtlijngebieden zie ook kaart 10: VEN 1° fase en Habitatrichtlijngebieden

Habitatrichtlijngebieden De EU-Richtlijn 92/43/EEG van 21 mei 1992 inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna beoogt het waarborgen van de biologische diversiteit, door het instandhouden van de natuurlijke habitats en van de wilde fauna en flora binnen de EU-lidstaten. Deze richtlijn omvat zowel maatregelen inzake gebiedsbescherming als inzake soortbescherming. In Boechout zijn vier gebieden geselecteerd, alle in het zuiden van de gemeente, met name: - het Bos van Moretus - een perceel langs de Lauwerijkbeek - de bossen van Boshoek - een perceel aanleunend bij het natuurreservaat Luitersheide (Lint) aan de grens

met de gemeente Lint.

3.2.11. Gemeentelijke verordeningen Bouwverordening betreffende het vellen van hoogstammige bomen Deze bouwverordening is goedgekeurd in de gemeenteraad van 23.02.1988. Als hoogstammige bomen worden erkend: elk houtachtig gewas met een stamomotrek van minstens 30 cm op 1 m boven het maaiveld, of met een hoogte van 7 m, met uitzondering van fruitbomen. Voor het vellen ervan is een vergunning vereist, af te leveren door het CBS. Belasting op leegstand Er bestaat een gemeentelijke belasting op leegstaande en verkrotte woningen, ten bedrage van 50 opcentiemen op de heffing van het Vlaamse Gewest. Belasting op onbebouwde percelen Er bestaat ook een gemeentelijke belasting op niet-bebouwde percelen in een niet-vervallen verkaveling, ten bedrage van 17,35 € per strekkende meter lengte van de kavel palende aan de straat, met een minimum van 150 € per perceel. Bouwpremie In de gemeenteraad van 21.02.2002 werd, voor een termijn eindigend op 31.02.2006, het toekennen van een gemeentelijke bouwpremie goedgekeurd aan de premiebegunstigden van het Vlaams Gewest, ten bedrage van 20% van het bedrag van de premie van het Vlaams Gewest.


3.3. Sectorale plannen en andere studies zonder verordenend karakter

3.3.1. Inleiding In deze paragraaf komen plannen en studies zonder een verordenend karakter aan bod, d.w.z.: deze plannen en bepalingen hebben geen wettelijke kracht, maar kunnen van belang zijn voor de visie- en conceptvorming in het richtinggevend gedeelte. Deze plannen en studies kwamen meestal vanuit één sector tot stand en worden hier dan ook slechts ten informatieve titel weergegeven.

3.3.2. Streekvisie arrondissement Antwerpen door Streekplatform strategisch plan regio Antwerpen, v.z.w.

De “Streekvisie arrondissement Antwerpen” werd opgesteld door de Maatschappij voor de Vernieuwing en Promotie van Antwerpen vzw , kortweg “Streekplatform strategisch plan regio Antwerpen". Ze werd bij consensus goedgekeurd op de algemene vergadering van deze v.z.w. op 17 maart 1997. Opbouw De streekvisie is opgebouwd uit twee onderdelen. Het eerste deel geeft een beeld van het profiel van het arrondissement Antwerpen. In deel 2 worden de aanzetten tot het beleid uiteengezet. Deel I Uit het besluit van dit onderdeel komt naar voor dat de technologische, ruimtelijke, sectorale en sociaal-economische structuur sterk getekend worden door de haven en de havengebonden industrie. De doelstellingen van de streekvisie en het streekcharter zijn volgende: economische groei, inkomensvorming en werkgelegenheid. De inkomens in het arrondissement zijn gemiddeld behoorlijk t.o.v. de rest van Vlaanderen, nochtans is de voorsprong die het arrondissement had bijna tot nul herleid. Antwerpen blijft een tewerkstellingscentrum dankzij de haven als centraal element in de economie. Zorgwekkend is evenwel de zeer snelle stijging van de werkloosheid. Het profiel van de werkloosheid wijst op een weerslag van de dalende industriële tewerkstelling. Een beleidsmatig antwoord op de inkomensvraag moet in de eerste plaats komen van ingrepen ten voordele van de arbeidsmarkt. Deze maatregelen moeten de tewerkstellingskansen en de kwaliteit van de arbeidsvraag verhogen. Een verbetering van de inkomenssituatie in het arrondissement is alleen te bereiken door het aanzwengelen van een economische groei met een spin-off naar de vraag naar arbeid. Uiteraard is het dan ook vereist dat de zwakke groepen op de arbeidsmarkt de kans krijgen te profiteren van de geboden kansen. Deel II In dit hoofdstuk worden voorstellen gedaan die de noodzakelijke groei van de economie ondersteunen. In eerste instantie worden voorstellen gedaan wat betreft werkgelegenheid. Aan bod komen de versterking van het bedrijfsleven, voorstellen voor het toerisme, het onderwijs en het subregionaal werkgelegenheidsbeleid. Deze voorstellen houden in:


- Versterking van het bedrijfsleven: professionalisering van de KMO-bedrijfsleiders, behoud en aantrekken van grote ondernemingen, stimuleren van een kundige organisatie van administratie en netwerken, rechtsonzekerheid van bedrijven aanpakken, introductie van de telematica en tot slot het aantrekken van toelevering.

- Voor toerisme: hoge kwaliteit van informatie en onthaal, netwerkvorming, verdere ontwikkeling van het toeristisch-recreatief aanbod en uitbouwen van het watertoerisme.

- Wat betreft onderwijs: enerzijds het éénmaken van de universiteiten en anderzijds het opstarten van een samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven.

- Subregionaal werkgelegenheidsbeleid: vooreerst een beter inzicht in de scholingsproblematiek wat op zijn beurt moet leiden tot het zoeken naar subregionale beleidsantwoorden en ten tweede de arbeidsbemiddeling en beroepsopleiding prioritair richten op de doelgroep.

De tweede groep van voorstellen is gericht op het ruimtelijk beleid. Deze voorstellen houden in: - Wat betreft verkeersinfrastructuur: het organiseren van een regionaal overleg over

de grote infrastructuurdossiers, het uitbreiden en optimaliseren van het openbaar vervoer met aandacht voor het voorstedelijk net, het streeknet, het spoornet en de spoorweguitbreiding i.f.v. het goederenvervoer, waarbij bij beslissingen rekening moet gehouden worden met de multimodale mogelijkheden. Zowel voor de binnenvaart, het fietsverkeer als voor vervoer via pijpleidingen moeten kansen geboden worden.

- Voorstellen i.v.m. het economisch grondgebruik zijn vooreerst toegespitst op het zoeken naar geschikte locaties voor nieuwe bedrijventerreinen en de valorisatie van het bestaande aanbod, daarnaast het efficiënt ontsluiten van bedrijventerreinen en het koppelen van ontwikkelingsplannen aan ontsluitingsmogelijkheden en ten derde werken aan een leefbare land- en tuinbouw.

- Het woon- en winkelbeleid is gebaseerd op de visie wat betreft de gewenste ruimtelijke structuur van het RSV, nl. “Vlaanderen open en stedelijk”. Vanuit een op te stellen distributieplan voor de provincie zouden winkelzones afgebakend moeten worden waarin kleinhandel gestimuleerd wordt. Bovendien moeten specifieke locaties voor grootschalige kleinhandel worden aangeduid. Tegelijkertijd moeten concrete projecten worden opgezet om nieuwe groeimogelijkheden te creëren voor de binnenstedelijke commerciële projecten. Een verweving van wonen en werken wordt nagestreefd. Het verplichten van de combinatie wonen boven winkel en/of een aantal pilootprojecten van deze aard vallen binnen de mogelijkheden. Ook kleine bedrijven moeten kunnen gehuisvest zijn in het woongebied.

Van concreet belang voor Boechout zijn derhalve: - I.v.m. punt 1: intergemeentelijk overleg rond de optimalisatie van het openbaar

vervoer met aandacht voor het voorstedelijk net, het streeknet en optimaliseren van het openbaar vervoer.


- I.v.m. punt 2: valorisatiemogelijkheden van het bestaande aanbod KMO-terreinen11 en geschikte locaties voor nieuwe KMO-terreinen in Boechout dienen zorgvuldig bestudeerd te worden.

- I.v.m. punt 3: een leefbare land- en tuinbouw: de bedoeling moet zijn de overleving van de land- en tuinbouw in het arrondissement Antwerpen op termijn veilig te stellen. Daarbij moet aandacht besteed worden aan een kwaliteitsvolle ontwikkeling van de land- en tuinbouwsector zonder afbreuk te doen aan de andere functies van de open ruimte, wat inhoudt: a. Het ter beschikking stellen van voldoende oppervlakte grond, prioritair voor de

beroepsland- en tuinbouw b. Het uitbouwen van een duurzame relatie tussen milieu en natuur, onder meer

door gestructureerd overleg en samenwerking tussen milieubeweging en organisaties van land- en tuinbouwers.

c. Het verzorgen van de fysische integratie t.o.v. de omgeving, met oog voor de landschappelijke en ecologische waarden.

Instrumenten om deze doelstellingen te helpen realiseren kunnen ondermeer liggen in de ruilverkaveling nieuwe stijl en de landinrichting.

3.3.3. Biologische waarderingskaart kaart 14: biologische waarderingskaart

De Biologische Waarderingskaart (B.W.K.), zoals weergegeven op kaart 14, geeft een beeld van de biologische waarde op een bepaald moment, meer bepaald in 1999. Voor een bespreking van de biologische waarde van de verschillende deelgebieden en elementen wordt verwezen naar de paragraaf over de ruimtelijk-natuurlijke structuur.

3.3.4. Voorstel afbakening en differentiatie van de agrarische gebieden

kaart 15: voorstel afbakening en differentiatie van de agrarische gebieden

In maart 1998 werd de studie “Voorstel van de afbakening en differentiatie van de agrarische gebieden in Vlaanderen” uitgegeven door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (Aminal, Afdeling Land). Het voorstel is opgemaakt in functie van visievorming en mag niet op perceelsniveau worden geïnterpreteerd. Bovendien werd voor de afbakening van ruimtelijk structureel aangetaste gebieden uitgegaan van de feitelijke toestand van de landbouwstructuren, zonder enige uitspraak te doen over de juridische toestand. Voor de volgende gebieden in Boechout worden voorstellen voor bestemmingsveranderingen gedaan: zie tabel 4.

tabel 4: voorstel afbakening en differentiatie van de agrarische gebieden

nr op kaart

situering gebied bestemming gewestplan voorgestelde bestemmingswijziging

opp. (ha)

1 Veldkant west, ten noorden dorpskern Boechout

agrarisch gebied structureel aangetast, uitsluiten uit agrarisch gebied

2,04

2 Veldkant oost, ten noorden dorpskern Boechout


3,55

11 Sinds 2002 zijn alle KMO-terreinen in Boechout volledig bezet.


3 Capenberg-oost ten noorden dorpskern Boechout

reservegebied voor woonwijken

niet gerealiseerd; opnemen in agrarisch gebied

9,91

4 manège en andere gebouwen ten noordoosten van Boechout


2,41

5 weilanden bij Bulka (oud militaire complex) tussen Boechout en Vremde

landschappelijk waardevol agrarisch gebied

structureel aangetast, uitsluiten uit agrarisch gebied

2,67

6 weilanden tussen Witte Wijk en Vremde-dorp


5,71

7 weiland en braakland aan zuidoostrand van Vremde- dorp, ingesloten door bebouwing


6,00

8 woongebied Groenenbroek aan noordoostrand Vremde- dorp

woongebied niet gerealiseerd12; opnemen in agrarisch gebied

4,03

9 weiland ten zuidoosten van Schaliehoevewijk


4,60

10 weiland en braakland Appelkant aan zuidoostrand Boechout-dorp


7,03

11 weilanden ten oosten van Bos van Moretus

landschappelijk waardevol agrarisch gebied

natuur; uitsluiten uit agrarisch gebied

14,98

Bron: Aminal, afdeling Land; eigen planimetrering

Samenvattend kan uit vorige tabel worden afgeleid dat de voorstellen van de studie “afbakening en differentiatie van de agrarische gebieden” leiden tot: - enerzijds een afname van het agrarisch gebied met 48,99 ha (waarvan 14,98 ha

naar 34,01 ha natuur en ha wordt uitgesloten uit agrarisch gebied wegens structureel aangetast;

- anderzijds een toename van het agrarisch gebied met 13,94 ha.

3.3.5. Studie stadsrandbos Antwerpen De studie stadsrandbos Antwerpen werd opgemaakt door de v.z.w. Vereniging voor Bos in Vlaanderen en studiebureau Aeolus b.v.b.a. In Lot 1 van deze studie (Aanduiden locatie stadsrandbos ten zuiden van Antwerpen) worden locaties aangeduid voor een mogelijk stadsrandbos, waarvan één locatie op het grondgebied van de gemeente Boechout voorkomt, met name: het gebied Moretus - Boshoek. De locatiestudie werd beëindigd op 31 maart 2003. Om praktische en strategische redenen werd beslist te focussen op één locatie, waarbij de keuze viel op Edegemse Hoek-Groeningehof-Pannenbossen in de gemeenten Edegem, Aartselaar en Kontich.

3.3.6. Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP) Het gemeentelijk natuurontwikkelingsgebied (GNOP) werd in opdracht van de gemeente opgesteld door het Provinciaal Instituut voor Hygiëne en dateert van juni 1996. Het gemeentelijk natuurontwikkelingsplan heeft de bedoeling om op gemeentelijk niveau een planmatig beleid te ontwikkelen voor de sector van de natuur. Omwille van verweving met de landschapsecologische invalshoek wordt in 12 Dit terrein is intussen verkaveld en volgebouwd.


het GNOP ook het aspect landschap mee in beschouwing genomen. Naast een inventaris van de natuurbehoudsinitiatieven, van de fysisch-geografische toestand, de cultuurhistorie, het actuele landgebruik, de landschapsecologie en de landschapseenheden, bestaat het GNOP uit actieplannen voor een aantal specifieke landschapseenheden. Het GNOP werd opgemaakt in nauw overleg met de gemeente, een begeleidingscommissie en de milieu- en natuurraad. In het GNOP worden gebieden aangeduid waar het beleid vooral een ondersteunend en stimulerend beleid zal voeren om de ecologische waarden te versterken. De aangewezen gebieden worden ondergebracht in de zes onderscheiden landschapseenheden, zijnde: - Vallei van de Koude Beek - Dorpskom Boechout - Molenbeekvallei - Landbouwgebied en dorpskom Vremde - Eggerseel - Bosrijke zone in het zuiden. Hierna worden de concrete beleids- en beheersvoorstellen met ruimtelijke relevantie per landschapseenheid samengevat, zoals vermeld in het GNOP. Vallei van de Koude Beek13 - Brede oeverstrook langsheen de Koude Beek reserveren voor natuurontwikkeling. - Creëren van brede weide- en wegbermen die natuurtechnisch beheerd worden. Dorpskom Boechout - Behoud en ontwikkeling van verbindingsstroken (vnl. bomenrijen) tussen de

verschillende groenzones. - Uitbreiding van het kasteelpark Fruithof met geleidelijke overgangen naar typische

beekbegeleidende vegetaties en/of naar het oude cultuurlandschap14. Molenbeekvallei - Uitbreiding van de oppervlakte natuurgebied teneinde de biologisch zeer

waardevolle zones te beschermen (via een BPA en/of een gebiedsgerichte subsidie aan natuurverenigingen), vooral in de zone ten zuiden van het Don Bosco-Instituut.

- Beter behoud en ontwikkeling van KLE’s in het landschappelijk waardevol agrarisch gebied15.

Landbouwgebied en dorpskom Vremde - Maatregelen die de integratie van de bedrijfsgebouwen in het landschap

bevorderen. - Gebiedsgerichte subsidies voor de ontwikkeling en onderhoud van KLE’s. Eggerseel - Gebiedsgerichte subsidies voor de ontwikkeling en onderhoud van KLE’s.

13 Een voorontwerp van BPA voor de Bessemstraat en omgeving, gelegen in de beekvallei van de Koude Beek en waarvan nog sprake in het GNOP, is ondertussen vervallen. 14 Er is momenteel een BPA in opmaak voor de percelen ten zuiden van het Kasteel Fruithof. 15 Kleine landschapselementen, zoals houtkanten, bomenrijen, kleine loofbosjes, veedrinkpoelen, brede weide- en wegbermen.


- Maatregelen die de integratie van de bedrijfsgebouwen in het landschap bevorderen.

Bosrijke zone in het zuiden - Gebiedsgerichte subsidies voor de ontwikkeling en onderhoud van KLE’s. - Uitbreiding van de oppervlakte natuurgebied ten einde de biologisch zeer

waardevolle zones te beschermen (via een BPA en/of een gebiedsgerichte subsidie aan natuurverenigingen)

- Brede oeverstrook langsheen de Lauwerijkbeek natuurtechnisch beheren.

3.3.7. Gemeentelijk milieubeleidsplan In het kader van de milieuconvenant heeft de gemeente tijdens de periode 2000- 2001 het gemeentelijk milieubeleidsplan opgesteld16. Dit plan beslaat een planperiode van 5 jaar, met name 2001-2005. De milieuproblematiek wordt hierin besproken en de gemeente verbindt zich tot acties op het vlak van: - water (oppervlaktewater, grondwater, onderwaterbodem) - lucht (luchtverontreiniging, geluid, lichthinder) - bodem - afval - natuurbehoud en -beheer - ruimtelijk beleid - hinderlijke inrichtingen. Dit gemeentelijk milieubeleidsplan wordt getoetst aan het in opmaak zijnde gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.

3.3.8. Watertoets kaart 16: waterlopen en watertoets

Het decreet van 18 juli 2003 betreffende het algemeen waterbeleid17 legt bepaalde verplichtingen op die de watertoets worden genoemd. Dit betekent dat de overheid, indien ze moet beslissen over een vergunningsaanvraag, een plan of programma, eerst moet nagaan of de werken of plannen geen schadelijke effecten veroorzaken op het watersysteem. Indien dat het geval is kan de overheid de vergunning weigeren, het plan niet goedkeuren ofwel gepaste voorwaarden of aanpassingen aan het plan opleggen. Deze voorwaarden of aanpassingen aan het plan moeten schadelijke effecten voorkomen. Op kaart 16 worden in dit verband volgende gebieden weergegeven: - natuurlijke overstromingsgebieden - recente overstromingsgebieden. Natuurlijke overstromingsgebieden Natuurlijke overstromingsgebieden (NOG) zijn gebieden die vanuit een waterloop overstroombaar zijn. Deze geven een indicatie van de gebieden die zouden overstromen onder een volledig natuurlijk watersysteem. De NOG-kaart wordt echter niet gebruikt om risicozones af te bakenen, ze is echter wel van groot belang om een beeld te geven van de mogelijke gevolgen van zeer 16 Gemeentelijk Milieubeleidsplan Boechout; begeleiding opmaak: Provinciaal Instituut voor Hygiëne; goedgekeurd op de gemeenteraad van 19 april 2001. 17 Belgisch Staatsblad 14 november 2003


extreme weersomstandigheden of het falen van waterkeringen en mag dus in het ruimtelijk beleid niet worden genegeerd. Recente overstromingsgebieden De recent overstroomde gebieden (ROG) in Vlaanderen werden door de provincie in kaart gebracht. Deze datalaag bevat geobserveerde overstromingen die zich in Vlaanderen in de periode 1988-2003 hebben voorgedaan. De minimale oppervlakte van aaneengesloten overstroomd gebied die in aanmerking kwam voor opname in het bestand is 6,25 ha. In de praktijk werden echter ook kleinere oppervlakten opgenomen. Opmerkingen gemeente Hierbij wordt opgemerkt dat de gemeente niet akkoord is met de aanduidingen op de ROG-kaart van Boechout. Het college heeft in zitting van 19 juli 2004 aan de Dienst Waterbeleid verzocht om volgende wijzigingen aan te brengen aan het plan met de recent overstroomde gebieden (ROG) in Boechout: - gans het gebied van de oude dorpskern en het gedeelte

Vremdesesteenweg/Gillegomwijk te schrappen; - enkel de vallei van de Koude Beek, het gebied Boshoek/Vinkenstraat en

Broederlozestraat/ Wommelgemsesteenweg te behouden; - volgende straten toe te voegen: Groenstraat/ Toeffelhoek/ Weverstraat. Gemodelleerde overstromingsgebieden De kaart met gemodelleerde overstromingsgebieden (MOG) vertrekt vanuit overstromingsgebieden die via modelleringstudies werden afgebakend. Deze zijn echter nog niet beschikbaar voor het grondgebied van de gemeente Boechout. Risicozones overstroming De ROG’s en MOG’s vormen de basis voor het afbakenen van risicozones, d.w.z. plaatsen die aan terugkerende en belangrijke overstromingen kunnen blootgesteld worden. Deze moeten beschouwd worden als een indicatieve aanduiding van de gebieden waar problemen kunnen ontstaan met het watersysteem. Ze zijn echter niet bruikbaar tot op perceelsniveau en in het huidige stadium zijn de risicozones nog te onvolledig om bijvoorbeeld een vergunningenbeleid voor ruimtelijke ordening op te baseren. Bovendien bevatten de op bovenlokaal niveau opgemaakte kaarten volgens het gemeentebestuur een aantal fouten en onvolkomenheden. Deze werden overgemaakt aan de bevoegde dienst en eveneens op de kaart aangeduid.

3.3.9. DULO-waterplannen Op de Dienst Waterbeleid van de provincie worden per deelbekken beheersplannen opgesteld (Duurzame Lokale waterplannen). Deze vormen een beleidsinstrument en een actieplan voor een integraal waterbeheer op lokaal niveau. Het DuLo-waterplan bevat volgende 7 concrete doelstellingen die leiden tot een duurzaam lokaal waterbeleid:

1. Maximale retentie (infiltratie, berging en vertraagde afvoer) van hemelwater aan de bron

2. Sanering afvalwaterlozingen 3. Bewaking en verbetering van de kwaliteit van de riolerings- en

zuiveringsinfrastructuur 4. Voorkomen en beperken van diffuse verontreiniging 5. Voorkomen en beperken van erosie en sedimenttransport naar de waterloop


6. Kwantitatief, kwalitatief en ecologisch duurzaam waterlopenbeheer 7. Duurzaam (drink)watergebruik.

Boechout ligt in drie bekkens: - Benedenbekken Kleine Nete - Deelbekken Beneden Nete - Deelbekken Boven Schijn De ruimtelijke implicaties van deze plannen zijn vooral: - Algemeen: er dient voldoende ruimte te worden gegeven aan de waterlopen,

d.w.z.: bij het afbakenen van oeverzones dient rekening te worden gehouden met het waterbergend vermogen, de wisselende debieten en de structuurdiversiteit van de waterlopen.

- I. v.m. de Koude Beek: er wordt een bufferbekken gepland op de Koude Beek, in de zuidpunt van Molenveld; dit houdt verband met de realisatie van gescheiden rioleringsstelsels.

- I. v.m. de Rollebeek: er wordt geopteerd voor retentie aan de bron.

3.3.10. Deelstudies in het kader van het GRS Boechout Woonbehoeftenstudie Boechout Een actuele woonbehoeftestudie is opgemaakt door IGEAN. De belangrijkste delen hiervan zijn opgenomen in bijlagen 5, 6, 7 en 8. Bedrijvenstudie Boechout Een actuele bedrijvenstudie, inclusief de studie van zonevreemde bedrijven, is opgemaakt door IGEAN. De belangrijkste delen hiervan zijn opgenomen in bijlagen 9 en 10. Onderzoek agrarische structuur Een actueel en gedetailleerd onderzoek naar de agrarische structuur is opgemaakt door IGEAN. De belangrijkste delen hiervan zijn opgenomen in bijlage 11. Deelonderzoek zonevreemde terreinen voor sport, recreatie en jeugdvoorzieningen Een actueel onderzoek naar de zonevreemde terreinen voor sport, recreatie en jeugdvoorzieningen is opgemaakt door IGEAN. De belangrijkste delen hiervan zijn opgenomen in bijlage 12. Deelonderzoek zonevreemde woningen Een actueel onderzoek naar de zonevreemde woningen is opgemaakt door IGEAN. Dit komt aan bod in de bespreking van de nederzettingstructuur en in de analyse van de deelruimten.

3.4. Ruimtelijke plannen en projecten in uitvoering of in voorbereiding

3.4.1. Gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen van buurgemeenten in voorbereiding

Structuurplan gemeente Mortsel De hiernavolgende bespreking is gebaseerd op het voorontwerp van februari 2005, opgemaakt door Stramien cvba in opdracht van het stadsbestuur van Mortsel.


Visie De stad Mortsel ziet een belangrijke rol voor zichzelf als voortrekker en ambitieuze voorstad. Ze kan daarbij functioneren als attractiepool voor de zuidoostelijke rand (o.a. Hove) van het grootstedelijk gebied Antwerpen. Daartoe wil de stad haar voorzieningen, recreatiemogelijkheden en kleinhandelscentrum uitbouwen. Grensoverschrijdende ruimtelijke aspecten Open ruimte Grensoverschrijdende samenwerking voor ontwikkeling van de groene vinger ten oosten van de spoorlijn Antwerpen-Lier (van Fort 3 over de landbouwgebieden tussen Borsbeek/Mortsel/Boechout en de Koude Beek) wordt noodzakelijk geacht. Hierbij pleit Mortsel voor ontwikkeling van zachte recreatie in de groene vinger in een parkachtig landschap. Aan de rand van de groene vinger, tegen de spoorweg Antwerpen - Lier aan, wordt geopteerd voor uitbouw van sport en recreatie. De Koude Beek wordt als waardevolle beekvallei en als open ruimte-verbinding naar het parkgebied Fruithof gezien met de optie natuurontwikkeling, gevrijwaard van bebouwing. Natuurinrichtingsprojecten kunnen hier gestimuleerd worden en mogelijk zelfs uitbreiden. Wonen Voor het stadsdeel St.-Jozef (tussen Wouwstraat, Boechoutselei, Koude Beek, Liersesteenweg en spoorweg, de wijk die het dichtst bij de Koude Beek aanleunt) wordt, buiten een woonproject in de brouwerij, geen verdere ontwikkeling noch verdichting in het vooruitzicht gesteld. Verder wordt de uitbouw van de woonfunctie (zowel woonverdichting als verbetering van de woonomgeving) langs de stedelijke boulevard Liersesteenweg als primordiaal gezien. Lijninfrastructuur De doortrekking van de tramlijn op de Liersesteenweg N10 (als stamlijn van het openbaar vervoer) wordt ondersteund en gezien als katalysator voor de vernieuwing van de stedelijke boulevard Liersesteenweg. De N10 wordt daarbij een 2x1 rijweg (geselecteerd als secundaire weg type III in het RSPA) met een bovenlokale fietsroute. Op lokaal niveau worden de Wouwstraat en de Boechoutselei, geselecteerd als lokale verzamelwegen (type II). De heraanleg van beide straten in die zin wordt in het vooruitzicht gesteld. Structuurplan gemeente Borsbeek Studiebureau Iris is bezig met de opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. De goedkeuringsprocedure is lopende. Van belang voor Boechout is het concept voor ontwikkeling van de glastuinbouw, waarvoor een uitbouw in clusters wordt voorgesteld. Structuurplan gemeente Wommelgem Studiebureau Gedas is bezig met de opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Het concept-voorontwerp is momenteel in voorbereiding18. Van belang voor Boechout is dat er prioritair aandacht zal worden geschonken aan de ontwikkeling van de meest dynamische agrarische productierichtingen, ondermeer glastuinbouw. Structuurplan gemeente Ranst IGEAN is bezig met de opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Het voorontwerp wordt in september 2005 in plenaire vergadering besproken. 18 Op basis van startnota GRS Wommelgem en inlichtingen vanwege het gemeentebestuur van Wommelgem, oktober 2004.


Grensoverschrijdende ruimtelijke aspecten Open ruimte De Molenbeekvallei vertrekt op het grondgebied van Boechout en loopt door op het grondgebied van Ranst. De ontwikkeling ervan als natuurverbindingsgebied met versterking van ecologische verbindingen, wordt ook weerhouden in het GRS van Ranst. Van belang voor Boechout is tevens het concept voor ontwikkeling van de glastuinbouw (die doorloopt op het grondgebied van Boechout), waarvoor een uitbouw in clusters, gebufferd t.a.v. de woonwijken, wordt voorgesteld. Ook de differentiatie van het ander aanleunend landbouwgebied, het “verscheiden landbouwgebied “ ten zuiden van de Van Den Nestlei en ten oosten van de Ranstsesteenweg, is van belang. Lijninfrastructuur Als verbinding tussen de ring van Lier en de autosnelweg E313, en dus onrechtstreeks met de agglomeratie Antwerpen, is de N14 Liersesteenweg – Oostmalsesteenweg een belangrijke as. Wijzigingen in één van de wegverbindingen tussen Lier en Antwerpen zullen hun repercussies hebben op andere van deze verbindingen. De gemeente Ranst opteert om de doortochten door Alliers en Emblem verkeersveiliger in te richten; dit wordt als suggestie meegegeven aan de provincie. Structuurplan gemeente Lint IGEAN is bezig met de opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van de gemeente Lint. De bespreking is gebaseerd op het voorontwerp van december 2004. Visie Lint ziet zichzelf als een stedelijk dorp met een directe relatie tot de grootstad en het buitengebied én met een belangrijke taakstelling in het aanbieden van kwalitatieve ruimte voor wonen en bedrijvigheid. Grensoverschrijdende ruimtelijke aspecten Open ruimte Voor de ruime omgeving van Boshoek doet de gemeente een aantal suggesties voor een bovengemeentelijk beleid, waarin het uitspelen van de landschappelijke en recreatieve waarden centraal moet staan. Structuurplan gemeente Hove Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Hove wordt opgemaakt door IGEAN Dienstverlening. De hiernavolgende bespreking is gebaseerd op het voorontwerp van juli 2005 (aangepast aan de opmerkingen van de plenaire vergadering). Grensoverschrijdende ruimtelijke aspecten Natuur en open ruimte De gemeente Hove duidt de Koude Beek, de Lauwerijkbeek en de Luitersheideloop aan als lokale natuurverbindingen, die gebiedsgericht ontwikkeld worden met het oog op het herstellen en creëren van natuurverbindingen en landschapsontwikkeling. Het Frijthout wordt geselecteerd als aaneengesloten open ruimtegebied. In dit gebied staan het groene natuurparkkarakter en de recreatiemogelijkheden in het parkgebied voorop. Voor dit gebied wordt een BPA opgemaakt. Voor de Boshoek wordt een RUP opgemaakt, gericht op het behoud van de landschappelijke waarde, stimulatie van recreatief medegebruik en afstemming van de landbouw op de natuur. Voor het bos van Moretus staat een versterking van de natuurwaarden voorop. Het dient gevrijwaard te worden van functies die de bosstructuur aantasten.


Nederzettingsstructuur De gemeente suggereert om het volledige gebied Frijthout mee op te nemen in het grootstedelijk gebied. De gemeente suggereert tevens om de bebouwingsrand aan de kern af te werken met een project voor gegroepeerde bebouwing (appartementen en ééngezinswoningen), gelegen tussen de school Regina Pacis, de Oudstrijdersstraat en de L. Van Lindenstraat en achter de eerste twee woningen aan de Appelkantstraat. Het WUG tussen de Boechoutsesteenweg en de J. Coveliersstraat wordt aangeduid als een inbreidingsproject. Het woonuitbreidingsgebied ten zuiden van de Coverliersstraat wenst de gemeente te vrijwaren van bebouwing. Sport en recreatie Het parkgebied Frijthout wordt geselecteerd als lokale recreatiepool en, samen met de Boshoek, als zone voor recreatief medegebruik. De zonevreemde sportterreinen op de gemeentegrens met Boechout worden in het BPA Frijthout herbestemd naar een zone voor dagrecreatie. Lijninfrastructuur en mobiliteit In het structuurplan van Hove worden volgende grensoverschrijdende wegen als volgt gecategoriseerd: - Boechoutsesteenweg: lokale weg type II - Appelkantstraat en Holle Weg: lokale wegen type III.

3.4.2. BPA’s in opmaak BPA Fruithof Dit BPA wordt door de gemeente Boechout samen met het aansluitende BPA Frijthout in de gemeente Hove opgemaakt. Bedoeling is om het parkgebied Frijthout – Fruithof en het daarin gelegen dagrecreatiegebied te herschikken. Sectoraal BPA zonevreemde terreinen voor sport, recreatie en jeugdactiviteiten In mei 2005 werd gestart met de opmaak van het sectoraal BPA zonevreemde terreinen voor sport, recreatie en jeugdactiviteiten in Boechout. Bedoeling is om de enkele, deels of volledig zonevreemde terreinen voor sport, recreatie en jeugdactiviteiten, die in het gemeentelijk structuurplan werden weerhouden als “blijvers”, te regulariseren. Fiches met beschrijvingen van deze deels of volledig zonevreemde terreinen voor sport, recreatie en jeugdactiviteiten zijn opgenomen in bijlage 12.

3.4.3. Het voorontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen’ in opmaak

Algemene principes bij de afbakening van stedelijke gebieden In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen is de metafoor ‘Vlaanderen: open en stedelijk’ een belangrijke pijler. Dit streven vormt de basis van een trendbreuk in het ruimtelijk beleid van het gewest, de provincies en de gemeenten. ‘Open en stedelijk’ duidt op een gewenst onderscheid tussen buitengebied enerzijds en stedelijk gebied anderzijds. Deze twee types van gebieden worden voortaan verschillend benaderd in het ruimtelijk beleid.

In stedelijke gebieden geldt een beleid van verdichting en concentratie van bebouwing en hoogdynamische functies, dus zowel wonen, werken en alle voorzieningen eigen aan het stedelijk functioneren, m.i.v. recreëren. In het


afbakeningsplan wordt aldus een ruimtelijke lijn omheen die gebieden, waar een dergelijk beleid van toepassing is, getrokken. Met het vastleggen van deze lijn worden enerzijds de bepalingen van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen over de stedelijke gebieden geldig. Anderzijds kan deze lijn later worden gebruikt bij het verder vorm geven aan het ondersteunend beleid voor stedelijke gebieden (opmaken van plannen, richten van subsidies, differentiëren van procedures enz.). De afbakening van het grootstedelijk gebied Antwerpen gebeurt door het Vlaams Gewest in nauw overleg met de provincie en de betrokken gemeenten.

Het afbakeningsplan legt dus een afbakeningslijn vast waaraan een aantal programmatorische elementen van grootstedelijk niveau (vooral i.v.m. bijkomende woningen en bedrijventerreinen) en herbestemmingen zijn gekoppeld. Deze herbestemmingen zijn echter steeds het gevolg van deze programmatorische elementen. De bedoeling van een afbakeningslijn is dan ook om de ruimte te omschrijven waarin die programmatorische elementen moeten plaats grijpen, gebruik makende van de ruimtelijke kwaliteiten en potenties en niet andersom. De afbakeningslijn is dus gebaseerd op ruimtelijke overwegingen

Voorontwerp afbakeningsvoorstel AROHM / Studiegroep Omgeving: stand van zaken De afbakening van het grootstedelijk gebied Antwerpen is medio 2003 van start gegaan en mondt voorlopig uit in het afbakeningsvoorstel dat aan de verschillende betrokken gemeenten begin juli 2005 werd bezorgd. In dit afbakeningsvoorstel valt Boechout-dorp in stedelijk gebied. Hierbij zijn inbegrepen: de Gillegomwijk, het woonuitbreidingsgebied langs de Mussenhoevelaan, de Vogeltjeswijk, de Furkahoeve, de Schaliehoevewijk, de gronden langs de westkant van Eggerseelstraat en Lispersteenweg tot achter de bebouwing van Provinciesteenweg, de bebouwing van Vinkenstraat en deels Kapelleveld en de Holleweg.

3.4.4. Gemeentelijk mobiliteitsplan kaart 17: knelpunten vermeld in het mobiliteitsplan

Studiebureau Iris is in het voorjaar 2003 gestart met de opmaak van een gemeentelijk mobiliteitsplan. De opmaak van een mobiliteitsplan verloopt in drie fasen: 1. de oriëntatiefase, resulterend in de oriëntatienota 2. de fase opbouw van het plan, resulterend in de synthesenota 3. de fase opmaak van een beleidsplan, resulterend in het beleidsplan. Op dit ogenblik (medio 2005) wordt aan de afronding van het beleidsplan gewerkt. Nu kan toch al gesteld worden dat volgende thema’s hierin van groot belang kunnen zijn voor zowel het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan als het gemeentelijk mobiliteitsplan: - De geplande doortrekking van de tram, komende van Mortsel, de herprofilering

van de N10 en het geplande draaipunt bij Capenberg - De spoorwegovergang ter hoogte van het station en de inrichting van het station - De geplande verhoging van de frequentie van de treinen en hun gevolgen - De wegcategorisering, hun inrichting en de verkeersafwikkeling - De geplande verbetering van de busverbindingen - De verbetering van de fietspaden


- De beveiliging van de schoolomgevingen - De inrichting van een aantal straten en pleinen. In de oriëntatienota wordt een overzicht gegeven van de knelpunten inzake verkeer en mobiliteit, welke zijn weergegeven op kaart 17.

3.4.5. Gemeentelijke projecten De gemeente is bezig met verschillende infrastructuurwerken, verschillende projecten voor sociale woningbouw en de ontwikkeling van twee BPA’s. In onderstaande tabel wordt hiervan een overzicht gegeven.

tabel 5: projecten in voorbereiding of in uitvoering

Project Ontwerper Fase Wegeniswerken, ev. in combin. met rioleringswerken HEVEC wegen rioleringswerken Groenstraat/ gedeelte HEVEC In voorbereiding wegen rioleringswerken + fietspad Vremdesesteenweg HEVEC In voorbereiding wegen rioleringswerken Berthoutstraat HEVEC In uitvoering Heraanleg Lange Kroonstraat met riolering gescheiden stelsel

In voorbereiding

Heraanleg Oudesteenweg en Binnensteenweg In voorbereiding Heraanleg Fr. Segersstraat met riolering gescheiden stelsel In voorbereiding Aanleg fietspad Lint - Lier IGEAN In uitvoering Heraanleg Smishoek In voorbereiding Heraanleg Smederijstraat In voorbereiding Heraanleg Grotehoeveweg (met grachten) In voorbereiding Heraanleg Sint-Bernardsstraat (met grachten) In voorbereiding Sociale woningbouw 28 sociale woongelegenheden Smalle Weg + aanleg straat Ideale Woning

arch. Frans Mostien, Borgerhout

In uitvoering

23 sociale woningen F. Segersstraat OCMW - Ideale Woning

In voorbereiding

12 sociale woningen Lindelei OCMW – SBK ARRO Antwerpen

In voorbereiding

BPA’s BPA Fruithof IGEAN Voorontwerp Sectoraal BPA zonevreemde terreinen voor sport, recreatie en jeugdactiviteiten

IGEAN Voorontwerp

bron: gemeente Boechout


4. Bestaande ruimtelijke structuur 4.1. Bedoeling en inhoud van dit hoofdstuk In dit hoofdstuk wordt verder ingegaan op de bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente Boechout als geheel en hoe deze tot stand kwam. De bestaande ruimtelijke structuur is een complex gegeven. Zij wordt geanalyseerd via twee invalshoeken: de deelstructuren enerzijds en de deelruimten anderzijds.

Deelstructuren zijn de beschrijving van ruimten dienstig voor gelijkaardige activiteiten (sectoren): de open ruimte-structuur met daarin de ruimtelijk-natuurlijke structuur (het fysisch-geografisch systeem en de natuurlijke elementen die zich daarop geënt hebben) en de ruimtelijk-agrarische structuur, de nederzettingsstructuur (bewoning), de ruimtelijk-economische structuur, de toeristisch-recreatieve structuur en lijninfrastructuren (met ondermeer de ruimtelijke verkeers- en vervoersstructuur en hoogspannings- en pijpleidingen). Het landschapsbeeld en de landschaps-kenmerken worden gevormd door deze vijf componenten van de ruimtelijke structuur. Van belang voor structuurplanning zijn de structuurbepalende landschapskenmerken.Bij de bespreking van elke deelstructuur werd gestreefd naar een zelfde opbouw: eerst de nodige begripsbepalingen (definities), dan een analytische beschrijving van de verschillende ruimtelijke componenten van de deelstructuur en daarna, voor de meest

stuwende deelstructuren, verdere trendprognoses. Hiernavolgend worden de huidige belangrijke ruimtelijke knelpunten en toekomstige knelpunten (bedreigingen) opgesomd die voor deze deelstructuur in principe voor het ganse gemeentelijk grondgebied gelden. Daartegenover worden de huidige ruimtelijke kwaliteiten en de kansen voor kwaliteitsvolle ontwikkelingen (potenties) per deelstructuur gezet. Deelruimten zijn, in tegenstelling tot deelstructuren, geografisch afgebakende delen van de gemeente, met aparte entiteiten, met typische ruimtelijke potenties en knelpunten. Een deelruimte onderscheidt zich van andere deelruimten, heeft zich anders ontwikkeld, leent zich tot andere functies en heeft een eigen aanblik. Op basis van de kennis opgedaan in de voorgaande paragrafen, wordt het mogelijk om de gemeente Boechout verder onder te verdelen in deelruimten. Dit is dus een interpretatie van de ruimtelijk structuur. Door het gebied onder te verdelen in verschillende deelruimten wordt de diversiteit van de gemeente onderstreept en wordt een gebiedsgerichte herkenning en evaluatie van de ruimtelijk knelpunten en potenties mogelijk. De indeling in en analyse via deelruimten vergt echter een


voorkennis van de bestaande ruimtelijke structuur zodat interpretatie mogelijk wordt. Deze indeling wordt dan ook behandeld in een volgend hoofdstuk. In dit hoofdstuk komen derhalve achtereenvolgens aan de orde: 1. de historische ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente 2. de analyse volgens de vijf vermelde deelstructuren 3. het landschap.

4.2. Historische ontwikkeling19 Om een duidelijk beeld te krijgen van de gemeente Boechout is het goed om eens terug te gaan in het verleden. Hoe is Boechout de gemeente geworden die zij nu is? Achtereenvolgens worden besproken: gegevens omtrent de ontstaansgeschiedenis tot de 19e eeuw, het landgebruik zoals afleidbaar uit de Ferrariskaart (1771 - 1778), de Vandermaelenkaart (1854), de militaire kaart (1937) en de topografische kaart (1987).

4.2.1. Gegevens omtrent de ontstaansgeschiedenis De historische ontwikkeling van de Kempen, en dan vooral van de Zuiderkempen waartoe de geografie van Boechout wordt gerekend, is ook voor het landschap in Boechout representatief. De grondslag van de hedendaagse landschappen in de Kempen werd na de Gallo-Romeinse periode gelegd. Gedurende de vroege middeleeuwen (van 450 tot circa 1000) bestonden de nederzettingen in de zandige Kempen vermoedelijk uit alleenstaande hoeven of een klein aantal gegroepeerde hoeven. Ze vormden kleine eilandjes in het uitgestrekte natuurlandschap. De uitgestrekte bossen met eik fungeerden als weiland voor de veestapel (runderen en varkens). De degradatie van het gemengde loofbos in de latere perioden is hier mede het gevolg van. Rondom de boerderijen lagen enkele stukken akkerland, onregelmatig verspreid. Natuurlijke grenzen zoals waterloopjes, bepaalden de vorm van deze akkerlanden. De nieuw ontgonnen cultuurgronden uit de late middeleeuwen (circa 1000 tot 1500) noemt men "akkers". Zij werden ingeschakeld in het drieslagstelsel, d.w.z. dat de landbouwer bepaalde percelen afwisselend als braakgrond liet liggen of als weiland of als akker in gebruik nam. Als kavelbegrenzing fungeerden vooral houtkanten en bomenrijen, die de kleinschaligheid van het landschap in de hand werkten. In tegenstelling tot andere Kempische gemeenten bood de zandlemige bodem van Boechout meer agrarische mogelijkheden dan de arme zandgronden in de Noorderkempen. Als gevolg hiervan heeft de karakteristieke evolutie van een gemengd loofbos naar heide hier niet plaatsgevonden. Deze omstandigheden vereisten vermoedelijk ook een beperktere ontginning van het bos. Bovendien boden de "rijke" bossen diverse alternatieven zoals houtbouw en jacht. Vandaag kunnen in deze streek dan ook nog diverse bossen worden aangetroffen. Ten behoeve van de veeteelt verschenen in de valleien beemden (die overstroomden tijdens de winter) en weilanden. Samen met de ontwikkelingen in de landbouw tijdens de 11de eeuw en de ontginningsgolf in de 13de eeuw groeit de bevolking aan. Naast de uitbreiding van de bestaande bewoningskernen, ontstaan er "filialen" van de bestaande nederzettingen of nieuwe alleenstaande hoevecomplexen. 19 Deze tekst is grotendeels gebaseerd op: Buro 4D, Structuurplan Boechout, informatief deel, pag. 16-20


De periode van groei en ontginning wordt in de 14de eeuw afgebroken door een agrarische recessie. Er volgen dan verschillende cycli van groei, telkens gevolgd door recessies, soms gepaard met oorlogen. Tijdens de nieuwe en nieuwste tijden (1500-, heden) werden de bestaande landbouwsystemen verder verfijnd. Het Land van Boom was toen vrijwel volledig ontgonnen. Bos beperkte zich tot verspreide oppervlakten in het landschap. Gedurende deze periode (16de- 18de eeuw) ontstonden rond Antwerpen talrijke "maisons de pleasance". Vanaf de 18de eeuw vormden ze een karakteristiek onderdeel van het landschap in het Antwerpse. Niet zelden paalden deze buitenplaatsen aan uitgestrekte parken of tuinen. Het Hof van Boechout en het bijbehorende park kunnen tot deze lusthoven worden gerekend, alhoewel de geschiedenis van het kasteel verder terug gaat in de tijd. In de 20ste eeuw neemt, door de groeiende mogelijkheid in het gebruik van kunstmeststoffen, de grootschaligheid van de landbouw toe. Door de ligging van Vremde, even buiten de rand van de grootstad, niet te ver van tuinbouwveilingen als Sint-Katelijne-Waver en op geschikte gronden, ontwikkelt de tuinbouw zich hier sterk. Ook hier doen zich tijdens de 20ste eeuw ontwikkelingen naar schaalvergroting en glastuinbouw voor, die het uitzicht van het agrarisch gebied, vooral in de omgeving van Vremde, grondig wijzigen en zelfs bepalen. 20

4.2.2. Ferrariskaart (1771-1778) kaart 18: historische evolutie: Ferrariskaart 1771-1778

Natuurlijke en agrarische structuur Op het einde van de 18de eeuw is de streek van Boechout een landelijk gebied, met een groot aandeel aan akkerlanden op de droge plaatsen (ongeveer samenvallend met de 12,5m hoogtelijn), beemden en vochtige bossen op de nattere plaatsen. Rond het dorp Boechout bevonden zich drie lobben grote, open akkers zonder opgaande beplanting : één in het noorden (doorsneden door de Steenweg), één in het zuidoosten en één in het zuidwesten. Vermoedelijk waren dit de eerst ontgonnen, gemeenschappelijke gronden. Reeds toen al beschikte het Hof van Moretus over een aangelegde parktuin en kwamen boomgaarden en tuinen tot in de dorpskern van Boechout voor. De kasteeltuin van het Hof van Moretus had een formeel grondplan met 4 grote parterres en een waterpartij. Rondom het kasteel en de tuin liep een trapeziumvormig kanaal afgezoomd met 2- of meerrijige dreven. De vallei van de Molenbeek karakteriseert zich door de aanwezigheid van moerassige weilanden en beemden. Bij de overgang van de drassige vallei en de hogere gelegen akkerpercelen bevonden zich smalle moerasbossen. Het ganse gebied in het zuiden en het zuidoosten van Boechout bestond uit een fijnmazig en willekeurig patroon van bossen (zeer variabel van omvang), moerassige weiden, kleine akkers en beplante landwegen. De meeste akkers hier waren omzoomd met houtkanten. Het algemene patroon van landbouwgronden rondom Vremde en Boechout, beemden in de Molenbeekvallei en veel bebossing ten zuiden van het dorp Boechout was toen al aanwezig. Nederzettingspatroon Het dorp Boechout bestond uit bewoning rond de kerk met moestuinen, boomgaarden, kleine akkers en weilanden met heggen omzoomd.

20 Gebaseerd op GNOP Boechout.


Opvallend is ook dat toen reeds twee concentraties van bebouwing in het dorp Boechout aanwezig waren: één langsheen de huidige Heuvelstraat en de aanzet van de huidige Molenlei, een andere concentratie rond de kerk en de buurt van het huidige Jef Van Hoofplein. Het dorp Vremde kende een gelijkaardig uitzicht met bewoning rond het driehoekig kerkplein en langs de uitvalswegen. Aanzetten van lintbebouwing en bebouwingsclusters waren toen al aanwezig in Toeffelhoek, ten noorden van Vremde, het begin van de Hellestraat (bij hoeve Heel), Lispersteenweg, Vinkenstraat en Pooiegemweg. De weg tussen Vremde en Broechem (Broechemsesteenweg) liep doorheen een open gebied met grote akkers. Aan de rand ervan bevonden zich fragmenten van houtkanten. Halverwege deze weg bevond zich Vremdemolen, met enkele huizen errond. Behalve één boerderij was er geen andere bewoning langsheen deze weg. Over het ganse gebied lagen wel vrij veel boerderijen verspreid tussen de akkers. Wegenpatroon Wat meteen opvalt is de aanwezigheid van de steenweg Antwerpen -Lier ten noorden van de dorpskern van Boechout. Deze was aan beide zijden beplant met bomen en liep kaarsrecht door het landschap, met een knik ter hoogte van het huidige kruispunt van de Binnensteenweg en de Provinciesteenweg. Deze steenweg was een recente aftakking van de steenweg Antwerpen – Mechelen, beide realisaties onder het bewind van keizerin Maria-Theresia. Het wegenpatroon in en rondom de dorpskern was toen al vrij orthogonaal. De verbindingswegen tussen Boechout en de buurdorpen Vremde, Borsbeek, Mortsel, Hove en Lier lopen niet rechtstreeks door maar geven een indirecte verbinding. De enige uitzondering hierop is de weg van Vremde naar Broechem.

4.2.3. Kaart van Vandermaelen (1854) kaart 19: historische evolutie: Vandermaelenkaart 1854

Natuurlijke en agrarische structuur Het landschap is slechts zeer beperkt gewijzigd sinds 1777. Er is een kleine afname van het bosbestand (t.h.v. Millegem, de Boshoek en langs de Molenbeek) dat omgezet is naar vochtige wei- en hooilanden (de Boshoek en langs de Molenbeek). Het kasteel van Boechout staat ingetekend met een grote waterpartij die nu een organische vorm heeft, typerend voor de Engelse landschapsstijl. De slotgrachten aan de westen zuidzijde bestonden toen nog. Bomenrijen, houtkanten en perceelsgrootte zijn op deze kaart niet opgenomen zodat het onmogelijk is om zich een beeld te vormen van het toenmalige landschap. Nederzettingspatroon De bebouwing is nagenoeg onveranderd gebleven t.o.v. de tweede helft van de 18e eeuw. Wegenpatroon De dreef die op de Ferrariskaart liep tot aan de A. Franckstraat en uit één weg bestond, is nu ontdubbeld en loopt door tot aan de Steenweg. Deze momenteel verdwenen uitbreiding is via luchtfoto's nog waarneembaar. In de bossen ten zuiden van het Kasteel van Moretus werden enkele aardebanen aangelegd.

4.2.4. Topografische kaart van België, 1937 (militaire stafkaart) kaart 20: historische evolutie: topografische kaart van België 1937


Natuurlijke en agrarische structuur De bosgebieden zijn iets uitgebreid, vooral het Bos van Moretus, ten zuiden van het park van het kasteel van Boechout. De percelen rondom de dorpskern van Boechout kennen nog steeds een kleinschalig karakter met orthogonale patronen en soms met omhaagde akkers en boomgaarden. In het noordelijk deel van de gemeente ontstaat een intensievere landbouw, die zich manifesteerde in een opmerkelijke afname van de houtkanten en een toename van veldwegen. Nederzettingspatroon en wegenpatroon De belangrijkste wijziging die zich in het landschap gemanifesteerd heeft is de aanleg tijdens de tweede helft van de 19e eeuw van de spoorweg Antwerpen –Lier en de bouw van het station van Boechout aan de dorpsrand ervan. Door de doorsnijding van de spoorweg doorheen het landschap zijn heel wat veldwegen in onbruik geraakt. De betere bereikbaarheid resulteerde in een toename van de reeds bestaande bebouwing in het dorp Boechout. Opvallend was ook het verschijnen van kasteelparken in en aan de rand van het dorp. De kaart toont een aanleg in de Engelse landschapsstijl. Vremde kent een lichte bewoningstoename langsheen de uitvalswegen.

4.2.5. Topografische kaart van België, 1987 kaart 21: historische evolutie: topografische kaart van België 1987

Natuurlijke en agrarische structuur De ontwikkelingen na W.O. II voltrokken zich in een snel tempo. De veranderingen in het landschap vanaf dit ogenblik hebben een veel grotere impact dan de wijzigingen in voorafgaande eeuwen. Enkele van de belangrijkste ontwikkelingen in de open ruimte zijn : - omzetting van landbouw naar tuinbouw (in hoofdzaak glastuinbouw vooral in het

noorden; - verder rooien van houtkanten en bossen; - kanaliseren van beken en waterlopen; - perceelsvergroting. De fruitteelt krijgt een groeiend aandeel in het oosten van de gemeente. Van de historische situatie treffen we nu nog slechts enkele relicten aan. Houtkanten, bomenrijen en hagen zijn zo goed als verdwenen. Enkel in het zuiden van Boechout en sporadisch in het noorden treffen we ze heden nog aan. De karakteristieke kleine landschapselementen, zoals knoteik, zijn een zeldzaamheid geworden. Enkel het gebied ten zuiden van de Mastenweg en de Langsweg heeft nog een oorspronkelijk karakter. Nabij het Hof van Moretus komen nog enkele belangrijke beukedreven voor. Van de moerassige graslanden in de Boshoek en in de Molenbeekvallei vindt men nog karakteristieke zones terug, onder andere de Melkkuip en het gebied ten zuiden van het Don Bosco-instituut. Het talrijkst zijn evenwel de bosrelicten. De bossen Moretus, Kwaad Peird, Turk en uitlopers van het Kapellekensbos (Lint) geven een vrij oorspronkelijk beeld van de vroegere vegetatiestructuren in het gehucht Boshoek. De bossen in het noorden van de gemeente zijn nagenoeg volledig verdwenen; enkele bospercelen hebben nog een typische bosflora alhoewel de boomlaag recent door cultuurpopulier werd vervangen. Eveneens treffen we een bosflora aan in naar grasland omgezette


bossen. AIs relict vinden we nabij de Broederlozestraat een concentratie aan bomenrijen, waaronder veel Zwarte els. Nederzettingspatroon Tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw ontwikkelt ook het nederzettingspatroon zich drastisch en snel: - verdichting en uitbreiding van de dorpskern van Boechout; - verdichting van de dorpskern van Vremde langs de uitvalswegen; - nieuwe woonwijken tot buiten de rand van de kernen van Boechout en Vremde; - lintbebouwing langs de verbindingswegen; - uitbreiding naar de gemeenten aan de westzijde van Boechout; - vestigingen van grootschalige instituten, tehuizen, militair domein,...; - vestiging van bedrijven. De verspreid liggende Kempische hoevetjes getuigen van de ontginningsstructuur. Wegenpatroon Ook de wegeninfrastructuur kende een drastische uitbreiding, vooral ten behoeve van de nieuwe wijken, maar ook ter verbetering ten voordele van het autoverkeer. Gesteld kan worden dat de gemeente Boechout geëvolueerd is van een landbouwgemeente met enkele hoven en buitenhuizen van adel en rijke stedelingen naar een woonforensengemeente, waarin de tuinbouw nog een zeer uitgesproken plaats heeft, naast een in het defensief gedrongen landbouw, maar waar nog enkele zeer attractieve bosrestanten en vooral kasteelparken zijn overgebleven.

4.3. Bestaande open ruimtestructuur

4.3.1. Definities Open ruimtestructuur De open ruimtestructuur is de samenhang van alle niet of weinig bebouwde ruimten. In dit GRS valt dit samen met de ruimtelijk-natuurlijke structuur plus de ruimtelijk-agrarische structuur. Deze samenhang omvat derhalve zowel de ruimtelijk-natuurlijke structuur als de ruimtelijk-agrarische structuur. Het samen bestuderen van de ruimtelijk-natuurlijke structuur én van de ruimtelijk-agrarische structuur is belangrijk omwille van de wisselwerkingen die plaats vinden tussen deze beide deelstructuren in de open ruimte. Ruimtelijk-natuurlijke structuur De ruimtelijk-natuurlijke structuur is de samenhang van alle ruimten met een min of meer natuurlijk karakter, zoals bossen, heidegebieden, valleigebieden, waters en waterlopen, maar ook de kleine landschapselementen langsheen akkers en weiland. Deze ruimten zijn bepalend voor alle activiteiten, en niet alleen voor de natuurlijke ontwikkeling21. De basis van de ruimtelijk-natuurlijke structuur wordt gevormd door haar fysische structuur; hierop hebben de biotische en antropogene structuren zich geënt. Hiernavolgend wordt dan ook eerst de fysische structuur geanalyseerd alvorens in

21 Definitie uit het RSPA, pag.36.


detail wordt ingegaan op de beschrijving en de waarde van de samenstellende elementen van de natuurlijke structuur. Fysische structuur De fysische structuur is het abiotisch systeem, ontstaan als wisselwerking tussen geologische ondergrond, reliëf , waterlopen en bodemvorming. Naargelang de fysische kenmerken van elke locatie zijn hierop specifieke biotische systemen gegroeid en heeft de mens in de loop der eeuwen aangepaste landbouwteelten toegepast en andere (antropogene) structuren toegevoegd. Ruimtelijk-agrarische structuur De ruimtelijk-agrarische structuur is de samenhang van alle agrarische ruimten en aldus één van de antropogene structuren die aan de ruimtelijk- natuurlijke structuur is toegevoegd. Ze omvat de agrarische gebieden zoals akkers, weiland en tuinbouw, met inbegrip van de agrarische gebouwen en andere agrarische infrastructuur.

4.3.2. Bestaande ruimtelijk-natuurlijke structuur22 Bestaande fysische structuur Reliëf

kaart 22: reliëf

Het reliëf is bijna vlak tot zwak golvend. Iets ten zuiden van de dorpskern van Boechout bevindt zich het hoogste punt op ca. 20 m. Van hieruit helt het geleidelijk aan in zowel noordoostelijke (richting Borsbeek en Wommelgem) als zuidoostelijke richting, met nochtans een merkbaar grotere reliëfgradiënt naar het zuidoosten, richting Netevallei. Het hoogteverschil bedraagt ca. 12 m tussen de Boshoek aan de rand van de Netevallei (Hoeve DeTrommel ligt op ca. 8 m) en de dorpskern van Boechout. Het hoger gelegen Boechout vormt aldus de waterscheidingslijn tussen de Schijn en de Nete. Door de aanwezige bebouwing en de grote afstanden waarover het reliëf zich uitstrekt heeft het reliëf geen sterk visueel waarneembaar karakter. Alleen ter hoogte van de Melkkuipstraat is het microreliëf van de beekdepressie goed waarneembaar en bepaalt in belangrijke mate het landschapbeeld van deze omgeving. Waterlopen Als gevolg van het reliëf stromen de waterlopen van Boechout naar drie richtingen: 1. Een aantal behoren tot het bekken van de Schijn en deze lopen noordwaarts: het

zijn de Koude Beek (3.13)23 met zijbeek, de Grensscheidingsbeek (3.13.11), de Rollebeek (3.14) en de Diepenbeek (3.17) met zijbeken 3.17.2 en 3.17.3. Ze vloeien in de Schijn ter hoogte van Rivierenhof (Deurne).

2. Een aantal andere behoren tot het bekken van de Kleine Nete en deze lopen oostwaarts: de Molenbeek (8.03) met zijbeek, de Bloemenhofloop (8.03.4), de Duwwijkloop (8.01) met zijbeek en de Bollaarsloop (8.01.2). Ze ontspringen vanuit de deelgemeente Vremde en vervoegen de Kleine Nete ter hoogte van Lier.

3. Een derde groep behoort tot het bekken van de Beneden Nete en deze vloeien zuidwaarts: de Lauwerijkbeek met zijbeken, waterlopen A.6.17.5, A.6.17.4, Luitersheideloop en A.6.17.3 (Zevenbergseloop). Deze waterlopen monden als Lachenebeek in de Beneden Nete uit. De waterloop A.6.17.5. ontspringt aan een

22 Het merendeel van de hiernavolgende informatie is gebaseerd op beschrijvingen van het gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP). 23 De nummering is deze van de Provinciale Waterlopenatlas.


uniek kwelgebied ten zuiden van de dorpskern, de Melkkuip. De Lauwerijkbeek stroomt doorheen de Boshoek en langs de verschillende bossen aldaar. Ze vormt bijgevolg met haar bijlopen een interessante verbinding tussen de diverse biologisch waardevolle gebieden, zoals onder andere het gebied Lauwhoeve, bos Moretus, het bos Turk en het bos Kwaad Peird. Ze vervoegt de Luitersheideloop en Zevenbergse Loop om vervolgens als Lachenebeek in de Beneden-Nete uit te monden.

De structuurkenmerken van de beken op het grondgebied Boechout zijn zwak ontwikkeld. Alle beken zijn door vervuiling zwaar belast. Het oppervlaktewater van de Molenbeek is het minst vervuild. Enkele waterlopen vormen gedeeltelijk de grenzen van de gemeente: de Koude Beek en deels de Lauwerijkbeek. Bodems

kaart 23: vereenvoudigde bodemkaart

De bodems over het grondgebied van Boechout zijn grotendeels van zandlemige textuur. In de beekvalleien en depressies overweegt dan weer de kleiige textuurklasse. Naargelang de hoogteligging variëren de bodems van nat naar droog. De aanwezigheid van zandleem is een gevolg van afzettingen van noorderwinden tijdens en na de ijstijden op het einde van het Pleistoceen. De afwisseling van bodemtexturen kan verklaard worden door de korrelgroottesamenstellingen van bodemvormende materialen in de streek. De texturen van de alluviale afzettingen hangen af van het bekkenmateriaal waarin de loop van de rivier zich een weg graaft; bijvoorbeeld klei, leem en löss spoelen gemakkelijker uit de Kempense lemig-zandgronden. Elementen van de ruimteijk-natuurlijke structuur

kaart 24: elementen van de bestaande natuurlijke structuur

De natuurlijke structuur van de gemeente in breder verband Als gevolg van haar ligging op de scheidingslijn van twee rivierbekkens (Schijn en Nete) en drie beeksystemen (Boechout ligt op de top van een verhevenheid tussen deze drie), vertrekken vanuit of van de rand van de dorpskom van Boechout verschillende componenten van de natuurlijke structuur. In eerste instantie zijn dat beken en beekvalleien in drie richtingen, met elk hun eigen ecotopen. Ook als gevolg van de verschillen in bodemgesteldheid en de verschillende antropogene kenmerken, kunnen aldus verschillende open ruimte-landschappen onderscheiden worden ten noorden, oosten en ten zuiden van de dorpskom. Deze verschillen komen ondermeer tot uiting in de vegetatie van het desbetreffende landschapstype. Hierin zijn er een aantal karakteristieke gebieden te onderscheiden waarin de ecologische kenmerken nog het best gerealiseerd en/of bewaard zijn. Veelal is er een grote verwevenheid van cultuurlijke en half-natuurlijke vegetatie-elementen. De verschillende belangrijke ecotopen worden hierna behandeld. De nummering komt overeen met deze op kaart 24. 1. Het park-boscomplex van het kasteelpark van Boechout en het Bos van Moretus Het kasteelpark bij het Kasteel van Boechout en het Bos van Moretus vormen samen één groot boscomplex, dat de gemeentegrenzen overschrijdt (het Bos van Moretus loopt door in Hove). De waterlopen 6.17.5 en de Lauwerijkbeek lopen doorheen dit uitgestrekt complex, dat vrij sterk afhelt van noord naar zuid en gekenmerkt wordt door vochtlievende vegetaties.


Het kasteelpark bij het Kasteel van Boechout staat ingekleurd als biologisch waardevol en bestaat uit oude eiken– en beukenbossen, els en es, afgewisseld met graslanden en populieraanplantingen. Het Bos van Moretus staat voor het grootste gedeelte ingekleurd als biologisch zeer waardevol en bestaat uit eiken-haagbeuken-bos, populierenaanplant en valleibos; het zijn valleibossen van het type alluviaal essen-olmenbossen op een natte, minerale bodem. Het boscomplex als geheel heeft een rijke en spontane struik- en kruidlaag met een weelderig tapijt van voorjaarbloeiers, waaraan ze in hoofdzaak hun botanische waarde danken. Het zijn oude loofbossen met een stabiel en ecologisch rijp ecosysteem, rijk aan planten en dieren. Ze herbergen plantensoorten die zeldzaam zijn in Vlaanderen. 2. Het kwelgebied van De Melkkuip De Melkkuip is het nat graslandgebied ten zuidoosten van de dorpskern van Boechout, dat ten westen aansluit bij het Bos van Moretus. Door het hogere reliëf aan de noorden oostzijde is dit een plaatselijke depressie, waarin sprake is van een landschappelijk aantrekkelijk kwel-amfitheater. Daarin ontwikkelt zich plaatselijk een zegge-rijke laagveenvegetatie op een venige bodem. De beekbegeleidende vegetatie (veel zegge-soorten) is bijzonder waardevol en uniek voor Boechout en omgeving. Het is nochtans niet als waardevol vermeld op de Biologische Waarderingskaart. 3. Het valleien boscomplex van de Lauwerijkbeek, Kwaad Peerd en Boshoek Zuidwaarts van het Bos van Moretus stroomt de Lauwerijbeek en zijn zijbeken verder richting Beneden Nete. De beekvalleien vormen samen met de begeleidende bossen, bomenrijen en houtkanten (hier komen veel kleine landschapselementen voor) een gesloten tot half-open en natuurlijk landschap in het zuidelijk gebied van Boechout, dat ook grensoverschrijdend is (andere biologisch zeer waardevolle bossen zoals Luitersheide en Kapellekensbos op de grens met Lint en Lier sluiten er op aan). Bij Kwaad Peerd wordt er nog een bosje aangetroffen, bestaande uit eiken-haagbeukenbos, valleibos en populierenaanplant, terwijl Boshoek uit allerlei bosbestanden bestaat. Deze verschillende bossen zijn biologisch zeer waardevol. 4. Het valleicomplex van de Molenbeek De Molenbeek en zijn vallei vormt een landschappelijke entiteit die sterk onderhevig is aan landbouwkundige ingrepen en populierenaanplantingen. Er bevinden zich nog enkele vochtige graslandpercelen met typerende plantensoorten. Ook komen er een aantal beekbegeleidende bossen (valleibossen) voor. Deze zijn echter in belangrijke mate gedegradeerd door de aanplant van cultuurpopulieren. De kruid- en hier en daar de struiklaag is vrij goed ontwikkeld, maar wordt negatief beïnvloed door het beheer als productiebos. De vegetatie kan globaal gekarakteriseerd worden als een vochtig elzen-essenbos met overgangen naar het iepenrijke eiken-essenbos. De kruidenlaag met voorjaarsbloeiers is vrij belangrijk. De talrijke houtkanten kennen uitlopers naar de valleirand. Op de Biologische Waarderingskaart worden deze bossen vermeld als biologisch waardevol tot zeer waardevol. 5. Het valleicomplex van de Koudebeek en graslanden ten noorden van het Spokenhof De Koudebeek ligt geprangd tussen de bewoningsuitbreidingen van Boechout en Mortsel. Deze beekvallei bezit geen beekbegeleidende bossen, maar vooral de graslanden ten noorden van het Spokenhof zijn biologisch waardevol. Hier komen enkele percelen voor van het type mesofiele cultuurgraslanden, meer bepaald


mesofiel hooiland en graasweiden met Engels raaigras en witte klaver, zoals het Bessemgebied. 6. Kleinere kasteelparken Naast het kasteelpark van Boechout heeft de gemeente heel wat oude landschapsparken bij kastelen en herenhuizen op zijn grondgebied. Deze staan weliswaar niet ingekleurd op de Biologische Waarderingskaart, maar toch kent hun (veelal oude) parkaanleg een natuurlijke inhoud, zodat ze ook waardevolle elementen herbergen. De biologische waarde van deze parken situeert zich vooral op ornithologisch vlak (broedgebied voor verschillende vogelsoorten en jachtgebied voor enkele andere). 7. Perceel aan de oostrand van de wijk Gillegom Aan de rand van de wijk Gillegom komt een perceel voor van het type droge graslanden met struisgrasvegetatie op zure bodem. Het is biologisch zeer waardevol. 8. Kleine landschapselementen (KLE’s) De belangrijkste KLE’s situeren zich in het zuiden van de gemeente (ten zuiden van de dorpskern Boechout) en in de Molenbeekvallei. Verder vindt men nog een aantal KLE’s ter hoogte van Groenenbroek, nabij het centrum van Vremde en op de grens met de gemeente Lier. De KLE’s bestaan vooral uit knotwilgenrijen, populierenrijen, kleine loofbosjes en in mindere mate uit eerder zwak gestructureerde houtkanten, vooral dan in de omgeving van het Bos van Moretus. In de Molenbeekvallei en in Vremde vindt men een aantal eutrofe poelen terug. Ook de omwallingsgrachten van de hoeven in het oosten van de gemeente kunnen gekarakteriseerd worden als eutrofe, vaak verlande wateren.

4.3.3. Bestaande ruimtelijk-agrarische structuur kaart 25: bestaande ruimtelijk-agrarische structuur: bedrijfszetels

kaart 26: bestaande ruimtelijk-agrarische structuur: serres, gebouwen en teelten

kaart 27: bestaande ruimtelijk-agrarische structuur: deelgebieden

Globaal profiel van de land- en tuinbouw van Boechout Boechout maakt onderdeel uit van de Zuiderkempen, gedeelte Land van Boom (onderdeel Land van Duffel - Boechout), wat gekenmerkt wordt door zandleemgronden. De perceelsstructuur wordt gekenmerkt door zijn veeleer kleinschalig karakter (65 tot 100 percelen per km2). Het Land van Boom heeft van oorsprong grondgebonden melk- en rundveehouderij (samen 10% van het totaal B.S.S.24) en vollegrond-tuinbouw als agrarische productierichtingen. Deze regio heeft zich echter ontwikkeld als een glastuinbouwgebied (groenten onder glas en niet-eetbare tuinbouw, samen 87% van het totaal B.S.S.) en zit mee in de dynamiek van het serregebied van Sint-Katelijne-Waver25. Groenteteelt in open lucht is nog slechts marginaal aanwezig. Grondgebonden landbouwactiviteiten (melk- en rundvee) staan hier onder druk van de verstedelijking in de Antwerpse agglomeratie. De glastuinbouwsector is vermoedelijk niet in staat een buffer op te werpen voor deze verstedelijking.

24 B.S.S.= bruto-standaard saldi, dit is de bruto toegevoegde waarde die de agrarische bedrijfsvoering per oppervlakte-eenheid realiseert. De absolute waarde van het B.S.S. is aldus een indicator voor de totaal gerealiseerde economische waarde van de gegeven productie richting (uit: RSPA, pag. 62). 25 RSPA, pag. 69.


De agrarische structuur meer in detail Het agrarisch gebied beslaat het noordelijk, het oostelijk en gedeeltelijk het zuidelijk deel van de gemeente. In dit gebied komt een mozaïek van agrarische activiteiten voor: - weiland op de nattere gronden; - akkerbouw met maïs, aardappelen, groenten, en tarwe op de drogere gronden; - op enkele plaatsen laagstamfruitboomgaarden, met name langs de Groenstraat,

Smeendijk en Bloemenhof, dus in de omgeving van Vremde; - veel tuinbouw onder glas treft men vooral aan verspreid rondom Vremde, vaak

met grote serres. Volgende concentratiegebieden kunnen worden onderscheiden: - In de zone ten noorden van de Vremdesesteenweg en ten westen van de

Wommelgemsesteenweg bevindt zich het oudste serregebied aansluitend met dat van Wommelgem en Borsbeek. De grootste serrebedrijven zijn in dit gebied gelegen. Tussen de serres situeren zich open, volledig in cultuur genomen gebieden met verspreide bebouwing.

- In het noordoostelijk deel van de gemeente, ten noorden van de Broechemsesteenweg en ten oosten van de Wommelgemsesteenweg zijn eveneens heel wat serrebedrijven aanwezig alsook verspreide bebouwing. In tegenstelling tot het westelijk deel zijn hier meer opgaande groenelementen en KLE’s aanwezig waardoor een gevarieerder landschapsbeeld ontstaat.

- In de Molenbeekvallei is een belangrijk deel van het gebied in gebruik als weiland, doorspekt met akkers. De vrij grote kavels zijn vaak omzoomd door KLE’s zodat dit een landschap vormt met een halfopen karakter. De serres maken deel uit van de lintbebouwing en bevinden zich sporadisch ook tot aan de Molenbeek. Heel wat bedrijven breiden uit met vernieuwde (= hogere) serres, die indien ze in de niet-bebouwde omgeving gelegen zijn, sterk contrasteren.

- De zone met het toponiem “de Boshoek” ten zuiden van Boechout. Buiten het vrij open weidelandschap van De Melkkuip is dit een half-open tot gesloten landschap waarbinnen zich gemengde, niet-grootschalige landbouwbedrijven bevinden. De glastuinbouwbedrijven zijn recent opgestarte bedrijven door omschakeling van landbouw naar serrebouw. De omvang van de serrebedrijven is nog beperkt maar ze staan in sterk contrast met de bos- en boomrijke omgeving.

Samenvattend kan gesteld worden dat de bestaande agrarische structuur van Boechout in grote lijnen geografisch gedifferentieerd is volgens drie verschillende agrarische deelgebieden: - het glastuinbouwgebied rond Vremde; - grootschalige grondgebonden landbouw ten zuiden van de Molenbeek; - kleinschalige grondgebonden landbouw in Boshoek. Totaliteit van de agrarische bestemmingen Door de Boerenbond is in april 1998 een inventarisatie uitgevoerd van het landbouwgebruik in de gemeente Boechout. Hieruit blijken de volgende gegevens:

tabel 6: agrarisch gebied op het gewestplan26

26 De wijziging van het gewestplan d.d. 28.10.1998 is hierin nog niet verrekend. Door deze wijziging werden enkele percelen in de Molenbeekvallei nabij Don Bosco “ecologisch waardevol agrarisch gebied” en “natuurgebied”.


Ha % van totaal opp. agr. geb./

opp. groen geb. Zuiver agrarische oppervlakte 1.132 76,9 Landschappelijk waardevol agrarisch gebied 339 23,1 Agrarisch gebied met opdruk27 0 0 Totaal agrarisch gebied 1.471 100 Bosgebied 64 40,7 Natuurgebied 2 1,4 Parkgebied 91 57,9 Totaal groengebied 158 100

bron: Boerenbond, april 1998

In Boechout is 1.471 ha agrarisch gebied aanwezig op een totaal van 2.066 ha 28. Dat is 71,20% van het grondgebied.

tabel 7: landbouwgebruik op agrarische gronden

Ha % van totaal opp.door landbouw gebruikt

Zuiver agrarische oppervlakte 1.035 70,1 Landschappelijk waardevol agrarisch gebied 325 22,0 Agrarisch gebied met opdruk 0 0 Totaal gebruikt in agrarisch gebied 1.359 92,1 Bosgebied 23 1.5 Natuurgebied 1 0.1 Parkgebied 35 2.4 Totaal gebruikt in groengebied 59 4,0 Overige 58 3,9 Totaal gebruikt in agrarisch + groengebied + overige

1.477 100


Uit de tabel blijkt dat 1.477 ha van het gemeentelijk grondgebied (dit is 71,5%) gebruikt wordt door de landbouw. Het grootste deel van het agrarisch grondgebruik (92,1%) stemt overeen met de bestemming. Ongeveer 4% van het gebied dat werkelijk agrarisch wordt gebruikt is gelegen in de groengebieden van de gemeente en nog eens ongeveer evenveel buiten deze twee soorten bestemmingsgebieden.

tabel 8: agrarische gebieden niet meer door landbouw gebruikt

Ha % van totaal opp. agr. geb.

Zuiver agrarische oppervlakte 97 6,6 Landschappelijk waardevol agrarisch gebied 15 1,0 Agrarisch gebied met opdruk 0 0 Totaal niet door landbouw gebruikt agrarisch gebied 112 7,6


Uit bovenstaande tabel blijkt dat 112 ha of 7,6 % van het agrarisch gebied in de gemeente Boechout niet voor landbouwdoeleinden wordt gebruikt. Schets van de evolutie in de agrarische sector De algemene evolutie in de agrarische sector is ook min of meer merkbaar in Boechout-Vremde, maar toch met eigen karakteristieken.

27 Onder agrarisch gebied met opdruk wordt in hoofdzaak verstaan de valleigebieden en de agrarische gebieden met ecologisch belang (als gewestplan aanduiding). Het zijn in feite alle agrarische gebieden buiten de zuivere gele gebieden en de landschappelijk waardevolle agrarische gebieden. 28 Uit: Inventarisatieresultaten Boerenbond april 1998, bekomen uit digitalisatie van het gewestplan.


De gegevens tonen aan dat in de periode 1985-1995 een geleidelijke doch duidelijke afname van het aantal bedrijven in de land- en tuinbouwsector iheeft plaats gevonden. De totale oppervlakte aan cultuurgrond neemt echter minder snel af. 26,3 % daling in het aantal bedrijven ten opzichte van 22,3 % daling in de totale oppervlakte cultuurgrond. De gemiddelde oppervlakte per bedrijf is lichtjes gestegen, wat duidt op een schaalvergroting van het gemiddeld bedrijf. De sterkste relatieve daling nemen we waar in het aantal bedrijven dat aardappelen teelt en in de hiervoor gebruikte oppervlakte. Aantal en oppervlakte werden ongeveer gehalveerd. Een opmerkelijke daling in bedrijvenaantal is ook te zien in de sector wei- en grasland. We stellen hier in de periode 1990-1995 een daling vast van ongeveer een kwart van het totaal aantal bedrijven en van de gebruikte oppervlakte. In de dierenteelt daalde het aantal pluimveedieren het sterkst. Het aantal bedrijven dat sierplanten in open lucht teelt is gelijk gebleven doch de gebruikte oppervlakte is ongeveer gehalveerd. De groenteteelt verdrievoudigde daarentegen zowel in oppervlakte als in aantal bedrijven tijdens de periode 1990-1995. Het aantal bedrijven in de sector “serreteelt” daalde in deze periode lichtjes maar toch blijft de totale oppervlakte van de serres ongeveer gelijk. De gemiddelde oppervlakte per bedrijf steeg tussen 1990-1995 bijgevolg van 6702 m2/bedrijf naar 7892 m2/ bedrijf, wat dus een schaalvergroting van het gemiddeld bedrijf inhoudt. De totale tewerkstelling in de land- en tuinbouw in Boechout bleef tijdens de periode 1995 -2000 echter status-quo, met zelfs terug een lichte stijging tijdens de jaren 1998 – 2000 (149 in 1998, 165 in 2000).

4.3.4. Synthese: de bestaande open ruimte-structuur kaart 28: bestaande open ruimte-structuur

Uit de synthese van de bestaande natuurlijke structuur en de bestaande ruimtelijk-agrarische structuur komt het totaalbeeld van de open ruimte-structuur van de gemeente naar voor, waarin volgende elementen en gebieden kunnen worden onderkend: - het open gebied van de vallei van de Koude Beek: hoofdzakelijk weidegebied met

weinig KLE’s (KB op kaart); de graslanden in het noorden, tegen de grens met Borsbeek, zijn ecologisch waardevol.

- het half-gesloten gebied van de beekvallei van de Molenbeek: hoofdzakelijk weiland en bosjes (MB op kaart); belangrijke natuurgebieden in het oosten van de vallei; veel KLE’s. De bosjes en enkele lager gelegen weilanden zijn ecologisch waardevol.

- de gesloten beekvalleien van Boshoek, met ondermeer Lauwerijkbeek en Vinkenbeek (BH op kaart); kleinschalig grasland en waardevolle tot zeer waardevolle bossen en bosjes (Kwaad Peerd en Boshoek) met heel wat KLE’s.

- het gesloten land- en tuinbouwgebied met veel glastuinbouw rondom (voornamelijk ten westen, noorden en oosten) Vremde; bij Groenenbroek komen, meer dan elders, heel wat KLE’s voor.

- kleinere open landbouwgebiedjes ten noorden van Boechout met akkers en grasland (ondermeer paarden; NBO op kaart).

- het open landbouwgebied ten zuiden van de Molenbeekvallei met hoofdzakelijk grasland, doorspekt met akkers (ZMB op kaart).

- het open landbouwgebiedje van de Melkkuip met hoofdzakelijk grasland, doorspekt met akkers (MK op kaart).


- de half-gesloten landbouwgebieden van Boshoek met hoofdzakelijk weiland, doorspekt met akkers, maar met veel KLE’s in aansluiting met de bossen en beekvalleien (LBH op kaart).

- het Bos van Moretus met het park rondom het Kasteel van Moretus en zijn dreven. - parken en dreven in de dorpskommen van Boechout en Vremde.

4.3.5. Knelpunten en bedreigingen Verdergaande bebouwing leidt naar versnippering, verlies open ruimte en naar ecologische achteruitgang In ’t algemeen (op Vlaams niveau) is bekend dat tijdens de 20e eeuw een zeer grote landschappelijke versnippering en een veranderend bodemgebruik heeft plaats gevonden (door aanleg van wegen en waterwegen, voortschrijdende bebouwing, veranderende landbouwteelten enz.), welke heeft geleid tot een drastische afname van de open ruimte (vooral van het landbouwareaal), van de KLE’s en van bossen en bosjes. Uit wetenschappelijke studies is bekend dat dit resulteerde in ecologische achteruitgang (soortenverlies van fauna en flora en ook achteruitgang van de aantallen). Uit de hierboven opgestelde vergelijking van de kaart van Vandermaelen (1854), de militaire stafkaart (1937) en de topografische kaart van 1987 blijkt dat ook in Boechout een afname en een versnippering van de open ruimte heeft plaats gevonden tijdens de 20e eeuw, vooral dan tijdens de tweede helft. Dit is vooral het geval voor het gebied ten oosten van Boechout (door woonbebouwing) en voor het gebied ten westen, noorden en oosten van de dorpskom van Vremde, waar vooral de bebouwing door serres en verspreide woningen toenam. Uitgaande van de bestaande en trendmatige druk voor bebouwing (woonuitbreiding, bedrijven en serres buiten de dorpskommen) en toename van het gemotoriseerd wegtransport en individueel vervoer, wordt vastgesteld dat de toekomstige trendmatige ontwikkeling verder gaat in de richting van een verdere inname door bebouwing van

open ruimte (vooral landbouwareaal). Dit heeft een verder ruimtebeslag en versnippering van de open ruimte en een verdere aantasting van de nu nog aanwezige ecologische infrastructuur als gevolg. Dit leidt op zijn beurt naar vermindering van biodiversiteit (minder soorten van fauna en flora), meer barrières voor plant en dier, geluid- en lichthinder, rustverstoring…Dit is tegelijkertijd een knelpunt van de huidige situatie én een bedreiging voor de

figuur 2: Verspreide verkavelingen met hun bebouwing in de open ruimte ten oosten van Vremde.

verdere toekomst.

Ruimtelijke aspecten bij de bedreiging van de kwaliteit van beken en beekvalleien - Delen van de Koude Beek zijn ingebuisd, waardoor zijn ecologische waarde is

verminderd. - De steile oevers van sommige waterlopen laten geen beekbegeleidende biotopen

toe.


- Vaak komt bebouwing voor (van ondermeer serres) tot vlak tegen de de steile beekoevers, ondermeer bij de Molenbeek, zodat er dikwijls te weinig ruimte is voor ruimingswerkzaamheden. Zowel voor ruimingswerkzaamheden als voor beekbegeleidende biotopen dient in de toekomst meer ruimte te worden voorzien.

- Er is geen specifieke ruimte in de beekvalleien voorzien die kan dienen als gecontroleerd overstromingsgebied (bijv. bufferbekkens) om piekbelastingen op te vangen.

De aanwezigheid van de luchthaven van Deurne, een knelpunt? Zoals aangehaald in het milieubeleidsplan zorgt de aanwezigheid van de luchthaven van Deurne soms voor geluidshinder en rustverstoring voor mens en dier, doordat het noorden van de gemeente in een aanvliegroute ligt. Dit is in feite een milieuknelpunt; maar aangezien dat de aanwezigheid van de luchthaven een ruimtelijk gegeven is, wordt het hier toch bij de ruimtelijke knelpunten opgenomen. Achteruitgang en bedreiging van de grondgebonden landbouw - Er is op lange termijn een langzame achteruitgang waar te nemen van de

grondgebonden landbouwactiviteiten, vooral op het vlak van het aantal zelfstandigen. Gezien de algemene druk in de agrarische sector (voor ondermeer woonuitbreiding en voor infrastructuur voor gemotoriseerd transport en individueel vervoer) is opvolging en verjonging in de grondgebonden landbouw niet evident.

- Nochtans dient hier in Boechout ook gesteld te worden dat de land- en tuinbouwgrond erg gegeerd is: volgens een onderzoek van de Belgische Boerenbond is er méér oppervlakte werkelijk in agrarisch gebruik (71,5% van de totale gemeentelijke oppervlakte) dan de totaliteit van bestemmingen voor agrarisch gebied (71%). De vraag naar landbouwgrond is dus groter dan het aanbod. Dit hangt vermoedelijk samen met de uitgesproken vraag naat gronden voor glastuinbouw.

- Samenhangend met het probleem van onzekerheid over bedrijfsopvolging in de grondgebonden landbouw treedt een verschuiving naar meer intensieve teelten (waarvoor specifieke gebouwen noodzakelijk zijn) en een sluipende inname door andere activiteiten op de voorgrond: de oppervlakte van de cultuurgrond voor land- en tuinbouw wordt verder ingenomen door activiteiten vreemd aan de landbouw.

De gevolgen zijn nu al — maar dit zal nog verder toenemen in de toekomst – zichtbaar doordat: - vrijkomende landbouwgronden door naburige landbouwbedrijven worden

opgekocht; dit is in principe een gezonde evolutie, vermits het landbouwareaal in zijn geheel ongeschonden blijft en de overblijvende bedrijven economisch sterker worden;

- vrijkomende bedrijfsgebouwen niet meer voor agrarische doeleinden in aanmerking komen, vermits ze voor de agrarische bedrijfsvoering niet meer nodig zijn. Het wegvallen van een agrarisch bedrijf heeft tot nu toe meestal tot gevolg dat de voormalige bedrijfsgebouwen veranderen van functie: ze worden omgebouwd naar restaurant, tuincenter, manège, villa, buitenverblijf…Deze nieuwe functies zijn dan echter dikwijls “zonevreemd” (ze stemmen niet meer overeen met de agrarische bestemming van het gewestplan) en ze leggen nieuwe aanspraken op aan het agrarisch gebied inzake ontsluiting, verkeersdruk en nieuwe verkeersinfrastructuren, recreatiedruk en nieuwe recreatie-infrastructuren. Het agrarisch areaal wordt aldus steeds meer op een oneigenlijke manier gebruikt,


terwijl de resterende land- en tuinbouwbedrijven aan steeds meer milieueisen moeten voldoen omwille van de milieuaanspraken van de nieuwe niet-agrarische functies.

- Tenslotte zal de trendmatige afkalving van het agrarisch areaal ook de druk doen toenemen naar een verdere verschuiving van grondgebonden, ruimtebehoevende landbouw naar minder grondgebonden intensievere teelten (zoals serreteelten, laagstamboomgaarden, …), wat dan weer milieu- en ruimtelijke consequenties inhoudt en het gevaar voor conflicten met natuur, landschap, recreatie en bewoning doet toenemen.

De grondgebonden landbouw is kenmerkend voor het agrarisch gebruik in de beekvalleien, de open ruimte ten zuiden van de Molenbeek en in De Melkkuip (beschermd als landschap) en Boshoek (voor het grootste gedeelte bestemd als landschappelijk waardevol agrarisch gebied), maar wordt in deze gebieden bedreigd. Het is een taak van de ruimtelijke ordening om: - een zo groot mogelijke zekerheid en duidelijkheid omtrent de agrarische

bestemmingen en gebruiksmogelijkheden aan te bieden aan (huidige en toekomstige) land- en tuinbouwers;

- tegelijkertijd een kader te creëren dat een evenwichtig gebruik van de open ruimte kan garanderen, waarbij naast land- en tuinbouw ook ruimte is voor natuur, recreatief medegebruik en landschapsbeleving.

Glastuinbouw en open ruimte - Een aantal tuinbouwbedrijven hebben zich vernieuwd, met de nodige

schaalvergrotingen. Andere daarentegen laten verkrotte serres achter. Dit is niet bevorderlijk voor een zuinig ruimtegebruik en voor het imago van de land- en tuinbouw.

- De landschappelijke inpassing van veel serres laat dikwijls te wensen over; het beleven van het open ruimte-landschap is vooral op sommige plaatsen ten noorden van Vremde zoek geraakt. Op andere plaatsen (bijv. Boshoek) tast de bouw van nieuwe serres het karakter van het oorspronkelijke landschap aan.

- De verspreide, ongeordende ligging van serres tast niet alleen de kwaliteit van het landschap aan, maar bepaalt ook een verspreid vervoerspatroon. Vooral het hedendaagse zwaarder vervoer weegt letterlijk en figuurlijk door op de landelijke wegen en het landelijk gebied.

De blijvende aanwezigheid van aantrekkelijke open ruimte met een afwisseling van agrarische en natuurlijke elementen is daarbij een belangrijke opgave in Boechout. Deze knelpunten vragen om een ruimtelijk-structurele oplossing van de glastuinbouw en een betere landschappelijke inpassing ervan in de open ruimte.

4.3.6. Kwaliteiten en potenties Grote variatie aan natuur en landschappen met waardevolle bossen en parken De gemeente Boechout heeft een grote variatie aan natuur en landschappen. In het noorden is er de agrarische ruimte rond Vremde en aan de noordzijde van Boechout, in het oosten de waardevolle Molenbeekvallei en in het zuiden het overwegend bos- en parklandschap van Boshoek met het kasteeldomein van het kasteel van Boechout. In de woonkern van Boechout zijn er heel wat aangelegde parktuinen. Deze grote variatie aan landschappen is een troef voor: - de uitbouw van een recreatief netwerk, zowel op lokaal als op bovenlokaal niveau - de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van de gemeente


- de ecologische diversiteit en de mogelijkheden voor uitbouw ervan. Waardevolle beken en beekvalleien Enkele belangrijke beekvalleien (valleien van de Molenbeek, Koude Beek, Lauwerijkbeek) vormen de basis van de natuurlijke structuur van Boechout. Enkele westelijke grenzen van de gemeente worden gevormd door waterlopen: de Koude Beek en de Lauwerijkbeek vormen in het westen de grens met Mortsel, Hove en Lint. Tevens lopen doorheen de gemeente nog verschillende beken, waarvan de Molenbeek de landschappelijk belangrijkste is. Zij zijn belangrijke natuurlijke aders doorheen het landschap, die voor een sterke complementariteit tussen de bebouwde zone en de beekstructuren zorgen. De waterlopen zijn ook onmisbaar als drager en herkenning van de natuurlijke structuur in het landschapsbeeld en als ecologische verbinding. Daarnaast hebben zij nog een belangrijke functie voor recreatief medegebruik. Omwille van al deze redenen vormen ze dus een belangrijk kwalitatief ruimtelijk gegeven. De afstemming over de gemeentegrenzen heen, is noodzakelijk voor een volwaardige ontwikkeling. Gemeentelijke en bovengemeentelijke initiatieven kunnen bijdragen tot interessante mogelijkheden die echter de eigenheid en het karakter van de verschillende landschappen niet uit het oog mogen verliezen. De aanwezigheid van de luchthaven van Deurne, een kwaliteit? Het noorden van de gemeente ligt in een aanvliegroute van de luchthaven van Deurne. De aanwezigheid van de luchthaven en zijn aanvliegroute is in feite ook oorzaak van het behoud van de open ruimte van Vremde tot en met de luchthaven (groene vinger). Kansen voor het uitbouwen van een ecologisch netwerk29 - Het belang van een ecologisch netwerk ligt in het feit dat het verbindingen legt

tussen omvangrijke natuurelementen. Ze overbruggen de natuuronvriendelijke zones en zijn de stapstenen over onleefbaar terrein voor mobiele natuur. Ze verhogen de graad van natuurlijkheid van de omgeving en brengen een afwisselend landschapsbeeld. De aanwezigheid van beekvalleien, van het kwelgebied De Melkkuip en van de verschillende kasteelparken zijn voorbeelden van zulke ecologische stapstenen die een onderdeel vormen van een ecologisch netwerk. Ze zijn aldus een kwalitatief hoogstaand gegeven.

- De bestaande bossen in het zuiden van Boechout, de Lauwerijkbeek met zijbeken, de Koude Beek en de Molenbeek zijn aanhechtingspunten voor natuurverbindingen. Ook de diverse kleine landschapselementen in het buitengebied vervullen een kwalitatieve functie als verbindingselementen. De reeds jaren aan de gang zijnde actie van het gemeentebestuur “Behaag natuurlijk” kadert hierin. Sinds 1997 is er een gemeentelijk bermbeheersplan in voege. Ook het Vlaams gewest is bezig met de opmaak van het VEN, het ecologisch netwerk op Vlaams niveau. Het is een taak van het gemeentelijk structuurplan om hierop aan te sluiten en daarvoor de nodige ruimte te voorzien.

29 Het ecologisch netwerk kan bestaan uit: - restnatuur: overgebleven natuur na ontginning en ingebruikname van het natuurlijk gebied voor

menselijke activiteiten, bv. een heg - nieuwe natuur: spontane natuurlijke ontwikkeling op plaatsen waar de mens ingrepen heeft

gedaan, bv. spoorbermen - parken, tuinen, gemeentelijke plantsoenen: groene omgevingen in het stedelijk gebied waar de

natuur zich kan ontwikkelen.


- Om het ecologisch netwerk te beschermen en uit te breiden kan men in de toekomst meer de aandacht vestigen op natuurgericht onderhoud door specifiek opgeleid personeel. Ook zou men het toezicht op het individueel kappen van waardevolle bomen in privétuinen en parken kunnen verscherpen.

De kwalitatieve uitbouw van het concentratiegebied voor de glastuinbouw is een kans Het noordelijk deel van de gemeente Boechout valt mede in het concentratiegebied voor de glastuinbouw dat in het R.S.P.A. aangeduid werd als van provinciaal niveau, en waarvoor de provincie een ruimtelijk uitvoeringsplan zal opmaken. De serres situeren zich vooral rondom de kern van Vremde. Het ordenen van de glastuinbouw in dit gebied op een economische en toch ruimtelijk-landschappelijk verantwoorde wijze door de provincie vormt een kans voor de open ruimte van Boechout. Kwalitatieve invullingen van verlaten hoevegebouwen en aanhorigheden Door het dalend aantal bedrijven in de land- en tuinbouw komen er elk jaar hoevegebouwen en aanhorigheden vrij. Dit schept een ernstig probleem van herbestemming en herinrichting van het vroegere agrarisch gebouwenpatrimonium, maar dit is ook tegelijkertijd een mogelijkheid voor heroriëntering van dit patrimonium, in het kader van geschikte buitengebied-functies. Mogelijkheden voor agrarische verbreding De landbouw kan op daarvoor geschikte plaatsen méér dan strikt agrarische activiteiten vervullen. Gedacht wordt aan verkoop van eigen landbouwproducten, hoevetoerisme en mogelijkheden voor verblijfsrecreatie in de (te herbruiken) land- en tuinbouwbedrijfsgebouwen…Hiervoor dient een gebiedsgerichte afweging gemaakt te worden.

4.4. Bestaande nederzettingsstructuur

4.4.1. Definities De nederzetttingsstructuur van een ruimte is de ruimtelijke samenhang van de verschillende nederzettingen binnen deze ruimte30. Nederzettingen zijn ruimten waar menselijke ingrepen de inrichting van de ruimte sturen en waar een hoge dichtheid van dynamische menselijke functies aanwezig zijn. De activiteiten zijn sterk verweven in de bebouwde omgeving met een daaraan gerelateerde morfologische structuur. Hiernavolgend wordt: - eerst een beschrijving gegeven van de bestaande nederzettingsstructuur; - waarna dieper wordt ingegaan op trendprognoses; - tenslotte worden de kwaliteiten, mogelijkheden, bedreigingen en knelpunten

besproken. In de hiernavolgende paragraaf “ruimtelijk-economische structuur” wordt verder ingegaan op de verschillende handels- en gemeenschapsvoorzieningen in de beide dorpskernen.

4.4.2. Elementen van de bestaande nederzettingsstructuur kaart 29: bestaande nederzettingsstructuur en clusters van onbebouwde percelen

30 Definitie van het R.S.P.A., pag. 45.


De dorpskernen Boechout en Vremde De gemeente Boechout heeft twee dorpskernen: Boechout en Vremde. Functioneel is er een zekere afstemming tussen de kernen: Boechout is door zijn grootte en uitrustingsniveau (meer en grotere winkels, meer en grotere scholen en overheidsdiensten) duidelijk de belangrijkste kern. Ruimtelijk vormen de twee kernen een eigen entiteit in het landschap, maar door de voortschrijdende bebouwing dreigen ze met elkaar vervlochten te raken. Elke dorpskern heeft zijn eigen karakteristieken: - Boechout heeft zowel een ouder kerngebied ten westen van de spoorlijn en de

N10, met opvallend veel laat 19de eeuwse en begin 20e eeuwse herenhuizen en kasteeltjes, als ook nieuwere uitbreidingen vooral ten oosten van de N10 en ten westen van het oude dorpscentrum.

- Vremde is een landelijke woonkern rond een vroeg-middeleeuwse dries (driehoekig marktplein).

De beide kernen kunnen meer in detail worden ontleed in ruimtelijk samenhangende gehelen. Morfologisch kunnen de volgende deelgebieden worden onderscheiden: - centrumgebieden met winkels en diensten; - gemengde woongebieden; - monofunctionele woongebieden met hoofdzakelijk aaneengesloten of gekoppelde

bebouwing; - monofunctionele woonwijken met hoofdzakelijk vrijstaande bebouwing; - wijken met groepswoningbouw; - buiten de dorpskernen: bebouwingsclusters, lintbebouwing en verspreide

bebouwing. Deze verspreide bebouwing is grotendeels zonevreemd, d.w.z. ze is niet in een daartoe geëigende bestemming van het gewestplan (woongebied, woonuitbreidingsgebied of woongebied met landelijk karakter) gelegen.

Centrumgebieden Dit zijn de zones met de hoogste concentraties aan activiteiten: zowel de woonfunctie als expliciete centrumfuncties vinden daar hun plaats (winkels, kerk, openbare diensten enz.). Deze gebieden vallen in Boechout samen met de historische centra van Boechout-dorp en van Vremde-dorp. Opvallend is dat de dorpskern van Boechout twee centra bezit: - de stationsomgeving met kleinhandel geconcentreerd in de Heuvelstraat (gedeelte

juist ten westen van de spoorwegovergang) en met uitlopers in de J.F. Willemsstraat.

- de kerkomgeving met socio-educatieve functies (bibliotheek, school…) en een supermarkt, geconcentreerd in de Alexander Franckstraat.

Deze feitelijke functionele spreiding van de twee centra is een eigenaardigheid: deze centra zijn (nog) niet versmolten tot één duidelijk centrum van Boechout. Wel is het gebied tussen deze twee centra een gemengd woongebied (zie verder). Door deze spreiding is er ook geen wederzijdse bevruchting van de functies van het ene centrum naar het andere. In Vremde situeren de voorzieningen zich rond de kerk aan de Dorpsplaats. Vremde straalt daarbij nog een typische rustige dorpssfeer uit, vooral door dit centrumgebied met typische dorpsdries, een centraal gelegen kerk en wat kleinhandel en gemeenschapsvoorzieningen binnen de oudere gesloten bebouwing rond de dries.


Woongebieden gemengd met handel, diensten en horeca Dit zijn hoofdzakelijk woongebieden, bijna steeds met gesloten bebouwing, maar hier en daar tussen de woningen zijn handelszaken, horeca, diensten en/of gemeenschapsvoorzieningen gevestigd. Deze gebieden leunen aan bij de centrumgebieden. Deze gebieden kunnen als uitloper van de centrumgebieden worden beschouwd. In Boechout-dorp gaat het vooral over de kant van de Heuvelstraat westelijk van de J.F. Willemsstraat, de Dr. Theo Tutsstraat en de Van Colenstraat. In dit gebied is er een duidelijke aanzet tot versmelting van de twee centra, maar het blijft alsnog een overwegend woongebied. Vremde kent dit soort gebieden niet. Monofunctioneel woongebied met hoofdzakelijk aaneengesloten of gekoppelde bebouwing Het betreft hier woonstraten met hoofdzakelijk aaneengesloten of gekoppelde bebouwing, en met weinig opvallende handel of horeca. In de dorpskern van Boechout gaat het hoofdzakelijk over: Lange Kroonstraat (hier is wel ondermeer - naast enkele andere diensten - een groothandel in zaden gevestigd), Molenlei, Oude Steenweg, Victor Heylenlei, Hovesteenweg, deels F. Segersstraat, J.F. Willemsstraat, Appelkantstraat, Ropstocklei en Alexander Franckstraat. Zeer karakteristiek binnen dit en het volgende type woongebied in Boechout zijn de verschillende parkzones met vaak prachtige landhuizen (laat 19e eeuwse en begin 20e eeuwse herenhuizen tot kleine kasteeltjes met parkachtige tuinen). Deze parkjes met herenhuizen vervullen zowel een groene als sociale functie en geven aan Boechout een bijzondere charme en eigenheid. Even ten zuiden van de dorpskern vinden we ook monofunctioneel woongebied met hoofdzakelijk aaneengesloten of gekoppelde bebouwing terug langs de Kapelleveldstraat en de A. Franckstraat, oostelijk gedeelte. Ook over de Provinciesteenweg (N10), in de Gillegomstraat, de Gillegomwijk, de Schransstraat en het begin van de Vremdesesteenweg treffen we dit type van bebouwing aan. In Vremde gaat het vooral over de Reigersmolenstraat, de noordzijde van de Boomkensstraat en het begin van de Weverstraat. Monofunctionele woonwijk met hoofdzakelijk vrijstaande bebouwing In deze woongebieden wordt enkel gewoond, hoofdzakelijk in vrijstaande woningen. De woonstraten zijn ook hoofdzakelijk ingericht voor het woon-bestemmingsverkeer. Het betreft hier (sociale) verkavelingen en sociale woningbouw en woongebieden rondom de dorpscentra en rondom de beide vorige woongebieden. In Boechout-dorp is dat het grootste deel van het westelijk gebied en het gebied tussen de spoorweg en de N10. Buiten Boechout-dorp komt dit bebouwingstype ook nog voor in de Schaliehoevewijk en de Vogeltjeswijk. Voor Boechout-dorp valt nog op te merken dat de dorpskom wordt doorsneden door de spoorlijn en de N10, twee lineaire elementen die als barrières in de dorpskom worden ervaren. Hierdoor is het tussengebied min of meer geïsoleerd geraakt. In Vremde betreft het hier het begin van de Wommelgemsesteenweg en de Speelhofweg. Wijken met groepswoningen Deze woningen zijn gebouwd als groep, d.w.z. ze zijn allemaal in één keer gebouwd. Meestal hebben ze hetzelfde uitzicht, omdat één bouwplan gerepeteerd werd. Dit is het geval voor het binnengebied van de Gillegomwijk tegen Boechout-dorp en voor de Witte wijk ten noorden van Vremde.


Bebouwingsclusters, lintbebouwing en versnipperde (zonevreemde) bebouwing Lintbebouwing Alhoewel niet dominant aanwezig bestaan er toch enkele opvallende linten langsheen enkele verbindingswegen tussen de kernen zoals: - langsheen de N10, vooral ten zuiden van de Schaliehoevewijk, bij Kapelleveld en

Vinkenstraat-noord; - tussen Boechout en Vremde, de Vremdesesteenweg; - de uitlopers van Vremde langsheen de Broechemsesteenweg. Deze lintbebouwing is vrij recent: ze komt pas voor op de totpografische kaarten van na de tweede wereldoorlog. Het landelijk dorp Vremde en de uitlopers van Boechout waaieren aldus in de ruimere omgeving uit, wat ervoor zorgt dat er vanop de weg minder contact is met het achterliggende landschap en het landschap niet als werkelijk open ruimte wordt ervaren. De inwoners van deze linten genieten echter wel van een wijds zicht op het hinterland. Bebouwingsclusters Buiten vorige bebouwingstypes kunnen nog volgende bebouwingsclusters worden onderscheiden: - Weverstraat – Eggelstraat - Lazerijstraat ten noorden van Vremde; - Toefelhoek ten noordwesten van Vremde; - Eggerseel ten zuiden van Vremde; - Vinkenstraat-zuid en Smedje; - twee clusters langs Boshoek in het zuiden van de gemeente. Deze bebouwingsclusters zijn ouder dan de recente lintbebouwing; aanzetten hiervan figureerden al op de kaarten van het begin van de 20e eeuw, van de 19e of zelfs van de 18e eeuw (groepjes van boerderijen en landhuizen). Morfologisch zijn ze te onderscheiden van lintbebouwing doordat ze beperkter zijn in lengte dan lintbebouwing, veelal ook dwarse uitlopers hebben en omringd worden door open ruimte. Verspreide (zonevreemde) bebouwing Verder treft men nog in het agrarisch landschap verspreide bebouwing aan, die, planologisch gezien, veelal zonevreemd is. In paragraaf 4.4.4 wordt dieper ingegaan op deze problematiek.

4.4.3. Analyse van de bevolkings- en huisvestingssituatie en onbebouwde percelen

In het kader van de opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan werd als één van de deelonderzoeken een woonbehoeftestudie opgemaakt door IGEAN. De bevolkingsgrootte, de bevolkingssamenstelling, de bevolkingsevolutie en prognoses hierrond, de gezinsstructuur, de analyse van de huisvesting en van de onbebouwde percelen in Boechout zijn te vinden in bijlagen 5 en 6. In bijlagen 7 en 8 worden de woonbehoeften en de confrontatie van woonbehoeften met het bestaande aanbod behandeld.


4.4.4. Confrontatie met bestemmingsplannen kaart 30: inventarisatie zonevreemde woningen

In het buitengebied van de gemeente komt veel verspreide bebouwing voor. Meestal gaat het hier over woningen die zonevreemd zijn, d.w.z. ze staan in een zone die niet voor woningbouw is bestemd31. De verspreide woningen van landbouwers en tuinders zijn dat meestal niet, de meeste andere wel. Inventarisatie zonevreemde woningen Een inventaris van de zonevreemde woningen werd opgemaakt in het kader van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de zonevreemde woningen, ingedeeld naar gewestplanbestemming. In de woonuitbreidingsgebieden en de reservegebieden voor woonwijken worden enkel de woningen als zonevreemd beschouwd die niet eerder zijn opgenomen in een BPA of niet passen in de ontwikkeling als woonuitbreidingsgebied (wijk, verkaveling…). De gewestplanbestemmingen die door de wetgever als kwetsbaar worden beschouwd, en waar zonevreemde woningen voorkomen, worden gearceerd weergegeven. Bestemming gewestplan Aantal Agrarisch gebied 179 Landschappelijk waardevol agrarisch gebied 67 Ambachtelijk gebied 2 Parkgebied 25 Recreatiegebied 2 Woonuitbreidingsgebied 1 Agrarisch ecologisch waardevol gebied 1 Totaal 277 Concentraties van zonevreemde woningen komen vooral voor in de Lazerijstraat, Koeveldstraat, Toeffelhoek, Pietingbaan, Wommelgemsesteenweg, Eekstraat, Sint-Bernardstraat, Broechemsesteenweg, Grotehoeveweg, Lispersteenweg, Hellestraat, Vinkenstraat, Smederijstraat en Boshoek. Geïsoleerde zonevreemde woningen komen vooral voor in de Veldkant, Spokenhofstraat, Vremdesesteenweg, Groenstraat en Smeendijk. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het probleem van de zonevreemde woningen in Boechout matig groot is. Typologie zonevreemde woningen: indeling in categorieën

kaart 31: typologie zonevreemde woningen

Bedoeling van de typologie De typologie dient uit te monden in categorieën die het concreet mogelijk moeten maken om, in combinatie met de gewenste ruimtelijke structuur, een gebiedsgericht beleid voor de zonevreemde woningen uit te stippelen. Op deze basis zullen beleidsvoorstellen per groep van woningen of voor geïsoleerde woningen worden voorgesteld.

31 Deze zonevreemde woningen zijn niet noodzakelijkerwijs onwettelijk gebouwd, maar er is wel een planologisch probleem: vanaf het vastleggen van de gewestplannen waren er nogal wat woningen die niet in “woongebied” of “woongebied met landelijk karakter” of “woonparkgebied” vielen. Voor een aantal ervan werden nadien BPA’s opgemaakt om ze toch een juiste planologische bestemming te geven. Voor een aantal andere niet. Voor deze dient derhalve een billijke oplossing gezocht. Voor verdere uitleg: zie deelstudie zonevreemde woningen Boechout, IGEAN, 2003.


Gehanteerde categorieën en hun definities Om een typologie op te stellen die een gebiedsgericht beleid ondersteunt i.v.m. zonevreemde woningen aansluitend aan het woongebied, wordt aangenomen dat een woning wordt beschouwd als aansluitend aan het woongebied indien de afstand tot de bestemmingszone “woongebied” niet méér bedraagt dan 30m. In relatie tot de bepalingen terzake van het Decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening kan een verder onderscheid gemaakt worden tussen primo niet-kwetsbare gebieden, secundo kwetsbare gebieden (niet in parkgebied) en tertio parkgebied. Omwille van de bijzondere problematiek van woningen in recreatiegebieden (eventuele mogelijkheden voor verblijfsrecreatie, conciërgewoningen, eventuele uitbreidingen voor recreatiefuncties…) worden deze woningen apart beschouwd. Bovendien vergt de toepassing van hetzelfde decreet van 18 mei 1999 inzake monumenten dat er een bijkomend onderscheid kan worden gemaakt tussen “gewone” woningen en woningen die als monument beschermd worden. Het is bovendien ook zinvol om niet alleen de zonevreemde woningen die als monumenten zijn beschermd te specificeren, maar ook de cultuurhistorisch waardevolle gebouwen. Het is immers enerzijds belangrijk dat een cultuurhistorisch waardevol gebouw zijn cultuurhistorische getuigenwaarde blijft vervullen. Elke verbouwing of uitbreiding dient in dat perspectief te worden bekeken. Anderzijds kunnen vele cultuurhistorisch- waardevolle gebouwen hun vroegere functies niet meer volhouden, maar kunnen ze wel uitermate geschikt worden gemaakt voor nieuwe functies. Dit noopt enerzijds tot een bijkomend advies van de afdeling Monumenten en Landschappen, anderzijds tot een speciale regeling m.b.t. functies en volumevergroting. Hiervoor is het noodzakelijk dat de nu nog bestaande cultuurhistorisch waardevolle panden in een geactualiseerde inventaris zijn terug te vinden. De bedoeling ervan is om de inventaris, opgenomen in “Bouwen door de Eeuwen heen” te actualiseren en/of aan te vullen. Daarnaast kan een bijkomend onderscheid nuttig zijn tussen verschillende niet-kwetsbare gebieden, ondermeer tussen gebieden voor ambachtelijk gebied en deze die in agrarisch gebied liggen. Praktisch komen volgende 9 typeringscategorieën voor in Boechout (zie ook kaart 31 en de hiernavolgende tabel):

1. zonevreemde woningen in AG32 zonder opdruk, niet aansluitend bij WG33 2. zonevreemde woningen in AG zonder opdruk die aansluiten bij WG 3. zonevreemde woningen in landschappelijk-waardevol AG, niet aansluitend bij

WG 4. zonevreemde woningen in ambachtelijk gebied niet aansluitend bij WG 5. zonevreemde woningen in WUG34 of reservegebied voor woonwijken

aansluitend bij WG 6. zonevreemde woningen in kwetsbaar groengebied (incl. ecologisch waardevol

gebied), niet aansluitend bij WG 7. zonevreemde woningen, waarvan 1 kasteel, in PG35 niet aansluitend bij WG 8. zonevreemde woningen in PG aansluitend bij WG 9. zonevreemde woningen in recreatiegebied niet aansluitend bij WG

32 AG = agrarisch gebied 33 WG = woongebied 34 WUG = woonuitbreidingsgebied 35 PG = parkgebied


tabel 9: Overzicht typeringscategorieën zonevreemde woningen

Agrarisch gebied Bestem-ming

Niet-landschappelijk waardevol

Landschappelijk waardevol

Ambachtelijk gebied

Woonuitbreidings-gebied

Ruimtelijk kwetsbaar gebied

(niet in parkgebied)

Parkgebied Receatie-gebied

Wijze van voorko-men / spreiding

Niet aansluitend bij woongebied

aansluitend bij woongebied




Niet aansluitend bij woon-gebied



Niet aansluitend bij woon-gebied

Selecties Verspreid liggende woningen in o.a.Hellestraat Lispersteen-weg

Verspreid liggende woningen



Verspreid liggende woningen: merendeel in of rondom woonkernen Boechout en Vremde





Aantal 175 8 63 2 1 1 10, waaronder 1 kasteel

15 2

Aandui-ding op kaart “typo-logie”


4.4.5. Prognoses i.v.m. de nederzettingsstructuur Bevolkings- en gezinsprognoses In de woonbehoeftestudie werden zes bevolkings- en gezinsprognoses opgemaakt (bijlage 5): één gesloten prognose vertrekkende van de bevolkings- en gezinssituatie op 31.12.1991, één volgens de zogenaamde MIRA-2 –projectie die opgesplitst werd in stedelik gebied en buitengebied volgens een hypothese van grootstedelijk gebied, één gesloten prognose vertrekkende vanaf de situatie op 31.12.2001, één open prognose eveneens vertrekkende vanaf de situatie op 31.12.2001 en één trendprognose. De resultaten voor 2007 zijn vervat in de hiernavolgende tabel.

tabel 10: Bevolkings- en gezinsprognose tot op 31.12.2007.

prognose bevolking 2007

aantal gezinnen 2007

gezinsgrootte 2007

toename gezinnen ’91 – ‘07

gesloten prognose o.b.v. ‘91 11.892 4.264 2,79 433 MIRA-2 projectie totale gemeente

12.170 4.362 2,79 531

MIRA-2 projectie enkel buitengebied

3.286 1.204 2,79 147

gesloten prognose o.b.v. 2001 11.930 4.518 2,64 687 open prognose o.b.v. 2001 12.272 4.648 2,64 817 trendprognose o.b.v. 2001 12.100 4.580 2,64 749

Bron: eigen berekeningen

Opsplitsing bevolkings- en gezinsprognose op basis van hypothese van afbakening grootstedelijk gebied De selectie van een deel van de gemeente behorend tot het grootstedelijk gebied Antwerpen, houdt ondermeer in dat het Vlaamse gewest zal nagaan in hoeverre Boechout, gedeelte grootstedelijk gebied, een bijdrage kan leveren aan de aanvulling van de taakstelling inzake woonbehoeften in het grootstedelijk gebied. Dit impliceert dat de bevolkings- en gezinsprognoses dienen te worden opgesplitst in een deel behorend tot het grootstedelijk gebied en een ander deel behorend tot het buitengebied. In het richtinggevend gedeelte wordt zo’n opsplitsing gemaakt, op basis van een gemeentelijke hypothese van afbakening grootstedelijk gebied: zie richtinggevend deel, par. 2.3.4. Trends 1981 –2007 Kwantitatief - Tussen 1981 en 1991 kende Boechout een jaarlijkse gemiddelde aangroei van

nagenoeg 1,5% van haar woningbestand, dat in 1991 3.787 eenheden bevatte. Deze groei nam tijdens de periode 1992-2001 geleidelijk af, waarbij een gemiddelde van 33 woningen of ca. 0,9% aangroei van het woningbestand werd bereikt tijdens de laatste vijf jaren. Eind 2001 telde het woningbestand van Boechout 4.419 eenheden voor 4.337 gezinnen.

- Uit bovenstaande tabel kan afgeleid worden dat, indien deze trend zich doorzet, op 31.12.2007 4.580 gezinnen in gans Boechout zouden wonen. Dit is 218 gezinnen méér dan uit de MIRA-2 prognose blijkt.

- Afhankelijk van de gehanteerde prognosetechniek is de totale behoefte aan bijkomende woningen voor de periode 01.01.2002 t/m 31.12.2007: - 149 woningen volgens een volledig gesloten bevolkingsprognose vanaf

31.12.1991;

GRS Boechout: informatief gedeelte,/ mei 2006 - dossier BOE 507 62

- 251 woningen volgens de MIRA-2-projecties, waarvan 69 in het buitengebied (ca. Vremde en Boshoek);

- 412 woningen volgens een volledig gesloten bevolkingsprognose vanaf 31.12.2001;

- 547 woningen volgens een volledig open bevolkingsprognose vanaf 31.12.2001; - 476 woningen volgens de trendprognose vanaf 31.12.2001.

- Om de bijkomende woonbehoefte op 31.12.2007 te berekenen moet rekening worden gehouden met het aantal al bestaande woningen (reëel aanbod) en het aantal stedenbouwkundige vergunningen die al werden uitgereikt. In de periode 1.1.1992 t/m 31.12.2001 werden reeds 477 woningen gebouwd (bijkomend aanbod), waarvan 132 in het buitengebied.

In de hiernavolgende tabel wordt een samenvatting van de behoeften en het aanbod gegeven per gehanteerde bevolkingsprognose.

tabel 11: Verschil aanbod - behoefte aantal woningen tot op 31.12.2007.

aantal gezinnen

2007

aangroei woningbehoefte 1992 -

2007

reeds vergund aantal

woningen in de periode 1992 - 2001

resterende behoefte in

periode 2002-2007

reëel aanbod op 31.12.2001

verschil aanbod –

behoefte in periode

2002-2007

gesloten prognose 1991 - 2007

4.264 626 477 149 382 + 233

MIRA-2-projectie totale gemeente

4.362 727 477 251 382 + 131

MIRA-2-projectie buitengebied

1.204 201 132 69 111 +42

gesloten prognose o.b.v. 2001

4.518 889 477 412 382 - 30

open prognose o.b.v. 2001

4.648 1.023 477 547 382 -165

trendprognose o.b.v. 2001

4.580 953 477 476 382 -94

Bron: eigen berekeningen

Hieruit kan ondermeer worden besloten dat het aanbod volgens de eerste twee prognoses groter is dan de behoefte. Kwalitatief - Er is een stijgende trend (zeker relatief) naar meer verbouwingen (of vernieuwbouw)

waar te nemen, waarbij het “oude” patrimonium wordt “herbruikt” en hierdoor wordt niet verder ruimte in beslag genomen, althans niet voor het aantal gerenoveerde woningen. Dit is vanuit het standpunt van duurzaam ruimtegebruik een bijzonder toe te juichen evolutie. Deze trend valt samen met de recente terugval (sinds 1998) van te koop aangeboden bouwpercelen voor nieuwbouw.

- In 2001 waren ca. 76% van de nieuw gebouwde woningen ééngezinswoningen; ca. 30% van de totale nieuwbouw bestond uit open (vrijstaande) bebouwing en ca. 27% in gekoppelde bebouwing, wat een kleine toename is t.o.v. de bebouwingswijze in 1991. Hieruit blijkt dat, niettegenstaande er een evolutie is naar meer vernieuwbouw er een terugval tijdens de jongste jaren van het aantal te koop aangeboden bouwpercelen valt waar te nemen, en de druk naar nieuwe bouwgronden voor woningbouw veeleer stijgt dan daalt.

- Uit de woonbehoeftenstudie (zie bijlagen 5, 6, 7 en 8) blijkt dat Boechout in de op één na laagste klasse zit wat betreft het aandeel sociale woningen t.o.v. het totale


woningbestand, nl. tussen 0 en 5%36. In het RSPA is bepaald dat wanneer een gemeente tussen 0 en 5% sociale woningen in haar woningvoorraad heeft, dan zou minimaal 15% en maximaal 25% van het aantal bijkomende woningen uit sociale woningen moeten bestaan.

4.4.6. Knelpunten en bedreigingen Druk naar nieuwbouw blijft hoog Uit de woonbehoeftenstudie blijkt dat, alhoewel er de laatste jaren relatief meer aan vernieuwbouw wordt gedaan, de druk naar nieuwbouw, deels door inwijking, hoog blijft. Stads(rand)bewoners worden aangetrokken door de nog landelijke omgeving van Boechout om hier in het groen, maar op een boogscheut van de stedelijke voorzieningen, te wonen. Te grote bebouwingsdruk kan echter op den duur ook een knelpunt en bedreiging vormen voor de woonkwaliteit. Hierdoor dreigt de nieuwkomer én de autochtone bewoner van Boechout op termijn immers te missen waarvoor hij/zij in Boechout woont, namelijk een aangename, landelijke omgeving. Lintbebouwing, verkavelingen in de open ruimte en zonevreemde woningen Rond de kernen van Boechout en Vremde en langs verschillende wegen in het buitengebied komt veel lintbebouwing en verspreide bebouwing voor. Verkavelingen en nieuwe wijken werden in het verleden vaak ruim opgevat in de open ruimte. De lintbebouwing zorgt voor verlies van het contact met achterliggende open gebieden. Ondermeer Vremde dreigt op die manier vast te groeien aan Boechout. Daarnaast zijn er nog heel wat woningen die zonevreemd zijn, d.w.z. ze staan in een zone die niet voor woningbouw is bestemd. Deze bebouwingsvormen in het buitengebied zorgen voor een versnippering van de open ruimte en een teloorgang van ecologische kwaliteiten (zoals in voorgaande paragraaf werd aangehaald), minder goede functionering van het verkeer (doordat bestemmingsverkeer gedurig gemengd wordt met doorgaand verkeer), een vermindering van de socio-economische draagkracht van de dorpskernen (minder bewoners in het bereik van de dorpswinkels en minder sociale contacten doordat iedereen zich met de auto gaat verplaatsen), een cumulatie van milieuconflicten en landschappelijke afbraak. Zij vormen aldus de belangrijkste bedreiging van de Boechoutse open ruimte. Grote behoefte aan sociale woningen Zoals in de woonbehoeftenstudie en hierboven is aangegeven, is er een acute nood aan sociale woningen voor het minder kapitaalkrachtige deel van de Boechoutenaars. Het gebrek hieraan noopt veel jonge Boechoutenaars tot emigratie, omwille van de onbetaalbaarheid van de bouwgronden op de particuliere markt. Onzekerheid omtrent de afbakening van het grootstedelijk gebied Een knelpunt bij het opmaken van dit gemeentelijk ruimtelijk structuurplan, in ’t bijzonder omtrent de uitstippeling van een woningprogrammatie, is de onzekerheid m.b.t. de afbakening van het grootstedelijk gebied in Boechout: welke delen van de gemeente zullen behoren tot het grootstedelijk gebied en welke ander niet? En welke groei van het aantal gezinnen en aantal woningen correspondeert hiermee (in resp. het grootstedelijk gebied en in het buitengebied)? Om deze onzekerheid te omzeilen zal in het richtinggevend gedeelte worden gewerkt met een hypothese van afbakening.

36 VHM, 1998.


4.4.7. Kwaliteiten en potenties Een goede ruimtelijke ordening en het bijsturen van de bebouwingsdruk is een mogelijke beleidsoptie De particuliere markt van bouwgronden bestaat in eerste instantie uit onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen in woongebied of in woongebied met landelijk karakter plus uit onbebouwde percelen in goedgekeurde verkavelingen. Daarnaast kan het gemeentebestuur sturend optreden door al dan niet aansnijding van binnengebieden in woongebieden (door een sturend beleid m.b.t. verkavelingsvergunningen) en in woonuitbreidingsgebieden (hiervoor is een initiatief van de gemeentelijke overheid nodig). Enkele mogelijkheden worden nog door het gewestplan open gelaten, maar de mogelijke invulling ervan wordt door de hogere overheid voor het gedeelte van Boechout dat in het buitengebied zal liggen, afhankelijk gesteld van de aangetoonde woonbehoeften voor de eigen bevolkingsgroei, waarbij de MIRA-2-projectie dient te worden gevolgd. Veel hangt bijgevolg af van de beleidskeuzen die ondermeer in dit ruimtelijk structuurplan moeten gemaakt worden en de uitvoering die hieraan zal worden gegeven, bijvoorbeeld via grondbeleid. Het in goede banen leiden van de ruimtelijke ordening en het gedoseerd aanbieden van woonmogelijkheden voor de minder kapitaalkrachtige eigen bewoner, als antwoord op de druk voor verdere aansnijding van woongebied, is een potentie en een taak voor het gemeentelijk beleid. Strategische ligging in de periferie van de Antwerpse grootstad en toch omgeven door het landelijk gebied De nabijheid van de stad Antwerpen, met haar enorm commercieel en socio-cultureel aanbod, de aanwezigheid van een station in de gemeente én de nabijheid van het landelijk gebied maken dat Boechout een buitengewoon interessante woonplaats is voor mensen die in de stad werken, zich daar graag ontspannen én ook graag direct bij het buitengebied wonen en zich ook daar ontspannen. Dit wordt vooral door gezinnen met kinderen ervaren. Het is dan wel van wezenlijk belang dat het landelijk gebied van Boechout ook werkelijk landelijk blijft. Twee afzonderlijke kernen in een eigen omgeving - Boechout is een interessante woonlocatie met een diversiteit aan woonzones. Beide

kernen binnen de gemeente (Boechout en Vremde) hebben hun eigen karakteristieken als dorpskernen en zijn omgeven door een eigen karakteristiek landschap. Deze kwalitatieve karakteristieken bieden uitgangspunten voor verdere ontwikkelingen binnen en rond de kernen.

- Een overgangsgebied met minder bebouwing zorgt voor een buffer tussen de stedelijke zone van Mortsel-Boechout en de landelijke zone van Vremde. Ook dit is een belangrijke kwaliteit.

Nog een belangrijk aantal onbebouwde percelen in de binnengebieden van Boechout en Vremde De belangrijke clusters van onbebouwde percelen aanwezig in de twee kernen van Boechout en Vremde, gelegen in woongebied maar vooral in woonuitbreidingsgebied, bieden nog belangrijke mogelijkheden tot verdichting en om sturend op de woningmarkt op te treden.


4.5. Bestaande ruimtelijk-economische structuur

4.5.1. Definities De ruimtelijk-economische structuur is de samenhang tussen gebieden die hoofdzakelijk worden gekarakteriseerd door economische activiteiten37. In dit gemeentelijk ruimtelijk structuurplan zijn vooral de locatie, de omvang, de aard en de relaties binnen de ruimtelijk-economische structuur en met andere ruimtelijke deelstructuren van belang. Het begrip “economische activiteiten“ wordt hierbij vrij ruim opgevat; niet alleen de profit sectoren, maar ook de non-profit sectoren vallen hier onder: - KMO- en industriegebieden; - de kleinhandel en horeca; - de diensten; private en gemeentelijke diensten, onderwijs, medische en

paramedische voorzieningen.

4.5.2. Elementen van de bestaande ruimtelijk-economische structuur KMO- en industriegebieden en bedrijven38

kaart 32: KMO-terreinen en bedrijven

kaart 33: inventarisatie zonevreemde bedrijven

In de gemeente is één KMO-zone gelegen, met name in het westen van de gemeente, aan de zuidkant van de Provinciesteenweg (N10), bereikbaar langs de Binnensteenweg, en langs de Binnensteenweg - Nijverheidsstraat. De bedrijven die er gevestigd zijn, zijn hoofdzakelijk ambachtelijke bedrijven. Daarnaast komen nog vele bedrijven voor in andere bestemmingszones, zo ondermeer: - in de bestemmingszone “gemengde woon- en industriegebieden”, langs de Molenlei

(waar B.M.T., een groot metaalverwerkend bedrijf, gevestigd is), langs de Binnensteenweg en de Janssenlei.

- in de bestemmingszone woongebied. Uit de inventarisatie in de deelstudie “Bedrijvenstudie” bleek dat een 25-tal bedrijven zonevreemd zijn: zie kaart 33 en bijlage 10. In de bedrijvenstudie werd gepeild naar de wensen en mogelijkheden voor de zonevreemde bedrijven om ter plaatse te kunnen blijven, ter plaatse te kunnen uitbreiden of om op termijn te verhuizen naar een KMO-zone, waar betere accomodaties en uitbreidingsmogelijkheden worden aangeboden. Kleinhandel, horeca en diensten

kaart 34: kleinhandel en diensten

Kleinhandel en commerciële centra De dorpskern van Boechout kent eigenlijk twee centra: - de Heuvelstraat met uitloper naar J.F.Willemsstraat vormt een eerste belangrijke

zone met een eerste zwaartepunt van handel, horeca en voorzieningen; - in de omgeving van de St. Bavokerk bevindt zich de bibliotheek, het Gildenhuis, twee

scholen, en in de A. Franckstraat supermarkt Delhaize die, gezien het aanbod van producten, van bovenlokaal belang is.

37 Definitie uit het R.S.P.A., pag. 53. 38 Dit deel is gebaseerd op de deelstudie “Bedrijvenstudie gemeente Boechout”, IGEAN 2002-2003.


In het tussenliggende gebied (Van Colenstraat, Dr. Theo Tutsstraat) treffen we ook nog verschillende kleinhandelszaken aan, maar met een onvoldoende concentratie om van een handelscentrum te spreken. Deze zone ligt in het spanningsveld van de twee centra; het is mogelijk dat hier in de toekomst een versmelting plaats vindt. Naast deze centra zijn er ook nog enkele winkels op wijken buurtniveau. Deze winkels voorzien de bewoners van de dagelijks verbruiksgoederen en zijn cruciaal voor de leefbaarheid van de woonwijken. Langsheen de Provinciesteenweg, en dan voornamelijk in de zuidoostelijke helft ervan, treft men tevens een aantal kleinhandelszaken aan, die vermoedelijk van meer dan lokaal belang zijn. De kleinhandel te Vremde is minimaal uitgebouwd en gericht op het lokale niveau; ze is gesitueerd in de straten rond de dorpsplaats en de St. Janskerk. Gemeentelijke diensten De diensten en functies van gemeenschappelijk nut zijn hoofdzakelijk gevestigd in de woonkern Boechout. Iedere deelgemeente beschikt wel over een bibliotheek en begraafplaats. Het hoofdadministratief centrum en politiebureau zijn gevestigd in het gemeentepark Heuvelhof in de Heuvelstraat. Het gemeentehuis van Vremde is van ondergeschikt belang: dit oud-gemeentehuis wordt nu nog slechts gebruikt voor stempelcontroles, vergaderingen van adviesraden en door verenigingen (zoals de computerclub, de heemkundige kring “Het Speelhof”…). Op administratief vlak heeft het geen functie meer39. In de Veldkant vinden we een containerpark waar het afval wordt geselecteerd. Vergroting hiervan is noodzakelijk; herlokalisatie ervan wordt overwogen. Post In de Molenlei treffen we het enige postkantoor aan in Boechout. Verder staan een 16-tal brievenbussen verspreid over het grondgebied van Boechout. Brandweer Er is geen brandweerkazerne aanwezig in Boechout. De gemeente Boechout wordt beschermd door het gewestelijke brandweercorps van Edegem. Cultuur - Op het Jef Van Hoofplein in Boechout-dorp is de nieuwe, ultramoderne

gemeentelijke hoofdbibliotheek en mediatheek gesitueerd. Ook in Vremde is er een uitleenpost van de bibliotheek (Boomkensstraat) met beperkte openingsuren.

- Vernoemenswaard is uiteraard het alombekende Sfinks Festival dat is uitgegroeid tot één van de grootste muziekfestivals in Europa, en dat plaats vindt op Molenveld (Sfinks-weide); zie ook het knelpunt betreffende deze locatie: par. 4.5.4 en 4.6.3.

- Tenslotte zijn er in Boechout de verscheidene jaarlijkse terugkomende evenementen zoals ondermeer : de jaarmarkt in Boechout en in Vremde, de Kindermarkt, de Narrenstoet, de Kermisweek en de Kerstmarkt.

Onderwijs In de gemeente Boechout zijn in totaal zes scholen aanwezig: - Gemeentescholen:

- Gemeentelijke basisschool J.F.Willems - Gemeentelijke muziekschool (onderafdeling van de Lierse Stedelijke Academie

voor Muziek, Woord en Dans). - Vrije scholen:

- Sint-Gabriël kleuterschool 39 Bron : gemeente Boechout.


- Vrije basisschool Vremde - Vrije basisschool Boechout - Sint-Gabriëlcollege (secundair onderwijs).

In verband met kinderopvang dient hier ook de buitenschoolse kinderopvang te worden vermeld (op de locatie van de vroegere School met de Bijbel). In 1994 kwamen van de 2.144 schoolgaande kinderen in Boechout er 620 kinderen van buiten de gemeente. Het St. Gabriëlcollege (secundair onderwijs) staat daarbij in voor ongeveer 39% van het totaal aantal schoolgaande kinderen. Verzorgingsinstellingen Boechout is goed voorzien van instellingen voor gezondheidszorg40. Er zijn een drietal diensten voor mindervaliden: - ’t Ateljee, vzw De Ark in België: een dagcentrum voor volwassenen met een mentale handicap - Madonna, vzw De Ark in België: een woongemeenschap voor volwassenen met een mentale

handicap - De Speelhoeve: een pedagogisch dagverblijf voor mentaal gehandicapte kinderen (3 tot 21 jaar.) Boechout kent tevens een aantal diensten voor psychiatrische patiënten: - De Vliering vzw : beschut wonen en activiteitencentrum voor volwassen psychiatrische patiënten - Het Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen : heeft een erkenning voor 245 bedden en plaatsen

voor dag- en nachtbehandeling en/of volledige ziekenhuisopname van vrouwen en mannen met psychiatrische problemen.

- Tehuis Don Bosco voor jongeren. Er zijn 3 private rust- en verzorgingstehuizen op het grondgebied van Boechout, met een totaal van 258 bedden 41: - Rust- en verzorgingstehuis Sint Mathildis : beschikt over 119 bedden - Huize Stracke – Capenberg Oxaco Center : beschikt over 75 bedden - Rusthuis Avondvrede: beschikt over 64 bedden. Daarnaast bestaan er nog: - het opvangtehuis Welzijnszorg (een onthaaltehuis voor thuisloze vrouwen met of zonder kinderen) - een doorgangshuis van het OCMW. De dichtstbijzijnde ziekenhuizen zijn: - het Heilig Hartziekenhuis te Lier - het Sint-Elisabethziekenhuis te Lier - het Sint-Jozefziekenhuis in Mortsel.

Overzicht voorzieningen per dorpskern tabel 12: voorzieningen per dorpskern

Boechout Vremde administratieve dienst 1 0 postloket 1 0 bibliotheek 1 1 school 4 1 kerk 2 1 begraafplaats 1 1 station of treinhalte 1 0 sport, recreatie en speelpleinen 13 5 openbaar park 2 2

bron: Buro 4D, eigen bewerking

40 Informatiegids augustus 1996 Boechout 41 “Bejaardendienstverlening en –huisvesting Boechout” door v.z.w. Mens en Ruimte, augustus 1991


4.5.3. Prognoses i.v.m. de ruimtelijk- economische structuur KMO-zone Binnensteenweg - Nijverheidssraat volledig bezet Op dit ogenblik (zomer 2002) is de KMO-zone Binnensteenweg - Nijverheidsstraat volledig bezet en is er geen ruimte meer voor bijkomende bedrijven. Ook verhuizen naar een bedrijventerrein is dus momenteel niet meer mogelijk. Evolutie van de bouwactiviteiten voor bedrijven, handel en horeca Teneinde enig zicht te krijgen op de evolutie van de bouwactiviteiten voor bedrijven, handel en horeca is de statistiek van het aantal bouwvergunningen voor niet-huisvesting interessant, alhoewel in deze cijfers ook nog bouwactiviteiten voor andere functies zitten: zie tabel 16.

tabel 13: bouwvergunningen voor niet-huisvesting uitgereikt van 1992 t/m 2001

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 1. nieuwbouw 31 24 49 28 28 26 22 29 29 31 2. verbouwing 6 4 12 7 6 10 16 11 15 10 3. totaal nieuwbouw + verbouwing = 1 + 2

37 28 61 35 34 36 38 40 44 41

4. weigering 13 4 3 3 8 0 1 7 6 5 5. afbraak 2 2 2 4 4 7 2 6 11 9 6. totaal= som van 1 - 5 52 34 66 42 46 43 41 53 61 55

Bron: gemeente Boechout

Uit bovenstaande cijfers kan geconcludeerd worden dat: - het aantal nieuwbouwen vrij constant is (behoudens een uitschieter in 1994, tussen

de 24 en 31 per jaar) - er sinds 1997 een lichte trend waar te nemen valt van verschuiving naar meer

verbouwingen (vernieuwbouw). Liersesteenweg geselecteerd als kleinhandelsconcentratie In het R.S.P.A. is de Liersesteenweg geselecteerd als kleinhandelsconcentratie die vermoedelijk samenhangt met een stedelijk gebied (type II). Met de huidige 100%-bezetting van KMO-terreinen is het echter niet mogelijk om bedrijven bijkomend te huisvesten. Veel hangt bijgevolg af van de ruimtelijke planning om, volgens de principes van het R.S.P.A., op een ruimtelijk verantwoorde manier deze kleinhandelsconcentratie in goede banen te leiden42. Opvang van de te verhuizen zonevreemde bedrijven Binnen de gemeente zijn er een 25-tal bedrijven zonevreemd. Andere bedrijven zullen eenzelfde problematiek bij eventuele uitbreidingen kennen. Uit de bedrijfsenquête kan worden afgeleid dat daarvan een groot deel op termijn zullen moeten verhuizen naar een (nieuwe) KMO-zone. Op basis van deze bedrijvenenquête kan een inschatting van de totale nood aan bijkomende KMO-percelen voor verhuis op langere termijn van zonevreemde bedrijven worden opgesteld. Uit bijlage 10 blijkt dat, indien daartoe de mogelijkheid bestaat, hiervoor 17 bedrijven in aanmerking komen waarvoor een bruto-grondoppervlakte van 5,4 ha nodig zou zijn43. Endogene groei van bedrijven en hun ruimtebehoefte44 Met endogene groei van bedrijven wordt bedoeld: de groei van de eigen bedrijven (de noodzaak tot ruimtelijke expansie) die reeds aanwezig zijn in Boechout. Aangezien

42 Zie: RSPA, pag. 209-211. 43 Zie bijlage 10. 44 Zie bijlage 9.6.


deze groei afhangt van de toekomstige economische evolutie, en deze evolutie niet gekend is, is het zeer moeilijk om een prognose op basis van deze evolutie op te stellen. Wel kan een raming van de endogene groei worden opgesteld op basis van een extrapollatie van de groei van de bedrijven tijdens de vorige decennia. In bijlage 9, punt 9.6.2 is de evolutie van de bezetting van de bedrijventerreinen weergegeven. Op basis van de groei van de vorige decennia van de bedrijven in de KMO-zones van Boechout wordt deze endogene groei ingeschat op 2,5 ha voor de periode 1994 – einde 2007. Verdere extrapollatie van de endogene groei naar 2015 wijst op bijkomend 1,4 ha. Ruimtebehoefte voor een bijkomend KMO-terrein op korte en op middellange termijn De totaliteit van benodigde ruimte voor een lokaal bedrijventerrein bedraagt derhalve: 5,4 ha (voor herlocalisatie van zonevreemde bedrijven) + 2,5 ha (voor endogene groei op korte termijn van de bestaande zone-eigen bedrijven) = 7,9 ha. Er kan derhalve gesteld worden dat op korte termijn (gerekend met een planperiode tot einde 2007) een bijkomend KMO-terrein van ca. 8 ha noodzakelijk is. Op iets langere termijn (planperiode tot ca. 2015) kan gesteld worden dat er nog eens 0,17 x 8 = ca.1,4 ha zullen nodig zijn, wat de totale grootte van een bijkomend KMO-terrein brengt op 9,4 ha, afgerond 10 ha bruto.

4.5.4. Knelpunten en bedreigingen Zonevreemde bedrijven en noodzaak bijkomend bedrijventerrein voor KMO’s - Er is een noodzaak aan een bijkomend bedrijventerrein voor KMO’s. Uit

bovenstaande ramingen blijkt dat deze behoefte voor een nieuw bedrijventerrein op middellange termijn (tot ca. 2015) geraamd kan worden op ca. 10 ha.

- De locatie en inrichting van een nieuwe KMO-zone dient goed te worden onderzocht, goed te worden ingeplant en goed uitgebouwd met doordachte landschapsbouw en goede ontsluiting, wat noodzakelijk is om de verkeershinder en de hinder naar de omwonenden tot een minimulm te beperken, om de omringende open ruimte en natuurwaarden zo weinig mogelijk aan te tasten en de leefbaarheid in de omgeving veilig te stellen.

- Een aantal zonevreemde bedrijven zonder ruimtelijk of milieu-problemen zal vemoedelijk ter plaatse kunnen blijven.

Knelpunten voor handel en horeca - De invloedssfeer van Antwerpen en Lier voor de niet-primaire handelszaken en zeker

voor de gespecialiseerde goederen maakt dat deze handelszaken in Boechout extra hard moeten kunnen concurreren.

- De kleinhandelszaken bevinden zich vooral geconcentreerd in het centrum en in de deelcentra. Ze vormen een stimulans voor de kernbeleving. Enkele kleinhandelsactiviteiten zochten echter de N10 op. Door de situering langs de N10, met een veelal moeilijke verkeersafwikkeling en een gebrekkige inrichting van de openbare ruimte voor de langzame (winkelende) weggebruiker, missen ze een deel uitstraling en verzwaren ze de verkeersproblematiek van de N10.

Knelpunten inzake socio-culturele infrastructuur - Er is in de gemeente, zoals eerder reeds vermeld, een gebrek aan behoorlijke

accommodaties voor culturele doeleinden. Er is in het bijzonder nood aan een polyvalente ruimte voor grotere manifestaties.


- Het rusthuis Capenberg ligt, samen met de omgevende sportvelden, in dagrecreatiegebied; het is dus zonevreemd. Bovendien is het, onder druk van nieuwe wetgeving op bejaardenhuizen, verplicht om uit te breiden.

- I.v.m. het Sfinks Festival dient aangehaald dat er een probleem rijst met het gebruik van de Sfinks-weide, die als woonuitbreidingsgebied is bestemd; zie ook par. 4.6.3.

4.5.5. Kwaliteiten en potenties Kwalitatieve tewerkstellingsmogelijkheden en voorzieningen in de gemeente - De uitgebreide voorzieningen, de scholen, de gezondheidsinstellingen, de KMO’s,

het onderwijs,… zorgen voor een gevarieerde keuze aan faciliteiten en tewerkstellingsmogelijkheden binnen de eigen gemeente.

- Handelszaken op buurtniveau zijn voldoende aanwezig. - De horeca is goed uitgebouwd, veelal van bovenlokaal belang en bovendien zijn hier

nog verdere mogelijkheden, vooral in het centrum van de woonkern Boechout. Ook vergaderaccommodaties en mogelijkheden voor culturele activiteiten horen hierbij.

- De bedrijven hebben een goede bereikbaarheid vanuit en naar de N10, zij het via straten in het woongebied.

Potenties voor ontwikkeling van KMO-zones met landschappelijke buffering en goede ontsluiting - Er is een lage werkloosheidsgraad in vergelijking met het arrondissement en het

Vlaams Gewest. Dit is een kwaliteit die behouden moet worden. De invulling en inrichting van KMO-zones in Boechout kan daartoe bijdragen en kan tijdens de volgende jaren verder geïmplementeerd worden.

- De verschillende plausibele locatiemogelijkheden voor bedrijventerreinen dienen onderzocht te worden op basis van hun potenties naar ontsluiting en mogelijkheden voor aanhaken op het transportnet, verwachte verkeers-en milieuhinder voor omwonenden, mate van aansluiting bij de bestaande kernen, mate van aantasting van open ruimte en natuurwaarden en naar afweging t.o.v. andere deelstructuren.

4.6. Bestaande toeristisch-recreatieve structuur

4.6.1. Definities Met toeristisch-recreatieve structuur wordt hier de ruimtelijke structuur van toeristisch-recreatieve activiteiten bedoeld; deze bestaat uit het voorkomen, het ruimtebeslag en de samenhang van deze activiteiten. Dit kan zowel plaats vinden in de open ruimte als in bebouwd gebied. Voor de definities van toerisme, recreatie en recreatief medegebruik wordt verwezen naar bijlage 13.

4.6.2. Elementen van de toeristisch-recreatieve structuur kaart 35: sport, recreatie, jeugdlokalen, wandel- en fietsroutes

Sport, recreatie en jeugdlokalen Boechout kent een goed uitgebouwd en georganiseerd verenigingsleven. De talrijke verenigingen maken gemengd gebruik van eigen accommodaties of van accommodaties ter beschikking gesteld door de gemeente of door scholen.


Sportinfrastructuur De verscheidene sportverenigingen maken gemengd gebruik van eigen accommodaties of van accommodaties door de gemeente ter beschikking gesteld. De gemeente zelf beschikt over verscheidene voetbalterreinen aan de Fruithoflaan en Olieslagerijstraat. Daarnaast is er, naast de diverse sportactiviteiten die door diverse groeperingen georganiseerd worden o.a. binnen de schoolaccommodaties, het domein de Bunderkens. Verder beschikt de gemeente over een gemeentelijke sportzaal bij de J.F. Willemsschool, een chalet met kleedkabines en terreinen in de Fruithoflaan en in de Lange Kroonstraat. Opvallend is ook het groot aantal sportmogelijkheden vanuit privé-initiatief, ondermeer: tenniscentra, privé-sportvelden, alsook een manège: de Furka-hoeve. In totaal beschikt Boechout over een 6-tal voetbalterreinen. Er is geen zwembad in de gemeente. Onderstaande tabel geeft een overzicht per deelgemeente, met aanduiding “Z” wanneer de terreinen zonevreemd zijn (deze waarvoor een sectoraal BPA wordt opgemaakt zijn ook uitvoeriger opgenomen in bijlage 12).

tabel 14: sportinfrastructuur

deelgemeente nummer op kaart

benaming sportinfrastructuur zonevreemd karakter (Z)

Vremde 1 Opa sportcentrum klein gedeelte Z in AG45 2 Kriekenhof - 3 Kinderboerderij Den Toeffel en hoeve

Frimethe Z in AG

4 Tenniscentrum + voetbal Duboco deels Z in AG 10 sporthal Don Bosco - 11 Sporting Vremde Z in WUG Boechout 5 Capenberg Oxaco center + -tenniscentrum - 6 VOCO Tennis - 7 Boechoutse VV (gemeenteterreinen) deels Z in PG 8 De Bunderkens (gemeenteterreinen) - 9 Bacwalde SK - 12 Manège Furkahoeve Z in AG

bron: Gemeente Boechout

Jeugdverenigingen Boechout telt 11 jeugdverenigingen die meestal zelf geen eigenaar zijn van de lokalen die ze gebruiken.

tabel 15: jeugdverenigingen en hun lokalen/ terreinen


jeugdvereniging zonevreemd karakter (Z)

Vremde 12 Scouts en gidsen Vremde; Don Bosco, Broechemsesteenweg 100

-

15 KLJ Vremde; lokaal: Dorpsplaats 7 - 16 KJV Leesgroep Vremde; bibliotheek Vremde,

Dorpsplaats 16 -

Boechout 11 Scouts Boechout; lokaal: Van Colenstraat 16A - 13 Gidsen Boechout; lokaal: Bistweg 7 -

45 AG = agrarisch gebied; WUG = woonuitbreidingsgebied; PG = parkgebied. Bij vermelding “(klein) gedeelte Z” valt de bestemming dagrecreatiegebied van het gewestplan niet geheel samen met de werkelijke toestand.


14 KSA Boechout; lokaal: Bistweg 17, sportterreinen de Bunderkes

-

17 Bacwalde Studentenclub; lokaal KSA Bacwalde, Bistweg 17, sportterreinen de Bunderkes

-

18 Jeugd-Rode Kruis; lokaal: park Dr. T. Tutsstraat - 19 Jongerenkerk; lokaal Bistweg 17, sportterreinen de

Bunderkes -

20 Protestantse Jongeren; lokaal: Heuvelstraat 16 - 21 Scouts Boshoek Z in AG


Speelpleinen en kinderboerderij Naast de sportinfrastructuren telt Boechout ook nog een 10-tal speelpleinen, meestal op buurt- en wijkniveau. Er is een kinderboerderij “Den Toeffel” in Vremde.

tabel 16: speelpleinen


sportinfrastructuur zonevreemd karakter (Z)

Vremde 21 Speelplein Witte Wijk - Boechout 22 Heuvelhof - 23 Speelplein Vrijhout - 24 Speelplein gemeentepark Dr. T. Tutsstraat - 25 J.F. Willemsschool - 26 Speelplein Boshoek Z in AG 27 Speelplein Kapelleveld Z in AG 28 Speelplein Breemlaan - 29 Speelplein park Biesenwijke Deels in AG


Gemeentelijke openbare parken Boechout beschikt verder over vier gemeentelijke openbare parken: - het gemeentepark bij het OCMW in de Dr. T. Tutsstraat - het park Heuvelhof in de Heuvelstraat - het park Biesenwijke in Vremde - het park in de Weverstraat in Vremde.

Kasteelpark van Boechout en Bos van Moretus Rondom Boechout en Vremde is een open landelijk gebied gesitueerd. Het zuidelijke deel van Boechout onderscheidt zich door een prachtig parken boslandschap: het kasteelpark van Boechout en Bos van Moretus en diverse bosrestanten afgewisseld met open weilanden. Dit boslandschap is echter privé en is niet toegankelijk voor de Boechoutenaar of voor andere recreanten; je kan er enkel “langs de buitenkant” van genieten. Recreatieve attractiepunten De gemeente is rijk aan verschillende architecturaal belangrijke gebouwen en landschappelijk waardevolle stads- en dorpsgezichten, die ook recreatieve attractiepunten vormen, waarvan de belangrijkste zijn: − Molen van Boechout: stenen bergmolen; − Kasteel van Boechout met park en Bos van Moretus; dit is wel privaat en niet toegankelijk voor het

publiek − Monumenten (ondermeer vele waardevolle herenhuizen) en parkjes; − Speelpleintjes binnen de woonwijken.


Wandel- en fietsroutes Boechout bouwde in het kader van haar beschermde monumenten en landschappen 4 toeristische wandel- en fietsroutes uit. Daarnaast lopen er over het grondgebied nog 3 andere toeristische wandel- en fietsroutes en 1 autoroute (Pallieterlandroute). Hieronder volgt een overzicht van de routes. Gemeentelijke wandel- en fietsroutes: - Veldkantpad - Bloemenhofpad (met verkortingsroute) - Millegempad (met verkortingsroute) - Boshoekpad (met verkortingsroute). Bovengemeentelijke fietsroutes: - Brialmontroute - Boomgaardroute - Abraham Hansroute.

4.6.3. Knelpunten en bedreigingen Sfinks-festival en Bessemgebied Het jaarlijks zomers Sfinks-festival vindt plaats op het Molenveld (het Bessemgebied). Dit gebiedje is echter bestemd als woonuitbreidingsgebied en eigendom van een vastgoedmaatschappij, wat een zekere bedreiging voor het verder gebruik als festivalweide inhoudt. Behoefte aan lokalen voor jongeren, jeugdverenigingen en grote manifestaties Er is een grote behoefte aan ontmoetingsruimte voor jongeren en jeugdverenigingen, zoals een jongerenontmoetingscentrum (JOC) met een multifunctioneel gebruik, met zalen voor fuiven en lokalen voor culturele ontspanningsmogelijkheden. Er is in ’t algemeen een gebrek aan polyvalente ruimte voor grote manifestaties. Sporthal en zwemactiviteiten De gemeente beschikt niet over een eigen sportzaal wat bij de organisatie van sommige activiteiten als een nadeel wordt ervaren. Het gebruik van privé-zalen daartoe is niet steeds evident en toereikend. De locatie van een sporthal wordt gesuggereerd. Ook voor de zwemactiviteiten is men genoodzaakt de accommodatie in de randgemeentes te gebruiken (o.a. te Mortsel, Antwerpen, Lier). Speelpleinen voor kinderen Er blijkt een tekort aan speelpleinen voor kinderen in de dorpscentra en ook in de Witte Wijk en in de Gillegomwijk. Elke woonwijk zou hierover moeten kunnen beschikken. Speelbos Het ontbreekt de gemeente ook nog aan een speelbos voor jongeren. Behoefte aan ruimte voor ongeorganiseerde sporten en avontuurlijke speelterreinen Er is een behoefte aan ruimte voor ongeorganiseerde sporten en avontuurlijke speelterreinen voor kinderen en jeugd. Voorzieningen voor zachte recreatie Er is een tekort aan voorzieningen voor zachte recreatie. De inrichting van het netwerk van wandel- en fietsroutes wordt als gebrekkig ervaren. Het uitgestrekte domein van het kasteelpark van Moretus (met bos) is totaal niet toegankelijk voor bezoekers.


Sportcentrum Oxaco-Capenberg Onder druk van nieuwe wetgeving op bejaardenhuizen is het rusthuis Capenberg verplicht om uit te breiden. Hierdoor komt de locatie van de bestaande sportvelden in het gedrang. De directie wil een deel hiervan verleggen naar het westwaarts gelegen perceel, dat in AG ligt. Zonevreemde sporten recreatieterreinen Binnen de gemeente zijn slechts een vijftal terreinen voor sport en recreatie volledig zonevreemd, en 3 slechts (zeer) gedeeltelijk. Deze problematiek is dus erg beperkt in Boechout maar dient aangepakt te worden.

4.6.4. Kwaliteiten en potenties Bovenlokale uitstraling door Sfinks-festival en historisch patrimonium Het zomers Sfinks Festival en het indrukwekkende historisch patrimonium zorgen voor een belangrijke culturele uitstraling van de gemeente. Potenties van de terreinen en infrastructuur van het vroeger militair domein Bulka De gebouwen van Bulka aan de Vremdesesteenweg kunnen een uitkomst bieden voor het tekort aan aangepaste ruimte voor lokalen voor jongeren, jeugdverenigingen en grote manifestaties. De terreinen rondom de gebouwen van Bulka bieden mogelijkheden voor bijkomende sportterreinen en speelbossen. Aankoop en herinrichting ervan zijn dan noodzakelijk. Aanvragers voor een lokaal in Bulka zijn: - Pétanqueclub De Ketsers - Judoclub Boechout - Terschelling Kring - Toneelvereniging Tardi - Belgische Dobbermanclub te Boechout (hondenclub “Boshoek”) - Koninkijke Harmonie Boechout 1000 - ACV-Boechout - Gemeentelijke Jeugdraad - Scouts Boechout.

Potenties voor recreatief medegebruik Buiten de kleinere, ingesloten open ruimten (Molenveld, Biesenwijke…) lenen vooral volgende grotere open ruimten zich uitstekend tot recreatief medegebruik: - de open ruimten ten noorden van Capenberg; - de Molenbeekvallei; - de open ruimte ten zuiden van de Molenbeek ; - de ganse Boshoek. Dit is niet alleen voor de eigen inwoners van Boechout van belang, maar dat is ook van belang voor de inwoners van omliggende verstedelijkte gemeenten (Hove, Mortsel, Borsbeek). Daarbij dient rekening gehouden te worden met de draagkracht van elk gebied, waarbij volgende gegevens van belang zijn: - De vallei van de Molenbeek is deels bestemd als natuurgebied, deels als ecologisch

waardevol agrarisch gebied. - De open ruimte ten zuiden van de Molenbeek is voor het grootste deel bestemd als

landschappelijk waardevol agrarisch gebied. - De bossen van Boshoek zijn geselecteerd als VEN-gebieden en

Habitatrichtlijngebied.


In deze gebieden is er een bestand netwerk van toeristisch-recreatieve fiets- en wandelpaden, dat echter verbeterd en aangevuld kan worden. Potenties voor verbetering van de accommodaties voor sport-, recreatie- en jeugdactiviteiten

Een aantal wijkspeelpleintjes zijn goed tot zeer goed uitgerust en onderhouden. Andere kunnen verbeterd worden. Daarnaast kunnen recreatieve routes verbeterd (bewegwijzering en uitrusting met zithoekjes e.d.m.) en uitgebreid worden.

figuur 3: geslaagd maar zonevreemd speelpleintje in Boshoek.

4.7. Bestaande lijninfrastructuur en mobiliteit

4.7.1. Definities Onder het begrip lijninfrastructuur wordt hier begrepen: het geheel van verkeersinfrastructuur en haar omgeving bedoeld voor verkeer en vervoer van mensen, goederen en berichten. Het omvat autowegen, waterwegen, spoorwegen, luchthavens, pijpleidingen, elektriciteitsleidingen en infrastructuur ten behoeve van telecommunicatie46. Het begrip mobiliteit omvat de handelingen om zich te verplaatsen en de wijze en de mate waarin dat gebeurt.

4.7.2. Elementen van de bestaande lijninfrastructuur en mobiliteit kaart 36: bestaande wegen fietsinfrastructuur met wegcategorisering

kaart 37: bestaand openbaar vervoer

Wegverbindingen Regionale wegverbindingen De Provinciesteenweg N10 vormt de hoofdontsluitingsader van de gemeente Boechout en tegelijkertijd ook de enige verbindingsweg Antwerpen - Lier. De N10 is geselecteerd in het R.S.P.A.47 als secundaire weg type III, alhoewel de functie van deze oude steenweg hier niet is overgenomen door een parallelle hoofdweg, zoals dat elders in de provincie voor alle andere secundaire wegen type III wel het geval is. Dit betekent dat deze weg als drager van belangrijke fiets- en openbaar vervoerverbindingen zal worden uitgebouwd, zowel lokaal als bovenlokaal. Auto- en vrachtverkeer blijven uiteraard mogelijk maar zijn ondergeschikt aan fietsers en openbaar vervoer.

46 Definitie uit het R.S.V., pag. 554. 47 R.S.P.A., pag. 226 en 259.


Er kan worden opgemerkt dat op het gewestplan een reservatiestrook voor een verbindingsweg N10 – R11 is ingetekend. Lokale wegverbindingen Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen lokale verbindingswegen en lokale wegen, welke nog verder worden ingedeeld in wijken/of buurtontsluitingswegen en erfontsluitingswegen. Lokale verbindingswegen zijn: - Borsbeeksesteenweg - Wommelgemsesteenweg - Broechemsesteenweg - Vremdesesteenweg - Gillegomstraat - Lispersteenweg - Heuvelstraat - F. Segersstraat - Appelkantstraat (deels) - A. Franckstraat - Ropstocklei - Hovesteenweg. Wijk- en/of buurtontsluitingswegen zijn: - Lange Kroonstraat - Oude Steenweg - Molenlei - Jan Frans Willemsstraat - Boshoek - Heerbaan - Eggerseelstraat - Weverstraat. Alle andere wegen zijn erfontsluitingswegen. Belangrijke kruispunten De belangrijkste kruispunten zijn deze van de N10 met één van bovenstaande wegen: - kruispunt Heuvelstraat - Lange Kroonstraat - kruispunt Jan Frans Willemsstraat - A. Franckstraat - kruispunt Hovesteenweg – Jef Van Hoofplein – Sint-Bavoplein - kruispunt Hovesteenweg – Ropstocklei - kruispunt Vremdesesteenweg – Regensmolenstraat - kruispunt Gillegomsestraat – Vremdesesteenweg - Mussenhoevelaan - kruispunt Wommelgemsesteenweg – Broechemsesteenweg.

Openbaar vervoer Over het grondgebied van Boechout lopen zowel trein- als buslijnen. De spreiding van de invloedssfeer van het treinstation en bushaltes is theoretisch zodanig uitgestrekt dat bijna de hele gemeente binnen de invloedssfeer van het openbaar vervoer valt. Spoor Het station te Boechout bevindt zich in de dorpskern aan de Heuvelstraat. Boechout wordt bediend door de spoorweg Antwerpen – Lier, met lijn 15 (met twee treindiensten per uur richting Antwerpen) en een vertakking via Lier naar Herentals en Leuven. Tijdens de ochtend- en avondpiek worden meerdere treinen ingelegd.


Autobuslijnen Verschillende buslijnen (lijnen 297, 242 en 243) lopen over het grondgebied van Boechout. Buslijn 297 komt van Antwerpen, volgt vanuit Mortsel de Provinciesteenweg, maakt een ommetje via Boechout-station en rijdt verder naar Lier en vice-versa. Deze lijnbus rijdt van maandag tot zaterdag elke 20 minuten, ’s zondags elke 30 minuten. Ze heeft dus een hoge frequentie. Van buslijn 297 rijdt een variante bus, mits een omweg in Boechout-dorp (Lange Kroonstraat met bediening Sint-Gabriëlcollege) door tot Vremde, maar enkel ‘s morgens en ’s avonds, en niet op niet-schooldagen en op zater- , zon- en feestdagen. Buslijn 242 rijdt van Kontich via de Hovesteenweg, F. Segersstraat en Borsbeeksesteenweg naar Antwerpen, volgens een beperkt uurrooster, wat ook een lage frequentie inhoudt. Het toekomstig transferium bij Capenberg Om een bijdrage te leveren naar de beheersing van de mobiliteitsproblemen in de Antwerpse regio, wordt de realisatie van een voorstedelijk tramnet door De Lijn als prioriteit aanzien. Stamlijnen, voorzien van degelijk uitgebouwde Park+Ride voorzieningen voor de eerste gordel van gemeenten rond Antwerpen, worden daartoe uitgebouwd. Als één van de stamlijnen voor de verdere uitbouw van het zuidelijk tramnet wordt door De Lijn geopteerd voor de verlenging van de bestaande lijn vanuit Mortsel tot Boechout. Aan de oostkant van de Borsbeeksesteenweg, recht tegenover het domein van het rusthuis Capenberg (met sportvelden Stracke-Oxaco) ligt een gebied van ca. 10 ha dat als “reservegebied voor woonwijken” op het gewestplan is bestemd. In het zuidelijk gedeelte van dit gebied wordt door De Lijn een keerlus gepland als eindpunt van de tram Antwerpen- Mortsel- Boechout, met een verknoping van een 6-tal buslijnen. Tevens zou daaraan een park-and-ride worden gekoppeld, zodat het mogelijk wordt om de wagen hier te laten staan en verder met het openbaar vervoer te rijden. Hier ontstaat aldus een transferium, waarvoor de provincie een RUP heeft opgesteld. Fietspaden De fietsvoorzieningen te Boechout zijn zeer verschillend van plaats en aard. Onderscheiden wordt: - enkelrichtingsfietspaden, al dan niet aanliggend of gescheiden van de rijbaan - dubbelrichtingsfietspaden, al dan niet aanliggend of gescheiden van de rijbaan. De Provinciesteenweg, de belangrijkste weg op het grondgebied van Boechout, heeft afwisselend aanliggende en gescheiden fietspaden in iedere rijrichting (enkelrichtingsfietspaden). Volgende zones kunnen onderscheiden worden: van de gemeentegrens met Mortsel tot de Borsbeeksesteenweg zijn aanliggende geschilderde fietspaden; verder tot Lier zijn de fietspaden gescheiden van de rijweg door een pechstrook; plaatselijk aan kruispunten en vooruitspringende rooilijnen zijn de fietspaden aanliggend naast de rijweg geschilderd. - Meerdere gemeentewegen hebben aanliggende fietspaden:

- Borsbeeksesteenweg waar een betonnen fietsstrook van de rijweg gescheiden wordt door een veiligheidsstrook uit kasseien; - Binnensteenweg tussen de Borsbeeksesteenweg en de Provinciesteenweg; - A. Franckstraat van de dorpsrand tot de Provinciesteenweg; - Molenlei (naast de spoorlijn zijn aanliggende geschilderde fietstroken, tot de Lange Kroonstraat is er een smalle fiets- en voepadvoorziening).

- Verschillende wegen hebben dubbelrichtingsfietspaden aan één zijde van de weg:


- Binnensteenweg, van de Borsbeeksesteenweg tot de Provinciesteenweg te Mortsel met een fietstunnel onder spoorlijn; - de wegen richting Vremde waaronder de Vremdesesteenweg, de Dorpsplaats en de Boomkensstraat; - van de Vogeltjeswijk naar de Mussenhoevelaan; - Sint-Bernardsstraat; - Lispersteenweg; - Hovesteenweg.

Verkeersaantrekkende functies - De belangrijkste kleinhandel en dienstenconcentratie bevindt zich in de omgeving van

het station in de Heuvelstraat. De omgeving van de kerk wordt gekarakteriseerd door socio-educatieve activiteiten rondom het Jef van Hoofplein en een supermarkt in de A. Franckstraat.

- Enkele ambachtelijke bedrijven zijn in de gemeente gevestigd. Zo treffen we ondermeer een gemengde woon- en industriezone aan langs de Molenlei, de Binnesteenweg en de Janssenlei. De belangrijkse KMO en ambachtelijke zone in omvang bevindt zich langs de Veldkant/Nijverheidsstraat.

- Boechout heeft op haar grondgebied verschillende lagere en secundaire scholen. De J.F. Willemsschool, de Vrije Meisjesschool, Sint-Gabriêlinstituut en de buitenschoolse kinderopvang zijn gesitueerd in de kern van Boechout. De vrije basisschool is gehuisvest op de Dorpsplaats te Vremde. Zowel voetgangers-, fiets-, als autoverkeer wordt in functie van scholen opgewekt.

- Verschillende verzorgingstehuizen bevinden zich in Boechout. De belangrijkste is het Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen met voorzieningen voor dag- en nachtverblijf (245 bedden) en gelegen aan de Provinciesteenweg, richting Lier.

Verschillende rusthuizen zijn verspreid in de kern. Het rust – en verzorgingstehuis St. Mathildis beschikt over 119 bedden, huize Stracke-Capenberg Oxaco Center beschikt over 75 bedden en rusthuis Avondvrede dat over 64 bedden beschikt.

- Verschillende sporten recreatieterreinen kunnen, weliswaar tijdelijk en veelal in de daluren en tijdens weekends, verkeer genereren.

Hoogspanningsleidingen en pijpleidingen Hoogspanningsleidingen Op het grondgebied van de gemeente komen enkele hoogspanningsleidingen voor (zie kaart “structuurbepalende landschapskenmerken”): - In het noordwestelijk deel van de gemeente bevindt zich een hoogspanningsleiding van 150 kV die

van Borsbeek naar Mortsel gaat. - Een tweede leiding van 150 kV, komende van Mortsel, loopt ten oosten van Boechout-dorp noord-

zuidwaarts richting Lint. - Een derde zwaardere leiding, van 380 kV, komende van Wommelgem, loopt ten westen van Vremde

en oosten van Boechout-dorp noord-zuidwaarts richting Lier. De hoogte en bekabeling van hoogspanningsleidingen is evenredig met het aantal kilovolt, zodat de hoogspanningsleidingen van 380 kV (met hoge masten) een grotere visuele impact dan de kleinere van 150 kV hebben. Rondom hoogspanningsleidingen gelden speciale regels, opgelegd door de beheerder ELIA48. 48 Hoogspanningsmasten moeten steeds toegankelijk zijn voor controle en onderhoud in principe via de kortste weg vanaf de openbare weg; opgaande begroeiing onder of vlakbij de mastvoet blijft beperkt in hoogte. Innen een strook van 20 m aan beide zijden van de buitenste hoogspanningsgeleiders mogen geen aanplantingen worden verricht van meer dan 3 m hoogte. De stabiliteit van de mast mag nooit in gevaar worden gebracht bij wijzigingen van grondwatertafel of door graafwerkzaamheden. Er moet steeds advies aan de beheerder ELIA worden gevraagd n.a.v. een aanvraag van bouwvergunning.


Pijpleidingen De zuidelijke en oostelijke uiteinden van het grondgebied van de gemeente Boechout worden door volgende pijpleidingen, komende van Lint naar Ranst, doorkruist (leidingenstraat): - Een pijpleiding van de Tussengemeentelijke Maatschappij der Vlaanderen voor Watervoorziening; - Een pijpleiding voor zuurstof- en waterstofgas, beheerd door Corenox S.A. en Hydrowal S.A.; - Een pijpleiding voor vervoer van ethyleengas, beheerd door Solvic S.A.. Twee NAVO-pijpleidingen doorkruisen bovendien het centrum van de gemeente. Ook rondom pijpleidingen gelden specifieke regels, opgelegd door de beheerders.

4.7.3. Knelpunten en bedreigingen De verlenging van de tramlijn Mortsel – Boechout gaat niet ver genoeg De hierboven vernoemde verlenging van de tramlijn Mortsel – Boechout stopt echter bij Capenberg, wat door de gemeente als onvoldoende wordt beschouwd om de bevolking van Boechout, die verder oostwaarts woont, van deze verbetering te laten profiteren en het toenemend autoverkeer naar en van Antwerpen af te remmen door het aanbieden van klokvast openbaar vervoer. Effecten van de aanleg van het transferium die aanleiding geven tot bedreigingen De aanleg van een transferium met keerlus van de tram en park-and-ride zal ondermeer volgende effecten doen ontstaan die aanleiding geven tot bedreigingen: 1. Ruimtebeslag en inname van een deel van de “groene vinger”: De aanleg van het draaipunt voor de doorgetrokken tram Mortsel – Boechout met bijkomende parking en toegangswegen ten oosten van Capenberg betekent verdere inname en verdere versnippering van open ruimte, die als “groene vinger” in het RSPA staat vermeld. Deze resterende open ruimte is van belang voor recreatief medegebruik, voor de plaatselijke land- en tuinbouw en als landschapswaarde voor de omgevende woonwijken en voor Boechout-centrum. 2. Er zullen meer personenwagens en fietsers naar het transferium, grenzend aan het kruispunt Capenberg, toestromen dan nu het geval is. Vele automobilisten zullen zich stationeren op de parking bij het transferium; andere zetten passagiers af en rijden terug of verder. Het grootste deel van de fietsers zal de fiets hier stallen voor verschillende uren en de tram nemen. Alleszins zal het transferium nogal wat verkeer en drukte aantrekken dat er nu niet is. Als gevolg hiervan dreigt de capaciteit van het huidige kruispunt onvoldoende te worden. (On-)veiligheid schoolomgevingen en weg naar school De verkeersdrukte op piekmomenten van de vele schoolomgevingen als verkeersaantrekkende polen zorgen voor een groot onveiligheidsgevoel bij de scholieren49. Het onveiligheidsgevoel situeert zich vooral: - bij de onmiddellijke omgeving van de schoolpoorten - op de kruispunten van de schoolroutes met de Provinciesteenweg N10 en spoorlijn - langs de Dorpsplaats te Vremde (Vije Basisschool Vremde) - op de hoek Vremdesesteenweg/Mussenhoevelaan (kleuterafdeling Sint-

Gabriëlcollege), waar een parkeerprobleem is - rond het Jef Van Hoofplein.

49 Zie ook Mobiliteitsplan Boechout, Oriëntatienota, pag. 95, par. 6.1.2.


Gebreken van het wegennet, systematische ongevallenanalyse en opmaak mobiliteitsplan Het wegennet kan sterk verbeteren. Een eerste stap daartoe is het opmaken van een plan met aanduiding van de gevaarlijke punten o.b.v. ongevallencijfers en ongevallenanalyses, gevolgd door categorisering van alle wegen. De gemeente is hierrmee gestart in het kader van de opmaak van het mobiliteitsplan, wat dient uit te monden in een op lange termijn vol te houden inspanning tot heraanleg van het wegennet, vervollediging en verbetering van het fiets- en voetpadennet en verbetering van het openbaar vervoer. Een goede lange-termijnplanning van het verkeers- en mobiliteitsgebeuren in Boechout is derhalve een zeer belangrijke uitdaging. Onvolledigheid fietsinfrastructuur50 Cruciale schakels binnen het fietsroutenetwerk iontbreken. De bereikbaarheid van woongebieden die buiten het centrum gelegen zijn, de te smalle dubbelrichtings-fietspaden, de slechte kwaliteit van de fietsverhardingen…leveren ook problemen op voor fietsers. Zo kan gesteld worden dat ondermeer op volgende plaatsen missing links zijn:

- het fietspad dat Antwerpen met Lier verbindt (met Boechout als missing link) - Vremdesesteenweg - Broechemsesteenweg (deels) - Wommelgemsesteenweg (deels).

Herinrichten station en Heuvelstraat om de wachttijden te verkorten Het station is een zegen voor Boechoutenaars die op die manier met het openbaar vervoer gemakkelijk naar Antwerpen of Lier kunnen reizen. Het frequent dichtgaan van de overweg in de Heuvelstraat heeft echter als nadeel dat er langs beide kanten langdurige verkeersopstoppingen ontstaan. Lange treinstellen stoppen echter niet ver genoeg, waardoor de spoorwegovergang gesloten blijft bij treinstilstand en de wachttijden aan de barelen oplopen. Een herinrichting van het station, zodanig dat de staart van lange treinstellen voorbij de barelen van de Heuvelstraat zou reiken, is wenselijk. Andere mogelijkkheden liggen in een herinrichting van de overweg aan de Heuvelstraat.

4.7.4. Kwaliteiten en potenties Goede wegverbindingen en de aanwezigheid van een station De nabijheid van de steden Antwerpen en Lier met goede wegverbindingen (vooral de N10) en de aanwezigheid van een station (met frequente lijnvoering van de treinen) in de gemeente is een zegen voor de Boechoutenaars. Hierdoor hebben de bewoners grote mogelijkheden voor externe mobiliteit en bereikbaarheid. Effecten van de aanleg van het transferium die aanleiding geven tot potenties De aanleg van een transferium met keerlus van de tram en park-and-ride zal ondermeer volgende effecten doen ontstaan die aanleiding geven tot potenties: 1. Als eindhalte van de tramlijn Antwerpen - Mortsel – Boechout zullen heel wat tramreizigers hier open afstappen. Vele tramgebruikers zullen hier ook moeten wachten. Er ontstaat een situatie die ruimtelijk en qua functioneren vergelijkbaar is met een lokaal treinstation. De concentratie van reizigers is commercieel interessant: de mogelijkheden voor reclame en verkoop nemen toe met het aantal reizigers. 2. De bereikbaarheid van de omgeving binnen loopafstand vergroot: binnen een straal van ca. 500 m ontstaat de mogelijkheid om met de combinatie “te voet – openbaar

50 Zie ook Mobiliteitsplan Boechout, Oriëntatienota, pag. 98, par. 6.2.6.


vervoer” het stadscentrum binnen 3 kwartier te bereiken en vice-versa. Binnen een straal van ca. 2 km ontstaat de mogelijkheid om met de combinatie “fiets – openbaar vervoer” het stadscentrum binnen 3 kwartier te bereiken en vice-versa. Deze situatie is uiteraard voordelig voor wonen, winkelen of arbeidsintensieve bedrijvigheid binnen deze perimeter. De komst van de tram- en bushaltes met park-and-ride betekent aldus een belangrijke potentie voor dit gebied als pool waarrond mogelijke activiteiten (wonen, bedrijven, recreëren…) kunnen plaats vinden. Deze potentie dient te worden afgewogen tegenover de bedreigingen.

4.8. Het bestaande landschap

4.8.1. Definities Landschap wordt hier gedefinieerd als de verschijningsvorm van gebieden die gekenmerkt worden door een samenhang tussen natuurlijke en culturele elementen en die getuigen van een eigen historische ontwikkeling, die altijd identiteitsbepalend is en dikwijls uniek. Die gebieden krijgen dan ook eigennamen zoals: het Neteland, de Zuiderkempen…De landschappelijke waarden zijn dan ook de morfologische resultante van zowel natuurwaarden, het cultuurhistorisch erfgoed als esthetische belevingskwaliteiten51. In die zin kan er niet gesproken worden over de structuur van een landschap, maar wel over de kenmerken van een landschap. Deze landschapskenmerken kunnen wel bepalend zijn voor het uittekenen van een gewenste ruimtelijke structuur, en dan zijn het structuurbepalende landschapskenmerken. Voor gebruik binnen het wettelijk kader van de beschermde landschappen wordt de definitie van het decreet op de bescherming van landschappen gebruikt: landschap is een begrensde grondoppervlakte met een geringe dichtheid van bebouwing en een onderlinge samenhang waarvan de verschijningsvorm en de samenhang het resultaat zijn van natuurlijke processen en van maatschappelijke ontwikkelingen52.

4.8.2. Kenmerken en elementen van het bestaande landschap Traditionele landschappen Een combinatie van landschappen met een eigen (gemeenschappelijke) identiteit en waarvan de landschapskenmerken het resultaat zijn van een min of meer uitgesproken landschapsecologisch evenwicht tussen natuur en cultuur dat er in de loop der tijden is ontstaan, noemt men een traditioneel landschap53. In Vlaanderen onderscheidt men op basis hiervan verschillende traditionele landschapsstreken, bijvoorbeeld: de Kempen, de Scheldepolders, de Brabantse leemstreek…. Binnen deze streken wordt een verder onderscheid gemaakt; dit zijn de traditionele landschappen. In Boechout komt slechts één traditioneel landschapstype voor: het Land van Kontich-Ranst als onderdeel van de Zuiderkempen. De bodemsoort is hier ook nog wel zand, maar bevat ook flink wat leem, wat niet het geval is benoorden het Albertkanaal. Dit uit zich ondermeer in het bodemgebruik en het landschap: van oudsher is dit een land- en tuinbouwgebied met als bosvegetatie enkel loofbossen.

51 Antrop, M., Het landschap meervoudig bekeken, pag. 114-137. 52 .Decreet 16 april 1996 houdende bescherming van landschappen. 53 “Landschapsatlas, baken voor een verruimd landschapsbeleid; inventaris van de relicten van de traditionele landschappen van Vlaanderen”, toelichtingsrapport voor de professionele gebruiker, M.V.G., AROHM, afd. M + L, CD-ROM uitgave van OC-GIS-Vlaanderen, Brussel, 2001, pag. 17.


Relicten van traditionele landschappen kaart 38: relicten van de traditionele landschappen

- Relicten zijn objecten of gestructureerde complexen van objecten die getuigen van een vroegere toestand. Relicten van de traditionele landschappen zijn gave relictgebieden of relictelementen van de traditionele landschappen54. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen relictzones, lijnrelicten, puntrelicten en ankerplaatsen.

- Puntrelicten stemmen overeen met monumenten, kunstwerken, bouwelementen, archeologische vindplaatsen, …enz.

- Lijnrelicten worden gevormd door beken, kanalen, wegtracés, steile reliëfovergangen, enz…

- Ankerplaatsen zijn complexen van gevarieerde erfgoedelementen die een geheel vormen dat ideaal-typische kenmerken vertoont omwille van de gaafheid of representativiteit, ofwel ruimtelijk een plaats inneemt die belangrijk is voor de zorg of het herstel van de landschappelijke omgeving (bijv. als blikvanger)55.

- Relictzones zijn gebieden met een grote dichtheid aan punt- of lijnrelicten en ankerplaatsen, waarin de connectiviteit tussen de waardevolle landschapselementen belangrijk is voor de gehele landschappelijke waardering.

Volgende relicten van traditionele landschappen worden in de Landschapsatlas op het grondgebied van Boechout vermeld: zie tabel 17.

tabel 17: relicten van de traditionele landschappen

Type van relict Benaming Puntrelict Spokenhof

Mussenhoeve Dorpskern Vremde met kerk en pastorie Kasteel Fruithof en hoeve Appelkanthof Heuvelstraat Heuvelstraat – Janssenlei Hoeve Lintsesteenweg 531 La Châtaigneraie en A. Franckstraat Courtoiskapel Zaal De Koninklijke Harmonie en Lantaarn Stenen Windmolen Boechout Kasteel van Boechout Van Dyckhoeve Bloemenhof Hof van Nieuwe Hoeve De Langmortier

Lijnrelict De mitrailleurposten van de K-W-lijn (Koningshooikt-Waver) die in 1939-1940 werden gebouwd als anti-tankverdediging tegen de dreigende inval van het Duitse leger; dit zijn kleine bunkers in het landschap.

Ankerplaats geen Relictzone Kasteeldomein ten zuid-zuidoosten van Antwerpen en randgemeenten (Kasteel van

boechout en Bos van Moretus) Vallei van de Molenbeek - Beggelbeek

54 Antrop, M., Martens, I.: Atlas van de relicten van de traditionele landschappen in de provincie Antwerpen, 1998. 55 Landschapsatlas, baken voor een verruimd landschapsbeleid; pag. 60-62.


Structuurbepalende landschapskenmerken kaart 39: structuurbepalende landschapskenmerken

Structuurbepalende landschapskenmerken zijn landschapselementen die een zodanige functie van karakterisering van het landschap hebben dat het landschap haar karakter deels zou verliezen bij afwezigheid ervan. Tot de structuurbepalende landschapskenmerken van Boechout behoren: - structuurbepalende reliëfelementen: beken en beekvalleien, het reliëf van het park

van Moretus en van De Melkkuip; - de bossen, parken en dreven; - bakens: visuele blikvangers die fungeren als oriënteringspunten in het landschap

(kerken, molens, kastelen); - typische graslanden en KLE’s; - open ruimtecorridors. Structuurbepalende reliëf- en hydrografische elementen Het reliëf in de gemeente is meestal nauwelijks waarneembaar. Toch kunnen een aantal reliëfelementen als structuurbepalend worden aangemerkt, zoals: - de (voor de streek) markante reliëfovergangen ten zuiden van Boechout-dorp (in het

Kasteelpark van Boechout) en van het gebied “Melkkuip” - de vallei van de Molenbeek - de vallei van de Lauwerijkbeek met zijbeken - de vallei van de Koude Beek - de ophogingen van de spoorweg en van de N10 (bij de brug over de spoorweg). Bossen en parken

Hiertoe behoren: - de bossen van de beekvallei van de

Molenbeek; - het kasteelpark van Boechout; - het Bos van Moretus en van Boshoek; - de verschillende parkjes met

herenhuizen in Boechout-dorp en Vremde.

figuur 4: het park bij het gemeentehuis; deze parken zijn zeer typisch voor Boechout.


Dreven - De dreven van het Kasteel van

Boechout - De laanbeplanting van de

Binnensteenweg - De laanbeplanting van de Oude

Steenweg - De laanbeplanting van de Fruithoflaan.

figuur 5: de dreef Holleweg bij het kasteel van Boechout

Structuurbepalende bakens - de kerken: de Sint-Bavokerk en de

Protestantse kerk in Boechout-dorp; de Sint-Janskerk te Vremde

- de molen van Boechout - de hoogspanningsmasten vormen

infrastructurele bakens. Deze laatste worden echter niet als structuurbepalend beschouwd.

figuur 6: de Sint-Janskerk in Vremde is een baken in het landschap

Open ruimte-corridors Open ruimte-corridors hebben een beleidsmatige inhoud. Hier wordt expliciet aangegeven dat er op deze plaatsen nog een open landschap valt waar te nemen tussen twee of meer bebouwde gebieden en dat, om dat landschapsbeeld van verbindende open ruimte te behouden, het aaneengroeien van bebouwde gebieden moet worden voorkomen. Dit is het geval voor de brede open ruimtes tussen Boechout


en Borsbeek, tussen Vremde en de oostelijke gemeentegrens (Broechemsesteenweg), en voor de smalle open ruimte-corridors tussen Boechout en Vremde (Vremdesesteenweg), voor de smalle open ruimte-corridor tussen Boechout en Mortsel (beekvallei van de Koude Beek), ten oosten van de Schaliehoevewijk langs de Lispersteenweg en tussen Boechout en Lier (N10) in het zuidoosten van de gemeente.

figuur 7: open ruimte corridor bij Vremdesesteenweg Graslanden Enkele graslanden zijn biologisch waardevol, maar door hun voorkomen (met specifieke vegetaties en daardoor ook specifiek uitzicht) bepalen ze tegelijkertijd mee het plaatselijk landschapsbeeld. Het gaat vooral over de graslanden in en langs de beekvalleien en in de Melkkuip. Kleine landschapselementen (KLE’s) Bij kleine landschapselementen onderscheiden we lijnvormige en puntvormige elementen. Tot de lijnvormige elementen behoren dreven, bomenrijen en houtkanten. Tot puntvormige KLE’s behoren: alleenstaande bomen, groepen of groepjes van heesters… Ze zijn beperkt in aantal en komen voornamelijk in de beekvalleien en het zuidelijke gedeelte van de gemeente voor. Ze bepalen echter in belangrijke mate het landschapsbeeld (coulissenlandschap) en zijn ecologisch van groot belang. Nieuwe landschappen Nieuwe landschappen hebben zich op het traditionele landschap ontwikkeld en hebben een grote cultuurlijke inbreng. Ze zijn niet karakteristiek voor het traditionele landschap en komen dikwijls in aanmerking voor verbetering door landschapsbouw. Hiertoe behoren: - de nederzettingsstructuur vanaf de 2e helft van de 20e eeuw; - infrastructurele landschappen; dit zijn landschappen die louter bestaan uit

infrastructuren, waarvan de omvang en schaal zodanig is dat ze het landschapsbeeld nagenoeg geheel opvullen. In Boechout is dat vooral de N10, met de ophoging en de brug over de spoorweg. Deze infrastructuren hebben binnen de gemeente een belangrijke impact op het landschap.

- industriële landschappen worden bepaald door de invulling van industrieparken en KMO-zones. In Boechout is dat vooral de bedrijventerreinen van de Nijverheidsstraat en van de Molenlei en de kleinhandelsconcentraties langsheen de N10.


- Nieuwe landbouwlandschappen, zoals serrelandschappen. Serres in het traditionele landbouwlandschap zorgen voor een andere waarneming van dit landschap. Het brede uitzicht wordt visueel gebroken. Dit is grotendeels voor het noordelijke gedeelte van de gemeente het geval. Ook laagstamboomgaarden beïnvloeden het landschapsbeeld als ze overwegend voorkomen.

figuur 8: beïnvloeding van het landschap door serres

- Hoogspanningslijnen zijn lineaire elementen die het landschap sterk beïnvloeden, omwille van hun grote zichtbaarheid en de associaties die ze oproepen met verstedelijking en industrialisatie. Boechout wordt in noord-zuid-richting doorkruist door een drietal lijnen.

Landschappelijke deelgebieden In het buitengebied van Boechout zijn een aantal landschapstypes te herkennen die aanleiding geven tot een indeling in landschappelijke deelgebieden. Per gebied omvatten ze een aantal specifieke, samenhangende kenmerken. Volgende deelgebieden van het buitengebied kunnen worden onderscheiden (zie ook kaart 28): - het open gebied van de vallei van de Koude Beek; - twee kleinere open landbouwgebieden ten noorden van de woonkern Boechout; - het gesloten land- en tuinbouwgebied met veel glastuinbouw in het noorden en het oosten (omgeving

van Vremde); - de dorpskern van Vremde en uitlopers; - het half gesloten landschap van de Molenbeekvallei; - het open landbouwgebied ten zuiden van de Molenbeekvallei; - de dorpskern van Boechout en uitlopers; - het open landbouwgebied van de Melkkuip; - het half-gesloten landbouwlandschap van de Boshoek; - de bossen en parken met dreven van de Boshoek; - de parken en dreven van de beide dorpskernen.

4.8.3. Knelpunten en bedreigingen Landschappelijke achteruitgang door uitdeinende bebouwing Als gevolg van de aanleg van nieuwe terreinen en gebouwen dreigt het landschapsbeeld te worden verstoord ondermeer door: - de mogelijke aanleg van nieuwe terreinen voor kleinhandelsconcentraties langs de

N10 (geselecteerd in het R.S.P.A.); - de verdere invulling van de mogelijkheden voor lintbebouwing, zoals voorzien op het

gewestplan in de bestemmingszone landelijk wonen; - de verdere mogelijke invulling van woonuitbreidingsgebieden en reservegebieden

voor woonwijken die niet omringd zijn door al bestaande bebouwing en derhalve open ruimte in beslag nemen;


- verdergaande serrebouw, zeker op plaatsen die tot dusver van serrebouw gespaard zijn gebleven;

- de aanleg van nieuwe infrastructuren (o.a. de mogelijke aanleg van een keerlus van de doorgetrokken tram en bijhorende park-and-ride…).

Deze verderschrijdende bebouwing kan het landschapsbeeld verder compartimenteren en karakteristieke landschapskenmerken gaandeweg verder uitgommen. De landschappelijke beleving wordt hierdoor bedreigd. Beeldverbreking in het landschap

De hoogspanningsmasten en -leidingen zorgen in enkele gebieden voor een beeldverbreking in het landschap.

figuur 9: hoogspanningsmasten bij Terbankstraat

4.8.4. Kwaliteiten en potenties Landschapsrelicten en landschapskenmerken als kapstokken voor landschapsbehoud en landschapsbouw

De gemeente Boechout heeft een boeiende variatie aan natuur en landschappen. In het noorden rondom Vremde domineert het landbouw- en glastuinbouwlandschap. Ten zuiden van Vremde is de beekvallei van de Molenbeek en verder het open landbouwlandschap tegen Lier landschapsbepalend. Ten zuiden van de dorpskern van Boechout bepalen het kasteelpark van Boechout en de bossen van Moretus en Boshoek, samen met de weiden en akkers dan weer het landschapsbeeld.

figuur 10: Historische hoeve langsheen de Mussenhoevelaan

Grondgebonden landbouwactiviteiten zorgen mede voor de instandhouding van deze gebieden.

- Er kan gesteld worden dat alle relicten van de traditionele landschappen, plus alle beschermde monumenten, landschappen en structuurbepalende landschapskenmerken belangrijke ruimtelijke kwaliteiten vertegenwoordigen die als kapstok voor de gewenste ruimtelijke structuur kunnen gelden.


Belangrijke functies van het landschap Deze grote variatie aan landschappen is een troef voor: - de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van de gemeente; - de uitbouw van een toeristisch-recreatief netwerk, zowel op lokaal als op bovenlokaal

niveau; - de ecologische en landschappelijke diversiteit en de uitbouw ervan. Open ruimte-corridors: kwaliteiten en hun mogelijkheden

Tussen de kernen van Mortsel en Hove enerzijds en Boechout anderzijds, en verder rond Vremde en tussen Boechout – Vremde en Borsbeek – Wommelgem zijn nog verschillende open ruimtecorridors. Deze open gebieden functioneren als “ademruimte”, als “uitloopgebieden”, dichtbij een grote gemeenschap. Het behoud van deze open ruimte-corridors is absoluut noodzakelijk voor het behoud van de ecologische en landschappelijke kwaliteiten, de eigen identiteit van de kernen en hun omgeving en het recreatief medegebruik.

figuur 11: open ruimte corridor bij Lispersteenweg


5. Interpretatie van de bestaande ruimtelijke structuur: deelruimten en deelgebieden

5.1. De gemeente Boechout ingedeeld in drie deelruimten met verdere opdeling in deelgebieden

Op basis van voorgaande analyse van de bestaande ruimtelijke structuur in vorig hoofdstuk wordt volgende indeling in drie grote deelruimten aangenomen voor verdere verkenning en ruimtelijke planning: 1. De deelruimte van Vremde en haar

landelijke omgeving 2. De deelruimte van het verstedelijkte

gebied van Boechout en uitlopers 3. De deelruimte van Boshoek en

omgeving. Deze driedeling vormt het vertrekpunt van het denkproces rondom de gewenste ruimtelijke structuur van de gemeente.

Per deelruimte wordt hierna verder ingegaan op de eigenschappen van de verschillende deelgebieden, als onderdeel van de verschillende deelruimten. Deze deelgebieden kunnen zowel dicht bebouwd zijn als weinig bebouwd. In het eerste geval gaat het over woonbuurten, in het tweede geval over de open ruimte rond of tussen de woonbuurten. Teneinde deze deelgebieden, hun ruimtelijke karakteristieken, knelpunten en ook mogelijkheden beter te leren kennen, wordt een vrij gedetailleerde beschrijving per deelgebied gegeven. Deze beschrijvingen gebeurden op basis van terreininventarisaties, waarbij gepoogd werd om op een zo objectief mogelijke manier de ruimtelijke ervaringen en kwaliteiten in hun ruimere context weer te geven.


5.2. De deelruimte van Vremde en haar landelijke omgeving

5.2.1. Profiel kaart 40: Vremde en haar landelijke omgeving

Deze deelruimte bevat Vremde met het land- en tuinbouwgebied van het noorden en oosten van de gemeente. Binnen dit gebied kunnen nog verschillende deelgebieden worden onderscheiden omwille van sterk verschillende landschapskenmerken. Zo verschilt de dorpskern van Vremde sterk van de Witte Wijk, een sociale woonwijk ten noorden van de dorpskern, en deze bebouwde deelgebieden verschillen dan weer sterk van de open ruimte-gebieden errond. Volgende deelgebieden worden verder onderscheiden: - het land- en tuinbouwgebied in het

noorden en het oosten (ten noorden van Vremdesesteenweg en Broechemsesteenweg), inclusief de open ruimte bij Spokenhof, Toeffelhoek, Weverstraat en rond Sint-Bernardsstraat (a)

- de Witte Wijk (b) - Vremde zelf (c) - de lintbebouwing van Vremdesesteenweg (d) - de beekvallei van de Molenbeek (e) - het land- en tuinbouwgebied ten zuiden van de Molenbeek en ten noorden van de

bebouwing van de Lispersteenweg (f). a. Het land en tuinbouwgebied in het noorden en het oosten Dit deelgebied kan worden onderverdeeld in een zestal landschapstypes, naargelang de openheid van het landschap: - de open ruimte van de beekvallei van de Koude Beek tot de omgeving van

Spokenhof ten noorden van Boechout (a1); - het gesloten serregebied ten noordwesten en noorden van Vremde (a2); - de kleine open ruimte tussen Boechout en Vremde (a3); - de half-open ruimte ten oosten van Vremde (a4); - het gesloten serregebied ten oosten van de Sint-Bernardsstraat (a5); - de half-open ruimte rondom de Broechemsesteenweg tegen de grens met Ranst

(a6). Het gebied vormt aldus een U-vormige band rondom Vremde.


a1. De open ruimte van de Koude Beek tot de omgeving van Spokenhof Dit deelgebied omvat de beekvallei van de Koude Beek en het open landbouwgebied ten noorden van Boechout, rondom de Borsbeeksesteenweg. Vanaf de Borsbeekse-

steenweg kan men een fraai open landschap tot aan de woonkernen van Mortsel en een vergezicht tot de torens van Antwerpen waarnemen. Het landelijk karakter van deze buurt en vooral het open vergezicht richting stad Antwerpen wordt echter in grote mate visueel verstoord door een aantal dominante hoogspanningslijnen en auditief door aanvliegende vliegtuigen (naar de luchthaven van Deurne). De weinige woningen in deze buurt zijn vooral geconcentreerd in de Spokenhofstraat.

figuur 12: vergezicht op de grens met Borsbeek naar Antwerpen, met links het waterzuiveringsstation van Mortsel

Daarnaast treffen we in dit deelgebied het domein van rusthuis met sportvelden Stracke-Oxaco. Belangrijk voor verder

onderzoek zijn de potenties die door de geplande tramkeerlus hier ontstaan. a2.Het gesloten serregebied ten noordwesten en noorden van Vremde In de westelijke helft van de zone ten noorden van de Vremdesesteenweg (ongeveer vanaf de omgeving van Mussenhoevelaan in het westen tot en met de Wommelgemsesteenweg )bevindt zich het oudste serregebied in aansluiting met dit van Wommelgem en Borsbeek. De grootste serrebedrijven zijn in dit gebied gelegen; daartussen bevinden zich nog tal van weiden, akkers en boerderijen met ook verspreide bebouwing. Enkele oude Kempische hoeven met daarrond natuurlijke begroeiing getuigen nog van een eertijds kleinschalig landbouwlandschap. Sommige serres staan leeg, terwijl recent er zeer grote serrecomplexen bijkwamen. Aan de randen van het gehele gebied treft men bebouwing aan: de dorpskernen van Boechout en Vremde, woonwijken, lintbebouwing en verspreide woningen. Als opgaande groenelementen treft men aan: enkele bosjes, een klein aantal bomenrijen en houtkanten, zeer variabel in omvang en verspreiding. Aldus ontstaat een zeer wisselend en gevarieerd beeld.

Hier treffen we voornamelijk aan: - enkele prachtige historische hoeves; - verspreide woonbebouwing van

glastuinbouwers; - grootschalige serrecomplexen, veelal

aanleunend bij de woningen van de tuinbouwers, en enkele andere, veelal nieuwe en verspreide gebouwen (vooral langsheen de Weverstraat) die de open ruimte-beleving teniet doen;

- opgaande begroeiing langsheen de Diepenbeek tegen de grens met Wommelgem.

figuur 13: enkele prachtige historische hoeves verwijzen naar het oude agrarische karakter van het landschap, maar raken deels ingesloten door


gebouwen en serrecomplexen.

a3. De kleine open ruimte tussen Boechout en Vremde Juist ten oosten van de Vogeltjeswijk (noordoostrand van Boechout) tot de westelijke randbebouwing van Vremde en ten noorden van de Vremdesesteenwegis het landschap relatief open; slechts aan de randen hiervan komen enkele serres voor. a4. De half-open ruimte ten oosten van Vremde Achter de bebouwing en de serres van de Wommelgemsesteenweg tot aan de Sint-Bernardsstraat bevindt zich weer een relatief open gebied. Hier zijn in tegenstelling tot het westelijk deel meer opgaande groenelementen (ondermeer langs beken) en laagstamboomgaarden aanwezig waardoor een minder uniform landschapsbeeld ontstaat. a5. Het gesloten serregebied ten oosten van de Sint-Bernardsstraat Langsheen en ten oosten van de Sint-Bernardsstraat bevinden zich weer clusters van glastuinbouwbedrijven, tot over de zuidelijker gelegen Broechemsesteenweg. a6. De half-open ruimte rondom de Broechemsesteenweg tegen de grens met Ranst Langs dit deel van de Broechemsesteenweg treffen we vooral open bebouwing aan, verspreid langs de weg en met zowel links als rechts open vergezichten naar het achterliggende landschap. Aan de zuidkant van deze nog landelijke weg heb je het Don Bosco Instituut met bosrijke achtergrond (beekvallei van de Molenbeek) en een hoogspanningslijn die dit uitzicht enigszins verstoort. b. Witte Wijk

Deze sociale woonwijk ligt geïsoleerd ten noorden van de dorpskom van Vremde. Ze bestaat in hoofdzaak uit gekoppelde groepswoningbouw (125 woningen, gerealiseerd door de Kleine Landeigendom) met veel openbaar straatgroen (bomen op het voetpad) en een kinderspeelpleintje. Deze wijk vormt een compact geheel en doet vrij uniform aan door de sobere architectuur. De wit geschilderde woningen en de goed begroeide voortuintjes stralen een gezellige sfeer uit. Op het einde van de

figuur 14: de Witte Wijk ten noorden van Vremde Rozenlaan loopt er een fietspad in het verlengde ervan, richting Pietingbaan,

wat resulteert in een gezellig straatbeeld. Op het einde van de Anemonenlaan wordt de rust en de eenvoud van de woningen verstoord door een te grote diversiteit. De recentere bebouwing stoort in deze wijk. c. Vremde dorp De toegangswegen naar Vremde-dorp (Vremdesesteenweg, Weverstraat, Broechemsesteenweg, Berthoutstraat) zijn grotendeels volgebouwd; hier en daar zijn er nog zeldzame percelen vrij, maar vooral de achterliggende percelen rond de dorpskern zijn nog onbebouwd.


De Weverstraat in het dorpscentrum wordt dan weer gekenmerkt door aaneengesloten bebouwing en de aanwezigheid van een slagerij, een buurtwinkel, een fietsenzaak en een kapsalon. De Dorpsplaats wordt gevormd door een centraal graspleintje met bomen langs de achterkant van de kerk, een driehoekig plein (oude dries) met in het midden de kerk, handel en horeca op verscheidene plaatsen, dorpschool, café, bank, de Sint- Jan-in-de-Oliekerk, begraafplaats rond de kerk. Deze Dorpsplaats straalt een dorpse sfeer uit, maar kan beter worden ingericht.

figuur 15: de Weverstraat vormt de noordelijke toegang naar de Dorpsplaats van Vremde.

Ten zuiden van de Dorpsplaats , langs de Kerkweg, ligt een openbaar speelplein,

geschikt voor kinderen tot en met 12 jaar, in de nabijheid van een voetbalveld dat aan een nieuwe woonwijk paalt. Via de Kerkweg kom je ook aan de bibliotheek, met ruime parking ervoor. Naast de kerk is er een stopplaats voor de bus. Aan de noordkant van de Broechemsesteenweg treft men bel-étage-woningen aan (6 m breed met garage op het gelijkvloers, drie bouwlagen, geschakeld). Aan de zuidkant ligt het openbaar park Biezenweijcke met een een poel en daarachter een open vlakte (weide), met op de achtergrond de recente woningen langsheen de Berthoutstraat. Deze open vlakte met poel vlak bij het dorpscentrum “ontzielt” het dorpsbeeld. Langs de Speelhofweg, Berthoutstraat, Reigersmolenstraat en Lindelei komt er recente, open bebouwing voor, met voortuinen en met een grote variatie aan bouwstijlen. Tussen de Speelhofweg en de Boomkensstraat komt een fiets- en voetgangersverbinding voor. Aan de westkant van de Pastoor Henrottestraat is hoofdzakelijk aaneengesloten en gekoppelde bebouwing die verder overgaat naar meer verspreide open bebouwing met een weinig aantrekkelijk karakter. Van hieruit heb je zicht op de Witte Wijk met ertussen enkele akkers. Het begin van de Pietingbaan kent hoofdzakelijk gekoppelde bebouwing met voortuintjes. Verder van het centrum gaat dit over, zoals langs de Wommelgemsesteenweg en Millegemweg, in open bebouwing. Op het einde van de Millegemweg bevindt er zich een klein openbaar speelpleintje dat goed benut wordt. Deze weg loopt dood en gaat over in een fiets- en voetgangerspad dat het landschap binnengaat. Langs de Broechemsesteenweg, een eind van het centrum verwijderd, is een nieuwe weideverkaveling in opbouw. d. De lintbebouwing van Vremdesesteenweg en Broechemsesteenweg Zowat 500 m ten oosten van de Groenstraat (dus na de smalle open ruimte-corridor) begint de lintbebouwing langs de Vremdesesteenweg die doorloopt tot en met het begin van de Broechemsesteenweg. Het betreft hier vooral verspreide woningen en bebouwing van land- en tuinbouwers, veelal met achterliggende serres. Opvallend en belangrijk is ook het leegstaande ex-militair gebouwencomplex Bulka, dat wellicht voor verschillende verenigingen in de gemeente nuttig kan worden aangewend.


e. De Molenbeekvallei Dit deelgebied vormt een aparte landschappelijke eenheid binnen de deelruimte van Vremde omwille van haar typisch karakter als beekvallei: een laagte tussen de Broechemsesteenweg en de het open landbouwgebied ten noorden van de Lispersteenweg. Het westen van de Molenbeekvallei is het ontstaansgebied van de beek; hier is het landschappelijk effect van de beek bij de bron nog laag; dit neemt stroomafwaarts (naar het oosten) toe. In de Molenbeekvallei is een belangrijk deel van het gebied in gebruik als weiland; er komen ook enkele bosjes voor, vooral in het oostelijk deel: veelal populierenbossen, waarvan er enkele als natuurgebied beheerd worden. Op de hoger gelegen randen komen meer akkers voor. In de ganse beekvallei treffen we nog heel wat kleine landschapselementen aan, vooral langsheen de beek zelf. Deze lopen uit tot aan de achterkant van de bebouwing en de tuinbouwbedrijven langs de oostelijke Broechemsesteenweg. In dwarsprofiel daalt het reliëf over een korte afstand naar de beek toe. Alhoewel er zich geen bebouwing in de vallei zelf bevindt, is de invloed van de bebouwing aan de noordzijde van de vallei sterk. Het beeld naar het noorden toe wordt beheerst door de lintbebouwing langs de Vremdesesteenweg en de Broechemsesteenweg met nogal wat serres die tot diep in de vallei komen, en door de dorpskern van Vremde. Aan de zuidzijde bevinden zich enkele waardevolle, landschappelijk-geïntegreerde herenhoeven. Het beeld verder naar het zuiden toe wordt beheerst door de verder zuidelijk gelegen bebouwing langs Hellestraat, Schaliehoevewijk en Lispersteenweg. Op de grens met Ranst wordt de vallei doorsneden door de Ranstsesteenweg met omgevende bebouwing en de hoogspanningsleiding. f. Het land- en tuinbouwgebied ten zuiden van de Molenbeekvallei en ten noorden van de bebouwing van de Schaliehoevewijk en Lispersteenweg

figuur 16: hoeve in het open landbouwgebied ten noorden van de Lispersteenweg

figuur 17: Het ongeschonden landbouwgebied ten zuiden van Vremde

Ten zuiden van de Molenbeekvallei wordt het landschap open met grote percelen, tot aan de omwalde, historische boerderijen waardoor de zeer zachte helling over een grotere afstand toch zichtbaar is. Grasland komt hier in overwegende mate voor en naarmate men zich verwijderd van de lager gelegen valleipercelen komen er ook akkers voor. Het is de meest ongerepte open ruimte van de ganse gemeente. Serres vinden we aan de rand van de wijk Schaliehoeve, Hellestraat en Lispersteenweg; ze maken deel uit van de lintbebouwing of bebouwingsclusters langsheen deze wegen.


Heel wat bedrijven breiden uit met vernieuwde ( dikwijls hogere) serres, die indien in het niet-bebouwde landschap gelegen, contrasteren met de omgeving.

5.2.2. Knelpunten en bedreigingen kaart 41: knelpunten en bedreigingen, kwaliteiten en potenties van Vremde en omgeving

Open ruimte-structuur en landschap Serrecomplexen in de Molenbeekvallei. De serrecomplexen die zich situeren in de Molenbeekvallei, vormen hier een knelpunt omdat ze in strijd zijn met de aanwezige natuurkwaliteit. Ongeordende en ongebreidelde inplanting van serres. De ongeordende en ongebreidelde inplanting van serres in het landelijk gebied tast de beleving van het landschap van Vremde aan. Hoogspanningsmasten. Vooral in de deelruimte Vremde en omgeving wordt het

figuur 18: ongebreidelde serrebouw tot tegen het talud van de Molenbeek

landschap geschonden door de hoogspanningsmasten en –bedrading.

Verdringing grondgebonden landbouw. De grondgebonden landbouw wordt verdrongen door serreteelten en door bebouwing. Nederzettingsstructuur Geïsoleerde wijken en “weide-verkavelingen”. De Witte Wijk ligt geïsoleerd in het landelijk gebied en heeft geen aansluiting met Vremde-dorp. Dit is ook het geval met de

nieuwe wijk in opbouw langs de Broechemsesteenweg (Veldloopstraat, Withofstraat) ten oosten van het dorp en het wijkje (Baroniestraat) ten zuiden van het dorp. Dit kan een probleem scheppen voor de voorzieningen en de relatie van de bewoners met het dorp. Dergelijke weideverkavelingen tasten alleszins de open ruimte sterk aan. Lintbebouwing De uitwaaiering door lintbebouwing in het landelijk gebied vormt een bedreiging voor de landelijkheid van Vremde.

figuur 19: weideverkaveling ten oosten van Vremde-dorp

Zonevreemde woningen In deze deelruimte komen tientallen zonevreemde woningen voor, vooral in het agrarisch gebied. Ruimtelijk-economische structuur Zonevreemde bedrijven. Verschillende zonevreemde KMO’s en hun activiteiten bedreigen hier de open ruimte.


Krimpend voorzieningenapparaat. Het voorzieningenniveau (winkelapparaat en diensten) in Vremde krimpt steeds verder in. Toeristisch-recreatieve structuur Recreatief medegebruik. Verbetering en aanvulling van de wandel- en fietspaden door betere bewegwijzering, zithoekjes, didactische borden (bijv. Boomgaardroute) en bijkomende tracés is wenselijk. Lijninfrastructuren en mobiliteit Openbaar domein van de woonkern Vremde. Het is wenselijk dat het openbaar domein van de woonkern Vremde (vooral Dorpsplaats)wordt verbeterd. Vliegveld in Deurne. Door de nabijheid van het vliegveld in Deurne is er geluidsoverlast, zeker omdat één van de bestaande aanvliegroutes zich boven de omgeving van Vremde situeert. Dit is in principe een milieuprobleem, maar met een ruimtelijke kant (de aanwezigheid van het vliegveld), die zich echter buiten het grondgebied van Boechout bevindt.

5.2.3. Kwaliteiten en potenties Open ruimte- structuur en landschap Troeven van de open ruimte van Vremde. De deelruimte Vremde bezit met haar landelijke omgeving over grote agrarische, ecologische, landschappelijke en recreatieve potenties die verder op een evenwichtige en planmatige wijze kunnen uitgebouwd worden. Beekvalleien als natuurverbindingsgebied. De vallei van de Molenbeek werd in het R.S.P.A. als natuurverbindingsgebied aangeduid naar natuuraandachtsgebieden in Ranst en naar Boshoek. Dit kan verder uitgebouwd worden door verdichting van beekbegeleidende begroeiing en KLE’s langs wegen en perceelsranden. Uitbouw als ecologische verbinding is ook mogelijk voor de vallei van de Koude Beek naar Borsbeek en voor een ecologische verbinding tussen de Molenbeekvallei en de Zijgbeek – Diepenbeek in Wommelgem. Nederzettingsstructuur Landelijk wooncomfort. De landelijke rust en de mogelijkheden tot recreatief medegebruik van Vremde en omgeving, op een boogscheut van het stedelijk gebied is een troef voor het wonen in deze woonkern.

Binnengebieden en onbebouwde percelen Er zijn nog heel wat mogelijkheden voor verdichting van de dorpskern van Vremde (inbreidingsgebieden in de binnengebieden en onbebouwde percelen, zowel in het woongebied als in het woonuitbreidingsgebied) binnen het bestaande weefsel. Dit vraagt echter een planmatige aanpak en een activering van deze inbreidingsgebieden. Ook het gebied tussen de Broechemsesteenweg en Berthoutstraat kan hiertoe worden gerekend.

figuur 20: ruimte tussen de lintbebouwingen van Broechemsesteenweg en Berthoutstraat , juist ten zuidoosten van het dorpscentrum


Ruimtelijk-economische structuur Het gebied bij Capenberg ten oosten van de Borsbeeksesteenweg met tramkeerlus en park-and-ride

De Lijn plant op het zuidelijk deel van het gebied aan de oostkant van de Borsbeeksesteenweg een keerlus als eindpunt van de tram Antwerpen- Mortsel- Boechout, met een verknoping van een 6-tal buslijnen, samen met een park-and-ride. Zoals aangegeven onder punt 4.7.4 zal hierdoor een belangrijke potentie voor dit gebied ontstaan als pool waarrond mogelijke activiteiten (wonen, bedrijven, recreëren…) kunnen plaats vinden. Daartegenover staat het belang ervan als open ruimte voor het ervaren van de “groene vinger” van Vremde tot de luchthaven van Deurne en als uitloopgebied voor recreatief medegebruik.

figuur 21: gebied bij Capenberg waarin ,door de toekomstige aanleg van de keerlus van de tram een

bijkomende potentie voor openbaar-vervoersgebonden activiteiten wordt gecreëerd.

Toeristisch-recreatieve structuur De mogelijkheden van Bulka. Het voormalig militair domein Bulka biedt heel wat mogelijkheden voor herbruik voor het verenigingsleven, sport en recreatie en voor openbaar nut. De gemeente heeft plannen om dit gebied her in te richten, eventueel na aankoop door Igean. De percelen vóór Bulka lenen zich tot inrichting voor recreatieve sportvelden. Speelbos voor jongeren. De percelen achter Bulka lenen zich voor bebossing en inrichting als speelbos voor jongeren. Lijninfrastructuren en mobiliteit Dries van Dorpsplaats te Vremde. De karakteristieke dorpskern met dries van Vremde is opmerkelijk en is een herkenbaar dorpsgezicht dat een waardige aanpak van zijn openbare ruimte verdient.

5.3. De deelruimte van het verstedelijkte gebied van Boechout en uitlopers

5.3.1. Profiel kaart 42: het verstedelijkte gebied van Boechout en uitlopers


Dit sterk bebouwde deel van Boechout is een oostelijke uitloper van één bebouwde lob van de Antwerpse agglomeratie (met Mortsel, Hove en Boechout).

De Liersesteenweg in Mortsel en de Provinciesteenweg N10 te Boechout vormt de as van deze lob. De beekvallei van de Koude Beek zorgt nog voor een smalle scheiding tussen Boechout enerzijds en Mortsel en Hove anderzijds. Deze deelruimte omvat volgende deelgebieden: - Boechout-dorp (a) als het kloppende

hart van de ganse gemeente - De verschillende perifere wijken:

Gillegomwijk (b), Vogeltjeswijk (c), Schaliehoevewijk (d), Eggerseel bij Lispersteenweg (f), Kapelleveldwijk en uitlopers langs N10 (e), wijk bij De Bunderkes (g), Fruithof en Bessemgebied (h en i).

Deze deelgebieden met open ruimten tussen en nabij de woonbuurten (i) worden hiernavolgend beschreven.

a. Woonbuurt Boechout-dorp Deze buurt omvat het centrumgebied van Boechout met hoofdzakelijk aaneengesloten of gekoppelde bebouwing, de bedrijventerreinen die hier tussen zijn gelegen en de wijken die er morfologisch deel van uitmaken. Omwille van de morfologische relaties wordt ook het Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen hierin opgenomen. Rond het kruispunt van de Oude Steenweg met de Lange Kroonstraat bevinden zich plaatselijke handel (krantenwinkel, garage en benzinestation) en horeca. We treffen er in hoofdzaak gesloten en gekoppelde bebouwing met voortuintjes aan. Langsheen de Molenlei, aan de zuidkant van de spoorweg: gesloten en gekoppelde bebouwing en een vrij groot bedrijventerrein. Langsheen de Lange Kroonstraat: smaller wegprofiel, in hoofdzaak gesloten bebouwing, kleinere voortuintjes, weinig openbaar groen. In deze straat bevindt zich ter hoogte van de kruising met de Sint-Gabriëlstraat het Sint -Gabriëlcollege. De weg verbreedt er ter plaatse en er is een parking voorzien.

Het O.-L.-V.-pleintje met fontein is heraangelegd en oogt fris en uitnodigend. In de Lange Kroonstraat en in de Van Colenstraat zijn er tal van kleinhandelszaken. Ook de Van Colenstraat is heraangelegd en oogt, niettegenstaande haar vrij smal profiel, uitnodigend. In deze straat is de Harmonievereniging gevestigd in een als monument beschermd gebouw. Vanaf het pleintje zien we de Evangelische Kerk en de dorpskerk van Boechout. Rond de kerk loopt er een aangenaam pad en is er


figuur 22: het hernieuwde Onze-Lieve-Vrouwplein tevens wat openbaar groen.Voor de kerk bevinden er zich een aantal huizen met

gietijzeren hekwerken, het theater “Boechout Vooruit” en het jongerencafé “California”. In één van de herenhuizen is een restaurant gevestigd. Het gebouw De Valk is, samen met de lantaarn een beschermd monument. In de Appelkantstraat, met vrij breed wegprofiel, treft men open bebouwing aan met vrij veel gekoppelde bebouwing, voortuintjes en weinig openbaar groen; enkel wat groen van het rusthuis Sint-Mathildis. Aan de Appelkantstraat paalt een recent verwezenlijkte woonwijk. Deze wijk heeft een vrij gezellig karakter, gekoppelde woningen, twee lagen met een zadeldak, redelijk wat openbaar groen in aangroei. Verder in de Appelkantstraat richting centrum en op het Onze-Lieve-Vrouwplein merken we ook een aantal kleinhandelszaken en horeca op. De zuidelijke wand van het Jef Van Hoofplein wordt gevormd door een fraai, ultramodern gebouw, de gemeentelijke bibliotheek. Het plein zelf daarentegen wordt grotendeels ingenomen door auto’s en heeft nu nog weinig openbaar groen; het dient nog te worden heraangelegd. De buurt rond de kerk, samen met de Heuvelstraat tegen het station, wordt ervaren als centrumgebied door de aanwezigheid van supermarkt Delhaize, door diensten, nieuwe winkels en de drukte die dat met zich meebrengt. In dit centrum bevinden er zich bovendien een aantal cafeetjes, de kerk, de nieuwe bibliotheek, de ziekenkas, scholen en dergelijke meer. We treffen in de onmiddellijke omgeving bovendien een belangrijk aantal scholen aan.

In de Dr. Theo Tutsstraat is redelijk wat groen in de kleine voortuintjes en een openbaar park, dat pas is heraangelegd. De overgang van de Dr. Theo Tutsstraat in de Jan Frans Willemsstraat roept de nabijheid van een centrumgevoel op. We treffen er verscheidene klein-handelszaken, verzekeringskantoren, banken, café en bakkerij aan. Iets verder op, naar het station toe in de Heuvelstraat, is dit centrumgevoel nog sterker door het grote aanbod aan kleinhandelszaken en de drukte.

figuur 23: De Heuvelstraat met winkels vormt een handelscentrum

Het Jef van Hoofplein vloeit over in de Groene Stap tot een mooie aangename

dreef die aansluit op de molen die nu in restauratie is. Op het einde van de Groene Stap kom je in de Doornstraat, een klein wandelpaadje dat verder niet meer toegankelijk is voor auto’s en dat aansluit op de Hovesesteenweg langs de noordkant en op de Holleweg langs de zuidkant. Vanaf de Groene Stap en de Doornstraat heb je een prachtig zicht op het landschap en ervaart men goed de kasteeldreef en de bossen rond het Hof van Moretus.


figuur 24: de stenen molen van Boechout, in restauratie

Langsheen de Hovesesteenweg is voornamelijk gesloten bebouwing naast en over de Jan Frans Willemschool met naastliggend parkje (dat bij de molen hoort) en één handelszaak. Verder uit het centrum naar Hove toe, is het straatprofiel breder en is er meer open bebouwing met voortuintjes en een aantal grote monotone appartementsblokken met 5 bouwlagen, met een beetje gras aan de voorzijde. Aan de overkant bevindt zich een grootwarenhuis met een ruime parking langs de voorzijde. Langsheen de Hovesesteenweg is er ook een doorsteek voor langzaam verkeer naar de Vrijthoutstraat. Rond dit binnenstraatje merken we een plezante schakeling van woningen op. Het binnengebied bevat echter slechts drie kleine bomen en twee zitbanken. Over de spoorweg zien we langsheen de Frans Segersstraat het station met aan de overkant een gesloten gevelwand van woningen. Deze straat straalt een vrij ongezellig karakter uit wegens een totaal gebrek aan openbaar groen. Het roept in de pejoratieve zin het gevoel op van een stationsbuurt. Verder in de Frans Segersstraat en langs de Borsbeeksesteenweg gaan de woningen over naar open bebouwing met residentieel karakter met veel privaat groen. Langsheen de Binnensteenweg ervaren we een dreefeffect door de grote platanen. Dit dreefeffect is echter onderbroken ter hoogte van de kruising met de Borsbeeksesteenweg, waar het straatprofiel vrij breed is. De parkomgeving rond het gemeentehuis in de Heuvelstraat ten noorden van de spoorweg straalt een aangenaam karakter uit gezien het goed verzorgde historisch park en het residentiële karakter van dit deel van de Heuvelstraat. In de Smalleweg is er gesloten bebouwing, waarvan de bewoners uitkijken op het park rond het gemeentehuis. Hier zal tevens een groep van 28 sociale woningen worden ontwikkeld. In de Heuvelstraat voor het gemeentehuis werden tijdens de laatste jaren enkele nieuwe gekoppelde woningen met modern karakter opgericht. De Janssenslei en G. Van Raemdoncklaan hebben een zeer residentieel karakter met zeer veel openbaar groen, riante woningen met grote voortuinen. Eén van deze woningen behoort bij het achterliggende domein van de Broeders Alexianen aan de Provinciesteenweg. Op het einde van de Janssenslei bevindt zich, vrij onverwacht, één bedrijf (plasticfabriek). Langsheen de drukke Provinciesteenweg tenslotte valt vooral het uitgestrekte domein van het Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen op. b. Gillegomwijk en omgeving Deze wijk ligt ten noordwesten van Boechout-dorp. Het bebouwde gedeelte van deze woonwijk, met name de Schransstraat, de Guido Gezellestraat, de Kardinaal Sterckxstraat, de Frans Van Der Muerenstraat, de Hugo Verrieststraat en de Mussenhoevelaan, geeft een verstedelijkte, weinig aantrekkelijke indruk. De bouwtypologie, in hoofdzaak drie bouwlagen met plat dak met wonen op de 1ste verdieping, draagt hier in grote mate toe bij. Het landelijk gedeelte van deze woonbuurt wordt bepaald door een aantal typerende hoeves. Ook in deze woonbuurt wordt het open landschap in grote mate visueel verstoord door een aantal dominante hoogspanningslijnen. c. Vogeltjeswijk en omgeving Deze recente wijk ligt ten noordwesten van de Gillegomwijk, maar tussen beide wijken ligt nog een smalle strook percelen in land- en tuinbouwgebruik. Deze wijk bestaat uit open bebouwing, met een verscheidenheid in typologie (bebouwing bestaande uit één laag of twee lagen met een zadeldak). Deze zeer


ruimteopslorpende verkaveling heeft een veel te grote verscheidenheid aan architecturale stijlen en mist aansluiting met de oudere Gillegomwijk, zodat ze geïsoleerd ligt.

Vanaf de Groenstraat is er een verbinding voor voetgangers die aansluiting geeft met de Merelstraat; ook is er een fiets- en voetpad naar de Mussenhoevelaan. Op het einde van de Kievitstraat is er een verhard voet- en fietspad die verbinding geeft met de Gillegomwijk. In de Vogeltjeswijk treffen we geen enkele voorziening voor kinderen aan. De landelijke omgeving rond deze buurt en vooral het open vergezicht wordt ook hier in grote mate visueel verstoord door een aantal dominante hoogspanningslijnen.

figuur 25: deel van de Vogeltjeswijk d. Schaliehoevewijk en omgeving Deze woonbuurt ligt ten oosten van Boechout-dorp, in aansluiting met de Provinciesteenweg. De verbindingsstructuren tussen de eigenlijke Schaliehoevewijk en Boechout-dorp (het begin van de Vremdesesteenweg, Heerbaan, Schaliehoevelaan, Hellestraat, Asberglaan, Lispersteenweg en Vosstraat) lopen uit op de N10, die door zijn breedte en verkeersdrukte in zekere mate een barrière vormt. In het begin van de Lispersteenweg treffen we gesloten tot gekoppelde bebouwing en een aantal monotone appartementsblokken met drie bouwlagen aan. De bebouwing houdt na de kruising met de Vosstraat plotseling op; hier is nu nog sprake van een open-ruimte-corridor. De driehoek Eggerseelstraat – Vosstraat – Lispersteenweg is echter verkaveld voor open bebouwing. Over deze open velden passeren hoogspanningskabels, die noordelijker over de Schaliehoevewijk gaan. Het stedelijk landschap van deze woonbuurt wordt in belangrijke mate bepaald door deze hoogspanningsmasten en –lijnen. Een flink stuk verder, bij de samenvoeging van de Lispersteenweg met de Eggerseelstraat, merken we een wooncluster op met in hoofdzaak open verspreide bebouwing, waartussen ondermeer het restaurant Kreeftenhoeve en de taverne Leopold zich bevinden. De Eggerseelstraat zelf wordt gekenmerkt door open en gekoppelde bebouwing. Deze straat gaat westelijker over in de Heerbaan: vrij veel openbaar groen, veel open bebouwing langs beide kanten van de weg, vrij aangenaam karakter omwille van het openbaar groen. Vooral langsheen de Heerbaan en de Schaliehoevelaan (met vrijstaande bebouwing) zijn nog verschillende percelen niet bebouwd. In de noordelijke helft van de Hellestraat is de bebouwing vrij rommelig geschikt en aan renovatie toe, zeker in het gedeelte Hellestraat naar de Vremdesesteenweg toe, waar nog enkele oudere serres en open (braakliggende) percelen voorkomen en de aansluiting met Vremdesesteenweg een vrij maar ongestructureerd uitzicht biedt. De iets zuidelijker Schaliehoevelaan, met vrij breed straatprofiel, is hier ontdubbeld met in het midden een strook openbaar passief kijkgroen met weinig uitstraling. Vlak boven deze woonwijk passeren hoogspanningslijnen. De bebouwing in de Drie Aardenlaan, Dielmanlaan, Ackenhovelaan, De Lochtlaan en Termikkelaan varieert van halfopen bebouwing tot open bebouwing, veelal wit geschilderd.


Er is voldoende openbaar groen aanwezig en de woonstraten stralen een aangenaam karakter uit. Temidden de Schaliehoevewijk is er een grote open grasvlakte, met twee voetbaldoelen erop. Aan de andere kant van de Schaliehoevewijk is de Breemlaan ook ontdubbeld en is het middengebied ingericht met een trapveldje en openbaar buurtgroen.

figuur 26:aangename woonwijk in De Lochtlaan e. Kapelleveldwijk en omgeving (met uitlopers langs de Provinciesteenweg) De eigenlijke Kapelleveldwijk wordt gevormd door de bebouwing van de driehoek Kapelleveldstraat – A. Franckstraat – Provinciesteenweg. Ook de verdere uitlopers langs de Provinciesteenweg worden tot dit deelgebied gerekend. Langsheen de Alexander Franckstraat aan de Provinciesteenweg liggen een fietsenzaak en een computercentrum (ter hoogte van de kruising met de Jennevallaan). Het wegprofiel is hier zeer breed, zonder openbaar groen, met hoofdzakelijk aaneengesloten (vooral aan de zuidkant) of gekoppelde bebouwing, met aan de noordkant tussen de huizen nog open velden. Het geheel heeft een rommelige structuur. Op de kruising van de A. Franckstraat met de Kapelleveldstraat merken we glascontainers, een beetje openbaar kijkgroen en een zitbankje en vuilnisbakje. Verder in de Kapelleveldstraat zien we in hoofdzaak onaantrekkelijke sociale woningen (gesloten bebouwing) met voortuin (gebouwd in de 60-er jaren door de Ideale Woning), verscheidene monotone appartementsblokken met vier bouwlagen en een plat dak (net zoals in de Jennevallaan) en een speelplein voor kinderen tot en met 12 jaar in de Kapelleveldstraat. De bebouwing in de Vinkenstraat is zeer verhakkeld en weinig aantrekkelijk, variërend van gesloten tot open bebouwing met voortuinen. We treffen er nog een voetbalveldje aan en vrij omvangrijke serres.

Langs de Provinciesteenweg groeit de lintbebouwing (zowel woningen als KMO’s) gestadig aan, vooral in de zuidelijke helft (waar nog wat tussenliggende restruimte is) van de Provinciesteenweg.

figuur 27: Nieuwe KMO (keukencentrum Verlo) langsheen de Provinciesteenweg; verdere aangroei van de lintbebouwing langs de N10.


f. Wooncluster Eggerseel (Lispersteenweg)

Het wooncluster Eggerseel ligt langsheen de Lispersteenweg, op ca. 1,5 km van het dorpscentrum van Boechout-dorp. Het bestaat hoofdzakelijk uit vrijstaande woningen langsheen de Lispersteenweg (tegen de samenvoeging met de Eggerseelstraat), en uit verspreide tuinen landbouwbedrijven (met hun woningen), iets oostelijker langs de Lispersteenweg.

figuur 28: Lispersteenweg met splitsing naar Eggerseelstraat

g. Woonbuurt bij de Bunderkes

In de doodlopende Konijnenbergstraat, in het zuiden van Boechout-dorp, vinden we het wat afzijdig gelegen wijkje met in hoofdzaak tweelaagse rij- en gekoppelde woningen met zadeldak. Het straatje eindigt op de dreef, de Holleweg, in het verlengde van de toegang naar het kasteel (Hof van Moretus).

figuur 29: wijkje in de Konijnenbergstraat De nieuwere woningen met grote voortuinen in de Vredeborgstraat hebben een residentiëler karakter. De Vredeborgstraat sluit aan op de dreef (de Holleweg). De kwaliteit van de woonomgeving rond de woningen in de Vredeborgstraat en Konijnenbergstraat wordt sterk bepaald door de groene dreef, de bossen rond het Hof van Moretus en door de landelijke omgeving hier rond. h. Woonbuurt Fruithof en Bessemgebied De woonbuurt Fruithof en omgeving wordt oostelijk geflankeerd door Boechout-dorp en westelijk door het Bessemgebied (dat vrij toegankelijk is voor voetgangers en fietsers) en het kasteelpark van het kasteel Fruithof. Doorheen het Bessemgebied passeert ook de Koudebeek. De Oude Steenweg heeft een vrij breed straatprofiel met veel openbaar groen (platanen). In deze omgeving treffen we in hoofdzaak gesloten tot gekoppelde bebouwing aan. De meeste woningen hebben er een voortuinstrook van 5 à 6 meter. In de Lange Kroonstraat, ten noorden van het St. Gabriëlscollege, is er in hoofdzaak open en gekoppelde bebouwing met diverse architectuurstijlen. Algemeen is er veel straatgroen aanwezig. Als men van de Heuvelstraat de Welvaartstraat indraait merkt men het prachtige Appelkanthof op dat niet toegankelijk is voor het publiek maar dat aan deze omgeving toch een meerwaarde schenkt. Het Appelkanthof is beschermd als dorpsgezicht. Het Kasteel Fruithof bereik je via de Baron Carolylaan, in het verlengde


van de Heuvelstraat. Deze laan is niet toegankelijk voor auto’s, maar wel voor fietsers. Het is een zeer aangename dreef met grote laanbomen. In de Welvaartstraat heb je langs de ene kant het park dat bij het Appelkanthof behoort en langs de andere kant losse bebouwing met residentieel karakter en voortuin. Verder in de Welvaartstraat over de St. Gabriëlstraat is er meer openbaar straatgroen (jongere bomen) en treffen we in hoofdzaak open bebouwing en af en toe gekoppelde bebouwing aan. Op de kruising van de Welvaartstraat, de Zilverenhoek en de Acacialaan bevindt zich een klein eilandje met openbaar groen, een aantal bomen, een kiosk voor het opplakken van affiches, glascontainers, een vuilnisbak en een zitbank. Vanop deze zitbank kijk je uit op het Bessemgebied. Aan de overkant van het Bessemgebied in de Welvaartstraat ligt er een zeer residentiële wijk met een aangenaam karakter. In de Fruithoflaan is zeer veel openbaar groen aanwezig, losse bebouwing, brede voortuinen, dreefeffect. Langsheen de Fruithoflaan komen we de mooie dreef van het kasteel Fruithof tegen. Naast het Kasteel Fruithof is er nog een open gebied met op de achtergrond een voetbalveld en een kerktoren van de buurgemeente. Het geheel straalt een gezellig karakter uit mede door het Kasteel Fruithof. Op de kruising van de Fruithoflaan met de Sportveldlaan ligt het rusthuis Sint-Mathildis in een groene omgeving. In de Sportveldlaan heeft men nog steeds hetzelfde dreefeffect, veel openbaar groen en een gezellig karakter. i. Geheel of half ingesloten open ruimten bij de woonkernen Naast bovenvermelde deelgebieden verdienen de open ruimten nabij de woonkernen een speciale vermelding. Door hun ligging vormen open ruimten bij de woonkernen complementaire overgangen tussen dorp en landschap. Het zijn gebieden geheel of gedeeltelijk omsloten door bewoning en als dusdanig restgebieden van de open ruimte. Hun grote waarde ligt in het direct dagelijks contact tussen het open landschap en de woonomgeving.Volgende ingesloten open ruimten kunnen worden onderscheiden: - bij het begin van de Borsbeeksesteenweg aan de Provinciesteenweg (Capenberg) - tussen de Vremdesesteenweg en de Hellestraat - tussen de Vogeltjeswijk en de Groenstraat - tussen de bebouwing van de Eggerseelstraat en de Lispersteenweg - aan de A. Franckstraat (benoorden de Melkkuip) - tussen de A. Franckstraat en de Provinciesteenweg - ten oosten van de Vredeborgstraat en ten zuiden van Groene Stap (rondom de wijk

aan De Bunderkens) en de omgeving van de molen - de omgeving van het Fruithofkasteel en het Bessemgebied aan de Koude Beek.

5.3.2. Knelpunten en bedreigingen kaart 43: knelpunten, bedreigingen, kwaliteiten en potenties van Boechout en uitlopers

Open ruimte-structuur en landschap Bedreiging van de open ruimte tussen de bebouwing.Op dit ogenblik is er nog wat open ruimte (ondermeer bij Capenberg, het Bessemgebied, …). Deze open ruimte is belangrijk als scheiding tussen de bebouwde gebieden, als landschappelijk element dat het karakter bepaalt van Boechout als dorp op de rand van het stedelijk en landelijk gebied (Boechout is uitloper van het stedelijk gebied), als noodzakelijke uitloopruimte of als overgangszone tussen het bebouwd gebied en de open ruimte. De mogelijkheid bestaat dat deze open ruimtes verder zullen worden ingenomen door bebouwing. Restanten en verbindingsstructuren agrarisch gebied. In deze deelruimte is nog maar weinig agrarisch gebied over; enkele gebieden (ondermeer tussen de Lispersteenweg


en de open ruimte-corridor op de Provinciesteenweg op de grens met Lier) blijven echter zeer belangrijk voor de verbindingsstructuren van land- en tuinbouw en natuur. Nederzettingsstructuur Verdere uitwaaiering van weideverkavelingen. Vooral in deze deelruimte vormt de verdere uitwaaiering van de bebouwing door inplanting van wijken en verkavelingen in het landelijk gebied een reële bedreiging voor de ruimtelijke en milieukwaliteit. Lintbebouwing als tentakels in de open ruimte. De uitzwerming van lintbebouwing, vooral dan langsheen de Vremdesesteenweg, de Lispersteenweg en de Provinciesteenweg N10, heeft het landschap van de gemeente fundamenteel aangetast. Geïsoleerde wijken. Vooral de Vogeltjeswijk en de uitwaaiering ten oosten van de Schaliehoevewijk en Kapelleveld liggen geïsoleerd. De relaties met Boechout-dorp (en de daar aanwezige voorzieningen) zijn niet optimaal en voor verbetering vatbaar.

Ruimtelijke kwaliteit van stationsomgeving voor verbetering vatbaar. De stationsomgeving heeft geen goede ruimtelijke kwaliteit. Dit is zowel te wijten aan het gebrek aan ruimtelijke kwaliteit van de openbare ruimte56, als aan de leegstand en de verzorging van de huizen.

figuur 30: Frans Segersstraat en station

Ruimtelijk-economische structuur Een bijkomend KMO-bedrijventerrein. Een bijkomend KMO-bedrijventerrein is nodig omwille van de zonevreemde bedrijven én de volledige bezetting van de huidige KMO-zone. De vraag dient gesteld naar de beste locatie van zo’n bijkomend bedrijventerrein. Kleinhandelsconcentratie langsheen de N1057. In het R.S.P.A. wordt Boechout geselecteerd als een gebied met een kleinhandelsconcentratie die ruimtelijk samenhangt met een stedelijk gebied (Antwerpen en Lier). Het wegtrekken van kleinhandelsactiviteiten naar de Provinciesteenweg N10, een weg met een verbindende functie, zorgt voor een menging van doorgaand met plaatselijk bestemmingsverkeer en een functiewijziging van deze weg van verbindend naar bestemmend. Dit schept grote snelheidsverschillen en gevaarlijke situaties, welke versterkt worden door de slechte inplantingen van deze verkeersaantrekkende functies, met rechtstreekse toegangen naar de N10. Er is dus een drievoudig knelpunt: - de huidige locatie van de kleinhandel en de weginrichting komen niet overeen; - de selectie zelf van de kleinhandelsconcentratie langsheen de N10 kan in vraag

worden gesteld;

56 De eerste fase voor heraanleg van de stationsomgeving is in het najaar van 2002 in aanbesteding gegaan 57 Zie ook Mobiliteitsplan Boechout, Oriëntatienota, pag. 95, par. 6.1.1.


- de huidige functie van de N10 is deze van verbindingsweg tussen twee steden, waarvoor geen alternatief voorhanden is.

Zonevreemde bedrijven In deze deelruimte komen de meeste zonevreemde bedrijven voor, meestal in agrarisch gebied. Lijninfrastructuren en mobiliteit Verkeersdruk door bedrijven in de woonkern. De KMO-zone aan de Binnensteenweg en het bedrijf BMT aan de Molenlei bevinden zich temidden van een woonzone. Deze zone is voor het zwaar verkeer weliswaar zonder veel problemen bereikbaar vanaf het lokale wegennet. Doordat het zwaar verkeer steeds doorheen woonstraten moet en ingevolge de afwezigheid van een goede bewegwijzerde route is er nochtans sprake van enige verkeersdruk op de woonomgeving58. Verbetering gevraagd voor erffuncties N10. Er dient onderzocht in hoeverre de ontsluiting en de ruimtelijke organisatie van de handelsvestigingen langs de N10 kan verbeterd worden. Evenwicht tussen parkeeraanbod en parkeervraag in het dorpscentrum? De vraag naar een optimaal evenwicht tussen parkeeraanbod en parkeervraag in het dorpscentrum kan gesteld worden. Vanuit het mobiliteitsplan dienen suggesties te worden gemaakt voor een beter evenwicht tussen aanbod van parkeerplaatsen en werkelijke noodzaak. Bushaltes. De ruimtelijke kwaliteit van de locaties van de bushaltes en sommige voorzieningen van de bushaltes kunnen beter. Het doortrekken van de tram van Mortsel tot aan Capenberg: een pluspunt voor Boechout? De vraag dient gesteld of het doortrekken van de tram van Mortsel tot aan Capenberg wel een fundamentele bijdrage zal opleveren aan het verbeteren van het openbaar vervoer in Boechout. Eénrichtingsstraten en fietsers. De verkeerssituatie zelf met de éénrichtingsstraten is goed georganiseerd. De meeste éénrichtingsstraten zijn echter niet toegankelijk voor fietsverkeer in de tegenovergestelde richting, waardoor de fietser niet altijd de kortste route kan gebruiken. Het toegankelijk maken van de éénrichtingsstraten voor fietsers in beide richtingen dient verder te worden bestudeerd59.

Attractiviteit en ruimtelijke kwaliteit van het centrum nabij de Sint-Bavokerk. De omgeving van het Jef Van Hoofplein is voor verbetering vatbaar, derwijze dat het centrum van Boechout nabij de Sint-Bavokerk een grotere veiligheid, ruimtelijke kwaliteit en attractiviteit kan krijgen.

figuur 31: Het Van Hoofplein vanaf de bibliotheek, met gele frituur

Barrière-effecten van N10 en spoorweg60. De gewestweg N10 en de spoorweg Antwerpen - Lier snijden doorheen de gemeente Boechout en zorgen voor een barrière- 58 De gemeente is momenteel bezig met een nieuwe bewegwijzering voor de bedrijven. 59 Dit item is reeds in studie door de gemeente (najaar 2002). 60 Zie ook Mobiliteitsplan Boechout, Oriëntatienota, pag. 97, par. 6.2.3.


effect. De N10 verbindt Mortsel met de ring rond Lier en heeft daardoor ook de functie van doorgaand verkeer. Het barrière-effect impliceert ook de nood tot oversteken. Verschillende oversteekplaatsen op de N10 zijn voor verbetering vatbaar. Station Boechout61 en frekwent stilstaande trein; mogelijke tunnel? De lange trein stopt niet ver genoeg, waardoor de spoorwegovergang gesloten blijft bij treinstilstand. Hierdoor ontstaan er langs beide kanten van de spoorwegovergang langdurige verkeersopstoppingen. Een tunnel, al dan niet enkel voor fietsers en voetgangers, of een verlegging van het perron zouden oplossingen kunnen bieden.

5.3.3. Kwaliteiten en potenties Open ruimte-structuur en landschap Typische parkdomeinen zorgen voor unieke sfeer. In en nabij de dorpskern van Boechout typeren de vele parkdomeinen en parktuinen (behorend tot kleine kasteeltjes en herenhuizen uit de 19e en begin 20e-eeuw) het beeld van het dorp. Zij bezitten enige ecologische (vooral avifaunistische62) waarde en vormen buitengewone, karaktervolle landschappelijke waarden. Herkenbare dorpsgezichten en bakens. In Boechout-dorp zijn er verschillende herkenbare dorpsgezichten met bakens die een waardevolle aanpak van de openbare ruimte en voldoende zorg voor deze bakens (station, St. Bavokerk , molen…) verdienen, zoals de stationsomgeving en Heuvelstraat (ten zuiden van het station), het Jef Van Hoofplein en omgeving en het gebied Dr. T. Tutsstraat en J-F-Willemsstraat. Het O.-L.-Vrouweplein en de Van Colenstraat tot aan de St. Bavokerk zijn intussen gerenoveerd. Nederzettingsstructuur

Typische kasteeltjes en herenhuizen uit de eeuwwisseling bepalen sfeer van dorpskern en bieden mogelijkheden tot herbruik. Door de aanwezigheid van vele herenhuizen en kleine kasteeltjes uit het einde van de 19e, begin 20e eeuw heeft Boechout een eigen, typische charme. Deze unieke kwaliteit dient gekoesterd te worden door een grote zorg voor dit uitzonderlijke patrimonium. Dit kan door het vermijden van leegstand, zorgvuldige monumentenzorg en renovatie en het zinvol herbruiken voor wonen, diensten of

figuur 32: een typisch klein kasteeltje met park in de Heuvelstraat

andere functies die hierin op een harmonische wijze kunnen worden gehuisvest.

Mogelijkheden tot dorpskernverdichting door onbebouwde binnengebieden. Er zijn nog mogelijkheden tot dorpskernverdichting door het aansnijden van onbebouwde binnengebieden. Deze dienen met de nodige omzichtigheid te worden bestudeerd.

61 Zie ook Mobiliteitsplan Boechout, Oriëntatienota, pag. 96, par. 6.1.3. 62 avifaunistisch: betrekking hebbend op vogelsoorten


Ruimtelijk-economische structuur De twee centra van Boechout De dorpskern van Boechout bezit eigenlijk twee centrumgebieden: één commercieel centrum in het gedeelte van de Heuvelstraat ten westen van de spoorweg en één socio-cultureel centrum rond het Sint-Bavoplein en begin van A. Franckstraat en omgeving. In het tussengebied (J.-F. Willemsstraat, Dr. T. Tutsstraat, Van Colenstraat en O.L.V.-plein) tussen deze twee centra komen nog wel een aantal diensten en horeca-zaken voor, maar ze hebben nog niet de uitstraling van de twee centrumdelen. Door heraanleg van het openbaar domein en door een stedenbouwkundig beleid dat gericht is op het concentreren van centrumfuncties in deze zone is het mogelijk om de twee deelcentra beter te verbinden en tot een synergie te komen, wat het voorzieningenniveau en de uitstraling van Boechout-dorp sterk zou ten goede komen. Potenties voor bedrijventerreinen Zowel het gebied ten zuiden van de Kapelleveldstraat als het gebied ten zuiden van de Lispersteenweg en ten noorden van de Terbankstraat zijn achterliggende gebieden met een zekere aantasting van hun huidige ruimtelijke structuur (randbebouwing, versnipperde agrarische en landschappelijke structuur). Ze liggen echter in de onmiddellijke nabijheid van de N10. Vrachtverkeer moet hierdoor niet doorheen één of ander dorpscentrum, alhoewel dat rekening dient te worden gehouden met de omgevende bebouwing. Deze gebieden kunnen in aanmerking komen voor verder studie en afweging voor mogelijke ontwikkeling van bedrijventerreinen. Toeristisch-recreatieve structuur De woonkern Boechout bezit een bijzondere charme door de vele laat-19e eeuwse en vroeg 20e-eeuwse herenhuizen, kasteeltjes en parken. Samen met enkele jaarlijkse toeristisch-culturele manifestaties zorgt dit voor een bovenlokale uitstraling en belang. Lijninfrastructuren en mobiliteit Stratenpatroon, voetwegen en parkjes: typische en kwaliteitsvolle kenmerken Het orthogonale stratenpatroon van Boechout zorgt voor een duidelijke herkenning. Samen met het fijnmazig wegennet van smalle straten, voetwegen en de aanwezige parkstructuur in de kern van Boechout levert dit een typisch beeld op en geeft aanleiding tot een goede interne en lokale bereikbaarheid. Behoud en versterking hiervan is aangewezen. De planmatige ontwikkeling van een park-and-ride De planmatige ontwikkeling van een park-and-ride kan beschouwd worden als een kans63: de bestaande tramlijn tot Mortsel zal worden doorgetrokken langsheen de N10 tot Boechout-Capenberg, waar een draaipunt van de tram met een park-and-ride wordt voorzien64. Op dit punt zullen ook aansluitingen met buslijnen mogelijk zijn. Het gemeentebestuur wenst echter de tramverbinding verder door te trekken tot aan de Stoofstraat en daar een park-and-ride te realiseren. Door te anticiperen op toekomstige ontwikkelingen (verkeersattractie, vooral via de N10, Gillegomstraat en Vremdesesteenweg) kunnen mogelijke toekomstige knelpunten worden vermeden, bijv. door herinrichting van N10 en Vremdesesteenweg).

63 Zie ook Mobiliteitsplan Boechout, Oriëntatienota, pag. 96, par. 6.1.4. 64 Deze aanleg stemt niet overeen met de visie van het gemeentebestuur.


5.4. De deelruimte van Boshoek en omgeving

5.4.1. Profiel kaart 44: Boshoek en omgeving

Ten zuiden van de A. Franckstraat en de spoorweg wordt de gemeente Boechout gekenmerkt door bossen, weiden met een glooiend reliëf, vele kleine landschapselementen en een grootschalig parklandschap. Dit geeft zeer eigen karakteristieken aan dit meest natuurlijk gebleven deel van de gemeente, zodat hiervoor een aparte deelruimte verantwoord is. Deelgebieden binnen deze deelruimte zijn: het Kasteeldomein en Bos van Moretus (a) en de Boshoek en omgeving (b).

a. Kasteeldomein en Bos van Moretus Het kasteeldomein en Bos van Moretus vormen samen een aparte entiteit in het landschap, enerzijds door hun karakter van uitgestrekt park en bos, anderzijds door hun ontoegankelijkheid. Verschillende prachtige dreven verbinden het kasteeldomein met de rest van Boechout.

figuur 33: dreef naar het kasteel van Boechout


b. Boshoek en omgeving Het landschap met de naam Boshoek beslaat het zuidelijk deel van Boechout vanaf de A. Franckstraat en de spoorweg. Het is een halfopen tot gesloten landschap waarbinnen zich gemengde, niet-grootschalige landbouwbedrijven bevinden. Zoals de naam het zelf zegt is de Boshoek een bosrijke, landschappelijk gevarieerde zone met een groot aantal bomenrijen, houtkanten en weilanden. De glastuinbouwbedrijven zijn recent opgestarte bedrijven door omschakeling van landbouw naar serrebouw. De

figuur 34: één van de uitlopers van het Bos van Moretus.

omvang van de serrebedrijven is nog

beperkt maar ze staan in sterk contrast met de bos- en boomrijke omgeving. Langsheen de weinige wegen die het gebied heeft treffen we voornamelijk verspreide bebouwing aan met enkele serres en één kleine dichte kern met vrij gesloten bebouwing (voornamelijk een 20-tal sociale woningen uit de 60-er jaren) als een bebouwingscluster. Deze losse kern is niet echt in dit landschap geïntegreerd en doet daardoor ook wel enigszins vreemd aan. Over het gebied heen loopt een hoogspanningsleiding.

figuur 35: wijkje in Boshoek

5.4.2. Knelpunten en bedreigingen kaart 45: knelpunten en bedreigingen, kwaliteiten en potenties van Boshoek en omgeving

Open ruimtestructuur en landschap Gebrek aan bescherming van de natuurwaarden in de vallei van de Lauwerijkbeek en Vinkenbeek. Door het gebrek en de onaangepastheid van juridische bescherming van sommige natuurwaarden bestaat er gevaar voor de aanwezige natuurkwaliteit in de vallei van de Lauwerijkbeek en Vinkenbeek. Grootschalige serrebouw is hier ongewenst. Grootschalige serrebouw kan het kleinschalige, kwetsbare landschapsbeeld hier verstoren en is ongewenst. Landschappelijke integratie van wijkje Boshoek-Lauwerijkstraat. Het wijkje in de wooncluster Boshoek-Lauwerijkstraat dient beter landschappelijk te worden geïntegreerd. Ruimtelijk-economische structuur Uitbreiding van (zonevreemde) bedrijven kan het karakter van Boshoek schaden. Bij de verdere studie omtrent verhuismogelijkheden, eventueel behoud of uitbreidingsmogelijkheden van bestaande zonevreemde bedrijven dient rekening te


worden gehouden met het kwetsbare karakter van Boshoek en met de belangrijke landschappelijke en natuurwaarden en fucties voor recreatief medegebruik. Toeristisch-recreatieve structuur Ontoegankelijkheid van het kasteelpark en bos van Moretus. De ontoegankelijkheid van het kasteelpark en bos van Moretus maakt dat dit belangrijk deel van de gemeente als blinde vlek wordt ervaren, wat een knelpunt kan zijn.

5.4.3. Kwaliteiten en potenties Open ruimtestructuur en landschap

Mogelijkheden voor creatie van natuurverbindingen De deelruimte bosrijk landbouwgebied ten zuiden van Boechout bezit met haar bossen, parken en agrarisch landschap over bijzondere ecologische, landschappelijke en recreatieve potenties. Samen met de verspreid liggende bossen op het grondgebied van Hove, Lint, Duffel, en Lier kan een uitgebreid gebied gevormd worden. Het creëren van natuur- en ecologische verbindingen zou de ecologische, landschappelijke en recreatieve rollen van de bossen en uitlopers nog sterk kunnen verbeteren.

figuur 36: dreef van het kasteelpark naar De Melkkuip

Hierbij kan een visueel meer gesloten landschapskarakter ontstaan.

Kansen voor natuurontwikkeling door bijkomende bebossing. Ontwikkelingskansen voor ecologie kunnen gecrëeerd worden door ondermeer de groene ruimten tussen deze bosstructuren te bebossen. Kansen voor agrarische verbreding De toeristisch-recreatieve troeven van Boshoek en eventuele beperkingen voor grootschalige (agrarische) infrastructuren maken dat in deze deelruimte bijzondere kansen liggen voor toeristisch-recreatieve (neven-)functies van bestaande agrarische gebouwen. Toeristisch-recreatieve structuur Tijdelijke en beperkte toegankelijkheid Bos van Moretus. Het deels en beperkt tijdelijk toegankelijk maken van het Bos van Moretus voor bezoekers onder begeleiding is een mogelijkheid die kan aangekaart worden bij de eigenaar. Kansen voor recreatief medegebruik. Ontwikkelingskansen voor recreatief medegebruik kunnen gecrëeerd worden door ondermeer verdere vervollediging van recreatieve wandel- en fietsroutes, bewegwijzering ervan, inrichting van zithoekjes… Lijninfrastructuren en mobiliteit Ook de inrichting van het openbaar domein kan meer afgestemd worden op de plaatselijke mogelijkheden en noden voor landschapsbouw en recreatief medegebruik.


6. Synthese van de bestaande ruimtelijke structuur 6.1. Synthese van de bestaande ruimtelijke structuur:

grondgebruik, knelpunten en kwaliteiten kaart 46: synthese van de bestaande ruimtelijke structuur: grondgebruik

kaart 47: synthese van de knelpunten en bedreigingen

kaart 48: synthese van de kwaliteiten en potenties

In eerste instantie wordt de synthese van de bestaande ruimtelijke structuur opgesteld, uitgaande van de verschillende deelstructuren en deelruimten. Hierbij wordt vertrokken van de synthese van het grondgebruik (bestaande open ruimte-structuur, bestaande nederzettingsstructuur, bestaande ruimtelijk-economische structuur en bestaande lijninfrastructuur.) Door samenvoeging van de knelpunten en bedreigingen ontstaat de synthesekaart knelpunten en bedreigingen en door samenvoeging van de kwaliteiten en potenties ontstaat de synthesekaart kwaliteiten en potenties.

6.2. Synthese van de bestaande ruimtelijke hoofdstructuur kaart 49: synthese van de bestaande ruimtelijke hoofdstructuur

Uitgaande van de kennis van deelstructuren en deelruimten wordt een schets van de bestaande ruimtelijke hoofdstructuur opgemaakt. Volgende ruimtelijke elementen kunnen daarbij als behorende tot de hoofdstructuren van de gemeente Boechout worden aangeduid: - de valleigebieden van Molenbeek, Koude Beek en Lauwerijkbeek; - de boscomplexen van Boshoek; - de parkgebieden in en om de woonkernen Boechout en Vremde; - de dorpskernen (met lintvormige uitlopers) van Boechout en Vremde met hun

centrumgebieden en verschillende bebouwingsvormen en “gaten” in het nederzettingspatroon;

- één KMO-zone (Veldkant - Binnensteenweg), en een ander gebied met KMO’s (Molenlei);

- acht concentratiezones van terreinen voor sporten recreatie, waarvan twee gebiedjes met terreinen voor sporten recreatie in een parkomgeving;

- het gedifferentieerd agrarisch gebied met het glastuinbouwgebied van Vremde; - de spoorweg Antwerpen – Lier met daarlangs een wandel-/fiets-as; - de N 10 als secundaire weg categorie III; - de andere lokale verbindingswegen, wijken/of buurtontsluitingswegen en

erfontsluitingswegen; - de kerken en verschillende kastelen , kasteeltjes, historische woningen van Boechout

en Vremde en de molen van Boechout als bakens.


6.3. Verschilpunten met de bestaande ruimtelijke bestemmingen

kaart 50: verschilpunten bestaande ruimtelijke structuur met bestemmingen

Volgende verschilpunten tussen de bestaande ruimtelijke structuur en de bestaande ruimtelijk bestemmingen worden vastgesteld: 1. de onbebouwde (niet - gerealiseerde) terreinen in woongebied 2. de onbebouwde (niet - gerealiseerde) terreinen in woonuitbreidingsgebied 3. de niet - gerealiseerde reservegebieden voor woonwijken 4. het intussen tot woongebied getransformeerd gemengd woon- en industriegebied 5. talrijke zonevreemde woningen 6. verschillende zoneveemde bedrijven 7. enkele zonevreemde sporten recreatieterreinen 8. aanduiding van een reservatiegebied voor aanleg verbindingsweg van de Provinciesteenweg (N10) naar de Krijgsbaan te Mortsel (R11).


Documents

Informatief gedeelte · 2016. 6. 14. · Noot: de pagina-aanduiding verwijst naar de tekst waaraan de kaart is gerelateerd. De eigenlijke kaarten zijn gebundeld in een kaartenatlas