(Im)mobiliteit voor de automobilist - KU Leuven · 2009. 12. 2. · Toenemende economische groei zonder verdere groei van de mobiliteit ... Wel groei mobiliteit maar gecombineerd

(Im)mobiliteit voor de automobilist

prof. Ben Immers

CIB/Traffic and Infrastructure Department of Mechanical Engineering

Leuven University

TNO, Mobility and Logistics, Delft

15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 2

Visie op transport en mobiliteit

Wat willen we met het transportsysteem?

Rol van het transportsysteem in de samenleving

Onderliggende mechanismen, interacties met andere systemen

Waarnemen, meten van de prestaties van het systeem

Evalueren en vergelijken met (bijv. feedback van de samenleving)

Ambities (en doelen):

Functionaliteit en kwaliteit

Kosten effectiviteit van de gekozen oplossingen

Realisatietijd

Besluitvormingsproces, open dialoog

Uitdagingen: waar, hoe en wanneer willen we het systeem op punt

hebben


100

110

120

130

140

150

160

170

180

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

Ind

ex

19

80 =

100

VMT (millions) Lane Mile Index

No longer a big city problem-Congestionin small areas grew 300%

“Never before in this century, except during the two world wars, has the country’s transportation system been as stressed as it is now” – Washington Post 5/15/01

Vehicle travel up 72%

Road Miles, up 1%

1980-1998

Congestie: stress op het wegennet


100

110

120

130

140

150

160

170

180

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

Ind

ex

19

80 =

100





Road Miles, up 1%

1980-1998

Congestie: stress op het wegennet


Totaal

50

100

150

200

250

1980 1985 1991 1995 2000 2006

Lengte wegennet Vervoersvraag

100

110

120

130

140

150

160

170

180

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

Ind

ex

19

80 =

100





Road Miles, up 1%

1980-1998

Sense of urgency


De stress zal verder toenemen

Groei mobiliteit (weg, lucht, personen, goederen) Economische groei

Toename autobezit

Toename mobiliteit ouderen

Toename mobiliteit vrouwen

Bevolkingsgroei

Toename snelheid transportsysteem (introductie snellere vervoerwijzen)

ICT als stimulans voor mobiliteitsgroei

Ruimtelijk-functionale ontwikkelingen

Zeer beperkte uitbreiding wegcapaciteit

Prestatie van het systeem neemt af


Uitdaging

Hoe gaan we om met deze mobiliteitsgroei?

Accepteren? ombuigen? beperken? veranderen?

Wat weten we in ieder geval:

Intensieve relatie tussen economische groei en mobiliteitsgroei

De prestatie van het systeem heeft een significante invloed op de milieukwaliteit, het energiegebruik, de veiligheid, de geluidsemissie

Mogelijke uitdagingen:

Toenemende economische groei zonder verdere groei van de mobiliteit

Verbetering (toename) van de prestatie van het transportsysteem

Garanties t.a.v. vrije en onbeperkte toegang tot het transport systeem

Wel groei mobiliteit maar gecombineerd met een afname van de negatieve effecten (milieu, veiligheid, versnippering, etc.)


Er moet wel iets gebeuren!

Maatregelen:

Vraag gerelateerd: Introductie van beprijs- en beloningsmaatregelen

(gedifferentieerd) Telewerken, teleshoppen, etc. Betere informatie verstrekking Beperking/regulering toegang tot het systeem

Aanbod gerelateerd: Nieuwe infrastructuur Verbetering interoperabiliteit vervoerwijzen Introductie van nieuwe technologieën (automotive, ITS,

onderhoudsschema’s, ….) Flexibilisering gebruiksmogelijkheden beschikbare capaciteit


Huidige problemen

Congestie, reistijd betrouwbaarheid

Verkeersveiligheid

Milieukwaliteit

Realisatietijd van transportprojecten (nieuwe infrastructuur, onderhoud)

Kennisontwikkeling


Betrouwbaarheid van reistijden

mediaan 26 min

Gemiddeld26 min

n=50

regulier

mediaan 34 min

Gemiddeld 43 min

n=15

incident

Reistijdverdeling ochtendspits


Doorstroming - betrouwbaarheid

Uitdagingen: Gegarandeerde reistijdbetrouwbaarheid (in een zeer intensief

gebruikt netwerk) Houd de doorstroming op niveau (vermijd capaciteitsval)

Mogelijke maatregelen: Robuustheid van het netwerk

Redundantie netwerk structuur; reservecapaciteit Veerkracht dynamisch verkeersmanagement /

gecoördineerd netwerkmanagement Compartimentering buffers Flexibiliteit ITS; agent technologie Inter-modaliteit interfaces tussen subsystemen (P&R)

Benaderen vanuit verschillende invalshoeken: technisch, organisatorisch, juridisch, financieel, kennisontwikkeling


Dynamisch Verkeersmanagement

Netwerkbreed

Coöperatief

Pro-actief

Meervoudige doelstellingsfunctie


Verkeersveiligheid


Vermindering aantal doden (in %)in de periode 2001 - 2005


Evolutie van de doden 30 dagen per miljoen inwoners in de drie gewesten


Evolutie van de doden 30 dagen per miljoen inwoners in de drie gewesten


Evolutie van de doden 30 dagen per miljard afgelegde reizigerskilometers

in de drie gewesten


Visie van de overheid


Onderliggende oorzaak

Heel wat ongevallen zijn

te wijten aan een gebrekkige leesbaarheid van de wegen. Er worden immers veel vergissingen

begaan diesamenhangen met het

wegbeeld en de snelheidslimieten


Verkeersveiligheid

Uitdagingen: Significante reductie van het ongevalsrisico (afname # ongevallen

en afname # doden/gewonden) Vision zero

Intrinsiek veilig ontwerp van de transportinfrastructuur:

veiligheid is volledig geïntegreerd in planning, ontwerp en beheer van het transportsysteem

Complex probleem Interacties mens – voertuig – weg (omgeving)

Infrastructuur en verkeerafwikkeling kunnen grote invloed hebben op ongevalsrisico afstemming Infrastructuur en Ruimtelijke Ordening structuur netwerk vormgeving netwerkcomponenten verkeersafwikkeling


Ik wil wel, maar mijn wagen luistert niet!!


Milieu


Emissies CO2 per sectorBelgië – 2004 (bron febiac)


Groei autopark, vtg. km’s en CO2 emissies personenauto’s


Kosten van CO2 reductiein de transportsector

Afname gemiddelde CO2 emissie (nieuwe auto’s): van 140g/km naar 120g/km toename aanschafprijs met € 2450 per voertuig.

Dit komt bovenop de toename van de aanschafprijs van € 1200 om een emissie van 140g/km in 2008 mogelijk te maken.

Prijs per gereduceerde ton CO2: € 132 - € 233

Prijs op de wereldmarkt (verhandelbare emissierechten):

€ 20 per ton CO2


Verwachte evolutie van aan verkeer

gerelateerde emissies (bron: febiac)

Periode 1990-2005 Periode 2005-2015 Periode 2015-2030

Voertuigkilometers + 2,1% + 1,2% + 0,9%

Broeikas gassen (CO2) + 1,6% - 1,1% + 0,6%

Koolwaterstoffen

(VOC)

- 8,4% - 5,7% - 0,6%

Koolmonoxide

(CO)

- 7,1% - 5,3% + 0,2%

Stikstof oxiden

(NOx)

- 4,5% - 6,0% - 0,3%

Fijn stof

(PM10)

- 5,4% - 8,8% - 3,7%


0

1000000

2000000

3000000

4000000

5000000

6000000

1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

Personenwagens

- rijdend op benzine

- rijdend op diesel

Samenstelling wagenpark


Geluidhinder

Binnen 10 jaar zal geluidhinder de grootste milieubedreiging vormen in Nederland

(bron: NRC 13 februari 2007)

Impact (2006): 1 miljard Euro per jaar, gebaseerd op verlies aan gezonde levensjaren (Disability Adjusted Life Years ( DALY))

Percentage ernstig door geluid gestoorde deel van de Nederlandse bevolking bedraagt ongeveer 40%.


Geluidhinder: bijdrage van het transport systeem


Geluidhinder tijdens de nacht


Milieu: uitdagingen

Uitdagingen:

Significante reductie van emissies en PM10

Significante reductie van geluidshinder (grootste milieudreiging!)

Vision zero: Zero emissies; zero geluidshinder

Milieuvriendelijke verkeerspatronen

België: Dicht wegennetwerk (km/km2): 4,8 (B), 2,8 (Nl), 1,8 (Fr,De)


Realisatieduur projecten


Realisatieduur projecten

Uitdagingen

Beperk realisatieduur van projecten

Beperk (vermijd) veelvuldige en omvangrijke budgetoverschrijdingen

Mogelijke maatregelen

Gebruik (M)KBA voor prioritering projecten

Betrek stakeholders tijdig in besluitvormingsproces/open dialoog

Introduceer nieuwe aanbestedingsvormen en alternatieve prijsmechanismen

tijd- en plaatsgebonden beprijzen

DBFM etc.


Open dialoog


Breng het veld in beweging

Mobiliteit en Openbare werken

Milieu

Ruimtelijke planningWeg-

gebruikers

Gemeenten

Bedrijven


Ontwikkeling en overdracht van kennis

Karakterisering van het aan transportkennis en -onderzoek gerelateerde beleid:

Beperkte belangstelling binnen de overheid voor mobiliteitsproblematiek en daarmee samenhangende kennisontwikkeling

Wel forse bemoeienis van beleid met allocatie van onderzoeksfinanciering

België is slechts beperkt vertegenwoordigd in internationale initiatieven

Weinig geld (interesse) voor transport georiënteerd onderzoek

Uitdaging: besluitvorming meer (beter) baseren op uitkomsten onderzoek


Conclusies

Veel en verschillende uitdagingen

Op de lange termijn

Hoe gaan we om met de groei van de mobiliteit?

Korte en middellange termijn

Betrouwbaarheid, doorstroming, dynamisch verkeersmanagement

Milieu en veiligheid

Selectie en realisatie van projecten (nieuwbouw, onderhoud)

Ontwikkeling van kennis en expertise

Hoogste tijd om eens anders naar de problematiek te kijken

Van oud denken naar nieuw denken


Oud dencken - Nieuw denken

Oud dencken Nieuw denken

Lijstje met knelpunten Samenhangende, robuuste netwerken

Investeringsbedragen

Oplossingen op zoek naar problemen

Benodigde kwaliteit, ambities

Doorstroming op wegvakken Bereikbaarheid van stedelijke gebieden

OV versus auto

Concurrentie rail, weg binnenvaart

Multimodaal transport (personen en goederen

8/5 operationeel venster 24/7 operationeel venster

Oplossingen zijn ‘eendimensionaal’ Oplossingen zijn ‘meerdimensionaal’

Over grenzen heenkijken,

interoperabiliteit, compensatie, etc.


Benchmark mobiliteit

De Vlaamse Ruit

Randstad Holland

Rijn-Roergebied

NW-Engeland

Geraadpleegde bronnen: Kennisinstituut voor Mobiliteit

TNO Mobiliteit en Logistiek

Transport Statistics Greater Manchester 2006 (2007)


De Vlaamse Ruit


Randstad


Rijn-Roergebied


NW-Engeland


Voertuigkilometers autosnelwegen (jaar- en weekdaggemiddelde, 2006)


Voertuigen per rijstrook (gem.

weekdag) en I/C-verhouding (gemiddelde weekdag in de spits)


Verklaring van de verschillen in verkeersomvang en congestie tussen de Vlaamse Ruit en de drie andere regio’s

Ruimtelijke structuur

Bevolkingsdichtheid (-)

Verkeersomvang en congestie

Ve

rkla

rin

ge

n


Bevolkingsdichtheid





Demografie

Groei bevolking (-)

Jonge bevolking (0)


Ve

rkla

rin

ge

n


Bevolkingssamenstelling





Demografie

Groei bevolking (-)

Jonge bevolking (0)

Economie

Bbp (+)

Economische groei (+)

Werkloosheid (0)


Ve

rkla

rin

ge

n


Economie en structuur werkgelegenheid





Demografie

Groei bevolking (-)

Jonge bevolking (0)

Economie

Bbp (+)


Werkloosheid (0)

Netwerkopbouw

Dicht onderliggend wegennet (-)

Op- en afritten (0)

Dichtheid wegennet (+)


Ve

rkla

rin

ge

n


Netwerkstructuur





Demografie

Groei bevolking (-)

Jonge bevolking (0)

Economie

Bbp (+)


Werkloosheid (0)

Mobiliteitsbehoefte

Autobezit (+)

% autogebruik (+)

Per auto afgelegde km (+)

Netwerkopbouw


Op- en afritten (0)



Ve

rkla

rin

ge

n


Mobiliteitsbehoefte


Aandeel vrachtverkeer (jaargemiddelde, 2006)





Demografie

Groei bevolking (-)

Jonge bevolking (0)

Economie

Bbp (+)


Werkloosheid (0)

Beleid

Bouwen (-)

Integrale plannen (-)

Mobiliteitsbehoefte

Autobezit (+)

% autogebruik (+)

Per auto afgelegde km (+)

Netwerkopbouw


Op- en afritten (0)



Ve

rkla

rin

ge

n


Benchmark OV-Vlaanderen,, Bron: TransTec 2006 in opdracht van VenW/AVV

Ervaringen in Vlaanderen:

Sterke vergroting van het aanbod van stads- en streekvervoer: +60% in periode 1995-2004.

Vooral gedreven door Decreet op Basismobiliteit.

Veel effect op OV-gebruik, maar weinig tot geen op autogebruik, in lijn met literatuur over elasticiteiten.

De overheidsbijdrage aan het stads- en streekvervoer in Vlaanderen is verdubbeld.

Ook het gebruik van stads- en streekvervoer per inwoner is verdubbeld; dit is nu op het niveau van Nederland gekomen.

Autogebruik in Vlaanderen blijft groeien en is structureel hoger dan in Nederland. De groei vlakt wel wat af. Een causaal verband met de ontwikkeling van het OV is niet hard te maken.


Substitutie auto-OV: ervaringen Vlaanderen


Reistijdverhouding OV-auto zegt veel (1)


We kunnen het probleem niet alleen oplossen

Documents

(Im)mobiliteit voor de automobilist - KU Leuven · 2009. 12. 2. · Toenemende economische groei zonder verdere groei van de mobiliteit ... Wel groei mobiliteit maar gecombineerd