~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~Kiani Kulturori per21ek.co~

FATOS KONGOLI

I HUMBURI

~ ~ DITURM

roman

u~dnkter.

PETRIT YMJ:RI

Piktor

XIIILDA PALOKA

Klani Kulturor i per21ek.com

'\ ,,

-;,1..

,, ! I

,I -

Mars 1991

Vjen nje dite kur njeriut i duket se i ka ]are hesapet me boten, i eshte mbyllur cikli dhe nuk ka me kuptim te ripertype te kaluaren. Per me teper kur ne jeten e tij nuk ka di~ka qe do t'u vlente te tjercve. Atehere c,:'kerkon, do te pyesni ju.

Asgje. Thjesht nje konfesion. Para dy muajsh, miku im Dorian Kamberi, in­

xhinier mekanik, baba i dy femijeve, nje mengjes ia hipi transoqeanikut +<Partizani» dhe kaperceu de­tin familjarisht. Sikur te mos pendohesha <:;astin e fundit, mbase edhe une sot do te gjendesha diku ne. ndonje kamp refugjatcsh ne ate vend te enderruar, te quajtur Itali, ose gjetke, ncper Evrope, andej-ke­ndej, se bashku me turmat e bashkatdhetareve te· mi. For <:;astin e fundit, tek rrinim rrasur pas nje­ri-tjetrit, i thashe Dorianit se do te zbrisja. Dori mbase as qe e ka marre vesh ~:'i tha,she. Pas nje odi­seje peripecish nga qyteza jone deri ketu, me ngor­dhjen perbrenda, fjalet e mia tingcllonin absurde; po te qe dikush tjet<-'r ne vend te mikut tim, do te me kishte flakur ne det. N!irepo Dori heshti. Me

veshtroi me syte e zbrazur, e nderkaq une ndjeva ne zverg ngrohtesine e lagesht te urines se djalit te tij te vogel, te cilin vazhdoja ta mbaja kalaqafe.

Pavendosmeria ime dukej sheshit. Jam i sigurt se ne ato ~aste zeri im, fytyra, shprehnin te kun­derten e asaj qe thosha. Nje perpjekje sado e vogel e Dorit per te rna kthyer mendjen do te kishte mja­ftuar qe une te terhiqesha nga nje vendim i marre pa e ditur as vete perse. Ne kete mes malli per gu­ret e sokakut, si~ thuhet, s'hynte fare. Nuk ndieja asgje dhe shpirtin e kisha me te zbrazur se syte e Dorit. Ky s'levizi te me mbante. Dhe une zbrita. Me zvergun te lagur nga urina e djalit te tij te vo­gel. Pastaj qendrova i strukur ne nje cep te skeles duke veshtruar grupet e fundit te ikanakeve, qe nxi­tonin t'ia hipnin transoqeanikut. Kur vapori levizi e u largua sa nuk shquheshin me fytyrro;t.c njerezve, nje lemsh m'u mblodh ne fyt. Me koken midis du­arve, denesa. Gjate, rendshem. Ato c;astc nuk i ra­she ne te se kisha vite pa denesur. Shpirti me qe thare, prej kohesh kujtoja se s'do te kishte gje ne bote per te cilen te mund te derdhja nje pike loti. Dikush qe kaloi aty prane me vuri doren ne sup, tha se puna ime rregullohej, pasdite nisej nje tjeter vapor ...

Ndaj te ngrysur, u ktheva ne qyteze. Ashtu si largimi, edhe mberritja ime nuk ra ne sy. Syrgjyni i Dorian Kamberit familjarisht u mor vesh te neser­men. Komentet per kete nuk zgjaten shume. Dikush e shau, dikush e mburri, dikush ia pati zili. Thash­ethemet e rastit i ;ndoqa me ndjesine e atij hajdutit qe ka marre pjese ne nje vjedhje e rri e degjon go­marlleqet e te tjereve. Per here te pare :ne jeten :time prej beqari dyzetvjec;ar ruajta brenda vetes

4

Klani Kulturor i per21ek.com

nje te fshehte. Mbase te fshehten e vetme .. t nuk m · h qe qy eza

.. ,a m?.n ':.es . Dhe s'do ta merrte vesh kurre ~e~e s dQ~. te ~e mbushej mendja te beja kete kon-~~wr;. e une mund te nisesha e t'ia hi . a va .

per t u zhdukur nga syte kern bet ne .. PJ.. .. _r::on.~ qyteze kurrkush s'do te habiteJ· A~a qrerg~:tt~_esl ne rruget te h. i .. . . . . e une e marr ke'e k' . ,,~ lhp ne vapor, pasta] befas te zbres jo

L un,-.us nuk do ta. besonte Ed11e D ,' . .' , ka k pt - , · 1 .. · ~ or 1, nese e t.. ~ . ~ar G I t 1ashe, nuk e ka besuar se vertet do e .z .~Is~a. For ndoshta ka menduar se me . ..

shtme time do te ish a pc:r te · ·· b .. .. ploge­se famil·a e ~ . n~~. arre me .e madhe te ..

1J .. v~~' P:.andaJ nuk ben as perpjekjen me

vo~e per te me mbajtur. S1doqofte un'.i mbeta Dh 1.. . .. ..

b ··t ·· · e e nesermen ke-

rn e· me c;uan ne varreza Dot·· d . . .. mba ·ten .. .. . . e men om se )a, me .. J per tc mos Ikur kushedi ,..'varre t·· t·· reve k h d. , ,. e e pa-

esht~ e u~·· e I .. G nostalgjira ... Kjo, fatkeqesisht, nuk ertetP. Varret e te pareve no t l·· .. •

respekto1· I k .1. .. . . ' s a g]rrat 1

. · a:n .21 1 te Rllthe ata, per te cilet k'!t no. cwne matenahzohen kthehen ne·· n. .. f .. e o P

r · . . ' · Je orce ve-ucse . Sl graviteh tokesor. Por une e k d.

veten te shkeputur k . . . .~m n Ier te braktisur ·; ··· nga Y .. 110J gra~1t~ti, te flakur e

g··t·· k ne ~~e boshllck mosperf1lljeje. Nostal­]1 e u thy en per mua ne n ... 1 k f ...

motiv i til1e s'ka r dh. Je . u. s e. emer. AsnJe 1

. .. .. · 1 Je me mosikJen time dhe va·-Jen ~~ ne.~errr:en .~e .:rarreza, ku nuk kisha shkelJr ~dOn]eh~;e. ~er te g)lthe e ne te gjitha pikepamiet

am qene e Jam njeriu kot, i humbur. 'J

Te nesermen ne qyteze gdhiu nJ·e ct•t·· . tur dh d. 1 e e vrenJ-. e men P me vajti tek ikanaket ne det. Pleq-

5

te - jetoj me nenen dhe babane ne nje ~p~rta:?en.~ dv dhoma e kuzhine - as e moren mund1mm te me pyesnin p·er shkaqet e mungeses sime gj~.te. dites s~ djeshme. Ata qene mesuar me mungesa te hlla, pre] vitesh s'me pyesnin me ku veja e me se me~:es~~ dh~ prania ime ne shtepi naten, u mjaftonte te flmm te qete. ·Mendja., pra, me vajti tek ikanaket, ua qava ha­llin kur vura re kohen e vrenjtur, mirepo disa pro­cese biologjike ne organizmin e njeriut kryhen pa­vareslsht gjendjes emotive: po me grinte uria. 1!. ve::.~ha e dola dhe pleqte i lashe tek pinin kafe koke me koke ne kuzhine, pasi u hodha perm.es deres se hapur nje <<miremengjesi,,. te mbytur. ..

Nuk besoj te gjendet ne bote nje qoshc me e pluhurosur se qyteza jone. Pluhurin c she~. r:gado.: ne tarracat e pallateve, mbi tjegullat e ShteplVC te uleta, neper rruge, ne trotuarc, mbi lul:t e .. b.or~.u­rat e lulishtes se vetme ne qendi;r, ku eshte l per­hershem si sheqeri pluhur mbi nji~ torte butaforike vitrine. Pluhuri te sperkat leshrat c kokes sapo del .nga shtepia, te futet ne veshe, ne vrimett c hun~eve, ai te shtresohet ne mushkeri e te ndjek kudo qe ve­te, ne klub, ne restorant, deri brenda ne shtrat. Kam qene nja dhjete vjec; kur prane bregut t~ ~u­mi.t ne periferine e qytezes, mbushur rn.e shtep1za dhe baraka gabelesh, u ngrit nje fabrike <;imento­je - e tipit te shekullit te kaluar, thone ata qe ma­rrin vesh - ku me shume se c;imento prodhohet plu­hur. Me te vjetrit pohojni~ se qe nga ajo kohe nisi vdekia e ncradalte e qytezes.

Tani d~ te ndodhesha matane detit, mendova kur shkela ne trotuar dhe me pershkoi nje drir:lhme. pamja e qytezes ne ate mengjes t~ h~rte marsi m::1 duk: tmerri~sisht e vjeter. Aq e VJeter sa pata de-

Klani Kulturor i per21ek.com

:shke_ te .,ng~s~ere,he~ha. Q.ycL i th~she vetes, c;'te ka h1pur: V aJta are]t e ne !dub. Per te shuar uri­ne, duh~j te .kisha shkuar me pare nga qebaptorja -~Br~gu t lumtt,.., por kohet e fundit u fol se pronari l sa]., Arsen Mjalti, ish-brigadier ne fabriken e c;i­m~nto:;, gatu_ante qofte me perbl:'rje te dyshimte. Ga­rr~:n e. dys~un~ve, qe nisnin me thashethemet per pei."donm m1sht lope te ngordhur e perfundonin me mish q:eni,_ ~ vert.etonin diarete e klienteve nga qy­teza, te ctlet, ne mungese te fakteve per t'i dhene ~je hu te shr~nd~s?e A.~sen Mjaltit, i bojkotuan qe­.oaptot"en, ku s'gJeJe me vee; ca miq te afi'rt te pro­na~·it. dhe kliente te rastit, tranzit ncper qyteze. N~undet e gjithe kjo te qe nje zhurme c kote, e kur­dlsl~t· .nga d::~shakeqijte ziliqare; thuhej se ish-bri­gadtent po i ecte fjolle dhe, po te vazhdonte ke­shtu, do te vinte aq para sa per pak vjet te blinte dhe ve:e te famshmin hotel Dajti. ·

_ IGu!Ji ~~e bosh. Pi~r fatin tim, tutje ekspresit te kafese, ne banak, syte me zune nje varg shishesh me konjak «Skenderbeu,., shijen e H• cilit kisha ko­he pa e provuar. S'e hapa gojen, banakierja e dinte c;'.duhej tc_ bente. FillimishL rn(; vuri perpara nje do­pw, pasta.] zjeu kafcne. Me filxhanin ne njeren do­:r~~ e ,~o~_en .. ne ~jetr_~'n, zura '/encl. pn:mi:; xh;mlt. Aty p111e, n~ kembc, nc~ Cii tryeza te ngushb, te larta. Pa e Z~.Jatur, mora konjakLm dhe e kLheva me nje r;yme. ~c~ih~_sha .i ligeshtuar, pre c njc deshire p~r t u shknr,_' ne vaJ, sa ~ikishte force W me shnetonte nga t~:rpi i nje sken~ qcshar<ike nc; sy te b~nakie­res, perve{; konjakut. U lehU'sova vetem si ktheva ,d:?pi~m e trete. Shpirti m'u qetesua, kafsha qe me gerncte me thonj kraharorin u tulat dhe mora do­~pion e katert, te cili~n zura ta pija ngadale, me glH~nj-

T

ka te vogla, duke e shoqeruar nga pak me kafene endc te paprekur. Ne rruge njerezit qene te rralle ja ngase ai mengjes turivrenjtur nuk ishte aspak miq(;1;or per t'i ftuar te dilnin nga shtepite, ja nga­se si dite e diel ata vazhdonin te flinin os·e thjc:;.ht U' rrinin shtrire me syte ne tavan, te sigurt se jashte nuk i priste ndonje gje me interesante. Ati'· cii.te qyteza sikur bente gjumin e vdekjes. Desha te shko­ja te lulishtja, te vija ulerimen: Bashkeqytezar~; te nderuar, zgjohuni! Te gjithe iken, ju lane pender ...

Nuk leviza. Vazhdova te ktheja me gllenjka te vogla konjakun derisa e zbraza goten dhe mora te pes~en: Atehere ndjeva nen lekure nje butesi prej kadifeJe. Kush nuk e ka provuar, s'mund ta kupto­je <;'eshte. Bota vjen ne ekuiliber, arsyetimi kthje­llohet. Ne shpirt ngadhnjen drejtes·ia, me sakte ndje­nja e drejtesise, dhe je ne gjendje te gjykosh qarte, pa komplekse, ose, te themi, pa frike. Piki=';risht ate­here m'u mbush mendja te shkoja nga varrezat. Une s'kisha qene kurre ne varreza, por ato c:;aste vajtja atje m'u duk veprimi me i natyrshem qe duhej te kryeja. M'u duk se qe nje veprim i domosdoshem,. te cilin duhej ta kisha bere prej kohesh dhe u llah­tarisa kur mendova se ne jeten time s'kisha vajtur ndonjehere andej. Tek pija edhe goten e peste, une nuk e dija se atje do te perplasesha me nje njeri qe ne qyteze thirret me emrin Xhoda i Marre. Po ta dija, s'do te kisha vajtur.

Ai po dilte nga hyrja pa flegra dyersh e varre­z('s se rrethuar nga nje mur tullash te kuqe me vri­ma, i larte gati 'nje boje _njeriu. Per kete arsye nuk e vura re, llilryshe do t'i qeshe shmangur. M'u shfaq perballi:~ be!as, si<; i del njeriut ne enderr nje lugat. Ishte i pnrruar, floket i tallandiseshin nga era. Per-

8

Klani Kulturor i per21ek.com rncs kapotes ushtarake te shkopsitur i duk~j gj?ksi lcshator e per nje <;ast mbeta i shtangur nen vesh­lrimin e syve te tij. Ne dore mbante nje shufer he­kuri te gjate. Qendroi ne vend perpara meje, me nje pamje sikur dic:;ka rremonte ne . ~oke, dhe _m_e per: fshiu me nje veshtrim tere urre]t]e. Tek shlhJa syte c tij gjak, m'u kujtua shprehja sipas se ciles te de~ hurit i hap rruge edhe i marri. Mirepo, duket, une s'isha aq i dehur, kurse ai jo dhe aq i marre: kup­tova se ne varreza mund te futesha vetem po te kaloja permbi te. . ..

Me te kaluar <;astin e sht,angies, pata fnke se mos ai me qellonte. Por edhe po te me qellonte, ve­tem do te strukja koken midis supeve, do te ngrija duart ne nje perpjekje per t'u mbrojtur, si<; kisha bere dikur sa here atij, si drejtor i shkolles, i hipnin vrundujt ~ terbimit dhe per t'i shkarkuar gjente gjithmone ndonje viktime mi~~s ~xenesve .. Une ish~ nga viktimat e preferuara. KesaJ radhe a1 nu~ me goditi, as me shuplake, as me shufer. ~uk m~. th~ as maskara as kopuk, as delenxhi. Me mbaJh te mberthyer :Ue veshtrimin e syve gjak dhe une, pa i here dot balle veshtrimit te tij, vura majat nga the-mbrat.

1

Xhoda i Marre ka ·· · . .. .. meje cm~simin «i pand~eq~~~~arkcie perdori ~.da~

e kam te gjalle skenen k · .... h.e ~ot e kesa3 pla3i tim eti ne zyre"n e d . 't u~ .~ete f]ale ai ia per-. .. VeJ onse e k ·· k

Sim, ne shenje miratimi .. dl ' .. .Y• per ompen-rinjve, si te dante f' ' .. me :a UJe flakurime tu­vert€t ashtu sic th e me ng_uhste ne koke se isba shtyhej me teJ· .. per osshhte bdrleJt_?.ri. Sikur drej tori te

·.. k . ' · em u 1 te thoshte s .. · h ~~e ·nminel i lindur, me 'ith·;" . . e une 1s a te katermbedhjetat . gJ .. e~~ sapo I klsha mbushur

. , 1m ate DJelloJ do t · me po ate flakurlme turinjve K h ~ mlr,atonte, por .. atehere e urreja, madje di.·k a ~ p1r~ tc bute, vete drejtorin. <;: a me teper se edhe

Fuk .. , ·t 1 ' me .tl:UJ 0 1Ct ne c'rreth . h" . kun e.·.· pa.re ng·a Xhorl M. . m:a ~- en.gra daJa-

t ·· ··· ' a. e swun per n ·I ... a o arsvet e re",,.,·lon"ta n" ... h ' . .c onJe nga

• . " uL . ·' ' e TIJ e " koll" t . • J.a e nxenesve pra·:1oh"'. h. ·h"t ~ qy eze, ku rrah-d

. · 1 "] es uraz1 dhe .. · !~Ill se nga prinderit s'do t'u . ~ _ n:.~sues1t e s. hlet c: rrahJ""'ve I"shi"n .,_.. d hvmte ndonJe ankese. . .... ce n rys me g"th · desm per t::> mos 1.. ., h . , Jl sesr me kuJ·-.._ ene s enJa D · ·· kl .nuk isha rrahur. Thjesht sep~e n~:Iknte ... kalse te peste e a er asat e pa~

10

Klani Kulturor i per21ek.com r t qQllova me nje mesues,e qe s'e kishte kete huq. N ~~ klasen e peste u beme me mesues te ndryshem, huqet e tyre ishin te ndryshme dhe, duke kaluar nga t.ht·a ne dore, patem rastin te bindeshim se gjate kater vjeteve te pare kishim qene fatlume. Ketu nis P keqja. Une s'isha rrahur ndonjehere as ne shtepi, sepse, sic; thashe, im ate qe nje tip i squllet, kreu i familjes ne te vertete ishbe nena. Por edhe kjo s'e kishte huq te rrahurit. Kurse shoket e mi, shumica femije punetoresh, zhdcpeshin shpesh, ne shtepi e ne shkolle.

Tani ndiej nF~ shtrengim ne fyt kur kujtoj tme-rrin me te cilin prisja <;astin kur edhe une do te rrihesha. Qe do W vinte ky ~ast, .as e vija ne dyshim. Nje gje nuk e kisha r;uar nepcr mend: se dajakun e pare do te rna jepte drejtori. Qe burre i frikshem, i y;,2tmi te cilit edhe djemtc me kokekrisur i shma­ngeshin. Kur diltc ai perpara shkol1es, mesuesit ve­shtronin Wre shqetesim nga turma e nxenesve dhe shptesh kam menduar se ata ia kishin frikcn me teper se ne, femijct. Kete frike c perfytyroja pak a shume te ngjashme me timen, domethent; frike nga dajaku, atje, ne zyren e drejtorise, ku s'ishn futur ndonjehere e s'mi~ brente mcraku te futesha. E ki­sh::t ti' qartc~ c;'pt'sonte nje djale po te thirrej atjc.

Rrahja c pari.' qe per mua njc traume. Mcqi' nuk me kujtohct :1rsyeja, do te thoti.~ se ka qeni~ nje

e e lmti~, fjala vjen pi5r shlcak h' ankcscs si.' ndo­njic' mesucsejc, s(~ em;,, m.und t'i kisha bt'rc zhurmi:i, ose te ankcs(j;.; si' ndonji' vajzc, s(~ cm~s mund t'i ki­sha shkulnr giirshetnt. Shlmqct mund tC qene te tje­:ra, nga m(~ te ndryshmet. p.sh. mund te kisha qeshur ·ose Wvizur ne rresht kur drcjtori mbcmte fjalimet e

shko1H.'s. Por mundet radha me erdhi per

11

t'u rrahur thjesht n a .. . . . qeshe nga te rraliet gqie~n~~di~ dJ~mve te qytezes, kurriz zdrugun e dreJ'to 't s e kisha provuar ne

p . rl. .. asi me shkuli veshet fl k.. .. .. m~ dha ca shuplaka, shi. e~ eo :t ~e temtha, pasi

VOJa shpesh, une dola nd d te Clla':'e do ta pro­shuar pike loti I r>ak·· d. a er~ e dreJtorise pa 1e-. · " er 1sur vaJt d · .. m ankova tim eti. Isba n·· .. a reJ~ e ne shtepi,. beson se babai eshte·· . e __ ate moshe kur femiJ·a

· ·· qema me e forte · qeme qe e mbron dh . d 1 e rruzulht, a]:()

k.. b'' e 1 e zot kur · em e. Trauma ime n· . . .. . e marrm neper

atehere une nuke n'ih ·a1~~nf1k:nsht __ me kete. Deri she nga ~'ishte Do J t . .J d h . at_~, e perfytyroja ndry­te kuptoja s:e ~i qen~ri~ ~J ~~ kal~nin_ pak vjet qe nga i cili do te pesoja n· e zh

1 .~1J .. pre~ fn~ashi servil, nuk p~rcaktohej veterd ng g~Jlm te _P?npa:ueshem,

. Te nesermen ai me sh~ .~r~kt~~1 I ~~J 1 squllet. nt. Ta dija se do t'i p" 1 _qe:.01 ne zyren e drejto­t'i kisha treguar asgjee~ eJt.~~-ate menyre, nuk do hesha dhjete here" ne" d .. t .. o e.. Ish_~ pranuar te rri-

t.. 1 e vetem pe t ..

sy e e tim eti frik.. K' .. r e mos pare ne p~rseritej shpesh m:n~drJo h~k~ne pos~terimi do te qe s'kishte vene dore m ~s Imm se me pas, im ate zanat dhe do ta usht ;I mua, do ta mesonte keti s~kolle nga Xhoda {~. e I?e ~ell ,sa h_~r~ thirrej ne te prapesive te m· dar:e per t u vene ne dijeni

h .. Ia, ensa mbe. ·t .. .

s. tate, kur me ne fu d Xh 1 n ~ n~ klasen e

-+<1 pandreqshem» unen h" oda. shqiptm cilesimin menda me sipe ' engra ~lakurimen qe per-

d r e, me sa dukeJ d t ..

pan reqshem perjete. , o e mbetesha i

., ~o le te kthehem te dita k . . .. re, hera zbulimin fat I· . ..ur, pa_s rrahJes se pa-

t ... h a . Im ate nuk I ht . f

a_ e ~-s te frikacak, n. ell . . .. . -~ e _1 ~rte, im SI te gjithe ata qe ~ t~J Slh_~e tJeret, SI mesuesit

' e em lJa e Xhodes u kallt~·

12

Klani Kulturor i per2lek.com

frilcen. Isha dymbedhjete vjec, ne klasen e peste. 'J'ani, pas afer tridhjete vjetesh, them se ate pasdite ltam qare sa per tridhjete vjet. Dhc u arratisa nga ~tht.epia. Me gjeten te nesermen duke Uetur ne nje dol, ne Tirane, ne parkun perballe hotel «Dajtit», J'o vdisja nga lodhja, uria dhe tmerri. Nuk e dija ~:" ky zhgenjim naiv ishte vetem fillimi i nje vargu :t.hgenjimesh. Por asnjerin prej tyre nuk e perjetova rn~~ ate intensitet tragjik. Sepse per mua babai ki­shte vdekur, kjo nuk riparohej me. E meqe Xhoda Jcishte vrare tek une imazhin e babait, ne menyren time vendosa te hakmerresha.

Atehcre banonim ne te njejtin apartament dy (lhoma e kuzhine ku vazhdojme te banojme edhe sot. Kam pasur e kam nje moter pese vje<; me te ma­dhe. Por ajo nuk hyn ne historite e mia, nese round li:~ quhen histori mediokritetet e jetes time. Sepse jeta ime ka qene mediokre, jete e nje njeriu qe nuk ishte kun1ku&h e nuk u be dikush, nje jete anonime e shkrire ne anonimatin e nje lagjeje te humbur, ne nje qyteze te humbur, sido qe prane kryeqytetit. Motra ka qene vazhdimisht larg shtepise, si ne ko­hen per te cilen behet fjaH~, kur ishte konviktore ne pedagogjike, si me vone, kur filloi punen mesuese ne nje fshat verior, e mbeti andej.

Pallati ku banoj ndodhet prane qendres se qyte-zes. Perballe tij, rnatane lulishtes, buze sheshit te shtruar me asfalt, ndodhet nje tjeter pallat, katin e pare te te cilit e zene dyqanet e ushqimorcs, metra­zheve, rrobaqepesi.a dhe klubi. Klubi i ka dhene fame pallatit pcrballe, ve<;anerisht shcshit. Aty jane zhvi-

13

llwu· perleshjet me spektakolare midis individesh, o:<:re grupesh rivale, perleshje qe qyteza nuk i merrte se­rio:~.:isht, ndoshta sepse jeta e saj s'mund te perfyty­rohej pa ngjarje te tilla, ndoshta ngaqe njere,zH ishin mesuar me to, si~ u mesuan me vone te shih­nin filma perpara ekraneve te televizoreve. Ne ate kohe ne qyteze nuk ekzistonte televizori. For kro­nika e zeze nuk mungonte. Shumica e njerezve jar,~€ te mendimit se ne larmine e kesaj kronike rolin ve­ndimtar e ka luajtur pluhuri. Kur ai bashkohet me avujt e alkoolit, i terbon bashkeqytezaret e mi. Ata jane shume qejflinj e teper xheloze. Dy gjera qe s'mund te bashkejetojne ne paqe. Pastaj, ne pergji­thesi, jane punetore me krahe e grushte te fuqish­me. C'duhet me shume per lulezimin e nje kronike te zeze? Sidoqofte, ajo nuk u pasqyrua kurre dbe sociologet per informacion mund t'u drejtohen or­ga;neve kompetente, ku shpresoj se nuk mungon nje inventar i bemave te qytezes. Ndoshta aty do te· gjejne edhe dosjen e njefare Thesar Lumi. Ky j3m une.

Them «ndoshta». Me duket sikur i jap pak si shume rendesi vetes duke e perfytyruar me nje dos~1 e· te mundshme. Kam gene e jam njeri i dores se fu­ndit dhe me kete supozim kendelles per dosje nuk dua te fyej asnjerin nga ata qe kane pasur nderin te konsiderohen te denje per nje vleresim te ti11€. Me vjen mire ne kete rast t'u besoj atyre zerave, sipas te cileve ishe apo nuk ishe i rendesishem, mja­fton te leshoje hije mbi toke per te pasur dosjen per­katese. Nese eshte keshtu, do te isha i 1umtur. Du­ket, nc nje kohe kur mendoja se nuk ekzistoja ne: kete bote, ka pasur te tjere qe mendonin ndryshe. Vertet u jam mirenjohes.

14

Klani Kulturor i per21ek.com

. . . dhe po pranoj se e Po i bej qeJfm vetes, pr~, d t·· · t·· shkru-

... d . N k e dl ~'mun e Je e lwm pasur n]e 0~Je .. u k do ta marr vesh kurre. ur atY:_.dh.~. me slgun n':n edhe. une: aty mungojne V .-c; nJe g]_~ mund -~a ~he... en re ose ne nje tjeter lnli.tet e vertet~, qe :e n]e m.m~ kriminale. Mirepo 111Und te ko~s:de~:o ~n v~pn e se kur i kam kryer, nl o s'mund te Jene ne dosJe, s p ' .. te·· kohe kur

.. .. · · ·· I kam kryer ne a ' l<atn qene feml]C. .. h ·m ate iu nen-. .. arsye te pakuptues me, 1 .. . '·':lpntur, per.. .. M .. dl e humbi ne syte e ml. I • Xhodes se arre ·1

r, 1 crua .. .. d t·· hakmerresha. 1 ... ht qe une ven osa e V"l \cs ":. .. .. . .. .. '"f n·n tim vjen e futet I rna:

Ne kete p1ke, n_e rr~ 11 .1 k eshte me. Pre;

Mi~ sakte kujtin1i l saJ. Vllma nu lwhesh.

2

Ne tr·urin tim kohet behen le··msh e k·1m t·· ·· ht' .. t.. .. . , ' e ve-s n·~ e r:.er~a.ktoj nese qysh ne femijeri Vilma ish-te vaJza te crle::n nuk kishte djale qe te mos e iinde­r~o~~~· .E ~am te ves~tire te percaktoj nesc qysh ne fe:niJer~ .. aJo qe e destmuar te kthehej ne molle she­rn ~ DJe qytez~ s.herrxhinjsh. Mendja ime e ploget m~zt ya~ .shtre.srmm e viteve, ate tis mjegullor; per­t~J te ~rht zmerohet universi i femijerise dhe, me se fun~1, mua me vjen para syve Vilma. Ajo qe kam .. nJohur k~r isha i mitur dhe vetja me dukej b~:~e. Sepse ne qyteze femijet hynin shnejt ne bu-rren. •

Arrij ta. sh?h pert.ej asaj mjegulle. Ja tek eshte, prapa kang.Jel~~s pre] hekuri. Rrinte vazhdimisht p:apa ~~ngJelles e prej andej veshtronte kalimtaret n~ .. ~~~ge. ~u:~e .tar:i prapa po asaj kangjelle, me te nJeJt~n ngJyr~ s1 drkur, te zeze, kalimtaret mund te s-ho~u~. tek rn ulur mbi stol, me syte e ankthshem preJ te .. ?menduri, ~hodez:. e Marre. Rri aty si nje q.~n roJe. Cmenduna e tlJ vjen ngaqe kujton se V 1lma ndodhet brenda dhe ai qendron ne gatishmeri

16

Klani Kulturor i per2lek.com Ill(' shufren e hekurit ne pritje te horrave. Qyqari, 1111k e ka ditur se Vilma ishte e paprekshme. Nuk ,, !::1 ditur se, kur vinte puna per Vilmen, hija e tij ' ;-, tk.shme nuk ishte ne gjendje te zmbrapste kurr­ki;nd. Dir;ka tjeter e ruante Vilmen dhe mjere kush ~~u:<onte t'i prekte nje qime floku. Edhe njeqind '[! ·n tf~ vendoste Xhoda rveth shtepise, edhe njeqind zargare te nxirrte ne rruge per ta shoqeruar, nuk do La ruanin vaizen c tij me mire se Fagu.

1\T:~ vjen keq. Me v}en te c;mendem. Dua te flas per Vilmen e me del perpam Fagu. Dua te kujtoj syte 1 • saj t2 kthje1let me ate ka1tersi pvej deti te thelle e me da.lin perpara ca sy te zinj, vazhdimisht inat<;ore. Mezi Ga.i dendesine c mjegulles per te gjetur ate fytyre tf~ qete inteligjente, b1.r ia beh fytyra per­jete.sisht e zymtf~ e Fagut. Derisa te me sosen ditet keto fytyn1 do te vijne tek une si plotesim i njera­-tjetr;is. Sapo mii shfaqet njera, vjen tjetra per ta perze:1i~. Jane pasLa.i c;astet e atij makthi llahtar kur ne endi.->rr me shfaqet nje imazh i pen;udshem, su­perpozimi i dy fytyrave. Nje Vilmafag ose nje Faf!,ovilme. Gjithc;ka i;S'hiE' e prishur, pa ngjyre. Gjithc[c1 e shk;Jkn·qar, pa shprehje. Dekompozimi i. vde~<::j:~s nuk do t::t pen;udnonte me keq nje fytyre. Ndnai;se rraHi;. k:r imazh vjen e me ngacmon neper gjum';., si per te me kujtuar se s'do H' mr~ shqitet kuxr'.;. Une zgjohem i wbytur ni; djerse, me zemren

per te me <;are kraharorin. Pastaj, nen pushtetin e :-e ~~ ::thi t, dita me kah;1 i sc'rnurii, nr~ klub. Ne fund te dopios se pare di.;ka leviz. Konjaku du~et luan rolin e nje lubrifikanti, i cili, permes kapilareve te

deperton ne tru, duke lubrifikuar rrjetin: e te subkorteksit tim. /1.1 ehe~'0 didm F':viz.

Sl; par::; fillol rreshqitja fTlbi nj era-tjetren.

17

Filion dhe \;lirimi im i mundimshem. For eshte ende shpejt. Zhvendosja ngec. Pothuajse e tere goja e Vilmes me buzet e mbyllura vazhdon te mbetet e mberthyer ne daren e dhembeve te gojes se Fagut. Hunda sapo eshte zhvendosur pak, po ashtu syte, konturet e fytyres. Nga pervoja e di se pas gotes se dyte fytyrat jane gjysme te superpozuara, me sakte gjysma e fytyres se Fagut mbulon gjysmen e Vilnies dhe mbeten te lira perkatesisht dy gjysmat e tjera. Atehere nxitoj, kete pamje s'mund ta duroj me. Si kthej dopion e trete, fytyrat vetem sa puqen pak e, pas dopios se katert, ato ndahen e qendrojne ve\; e ve~:. Me duhet e pesta qe portreti i vrenjtur i Fagut te zhduket dhe une, se fundi, te mbetem vetem per vetem me Vilmen.

Ja tek eshte, pra:pa kangjelles. Ka veshur ate,. fustanin e bardhe me kollan ne mes. Krelat e flo­keve te gjate deri poshte supeve i shndrisin. Jane te verdhe, prandaj nen diell, nga larg, duken si. bashk~ e arte. Ndihem i sigurt kur them se fustani ishte i prere me cope si e fustanit te nuseve. For plani qe thurra ne koke per t'u hakmarre ndaj Xhodes nuk ishte rrembimi i saj per ta bere nuscn time, me­gjithese, e veshur ashtu, ajo dukej nuse. Une e shihja me syte e nje c;apac;uli qe ndiqtc qellime kri­minale. Se \;'ishin keto qellime, do ta them me po­shH~. Me pare dua te pohoj njc te vertete, ate te vertete qe dihej nga te gjithe djemte e qytezes te brezit tim, lukunia e dymbedhjete-trembedhjetevje­<;areve: Vilma ishte e zgjedhura e Fagut. Si e tine ajo .ndodhej nen mbrojtjen vigjilente te ldanit te tij, ku benin pjese tipat me kokeshkrete te shkolles. Kete 'e dinte edhe Vilma. Ajo ishte sa une, dymb€-

18

Klani Kulturor i per2lek.com

rlhjete vje<;. Kurse Fagu nje vit me i madh, tre-11' b<~dhjete.

N_uk ::?~n~ t~ them \;'mendim k:ishte Vilma per ::t<~tus~n qe_l ki~.h~.n paracak~.~ar te tjeret. As e vrisja mc_ndJ~n per kete. Ishte nJe konvencion qe e pra­llOJa .. si<; pranonim ne nje moshe me te vogel lodren burre-gr~a, ku <;d~ djali-burre i takonte nje vajze­-w·ua ... Per ::et~.n time isha terhequr nga keto Iodra. N~~ at~ ko~-~ per mua keto qene marrezira, te pade­nJa :r:e~ _?Je dj_ale, te cilit nuk i ka hije te rrije ne :->hoqen:::e e vaJzave. Nese Fagut i pelqenie te vazh­d~nte te luante me Vilmen lojen qesharake te bu­r~~~ r:::e gr_uan, punc per te. Sipas meje, kjo ishte nJe deshm1 komprometuese, dhe wi.:' vinte habi se si k~~ni i sl~crrxhinjve c gelltiste dhe e prano.nte FC\gun ~er kr:ye~a~. Shl;_urt., Vi1ma s'do te hynte ne jeH'.n t1me n~ at; mase dhe ne ate menyre, sikur mua te mos me k1shte lindur ne koke ideja e hakmarrjes, ndaj Xhodes.

.. Shpesh ~e~~-oj te bind veten se e gjitha ka qene l~d~r e r_as_tesise, fatalitet. Mirepo, fatkeqesisht, si t~_rc_ brcz1 1m, jam rritur pa ndjenja fetare. Kam d~gJuar ~-c. t~one se nje fet.ar i mire ngush£mohet e g]en qetesn~~ e shpirtit ne shprehjen .. keshtu qe sh~ruar». N.Je fetar i mire beson ne paracaktimin e fatit. Po ~_ne qe s'besoj ne asgje, me se tc ngushello­hem7 Une :1L:~ ~esoj se maskarenjte e kl'saj bote do t l shl_YeJne g]ynahet ne zjarrin c ndonje ferri nuk .J:esoJ .. se te 1~iret ~o te shperblehen ne parajse: Meg]Ithate dua te beSOJ se ekziston nje gjyq. Kete e ~?I? -~hpresuar si njc ide efemere, ndryshe, ne ko­t.~~me .. e yafund te ekzistenccs s.ime, s'do te kishte fl]e qe te mund te me mbantc ne jete.

U binda shpejt se hakmarrja ndaj Xhodes nuk

19

r qe pune e 1ehte. Ne fillim v~ndosa t'i t~?~ja xhamat e dritareve te shtepise, nje v1le pak e menJanuar nga qendra, rrethuar me kangjell.e t~. larte he~uri,_ ngar­kuar tere bime e lule kacavJerrese. Frane sa] kalo­nte nje rruge e ngushte, dhe prej andej_.mund t'~a beja xhamat e G.ritareve cope. Hoqa dore sepse d1~ ten, per shkak te levizjeve, ishte e pamundur. te mos bije ne sy. Kurse naten s'ma mb<::nte ?.~a fnk~ .2 qenve. Naten neper qytez~ en~e~·h1n__ nJ.e lu~um bastardesh. Variantin per t'1 shtene ne s1rtann e tryezes ne zyren e drejtorise njc .gj:arpe_~·, e .. ho:dha poshte gjithashtu. Jo nga pamundc_~Ia P:=~r te ~lgu­ruar nje gjarper, gabelet e bregut te lum1t do te :na gjenin kur te doja. E gjyl~?v~ te pamundur f~t.Jen ne drei tori dhe akoma me te pamundur hap]en e sirtarit-'te t~yezes se ti_i. Dihe::h\n tri orvatje ~e till~ te deshtuara. ME.' duhej, pra, 1e vrisja J?end]e~, te gjeja nje mcnyre ~jet_~r h:1~~marr~e~e. D~lf: .. e g:~et~:

Ideja me erdh1 ne koke ra~tes1~hi N~e_dttetne oborrin prapa shkolles, ku mbhdhe1 klam 1 _FagL~~' pashe nje skene qe, ni; t~. verte~-~· r;u~. isht2 e Fl~~te­zakonshme. Fagu po zhdepte nJe d.Jale x:r;a a~~ te. 1~­gjes se bregut te lum\t, ndi:'rsa sejm~net_ e hJ rn.mn e benin sehir. Ne largesi skenen e nd1qnm plot ~JCl~ te tjere. Gjith<;ka zhvillohej ne. heshtj(~. P~ nxJ erre ze, gabeli e duroi dajakun densa ~a_gut 1u mbu~~ mendja dhe e leshoi, pa harru~r t'1 ]Cptc ed.~e nJe shqe1m prapanices. A.!s mund te mendohe~ .. qe. n~o~ kush t'i vinte ne ndihme gabelit. Qe nJe dJal: 1

shkurter, i fishkur, nga te rrallet ~Jl'eglum.as qe e ndiqte shkollen rregullisht. E quamn Shen~. I:.ht: ne klase te peste, ne te pesten A, kurse une_ ne te pesten C. Rreth tij dija edhe dic;h:a tjeter e kJo, _l?ak ~aste me vone, do te merrte rendesi te vec;ante. I

zo

Klani Kulturor i per21ek.com

uti, nje gabel i shkurter, po aq i thari~ sa i blri, ne periudha te ndryshme te vitit ngarkohej n-.e shfa­rosjen e qenve. Thuhej se, po te mos i zhdukte ai, bastardet rrezik te shfarosnin qytezi~n. Per kete qe­llim perdorte copa melc;ish lope te helmatisura, me cfekt te menjehershem.

Ra zilja e mbarimit te pushimit te madh. Oborri i pasme kulloi ni~ oborrin perpara. Sherifi mbeti ne nje qoshe. Nuk e di c;'me shtyu t'i thosha nje fjale, meshira per te apo perbuzja ndaj Fagut. Sepse Fagun e perbuzja. Ishte edhe kapadai, edhe mizor. Atehere mesova dkka qe rna ngriti mendjen: Fagu e paski:'sh rrahur Sherifin ngaqe ky, nje dite me par(;, paskesh ngacmuar ne klase Vilmen, e kjo na qenkesh ankuar te Fagu. Pisja, mendova, c bija e pisit. Pisa qe tc tre. i ati xhclat, ajo dhe rrugac;i qe e ulte veten c ktheh0j ne mashe ne duart e nje qu­rravcceje. Nuk m'u desh te lodhesha shume per ta beri' Sherifin komplis nt; vcprimin tim.

Lodri~n c luajta me njc hipokrizi H; pashcmbulJt. Them hipokrizi. Ne ate kohe kesaj fjale nuk ia

diia kuptimin. Por qi:.; nc> ate moshe hipokrizia du­ket me qe injcktuar nii gjak. Ni.;se dikush do te ma kishte shpjeguar c'do te thoshtc, mbasc nuk do te isha beri:~ i tilH'. Askush nuk rna shpjegoi. Ne shkolle, duke nisur nga k1asa e pare, na jcpnin m('simin e edukates morale. Hipokrizine nuk mbaj mend ie na e kete shkoqitur ndonje mesues. Mbaj mend dic;ka tjeti.:~r: ata ndryshe sillcshin ne mungese te drejtorit, ndryshe ne prani te tij. Shpesh ia hidhnin, e genje­nin ne syte tane, por ne nuk ndiheshim. Xhoden

21

r e kis?im edhe frlke edhe inat. Ne kete pikepamje as Z:h~_aa nuk ndryshonte ~:hume nga mesuesit. Kisha v_en~ r~ se, kt~r vinte ndonje inspektor, drejtori nuk silleJ. st z_akoms_ht, behej i bute, i sjellshem, genjente d?e _m h1:dh~e n~spektorit pothuaj njelloj sic; e gt-'­n~_enm dh~ 1a h1dhnin atij mesuesit. Punet shkonin P~~ ~~kun Ne rriteshim te bindur se ishim femijet m~ te _lumtur ne bote. Keshtu thuhej ne kenget qe mesomm.

. Me_~jit~at~ un~. kisha arsye per ta vcne ne dy­shl~ nese 1Sh1m vertet ne femijet me te lumtur ne bot~. _Nuk_ e_ di <;'ndodhte me te tjeret, por une, ne shteJ?t, sh1hp s~ena midis prinderve shpesh aq te stulushme, sa me shkonin mornica. Per te zhdukur c;~o ~eqk~pti~' .. sh~~10j se i~ ate ishte njeri pa vese. A1 s ka dttur _G ?shte alkooh e duhani dhe jam i hin­du~. se _as qeJfh grash s'duhet te kete qene. Per me tt.~per ne~a ·.~ ka sundu~r gjithmone. Ishte ekonomist, s~ef lloga_ne, k':lrse nena rrobaqepcsc. Perpiqeshin ~e n:os_ gn~deshm .. ne pranine time, e kuptoja. Nuk 1a dtlnm g.)l~h~e. Habitesha scpse nc te shumten e ~asteve gnndJet nisnin per vogelsira. Me shoket e m1 l!.ne s'd_o te grindesha pi'r vogelsira h; tilla. Sido­qofte s_~uh1a shperlhenLe, nje stuhi. fjalesh me akuza e kunderakuza. I pari lodhej im at~~. Pas tij, si shfry­nt~. me_.vet~.' e mhetur pa partner, e ky<,~l.e edhe nena. A~_eher~ •. ~e. qetesine e shurdher qe pllakoste dho­me~, degJOJa tim ate qe pshcretinte: ,,zot, e'iete q~~l.» ?~e une arsye_~oja se njeriu nuk mund te ]ete n~.eK~he~~sht .. ed~.e m_e 1 lumturi ne bote, sic; thuhej ne keng:e~ qe ~es?~:n~:1, edhe te bente jete qeni, si<; shpreheJ 1m ate. Kete arsyetim e ngaterronte dhe e kL:_e.~t-~ p~staj ne -~eb~s dic;ka tjeter. Ka lidhje me aftes1te akwreske te pnnderve te mi. Me vjen rende

22

Klani Kulturor i per21ek.com

qe shprehem keshtu, por eshte e vertete. Prinderit u mi ishin aktore.

Ne pallatin tone banonte njcfare Hulusiu. Tani ka vdekur. Ishte nje bun:e shkurtabiq dhe te ne vi­nte shpesh. lVIbaj mend f:e hante pa hesap, mund ta boshatiste nje shishe me i'aki pa levizur ve.ndit. Nga menyra s.: si flis.nin prind·2rit l? mi per te, arrija ne per-fundimin se ne rastin me te pare ata do ta kap­nin e do ta flaknin nga dritarja. Keshtu kisha de­gjuar te thoshtc im ati:.;,. Kde skeni~ te deshiruar -. e besoja, im ate rnund ta hidhte nga dritarja Hulu­siun, me trup ishte sa dyfishi i tij - f::,.tkeqesisht nuk e pashe kurre. Perkundrazi, kur prisja qe babai ta kar)tc Hulusiun prcj zvergu, sapo ky dukej :ne dere, im ate vinte buzen ne gaz, nena gjithashtu. Hu­lusiu di~ndcj me raki dhe largohej kur i mbushej mendja. S<1po largohej ai, maskat e qeslmra zhduke­shin n(~ <;ast nga fytyrat e prindiirve. Babai fuste duart ne xhepa e niste ca eejake nervoze poshte e perpjctc; dhomes. Ni:;r:a nxintc nc heshtje. E pra, ky njeri kaq i perbuzur, Hulusiu, ka qeni:~ engjelli bamireS' i familjes soni:;. Pa ndihmen e tij, ime moter nuk do te mundte tc ndiqte shkolkn pedagogjike, ku.rse unc, me vone. s'do t(_; kisha asnje shans per te vajtur ne universitct. Por ki-'to gjera atehere nu~ i dija. Nuk e dija se fqinii yne, Huluslu, qe banonte nje kat sipi:;r nesh, ishte i pari i qytezes. Nuk e dija se, p;;r te fituar mbrojtjen P engjellit bamires, pri­nd·:'rit e ml paguani.n nje harac; t(; perhcrshem: uljen e dinjitetit. Nuk dija edhe plot gjera te tjera, te cilat jeta do F~ m'i mesonte n.W e r1ga nje. Atchere, dile­mave te medha, truri im u jeptc nje zgjidhje te thje­shti:', komode, me plot gojen round ta quaj konfor­misie: te gjithe njerezit ishin aktore, edhe mesuesit

23

edhe prinderit. Ata hiqnin e vmm maska. Per ana­log~i,_ edhe une, njelloj si te rriturit, duhej te per­g~tlsJa m~~~at e mia. Kjo qe dhe zgjidhja pE:rfun­d~mta~e q_~ 1 dh~ r~busit truri im. Per sa i perket d1lemes nese ne 1sh1m apo nuk ishim femije-: me te lumtur ne bote, i dhashe nje zgjidhje qe · mund te q-uhet origjinale. EdhC> ishim, edhe nuk ishim. Si puna e qenve te qytezes. Sipas meje, bastardet s'C'u­hej te ishin te Iumtur. Ata hanin shoelma ngado ne futeshin, pa permendur melc;ite e helinatisur~1 ti:; b.:l_ bait te Sherifit. Perkundrazi, qente shtepiaki:5 - ne pergjithesi ata qi:; kishin shtepi private mb<",nin qen - sidomos konet, duhej te ishin te 1~aces si.~ te hl~11-turve. Edhe Vilma n1bante nje kone. Te bardhe me qime te dredhura.

Vilma ishte drita e syve te Xhodes. Konia ishte drita e syve te Vi1mes. Une vendosa U· helmoja ko--nen e Vilmes. ·

Klani Kulturor i per21ek.com

3

Konen e bardhc te Vilmes e helmova per t'u hakmarre. Ky veprim nuk kishte permbajtje tjeter. Si femije, vetja me dukej i barabarte me gjithe fe­mijet ne kuptimin qe mund te kete e mund t'i jape nje dymbedhjetevje~;ar barazise shoqerore. Eshte ja­shte t;;do dyshimi se ne ate kohe nuk kisha komple­kse, veten nuk e futja ne kategorine e bastardeve, pra ne specien e- te pafateve, as Vilmen ne katego­rine e koneve, domethene ne specien e te lumturve. Qe une dhe Vilma u perkisnim specieve te ndrysh­me, do ta kuptoja me vone. Kjo do te qe edhe trauma e dyte. Por atehere isha nen pushtetin e traumes se pare, pas rrahjes, kur im ate humbi ne :syte e mi. Per kete duhej te paguante ko.nia e Vil­mes. Qe Vilma te qante dite e nate. Qe Xhoda te terbohej nga marazi.

Ajo ishte nje kone e bukur. Si te gjitha konet, dilte e lihte me te madhe te shufrat e kangjelles, k.u nxirrte turinjte, sa here aty prane kalonte dikush. Ashtu me lehu edhe mua. Ishte nje pasdite e ngrohte dhe Vilma po rrinte ulur ne nje karrige te vogel

25

I

prane shkalleve, e perqendruar ne leximin e nje libri. Prandaj, ne lehjet e para, ajo nuk e ngriti ko­ken. Mirepo une nuk u tunda nga vendi dhe konia, qe ishte versulur drejt meje, po ngrinte lagjen ne kembe. Kjo qe di<;ka e llogaritur nga ana ime. E merzitur, me ne fund, Vilma ngriti koken. Syte e saj u ngulen ne syte e mi. Syte e mi u ngulen ne syte e saj. Ishin te kthjellet si uje deti. Njiheshim, por, s'kishirn folur ndonjehere. Vazhdimisht kishim qene ne klasa te ndryshrne paralele. Dhe, <;'eshte e verteta, ne ato <;aste s'me hante fort meraku te flisja me Vilmen.

Ne fillim ajo shtremberoi fytyrcn nga pakena­qesia dhe qe tutje thirri diGka si ··Maks, or ngate­rre.star, eja ketu ... Pastaj, meqe Maksi nuk kishte nder mend t'i bindej, ajo u ngrit, la librin mbi ka­rrige dhe pothuaj me vrap erdhi drejt nesh. Kisha mbetur si i shastisur. Maksi u qetesua vetem pasi e zonja e mori ne krahe. I skuqur, une sajova njc si buzeqeshje. Thashe se ajo kishte nje kone shume te

bukur. Ngavash, rna ktheu Vilma, i rritet rnendja kur degjon levdata dhe nga kenaqesia eshte gati t'ia ngule dhembet kujtdo qe kalon para shtepise.

Befas ia krisa vrapit, u largova. Vilma mbeti prapa kangjelles me Maksin. Shume vjet me vone, duke e kujtuar kete skene, te cilen e mbante mend, ajo do te me shpegonte se i qeshe dukur i c:;uditshem. Se.si me pe, sesi m'i ngule syte. Me pas une dilja te shkallet me Maksin, beja sikur lexoja. Ne 'te vertete prisja ti:~ lmloje ti. te me shihje edhe nje here me ate menyren e c:;uditshme. Asnje djale s'me kishte pare ashtu dhe une nuk e kuptoja c;'ishte ajo deshire per te t;_~ pritur. Pershtypja se do te kaloje ndonje dite pr.ane kangjelles nuk m'u shqit kurre, edhe kur

26

Klani Kulturor i per21ek.com

ndiqje universitetin e ne qyte~e ~ h~p kfjala .. seKb;!: dashuri me nje vejushe. Por tl s u u e m~. u une te prisja, megjithese me _he_~ov~ Maksm. Qav~ · f' me kishte vdekur nje DJ€rl 1 aferm. ~?e prap .

~~ ;risja. E sigurt se ti s'do te duke_she ~e · · · . Qe nga c;asti kur u largova duke la ~nsu~ vrapl~,

edhe une isha i sigurt se s'C::o te ~aloJa m~. a~de.J.: K ur Vilma e ngriti Maksin ne krahe dhe zun te me

.. · · t dh pak hakmarr­fliste, ndjeva se, po te rriJa a Y. e . e , . . or . 'd·o ta krye]·a dot. Nuk ch Sl ta shpJe~oJ~. ~ Jen s .. V'l ·; t'l degJo-c' · c. po te·· l"l"l·]·a edhe pale prane l.ffiCS, nuJ"'Va &e - .. k''dh lt .· . ':. . t',l. shl.hJ·a syte ta viishtroja se si per e e. e Ja zenn · ' 1 · :r I 1 .t .· .t .. ' , kones une s'do te mundja La he moJa v a c:~ urtnJe~ , . 1. · v·r · s'do le . . Dhe po ie mos helmo.Ja Ma '-sm, l rna .. ~~~tc. E: po te rr:os qantc Vilma, Xhoda nuk do te plaste nga rnaraz1. . .. t"

Maksi pati nje fund te dhimb~hem: P~ra ~~ . e . . h ·t· k'' k · pre] mcJe tc me50Ja kryenim knmm, S en 1 er Ol . .. . .. . "1

.·1 .. ht· ushqimi qe i pelqcnte me tcper. Pas"' m­se c1 1 IS e · . .. hk t • esh me peripecish, nepermjet nje djah .. qe s on~ ~~P .. te Vilm<•, -- ishin kushi:"rinj .-:-. r::-esova s~ m<_'. ·~ me e preferuar c Maksit ishin melc;1~~ ~ qcn~]tt, t~ z~er_a. I gjeta. Fshehurazi te atit, S~enfl l ~atol m~ ~- m~~ e -~elc;ive ii~ qenve bastardl~. Maks~_n ~ vramc_ nJe

asditc, kur Vilma e kishtc DXJCITC, .. Slc; e r:xlrr~e ~hpesh, ne shetitje ne kufijte <: qytezcs, ~u .flllon~r:

. t Sh rifi mi:' tregoi se c lnshte kandlsUI k?ll,~] ara · e · ·· h " Maks1 k1-nderkohe qe Vi.lma llafosej me nJe __ s oqc. .' . shte mbaruar menji.;here. Mi._> pas g]lthc;ka u r rokulhs ne menyre marramcndese. .. .. . .. . dh'

Te nesi;rmcn ni' mbri.;mjc n~_sht~pme hm~;, er 1

Sherifi. Ai s'kishte fl2ni:' ndon.Jehere tek une .?he, me ta pare mbc;shtetur ne par:nakur: e shkall~s, e mora me r'~'i.':nd sc dir.:ka duhcl tc klshte ndodnur.

27

1!F· shqde~onte edhe nje fakt tjeter: ate dite Sherifi s .. qeyara.<pt~r ne ?hkolle. Dukej i trembur, m'u lut te dilJa ie .. b:sedom~ diku, ku te mos na shihte e te m~s na. d~~Jonte nJeri. Nuk ia prisha. Erres}ra na nd1~~01 te ~~~a~?'eshim ..fs~~~mraz.~ nga. qendra e qyte~~s. Pa. rene ne s::; mberntem afer JagJes se bre­gu~ te .lumrt ku zume vend prapa nje ferre. Sherifi dndheJ. Pastaj filloi tf~ qante, derisa mesova si qe­n~ronte ?~na. Me t'u marre vesh vrasja e Maksit, ne .. qyteze .. 1shte shpallur gjendja e jashtezakonshme" Afer. drek~s . me sqaroi Sherifi -- ne shtepine time erdh1 .?re]ton. Bashke me t€;, dy police. Kerkuan babane. ~~~ e di <;'llafosen jashte, por im ate u kthve ~~enda tere nerva dhe me hodhi duart ne fyt. Do ·te te __ mbys me duart e mia po ta kesh bere ti ate pune me tha. '

. I ~?jeri Sherif, po vdiste nga frika. Ishte i se: at~ .. do. ta. mbyste ver~et:. Por ky tmerr s'qe gje para DJe t)etr~, ndoshta me te 11ahtarshi:~m. Edhe pse n~k qe paraqrtur n~ shkom;, Fagu me klanin e i:ij k~~ht~ mundur. ta gJ_ente andej, nga bregu i Iumit. T.~ g?t?a. dyshrmet bmin mbi te. E kishin rrahur mfr ~?rc:mm~.n se do .t~ v~isnin fare po te mos t:regonte t~ ver~eten. Shenfr kr.shte mohuar gjithc;ka. Pike­r~sht kJo, d~~ne~hene qe ai mohonte gjithr;ka. e bente te pashpres~. g]endjen e tij. Nuk e besonte as i ati, as !(agu. J'!e .!und,_ me lot ne sy, duke me puthur d~:en --:- s m~ shq1tet nga mf\ndja se si u perku1 e me puth1 d?ren - Sherifi m'u lut ta shpetoia. Per­ndryshe s'k;shte rru~~ tjeter, vee; te mbytej :r{e lume.

Nuk m ~ ?esh t~ mendohesha gjate per te ve­~?osur. Sh~r1f~po vdrste nga tmerri. Une, qe e ki~ha terh~qur n~ loJ~'. duhej te beja dic;ka. Dhe kjo d:ir;ka qe te merrJa faJm persiper. E mora. Jo nga frika· se

28

Klani Kulturor i per21ek.com

roo3 ai mbyste veten, sido qe ne ato kushte e be~oja se mund ta bente. V endosa te pranoja autoresine e krimit, sepse ndjeva qe mund te duroja dhe vuajtjet e por jo puthjet e peshtira te dores prej tij. Po te mos e merrja fajin une, Sherifi do te vinte ~do diU! te me puthte doren. Si qen i rrahur.

Pohimin ia bera Fagut. Keshtu lajmi do te shko­nte menjehere atje ku duhej dhe une do te kisha kohe te mjaftueshmc per t'iu pergatitur shpirterisht asaj qi:! me priste. Fagu shqeu syte, ishte pohimi me i pabesueshem qe degjonte. U bind vetem kur i shpjegova se e kisha kryer vrasjen per t'u hakmarre ndaj Xhodt~s. Te gjit'ne e dinin se Xhoda, para ca kohcsh, mi~ kishtc kopanisur. Prandaj hakmarrja ime konsidc'rohe.i e ligjshme, qofte edhe ne ki'ti~ forme. Fagu s'mund H' mi'~ prekte, ndryshc do t'i hapte pu­ni': v::tes. Askush nga sherrxhinjt'' e klanit te tij 5'do t'ia falte ncse ai, per shkak ti; Vilmi:'s, do te gu­xonte te me keqtraji.onte.

Ki>shtu ndodhi. Nc' ato kohe Fagu ishte me i gjat~~ se une dhe, pa dyshim, me i forte. I inatosur, qeshi me pi-;rbuzje. Dhc u lan~ua. Qe nga ajo dite jet:1 imr,' u be e padurueshme. Ne qyteze zune te me shihnin si W isha kriminel. Ne shkom;, para nxe­ne:we te rreshtuar nc oborrin e madh, gjesti im u quajt rrugar;eria m1; e padi.'gjuar e kryer ne qyteze. 'IVI'u thyen dy nota ne sjellje, u pc;rjnshtova tri diU! nftZJ. .shkol1a. Ndrvshe ng;a c;'kisha parashikuar, dru­ri';, e pare per ki:;te br~'mt~ e hengra jo nga Xhoda, i s'denjoi as te me tht'rriste ne drejtori, por nga im ::t'!;. Kv s'me kishte rrahur ndonjehere. Me rra­hu me t'11' kthyer nr(a rajoni i polici.se, ku e kishin thirea~· ti.' jcpte llogari pi:;r mua. Si<: mora vesh, a.tje i kishtc paguar dL;Im:hpic;rblimin Xhodes, nje

29

shu~(~. te. hollash ~i nja tre-kater mije leke. Dhe sot e kesaJ d1te nuk Jam i qarte nese im ate me nde­shkoi per gjestin, parate qe iu desh te harxho­nt~', apo nga frika qe i kishte hyre ne palci:~ kur e ki­l'>'hm thirrur ne polici. Sidoqofte, qe nga ajo kohi:; im ate e mesoi kete zanat. Por, nese ai mesoi te me rr1h­te, une u mesova. te rrihesha. Dhe, kur njeriu me~o~ het me dru, nuk 1 hyn me ne sy asgje.

30

Klani Kulturor i per21ek.com

Mars 1991

Mjeran i shkrete, thashe me vete kur i ktheva krahet Xh<Xl.es e ai mbeti ne hyrje te varrezes me shufren e hekurit ne dore. U dashka t'i ngrys ditet me ty. Dhe mendova se njeri nga ne ishte krijuar per te torturuar tjetrin. Tek ecja ne rrugen me plu­hur, u orvata te gjeja ne isha une i paracaktuar nga

· providenca si mallkim per Xhoden ne ditet e <;;me­ndurise, apo ~menduria e tij qe parathene per te me kujtuar .ne ~do !;ast se une s'do te gjeja prehje kurre.

Me erdhi te qaja. Kjo tregonte se veshtrimi gjak i syve te Xh<Xl.es me kishte bere esell. Qielli i piste si <;aq;af i palare, me kujtoi ikanaket ne det. Dhe befas m'u be sikur ndjeva ere urine. Ti.:' ishte era e urines se djalit te Dorit? Mbase qe era e lo­teve te mi. Po qaja. Kjo do ti::; thoshte se pija me kishte dale. Ndoshta qaja per ikanaket ne det. Dhe vajta perseri :ne klub. Nderkaq, per fatin tim te keq, konjaku qe mharuar. S'mbetej rruge tjeter pervec; qebaptores "'"'Bregu i lumib+. E gjeta mbyllur, ate dite s'qe hapur fare. Duket se ish-brigadieri i fabri­kes se <;imentos, Arsen Mjalti, po vinte dhjame dhe

31

rr:

[I

~Si jo shumi• kolege te tjere, i lejonte vetes luksin e pu!lhimit te se dieles.

Me gjith8 sasine e konjakut te pir(', qyteza si­kur vazhdonte te bente gjumin e vdekjes. Me hipi edhc~ nje here te dilja ne qender e ti~ vija ulerimen: ·«Bnshkeqytezare te ncleruar, zgjohuni! Qe sot e tut:ie jeni qytezare te lire, mund te bridhni nga te doni e kur te doni. Liria e shumepritur crdhi dhe tar i mund te arratiseni nga toka, deti dhe ajri. Kurrkusb s'do t'ju quaje tradhtare, kurrkush s'do t'ju ciiesoje huligane. Drejtesia sociale ngadhnjeu.» · ·

Nuk uleriva, as ne qender s'vajta. Edhe per te s'me vinte me e kjo do te thoshtc: se isha de­

pa pire. Atehere vura re te kalonte mes: qytezes Xhoden e Marre. E ndoqa. Der.i ptane shtepise. Ai u fut brenda, humbi ne gojen e zeze te hyrjes. Per nji~ <;ast, s'di si m'u fanit, por pata per­shtypjen se nga ajo goje e zeze doli duke lehur nie brumbull i bardhe. M'u zu fryma, mbulova fytyren me Maksin e kisha vrare tridhjete vjet te shkuar. Ai s'mund te ishte Maksi. Mbi'shteta koken ne trungun e pishes aty prane dhe me erdhi per te

Sikur befas te kisha gelltitur nj(5 cope meh;ie me helm. Voila. Kur ngrita koken, perme2: qerpikeve te lagur, pashe tutje Xhoden e Marrf'; ulur ne ka­rrige, ne krye te shkalleve, me shufren e hekurit ne dore. Ik, mjeran, desha t'i therras, sfinks tragjik. Ke ruan?

32

I ;j .j,l ., I I

Klani Kulturor i per21ek.com

4

Pisha ishte tridhjete vjet me e re. Une aq i holle ne trup sa te fshihesha pas trungut te saj. Vilma rrinte ne karrige, Iexonte liber. E pergjoja prej me se nje ore, por ajo s'e kishte ngritur koken asnje­here. Maksi nuk mund te vraponte te lihte te kan­gjella. E kisha vrare. Rrija i fshehur pas trungut te pishes i sigurt se Vilma e dinte qe ndodhesha aty. Se fundi, ne nje c;ast kur e humba mendjen, ndje­va dic;ka qe ra prane kembeve te mia. E mora. Ishte nje guric;ke e mbeshtjelle me leter .... Je pen­duar per ate qe bere, kete do te me thuash? Nuk eshte nevoja. Ke pese dite me radhe qe vjen e fshihesh pas trungut te pishes, si hajdut. Edhe nese vertet je pe111duar, nuk te fal. <;'pate me Maksin? 0 zot, c;'te beri? Sikur ta dish sa te urrej _,..

Kur ngrita koken, karrigia ku qe ulur Vilma ishte bosh. Ky eshte imazhi i fundit qe jam ne gje~ ndje te riprodhoj nga vitet e fi=hniji:kise. Gjitht;:ka tjeter eshte fshire. Ka mbetur vetem karrigia bosh si per te me kujtuar se }eta ime do te ishte •e tille, bosh. Nuk ndieja pendese per veprimin e kryer. Kur

33 3- 13

le:xova pusullen ,e Vilmes, nuk e kuptova perse ajo mendonte keshtu. Deshira ime per te pare i fshehur pas. trungut te pishes bashken e arte te flokeve te saj nuk kishte lidhje me ndonje pendese. Por, meqe Vilma me shprehu urrejtjen, s'mbetej tjeter veg te ikja. Per te mos u kthyer me. Mposhtja e deshires per te vajtur te veshtroja fshehurazi, pas trungut te pishes, bashken e arte te flokeve te Vilmes, m'u kthye ne vuajtje kur ne kete mes hyri kompleksi i inferioritetit. Pragun e femijerise e kaperceva pi­kerisht me kete zbulim: ekzistonte nje ndjenje qe njerezit e quanin inferioritet.

Ndodhi ne nje nga ato netet kur kryetari i qy­tezes, Hulusiu, pasi u dend me raki, duke iu marre kembet e me gjuhe te trashur u ngjit t'ia kepuste gju­mit nje kat me siper, kurse ne apartamentin tone, per­vee;; avujve te alkoolit dhe rremujes mbi tryeze, la nervozizmin e prinderve te mi. Me syrin e sotem mund te them se gjithcka ndodhte para meje ne raste te tilla ishte nje tragjikomedi. Qellonte madje te zbav:itesha nga batutat e prinderve. Por ajo nate qe nje c;menduri. Duket pt~r here te pare e te fu­ndit, per arsye qe vetem ai mund t'i dije, im ate e shoqeroi Hulusiun gote me gote. Me kujtohet sa si nena hynte e dme ne kuzhine e shqetesuar, derisa burrat u dehen. Ndryshe nga Hulusiu, qe fliste tere kohi'n, babai e degjonte ne heshtje. Mbase nuk e di'·gjonte fare. Kur ky u largua dhe nena mbylli deren, babai bi'ri nje gjest te shemtuar me dore, kuptimin P. ti'·· cilit, si djale qyteze, une e kisha mesuar prej kohi;::;h. Nuk ia vlen ta shpjegoj. Pas gjestit e zuri lPnn.a dhe u fut ne kuzhine ku mbajti pak a shu­mi· ki'ti:\ ligji'rate: <<Nese yt vella s'do te ishte ko­do!'lh, muu s'do te rna nxinte jeten nje kodosh tje-

84

Klani Kulturor i per21ek.com

ter. Mirepo yt vella, si kodosh kodoshi, me la dopio gjashten ne dore e une s'di nga ta 90j. I bie ne t.e kush eshte dopio gjashta ?»

.· Nena leshoi nje klithme. Kjo mjaftoi ta bente babane esell. Pas klithmes nena u derdh jashte ku­zhines., u mbyll ne dhomen e gjumit. Babai mbeti si nje trung i goditur nga rrufeja. Ne qoshen ku ndo­dhesha mbi divan, s'dija c:;'te beja. Edhe nena, edhe babai, e kishin harruar pranine time. Po mbase eksi­timi nervor i tyre kishte arritur ne ate shkalle sa prania ime ishte e paperfillshme per te luajtur ndo-:. nje rol frenues. Babai c:;oi doren lart, mbi fytyre. Iu afrua t:yezes, u ul rendshem ne karrige dhe atehere, duke- ndier te me thahej peshtyma ne gryke, pashe se si im ate u shkreh ne denese. Trupi i tij i madh, rene p~rmbys, dridhej. E tere tryeza dridhej, madje m'u be se tundeshin muret. Qendrova ne medyshje midis di:'shires per t'u zhdukur dhe frikes se mos babai ngrinte koken dhe me shihte aty. Se fundi, maje gishterinjve, me lotet qe po me mbytnin, arrita te dilja nga kuzhina. Pa u ndier, u mbylla ne dho­men time. Aty u shkriva ne vaj. Nga ligjerata e tim eti s'kisha kuptuar asgje; nena kisMe leshuar vetein ,nje klithme. Megjithate, ne skenen e asaj nate, ndry­she nga mjaft skena te tjera te zakonshme midis prinderve te mi, kishte di<;ka te rende. Me pas nuk kam dashur te zhytem ne kuptimin e fjale've te ba­bait. As ne kuptimin e klithmes se nenes. Sipas me­je nuk eshte e drejte te zhytesh ne intimitetet e jetes se prinderve. Mbaj mend se, tt:!k rrija i mbe­shtetur pas deres se dhomes, i tromaksur nga de.. nesa e babait, ndjeva zerin e tij ne korridor. U bera i teri vesh. Im ate i lutej nenes ta falte. Me ze te ulet, duke psheretire, ai perbetohej se nuk do ta

35

perseriste me ate qe beri, se qe. e :r.ar~ ~h~ e. fu~dit here qe dehej. Duket nena. nuk 1 pergJlgJeJ, s1 prtste pak ne heshtje, babai ua ~i~te ~erbetimeve 1_1ga .~ para. S'mund te them <;'ndieJa z:e ato ~aste . .Per t~: meshire apo neveri. Nena nu.k 1a .hap~. ~eren .. A~~ nate ai fjeti ne kuzhine, gerhu~~t .1a degJo~a ~Jat;. Tek degjoja gerhimat e tij, perp1q~~ha te b~ndJ~ veten se tashme nena s'kishte ndonJe arsye per te ndenjur zgjuar. .. .. .. d . t" dh' ..

Gjumi duhet te me kete zene n aJ e .. g 1~. Kur u zgjova, dielli kisrte mb~tu: dhon:e~. ~J.? do te thoshte se ate dite shkolles 1 qe vene v1ze, prinderit me kishin lene te flija. ~dihe~ha .~nde ~e~ p1:1shtetin e skenes se nje nat~. ~e :p~~e. P:r h~b1.ne time •edhe prinderit i kishin ve~e ~lZe punes: ~- gJe­ta ne kuzhine, perballe njeri-tJe~:lt,, d~ke .. Pire ka: fe. Dreqi e merr vesh r;'qe ajo egers1 .qe ~.e pu~ht?I kur i pashe te dy, tek surbnin ka~~ne qet~-qete, sl­kur nje nate me pare midis tyre ~~ mos kish~ acio­dhur asgje. Perkedheljet e tyre !,fie acaruan, .~u; aea­rojne ngacmimet nje kafshez te mbyllur n~ ~afaz: Sa me te dashur silleshin me mua, aq me mat 1

merrja. Me vinte te ulerija, te .~hy~ja d~qka, .Y~ f~r­muloja sharjet me te ndyra, t~ pe~htyJa, t~. n~er~ dheshesha, te nxirrja gjuhen Jas~te, .. me nJe ~ple te vija ne perdorim arsenaJin e. t: gJit~a vepn~~­ve te n.daluara. Dhe ishin aq naiVe sa te moS' vmm re asgje. Po ndoshta edhe une ~uk u ~.ashe. ~h.kas t'u shkonte mendja per keq. U bera ve~em nJe ~y­etje. U kerkova te dija se cili na qe~es~. k~. vell~ i nenes. Deri ate dite une nuk e diJa, qe nena te kishte nje vella, nuk e dija qe une te kisha nje da-

je. B b · , b h Nenes i ra filxhani nga dora. a at u z e .

36

1 Klani Kulturor i per21ek.comT~­Tekefundit qe e thene ta mesoja keshtu, ne moshe te n.jome, se beja pjese ne kategorine re njerezve inferiore, ose, sic e perfytyroja aso kohe, ne kate­gorine e bastwdeve, te atyre qenve zgjebanjose qe i perzene me shqelma ngado qe futen. Pa e zgjat~r, me nje zbehtesi prej te vdekuri, babai me shpjegei se une vertet kisha nje daje. Disa muaj pas lindjea sate, me sqaroi ai, yt ungj, i cili kryent~ sherbimin ushtarak ne nje pike kufitare, bashke me dy shoke te tjere, kaloi matane kufirit. :Eshte i arra.tisur, ar­mik, turpi i familjres sone. Per te gjithe ne, pra edhe per ty, ai nuk ekziston. Dhe duhet ta urresh.

Keshtu e perfundoi sqarimin babai, me poro­sine te urreja nje njeri qe, deri ne ato c;aste, nuk e dija madje se ekzistonte. Por ne kete pike, dome­thene qe une ta urreja ate njeri, megjithese vellai i nenes dhe im ungj, babai s'kishte nevoje te ke­mbengulte fort. Ne perfytyrimet tona femijerore i arratisuri ishte nje qenie e perbindshme. Njihja. nje djale ne qyteze me vella te arratisur. E quanin Ri­ku. Djemte i shmangeshin, askush s'kishte qejf te shoqerohej me te. Si te vuante nga nje semundje e keqe dhe ruheshin mos ua ngjiste. Une beja si te tjeret, i shmangesha. Edhe shtepia e Rikut, nje ngre­hine perdhese mbuluar me tjegulla, ne 8kaj te qy­teze~, ishte e vetmuar, larg rrugeve, :ne fushe te h~tr pur .. Nje mister i frikshem e mbeshtillte ate ngre­hine ku as hynte, as dilte njeri e ndoshta per keie arsy€ ajo na dukej si shtepi te vdekurish. Prandaj im ate s'kishte nevoje te kembengulte shume qe te urreja nje te panjohur. Mjaftonte fjala ... i arratisur ....

Veshtire qe prinderit te kene kuptua.r efektin qe beri tek une ky zbulim. E vetmja gje e vertete eshtr se ate cast mua me vajti mendja te Vilma. Qe

37

e pa~un~ur qe .?ri!_lderit te benin nje lidhje midis zb:hJ<es se ~;ytyres s1me dhe perfytyrimit te Vilmes. Ate !;!ast une thashe me vete se tani s'mund te shko­ja II?-e ~e pergj~~a i fshehur pas trungut te pishes ve­zullim~n. e.fl~keve.te saj. Kisha nje daje te arratisur ~he, s1. 1 .. tille, . e ~Jykova, veten te padenje te fitoja ~umpat~ne .. e. V1lm~s. Por kjo s'merrej dot me mend n~:=t prmder~~ e m1. Perkundrazi, im ate u kujdes te me J.epte ~~.e P?,rosi kategorike: per dajen askund, asku]t, asnJehere, asnje fjale. Keto m'i tha duke m'i ngulur syte thelle. Nderkohe qe ai me mbante mb"r­thy;~r me veshtrimin hipnotizues, m'u fanit shtepia e R1kut, e zhytur ne ate vetmi te trishtuw-. Me doli para syve dhe vete Riku, vazhdimisht i frikur dhe rr~sh9:i~es si ~ije. Nese thjesht ne kuptimin fetar :pnndent e. m~ kane ndonje mekat ndaj meje, ky 1 takon asaJ d1te. Dhe eshte i dyfishte. Ata me ker­kuan te urreja nje te panjohur, megjithese ishte im ungj. Ata me ki:'~rkuan te urreja heshturazi fshehu­rezi. Ne .. kete mi:;nyre, ne kuptimin fetar te fjales, edhe une u shtyva ne rrugen e mekatit. Disa dite me par~ kis~a n::b~ur Maksin. Ky krim prej femije l'lU~ e ren~.Ol ~derg]egjen time. Pata guximin ta pra­llOJa m~ te g]ltha. pasojat. Ne kete pikepamje them se vrasJa e Maks1t nuk mund te qutet mekat dhe meqe deri ate dite s'kisha bere ndonje mekat tjeter' nuk ishte ky mekati im i pare. E quaj veten mekata; q? .. ng~ ~as~.i kur. im ate kerkoi prej meje te urreja nJe nJen te panJohur. Doemos une nuk mund te urreja .. nje f~ntazme. As hapta~i, as heshturazi. U fut~ n: rr~gen e .?eformimit shpirteror, pra te me­k~.!It .~e perh:rsh:m, kur zura te mbaja perbr~nda nJe te fshehte, perveluese, te frikshme te rrezik­shme. M'u be e qarte se kete te fshehte e ruanm

38

''· Klani Kulturor i per21ek.com rreptesisht edhe prinderit e mi. Ata qene vendosur ne qyteze fill pas arratisjes se ungjit te famshem biografiprishes. Me shpresen qe te shmangnin njo­llen kancero2le. Nuk e di se si, poria kishin arritur.

Qe nga ajo dite bota per mua shfaqej ne dy ngjyra: bardhe e zi. Perbehej nga dy bashkesi: e te bardheve (Vilma) dhe e te zinjve (une). Qe nga ajo dite une jetoja ne menyre iluzive ne universin e bashkesise se te bardhevre kur e dija mire se i per­kisja bashkesise se te zinjve. Nisi keshtu jeta ime e dyfishte, me kompleksin e perhershem te fajit. Dhe endrra qe zuri te ngjizej brenda meje si nevoje per te shpetuar nga impasi, qe deshira per arrati. J o ne kuptimin e arratise fizike. Kete e kisha provuar dhe ia dija shijen. U arratisa brenda vetes, ne tro­jet e vetmise. Nuk ka arrati me te zymte. Por edhe me te sigurt nuk ka. Me tej jeta ime u rrokullis ne banalitetin e pluhurosur te qytezes, permes nje monotonie gjumendjellese qe prishej here nga dru­ri i Xhodes ne shkolle, here nga druri i babait ne shtepi, here nga druri i te dyve bashke. Por edhe druri e pati nje fund. Kete fund nuk mund ta da­toj. Nese mbaj mend mire dajakun e pare, perka­tesisht te Xhodes dhe te babait, nuk mund te them se kur, secili prej tyre, me dha dajakun e fundit. Eshte e kuptueshme. Ne ndryshim nga ndeshkimi i pare fizik, ndeshkimi i fundit nuk duhet te kete pasur rendesi, nuk me ka H~ne gjurme. Sepse bt~nte pjese ne rutinen e se perditshmes. Dhe u fshi pa u vene re. Nje gje mund ta them me siguri. Kjo per­kon me fillimin e asaj periudhe te jetes, kur ViLma pothuaj zhduket, sic.; zhduket Fagu, Xhoda, prinde­rit, e tere qyteza. Kjo periudhe me eshte fshire nga kujtesa si<; eshte fshire druri i fundit, pa lene mbre-

39

sc. Per arsye qe merren me mend, shkollen e mesme nuk e ndoqa ne qyteze. Mundesia e zbulimit te mi­nes biografike me sahat, qe do ta hidhte ne ere te a~dhmen time, ke&htu ishte me e vogel. Larg qyte­z~~! larg nje~.e~ve qe me njihnin, larg atyre per te CI~~t m~n~ te 1s~~ konkurent. Ky parim i ndjekur me pare per motren, u ndoq edhe per mua. Me ndih­men e ~ngjellit shpetimtar, Hulus-iut. Bamiresit to­ne ~~ P.~r~et~.herr:. Ne kete pike zhduket, pa. hyre kurre ne Jeten time, edhe ky njeri enigmatik me lidhje edhe me enigmatike me prinderit e mi. Lidh,.. je qe s'me interesuan ndonjehere. Ne saje te tij me pranuan ne nje shkolle te mesme te Tiranes. Ishte ai qe me rregulloi te drejten e studimit ne universi­tet, ne degen kimi industriale. v diq papritur tre muaj pasi kisha filluar ~udimet. Ne varrim nuk i vajta, por urova t'i shkonte shpirti ne pa,raJse. Shpresoj t'i kete shkuar. Nderkaq ne jeten time kishte hyre Ladi.

Klani Kulturor i per21ek.com

5

Dua te bej nje pushim, te marr frywe. Dua te mbush mushkerite me ajer e te zhytem ne nje gjume harrimi. E pamundur. Nuk mund terri pa folur per Ladin. Sepse dhimbja per te eshte po aq therese sa dhimbja per Vilmen.

E quanin Vladimir. Ashtu si te tjeret, edhe une e thirrja Ladi, me shkurtimin e perbashket tete gji­the Vladimiri.' ·re. I perkiste atij brezi femijesh kur ky emer qe teper ne mode e ne ~;do shkolle, ne ~;do lagje, mund te gjeje nje duzine Vladimiresh, te ci­let, ndonese nuk kishin lindur ne diten e shen Vla- · dimirH te ortodokseve, prape keshtu qene pagezuar. Gjiths-e.si emer shenjti ishte dhe, nese ky shenjt nuk i :perkiiste ortodoksise fetare, i perkiste nje orto­doksie tjeter. Ladi ishte nje djale i heshtur, me trup te holle, te gjate, vishte pantallona xhins, te rralla ne qarkullim ne kohen per te cilen behet fjale, pra fillimi i viteve 70. Ne dimer qafen e mbeshtillte me nje shaH te madh ngaqe bajamet i acaroheshin shpejt dhe, per habine time, nuk i kishte operuar as i vo-

41

,gel e a.s me vone, megjithese kur semurej vuante shume.

Qe ne ditet e para te leksioneve me ra ne sy di~ka: pedagoget shfaqnin ndaj tij nje mire,s-jeilje te ve<;ante. Shquhej per kete shefi i katedres, nje burre i shkurter, energjik, me f.loke pak te rene, te cHin e pagezova Xhohu, fjale e sajuar me rmkjet e para te emrave Xhode dhe Hulusi. Sepse Xhohu ishte nje perzierje e tipareve te kati"akterit te Xho­des me fizikun dhe manierat e Hulusiut. Ketej e tutje do ta cilesoj ate jo me Pmrin ,e vertete, por · thjesht Xhohu, pa dashur te minimizoj kapacitetet e tij intelektuale, sido qe mjaftonte prania e Ladit qe ai te harronte kush ishte e te kthehej ne nje nje­ri qe shkurt quhet servil. Babai i Ladit qe funksio­nB~r i larte. Me kete shpjegohet edhe fakti tjeter qe Ladin veshtire ta shihje vetem, ai gjithmone gjen­dej ne shoqeri djemsh ose vajzash. Une, kuptohet, kisha arsye te mjaftueshme qe te mos orvatesha per t'iu afruar, pa bere fjale se me kohe qeshe kthyer ne nje tip te mbyllur. Shmangia edhe mundesite e krijimit te shoqerive, duke synuar te mbetesha kurdohere ne kategorine e njerezve qe s'bien ne sy. Me kete mB~ske te perpunuar gjate viteve te shkolles se me~me, hyra ne epoken universitare me sigurine e :nje mjeshtri, aftesia e te cilit eshte vetepermba3t­ja. Te mbaje nje maske te tille ne ate moshe, kur deshira per t'u vene ne dukje ndoshta eshte deshi­ra me e fuqishme e njeriut, qe nje vuajtje e per­hershme. Megjithate pozicioni qe kisha zgjedhur me jepte perparesine e vezhgimit te te tjereve, e vroj­timit te sjelljes se tyre, dhe duhet te pohoj se jo rralie kjo me sillte kenaqeai. Asnjera prej ketyre ke­naqesive nuk, mund te krahasohet me ate qe me

42

Klani Kulturor i per21ek.com

ngjallte vrojtimi i sjelljeve te Xhohut. Ish~e.J. pa­perseritshem. U binda sidomos kur zura ~1(\es1 ~~ Ladin, por kesaj teme do t'i kthehem m.~ yos~t.e. Ketu dua te shenoj se ndryshe nga ata qe 1 rrmm Ladit para e mbrapa, dhe e m~ndo~~n l?.a d!.'"shim __ t~ lumtur - atij nuk i mungonte asgJe per te qene 1 lumtur - une krijova pershtypjen se a~ njeri, nje­lloj si une, por nc nje kuptim tjeter, hiqte e vinte maska paste cilave perpiqej te mbulonte me ngath­tesi ate qe arrijne ta bejne vetem aktoret: trish­timin e syve. Ne kete pike me dukej aktor i k~q, Dhe nuk qeshe gabuar. Sidoqofte, per arsyet e nJoh~_ra~ une nuk orvatesha t'i afrohesha. Nga, ana e tq, 1

mbingopur me shoqerira nga m~ te Ia:mish'?et, mashkullore e femerore, Ladi as qe duheJ ta vmte re pranine time midis tetedhje~~ s~u.den~.ev~. ~ s~u~ dent€ve te kursit te pare te atlJ v1t1. Ne kete ptke qeshe gabuar. ... .. ,. . ...

Rasti e solli te ulesha ne nJe tryeze me te n.Je pasdite nentori me shi ne ~a.l~_en ~ d:y_!e te Jokali~ t~ Pallatit te Kultures. Sot a]o eshte n]e salle e m]ere ku perve<; kameriereve me pamje vazhdi~_ish~ te lo~ dlmr dhe banakut te shkretuar, mund te g]esh te rinj qe pine duhan, me ndonje surru~~to ~.afeje perpara, e, ne rastin mete mire, me ndonJe .. got~ n~a ai konja.ku i neveritshem «Iliria':.· ~.or atehere a~.o ishte nje salle e zgjedhur, e rralle ne kry:~qyt~t ~er sherbimin dhe mblidhte, si te thuash, n]e llo.1 ehte te rinjsh, snobe, dhe jo pak bij funksio?aresh. Un~ s'kisha vajtur ndonjehere, sepse xhep1 ~uk .. m I

mbante c;mimet. Ate dite u futa kot, sa per te he~ dhur nje sy tek endesha poshte e perpj<ete neP_er ambientet e Pallatit ne pritje qe te pushonte shm. Ladi ndodhej ne nje tryeze nga mesi i salles dhe,

43

k~~· ai _ngrit~ doren, une nuk e kuptova. se sinjaH ~e dreJtoheJ mua. Ishte ne shoqerine e nje vajze nJa gjashtembedh~~te vjec;, qe, sic; mesova pas pak, qe e motr_~, ~~e ?Je ~j,etr~ qe, me veshtrimin e pare, nuk qeshe ne gJendJe t'1a c;moja moshen. Ladi me p~raq!ti keshtu: <-<Shoku im i kursit me emrin e c;u­ditshem Thesar Lumi. ltshte i heshtur, sikur vertet ruan ndonje thesar qe te mos ia rrembeje lumi.»

D~_ke~ qa!l'te, ~ishte pire. Me kete shpjegohej d~~ ~.f:rs~~ e pa~ntur ndaj meje. Ne ato c;aste nuk me. ben pershtypJe qe ai me dinte emrin, megjithese s'klshte qelluar te rrinim bashke, as te kembenim r:do~je· fjale. Ai kishte vene re gjithashtu se isha tip ] h~shtu_r' .. por e?h~ ket~ nuk e kapa. U ndjeva keq, ne poz1ten e nJermt qe futet ne nje mjedis te ~~njohur dh~ ~-abimisht, duke e marre per dike tje­t:r~ e rretho~_ne me ndere qe nuk i takojne. Ngur­tesia e shoqerueseve te tij me dha te kuptoja te ~~~deri~n, s'behej fjale per ndere. Gjashtembedhje­tev~e<;_arJa, domethene e motra, mezi me pershen­d~~l, dh~~ gj~te .~ohes __ qe gendr?va ne tryezen e tyre, me sakte, g]ate kohes qe Lad1, me kokefortesine e nje te. piri, kembenguli te rrija me ta, ajo s'mundi ta fsh1hte bezdine qe i ngjallte pra(tlia ime sikur une te· isha pergjegjes per gjendjen e te vell,ait. Po ndos~ta, me fodullekun e c;upkave te rangut te saj shoqeror, mendonte se isba i padenje te ulesha ne nje .. tryez~ m.~ . te: Nuk ia vlen te zgjatem, s'do te kete rol ne rrefJJmm tim. Tjetra po. Ketu dua te zgja­tem pak.

Ne veshtrimin e pare, sic; tha.she nuk ia c;mova dot ~oshen. Do te humbisja ~do ba~t me kedo qe do te thoshte se ishte dhjete vjet me e madhe se une. Do te humbisja ngaqe nuk do te ngurroja per

44

r 1

I J J f I ., i

Klani Kulturor i per21ek.com

t.a vene nJe bast te title ne kuptimin mohues. Por ajo ishte vertet dhjete vjet me e madhe se une, me nje femije, mbetur e ve prej me se nje viti, qysh kur i shoqi, ish-arkitekt, kishte humbur jeten ne nje aksident rrugor, ne hyrje te Tiranes, tek kthehej nga Durresi me motor, bashke me nje shokun e tij, arkitekt dhe ai, mbetur qe te dy top ne vend. Keto do t'i mesoja me vone, kur Sonja- keshtu e quanin­do ta perpinte qenien time deri ne kuptimin fizik te fjales dhe dyshja Sonja-Ladi do te mbetej nje yllesi tjeter dhimbjeje ne qiellin e zbrazur te jetes sime. Sonja me eshte ngulitur ne kujtese sic; e njoha ate dite, me fytyren e bardhe •e thengjijte e syve, me buzet e ndezura qe vazhdimisht rrinin pakez te hapura e linin te dukeshin dhembet e rregullt, me floket e zinj, ndare me vije anash, te dendur, te ren­de, va,rur ne supe qe, kur menjanonte koken, i mbulonin gjysmen e fytyres, me vetesigurine e f~m­res se ndergjegjshme per hiret e paperballueshme, qe i jepnin magjine e pushtetit ndaj te tjereve. A.jo k:ishte nje bukuri hutues·e. Mbase kjo ishte arsyeja qe s'qeshe ne gjendje t'ia percaktoja moshen dhe, me gjithe turinjte e gjashtembedhjetevjec;a.res, te rrija aty deri ne fund, i gatshem te gelltisja edhe ndonje fyerje, mjafton te shihja sa1 me gjate gruan perballe meje, me emrin Sonja.

Munda ta shihja perseri pas tre muajsh. Nuk ge­njej po te them se nderkaq e kisha harruar. Per nje arsye te thjeshte: ajo i perkiste nje planeti tjeter, ajo ishte e paa.rritshme. Pas nje nate te kaluar pa gjume nen terrorin e feminitetit te saj, u zgjova i derrmuar. E njihja kete derrrnim. E kisha provu .. ar gjate veres se fundit, ne pervojen time te pare me nje vajze. Gabele. Si shume djem te qytezes, edhe

45

un(~ mi:;simin e pare e mora nga nje gabele. E quanin Emwlinda. Shkurt e therrisnin Linda. Ishte shtate­mbldhjete vjec; dhe punonte ne mullinjte e fabrikes. si.; 1;imentos, me tri turne. Une sapo kisha mbushur ti; tctembedhjetat, pra qeshe nje vit me i madh. Ujaii:' veres, pas provimeve te matures, ishim pu­thur ne erresirat e rruges qe c;onte nga fabrika ne shtepine e saj, diku prane shtepise se Sherifit. Lin­da me beri te ditur qysh ne fillim se une s'dija te puthja,. Djemte e gaxhojve, u tall ajo, s'dine te pu­thin dhe ne pune dashurie s'krahasohen me djemte gabele. Kur, i fyer ne seder, e pyeta perse vinte me mua, ajo me dha nje pergjigje ne stilin e gabe­leve: vinte ngaqe i pelqente hunda ime. Pastaj mori persiper te me mesonte c;'eshte puthja. Disa dite me vone e pa te arsyeshme te me mesonte di~ka tjeter: c;'eshte da,shuria. Prinderve u thashe se do te flija te nje shok, ajo la turnin e trete. Naten e ka­luam jashte. Qielli ishte plot yje. Ne te gdhire ndi­hesha i vdekur. Linda me braktisi atje, nen gemu­she, · pasi me la dhe shenjen e fundit te kafshimit ne gjoks. Numerova gjashte kafshime. Aq, Sa here ajo deshi te benim dashuri pa vene gjume ne sy, deri ne mengjes. Kur iku, me peshperiti: ••E dija se je veri seksi.•• Me zuri gjumi ne c;ast.

Te njejten rraskapitje ndjeva pas nates se ka­luar pa gjume perdhunisht nen pushtetin e syve te Sonjes. Mendova se kafshimi imagjinar i syve te saj kishte qene me derrmues se gjashte kafshimet e Lin­des. Vazhdonte te binte shi ngailale, shtruar, me ke­mbengulje, sikur qe nga pasditja e djeshme te mos kishte reshtur fare. Rruget e qytezes qene mbytur, uturima e lumit vinte deri ne veshet e mi. Duke pare qielJin · e ujshem, thashe me vete se, po te ishte e

46

i

1 1 1 t

I ! }

Klani Kulturor i per21ek.com

shkruar per sot dita e qametit, ne Barken e Noes, midis gjallesave te paracaktuara per vazhdimesine e jetes, duhej te ndodhej patjeter Sonja. Nuk e di ne ishte i nje mendjeje Ladi, qe po me priste me c;ader ne dore ne shkallet prane deres se rende te fakulte­tit. Pranine e tij aty nuk e lidha me mberritjen ti­me, nuk shihja ndonje motiv per dic;ka te tille. Me­gjithate ai po me priste mua. Kete ma tha sapo me pa. ·Ma tha 1irshem, si te njiheshim prej kohesh. Ishte i zbehte. Me shallin rreth qafes m'u duk si nje femije qe ndjek pike per pike porosite e prinderve. Ladi ·me kerkoi te falur. Nuk e kuptova perse me kerkonte te falur. Midis nesh nuk kishte ndodhur asgje, per te cilen te me kerkonte te falur. Kur ia thashe kete, ai qeshi. Me te qeshuren e tij perjete­sisht tf,' trishtuar. Dhe me vuri doren ne sup. Pas­taj, duke m'i ngulur syte, me propozoi t'i braktis­nim l·eksionet ate dite, te shkonim gjekundi. Men­ci!ova se, po te shkonim te Barka e Noes, kishim per te gjetur Sonjen. Por ne s'shkuam te Barka e Noes. Shkuam tek i njejti lokal ku kishim qene nje nate me pare. Sonjen, sigurisht, nuk e gjetem.

Keshtu u njoha me Ladin. Me e sakte eshte te th~am se keshtu u njoh Ladi me mua. Iniciativen per kete e kishte ai, jo une. Te drejten e zgjedhjes e kishte ai, jo une. Une kisha, vetem nje te drejte: t'i pergjigjesha ose jo miqesise se tij. Iu pergjigja. Per te zhdukur keqkuptimet, e ndiej te nevojshme te sqaroj se miqesise qe tregoi ndaj meje iu pergji­gja pa paragjykime. Kurre dhe per asnje motiv nuk me shkoi mendja te perfitoja nga pozita shoqerore e familjes se tij. Madje per nje kohe te gjate ku.r rrija, me te me mundonte nje ndjenje prej fajtor1. Une nuk i paraqitesha Ladit ne driten time te ver-

47

tete. Une i mbaja nje te fshehte. Mbase, me t'u :zbuluar kjo fshehtesi, miqesia jone do te merrte fund. Per te zhdukur dhe f;d.o keqkuptim tjeter, nuk dua ta paraqes veten shenjtor. Te fshehten time risha i vendosur te mos ia zbuloja as L~dit. Jo ngaqe kisha frike mos humbisja miqesine e tij. Kjo mund te ndodhte. Ia kisha friken humbjes se identitetit te vetvetes. Shkaterrimi im do te qe i menj{~her­!hem. Dhe nuk isha kaq naiv sa te sakrifikoja kaq shume per nje c;eshtje thjesht etike. Se paku keshtu me dukej. Isha, i vendosur qe te fshehten t'ia tre­goja vetem varrit, po qe se nuk rna zbulonte liikush tjeter. Gabohesha. Kjo deshmon se une s'kam qene ne gjendje te njoh vetveten. Po, a mund ta njohe Jtjeriu vetveten? Rasti u paraqit shpejt kur me leh­iesine me te madhe te fshehten time, domethene minen biografi~e, ia berate ditur Ladit. Came vo­ne Sonjes.

! I

•

' J

Klani Kulturor i per21ek.com

6

Nga fundi i janarit te vitit qe pasoi ra bore. Studen t·et u c;:menden. Rruget dhe trotuaret midis Fa­kultetit te Shkcncave te Natyres dhe Maternitetit u kthyen ne sheshe beteje. Leksionet filluan me nje ore vonese, sepse nje pjese e madhe studentesh e kishin pasur te pamundur te kape:rcenin she:;,hin ·+<Skenderbej», ku qe bere baterdia. Ate dite Ladi me tha se kishte ditdindjen. Ne po ndiqnim masakren e vajzave nga lar-tesia e dritareve te salles se madhe te leksioneve ne katin e fundit te godines se fakul-

kur, pasi me tha se kishte ditelindjen, ai shtoi se ni.'~ mbremje me priste t'i shkoja ne shtepi. Mbeta i hatuar. Ishte e para here qe me ftonte ne shtepi.

Ladi m'u duk teper i zbehte. Me ate zhehtesi te fytyres se tij, ftesa per ditelindj,e, e shqiptuar ne menyrcn me te rendomte, tingellonte jashte ko­he. S'qeshe ne gjendje t'i thosha se pa.ku nje fjali:~ falet~derimi. .To ngaqc ftesa tingellonte j:::~shte kohe. As nga zbehtesia e pazakonte e fytyres se tij. Fat­.m:C:~sisht ate c;:ast, pil'lkama e ziles elektrike alarmoi ko::·ddoret kat me ka.t. Duket, dekanati kishte ma;;:

49 4 l:.J

rre vendi_m. Leksionet do te fillonin edhe nese mu­~gon~e. gJys~a e stude.?teve. Kembet na shtyne r...ga fundi ~ salles ku zume vend prane deres. Nga nie xham 1 thyer frynte ere dhe Ladi u mbeshtoll mire m.~ shall. U~e mbeshteta koken ne grusht:in e dores. Q~endrova k~htu gjate .. ~ji.the kohes qe zgjati ]eks:io­m, pa ~~rr: vesh ~sgJ~· Latdi, perkundrazi degjon,.. te ~e DJe perqendnm te tine, sikur ate dite te mba­h~J le~sioni me interesant. Kur dolem, i zbulova 1e verte~~n. _P~ sterholli:r_ne, pa. u perpjekur te gjej~ ndonJe a.hbt. Tek ecmm dreJt qendres ne meso 1e bulev~7d1t - trotuareve round te haje ndonje ]emsh bor~ te .h~hur nga tarraca1t e pallateve - i tregova Lad1t_ pJesen e fs~~hur te biograf:ise s:ime, ungjin e arra~~sur. !a thashe sh~urt, qarte, si t'i flisja pEr oi~:;-· k~ te .. ra~tlt, me po ate ton te rendomte me te ciJi~ a1 J:?e k1s~te ftuar ne shtepi. Pastad heshta. :E:CJhe U:d~ hesht1. ~e te ve~~ete, si~ thuhet, heshtja qe ra. rrud1s ne~h .. tshte .~ogJlke. Vazhduam te ecnim pa folur ~.en ~e qend_er_. Edhe ketc e kisha parash]k'uar tek b~Ja -~1~ur ~diqJa leksilonin me koken mbesb1e­tur r:.e pelle~ben e dores. Do te shkonim deri ne ~~mder ~- atJe do t~ ndaheshim. Secili ne rru:f!r~n e hJ.: Rrug~ to~a~ ishin .~a dyshim te ndryshme.' Lacii m~ n~h .. sy~~ e kalter. Ate Gast une zgjildha nje· e:ngm~ 9e ~e n:undonte prej kohesh, mbase qe di­ten. qe 1~.h1m ~Jo~ur: k~ i kisha pare syte e tij? Ishm syte ~ Vllmes. Ishm syte e saj mbetur tbt:1Je br~.nda me.~e. Meqe esh~e hera e pare qe vjen it:k u.~e ... po me thoshte Lad1, rojet s'te njohin. Do Cia] te te .. pr~~. tek :ura perballe hotel ··Dajtit» ne or~n shtate. ~e. Jesh 1. perpi~~; s'!llu~d te ]argo hem g:jate n~~ s~t~1a ... ~l .. tha kete, a1 me ~htrengo:i doren me D]e leVlZJ€ rutme dhe, pa e zgjatur me, U largt:Ja ..

50

Klani Kulturor i per21ek.com

lJ ni:· mbeta midis rruges, ne boren e shkelur e te rtxire, ai humbi ne kthesen pas Teatrit te KukuHa-

Tek ura perballe hotel -«Dajtit>• u ndodha dhjete rninuta perpara kohes se caktuar. Nuk e dija se e ~;moja kaq shumi; miqesine e Ladit. Si rralle ndo­njehere ne jeten time po fluturoja, dhe kujdesi ner­voz qe tregova per t'u veshur deshmonte se ne ge­zimin tim kishte dic;ka te dyshimte. ~shte e vertete. Ndi·eja dic;ka te me shtypte kraharorin kur mendo}a se, pa.s pak, do te me krijohej mundesia te kaperce­ja nje kufi, te cilin as round te enderroja se do ta kaperceja nje dite. Sipas perfytyrimit tim brenda atyre kufijve mbyllej nje tjeter bote, bota e Ladit. aq e ndryshme nga bota ku jetoja un.e. Vetja po me dukej nje lloj Martin Ideni ni:~ pritje piSr t'u futur ne njc mjcdis fanst;,1stik me ndryshimin se e dija qe a1tje, ne vend te Ruthit, do te gjeja nje gjasht€-­mbedhjetevjec;are nurseze. Sa per Sonjen, tre muaj te shkuar Lacli rna kishte paraqitur si vajzen e xba­xhait. Tek prisja ne cepin e ures, nuk me shkonte .neper mend se do ta shihja prape. Me kujtohej ve~ tem se ate pasdite me shi bas-hke me Ladin dhe te motren kisha njohur nje krijese mjegullorc. Kisha kaluar nje nate pa gjume, pastaj kujtimi i saj qe tretur sic; trctet e nuk kapet mjegulla.

Ladi erdhi ne shtate fi.ks. Ne bulevard.in e zbra­zur, mbi mbeturinat e bores, ka1onte ndonj(~ veture e rralli:'. Njelloj si ne mengjes, Ladi m'u duk teper i zbehte. Por ndoshta zbehtesine :ia theksonte ndri­<;imi i ftohte i neoneve. U perpoq te sillej me humor. Sante, me tha, ndiej ne vctvete nje fryme optimiste, shpresoj te jem nc lartesine e kerkesave te jubi­leut. Te ftuarit do t'i njohesh vete. Dua te te jap

51

,nje keshille: Flit sa me pak, degjo sa, me shume. Keslltu te siguroj se do te kenaqesh. Te ftuarit jane te gjithe optimiste dhe, si jubilar, une dua t'ua kaloj. Ty s'te keshilloj dhe aq optimizem. Marrezia qe me the shpare, nuk ta jep kete te drejte.

Kishim kaluar tabelen me sinjalin per ndalimin e qarkullimit dhe dy rojat e para me tytat e auto­matikeve qe u dilnin nen pelerina. Me tutje fillonte nje zone ku trotuaret, oborret, lulishtet, pishat, mi­mozat, bordurat me ligustra, gjithc;ka pervec; rru­geve ku nxin.te asfalti, qene mbuluar nga nje shtrese e trashe bore. E paprekur. Ne nje cep rrinte i ngrire nje burr(~ bore, nga ata qe paraqiten ne revistat per femije. Gjithc;ka sikur flinte ne nje gjume te qete, sikur qe kredhur ne prehje perralle. Si lame prapa nje varg shtepish me arkitekture katalogesh, morem kthesen e nje rruge, qe mbyllej me nje vile te ma­dhe dykateshe. Nc ate mjedis dritash me feksje bore, vila te jepte pershtypjen e dic;kaje ire21le. Ladi ba­nonte atje. Pra.ne trotuarit ndodhej nje «Benz" i zi, prane <<Benzit» nje civil. Ne kaluam deren e lcangje­lles rrethuese te oborrit, kur u hap dera e brend­shme. Ne fillim prej andcj dolen dy civile. Pas tyre u shfaq babai i Ladit. Shtatlarte, veshur me pallto te madhe e kape1e republike, ai zuri te zbriste me ngut shkallezat, duke folur me njerin nga civilet, qe kishte mbetur prapa. Na kishte pare. Megjithate u kthye t'i thoshte di~;ka te birit vetem kur na kaloi prane. Mua nuk m'i hodhi syte. Dy civiH~t nderkaq kishin kaluar deren e jashtme dhe prisnin prane «Benzit». Bashkebisedimi i menjanuar ate-bir zgjati nja dy minuta. Pata pershtypjen se midis tyre di~ka nuk shkonte. Folen me ze te ulet, te padegjueshem, por, kur u ndane, burri, me c;'dukej, ishte nervozuar.

Klani Kulturor i per21ek.com

1•: ngriti zerin dhe i tha te birit s~ at.a miqte duh~~ l 'i ftonte patjeter. Ky eshte u~dher, 1 -~ha, mos beJ marrezira. Pastaj u largua, dreJt .. veture~. . .

Vetja m'u duk nje cope lecke, mosperflllJa e ba­bait te Ladit ndaj meje kishte qene tota~e. Eduka~~ dernentare e kerkonte te me thoshte Se paku DJ€

«mirembrema». Po ndoshta, mendova, njerezit pa re­ndesi si une duhej ta. pranonin kete brenda rregu­llave te lojes. Nderimi me i madh qe se ~d~dhe~?a ne nje zone ku dhe ajri qe thithja k~shte t~eter. s:h1Je. Qendruam aty derisa «Benzi,, u ms .. -~tehere vur~ re hutimin e Ladit. Dhc tejzbehjen e tl]. Dhe tbashe me vete se kerkoja qiqra ne hell. Kur u fuU~m ne shtepi, Ladi me la ne nje paradh~_me. te. pajisur. me televizor. Ne ate kohe ne qyteze klshm telev1zor vetem dy njerez: Hulusiu dhe Xhoda. Kis~a P.a~e nja dy-tri here tc Hulusiu. Ladi m'u lut te: P~~SJa pak aty, i . duhej te bente nje ~elefon. S'd1 p~:rs: ne koken time kete telefonate e hdha me ata ffi]qte per te cilet i kishte folur i ati e qe_.I:ad~ s'd.~hej ~e bente marrezine te mos i ftonte. (:'te 1shm keta. nnq kaq te rendesishem, perdcrisa inte~eso~ej ~a c fs~e-: hur shqetesimin nje burre i fu~:ps~e~ SI bab:u ... ll Ladit? Ne ate mbremje merrte pJese ehta e trashe­gimtareve te njerezve me te fuqishei? partia~~ ~ shteterore. Secili prej tyre per mua . 1sh_te teper 1

rendesishem. Ata erdhen njeri pas t.Jetnt, nga dy e nga tre, dhe nuk mund te them ciWt. qen~ te ~tu~­rit e fundit. Fytyrat u shkelqenin, ~sh~n, SH,: me k~­shte paralajmeruar Ladi, fytyra opt~:m~~e. Por opt.~­mizmi i tyre nuk me ngjitej. Me. g]lthe .?.ash~m~re: sine e mikut tim, ndjeva se ky 1shte. nJe ~Jed~.s .: hua.j per mua. Ladi e mori _me ~.e~d c;-~luaJa .. Qe .!~ me tregonte se ate mbremJe une 1sha 1 ftuan me 1

53

zgjedhur, me futi krahun, me paraqiti te te gjithe. Kjo deshire e <;ilter me ngriti nervat. lVI'u duk vetja si nje majmun i kopshtit zoologjik, qe ua reklamo.j­ne vizitoreve. Kurse Ladi vazhdonte te me paraqis­te. Te ftuarit m'u solH~n me dashamiresi, nuk kisha arsye te mendoja keq per ta. lVIegjithate ndihesha i huaj. Se fundi mendova se, si qenie e rritur ne ha­P'eS'irat e pluhurosura te bregut te lumit, une s'do te 1sha .ne gjendje te shpetoja nga kompleksi i inferio­ritetit. Dhe kisha mesuar se ata qe vuajne nga kom­pleksi i inferioritetit kane di<;ka te papaster. Papa.s­tertia ime ne kete rast ishte zilia ndaj kesaj elite te rinjsh. Ky arsyetim me beri edhe me nervoz. Ate mbremje duhet te kern lene pershtypje te keqija. Po mbase kot mendoj keshtu. Interesimi i te pra­nishmeve ndaj meje qe zero. Kur Ladi i dha fund paraqitjes, askush s'e pa,ti me mendjen tek une. Mbeta i harruar, i braktisur ne njefare menyre dhe nga vete Ladi. Ne ate mori te ftuarish, ai s'mund ttl,~ me perkushtohej mua. S'kaloi shume dhe ne koken time u poq ideja e ikjes. Nuk ika. Papritur u shfaq Sonja. Dhe ngjyrat ndryshuan.

5·4

Klani Kulturor i per21ek.com

7

Kur vura re praninc e Sonjes, me n~od?i ~!<;ka .e ngjashme me at,e q~ _i .:'dodh .. nje. nj.en_l:l, 1 c~li ka qertdwar gjate ne errestre ne n]e mJed.~s t~ . .Pan]~~u~ db.e befas hapen dritat. Gjendesha .?e n]e salle te formuar nga dy dhoma, to ndara, ne m~s nga dye~ te U~vizshme. Ne te dy dhomat vareshm abazhur~ krist:ah. Pergjate mureve, mbeshtetur pas tyre, ne largresi te barabarta, qene vendosur tryez~. rrumb~­Uat~e ngarkuar me embelsira,, fruta dhe plJe: Hape­,:sirat midis tryezave mbusheshin me k~rnge d~e pup"~ U:~ uleta, shumica e te cilave, .. ne ~as.tm l~.ur p~r mua u. hapen dritat, ishin bosh. '!'e ftuant, ~.e ek~l­liber t,~ Uogaritwr djemsh e vaJzash, po ~er~emfi:: Nga bokset e magnetofonit, te vendo?_lfra_ ne .. pl~a ~e ndr:yshme qe muzika te kumbont: n~~llo] ne te g]l­the saUen, perhapeshin tingujt e ken?eS' «Lo~e ~tory»: At·~ vit kjo kenge, ashtu si ro~am d.h~ ftlm1~. patl sukse:> te bujshem. S'kishte stacwn r~dl?,Je ku te m~s e diegjoje disa here ne dite. Ka qene ~:.nga ~ ?.rezit tirtL Ato kohe Ladi me kishte tregu.~r n.~e rev1~te, ko­pertina e se ciles zihej nga aktoret qe luanm rolet

55

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~-Kiani Kulturori per21ek.co~

e protqgonisteve. Jam ne gjendje t'i kujtoj emrat e tyre: rolin e Oliverit e luante nje djale simpatik :i quajtur Rajen O'Nils, te Xhenit, Ali McGrou. Pra ne castin kur per mua u hapen dritat, nga bokset derdheshin tingujt orkestrale te kenges -.-.Love Story,.,.. Tani nuk mund te them se si ndodhi qe u gjenda ~-e Sonjen midis l:!ifteve qe kercenin, shumica te ~~rqafuar. Me kujtohet se une isha ne njerin skaj t~. salles, kurse Sonja, ne skajin tjeter. Me kujtohet ~Jlthashtu se, kur e pashe, thashe me vete se Sonja Ishte me e bukur se aktorja qe Iua.nte rolin e Xhenit. Kete ia thashe edhe Sonjes. I peshperita ne vesh se ajo ishte me e bukur se Xheni. Sonja qeshi, me tha se. nuke dinte kush ishte Xheni. Dhe shtoi se s'beja ~~re qe pija aq shume. Kjo me la te kuptoja se derl ne \;astin kur per mua, u hapen dritat, kisha pire. Me ~ire qe kam pire, mendova, ndryshe do te ki~ha 1kur. Edhe kete mendim ia thashe Sonjes, gjith­n::o~e duke i peshperitur prane veshit. Ajo qeshi per-, sen. Une mora zemer. Po te kisha ikur, shtova, s~_do te gjeja rast tjeter te te them se keto vajza t~ ushqyera mire duhet te ndihen fatkeqe ne pra-· n.~?e tende e mbase per kete arsye u varen kavalie­rev~. ne qafe, gati per t'u rrezuar mbi parket. Sonja, v~n doren perpara gojes per te mbytur nje shper-· th1m gazi.

Ose une isha teper komik, ose ajo qeshte kot. S'me interesonte as njera, as tjetra. Sonja qeshte pas ~d~ batute qe kepusja, dhe kjo qe per mua Jum­tuna me e papritur. Ne ato <;a.ste une nuk p dija se lumturia ime po ngrihej mbi rrenimin e nje tjetri. ~uk e dija se dikush, tek kercente midis turme:s se· t;Ifteve, syte i mbante mberthyer mbi ne, me nje xheJozi te terbuar. Nuk e dija se. qi::' kjo xhelf:q;i te 56

.. ~ . .. ke Sonja qendroi rne m_ua ·~er~: 1(·rbO>lCJ edh~ me ~'.. "the kavalieret. Pm mskll ne.; fund. Ajo l refuKZ~l tern g]l vetem bluzet. Kur se·

.. mua ercye . l 't vetem me ... .: . . t" l hte nen ritmin e D uzl , fundi, me nJe leVIZJ~ e .. e a ~dante une nuk e dl:ija. ajo rra:fshoi humn~ren qe ? t( t dhe 'braktisi fest en.

d .k h' u terbua ver >e •··• se ai 1 us l .. . lote te saj, Sonja u le--Ate <;ast, ne ngadhnJli?m ~ P a ergjegj{:'sine e r.-w­shua terc;sisht dhe une tdJe:' p sa) te nxehte mbi shkullit posedues, d~e h:ym~u:eve te saj qe fshiku fytyren time, dhe P~.us 1~ e.. Por nuk e dija shka-e dog].i cepin e buzeve te mw: .. 1 . Me vone

.. .. t · .. qe me su moL ku.n e vertete te .lum u~:s:.. e mbushte mend:jen se Sonja u perpoq d~sa _he.:e .~ ~j ne ate mbremje nuk midis meje dh~ Vl~tlmes se 8 ku toja perse ajo ke­kishte asnje .. h~h.~e .. ~.U~ae me ~hume kembengl~Ite, mbengulte ne kete P1 e. b"h . Mua me ka trond1tu~ aq me pa_~ e _ _?esu~s~~~iree ee~arre e saj per te me gjithmone nJe lloJ de D" h' .. qe·· do ta quaja kob-.. donte es lre ... bindur se me · duar se nje parandljen]:: ndjellese. Shpesh kam I_llen_dh'a ·one qe nje daHdL kobi e shtynbe r::e ~all~1. ~:. ~t' kobndjell~si duket Nje dalldi qe zg_Jat~ afer n.~e valte.-·n lidhJ'e me mua ].

·· T" g·1the ata qe P • · isha une .. e J .. eshe i binrlur se lum.un~ ndoqi kobL Kurse u~e q.t.. e n]· e gruaje, qe quheJ me kishte sulmuar ne traJ en Sonja.

. e n. e grua me fem·ini-· Nuk do ta kisha besuar_ q J .. d"sl· komphme-

. . .· S · t'u Jepte ren e - .. tet terronzues st ~ on]~. .. ht" keshtu Ajo Jshte

.. t't p r e verteto. es e . . . .. . r • nteve te ras 1 · o h ,. hte n]·efare Xhem. .. errte ves G lS . · interesuar t7, m .. .. aktesine e pohim1t 11?:: Kuptohet, per .te pare. :t e bukur. Me vjen mire Xheni, me tha, lShte m]a "

,q~ ti mend:>n se un .. . me krahasos' ~ Jam me e b k .. Fliste ,.':.;:• ~{"rez re vdeku~ ur, por s'dua te mbl. jastek:. A' lS. apo tallej? U n . deri te shpaf~n~mFte permbys. <;ar~~~~a me berryl prane me'e · lok.naja e sa· •

1

• .. mbulonte te· .. d .. he i zlb u'le den~ur, e rende" I sJhke zeze derdheJ·

K

. ·ova PJ .. · ova d .. . OJtova se do .. es.~ e fytyres e . oren nen Ishte U , h te. me pushont q shlhte nga une··

· z yta dh · e zemra · kaloi krahun m . e gJeta buzet e sa. ' . aq .. e. bukur. takti. i mishl't t~l z~erg. Trupi m'u J.lAkJto_levizi, me

kth

e saJ m" 1

e e nzua K · eva nga ve . , · . e e ektrizont .. : on­

pas belit. Une ~·· AJo me perlshiu emtme:resiSht. E e saj. Shpe't r" un:ba pa u shqetesua e t; dY. ,duart .shkurtra p~· ~~klmet u shnder r r:~a renKimet

.. · er t 1 shu . ruan ne kl'th ~ropezen ku beh t kar, a!o simuloi nje k ; rna te rm,: ~.v.zhdoi der1sa ahmr nga '':'Pi te qa;/~m ne n] .. e .renknn t" , . aJO e qhrol k f ·h' . . Zhyt]a

m

' 't· e zgJatur .. f as. Imm l" h . OaJ 1 koki::'n te sh .. ne orme klithm ' es 01 m~l. e mishit t" . trenguar pas vete A ~ dhe rna e " . . e saJ m" .. s. teher" pershkova te" t" .. e pershkoi te t" . e aro-na.,,... . eren Tr . . erm. Dhe ..

.o"'erruan ne .. • Upl lU te d une zbut. gisht" . P': floki!t e mi P nos, gishtat iu . pozici~~mJte ikl!n nga fl~ke:'~! shtrengimi u S'duh t tmb~~l me syte mbyll ne shpatulla. Ne

h . · e a beJe t" ur.

s ashsa. E k' a e krahasim ·· .. gjeta librin d~~te n;_e gjithe mend ::;~ r·~hpE;riti. u kesh lexuar n· e e~ova, vazhdoi . ~· eJ? Une e s'dija asnje· .~h~?llh~ht?, me pyet~J1~ ' . .''bcsoj ta mbatur ?ll• ~l,k 't perveo anglisht~s .Pergpgja se mbeshtoll 0 a e mesme A· qe me kishte ber menda~~· r?bdeshamber. isht~ l: .. ngrit dhe u til shihja ne n~..J~ponez, nga ata qe ~JC ~obdesham­mendova se k1e lilm televiziv. Tek d1~ klsh qelluar

JO umturi ishte absurd~ e nga d~oma, 58 ' e pamentuar.

1

J{i;t:l ide ma per!orconte gjitMk• me rrethonte aty, I apartamenti, dhotna e gjumit, ai shtrat i bute mar· oosar ku, jo shume kohi' me pare, aio kishte ljetur I me nje tjeter, me burrin e ngjshem. 0 zat, me snpe- ' toi padashur njii psheri'ttme, te vdesesh aq pa \cup-tim e te IOsh prapa nit\ Sonje. Nul< e ~ova dot or- I syclimin me tej, sepse Sonja u kthye. Kishte bi!re

K\ani Ku\turor i per2\ek.com

kale. 'Iek mbushte !ilxhanet, thasbe me vete se, 1 sidoqoftO, ne mizetabilitetin e kes•i jete, s'duhei te ' me vinte aq keq per burrin e vrare te Sonjes. Ndry· she ajo do t.e isbte pCr mua njC planet i paanitshern. I

se si ne ml!nyren me mizore lumturia, ime I robi tragjedine e nj('! tjetri, rnendova. Ate-

nYu duk sikut di<ka kuptova nga pakCnaqC'Sia I e Sonjes qe e kisha krahasuar me Xhenin e nje ro""nL Ajo qe supersticioze. J<[e seriozitetin me te 1

madh i thashC so midis saj dhe Xhenit round tC ki· 1

aq \idhje sa c>mund tC kishte midis meie dhe tC njC mil\onerL Sonja s'[oli dhe unC shtova: I

njdare mCnyrc round H' thuhet sc t.i qC bC~< I ne familjet e medha. . Sonja sajoi njC buzeqeshje. Kishte nC te edhe iro· I

edhe taUje. Rrobdeshambri japonez nuk arrinte V\a permbante gjlnjtC. Ne ,asti~< qe a.io sajoi buze- 1 qeshjen dhe pa e patur mendjen zuri te rru!lste kale- 1

u.ne mallkova veten. C'idlotesi. rn<.; shtyu ti:' flisja mi\ionere e !amilje te mL'<lho,? Nuke kuptoj perse I

njer'•zit mendojni' kOshhl, zuri tC thosh\e ajo. kur<e I mua me kishin mbetur sytC te gjinjtC. Tek surbte ka!eni', ajo e kapi veshtrimin tim. E hutuar u\i ko- I aen, pastaj e ngriti me nje pamje sikur s'po u be­gonte syre. u sk•qa. J'li,oshta kjo e !undit. me zhP"· 1

toi. Sonja 1a menjane filxhanin, !laku robdOshambrin 1

dhe er<\hi prane meje. 1sha ulur nif ane te krevatit. 59 1

Ma mori koken me te dy duart dhe rna futi midis gji­njye. Buzet e mia njomen mishin e bute te gjinjve. Kur: i ngacmova thimthat me majen e gjuhes, ajo fer­gelloi. Dhe me shtyu. Dhe veshi robdeshambrin. Dhe u ul atje ku qe. Me frymemarrje te prishur u shtriva :ne krevat dhe u mbulova me <;arc;af. Per te me q~?te­suar, Sonja me mbushi nje gote me konjak. E kthe­va me nje fryme. Je kalama, dhe nje c;ike teveqel, me pershperiti. <;'te shtyn te mendosh se une bej pjese ne familjet e medha? Mesoje se kam a]ergji per te gjithe ata qe mendojne keshtu. Pastaj, ~'i kujton ti a to qe i quan familje te me.dha? Kujton se te gjithe jane si Ladi'?

Une e veshtroja si guak. Gjeja me e veshtirl!: per mua ka qene percaktimi i tipit te Sonjes. Kurre nuk i rashe ne te thelbit te saj. Me dukej edhe e lehte, edhe e zgjuar, edh~ e dhembshur, edhe mizore. Dhe, doemos, ne sensin pozitiv te fjaH~s, nje ~ike putane. Perpara saj vetja me dukej nje <;apac;ul; nuk arrija te kuptoja se si kishte qene e mundur qe ajo te me. fuste ne shtrat vetem nje jaNe pas aventures ne ditelindjen e Ladit, prej nga dolem qe te dy te dehur. Sa per dijeni, vazhdoi ajo, dhe per ta mbyllur kete teme, une shkoj atje prej Ladit. Im ate e[;hte koke me vete. Te vellait, pra babait te Ladit, i shkon per vizite sa here i vjen edhe ky. Por kjo ndodh rralle, keshtu qe dhe im aU' vde rralle. E qarte?

Shume e qa.rte. Nuk ia hapa me kete bised€. As ajo nuk iu kthye. Kureshtja per te mesuar di~ka rreth asaj bote te familj,eve te medha do te sillte nje prishje te shpejte te marredhenieve te mia me So­njen. Per kete isha i sigurt, sic;: isha i sigurt se aj6 ishte supersticioze. Nje supersticioze f! pandreqsbme. Deri ne fa.talittet.

60

----- Klani Kulturor i per2lek.com

~ ··· 11 rru6 e-.. b :dh·a rne son]e ~ Nuk do te ngurroj': te, ~1 )e nje ma~hkulli s do

leve te Tiranes. Se ra . e e pamundur. ve e lok.~ ··l . e mire. Por kJO q . k ·hte arsye te perkedhe e~ .. ro he er roua. SonJa 1~. etme: i Edhe per S?.nJe~ ,~d unf kisha n)e arsye ~~ Heshtu­te shumta te ~u e~dit i fshihej ~d1.1e Sonp. die·a se ·bhihesha Ladlt. L .. per ketc mldts ne~h,ednh. hi) en

zi. pa folur kurre 'k t'i hja Lad1t · .e .. ra , .. a falte Sl ur . .. ozita lme me aj~ s:~o ;geel~e dyshim~t. Sido~o~~~yr~h~j Ladit. ~er ro~:: te v .. .. de SonJa nuk 1 . .. . .. Kur rnnlm d !.~,. me e ren _. .. mqesme. . t·

U."-:C.] U ., i detyrohesha per 1 d. . e nje hipokn ~ asgJe. ·:· ne k shpetoja dot ~ga n d}est~ dhe nje dit~ bashke, nu d ·m me mun on e .. . .. me te mashtrues. Kyk lz~hashe Sonjes .. marr~Zl~e ngjarjet

···· ·pak sa nu 1 c tc Tam q · h per . d . . te martohes :-w, m . .: tlwm se ndos -madhe: .. o~~ ashtu siG u rrokt~~ll:sen, thene po t'ia u rrokulhs~n , b .. e ate marrezl, dome d' h ngjar­ta. po ta k.lshal ert. e·:n 'pe··t· martese, ku ta. lSmb' ase do

· ·· ·· d k ara - h SonJa < kisha b<=::e e.. kullisur ndrys .:e·. · tuar me . et do te qene rro ne do te 1Sh2l mar .. rte ~t··· .kishte pranuar ~he .. u .,1 Mi.repo me kohe u e . .. . me te vogc .

pa ngurnhnn 61

u shnderrova ne nje fatalist po aq te pandreqsb{;m; sa ~,;'ishte dhe Sonja. Besoj se s'do te kishte force t'i shtynte ngjarjet ne nje rrjedhe tjeter. Sonja nul{ rlo .te pranonte te martohej me mua. Isha manari i saj. Dhe ajo me trajtone si manar. Asgje me teper.

Dalldia jone zgjati e paturbulluar disa 11r~:aj. s~:mja sikur donte te provonte me mua se deri ku mund te shkojne kufijte e mundesive njerezore ne dashuri. Sapo ndaheshim, koha mbetej ne vend, mje­disi humbiste kuptimin dhe prisnim te vinte dita dhe· ora e takimit te ardhshem. Me syte kater ngjitesba ne v,partamentin e saj, ne katin e trete te nje pa­llati te menjanuar nga qendra, ku deren e gjeja ha­pur. Cmenduria jone vazhdonte me ore. Jo rrc:,J}e Sonja e rregullonte ta r,:onte vogelushin e saj pE~i­vje~ar per te fjetur ne shtepine e prinderve. Atehcre e kaloja edhe naten me te. Qene net te nje lumturie derrmuese, pas te cilave, per te marre veten, m1€ duhej te flija, njezet e kater ore radhazi. Gjendja e asaj ekstaze te r;:mendur na lexohej ne sy. Sidomos Sonjes. Ajo sikur ngutej, sikur parandiente nje Ajo po me hante te gjalle. Erdhi nje kohe qe h-· mbenguli t'i shkoja qdo dite. Dhe zura t'i shkoja dite. Leksioneve ua vara, per provimet as qe me­ndoja. Ne nje nga ato dite ndodhi ajo qe i ruhesh5m prej kohesh. Ne menyren me te paparashikuar. Se paku jo ne ate forme sit:; kisha pasur frike vaz.hdi­misht, domethene te zenies ne flagrance, sit:; qe DE:

mode. Kush do te na ruante per te na zene ne flag-· ranee? Megjithate dikush na ruante.

Nes.e ne jeten time kam nje pishmanllek tmerrshem, ky eshte se nuk arrita t'i ja;p nje dru personit ne fjale. Trupi i tij nje pellembe mi2 i. shkurter se trupi im, nuk i krijonte ndonje perparesi

62

Klani Kulturor i per21ek.com .. , h tridhjete, si~ m~.U:

. . A vitet e moshes, ~Iet r ai ishte d)ale: tulnJ meJe. s d . n1e"zet te mlave .. Po . ..1 TTur ia · hte n ·aJ J .. • o e voge · n. 1111\t se lS ' . · nie perparesl J t" . .1: 10t e

· - · dhe k.)O qe J • • •• tha se a e lu " . 11\llllstn S . es incidentln, aJo, m\ .. h 1 shumezuan ln·g<lva on?. mr lne zero pre) ko_ es :. Ladit. Son]a \lishte sh':-~~!" viktima e diteU~d)es ,.~e . e ku kishte nw zero ~s 'i kishte punuaif ate m~re~? 'omar, th~ 1111' tregol, <;;."m per te <_;men~ur .~te. re ~erbindesh1 11 ,.·dhur v~te .. pur me kembengu J . nJ· e iit:We·

.. eshte qe .. · .. ngacmm · ~ 11.\o, m: . shiln studente. b.r m~ m'u nda den qysh ur 1·. .· shoq. Dhe nu ,. . a se do l•il~i va~rosa tLnnd;·t Une erdha t 1 tregot~; Ai e·shte

. ··lind•en e a " . .. ·o me a e. d1te J ... fl'. me kedo ve<; :l . te l}a , pranoJ.~ · .. ·me duhet te !:ete monst~~·l~~te pike te bisedes, f~tyr~~et te jete z·ba:-

Ne se Sonjat heshtl. D . pastaj Sorna zbardhur, sep . I • ·:, femi}e inat<;o~. •• seris1e

i fytyra e nse .. .. do te m.a per . .. dhur s . .. donte dhe kete . .. V mos u p<~Ie me tha ds~t .. rnekur do te ndah. eshlm_ pter gee .. lsl·ne e .atii d · ne 1 en , shp1r vo . ···t e~l .. _, Nuk ia fal vetcs . .. d besite e shp<rt!

me .kurrc. l t menyra qe zbulo~ne .. o st ne fytyr~::n c;astl. Ka p o . qe" lexoi SonJa ate ~~· t';· .n._,s ·· por a]O · ·· ·; c nua .._ u .... n.jerezt?rp, .~ishur nuk e di G'~a ~ernJ. <: .• 1. ;::-, shume7:t.lari '!lie t1me e • e rne VJe per kete. Perpara syv

zero.

n k" pak te rralluar, ~s-: lshte shtatmesatar, ~e . os;kelqente. S'kuptor~~

dl ·· u~kura e fytyr~s 1 kozmetik. E pas· e bar 1e. .. . ·trumnoz apo .. parta-ne ishte shkelqm': V1 e shkalles qe <;onte .. ne ~r for-tek dilja nga. -~o]~ ktheva koken ma}tas p murit mentin e So~Jes, '-~r te aty i mbeshtetur pas '

.. "'akoni Al po rnn ce ~ · 63

duk~- plre ci~are. Fytyre e panjohur. Dhe vazhdova rr~ge.?. Hab1tem si __ s'm~. ma_~ mend, me tha ai nja dhJete hap~. matane goJes se shkalles. E veshtrova me ~erva .. te .?ga~m~ara. Ndoshta ngaqi~ ndihesha i lodh_ur. ~er. te me bmdur se kujtesa im:~ Gaion'e, ai shtm_ se 1shu~ ~jo~ur_ te La.di, ne ditelindje, para ca m~aJsh, .. ma~J~ 1 k1~hn? ~-htrenguar doren njeri-tje­tnt. Ateher: l.~a.sh~ ?e te se nervat me ishin ngac­muar. nga Ier::g:z1m1 1 syve te tij. N ga ata sy pike­nt~ d_u;:ka e hge. Kurse dhjete minuta me vone dhe dhJet~ ~apa te tjere me tutje, nderrova mendim. Ata Ishm sy gjarpri. Lengu i tyre, helm. Helmin e n~iej~ te me qarkuUonte neper trup me gja,kun. Ai me k1shte foiur prert>, qarb? dhe sakte. Nuk u habita kur. S~_nja me tregoi se ishte djali i nje ministri te fuq1shem, hetues. Ai, pra, me kishte folur me tonin e nje ~etuesi, _:pa~~ kishte bere me pare kerkime prej he~ue~:· ~~eg.Jithese deshi te provo::1te dobesine e k.u.l~~s;s ~m1e, jam .. ne ~je~dje te riprodhoj fjale per fJ_~l~ \ me tha: <<Te hyJme drejt e ne teme dhe me degJ.<?. me k~jdes. ~e ca kohe qe frekuenton shtepine e. DJ~ ~:uaJ_e, pl'eJ ~ga sapo dole. Ndodhesh ni~ nje fushe te mmuar. Nese nuk heq dore qysh ta,ni ne ras~in me te pare, ne adrese te Ladit dhe te d~ka­natlt .. te fakultetit, do te nisen dy letra. Ladi do te n;~:re vesh se miku i tij i zgjedhur fie me te kushe­nren. Dekanatit kjo nuk i intereson. Dekanatit do t'i ~nteresonte di~~a tjeter, qc; mbase nuk eshte aq pa mteres edhe per shokun Ladi. Nese nuk bindesh per ~ka te them, edhe dekanati edhe Ladi dote njof­~ohen se ti ke nje daje te arratisur, fakt qe e ke fshehur dhe nuk figuron ne asnje nga dokumentet e tua. Kaq. Dhe hap syte .. ·" ·

U enda nje cope here si i terbuar. Me ter):onte

Klani Kulturor i per21ek.com

l111jtimi i syve te tij te lengshem. Me terbonte fakti , 1,-' :·ddsha guxuar t'i jepja nje grusht. Tek flist2, kjo ,,r,. m'u vertit ne koke vazhdimisht derisa ai heshti d/11' une mendova se do te mjaftonte nje grusht nen ll~>full qe a~ tij rrezoh.:::j sa gjate-gjere mbi trotuar. 1 : I'Ushtin mund t'ia _j-,~pja 1ehte ne vendin ku doja, ·;, ·pse, duke qene nj 2 pi:.'llembe me i shkurter, ai qe i "' · tyrunr te fliste me koken te ngritur paksa !art. 1'-J uk e godlta. Me te mbaruar <,:'kishte per te thene, ui u largua. Mbase kishte nuhatur ~'bluaja. Mbase qi' presioni mbi mua te behej me i forte. E verteta i·shte se nuk guxova ta godisja. Dhe u enda si i 1 i'•rbuar. Pastaj ti~rbimi ia la vendin nje merzie te pi;rzier me ankth, per te mos then<> frike.

Sonji:s i vaji:a fshehurazi qe ate na,W. Tek aj0 !:hkoja gjithmone fshchurazi, por nga ajo nau_; kjo fjnle mori pi:.;r mua kuptim konkret: u ruhesha ca syve te bardhe, te lengezuar. Ne vend te 3yn te bardhe mbase prej diku me vezhgonin sy te ngjyrave te ndryshme. Perfundimi do te qe i njejte. Po te me shqua.nin, ngacmimi do te shkonte ne retinen e syve te bardhe dhe letrat do te merrn.in rrugen per ne destinacion. Sidoqofte, me syte kater per t'iu ruajtur syve te bardh~, vajta te Sonja qe ate nate. Ia shpjegova te gjitha, edhe ••minen>+ time biogra­fike. Ashtu si Ladit, edhe Sonjes -..mina .. nuk i beri pershtypje. Ajo tha se njeriu sybardhe qe teper i rrezikshem. Ne keto kushte, kur perjashtuar fakto­reve mc:Jrale, une rrezikoja te ~irdhmen, duhet te tre­goheshim te kujdesshem. Sonja. qe e mendimit se zbulimi i •• mines,.. biografike do te sillte automati­kisht perjashtimin tim nga fakulteti. Ajo nuk e deshironte di~ka te tille. Por Sonja me deshironte . mua. Dhe une deshiroja Sonjen. Ne s'mund te be-

65 5- 13

h1·shim ere. Vetem po te behe3him ere, mund t'a1

shpi:;tonim syve te bardhe. Ose po te mos takohe­shim me. Sonja e kishte te pamundur te mos ta- , kohej me mua. Une e kisha te pamundur te mos ta- : kohesha me Sonjen. Nje dite pa u pare na dukej nje shekull. Nje shekull i humbur kot ne zbrazetine e !1 nje jete ku, ne ankthin qe na perfshiu, s'na intereso-. nte me asgje. Marredhenia jone mori formen e nje· dalkJie te ankthshme. Ne keto kushte, teorikisht dhe praktikisht, si<; thuhet, ishte e pamundur te ruhe­shjm.

Oguri i zi i diteve qe me rrinin pusi m'u shfaq ne :formen e nje burraci, qe e kam quajtur Xhohu. ShefJ i katedres sime, hibrid sui generis i dale nga shariimi i ka,rakterit te Xhodes me trupin dhe sjell­jet e Hulusiut. Kur shihja ate njeri, me vinte nder­mend thenia, sipas se ciles pjella e bashkimit te gjarprit me iriqin eshte nje tel me gjemba. Nuk ishte ~ekret per kurrkend se Xhohu ishte teli me gjemba i katedres sone. Por une u habi.ta shume kur nje mbremje, ne nje qoshe te kafenese «Flora·•, pa­she tek flisnin koke me koke Xhohun me te shu­mezuarin me zero, djalin e ministrit, heh1esin A. P. IshtR ~ifti me i cuditshi';m, me pak i mundshmi ne kuptimin profesional te fjales: njeri shef katedre, tjetri nje lloj polici. S'vura gjume ne sy gjithe na­ten. Arsye te shumta me benin te mendoja se objek­ti 1 bisede~ s€ tyre isha une. Nuk qeshe gabuar.

Te nesermen, pas leksionit te pare, sekretarja e fakultetit me zuri ne korridor dhe me tha te pa­raqJtesha ne kateder. Zemra me kerceu perpjete. U

66

Klani Kulturor i per21ek.com vonova korridoreve derisa u binda se se paku, ne pamj€, duk.esha i qete. Xhohu_i~hte .. ve~~:U· P~ rrin: w nE· njerin nga kolltuket, m1d1s te c1leve gJendel nje try~ze e ulet, veshur me ri~eso ar~~· Mbi .. try~: zL~ ~.yte me kapen nje tavell, ne cep te ~~vl~~s nJe cigare te ndezur. Xhohu rna beri -~e .~.h~Je te afro­hesha. Si mbylla deren, u ula ne nJerm _nga koll: tuket, perballe tij. Qe matane trye~-~s den ~ek ~_n: mbecTiti thartira e alkoolizuar e n]e groms1re :J.e 1 shpeioi padashur. Me erdhi te villja. Po ~~osh~a m~ crdhi 'e villja me teper nga krekosja e tlJ. ~-Jo n:~ dha t,~ kuptoja se puna ime i~hte k~q. MegJI.~~ate, fatkeqesisht per Xhohun, ai nuk e dmte se nJe na­te me pare rasti rna solli ta shihja koke me koke me njeriuD syba:rdhe. Me kot perpiqej te me .. imp.r:­sionontc me pamjt>n hijerende. Ate c;ast, ne pnt]e te bomhes qe do te hidhte, une po mendoja se, e shumt,c1, ai i ngjante nje shimpazeje kukull, nga ato qe i kurdisin femijet me ~;eles. Ate e kishtt> kurdisur nje polk, ky qe ndryshimi. Por Xhohu nuk e dinte dhe, padashur, me krijonte mundesine te shijoja kenaqesine estetike duke pare shkallen siperore te majmunllekut servil te nje kuad'l'i. Me ne fund, si thith1 cigaren dhe shfryu nje shtellunge te dendur, ashtu si i shumezuari me zero para ca kohesh, €dhe ai hyr:i drejt e ne teme: «Me vjen keq, djalosh, te te kujtoj sene shoqerine tone gjesti me i ri:~nde e me i demt(•shem eshte mungesa e sinqeritetit. - Ketu heshtj pak, me hodhi nje veshtrim depertues per te paric,· cfektin e fjaleve, pastaj vazhdoi me te njej-" tin ton: - Personalisht, per ty si student, kam per­shtypje jo te keqija. Per me teper je mik i shokut Vladimir dbe, se kush eshte shoku Vladimir, e di­me · t€ dy. Kjo eshte nje arsye me teper qe me

67

s~-~:r;~~gox:-. t'i kryej deri ne fund detyrat e pergje­?Jes~se qe me es~_te besuar. Shkurt, me dashje ose JO, t~ ke kryer nJe akt te rende mashtrimi. Nje ba­nor 1 qytezes suaj ka derguar ne dekanat nje.leter ku z~mlon se ke nje daje te arratisur. Letra esht~ anomme, mban vetem adresen e qytezes. E verifi­~u~~ d~e fatkeqesisht na doli se sinjalizimi eshte 1 ve~te,te. - _Ai heshti perseri, thithi cigaren dhe, ~eqe s po s~hte_ ndonje efekt te vecante ne fytyren time, ~- ashperso~. tonin me tej: - Heperhe, letren e ~~m ne .. ka~saforte. Por une s'e mbaj dot. Me duhet t _1a dorez~J sekretarit te partise. Prej andej, i per­CI~et ko~u~etit. Pasojen, besoj, e kupton. Megjith­ate po -~e Ja~. kohe deri neser, mbase gjen ndanje rrethan~ ~~htesuese. Ndryshe punen e ke pisk. Men­dohu m1re .....

P~isja cdo gje, .. por jo nje shanta.zh kaq te le­x~e~hex_n. ~uk _e perfytyroja qe dobesia e djalit te numstr~~- te arrmte deri ne kete pike. Ai me jepte e~he nJe s_?an~.' mjaf~:m te hiqja dare nga S0 nja. A1 m~nd te me shkaterronte. Por ai s'don.te te me shka~erronte: Sepse kishte frike Duke me shkaterru­a~:. a1 ~umb1ste c;do shprese per te mberritur Se­nJen .. K1sh~~ edhe nje frike tjeter. Historia e letres anom~e de.~hmon~ se, sidoqofte, parapelqente · · te n::os ?1lte ne. skene. I vetmi person nga i cili duhej ~e k1_~h~e fnke qe Ladi. Sepse Ladi ishte kusheri 1 pare 1 Son~~s ... sepse Ladi ishte shoku im. 'Edhe Xhohu, me g]Ithe krekosjen, ne fund te fundit nuk e .. f~~e~u ~ot se mashtrimi im e kishte futur nenje s~kell?l .. te ~dhe. Ai vete mashtroi sa deshi me hi.storme .. ~ . tnll~~r te letres anonime, megjithate fr1ka e hJ 1shte nJelloj e lexueshme. Kaloresi i dn:~j-

.68

Klani Kulturor i per21ek.com

tt·siSe e shihte veten midis dy zjarresh dhe s'i pel-. qente te digjej as nga njeri, as nga tjetri.

Nuke dija se mendja ime ishte e afte te punon­lt· me ftohtesine e nje mekanizrni. Nuk e dija &e isha ne gjendje te llogarisja. Sonjen e mbajta jashte valles. Kete lernsh mund ta zgjidhte vetem Ladi. N i! qofte se do te pranonte te futej ne valle. Mo­menti im i sinqeritetit, kur i zbulova -+<minen,.. bio­grafike, rna lehtesonte punen. Mbetej te merrja ne '<>Y nje rrezik me te rnadh. T'i zbuloja marredheniet e mia me Sonjen. Pastaj t'i lutesha te me ndihmon­te. Ndryshe isha i hurnbur.

V e,primi im qe i paturpshem. Megjithate, sipas logjikes se nje mjedisi absurd, s'me mbetej rruge tjeter. Isha nje kokerr rere. Nje hie; qe mund ta shtype me kembe kushdo. Ladi s'do te me linte ne balte, e ndieja. Dhe ai s'me la ne balte. Veshtire te tr em c'mendoi per mua. Fytyra e tij, zakonisht e zbehte, u zbeh edhe me shume. Kur une i zbraza thesin tim te felliqesirave, ai me degjoi ne heshtje. Keto shenja, tejzbehja dhe heshtja, deshmonin pa­kenaqesine e tij. Ndaj kujt? Ndaj meje? Sonjes? Ndaj Xhohut apo djalit te ministrit? Ndaj te gji­theve. I dukeshim te vegj€1, ngaterrestare, grinda­vece. Ne'nje cast shkujdesjeje, qe i ndodhte kur pin­te rralle, ai me pati thene se e neveriste bota mes­kine. Ne keto <;aste e kapte nje prirje autodestruk­tive dhe nuk ishte e veshtire te vije re se ishte nje shpirt i tronditur qe vetem ne pam.je dukej i qete. Kishte nje pasion te vetem: librat. Nuk kam njo­hur uje gllaberues librash si ai. Te tjerat ishin ka­liratare, te perkohshme, te paqendrueshme. Ndosh­ta edhe une beja pjese ne sendet kalimtare te j etes

se tij. Sepse edhe ai keshtu e quante veten, ka-limtar .anonim.

Do te mbetet enigme per mua menyra se si e zgjidhi Ladi krizen time. Pas nja dy ditesh ai me tha 1e ketej e tutje s'do te me ngacmonte njerL Jeta ime, e tronditur deri ne rrenje a::J lehte, po aq lehte u fut prape ne rrjedhen normale. Ne kete roes k:ishte dic;ka aluc;inante. Per te me shpetuar, pa dY1lhim, Ladi kishte perdorur autoritetin e pushtetlt te te atit. Edhe ndaj Xhohut, edhe ndaj njeriut sybardhe. E pi:kfytyroj S·e si eshte pe:rdredhur Xhohu. Ladi, per shembull, duhet t'i kete thene: -«Profesor, ju e dini mire se nuk eshte shkruax ndonje leti!~r ano­nime.» Dhe Xhohu: «Nje keqkuptim, vertet. Shoku Vladimir, ju siguroj se askush nuk ka shkruar leter anonime.» Po me djalin sybardhe te ministrit, si te kete vajtur puna? Ndaj tij ndoshta ka luajtur kar­ten e Sonjes. I ka thene per shembull se, po t'i binte edhe nje here nii qafe Sonjes, do ta bente t<':! mos i shkelnin kembet dhe. Ndoshta round te kete lu­ajtur edhe ndonje karte tjeter. Ata i perki.snin se njejtes bote dhe ia dinin njeri-tjetrit themhre"1 e Akilit. Por une ·s'mund te isha i qete. ··Mina» bio­grafike, e fshehur per vite me radhe, qe zbuluar. Kur e dinin nje polic dhe Xhohu, do te tho,shte se nga ~asti ne c;ast mund ta merrte vesh e gjithe bota. Ajo s'kishte plasur vetem per nje rastesi fatlume timen. Nuk isha i qete edhe per nje arsye tjeter: tashme marredheniet e mia me Sonjen nuk ishin se­kret per Ladin. Ai e dinte se shkoja me te lrusheri­ren. Per kete s'kisha asnje lloj alibie. Dhe me nje naivitet femijeror vendosa t'i jepja fund. Vendosa prate mos shkoja mete Sonja.

Klani Kulturor i per21ek.com lshim ne prag provum:::;n. ~ ..... ·b·::--,--·-dhJ'ete dite . . .. l k . net One po eJa ..

mos i nd1qte me e8

51~ Dhjete shekuj. Bota k1sh Cit'. s'dukesha nga onJk~· h humbur "do ngjyre. Isha

· ·· Bota 1s "' · .. 1 .. mh'·rrua.r X:~Jyr:· . . Do te merrja arratm:, .. :e ' pafuqiShem te rezl~toJad. . .. shpelle ta <;oja. ]den

. .. b lle"ha ne n on]e ' . S' . . vr•Ja te m Y ·" . · .. dukej erenut. · arn-•. ,~-mit. Edhe k~shtu v:-tJ~ ~~nja me doli ne rues t~ II puna te merrJa ~rra me. d.y minuta. Duke ... m. '!

. Q" drol me mua ·· I ~,J[evardlt... et;: dheroi t'i shkoja pas. Kesh~u me ngulur syte, .. me .ur.. ' as meje qysh tam, dhe tlla, fjale per ~.Jale,_.e}.a pshkall~t 'dhe mjer0 ti P~ I!Rp syte kur te .. nSJlte~\theu kr~het. Une mbt~ta I ~''erdhe. Si tha keto, me d nga nje hare qe .m'u hutuar, -~ati ~er t'uk ~m ... ~n~j~ qe largohej si kaH~­dcrdh ne shprrt. Te e .~ .. shkoi ideja te vrapo):a, tarja me ~ ngeshme: ~\~:r-ne krahe e te rro':uH~­t'i dilja per~~ra, ~a ne_~ r:la merreshin mendti';. K]o !J(>sha me te der~sa ~L .. .iithe rruges qe e ndoqa, Ide nuk m'u shqit g]a~e. gt:. d·. sh1·mte te kuptw:~h-.. · ·· ·c 1arges1 e · Y ., d ne largest, ne UJ ·· k 1 d qe na njihte . sa o me, te lexueshme nga ~1: ~~ntc le te me ,shihte pak, sepse ato ~~~te aqtamentin .~ saj u futem po­kush te donte .. Ne apar .. . b lla deren qe u btlo-

···k h" sh Kur une m y , .. t" thuaj nJe o esl . . a·o e zbehur. De';;ht "e kua me brav~n automatl~e~'e ~as~e. Goja e saj huro.­me thoshte d1<;ka, P0~ un~.. ~t arriti te shkepute],

. ... t'mP Per n)e <;ao .J. bi ne go]en .~ . -··: ·t' ·e· i <;mendur», pasta] nul-e~~ tha me psherehm~ ' 1 J . .. sulmoi ndjeva n]e te me perpinte, gJuha e .saJ :e situr b1~zen, i rashe thithje tota.le dhe, .. duke 1 ~~k :,_uze nuk kishte gje ne te ph·humbshem s~. neln .. zhveshi n{1a kolca

· · m'u versu e me "' ~ · .. tjeter. Pasta] aJO .. k h" Floket i vareshin posnte te kembet. ~.:nora ne 1 rta e. I trullosur gjeta rru~en · ... d g·e·t e n]e shelgu o ues. s1 e -

71

per ne dhome 0 0 '

e hapur E v nd e gJUm1t, ku fatmiresisht dera ishte · en osa ngadal'' b' k

si\ si t~! mbaja neper du em_} revat~. me delikate-zhyta koken midis gjinjve ~d~~o~~-nd .. ted~h1es~em, i ~ t~. duart e saj, tru in e . . e qe n 1e~a nen ~e- . p(•r te shuar klith~at q ~uk_ 1 K1e~te _preh.1e, densa, magjishem ne r .... ' aJo .81mulo1 ate kafshimin e renkuar ne n · f '?.P~z~n ku lldhet supi me qafen duke kenaqesise s} nJ!;;IzhJehnga poshte-lart ne kerkim te

hb ~ o s me. Kur erdhi k t · e z Ilokoi ·kafshimin kl'th' Y c;as ' aJo here tjeter, kur t .' . 1 1•. por. ndryshe nga c;do k .. t.. rupt I epeJ e 1 mbete' . t ..

e e pozicion, ajo s'me 1" h . M" .. J mer ne ar, me mbuloi met" t es 01

· e ~b~Jti shtrengu-t~ re; ne nje pozici~;~j~~: d~e a~~~ .m~~ nje zhytje renktmet i mbyste ne . t··k' d1 J 1 p~lqe~te, kur hu~~.ere ekstaze. Vazi:Ju:m k: bhotta dkn~heJ ne nje kap1tem. · es u ertsa u rras-

Ti meriton te te hedh . . Une rrija ermb .... ng.~ ~rit~rJa, tha ajo. dares. Ajo ~e fe~~~::;: ~J~:.m g.11 te saJ ne gropen e terruar neper floke T' 0 ~n me .. gi~_hterinjte e nga­vati· t·· t" .. . I menton te te hedh nga kre-

' e e ze me fshes" t" t" fl P ·· . e e e e ak neper shkall" dh o guxove te VISh pra .. t" .. .. e e, ve. Une vazhd;ia t'i pe,b ~ te r.e~pla~. de.:en turinj­dores. Here-her~ · a m aJ~ g,1n;m ne pelH~mben e nisht, ky ngacmimia P~;f~~~J.a thi.~!hin leh~c~ .. Zako­nte nervat, por i;ht IS I~ bere dashun, I ngri-Vetem pe··r .. · t ~- aq. e ftkur sa nuk reagonte sens e ndeshkrm ·.. · · tjetri, qe une i merito ·a p-e n.~en .. me i rrepte se ngritur ne berryl me t1· as_t~. ~e shtyu. Duke u gjitha. Une ngriv~. A -0 ~· se 1 18 t.~ ~a.:re vesh te duart ne fyt. Do te t~ mb u ~odh pe:stper, . me vuri Para se te shkoje te Ladi ~s h a;~:. m~ tha, 1 pabese. kacak. Na nxor~ boJ'en ' If teJUe .:'1Je tek une, fri-

' egots · ne mund ta kisha 72

Klani Kulturor i per21ek.com ndr€qur me lehte se Ladi kete pune, kalama. Dhe, gjithnje ne ate pozicion, kaluar mbi mua, me duart ne fyt, vazhdoi me epitete te tjera, te cilat i degjova ne heshtje, pa kundershtimin mete vogel, sepse, ne fund te fundit, ajo kishte te drejte. Po nq befas sa me kishte kercyer siper ajo u hoq menjane, zhyti koken 1;1e jastek dhe e perfshiu nje denese. Une u shastisa:. S'dija c:;'te beja. Shihja supet e saj qe dri­dheshin, pellgun e zi te flokeve prane meje, i paafte te kuptoja ~'ishte ai ngasherim, ai shperthim dhimb­jeje. Sonja ishte nje krijese voluptive, por ne zja­rrin e saj nuk kishte histeri. Denesa e saj nuk ishte shperthim histerik. Me nje ndjenje te rende prej fajtori, pa guxuar ta prekja me dore, i kerkova · te falur. Per se dyti, per se treti, per se pesti. Ajo heshti. U ngrit, vajti ne banje prej nga u kthye mbeshtjelle me robdeshambrin japonez. Ky, sigu­risht, nuk ia permbante gjinjte. Ajo e dinte se gjinj­te qe i shperthenin nga robdeshambri, me c:;ekuili­bronim. Agresiviteti i tyre me marroste, sic:; marroste nje dem ngjyra e kuqe. Ajo e dinte kete dobesi ti­men, por s'ki::-ha arsye te mendoja per ndonje ko­keteri. Gasti nuk ishte i tille, sido qe syte 2 mi, per force zakoni, ishin mberthyer mbi gjinjte. Pastaj ajo u qetPsua, mbushi konjak per te dy, me tha se ishte nje <;ike e manget nga trute dhe, qe kishte qare, s'kishte lidhje me mua. Kur une e pyeta me ke kishte ·lidhje, ajo m'u pergjigj se nje nate me pare, i ati. i bere <;akerqejf, kishte vajtur per vizite tek i venai, domethene babai i Ladit, per fat te keq e kishte gjetur ne shtepi dhe qene grindur. Sonja qeshi, nje pike loti e mbetur mbi mollezen e faqes i shkelqeu. Shtoi se i ati, sa here shkonte te xhaxhai, grindei keq mete. E merr dot m~ mend c;'fjale i tho­lte?, m'i nguli syte. E quan b~j, i thote se ~tje jane

73

abled.hur n:je tufe cifligaresh. Si me i vogel qe esh.te .x~a~ha!. e ,.du:on, por kesaj radhe e kishte perzene; llll~~ .q~ s 1 ~1s~te vene .hekurat. Kur u kthye ne shtep1, 1m ate, 1 dehur s1~ qe, vazhdonte te shante. Ke nuk shau dhe ne gjithe naten s'vume gjume ne sy.

Sonja ktheu konjakun qe i kishte mbetur ne gote. Kishte deshire te pinte. Ne vend te rohde.sham­brlt tashme kishte veshur nje fustan te holle dhe mjerisht per mua qe bere dhjetefish me tunduese. Th€m mjerisht sepse ne ate gjendje te turbuHuar c;~o .. ng~cmim d? ta nevrikoste. Si per ta vertetuar kete, aJo u ngnt. Me tha te shkonim ne kuzhine. Atje kembenguli te pinim prape. Nuk ia prisha. Tek­efundit ishim ne shtepi, asgje e keqe s'mund te ndo­?ht~: F.a:niljet e me.dha jane familjet me te poshtra, ~a ~.epu~.~ ~;fas. Une u hera esell. Familjet e medha ]Bene me te ndyrat, vazhdoi ajo, pa u here merak ~·pers.htypj·e linin fjalet tek une. Atje ka v:~t:'n' nii' njeri te mire, ky eshte Ladi. Te tjeret jane perhind~­sha. ~eshkujt j.an~ krok_odili~, femrat neperka. S'po flas per zhabat qe mez1 e fshehin shemtin§ fi:r.ike pas kozmetikav~. Im ate ka te drejte ... JVJ::::: edhe pak konjak. . Iu. binda. Ia mbusha goten plot, megjith':i3e po 1 dalloJa shenjat ,e para te dehjes. Sonja ishte teper e ndjeshme. Per t'i treguar se s'doja te mbetesha prap~'. ktheva dy. gota radhazi. Atehere pashe se pasdltJa po thyheJ. Edhe Ladi, me peshperiti So­nja me ze te ulet, nuk shkon me te atin; Po ta them vetem ty. Ata shkojne si macja me miun. S'do t'ia thuash njeriu, da:kord? :fr;zhte nje e fsheht~> vetem p~r ne .te ~Y· Sonja ~e kaloi doren ne qafe. Une u perkula, kerkova buzet e saj. S'di pse e ktaha>ova

Klani Kulturor i per21ek.com l•lkellimin e Ladit me pikellimin e Hamletit. Tek ndi~a prushin e buzeve te saj, m'u kujtua nata me horc e ditelindjes, fragmenti i bisedes ate-bir te Hhk.allezat e viles, kembengulja e atit te fuqishem r>Pr te ftuar patjeter ca miq ende te paftuar, me sa dukej edhe me te fuqishem. Si pime edhe nga nje J{ote, mua m'u duk i natyrshem propozimi i Sonjes per nje shetitje. Do te na shohin, tha, par aq me l>cn. I vetmi te cilit i ruhesha ishte Ladi. Ladit ia pnske 'treguar ti. Ke frike te dalim ba:shke? Iu per­~~jigja se nuk kisha frike. Isha gati te hija ne gjunje t• t'i puthja kembet. Si nje pazh i c;mendur nga da­shuria per te zonjen. Qe nga ai <:;ast me vetedije s'doja te kuptoja se ketej e tutje marredhenia jone nuk ishte me nje dalldi. Ajo ishte sfide. Stidantp qe Sonja. Ne kete pikepamje une isba inferior. Shpir-ti sfidues tek une ishte shuar. Qe nga ajo nate e larget e femijerise kur mesova ekzistencen e nje ungji dhe bota u nda per mua ne te ba['dhi~ e te zinj, ne hastarde e te fisem. Ndoshta qe nga ajo kohe lnfta ime per ekzistence e perjashtoi shpirtin :~fldues. Kurse Sonja me deshmoi se perve<; feminitetit agre-Biv, kishte edhe di<;ka tjeter &gresive: krenadne. Tani e kuptoj <;'kerkonte te sfidonte Sonja. Atehere nuk kuptGja asgje. Atehere une nuk e kuptoja se ajo sfidonte nje mjedis qe ne <;:do hap i kur:ulervi-hej me nje armiqesi te fshehur: eli tat. Pi"r kete ajo s'me foli asnjehere. Tani une e kuptoj, e kam te qarte perse Sonja filloi te bredhe e te ekspozohej me mua. Por ndoshta edhe sepse, me nje para:ndjenje deri ne kufijte e se pabesuesh:nes, ajo shihte fundin e shpejte.

9

Ate mbremje te pare qe dolem, bashke .nuk .na pa ndonje i njohur. Nuk na pa as ndonje banor i shkalles kur u ngjitem ne apartamentin e saj. Te nesermen lindi rrje problem: veshja ime. Qe fund maji. Netet ftoheshin dhe kostumi mbahej norma­lisht. Rrobat e mia ishin modeste dhe ajo qe nuk ra ne sy ne euforine e avujve te konjakut mbremjen e pare, u pa te nesermen. Me ate veshje para shkelqi­mit te Sonjes une duk!esha varfanjak. Kete pabarazi s'mund ta pranoja. S'mund ta pranonte as Sonja. Me ka shpetuar te them se Sonja ishte arkitekte, kishte te njejtin profesion me te ndjerin, te shoq.in. Edhe dic;ka tjeter. Fotografite e tij ndodheshin ne te gji­tha mjediset. Edhe mbi komodinen prane shtratit martesor, ku ne benim dashuri. Qe nje burre i gjate, i pas]lem, leshverdhe. Nja tridhjete e pese vjec;. Ne filJjm VeShtrirni i tij me ffiUndonte. Disa here desha I

t'i thosha Sonjes se s'mund te beja dashuri ne prani te tij. P.astaj u mesova. Perderisa e mbante Sonja,. duhet ta pranoja edhe une. Sonja ishte ,e nderlikuar, kursf! une i mefshte per te kuptuar delikatesat e

71

Klani Kulturor i per21ek.com

~;hpirtit te saj. Nuk i rashe. ne te .~e ngjll:shn?:eri~ ,. portretit tim me portretm e atl] burn qe n shihte nga fotografia ishte evidente. Nuk e. kupto-va se, kur ajo me betohej se me do~te, e thoshte sinqerisht: ne syte e mi shihte s~te e tiJ. Nu~ ~- ku~= tova se ajo vendo~i te ek~p~~oh~J ~e ~ua,, Sl te e\r pozohej me burnn e sa] te mJere, per t u tr~;gu te gjitheve se ajo do t'i _perkist~ nje njeri~ t~ ve; ti~m. Po ndoshta keto jane fantaz1 dhe mendJa 1_me semure shpik gjera te paqena.

Sidoqofte, Sonja ish1Je e vendos~r te diln.i_?'l: Nese naten e pare qelloi te mos na sh1hte nd~~Je 1 njohur ne netet e tjera kjo do te ndodhte. Te _ne­sermer{ afer mbremjes ishim esell te dy, av~]t .: alkoolit ne kete mes nuk hy~ne. Ajo me hod~1 n]e veshtrim nga koka te kembet. Eja, me th~, te. sh~­him. Pa fjale e ndoqa per ne dhomen e g3ur:nt, u me urdheroi te zhvishesha. U zhvesha .. E pakenaqur me tha t'i flakja edhe mbll:thjet ~. kanobe.:en. I flaka: Atehe:re ajo terhoqi nje s1rtar te ko~ose .. dhe nxon nje pale mbathje e kanotiere. Vish1, me .~ha, d~e une ia binda. Pastaj, nxori nje kemishe te .. kal~er~ gravate GOrape nje shami te hekurosur qe . p::1s a tv kusbedi qy;hkur. Para d~ll~pit .. t~ ~obave. q;n~: ro.i pak ne medyshje. Une ndrq]a levl~~et .. e s.~.l st n]e femije kureshtar, i vendosur te zhatoJe te .gJitha. ur,: dhrat. Ajo hapi te dyja kanate~. e dolla~.~t, zu.n ~.~ kalonte nje nga nje kremastaret dhe -~erhoq·t· n]s~ pale pantallona ngjyre blu. I vesha. ~.e erdher_: .. te ishin qepur per mua. Kur vesha nJe xhak~te ~e bardhe, aq e lehte sa nuk e ndi,eje .?e. tr~p, aJO ·~e-. shoi nje pasthirrme. Si nder ethe me hdh1 g:.avaten, vajti e me solli nje pale kepuce te zeza, numer dyze~ .e dy, aq sa ishte dhe numri im i kembes. Ne funcl me

77

shtyu ni2 mes te dhomes, u terhoq prapa dhe m kund1oL Tani, me tha, shko prit ne dhomen tjeter

J\Tt:' dhomen e pritjes isha futur rralle. Edhe ku : futesha, nuk ndihesha mire. Me shume se ne l;d , mjedls te apartamentit, ketu binte ne sy pra..; nia e jete te kaluar, qe kembengulte te verteton~' te se asgje s'kishte ndryshuar, se kushdo qe futej, aty ne mungese te pronarit s'do te ndihej mire. Por pron.ad ishte aty, ne nje fotografi te permasave mesatare, ne nje nga te ndarat e bibliotekes. U afro.;. va dbe e mora ne dore. 0 perendi, mendova, te vde­c;esl:l n€ kulmin e forcave, te shperthimit mashku- .. llor, te vdesesh kot e te lesh prapa Sonjen. Sl eshte. i mun.dur nje ndeshkim kaq mizor, kujt i duhej nje vdekje aq e pakuptimte? Ty, sikur me thoshte ultazi tjetri, me ate buzeqeshjen e 9ilter te fotogra£ise. Po te isha une, s'do te ishe ti, apo jo? Sparti ka te drejt~\ shtonte Sonja, po te ishte Sparti, s'do te ishe tl. Po te isha une, s'do te ishe ti. Po te ishe ti, · s'do te isba une ... I shushatur vura re se Sparti kishte veshm te nje_it{~n xhakete, kemishe e gr.avate, te njej- · tat pa.ntallona ngjyre blu dhe mbase po ato mbathje, , po ate kanoUere qe e mbaja une. Ishte nje fotografj me ngjyra e marre ne dhomen ku ndodhesha. Ata qene u1ur ne kolltuket perballe, prane njeri-tjetrit. Pasta.j ndjeva hapat e Sonjes ne dhomen e gjumit, e ktheva fotografine atje ku ishte dhe zura vend ne njerin nga kolltuket, pikerisht ne ate ku qe ulur Sparti. Kur Sonja hyri me nje purpur ne fytyre, si rrezi:'llim qiellor, une u mbeshteta ne shpine te koll­tukllt duke permbajtur me veshtiresi nje klithme befasimi: ajo kishte veshur nje fustan ngjyre vish­njc, nE:; dare mbante nje triko, kurse ne krah nje <;ante te bardhe. Njelloj si ne fotografine qe sapo

78

Klani Kulturor i per21ek.com

.. .. . d dhe une mezi i ras~e kisha pare. Qen~rol ~e era u·to·a se ate ~ast aJO

. . t... "'e priste te ngnhesha. K J J .. k llt kun per-ne e "' . . , t" ulej ne o u . l +'" vinte dre]t meJe, ao e · ··· be··shtet)e

t o ~e .. .. . h · lehtaZl me nJe m bri dhe dote .men)a~o e\ tim Te ishin rastesira apo 1.~ but.e ~e su~~t pr~~e ~~f~? S'e. them dot. Atehere s'e kombmrme te So~Jes ~ ,· ·.. ortretit tim me Spar­ldsha v.ene re ngJash;mherm~.ne .. Pre s'do te thosha dot . E'dh . 'kur ta kls a ve e ' . .. b .. te t,m. , . e ~~. .. h" hte. SonJa mund te .en

gJ·e. Per nJe arsye te t .. JCS . t· kur me vesh1 me. 't'" dante Qe nga l;aS 1 .. . me mu.a t;; e . do. a gjer ne marrezl.

rrobat e Spartit. _Ndj~va. selueant~ Ioder, perrnbushte Nuk ·ka dyshi~, . O~Ja ··rse shkonim tri net r~­

nje tri1L Ndrysl':~ s ku~u~ . .fe Shkuam tri net dhe_ J~ dhazi ne taverne~ e « :} 1 "· trete .aty na gjeti dJa~: kater. Sepse vetei?- na en .. e e naten e pare e pashe i rninistrit, het~esl A.Pt ~~ n pa:njohur ne ate mje­se Sonja nuk 1shte f:( ~~e he ... Drejtori i hotellt, dis. I panjohu~~ sur~:mze ~s ~ru~~amerieri, nje tufe te cilin ~. hasem n.e thrJ~~kesh·antet e tavernes, .':: kamerieresh. e den . e t' me perulje. Zume n)e pershendetnm matuns_?t, 0~~: qe te ndodheshim sa. tryeze rrumbullake, n.e .. qh t··' hurma te shurdhonte

k t ·· Meg]lt a e z .. me 1arg C:!-' es re~. .. · h me po kercenin <;ifte ~e njelloj ne <;dC: fnke .. ~~rdh~ kaf·e. E kujdesshme p~r huajsh .. Poros1tem ~18 .1h dh" e" kartemonedha m1-. s · me k1s te en Gdo deta], o. nJa 't t" sl'llesha lirshem, te mos.

M ... k' hte poros1 ur e · .. jeshe. .e · 18 . .. . . d' 1" · rritur ne qytezen l;aja koken per ~urr~enk~·hSl te)~:s~tire te sillesha si9

b t te Ium1t, s e 15 a · , d k 1 k 1 i e regu: ere f' ale se taverna m u. u .. 0 a . dante a~o. Pa bt· . Jg... interesante ishm te hWlJt. shpelare. E ve ffiJ.a Je

· h'h ·n punen e tyre. . ... .. Por at.a ~ 1 m .. d k ne taverne n]a n}e ore

NJerm sybardhe u k u t. me te te njejtit model. pas nesh. Ishin t:e, ~~ h: ~~t E pashe se la:rgu dhe I shoqeronte dreJton 1 e .

as vete nuk e k.uptova perse me ngriu ne dore gata e uiskit. Sonja po me tregonte historine e nje sho­qes se saj, histori e zakonshme divorci. Fytyra · ime duhet te jete prishur, sepse ajo e nderpreu rrefimin, vuri re se nuk e kisha mendjen dhe shihja tutje, ne hyrje te tavernes, ku te sapoardhurit vazhdonin tE. rrinin ne kembe. Sonja ktheu koken andej nga sh1hja une. Qeshi. S'ka nevoje te shohesh andej, me tha. Mori goten, e ciku me timen, ktheu nje gllenjke ie vogel dhe e vendosi mbi tryeze. E qeshura enigma­like nuk i ndahej. Te sapoardhurit u drejtuan ne gjysmen tjeter te tavernes, perkunder nesh. Duket kishin gjetur ndonje tryeze te lire. I humba nga syte. Edhe ata, edhe drejtorin e hotelit, qe vajtl me ta. Sonja, e pashqetesuar, zuri fillin e bisedes se nder­prere per historine e divorcit te shoqes se saj. Por e nderpreu prape. Dritat e forta u fiken, taverna u zhyt ne nje dritesim te bute, te kuqerremte. Orlces­tra nisi nje bluz. Sonj.a me tha ta ktheja me fund go­ten e uiskit. E ktheu dhe ajo. Nuk ishte ngritur te kercente asnje c;ift. Ngrihu, me tha. S'pata nevoje per shpjegime, sido qe shtanga. Per mua qe e qarte ~'kerkonte Sonja, kujt i drejtohej dhe c;'donte t'i tho­shte. Mos e <;aj koken. me peshperiti. Une i thashe se ishte e magjishme. Shtova se, po te donte ajo, isha Rati ta beja sybardhin copa ne mes te tavernes. Nuk eshte nevoja, rna ktheu, keshtu terbohet me keq. Kercimi yne ••solo* vazhdoi aq sa edhe klienti me i shkujdesur do te na shihte. Edhe tavolina e treshes, qe me drejtorin behej kater. Pastaj dftet u dende­suap dhe Sonia tha te uleshim. Kamerieri solli uis­ki. Sonja s'deshi te pinte me. Porositi baj.ame te Piekura. Ne tavernen e ,,Dajtit» servirnin bajame te niekura, te kripura. Kjo qe gjeja me interesante qe me ka mbetur ne kujtese nga ajo taverne ku, prej

81

Klani Kulturor i per2lek.com

;1:).aj nate, s'jam futur me. Jam kureshta~ te di a v,az~..: f(!ti ta frekuentoje djali i minist.rit. . ,

Na ka pare, tha Sonja, me siguri. T.ani po c;mel}­·ic~t. Kam degjuar se ndien kenaqesi duke tor•tt.J.rua~ vUdimat, domethene fatkeqet qe i bien ne dore ne

·'"•'·"'"""''''r hetimore. Ne rrethet e Ladit, kete fakt e. e peshperisin te gjithe. Askush nuk leviz .. As

ka per te levizur nj-eri. E merr me mend sa sy n~ nc!jekln ne te dy tani?, me pyeti befas. Mos ,ln frike, je me mua. Per ata idiote, kur je ~e .l?u~! . ,t;sntf~ si te jesh me Ladin. Dhe, po qe me Ladm, eshte '>i te jesh 'me babane e Ladit. Kafshet. Jane tigra para lepujve dhe lepuj para tigrave: Sonja ~or.~ go: u;n time, ktheu pak uiski. Kurs.e a1.' va~h.dm: esht~

parveny. I tiJle eshte dhe 1 ~tl, ~Imstr~ .. ~ d_~ kuptimin e fjaH:'s parveny? Shteh yne ka r?ne ne duar te parvenyve. Shoqeria jone, monolite, s1<; thu- . hd. eshte e kalbur. Scpse ate e drejtojne njerez par-

Kjo eshte fatkcqesia e madhe e kombit:. Ve~~­tire se do te shpic'tojme ndonjehere nga parvenyte ...

Qendruam edhe pak dhe ikem. Jashte qe .. fres-. kuar. Bulevardi i madh ishte bosh. Sonja me futi

u mbeshtet pas meje. Me erdhi ne maje t~ propozimi p(;r martese, qe n:.e rrint.:. gozh~e

n~~ tru. Nuk guxov;(. Ndihesh?. parveny. NJe ~arve-ny qe, ni~ nie kombinim fatlum rrethanaslol, gezonte f:tv,:yret e nje gruaje qie1lore. i .. ~r' -~,~'·-:(""''' .. ~~·'·

Veprimet e Sonjes beheshin gjithnje e ~e ~e pakuptueshme. Ne pikepamje te normave. s~ellJa P saj qe nje skandal publi~. Kesh~u .. i tha Ladt1• me k5h fiale u shpreh. Kur a1 e mon. n~ telefop per ta l:,ir~?nwr se do te vinte, ne sapo 1Sh1m ngntur nga

81 I ~

shtrati, po pinjm kafe. Une ndodhesha ne pfkun e sewnit te provimeve. Ne te parin s'qeshe futur per ta perdorur kohen per te dytirn. Me Ladin nuk isba pare prej tri javesh. S'ka kuptim te ikesh, me tha Sonja, ai e di qe je ketu. Dhe I.adi nuk sh1aqi ndonje habi kur me gjeti aty. Tha se kishim rt-'ne ne sy shume, se na pergojonte e gjithe Tirana. Pastaj shtoi ato fjalet e skandalit publik. Sonja qeshi., .E qeshura e saj me trembi. Isha i pafuqishem te kry~Ja edhe veprimin me te vogel qe vinte ne kundersht1m me desh:irrat e saj. S'kisha qejf te rrija si i trete ne biseden e tyre, por Sonja s'do te rna falte. Ne keto . kushte Ladi i ra shkurt, tha se vinte me nie porosi te formes se prere nga i ati. Sipas kesaj porosie. qysh sonte Sonja duhej te merrte djalin nga prinderit, ku e kishte lene prej me se nje muaji. Te nesermm ne· mengjes te gjendej gati. Do te vi.nte nje mak)n(• dhe bashke me djalin do ta c;onte ne vilen e per nje kohe te pacaktuar. Ndoshta dy mu~j, th~ Ladi aq sa te vertetohet sherimi ~rt. Baba1 thote se ti, ke fi1luar te vuash nga nje semundje. pslkike. Dhe jo vetem babai. ..

Kete here Sonja nuk qeshi. Ajo u zverdh. X.ha­xhai round t'u jape urdhra atyre qe ka nen hyqi:'m, tha. Une as kam qene, as do ti' jem ni:;n hyqmh! e xhaxhait. Sa per gjendjen time shendetesore, l:u­rre s'ka qene me e mire. Si tl1a keto, ajo doJi nga dhom.a, u kthye me nje shi.she koniaku, na mbu­shi te treve dhe, per te na dhene zemer, e ktheu goten e saj me fund. badi nuk e preku te tijc~. A~ une. Sonja kishte te drejte te protestonte, por JO ne kete menyre. Keshtu mendova ate !;ast, une, me-:­diokri. K~shtu mendova ate <;ast une, qe s'di]a me c'ishte :rrebelimi, qe isba i paafte ta kuptoja ate :grua. Ladit i :ra ne fytyre tejzbehja ·e njohur. 'I'i do

82

Klani Kulturor i per21ek.com ti; besh pike per pike si porosit babai, tha. Une s'po tallem. Dhe kohe te tepert s'kam. Mund t'ju them kaq: babai ka sinjalizime te forta. 'Po s'veprove ke­::htu, do te jetic) e pamundur te shpetojme dhe (Me kete shkurtim me therrisnin te dy, edhe ai, edlhe Sonja). E fshehta qe dime ne, s'eshte me e fshehte. Ajo ka vajtur te babai dhe punet jane keq. Ladi he­::h ti pak dhe iu kthye Sonjes me nje ze te bute: Mos 11 bej kokeforte tani. Zgjidhje tjeter s'ka. Ndryshe mund te hapet nje avaz, qe edhe babai duket :ia ka friken. Ai me porositi me ld~mbengulje te veprosh ki;shtu dhe pike. Kesaj radhe them se ka te drejte. Mi~ teper as une s'di. Di veti:'m se babai eshte i shqe­ti•suar. E perseris, i shqetesuar, jo i nervozuar. Dhe ti. Sari, ki:~to kohe mos u duk fort rrugeve te Tira­ni;s. Nisu me mire te studiosh per provimin ne shte­pine U~nde, ne qyteze.

JVU; kaloi neper tru kujtimi i me bore te diti:~lindjes. Fragmenti i bisedes atc-bir, kembe­n;(ulja e atit per te ftuar me doemos en miq te pa­fluar. 0 perendi, mendova, askush s'eshW i qete, te 1~iithe kane frike. Edhe ai q(" ku.itojme se eshte i fttCJishem e ka nji:; frike. KeW frike po e shihja ne rni;nyrcn si fliste LadL !':i i ]utej Sonjes. Dhe ajo, hi-· k:l, hyri brenda meje. Shpina m'u be akuU. Ni; 1''m-~:hin e Ladit i kisha hapur te1ashe. Me k(~q, mermerita, me vjen shume keq. Sonja u ng-rit n~~a tryeza dhe vajti prane dritares. Ati:":here Ladi 1< theu pak konjak. Vuri buzen ne gaz, si ti~ dontp te rni; thoshtc: mos u merzit, keshtu e keto Kuru kthve nrr,a ne, Sonja kishte ni3 cen ti' nJe pike Joti. Mire. i tha L1dit, c kupto,i. Mbase jam e · ~:i;mure dhe nuk e di. ThuaH xhaxhait se pranoj. !'or nesi:;r nuk nisem. P.asneser, thuaj. Gati mund te hi;hem vetem pasneser ne mengjes. Si tha keto, a]o

na kt~eu shpinen pi'~rseti. Ladit s'i beri ndonje p·er­s}ltypJe. Pashe nje lloj qetesimi qe iu end ne fytyre. Piu k.onjakun qe kishte mbetur ne gote dhe u ngrit. ~o iki, tha. Sonja nuk iu pergjigj. Atehere Ladi ngri­h supet. Me tundi doren dhe pa fjale u largua.

Une mbeta perpara gotes se mbushur te konja­kut. S'kisha mundur te n~rihesha se paku ta percillja Ladin te dera. Sonja vazhdonte · te rrinte prane dri:­ta.res si nje statuje e ngrire. S'dija c;'te beja. E mblo­dha te qepja gojen. Me ne fund ajo erdhi prane meje. Qe nje pasdite e nxehte. Konjaku qt~ piva me nxehu ·me keq. Per here te pare i thashe vetes se ketu isha nje i huaj. Isha futur rastesisht ne ingranazhin e jetes se ca njerezve, te cilet, sado in­time, prape mbeshtilleshin ne nje mjegull enigme, qe do te mbetej per mua e padepertueshme. Kurse ate mbremje them se e kuptova Sonjen me mire se ku­rre. A ke frike ti:~ dalim ?, me pyeti. Atehere bera

me teatral e me te rnarr·e te ietes. Rashe ne gjunje, ia mora duart dhe b mbulova 'me te puthura. Ato dite kisha pare nje film uestern. Ne au> film, pas njemije e nje bemave, heroi pergjunjej para te dashures. Gjesti im, sado demode, nuk besoj te qe i ndikuar nga veprirni i heroit te filmit. Rashe ne gjunje vetvetiu, ndoshta thjesht ngaqe m'u prene giunjet kur Sonia me 1;)yeti ne kisha frike te clilnim Hte mbremje. Kjo me la te kuptoja se do te qe dalia jone e fundit. Kete kuptim kishte shtyrja e nisjes per te pasnesermen. Giesti im sentimental Sonies nuk iu duk i tepert. Ajo rna mori koken midis duarve, me oerkedheli floket. Duket, ca ve­prime ae per meshkujt jane demode, nuk shihen rtiithmone si te tille nga femrat. Ndaj te ngrysur dolem. Ecnim te heshtur, si ne n:ji:~ procesion varri­mL Kalimtaret me dukeshin miza. Nuk e di se si l

Klani Kulturor i per21ek.com

uukeshin Sonjes. Perpara restorantit .... Donika,.. p~~ njeri-tjetrin. U morem vesh. S'kish me mire se ... no­nika .... per t'u shpetuar syve, te cileve u ishim bere h<ile. Jo vetem syve te bardhe. Atyre, sigurisht, nuk u kishim shpetuar e mbase s'do t'u shpetonim as ~onte. Duhej te kishte dhe sy te tjere, qe na shihnin I' s'i shihnim. Te «Donika,,. mund te hynim me te qete. Mund te rrinim. me te qete. U ngjitem lart, ne pjesen ballkon te restor.antit, duke kaluar neper ate shkallen ku te duket se do te te bjere tavani mbi koke. Zume vend ne njeren nga te ndarat. Per­ball€ nesh, ngjitur me parmakun, prej nga mund te !'lhihej e gjithe salla poshte, gjendej nje tryeze bosh. Sonja s'fliste. As une. Gjysrne ore me vone mberriti kamerieri per te na njo.ftuar se ate nate kishte vetem qofte me garniture laki·ash. Mire, tha Sonja, na sill qofte me garniture lakrash. Dhe birre, shtova nne. Birre s'ka, rna ktheu karnerieri.. Gfare keni, pyeta. Vetem uzo, u pergjigj ai, tere kenaqesi. Na sill dv dopio uzo, ia preu hovin e kenaqesise So­nja. Kur iku kamerieri, ne tryezen perballe u ul nje c;ift. Veshtrimi im i pavemendshem i kapi si sHueta. M'u duken te fejuar. Me erdhi keq per ta, ate mhre­mie ne lokal kishte vetem qofte me garniture lakre. Dhe uzo. U bera kureshtar. Do te pinte dot uzo vajza perballi~? Ate <;:ast ajo po me shihte.

Ishte nieriu me mundesine me te vof.!el per ta hasur ne atti 1oka1: Vi1rna. E shoqi'ronte kusheriri, ai dia1i me anen e te cilit dikur kisha zbulunr ush­qimin e nreferuar tf> Maksit. U skun. N~oshta ngaqe befas e ki,sha zene duke me pare. Dhe ktheu koken. Dii::~ se ndiqte maturen ne nje shko11e te mesme te Tiranes. I ati vazhdonte te ishte dreitor i ~hko11es 8-vjecare te q:vtezes. Nie trill m(; sht:vu te mos ia shqi­sja ~yte. Me siguri ajo do ta kthente koken prapi.~.

85

,Jo per mua. Per Sonjen. Keshtu ndodhi. Pas pak, me nje levizje si te rastesishme, tipike per nje gjim­naziste kureshtare, e sigurt se nuk e priste ndonje k:urth, ajo i ktheu syte nga ne. Por kurthi ishte ngritur. Me gjithe merzine e tmerrshme te asaj mbre­mjeje, me erdhi te qeshja. Kesaj radhe fytyr,a e saj u tejskuq. Jam nje idiot, mendova. Pastaj Sonja tha te iknim. Po kalonte nje gjysme ore tjeter dhe ka­merieri s'po dukej. Ikem.

86

Klani Kulturor i per21ek.com

10

Qe nje vere e shpelare. 1.\Jle teper :se e snpetale, ·z kote. Me tepee se e koti::•., boshe. Dhashe dhe pro­vimin e vjeshtes ne fund te muajit gusht. Nje fund­gu.sb.t me dyndje valesh ajrore afrikane, qe desh­monin se vjeshta s'kishte ndonje ngut per te mbe­rritur. Ladi erohi ne leksione me dy jave vonese. E takova me mallin e Sonjes. Kurse Sonjen s'e zume ne g6je. Ladi nuk kishte perse rna zinte. Une ~s'guxova. Konvencione absurde, mendova. Tere ve­-ren ata e kishin kaluar bashke. Ladi mbase qe nda­re nee Sonjen vetem para dy ditesh, mua me duhej te qepja gojen. M'u ngriten nervat. E mora meri. Desha t'i thosha se aq me benin konvencionet. De­sha t'i thosha se nuk e ~;aja koken, Sonjes do t'i

·:shkoja qe ate nate. Ndryshe do te rrihesha me gjys­·men e Tiranes. Kur i kujtoj keto, me dhemb ne ze­:mer. Sigurisht, nuk i thashe gje. Kam nje brenge q.e me kafshon, brengen e pendeses. Kur Ladi ndodhej buze rrokullimes, mua m'i nxinte syte egoizmi. Po nga ta dija se Ladi ishte buze rrokullimes? Gjithc:;ka vegjetonte si zakonisht, ne pergjumje. Mali i Dajtit

8T

n~rihej m}:)i kryeqytet me qetesine e perjet.shme ohmpike. Syte e Ladit, si kuroohere, ishin te tri- ' shtruar, ~ehrja e tij e zbehte. Perse duhet te mcndo­ja se ishte kohe rrokullimash? Nuk isba profet. Isba nje mjeran i derrmuar nga deshira per te fjetur me: Sonjen. Nje parveny, si<; i pelqente Sonjes t'i qu­ante disa, nje parveny i dashuruar. Sendet :rmk kishin ndonje lidhje me Sonjen nuk me nin. Perse duhet te me shkonte mendja se nen ujin e ndenjur te kenetes qe ndezur nje zjarr dhe keneta me zhabat e peshqit, me ngjalat e gjarperinjte, me t;'kishte e <;'nuk kishte, po shkonte drejt pikes se vii­mit. Mendja ime nuk shkonte deri ketu. Kurrkujt nuk i shkonte mendja deri ketu. P€rve<; atyre qe kishin filluar ta ndienin zjarrin nen vete. Isba nje: .shkarpe qe ndodbet rastesisbt prane nje drur] ne flake e digjet bashke me te. · • Kur u takuam nga mesi i sbtatorit me I.,adlin, me ra ne sy nje lloj shkujdesjeje e tij. Bente vape. Te gjithe ankoheshin per mossbtyrjen e shkollave dhe . nga mengJesi deri naten vone ndiheshin te sbushatur. Nuk mund te them a ndiente Ladi nen vete ndonje zjarr. Ne mos nen vete, di·ku prane tij. Fjala vjen, nen kontukun e te atit. ·Isba enur nga egoizmi, bota rrotuUohej rreth meje. JVJ't' se dy muaj pa u pare me Sonjen, qeshe b<:~re i tejndjeshem. Cdo send, <;do ngjarje, <;do veprim, te kujdoqofte. e vleresoja ne raport me· te. Aq me teper fjalet dhe veprimet e Ladit. Truri im punonte si kompjuter i sabotuar, i semure nga virusi i dezinformimit. Mer- . zini:.i. e Ladit e perkthente si ftohje ndaj meie. prir­jen e tii per t'iu larguar njerezve. si mase per te me ~hm11nP.ur mua. mungesen e deshires per te vaitur lokaleve. miet per t'u. mbrojtur nga kompromet)mi me mua. Menjanimin e Sonjes. nje komplot. Pastaj

Klani Kulturor i per21ek.com

rrdhi ajo dita. nga fillimi i tetorit kur pashe 'se sa; Nhpirtvogel . isba bere. Po te duash, me tha Ladi Slf 111baruam leksionet, kalo afer mbremjes nga Kish.a. llo te sjell uiski. Nderkaq ai kishte refuzuar dy here radbazi ftesat e mia. Me vjen keq, ia kt,heva, kam frike "Siil s'd.o te mundem. Fjalet i shqiptova me nje nentekst te kuptuesbem pakenaqesie. Ladi beri 1;ikur nuk · e vuri re. Edhe mua me vjen keq, mat ktheu, Sonja do te kujtoje se harrova te te them. Sikur te me kishte komunikuar lajmin me te :ren~ domte, i shkujdesur, u hodh ne nje teme tjeter. Me pyeti se ne c;;'date e kishim kolokujumin e ardbshem me Xbohun. Iu pergjigja se kolokujumin e ardh-· sbem me Xbohun do ta benim pas nje jave. Dbe u ndame. Ai mori bulevardin e madb, une kthesen e rruges per nga agjencia ajrore, ku gjendej staci<:ni i urbanit te qytezes. Z.emra po me Gante kraharonn. C'~stin e fundit nuk rezi,stova. U ktbeva, e pashe tek largohej me hapin e ngadalte. Ate s.hishen, i thir~~: sille plot, jo te pergjysmuar. Ai tundi doren. SaJm te qeshuren e rralle te syve. Dbe vazhdoi rrugen.

Ajo ka qene mbremja jone e fundit. As~~e~ere me pas nuk u berne te tre. Ka qene dhe mbremJ<:.~ fundit qe fjeta me Sonjen. Thuhet. se po ta d1Je njeriu c:;astin e vdekjes, e hap var:rm me dua:rt e veta. As L.adi, as Sonja, nuk e dinin <;'i priste. Per kete jam i sigurte. Ata mund ta dinin <;'i priste, aq sa c:;'mund ta diia une ~e ajo isbte mbremja jone e fundit dhe se ate nate do te fliia me Sonjen per here te fundit. Kurse ate mbremje as.gj€ nuk 1 M'iante nje fundi. Ne pime nje shishe te tere me: uiski, pime edhe vere, edhe birre .. Ku:z~~na n_a ?,e;­~tatiti meze te sbkelqyera. Jo preJ SonJeS. NJerezlt, fatkeoesisht, i nenshtrohen pushtetit, jo bukurise. Nga ky rregull s'mund te benin pel"'jasbtim kame-

8~'

rier'~t dhe kuz~inieret e lokalit te liqeni. Atyre aq u ben~e .. bukur1a e Sonjes. Po te ishte thjesht per b~k~rme, mb~e ~und ta linin edhe pa ngrene. La­dm ~?'· ~~ ~ad1 ~1shte pushtet. Dhe pushteti ka nje magJt me te fuqlShme se bukuria femerore. Pushte­ti i posedon te gjithe, me meshkuj e me femra. Me­shkujt i posedon deri ne perversitet femrat deri ne ~feminizim. Dukej qarte, kameriere't dhe kuzhinie­ret,_ te gj~the _ata qe ~ ~dodhen ate mbremje .ne lo­kahn te hqem, nuk dimn Q'i priste miqte e mi. Une s'dija G'me priste mua vete.

.. ~-e y~s, si ndo~hen ato qe ndodhen, degjoja te peshpenh~J se shenJat e ~mendurise dimerore qene d::I~:--'r ~e. ~ohe, :nadje _ne mbyllje te vitit, ato qene ber~~ utentese_. FJala VJen, ne euforine e diteve te Vitit te Ri ishte vene re mungesa e portretit te baba­. it te Ladit ne serine e portreteve te personave. te ~ar·te, me fy~yrat e te ciH~ve plotesohej dekori festiv I kr:ye~ytetit ni2 raste te tilla. Vertetesine e ketij versrom e mohonin shumica, thuhej se portreti ne !iat'~:. si kurdohere, kishte qene midis te tjereve. Mesnrcthate edhe sikur te qe i vertete versioni i mun­ge1r':>.s, tme s'do ta kisha vene re. Portretet ishin gjeja e fundit qe me interesonte. Gazetat nuk i lexoja, me perj.ashtim te rasteve te detyrueshme. ne leximet kolektive te artikujve qe konsideroheshin te rendii'­sishem e qe une s'e kuptoja G'rendesi kishin. Dieka tjetiir me ra ne sy ne muajt qe pasuan:. Ladi . po humbte interesin per librat. Kohen qe me pare, si rregull absolut te jetes se tij, ia kushtonte leximit, zuri t'ua kushtonte bredhjeve me mua lokaleve. Kjo per-kon me periudhen kur Sonja m'i preu te giitha. Po. te mos ngushellohesha nga shoqeria e Ladit, do te beja marrez!ra te paperfytyrueshme. Prandaj ky ·ndryshim i Ladit s'me beri pershtypje. Ai i pershta-

Klani Kulturor i per21ek.com

tej gjendjes sime te pashprese dhe. ~e ~dio~~~e e nje egoisti, sj·elljen e Ladit e. gjyko)a ~~- n]e g]est s.olidariteti me mua per humb]en e Son)eS.

Thashethemet e para i mesova ne qytez~, ng~ im ate. Po pergatitesha per provimin e vetem. te atij sezoni, caktuar per ne ~und te_)anari~, k~r a1 u fut ne dhomen time. Ishte 1 zbehte, m-ezl rrmte ne kemhe. U mbeshtet pas deres dhe une kujtova se d<? te rrezohej. I merrej goja. Tim eti _kesh~ i .. merre] goja sa here kishte ~donje . hal:.. S1p~s f~_aleve, dy dite me pare, ose tn, babmt te Lad1t, te shpa~lur armik, i qene vene hekurat. Kurrkush nuk e dmte qysh e pse. Bashke mete q~~e ~hkarkua~. nga ~etyra nje varg personash, emra te nJohur e te pan]ohu_~: Prttl'shin arrestime. Keto mezi i kuptova me ~Je pen:wndrim mbinjerezor, aq e .. ki~h~~ ?.-u~bur 1~ ate. Ai zuri te vinte poshte e perpwte neper dhome, shfrynte, mallkonte, pa guxuar t'i binte ~rejt. ~? vdiste nga frika, Ladi kishte ardhur te ne dts~ ~':r~; im ate s'kishte lene rast pa e reklamuar m1q~s!lle timcc~ me dia1in e nie njeriu te fuqishem dhe tam, ~e lepurin ne bark, s'dinte <;'te bente. Mba:.uam, ~er­mer·[s'"e dhe kio na duhej. C't'u desh te ng-aterro­heshe rnP ta? Sos nuk na mjaftonin hallet tona. 0 zot., perse me je vene me gure? . ..

Tim. e lashfi te shfrvnte. Po te aendrow. do b~ kaeafyteshim. Ika, no s'dija ku te ve~a. Koka rr:.e bw:;iste. Ishte nie dite e ngrire ]~nan ... Me rr~lge.~ bosh dhe dru:ret lakuriq, qyteza pnste te zhyteJ ne nii"> n:1te si gjithe te tierat. Aq i bente aytezes <;'nd~­dhh> diku ne kryeqytet. Aio s'e c:;ante koken per por·'x'"tet, cUi vihej e cili hiqej. Ishte ngopur me

91

histo1:~rat e vemes dhe heqjes se portreteve. Ajo shqetesohej me teper per grushtet qe plasnin ne klub! ku th~t viheshin ne perdorim pa druajtje. He~ua dhe vema e portreteve qe kthyer me kohe ne obJekt barceletash. Me te perparuarit shkonin de:ri te shpreJ1ja «hengshin kokat». Portretet, ata qe hi­qeshin dhe ata qe viheshin, nuk e dinin kete. Por­tretet vazhdonin vallen ne indiferencen e plate te qytezes.

Ate d~~e zhaurima e lumit degjohej qarte. Ndo­shta ngaqe mbi qyteze varej nje heshtje mortore. Fryu nje ere e acarte dhe mishi m'u ngjeth. Atehere e kapa me te vertete kuptimin e thenies se tim. eti, sipas. tij ngjarja kishte ndodhur dy ose tri dite me pare. Djerse te ftohta me mbuluan ballin. Dhjete minuta me vane ndodhesha ne sallen e ndyre' te PT-se ku vazhdimisht dote gjeje dike qe grindej me centralistet. Futa monedhen ne aparat dhe formova numrin; Ladi kishte telefon ne dhomen e tij. E mbaj­ta gjate, derisa, i tronditur, u binda se ne anen tjeter askush nuk do ta ngrinte receptorin. Vara dorezen ne vend. Automatiku nxori si te pegere monedhen. Pas pese minutash perserita te njejtin vepr:im. Nga ora tete e mbremjes, piku i hyrje-daljeve ne PT, duhej ta kisha perseritur nja pesembedhjete here. Kurr­kush nuk pergjigjej.

U ktheva ne shtepi. Friken e tij babai ia kishte induktuar edhe nenes. Ata po me prisnin me zemer te ngrire, dhe, kur u futa ne apartament nena j

kishte syte te skuqur. Me hipi nje inat i' terbuar. Desha t'u ulerija, t'u thosha te me linin rehat. Ne vend te kesaj, ndersa ata po rrinin ne kembe ne korridor duke pritur diqka prej meje, hyra ne. dho­men time. K:io u la te kuptonin se cdo orvatje per te folur me mua do te ishte e lmte. Sapo rashe mbl

92

Klani Kulturor i per21ek.com

krevat ~ ngrita. Si me suste. Aq shpe)t: sa prin~eri~ ndodheshin ende ne korridor. Tek zh~sJ~ .sh.~all~t n: erresire, ndjeva thirrjet e !yre me ze te ulet q~ m: luteshin te kthehesha. Jashte nuk e ~uptova ne U:~ 'bw;isnin veshet nga zhaurima e luml.t, ar.o :nga n]: shungullime brenda kafke~. Autobu~l me ~~ prane agjencise ajrore. Prej and~~; du~_e .J? u mar~e frym<:: mherrita ne pallatin e Son]eS. Nepe~. shk_~llet e ndr.1 ~;uara dobet nje ze gruaje, nd~rsa une ngJltes_ha e a)O zbdste, me peshperiti se Son]a nuk ndodheJ aty, se round ta gjeja nga shtepia e te atit. Kur ktheva ko­ken, gruaja qe zhdukur. Po ~;:me~dem, mendov~, P?. me fillojne halw;inacianet. SonJa . nuk ndod_heJ ne shU~pi. Ki:'mbengula t'i meshoja z1les _?le~tn~e. ~e nje kryene<;esi idiote, pa m~rr(~ kurrfare perg)tg]eJ~:

Nnk mund te them sa 1shte ora. Nuk mund .t~ them ~a ndenia ulur ne fund te shkal~eve. Aca~1 1

nat2s po mi:; hynte ne palcc dhe u ng_:lta ,nf!.c:. fnk~ se mos me zinte gjumi atje, nic' fund te sh~an::ve qe te ngjitnin ne apartamentin e S:'njl's. Por ,)Oll]f\ nu~ ndodhei ne shtepi. Zeri qe me lnshte folur nuk duh~J te qe haluc;inant. Pa vetedije kembet me c;m;n dr_eJt veriut, nja nie ki1ometer me tutje. ku banon:n prm­der-it P Sonjes. Rruget qene te shkret~_. Ec1':. d1.1~e der:juar jehonen e hapave te ~i. ?'.~11~ c'kerk_~Ja, r)ere>e shkoia atje. T::mi them me. m1:.e t?. mos ~<1 .. ~a shkuar. Qc te mos shihia se sa _1 ulct behet n]en::. Sa i dobct, sa zero. !(eshtu e nd]e~a ve1~en -~1_lr mbe­rrib nc rrugen e pallatit ku banonm prmdent e So-nieo;: tf' ulet, te dohet, zero. ..

' Makinen e shqova nga larg, sapo mora kt~es<:n e HUC~:i's. Dribl.t i mbante te rlrejtuara _ _Pos~.t~, s1kur t'i rqhf'i nie zbu1imi ajror. Ndos?ta p_er ~ete ars_Ye m:c> tr'r1:10qi_ vcmenrlien. Kishte. rlH;ka 10 te -~ab~nsh­m2 nrc> ato drita. Ngadnlcsov:t hapnt. Pr:1ne drJtave

93

shqova silueta. Pasta· ech ·· · .. .. . ccejak i heshtur n' J .P 0 uhpenma ~e ze te ulet. Nje

t t Jerezis . Dhe se fund· 1' .. . ..

ro uar, prane makines n"' . kod'' . 1 po lCe ne rroderi te mbuluar dh' J_e s k' e e madhe me ka-

11 . ' e rimor ·w Syte m' .

uan. Jo nga te ftohtet T" ft ht" ~ mJcgu­kafshonte si qen M'I. m: g ell . ok et e asaJ nate te . . · J€ u 01 s ena qoo b .. A po I mternojne mendova Dh ' e !?as e. ta N ... · . ' · e m u pren · · · "t

Je mstmkt vetembrojtje m" 1 t .. . ~ g]UDJ€ · hesha. ne vend R · e s ::t rengo1 te gozhdo-net ishin te ~is{~!a qe. kDedhur ne erresire: neo­shuara. Levi·Zpl·a e beaft' oodnta~. e pallateve pen'f'th te

"o-' .e e D]e pe d · d'k se bm~o·•·e·;t po .a d' ·. · r EJe 1 u, treconte· • • ''"' n 1q nm ske 00

f h h · u va .aq sa te mund too doo • .. n~ s •e urazi. U afro-Son]·en Neoo k h.. e b egJoJa bisedat. Atehere '"'·_ashe

0

• • ra e m ante t" b' · . r Son:'l es i atl• "a 00 t 0 00 e Irm. Pak me tuf]' e . . . . . ·~ me EJ e em N hk . e dilnin nJ·erez t·· - k.' · a .. ga s allet h':nin

• J e ngar uar me send .. · --mn ne rimorho I'T~~ . e, qe 1 vcndos-

k. · · \.o., rocena qe mbu h , J u;ha Sonjen. ne anen t 0 too t" oos UI. . a te_k €'

M ·~ koo . . Je.,er e rruges mbi tr _, e n]~:: ,erc

1m m

11 d too boo . . " , - o~.uaro

h 0

•• n e n1 ern]a pr .. · -~ s ova dore'l P ,,..a·fs.'h .. o d . -· "ane sa]. Kaf-

. ·• · -~' h• . " va er1sa · ·k · ndo~he] pr.ane meje dhn un·ci ' e __ gp .. os~. 0 Son]& erresira. Rriia i fc;hl'hllr' co· e ~t~U~]-~ te dll]a nga doli qe prapa rin;~~'k: · '"'1 u~1

· te cast nje civH ai, diali. i min'"t· ·t cJsos ?he m .airua Sonjes. l<hte

S. . .. · L, n ..... on]'l ktheu k k" 00 • ..

1kur te mos ndihesh . · ·. o en men Jane.

f h h , .

1 . a I Sigurt se a tv ku · _, ·

s ,e . UJ 1SL1a 1 nad• 1I,.._,hoo .. .. .. rnJa 1 "' . · _L"' ~"Til per kedo d too b · Se oOn]a po me s11'ht ~ · ' _,o .e ,€'.S01a • · · .. I c n1 U 1 Sh"o\·a too · ··

vermtur qe" n"e" k. t .. ·. , .. ' '• < sy e e Sal. te 0 • " o perp1q h · ' syve te ba1:dhe duke d·~ .t es

11?, t u s~mangerhin e dintP se syte 'e sa· u .. 'E'] u.~r ne _boshllek. Ajo nnl·: Dh ht .. ' 1 nuk aene dre1tue1r ne bosh1l"'k ·· · e .~ :rengova koken midis d , . .. · e .: ta perplasja pas murit K ... 1Aar~eo Dhe me l'·rdhi t ~R. hetuesi A.P. Son :es urre ~u e mora vesll r;'i

c'm p?r~ji_P,j ~o?,ia. K~r ~:i~~rkok~~ e. mora. vesh_ ng.arbm1

1 n

1»rezve B hk" , kishte hl111ar

o. ~· • as· e me ta dhe Sonja. S'J:.-a-·

94

j

I

Klani Kulturor i per21ek.com

loi shume dhe makina u nis. Disa perde neper dri-· tar•e levi:z.en. Zhdukuni, desha t'u uH§rija, kjo toke· mban persiper bajga. Si une, dhe si ju. Te gjithe jemi bajga. Dhe meritojme te trajtohemi si bajga.

Ne qyteze mberrita ndaj te gdhire. Naten edhe: urbani flinte, keshtu qe rrugen e pershkova ne ke­mbe. Syte e venitur te Sonjes, me veshtrimin drej­tuar ne boshllek, me qene ngulitur si thike. Ndosh­ta per kete arsye u bera i pandjeshem ndaj ~do dhi­mbjoeje t.jeter. Fjeta si i vdekur. Kur u zgjova, bota ldshte humbur gdo ngjyre. Pata ndjesine e zhytjes ne err~2sire dhe gjith9ka ndodhi me pas e perjetova me £,hkujdes]e te plote.

Nuk ndodhi ndonji:; gje e madhe. Ndodhi ajo qe prisja, qe ishte ne logji.ken e sendeve. Ne provjm nuk u paraqita edhe pse nuk kapa me 1iber me dore, edhe pse s'kishte kuptim te ushqeja veten me iluzione. Ajo qe s'e prisja dhe aq, ishte zbulimi i shkalH~s se paper­fytyrueshme t(f degradimit moral te njerezve. E vura re me te filluar leksionet. Kurrkush s'me afrobej, kur:rkush s'rrinte me mua. Provoja nje kenaqesi te lige duke pare se si turma kthehej ne nie kaf­she, qe drejtohPi nga instinktet. Kafshes njcr:iu s'ka persc i zemerohet, ajo (~sht;:; e u;'!"pergjegjshmc. Ne te vertete une prif'j::l ne qetesi diGka tjet~r. qe nuk vo­noi te ndodhte. Diten e dyte te leksioneve, kujdes­tari i kursit, me nje bezdi te hapur, sikur t'i duhc1 te mbnnte nep('r Ciuar dil:;ka te papaster, me njoftoi tc n1raqitesh~ ni' ~~ekretarine e fakultetit. Ashtu bera. Nf' 8Pkretari rdo>d.hej nj1§ person i vetem: sekretar)a. 00 nii'. ~m<" e f!:iate, me syze, me ca kembe te bukura, ri'> ia kishin zi11 ti; gjitha studentet. Dukej qarte po-711~ e veshtir0 ku e kishin vene. Per t'i dhene ze­mer, vura buzen ne ga7: dhe aio u skuq. Si ndonje vajze e vogel. Edhe sjdljet. edhe z-erin, i ki.shte si

95

~~~~ ndonje vajze te vogel. Ju e kuptoni, ia nisi, me vjen keq, nuk: e crr perse me caktuan pikerisht mua. t'ju komunikoj di<;ka, qe s'eshte detyra ime. Me ngarkuan, pra, t'ju njoftoj se, duke fillua.r nga dita e sotme, ju s'mund te vazhdoni te ndiqni leksionet per arsye te zbulimit te disa rrethanave biografike, qe e bejne te pamundur nd:jekjen e fakultetit nga ana juaj. Me vjen keq, mua me ngarkuan t'jua trnn­

kete njoftim te hidhur, megjithese nuk hyn nl<>t~,,.., e mia. E di sa e rende eshti:;, dhe sinqerisht

per respektin tim .... t'i them se ishte nj(; engjrm. Se vendi i saj

nuk ishte ne ate zyre ti:'_ shemtuar, por diku lart. ne Desha t'i them se ishte nje sin.;ne parajse. Goja

ime nuk formuloi ndonje gje te tille. Mirenjohjen mb.::Jse e kane shprehur syte. Per ki'W s'jam i si 1~urt. Nuk P di ne ishte ne gjenaje sekretarja te ]oxonte pa.s syzeve te s.ai. syte e te t:iereve. Kur une, tile nje

qe mund t~ merrej cinizem, i thashe se nj.oftimin e pranoia te mireqene veti:>m me shkrim, me firme e me vuk ndryshe nuk shihja ndonje arsvc~ ner t'i ndi:'rore''e studimet. ajo u step. Doemos, mermeriti, eshte e drejta juaj.

Dola, u futa ne leksion. Veprimi im qe i kote, gjith~:;ka kishte marre fund. Por une kisha humbur mizorisht dy njerez te dashur. Pa lene gjurme. Ata ishin njerezit me te pafajshem. Dhe m'u kujtua. se­ri.shmi ajo nata me bore e ditelindj·es, biseda ate-bir, k~mbengulja e atit per te ftuar me doemos dike ose disa. Ladi nuk e ka <;uar ne vend porosine e te atit, men.dova tek ndiqja H?vizjet somnambuleske te pe­da!to£('ut. I paftuari ose te paftuarit, jane zemeruar. Ka,_!le thene: pa shiko, ai surrat veremliu guxrm te mos na perfille. Po ne ia keuusim koken, .. e be.ime te haie dhe me gjithe soro11opin! Keshtu qe nje

96

Klani Kulturor i per2lek.com . T'' arit sipas rangut,

ditte f:i11oi keputja e kok~ve. ~iJhte ~e koke kapo­<.,i; fanliljes. 1-'Capos.·hilt.kA .. t ,e· ·l·o·l;c··, rml\:. kam as .. .. . . . . ·) ·~ r u . " - :s. •• , -

.i. W>'.'.j bmJl.]i:.w' lV e {ha -Dikush me kishte pre-une mendova dhe u ~r~ . t" bezdine sikur prekte kur' ne sup. Kujdes~!"~;- p e a ftu ne zy;en e Xhohut, ~1.e dore nje _te pegere .. ~~~ une pata ndjesine kon-me tha ultazi, qy~~ ta-r~L koken . krete se po m~ k~p~tmn • mo~i. Ende pa filluar h~

Xhohu me prltl pa chere .. merr]·a me mend, m~ .. ·1.. pak a s ume e k"t·· zyre gjeraten, te c1 en d' . u· nuk ishte ne · e e ..

e~·dhi t'i thosha se ver: l }rdile dhe ngrohej me sobe_ qe fshihej e pas_tr?~~J pe 'ku ne sketerre, nga rret~l elektrike. Vendi 1 tl) Ishte ~h te me hidhte as ~":f~e, i shtate. Nderk~q, pa den~~ar e vijon: Nese ~?terl~. Xhohu form ulOI ~:ekl~~at . ~ shkrim, round t l ~~te kembengul t'i kete g]erat_m a ne ne s'japim ~Jera me lehtesi te madhe. Por ~0 f.·g leshohen ne zyr~!l e me shkrim. ~eshtl:l mun ~jne. Ne s'jeni i k:ena­n'e U~ njohunt tuaJ. hA.Pt ·t.~ pqaraqiteni te A.P. AtJe do

·' .. . keq du e e c , qur, me v]en ' . . te sqaroheni D0e _shkrlm... e bindes. Nuk .e .. kisha

Argument! l X~~~ut _g: z 'idhjeje te tllle. ~o-lll.kuar mundesme 'e n]: gk] t· -1 · Xhohut vnste paras .. t p Nente s 1 · •

la me mornica .. nde .. r~e .mos nrjethesha. Ika ~a~~ m~ . larg., s'e pata ne ?re .. 8·. ~J'-1:~ qen qe e zene m s· ... , qen 1 zbuar. 1

vra?.· "s~ n~~: b·~stard rrugesh. ~ure. , 1 n]e . ', ,

97

"'- 13

Mars 1991

pu~~ p~re tiS vjellen prane kembeve me e dl .. z?rret perpJeti_;, Nje tkurrje muskujsh ;i n e; ~~n pe.rpla~~ koken pas trungut te pishes Nuk k' .; ~ .a rrJa,. perve<; nje vr,eri te hidhur qe·; .ra mb'Is all<; nxl-J·arg·; t" t I pe gun e . eve e s omakut perzier IT1e· kaf .. dh k · k ' . ene surogato e onJa un. Ik mJeran p·; ... 't .. · m· Jl . · .. ' ' etsen a me svte e Jegu. uar. Ke ruan? I <;mendur . . .. .

ndodhet .. 1" . ' aJo qe ruan 11 t t ne pa ~m e .. dheut. S£tnks tragjik, ajo eshte re ur me kohe. Ne palen e dheut ka vetem n ·e

grusht kockash. Kurse une e ti rroJ·m .. P" t" J turuar n · .. · -t · ·t · . .. e. er e tor-

] en J€ nn, densa te na sosen d't"t T' . ~endur .. · h I e . I 1 . ' une I umbur Kush Ira dal" .. ncr k' b .. · ,_ · e me me qar k ba ~{o ~te, marrok, ti apo une? Qarin tend e shoh ~ v" .e qe e sho_~· Po ti, me ata syte gjak, a ·e n~

g,J~ndJe ta shohesh qarin tim? lkf K ... hJ 'k nder mend t" 1 ... . . . ur" .us s :1

.e su mo.Je VIlen tende te shk t F tu brend lh fl' M re uar u-· .. a c e I. Ibase sheh ndon"· .. d" M.b .. me e pa 1 .. , ... d" ]e en err. re-Ishte ve~~e ne en ferr. E_ pashe tek ikte neper det. .. . . ur me us Umm e bardhe re. .

te fustani t te nus eve. Me nJ"' f. ]'; ' p J co~e Sl · · e Ja c, qe V·eshur s1 nu-

98

: '

Klani Kulturor i per21ek.com

~e, por mua me dukej edhe femije, edhe nuse. Dhe qaja qe ajo ikte me ikanaket. <;'kuptim te kete pa­:,ur kjo endcrr, marrok, perse e pashe pikerisht mbreme!

Marroku s'me jep dot pergjigje, mendova. Dhe arrita te shkeputesha nga trungu i pishes. Dielli kish mundur te gjente nje te <;are ne qiellin e piste. Prej andej leshohej nje drite. I verbuar, hodha kembet neper trotl,!ar. Xhoda mbeti prapa, pas kangjelles, ulur ne karrige, me shufren e hekurit ne dore. Fer­para meje ishte qebaptorja e Arsen Mjaltit. Me deren hapur. Kishte qene mbyllur dera, kurse tani, befas, qe hapur. Kjo do te thoshte se kisha nje mjet per te shpetuar nga ngasja e tmerrshme per te qare. Po te mos pija, do Le qaja. Dhe vajta drejt e te qebaptorja c Arsen Mjaltit. Le t'i bente qoftet edhe me mish maceje. Une s'mund ta kaloja kete dite pa pire, nen ate qiell te piste. Megjithese, ndryshe nga Xhoda, e dija se ajo nuk ndodhej mes ikanakeve. Ajo ndo­dhej ne palen e dheut te ftohte, ne formen e nje grushti kockash. Na hengert mortja, te dy, edhe mua edhe ty, qe mbetem ketu, te hame te pegerat e A:rsenit, dhe te pime urinen e tij. Kjo fraze e shqiptuar pa ndonje ligesi me ra ne vesh kur ka­perceva pragun e deres dhe ne hunde m'u perplas tymi i duhanit, perzier me tymin e qofteve. Doe­mos, mendova perballe fytyres agresivisht te vete­kenaqur te pronarit tc qebaptores, ne qe mbetem s'kemi c;'hame tjeti..'r, <ls c;'pirne. N~' njc cope leter mora qoftet c sph·katura me kripe e piper, dhe nji~ raki te madhP, dlw zura vend,,ne cep tc qebaptores, me berrylin c dikujt n(; ije. Qortct i kaperdiva. Ra­krne e ktheva ngadale. Ti' qc konjak, do ta ktheja me nje frymi5. F'o mi' digjte etja. Aq shume, sa mi'

99

vinte ta merrja goten e ta derdhja ne goje. Sic; der­dhin shoferet uje ne motorin e nje rn&kine te zhuri­tur. Vazhdova ngadale, me durim, me gllenjka te vo­gla. !';shte menyra e vetme per te shuar etjen mt· raki. Dhe per te larguar mendimet ogurzeza. Fjala vj-en, ner nje <;:ast me lindi deshira te merrja goten, dhe rakini~ ta flakja ne fytyren agresivisht te vet<:'kena­qur te ish-brigadierit. Sipas meje, permbajtja e ra­kise ishte me e dyshimte se permbajtja e qofteve te perfolura. Mirepo, duke pire lengun plases me ,; metodiken e nr<?vojshme, domethene ngadaie e me i gllenjka te vogla, ne vend te zbatimit te mendimit ~ te mbrapshte, i kerkova te me mbushte nje tjeti:;r te madhe, porosi qe ai nuk vonoi ta plotesonk. ·~

~~~n~e!~. t~~~e~~n:~I~i~a r:~~h~~:n A~;!sj~;~~~ ~ tit. Kur dola, qielli qe ttlur, qe nxire, diku, ne ko- )I dren pertej lumit, shkreptiu, ca pika te medha m2 lagen fytyren. Ngrita koken drejt qiellit. Sheshi qe i zbrazur. Ndaloi urbani, por kurrkush nuk zbriti. Qe bosh, si sheshi. Mbeta n(; mes te sheshit duke pare Iar,gimin e ngathet te autobusit. Qyteza. 2

zhytur ne turbullire. vazhdonte gjumin e vdekjes. Hodha disa hapa. Gjunjet mezi me mbanin. Sa <;'round te mbajne gjunjet e nje te del:iuri. Kisha nW oellim te vetem: te mberrija ne shtepi, me c;do kusht ...

100

Klani Kulturor i per21ek.com

11

Te mberrij ne shtepi, mendova, me c;do kusht. Autobusi sapo qe larguar, pa zbritur udhctar tjeter ver; meje. Sheshi qe i zbrazur, qielli i ulet, qiell shkurti, i ftohte, i piste. Armiqesor, si fytyra e Xhohut. Isba cndc ncn pushtetin e kcrcenimit. te tii. Po ta dunsh me shkrim ... Sigurisht nuk do tc kerkoja asgje me shkrim. Do ti:; me duhcj te para­qitesha te Syte e B.ardhe dhe, me G'flitej, Syt(; e Bardhe tretcshin nga kenaqesia per te torturuar kli­entet. S'doja te behesha klient i Syve te Bardhe. Te ketij mendimi qene edhe prinderit kur u tregova ne hollesira ballafaqimin me Zeusin e katedres. Nena shkuli floket, babai nisi ecjaket neper kuzhine. Ke­saj radhe krizen e zgjidhi ~m ate, ne menyren me te thjeshte. Si u end nje cope here nga njeri cep i ku­zhines ne tietrin. ai qendroi dhe iu drejtua nenes me keto fjale: Molil qaj, s'ka vdekur njeri. Fati na eshte qepur me gure. Ti, u kthye m:a une. mos e mbaj mcmdjen atje. C'ishie pi:'r t'u berf.~, u be. Shih c:;'do te besh me tej. Po te mbyllesh sic:; ke zakon, do semuresh. Ketu e kam fjalen, pa per ne rri pa pune

101

s~ te .?uash. Kaq tha im ate dhc vajti e zjcu kafe per te tre. Ai s'ircgoi ndonje frike, c;uditerisht. K.urse mua me kishte hyri~ frika ne palci~. S'me V]en turp ta pohoj. Zhdukia e miave te mi dhe kercellimi i dhembeve te Xhohut rn"e kishin terra- , rizuar. Po te bija nc thonjte e Syve te Bardhe · ku­shedi c;'rne priste. Mbase me tepcr nga frika 'sesa n_ga keshilla e tim eti, u paraqita n~ fabriken e c~.rnentos, .~ura punl~. l~e fronionc e thyerjes sc gu­reve. Syte c Bardhe nuk u kuitu~.n ncr rnun. Si fiilova pune, e kuptova he1rresen · c Sy~e te D.::u: '~1e. Ajo fabrikc qe ferri mbi toke. Kisha perfunduar ne ferr. Pa ndcrmjetesirle e Syv;; te Rardhe. Inf!'rana­zbet e adrninistrat('s s'kishin nevoji:' rer p~;osira. U mjaftonin te dhenat rc mia. Kisha nii; daie te arra­tisur. Kesaj i shtohej miqi~sia me dialin e Fib.nit. Me se te mi:::tftueshme qe njcrezw, t'lJ rwi0thni mishi kur ndodheshin prani' meie. Sa per nc;!.i:1sh1imin nrra h­kulteti.. nie di:=~IJ me brire si uni; nuk H1t0 i ·r,"nie , te studionte. Nie diall me brirc' ~i 1mi:~ ishJ0 i r1..-.n~(; vetem p~r ni:' ferrin mbi tokE', fabriken e c;imcntr'S se qytf!zes. Ku nrodholw,i m1; shnme pluhur :::c d­mento.

DiaHi nuk do t''a diie nr>'n rlialff PPsi:' cli:J.iie e frontos(; S~ thvPries !'P ''UJ'il, f!r; mn m'Lc> 11 hi'ni:; P'i::lshte, me nriti;n ,qj,~ nritr'( ~ip r.i,..,ri i f.:-Jmil~rs. Jshin tre P'abe1f;> P dv .r:r:-n:llfmi. Mb?;~Titi;l im,.., }1,1;m­cot r::roortin e forf':l.VP Bn<;hk·'' nw mu'l mherriti r-ii·; Rl<or'li' me ril'Y'orkio P nr•1rkuar· rw' f!Ur r:re1neror dr1e shkarkimi. DRsh=li bluarin e >r.urev". sherbeu si ce­remoni e nar.'lqities si' kncrl<>ncia1evP Pas PRrRoil-

. i"s ndiheshR i rr::lskanitur. TPk shihi0 te tieret 0&~ :zune nr:a nje aoshe e filhwn te hanin ne heshtje, mendova sr, no te vazhdoia te punoia ketu. brenda iaves do te vdisja. Nuk vdiqn. As brenda jav~s, as

102

Klani Kulturor i per21ek.com

brend11 muajit, as brenda k~ttcl' muajve. Po l:c kish~ vazhduar cdhe ca p::>s muajit tC katcrt, mbase do t~ vdisja. Megjithatc koleget e mi, djajte gurthye~, ~~ eli 1 ~'n e nare me siguruan s.e historia e frontose, >

ashtu si ~ gjithe fabrikes pluhurprodhucse, r:uk nji~ htc raste vdekicje. Me erdhi t'u thosha se kJO as qe vihej ne di.skutiJn. Fnbrika ishtc njc ferr, e nc fcrr cohen ti:' vdekurit mekatare per ti' vua,itur m~'bt~::, dhc ne ishim mckatari:; ti? vdckur, 1i; di'nuar ni.; arne.~

shim. Nuk ua ih:1shi' . .To n."·'' frikn se. si niere7. te rend0mte. ata s'do tc' kuntonin gF'· Ata ir,hin m(;k~­tnri.~. dhe. si mekatnre. i.e' vdekm·. Uri.; s'(~oia t.'u kuJ­toja se ishi.n te vdekur. Ne nje kohi'2 kur ata mendo_~ nin se kishin vdekur nji:'herc. kishi.n kclluar ni(' her~· ncpcr ferr, dhe tani qene ringjallur. Tre prei tyr~: dv rrnbcli' e nie gaxhua. qene dr'nnnr me' afnte te nrlr~rsl<mP burfl'irnl per 'ricdhie. On:linC're', s.ic: thu­het.'' A~'mi(;ri nnk ]Jogariste te rriYJtr r'iat~' ketu. Du­kct mendoni"' se. pas fr:rrit, nrlodhef.hin 1•i' nnrr>:ntnr. Der ii' shD!C:"1l'lr ni.; njc parajsc tic; munrJ<:}'n1('. f)r; f:i. (' 11~'rfvtvronin parais0n, nuk ra fiala. Ki.'ta formnm_n klanin e diaivf' te lumtur ti' frontoif's. rliaivt> onh­miste. me moral vazhdimisht ti' n;Iritur. Them klDn. Nf.' c=tti; r~nm pr~'i pose v<Jrfaniakesh, qe ;n~ ~ua u bene rtiashte. f(iet'l tri klane. I pari, o~t1rn1~.tet o:: dinere. I dvti. pi'rbi'11ei nga nie pt>rson 1 vetem, llJC

gabel nia tridhieti' vie<;. ish-fatori.no a~:tobusi.. ur­ban, i denuC\r me nie vit kondkionel per r~.ahJe. I treti perbe1wi rriith::1shtu nga nje person i v~tem. ~Y af' rreth te nesi'flhietave, nunon!P. keh~. nr~.~ rh~. V:le: iesh. nvshse or- li.ru:cr p::ts vuC1.d.1es sc me rl~m~~ dhielr'viec'lr per krimin ar~jit:1cion proparc~ande. ~:; ra ne sv shpeit se, me te shkarkuar. e blua~ n~e makine. optimistet zinin nje qoshe, ~sh-.fat~~moJa nje qoshe dhe politiku qoshen e vet. Lmd1 11Je pro-

103

1,

!·IIi I

ill

blem, ne cilin klan te f t h' r • • • n~onje veshtiresi: nuk u r ~s a_? ZgJ~?~Ja erdhi pa tet mund te ·· . u a ne asnJenn. Optimis-

k. me pranomn 1~, > aq . .. . 1 .~shin r::iqesor·e -buzeqesh'en.-"P m:_q:srs 1t sa c;_:e

t l ngaterruar duart gj't~ d . or, dobesra e tyre per keshtu qe buzeqeshjes ? ~n .:.l. s para me pelqente, Ish-fatorinoi.a nuk d 1. petrgJl_~Jesha me buzeqeshje.

b " enJon e te afroh · · ·

m ante veten nje shk~ll" .. 1 e1 .. m: ~~en, e optimistet d · : rr:e art se te tJeret. Me .. . , oemos, nuk l rnhej ata . .. k. . . 11t te grepsave. Me ol't'k . ' . 1 per 1snm so-mjaftonte nje vit k~n~_I. am~, :~o, s'kls~te pune, i pranueshem. per nje morwn.: per r~_ah]e, denim i ror. E keqja eshte ;v .~e :;nund te ~u~ej burre­shume, disa here -.~~~ d~-~ pclqente -~I t~p. Hante guar ne te" t · .. gk] . es, mbase per te na tre-

. ]ereve am1en e t' · · . h . . bus1. Mbete· ·-. · · .. 11 Sl IS -fatormo auto-

b hk.. .. .l pohilku. Ne kater muaJ· q"

as e, mesova pak ... . . . . . e punuam tur i zymte" e · · t gJe~a rreth ti]. Qe njeri i hesh-

' · , ·- Din e CIO"aren 1 .. sukses te hy

1·a n'e .. b' d.:•' -~ mmc. U orvata pa - . Ise e me te l\r t" "th

rna preu shkurt th t" ... ·· · ~ .e gv. a rastet .. h , a .e, me D]e pam]e te" 1 -"h . t" met oshte ta ·1·

1·· h t - .~- .· · . - - OL' ur, s1 e

- ]a re a N e fu d t" f dhe une klanin. i· . -_·· n . e undit formova

t liD, me veten hme Jsh· · h ..

ve .a. me kater klane K1 .. . ... , Im mas te te vdekur. · · ane mekataresh. Mekaiarc

.. Dita e punes fillonte me g b 11. . .. ken prane frontose - . rum. u Imm ne bara-tete, keshtu qe kish!a~~~~~ f,~komsht vi_nin pas ores sobe me tallash. Optimist€~ : ngro~eshrm rreth nje seda erotike me ze·· te" la t" a, c~m.n koken me bi-

t ' - r .e S klshP c' b" · · h'

re, te rinj, te forte ask h. k .: ·. u eJe, Is m shej me ta N" k" ' ' us . nu desh1ronte te pri-shfrvre dnfrn. e bi~;~ ~~~~e 11sh-~~-torin~~a, si per te dendei duke n~trene .. · S "l·l· m- J •• trnsten P tii c'!hC'

. _, .. - · 'a me sh11m" 1-~11e h' 11 . mn optimistet a .. · ·- · ... ' " • s m P -1Irr-qe, perveGse plnt~ ~eh:e s~~1ymk~;sl hadr:te ai. Politiku,

' e, e n 1ente te ftohtet

104

Klani Kulturor i per21ek.com

tmerresisht, i afrohej sobes, gati per ta cikur. Fyty­t·a e tij brehej nga nje vuajtje e perhershme. Kur optimistet bertitnin, ajo shtrembi..'rohej, ngerdhe­:;hej, me krijonte pershtypjen se ja, burri do te kercente nga vendi per t'iu hedhur nc fyt zhurme­medhenjve. Asgje e tille nuk ndodhte. Burri pshe­retintc, kthente koken nga dera vazhdimisht c ha­pur, dhe veshtronte shtjellat e dendura te tymrave C1e derdheshin nga oxhaku i fabrikes Se c;imentos. Kur s'frynte ere, shtjellat formonin ni~; shaLervan te zi. Shatervani ngjitej 1art e prej andej perhapei ne luginen e lumit si nape. Napa ulej ngada1e, unifor­me. Si nje nape zie. Optimistet vazhdonin bisedat erotike, ish-fatorinoja mbllac;itej, politiku mbyllej ne vuajtjen e tij. Unc i ndiqja keto nga nje qoshe e ba­rakes. Dhe e perfytyroja napi:'m te mbeshtjelle rretb flokeve te Sonjes. Dhe e perfytyroja Sonjen te mbe­shtjelle ne nje nape zie. Nape; tymrash e pluhurash. Tymra e pluhura te ferri.t. Kn te ishte? Diku. Edhe aio, edhe Ladi. Te humbur diku. Pa shprese. Per­ietesisht. Ata larg meje, une larg tyre. I humbur ne nje bara:ke me gjashte veta dhe kater klane. Po ata ku te kishin humbur?

Befas, tutje ne rruge degjohei zhurma e sko·-des, dera zihej nr.;a trupi i Zeusit tone, pra zotit te gjashte vetave ose kater klaneve. Ky qe brigadie­ri Y.Z. qe shante e bubullinte me fort se vete Zeu­si i Olimpit. Por ne s'pyesnim per 7.:eus Olimpi. Ne kishim kete mirnizeus qe na mbikeqyrte. na kon­trollonte, dy here ne muaj ndertonte borderone me ·emrnt tane, perbri emrave shumen si.mbo1ike te parave, ku ne hidhnim gjithashtu m;a nje firme simbolike. Zhurm.--'l e makinave dhe shfaqia e trupit te minizeusit ne hyrje te barakes kryheshin njeko­hesisht, me nje rregu11si laborator1ke. Kjo rregullsi

105

me kujtonte 11Je l11E'Sll11 qi~ e kishim bcre dik:nr ne shkolle, ku flit~i pi'r cksp01'imente me qcn Tern~: Reflekset e kushtf'zuara dhe ref1(~ksoi e nakushte­zual~a. Zhvillimi: JVfe te renE:; zilia, oio shf.~rb~'n1e si sinjal, qenve u jepej ushqim. Me dukjen e ushqi-

1 mit, gjE~ndrat perkati:'se sekrctonin neshtym(;. Me pas miaftonte zilia qe gnja e qenve te mbushci me peshtvme. Neve na miaftonte zhurma e makinave per t'u ne;ritur ne kembe. Zhurma do te thoshte se minizcusi do te shfaqej ne dere e ne duhej te n_gri­heshim per te bluar tonclate pas tonelate pirgjet e gureve .~i'lqerore. Me dukien e minizeusit, 7hduke­shin klanet. _giashte d.iaite ktheheshin ne gjymtyre te bindur te nie kafshe. Ne unitet VPPrimi. kjo kaf­.she gurebluaitcse i CJePci rimorkios dhe karrocerise se skodes. hidhie shkembinite ne toke, pastai u sulej Dirgieve. ni~ hPc;;ht:ie, duke dihatur. duke shfryre, duk0 djersitur .f!'iashte pale dierse. duke cliruar gjashte erera te ndryshme dierse qe perziheshin ne nje, e kjo perzihPi me pluhurin e ~writ. te dmentos, te ovmyrit. r'l-]p i futej f!'.i.ashte!;!jymiyreshit ne te g-ji-tha poret. Kur perfundonte blu<Jria. minizeusi zhdu-k,e.i, gjashtegiymtyreshi shperbehej. Riformoheshin klanet. C'do kl.<n1 zinte qoshen e vet Per te marre frvme. per t'u fshire n!!a diersa, Per t'u t:hare, oer tf; krver nevoia fjziolof!iike ne natvre te haPur dhe kurre ne WC, ku. vetem PO te futie koken. mund te vdisje niJ'a peshtirosia. Pasta; ontimistet nisnin bisedat erotih~ me ze 1;p Jarte. i.c;;h-fatorinoja zinte hante me habezi. Politiku mbvlle; ne vuaitjen e ti.i, kurse une. dnke pare nanat e zeza te tymit, mendoi1 ner miqt;; e mi. Dhe befas degioheJ nje uturirne mFJkine. r'lhe no aa befas ~hfanei ne dere minizeusi, dhe... Giithcka vazhdonte keshtu cdo dit;;. me nje rregullsi laboratorike, me nje mono-

106

Klani Kulturor i per21ek.com

tmcrron e . ;:mioh ne jet·· . P.c ~:' ura. Po mbase .. . . . . . e teorme e filoz f't . me pengoi ia vija Ishte nie clite '11? 1 ]aponez r~-tstes;'l

kish . Pn l e ktl"jell"t G · .: '' · dh'~ .. mt~ndur te flija. G'um': ,e :. late nati's nuk

dg n e, SIC me ndod11t ··hJ 1 s me zu ri <:\s nrln i tii he dol s· 'b · e i:i nesh P·1 a·.. · ·· • . a. . ente as ftoht" "· • . , U n Ier U V€.·sha

lm l11tk rP t . .e, ,,s nr!rohte 0 J' .. - .agon_ e, ose nuk • h·J·. . •;: . . Sf'_ trupi .IZon te nrra c . . . Is ,e De' gj end . t .. be t . ·" . mimet e iash1me .. .. '· .. Je e ana-

n .. ~ ~· 1::f!,rohte apo ft~hte. Di yer te pen::aktuar nc; 1~~1 lte e kt.hje11et prilli. I .Ja se .qe e d:el dhe qe isht~te .~ek .. ecJa duke shkuar v~;mi mendJm qe m?:~ 'h' . ne merdhinin fl])O · . hp . nga bre,gu i lumit

CL Inm . ·. .. . ' .. ,lO Pf'S Qlt ne ... ]\T" . ' · · S.l L·l benm n ~:; d · .. · · HlP· ·• es(' m cr··

S~1de_._ndova. dhe. duke. n~ni .. 11E'r.? Ai_a dine u;. notojni:' , 1 not p t" · · · .ar nxehen K · .. ' n''. ~ " .-o ,e hie ne uiio; . '.' ~ ... · .. · . trrse une

e cast. sen.,p s'd' .. l11le do te hlllka hAm s· , '"": . . . I not. Pra nnk k~ .. . .~osem A. 1 ·' •• J.mt p,",1-.,_1

. ,n··. · " mundP.S! ~ ..... nv" 1'•1o .:t l · ,.,,, ,., , e v 't· · 1

· ,.,-· · · u11 ,et ;i~ n

1•1·;;. · t. · a1 1 mendi<> i" "' . : d''·· '· ·· '·" no tha I .. ·" ·' .:-,on'n · :.w patjeter. Ti> ,-;un~?.c/ s 1.:~ me vete. Aio d11het w

ne breg tf,; htrrli; , d' ... 1 ~er .shembull ~e ndodh ... t .. nr 1 bH' di nl' .. · e .

·~· no nulr: diti not? A·. . , .1 n.e uW. Si do tn w. knrsp 1lne" ,.., -1.' K. . ·.: .. lo me stg'uri di j ;-. . t 1 .. · · '" c 1 , 0 P"'ht" · , no o-nu.:;: eshte haou •. d ~ ... ·... :: nr<;v~"ia o?' mhr .. · ,_ tare .. r n. on,ehere bis"'d'' 1 .· . Js nl"~n . . , . , e . umore o~:(' rk··

Lum1 rrt'dht 11"+ ·· · · · e Pa zhur .. T ... e •. a._ Pa i h~'>aur 1-". .• • .. • me. tTlerat qene t(·_; ]· th. r,.. ·· · · · rnucet ]- 1 · ·· · · " le-e n!"?-in t_iet", N ... . . . . .. ,_n ov::J Villln rll 1· . . . JI

Pl. w r)iesi' b . 10 v ·Jorlha P'U · Fdhe nie" · .. · ' 0 ·· f0Ql!1: :f.shihni ·,; · I!Un .. . - Plese e shpat't t" k m ffile­h .. ae J_if!i~tei ne shpntln ~1~ • ? . odres. Mora shte-

t a~~lr OJelh, mendova m· .. llm]egull Pranrkd (ishte

.ane. ne P'il tfi k d. •.•.. • legu . n krt. rene po"ht" .. M . k · · .. o re~;, lumi · . · · ,, e. a-u ~!'1endei ni'" J1 ..... Z.f.l'lf'rohel ne n ·:· ] k

oe formohes; ped:· Ne Jume kishte shu~~. 1arllo~e ishte i . ·· h. m .. · · e nrisheshin K- e ne !k?;Je dr"" Per .~rshem. Shtren oh . · . ~ q~. _ndrvshe,

(', dhe D)e plazh' .. g €] ffildiS g']lrlt te" k · • 1 qe mbuloh · · .. ; · o-eJ 1 g)1th1 vetem

108 ne

Klani Kulturor i per21ek.com

raste permbytjesh. Qe nje peilg i thelle, i pelqyer nga peshqit, te medhenj e te vegjet I pelqyer edhe nga peshk.atari.'t. Nga ana e anes vinin ki:;tu turlilloj peshkutaresh. Djemte e qytezes, per r . .mngese duri­mi, i binin shkurt, gjuanin me llokume. Ka mbetur histori naiviteti i nje djali qe, duke degjuar per peshkimin me llokume, ne vend te karemit e ush·­qente grepin me llokume. Keshtu i kishin thene, peshku i bie rendshem Uokumit. Prej ca kohesh, ne pellg s'dukeshin peshkatare. Nga perdorimi i tepert i llokumeve peshqit qene semure nga diabeti. Uje·· rat qene embi:ntuar, s'u. benin mire dhe qene zhdu­kur. Thuaj pastaj qe s'kane tru, mendova. Njerezit i akuzojne pa te drejte, dhe me kot shajne -«tru­peshk». Po te kishin peshqit goje, do ta shanin n:je­ri-tjetrin , ... trunjeri». Ne rastin e tyre nuk nmnd te kete tru me te mbrapshte se i njeriut. Tru, ma­rrezine e te cilit, truri i tyre dinjitoz prej peshqil;h lumi, nuk round ta perfytyroje.

Kisha dale nga brezi i mjegulles. U shfaq gjiri i kodr(~s. Midis gjirit dhe plazhit, pellgu. I q~ti:~, i p(;l·gjumur. Dredhova ne ane te kundert. Synirni im qe te mberrija nc! piken me te larte ku kodra leshohej thike mbi ujerat e pellgut. Prej andej hi­dheshin djemte me k:okekrisur. Ne vere, sigurisht, kur plazhi mbushei plot. Tani s'kishte kembe nje­riu. Veti:'m une ecja me kepucet e squllura drejt asaj pike zot<;ruese, pa e pasur dhe fort te qarti~ c;'ki;rkoja atje ate US diel prilli, as tiS ftohU\ as ti::' ngroht<\, me nje qiellte kthjcl1et. For kembet benin puni~n e tyrc. A to e dinin punen e tyre. Kjo levizje ngiitese finalizohej, sic; thuhet ne g-juhen e kroni­kav<' sportivE>. me nF; levizje J1uturuese. Meqe nuk isha zog e nnk kisha luahc~ ti; fluturoja. levizja do te qe nje renie e lire. nje fluturim i lire poshte.

~09

Pellgu do te zgjohej, peshqit do te trembeshin. Nese kishte peshq. Dhe une s'dija not. Por kembet vazhdo-. nin punen e tyre. dola ne vendin per ku isha nisur.

Ne fil1im e pellgut. M'u mo-ren Po biire nji:' levizje prapa, do te isba rrezcwr. qs 0 pavetedijshme dht~ qesha. r:e vuaja nga ~: lartesivc. LarteslLe shkakLonln mnrTamcndje, organizmi im nuk u pershtatej. Qesha sepse nuk kisha ne gjak as­gje PYE'.i japonezi. Por k0'mb0;t e dinin punen e tyre. U gjenda p0~rseri ne kembe. Dhe hodha aq hapa sa mberrita buze gremines. l\ll'u moren mendte perse­ri. Poshte, sipi_'rfaqjn e qete e pellgut u li:~kund. Ba­shke me ti:' zw:a te lekundesha dhe une. Pata ndje­sine se mjaft(m ti.; hidhja nje hap dhe do te mbete­sha pezull ne , i lehte si pende. Pata ndjesini:' se mund tc fluturoja dhe :c0nia ime e lire do te qe e bute, si mbi nji5 shtr·esi; u• dcndur pambuku. Midis

mosrh;sh id;.s ti:; fluturuar syte mi; kapen tutje, nic' skaj tc; rripit ranor, trupa njerezi~;h. Ateheri' nd.ieva rne gjithe kuptimin e fja-1i2s tmc:nin '" r('nies Nnk J:lo u; E;vizja. dn u• gremisesha. Njeri:'zit po mi~ iihikonin mua. Une shi-hja Me pas Vilma me tha se, duke me pare, klithur. ao e lexueshme kishte qene deshira ime per ti:' flutmuar. Kur u u1e buze gre­mines, u qetesova, babai me qu::tjti torollake qe kisha klithur. Por uni5 k1itha se te njoha. Dhe kuj­tova se per pak do ti2 bije. Kurse babai u tall, tha se kishe dale te freskoie trute.

fl:;dhe une i 'Kryq(3zimi i rrugeve tona atic mund te ishte kombinim vetem i provi-den~r's. Nji' kombi.nim megjithese une s'flu-turova. U ula buze fsheha koken midis

110

Klani Kulturor i per2lek.com

d. . e·~rse &nesja. .. . Une nuk e 1~a P ··- .. .· ··-

duarve dhe dene~.a. hih'a pasoiat e ketl) kryqe .. Une nuk round t 1 pa~~l ~e t'i pare ata te dy ne zimi. Po te isha ora ud~ te isha hedhur n~. fl~tu­cepin e bregut r~no_r, re't hi~it. Por une s lsl:a ··m Drejt amshlmit. ?. J . athenese te fatlt. 11 · u .. 'kisha asnJe fuql par .. .. pra-orakull. ne 8 .- d"nesa ndoshta ngaqe ~e Kur i pashe ata te .. ~Y e rimi hurnbi vezulliml~· Ata ni te tyre id~.a ~ t;le flutu Vilma me syte e ka.lter d~.~ kishin dale te ~ml? P.~shq. kohe s'ishte aspak.l mar~.e. Xhoda i Marre, qe ?ed~~o ·'na priste. Nuk lSha Ol u.­

Une denesa kot. S e l}a G

kull.

111 I

I:

12

Njeriu mesohet edh ,r· ·d· sohet lehte N' .· - . e me oJe11 J€11 e kafshes. Me-adaptuesh~e 1;rm, SI<;; ~huhet, eshte qenia me e f . , .. : ... as orvatJes se deshtuar . .. .., ·dlutu~r-~n te lire asaj dite te kthjellet prilr p~r 11J~-

G o g) e u thJ. esh tezu ct .. . • .. .. •· 1, per muc1 . . · c, sr me magJI Qell · · t" mbeh ekziste11c., n·c; ... • • f .. · · Iffii 1 ve em . · · ·· ·· ''' ·· c c;do orme m d k h zrste11ca p(~r te pari~ driten .. : . e <;; .? ~s t: Ek­aJ'rin p.. t··· . .. · e drelht, per te tlnthur

, er e rnarr·e ushqim .. t" l fizioloaJ·r·k,~ Ek · t .. ' .. per e cryer 11evoJ'at

b '· · ~ zrs cnc·1 P'T te .. · f . vetes. Per tic• ndiP .. '.b '. ·- p~re Y~ enoritetin e atyre qe pi.;~. fat·

1.r per

1_ U~Je11 .. e t: pnvrlegjuarve. 'J.'f.i

. ' -- n e .yre te mrre s'l; h' d ... ungJ te alTatisur. or; 'k' ·h· ' ~{:,~ _m 11 onJc 11je djale Filani T."' •• cs ,:s m yasur. miqesi me ndo-

. . ... .. . J<~~z.:.,tclica per ekzJste11ce. Ne kete r,~st 11Je cope buke eshti; e mjaftu "'h . .. . . -. t I falet zotit shtate heri; ne dite. U e~. mekc~e nJerm zotit, nuk beso ·a nt• r • • _;. ne nu. ~ ~alesha t .. b . . _.1 .. zot. Zura t I falesha film 't ~~eh, .. n~.a~wnt tc frontose, qe kishte nP.n 1 ze~~r

fJas te dJaJ me kater klane At ku . - . 1;YqE.m ~!ane, ekzistenca behot e veshtire_ Yq. f h'k_a_ k~JUJ ?b_e tP fie .. " . .. ' 0. S In eta dJa]-

- . paqesore, qofshm klanet m·· .. .. . . se d' 't" •· h' < · e zemerg]era Doll . JaJ ce SIS Ill fort paqt"sore klanet . - - . . .. · ., JO aq zemer-

112

Klani Kulturor i per2fek.com

~jeea. Sken."' plasnin cdo dite, per vogellma qe merr­rri~.1. permasa universale. S'kaloi shume dhe optimistet m'~ vune ne shenjester. Ashtu iu tek, te me vinin 11e :>h-~njester. Ndoshta si ish-student. Ndoshta se di¢;::a qe marre vesh e flitej per te ashtuquajturat bema ti~ mia. Ndoshta sepse, me intuiten e sojit te tyre, e nuhaten se mund te 1sha nje vi!ktime e lehte ne kr.1hasim me ish-fatorinon ose politikun. Sidoqofte at3. me vune ne shenjester me nje urrejtje te pash­pjegueshme. Si grepsa kryeqyteti e mbanin vet€n me t:~ n1adh, por harronin se une isha djale qyteze. Nje cljate qyteze, qofte ky edhe ish-student, mund te kete cdo dobesi, ve<; grushtit e thikes nuk i trembet. Sedra s'me li11te te kerkoja ndihme11 e shokeve te fe:nijerise. Shumica e tyre endeshin rrugeve te p~­puni:', u hanin duart pt'r grusht, mbanin thika, do­reza hekuri, dhe ishin ne gjendje t'i benin grepsat te mos shkelnin me ne qyteze. Nuk vajta tek ata. Nuk doja be veja tek ata. Per nje arsye qe mund te tingeUoje qesharake: kapoja i tyre vazhdonte te mbetej F.agu, Fagu i femijerise. Shume uje ki­silb::- njedhur ne lume. Qellonte te shiheshim neper qyteze .. Ia ngulnim syte njeri-tjetrit. Dhe e ndienim s-e midis nesh asg;je s'-kishte ndryshuar. Mbeteshim nii ,-aportet e dik:urshme. Ate qe s'ua kerkova djem­\re, ne njefare mcnyrc 1a kerkova mi.nizeusit, bri­gadiedt Y.Z. Ai qe ne gjendje t'i bente zap en­tex~iastet pa grushte. Mjaftonte njc fjale e tij qe ::\ f'a.fi. i !'{rep save ner u; punuar ne fronto te zgjatej c:j·).s'r1te · Mlinizeusi ishte nga qyteza. Mimzeusi "' ·~;ihte :~anatin e tij. Ai me ndihmoi. Dhe une i fa.,­le3ha mini.zeusit.

Perplasjen me optimistet e solh nje rTethane e p8:parash1kuar. Minizeusi s'kishte fuqi ta nda,lo11te,

113

------ Klani Kulturor i per2lek.com

as une. Kjo ndodhi kur ne skenen tone befas u fut Linda. Gabelja Ermelinda, zhvirgjre:ruesja ime. Linda punonte jo me shume se pesedhjete metra larg nesht atje ku kishte punuar edhe para dy v}etesh, ne mu· llinjte e 9imentos. U kryqezov.a me te d>ten e pare qe u paraqita. ne fronto. Me buzeqeshL me shkeli syrin. Asgje m~ teper. M'u shmang pa fjale, si nje njeriu te panjohur. Qendrimi i saj s'me beri per­shtypje, kisha halle te tjera. Me· pas mora vesh se ato kohe ajo bente dashmi me teknikun e turn.lt. ~ ... i Ky qenkesh xheloz i marre, per Lmden, jo per te ftJ shoqen. Dhe Linda shmangte §do rast keqkupt]mi, ~. idioti e rrihte per hi~gje. Mora vesh gjithashtu nje hollesi qe s'e kisha mesuar ne kohen qe bi'nim \ .. · ... · dashuri bashke. Ajo vetem nenen kishte gabele. if ati qe i bardhe. Dihej e njihej rtga te gi~hhf'. N3 qe drejtori i fabri!ld~s se betonit, ish-vim;ier ne kohen ' kur qe zene Linda. Me kete shpjegohej ngjyra (o­kollate e <;elur e lekures se saj. Keto te dhena i me­sova nga optimistet, qendra e informacionit. G:1ate bisedave te tyre emri i Lindes lakohej shpesh. Me­gjithate s'guxonin t'i afroheshin. Tekniku i turnit mund t'u bente gjemen. Soji i tyre e ndien rrez\kun me nuhatjen e nje kafshe. Soji i tyre e ndien kur duhet ta kerruse shpinen e kur duhet te skfrmite dhembet. Me te rraUe i hidhnin ndonje fjaH?, ~i ai qe hedh gurin e fsheh doren. Linda s'denjonte te kthente as koken, jo me t'u fliste.

Kur Linda erdhi tek une, u stepa. Ishte mes maji dhe bente n:je i nxehte i parakohshem. aq f',a

ne Durres, sic; thuhej, plazhi mbushej plct. Pas bluarjes se disa toneve gure, kafsha gjasMegjymty­reshe qe shperbere, seem kishte zene qoshen e vet ne pritje te makinave. Linda u shfaq ne hyrjen e

114 ,f'

.. .. . .. .. zakonshme. Futi 1wk~n: barakes ne menyre~. n:~ te h ... qe e kryente kete

. .. . ' ·lemlhonia ei e .. .. . -sikur kJO te qe e. n. . b f me trasten ne dare, po veprim. ls~-fatonno_J; m i=h~erinjve, optimist~t u ,hu_~ titiku me cigar~n ml .. IS ~the. Ajo tha fjah~ per iJale_: tuan me shume se te g) . .ht.: -r;rurrkush nuk me

· ak :.F~S ·e.» .n. 1 t·· ,,Sari, te lut~m, ~Ja ~ ···snin me emrin tim te Po e. therriste San. Me th~II1 f · tet perdornin shkur­Kur donin te talleshm,. o~ n~s . me kishin thirrur timin Thesi: :r.:.e shkc:rt1~~; L:Jil. Si H~shoi f]ale~, pa vetem dy n.Jerez, So~Ja .. . te merrnin vet en, Lln~a

1.. .. kohe te pramshmeve .. , t matane n]<'~ u ene . · 0 po n1e pr>s e ' .. u zhduk. Kur d?.la, ~J e dielL Qe mbuluar e t~:a tridhjetE~ hapa me ~ut}e, n .. 1 . te t'i dukei vet~~ me p\uhur c;imer:~oJe. Sk~~}a · eJ~~ku i mbulonin g]:­nje pJesc e fytyre.s. H:r~btc "a kishtc thirrur, a.~o tbcka. Po aq .. t~'le~~raf~:~~1d;',: dhe u 1argm~: ~~riva ne;: tha ,.,son .. te me ,etc··· Le .d k v·e·shtruar leVlZJen e v: ...

qr u e . ,. e diell. E nd?q.a rnc ·'·', e skuf:]e dhe rroba pune, n} theve ti.' sa} .. E vcshu~. n~ulze' ~i. dordolec i. pluh10r?.­te panjohun round t 1 me 1~::'Jshte kafshua.~· me .. xrxe= s.ur. Ky dordolec ~.apo . . ·f .. fshihel· nen ate dor

l Tne e d11a G arc · b" .. da llimin e syve. · ·' · 'k t''- ki,;him ere -.. k. 'L t ftuar "1 ur e .. . . dolec. Ajo me 1811 P ... · .. • • ·; M" pushtoi trishhmJ .. .. . .. nate me parE. · · e 1 · 1J shuri vetem :'~e < .. d' ·him se une do te sh zo]a. Ajo nuk e vmt~. ne . ! 8

. t"t me hodhen en thumb<l, ktheva ne h('lra .. ~e·.~?tlfDAlS .e ' .. e kuptova c'ishin a~.~

.. ,. ""'"fi!ll~]a s qe · · 1 • .. al're 'Por une s lU i"''· · .~ ·•· · .. ·t· .· '' ma1nne n1e r- " •· ... · ht mbern 1 Til'- · b" thumba. FatmlreSJS. . . ne brofem ne k~'m c .. u ne hyrie U shfaq :.nl.DlZf'tUSl.:s11 .. ne nie gja:,bteg}-ym-

.. . shtP!!.JVm vre. . . t bte kthyem ne f!Ja· "··· ·. . · ·· nevoia ta rem · · .. .. b' d r i(l cl1lll. pa acne . . . "i· '~~"e tvresh te .. m u : : . . . . te b1u anti' gure .. 1V1

vl ;.k mrmzeusl e vun · ··· · . . . a a me k~Jffi, .. 1 , .. . . . a ... Sar1" " shqmtwu n~'-, .• •. s:tellonte ne veshe thlrrl , ·: nf' nerMrje te •l;L .· .... kuivok Kurse une, ... · ]-' . k T,mda na ndome e. .. k . .10 ekuivok. Ekmvo un

. hte"rrivmtyreshit, ker ·o}a n] 'f1.)aS A,l " • , -

P ekzistences s1me. lJ::~

. . Te thirra Sari ne shenje afersie, qe te tjereve te ' mos u -~hkonte mendja p~r keq, me shpjegoi Linda kur un~. e _:pye~ nga e k1shte gjetur ate shkurtim. ~u: ?Tie kembe~g~la te. dija perse kishte perdorur ~l~ensht s~k~rt_Im.:n .~ar:. e jo 1!-donje tjeter, ajo qe­s~l. ~hkuX:Imi t,]eter eshte Thes1, verejti. A mund ta p~rk~dheles?. dike du~e e thirrur Thesi? Argument bmdes. Po te ndodheshm te fshehur diku aty rrotull optim~s~et do t'~. jepnin Lindes maksimurnin e pikeve: P? rr:.mm shtr:nguar me teper nga nata e fresket, p~r te m?s thene e ftohte. Linda qe veshur hol!i~. AJo .. duheJ .ta ndiente me shume te ftohtet. Ajo ).~.;.' s~tr~go~_eJ pas meje. Per t'u ngrohur. Po ndoshta &.

per te me ngrohur mua. Ajo digjej, kurse une ndi­h~.?ha .~ku~~· !.\kulls~ne time Linda e interpretoi ne n~.e ~~I?-~re te papntur. Do t'i jap duart atij, - me peshper1t1, duke ~'u ngjeshur ne gjoks. _:_ Nuk e kam dashur .~u~~e, }'kam __ dashur njeri ve~ teje. Shk:ova me te per t 1 shpetuar turnit u• trete. Ti n:-'k -~ ke provuar <;'eshte turni i trete. Une kam nje v1t qe. s'dal turni i trete. Tani aq me ben. Tani qe er­dhe h, s'pyes per turnin e trete. . ~inda me shkopsiti bluzen. Me naivitet femi­le. a1o .. trem~ej se mos i mbaja meri per teknikun 1dwt te turmt. Kurse une kisha dale te takoheshim vetem ngaqe s'me la kohe te merreshim vesh Linda ~~mbe_~gu~te t_e me mbushte mendjen per. dic;ka te kote, histona me teknikun nuk me interesonte. Por _ajo ke~.ben~ulte e ndezur gjer ne vuajtje. Me erdh1 keq per te. Ia mora koleen, e perkedhela e P';~Shtova fort. Ajo m'u versul si e marre. Trupi i 'saj Ghronte nje arome parfumi te rendi~ e per nje c;ast n~~rs~ Lin~ pe~pe~itej, m'u shfa9 Sonj~. Linda per~ .r:~hteJ, ~On]a me vmte rrotull. Lmda d1haste, Sonja lekunde]. Ia hoqa bluzen me deshperim. Gjinjet e

115

Klani Kulturor i per21ek.com saj te nxehte u ngjeshen pas gjoksit tim akull. Bu­zet e saj te nxehta, u ngjiH~n pas buzeve te mia akull. Isha akull, akull... Dhe u tmerrova. Dheme erdhi turp. Dhe me erdhi keq. S'beja dot dashuri. .Jo se s'doja. Akullsia ime kisht,e nje emer. A ia dinte Linda kuptimin? Ajo bed <;mos te me ngroh­te, derisa e preku me dore akullsine time. Dhe e lar­goi doren menjehere, si te kishte hasur jo ne ak­ull, por ne hekur te skuqur. M'i nguli syte ne erresire. I shk€Hqenin si syte e nje maceje. Pastaj syj.ie iu zbuten. Nen driten e heni:>s pashe lotet q€· e mbyten. Linda s'kuptonte asgje. Linda qante pa e kuptuar akullsine time. Ajo kujtonte se une s'do­ja. Ajo nuk e dinte se une doja, por s'mundja. Me ne fund erdhi ne vete, frymi:cmarrja iu qetesua. 'I'e ftohtet e solli ne vete. V eshi bluzen dhe, tek e kop­siste, u kujtua per vlerat e saj. Nuk u largua me­njehere. Dhe fjalen nuk e nxori menjehere. Im­potent, tha befas e inatosur dhe u largua. Une mbe·­ta ne erresire. Linda ia dinte kupNmin fjales.

Te nesermen optimistet ishin gdhire me hu­mor agresiv. Po ta dinin c;'kishte ndodhur mi­dis meje dhe Lindes, humori i tyre do tc ishte ndryshe. Mirepo ata s'kishin arsye te mendonin se une qeshe takuar me Linden. Si lapangjoze ordi­nere kerkonin te kruheshin vetem sepse nje dite me pare, kur Linda ki&hte ardhur te me kerkorrrh_>, sedra e tyre qe cenuar. Edhe humori im nuk isb-1:€ fort paqesor. Deshira e tyrc ohsesive per te me ngacmuar me kishte ardhur ne maje te hundes. Ajo dite m'u duk me e pershtatshmj.a per t'i lare hesapet me ta. Prej ca kohesh mb~ja thike, te fshehur ne nje xhep me zinxhir brenda njeres ke­mbe te pantallonave. Ia kisha blere nje gabeli kur

117

pa.she se optimistet po me ngacmonln ca si teper. l';;);e nje thike e bukur, e nxjerre nga 9eliku i te-

te nje bajonete. Nuk e perdora jo se ngurro­va ta perdorja. Nuk e perdora se nuk arrita ta pet'dorja. Perleshja jone qe nje blic. Kapoja i ty­re, nje djale rreth te nje:retepesave, pak me i shkur­ter se une ne trup, tek rrinim ne pritje te maki­nes. befas iu drejtua shokeve te vet, thartoi tuni­njte, beri sikur nuhati dhe, duke u Z!gerdhire, tha: Qelbet ere ketu, sikur ka nje thes te mbushur me mut. Si .r:~ duroni thesin e mbushur me mut? Pa e ~er·~ te gjate, keroeva dhe i dhashe nje te goditur te terbuar. NUik e priste, ra pertake vertet si thes. Ndi:'l:'lk~q dy te tjeret, nje i bardhe e nje gabel, mo­shatare me mua, m'u hodhen vrlkthi. Mbaj mend se fluturuam jashte dere duke u p(~rleshur. Mbaj mend g~~elin .t~ shtrire pertoke me turinj te gja­kosu:,, llJC godlt]€ ne koke, pirg}et e gureve qe me erdhen rrotull dhe asgje tjeter. Me pas mora vesh se gabeli lcishte nxjerre thikt'n clhe:~ t'hi·k·c;n e ki:shin pare te gjithe qe u mblodhen. Mora vesh gjith­ashtu.se qcsh:e rrezuar pertoke nga nje godilje me doreze hekun. Fatmir(:•sisht, thiken time te fshe­~mr. ne. k~m~en : p~:ntallonavc nuk c pa njeri. As mfernuer1 qe me mJekoi. Ish-fatorinoja dhe poli-

.. depo~ua.n n? f~vorin tim. Edhe atyre optimi­stet. ua krshm SJelle ne maje te hundes. Jo se u ~hv1llu.a .!ldonje gjyq. Kur une perfundova le­Je~ .mJe~e~or~, optimi:stet s'i gjeta me ne fronto. Mm1zeus~ 1. klshte degdisur ne fabriken e tullave,

ata k1shm vrapuar te kenaqur. Ne furtd te fun-i kishin shpetuar nje denimi te munds hem me

disa muaj. burg, megjithese kapoja i optimisteve qe ankuar, k1shte. thene se grushtin e kisha filluar i

118

Klani Kulturor i per2lek.com

jMrl une.iDiten q~e U paraqita ne pune, pas dy ja­vo•>b mini:reusi me pyeti ne me dhimhte kok.a. Iu

11. ·t·gjigja se koka nuk. rr,:e dhim?.te .. ~te~er~. ai u

!~<~'Pkul dbe i r~ me .sh~men, ~. dores kerr;_bes se pan­l .. t\lonave te rrua. K1o sika t;·te duhet, me tha. Grep~

1:d. e dini.n qe ti ke thike. Une i besova kur me

111 llle &e ti mban thik~e dhe i qellove i pari. Ven­' t

1 n t~u: mban thiken ma treguan grepsat. Por ai qe

wb:J:n. thike, nga e gjen. .. ~v1ecr3·rthat~e per sa kohe qendrova ne mbrete-,~. 1> ' T ..

riorle e m~nizeusit, une nuk e hoqa t,hiken. \ etem .~·~·1 e kalova nga nje kembe e pantallonave ne tj·e!= ren. Derisa u duk se Fati do te ma jepte edhe UJe h~re rloren. Dhe une e pranova. Nuk me qe mbu­;;hur mendja ende se Fati i.m ishte nje m~shtru­e::; tinezar. Nuk me qe mbushur mend]a se sa me shtrinte d.oren, s'vononte te rna kthent~ me nj·e gru.sht derrmues. Njeriu .i m~.ere ~es}:liron .. te

ne mreikullira. Kur Fatl me zgJah doren, 'i.Hl'~ e flaka thiken. Ta di]a G'me priste, do ta gja­koaja. ate dare, do ta gjakosja ...

119

13

Jo doren e Dorit Nuk ..] 1.. \ tl. rna zg'at· d .. . .~. u.ua e mendoi se Fa-

. · J l oren edh · ·· h ·· ·· ·' res- .. D . . . e nJe ere ne trajte·n e do-se ont. A1 1shte qysh .. t .. k . .. . .

nier 1. fab 'k'' dh ne a e one kry.emxh~-n es , e duke qen" . th h . . . er i shkelqyer nuk 'k' ht e, &I~ u eJ, mxhini-e tij kur qe caktuar I:e e?asur a_~pa~ fat per Vt'ien galle h' . . ~ ante ne kembe nje rran-

.. . pre Istonke SI fabrika e §imentos D . ..ll ~- •

te Ishte kater, e shumta .. . .. . . on uuueJ E mb . pese VJet me I madh se tme

mba·n· amJa mden~. nga koha e sh!kolles. Me i vog]·J· 1~

en me te "dh . .. .. rral'e Dor· .. b me enJte. E kunderta nd(Jdh ~ . 1 lne m ante mend A' .. . .. kl .. · 1 me ta:km v>Pt"

~: .. qo~~~ ~:08:~~se 8~a~~~~~a fi;~ua:· 1~ pi~a ~-e1~e~ eze kembelarte t·; .. . e e g~_ate, ne ate try-. e me:nJanuar ku me }J' s d t. . h 1 perhershem. Ne krahu ' .. a ? e 1s a djemte e klanit te Fa n e kl~nde~~ mbhdheshin. ngaterrohesha me ta Ef::t. ~~u~uca te papune.. Nuk shme. Fagu me h'dh' e gJ~~heJtesat e herpasber­punonte N" 1 . te ndonJe veshtrim nga larg. Ai

. e repartm mekanik Une k k· . . kur punonte Fagu N. .. . :. .. nu e . uptoJa

· Je PJese te kohes rrinte n~~·

120

Klani Kulturor i per21ek.com

ldub, pjesen tjeter nen hijen e pishave ne krah te· k lt·Jbit, ku grumbulloheshin te gjithe, si pinin. Dhe vt·:;l!tronin kalimtaret, dhe talleshin me derdime­ild, dhe u hidhnin fjale vajzave. Jo te gjithave~ Alyre qe ishin pa mbrojtje, domethene qe s'kishin ndonje vella ose kusheri thikembajtes.

Kur erdhi Dori tek une, po pija njc konja:k. l•:tlhe ai konjak kishte marre. Ne trup vinte i shkur~ I i··r, i ngjeshur dhe fJ.oket kishin filluar t'i bin in. ~1apo qe fejuar per here te pare. E shikoja ndo­njehel'i:' n1e te fejuaren t'ia, hipnin autobusit per ne Ti­rane. Une s'do tc habitesha nese ne tryezen ku po pija li; vinte ndonje nga miqte e klanit te :Fagut. Nuk them per te gjithi:', jo te gjithe ata qene trima sate rreziko-· nin te rrinin me mua. Por Dori ishte kryeinxhiniier, kuader dhe per nje kuader qendrimi me mua nuk ishte higjienik. Prandaj kur erdhi me goten e ko­njakut ne dore, edhe u habita, edhe u hutova. Me teper u hutova. Ardhjen e tij e lidha me incidentin. midi's meje dhe optimisteve. Ne te vertete biseda e· tij Hdhej me nje incident, por ky incident fatmi­resisht s'kish te bente me mua. Njera nga labor:m­tet e fabrikes qe rrembyer. Mbase ketu qe zgjatur dora e FatJi:t. E kishte degdisur labo;ranten pas nj•e: shoferi d~ku nga Fieri apo Vlora, per te rna hapur vendin mua. S'm'u desh te mendohesha gjate. Dhe nuk iu fala :Fatit. Falenderova Dorin qe me ftoi :ta prano}a ate vend. Ta pranoja... Derrmimi im fi­,zi'k qe i a:saj shkalle sa laboratori me dukej paraj-· se. Dori me tha ta takoja te nesermen ne mi:=ngj~ ne zyrat e drejtorise. Prej andej do te shkoja ne pa-· rc.~jse. Me ndihmen e Dorit. S'do te di.'gjoja me hu­bnllimat e rninizeusit. As renkimet e frontose rek bluanre g(;lqerori~t si pi.;rbindi-~sh. Do tt2 me prehe-

121

":shin kockat. Te 'itha .. . Edhe politikun e ~~ere ~eto ~ .. ~ova neper mend.

.a:n:te gure derisa te J bl h q~ do te vazhdonte te blu­tori:n?R. Edhe optimist~t. ey :t~he v~.~e .. ~dhe ish-fa­_va ~eper mend a to ~aste. N .. ml bnJe gJe nuk e ~o-

:Ja Vdmen. · e a orator do te gje-

E diJ·a · v·1 • ;.~l. . , . .se l rna punonte "; 1 b "' . :r .. <>.1t. E sh1hJa t"' d'lt .. n<_ a orator, st'gu-

.. t 1 . , e l e qe prapa f b 'k·· pan a lona dolku i .. b . dh .. .. a rr es veshur me skufjen e perhel::hmar · ~: perp~rese te bardhe, me s' ., . e ne koke p t·· b · mtlJ a nga larg cr • · th .. ' 0 e ardhe. E fer· . l 1' . ' b.ll mone nga larg NT·· t·· . ' , n, ~a rmJ i saj i befte i sh . .. . .. e a ·e ll1Jedis K:!· aty rrotull, fshthe. r{_. e . ~~Jte, deshmonte se di­>CI_~ m~ shfaqej c;do di~e J Je~e e ndr~sJ:m€ nga aj o re. Midis mjeraneve t·e"' mt.~ fyt:»:ra ?JaJsh. mekata-·par · M a 1J cPn aJo d k · s; :~~&e. base per kete arsye kt~r D .· u ~.J qcnie , '. I:m-student ne degen hm-' .

1 on me tha se

Vlt e ea fakultet . h . ':. I me ustriale, me nje vendi:n e lene b 'hls a I pershtatshem per te zene

os nga Iaborant· .. m.,endova se po ik. _. _Ja e rrembyer une Ve::"tete kjo parajse J~e ng_~- ~~n .ne parajsi:'. Ne te domtat, e pajisur me ~:!e. or~e ~ga me te l'en­Z~lUrma te shtwdhonte d.{:~tet me t~. rendomta, ku le s'kishte asg·e re· I e~ dhe naten. Me nje fja­ndodhi ne jete~ tfm~l ~ar:.1se. I ':'etmi n?ryshim qe :rator, s'merrja m·· b ~e, kur msa punen ne labo­'Ue ne gaz<>te Dh e ~s qu~ me vete, te mbeshtje-t.. t ~ . e s punoJa me me d. . N

. e yre, diten e kaloja ne sho .. . .. JaJ. e vend "v~shur nga koka te kemb··t q~rme e dy qenie~re i.keto qe Vilma. e me te bardha. Njera nga

Para se Fa:ti t·· e me ~onte ne laboratorin e Vii-

]22

Klani Kulturor i per21ek.com

111 ·· '· me kiJshte futur ne nje zyre ku s'kishte as pl!thur, as zhurme. Atje ndri<;iml. s'qe as i forte, as 1 , l1bet, dritarja e zene me shufra he'kuri. Qe te fu-~,, .. ~he atje, duhej te trokisje ne nje dere te veshur 111 • llamari:ne, ngjyer me boje zmalti te bardhe. Si h:l'[Jje deeen, befasoheshe me nje rrjete shufrash 'te IH·i~urta, qe shkonte nga dyshemeja ne tavan, nga IIJ'·r-a qoshe e murit ne qoshen tjeter. Kjo te kri­l'ml)e pershtypjen se po futeshe ne nje qeli burgu . Nuk ishte qeli burgu. Ishte zyra e kuadrit. Brenda kafazi.t te hekurt ndodhej nje njeri, rrethuar me t·:tite dhe kasaforta. Kis.ha kaluar ne kete zyre pa­ra ca muajsh kur zura punc' ne fronto. Gjeta per­t>i.~.t"i te njejtin person, me njl~ rdlektor te pande­:t.Ltl' prane kembeve. Ky esht0; i burgosuri i kesaj zy­n::, mendova kur e pashe serishmi. Po te qe e mun­rk<~· te rna lexonte mendimin burri i ulur prane try,e­zi~.3, midis shkrcsave, do te qeshte. Pastaj do te ta­llej. Pastaj do te shqy;hej gazit. Se fundi do te me uh~r3Jnte ne fytyre: .,Te burgosurit jeni ju. J a tek :Ju kam, te gjithe, mbyllur neper kasaforta." Dhe do t'u binte kasafortave me grusht. Por burri, ma lexonte apo j'o mendimin, nuk e pa te nevojshme te go:liste kasafortat me grusht. Le qe s'dukej aq i m<~rre sa te deevmonte doren. Ai ngriti koken nga shkre­sa:t. Me tha &e, duke filluar nga dita e neserme, me kerkesen e drejtorise, do te shkoja te punoja ne la­bocal<or. Ai i theksoi disa here fjalet «me kerkesen ~ drejtorise». Per ate vend kam pasur dhjete 'kan­didatura, shtoi duke me hedhur nje veshtrim nga kembet te koka, si te kerkonte te gjente G'kisha te ve~:;ante: Na, me tha duke zgjatur nje cope leter, ku l.m::l.herohej drejtoria e fabri'kes se <;imentos te me merrte ne pune si laborant. Kur une zgjata doren

123

drejt copes se letres, .ai befas e terhoqi. Te kujtoj te per ty asgje s'ka ndryshuar, tha. Fja1et i nxorj si cop~Zia ge1b.aze. Frontoja nuk ka levizur nga vendi~ shtoi me po ate ton. Dhe s'besoj te levize. Me ngje­shi ne dore copen e letres dhe une mbeta pran€ ar­matures se hekurt me ndjesine e nje cope gelbaze ne pellemben e dores. Por tjetri me kishte kthyer krahet. S'kisha <;'beja me aty perve\:se te zgjasja ate .ndjesi neverie.

Doemos, mendova kur dola jashte, per mua a£­gje s'ka ndryshuar. Dhe s'ika per te ndryshuar. Me­gjithate Fati me terhiqte prej dore, me <;oi ne labo­rator. Aty ishte Vilma. Ulur ne karri:ge, pa skuije. Pyeta veten se si ishte e mundur qe ajo qenie te ishte vajza e Xhodes. Me pershkuan momica. Ne: fytyren e saj pashe syte e Ladit. Sic; kisha pare dj­kur ne fytyven e Ladit syte e saj. Vilma me bu7e­qeshi dhe mua m'u lidh nje lemsh ne fyt. Me erdhi te qaja. Ja tek i !kisha syte e Ladit, ne· syte e Vi]mes. For Vilma ishte, Ladi nuk ishte. Kjo s'do te thote se ai nuk ishte vertet. Ai diku ishte. Po ku, dhe si? Moll: qesh, desha t'i thosha Vilmes. Une jam ai qe kam qe­ne e do te jem ai qe jam. Une s'kam ndryshuar, nuk ndryshoj, dhe nuk do tc ndryshoj kurre. Vura bu-· zen ne gaz. Vilma e mori si miresjellje ndaj mht's­jelljes se saj. Po te qe e vemendshme e te dinte te lexonte ne syte e mi, do te vinte re se ne fytyren time c;;do ndjenje mund te endej, ver; jo ajo qe shfa.-· qet permes nje te qeshure, qe te isbte e ngj.ashme me te qeshuren e saj. Vilma s'kish nga t:a di:nte 1>e ato ~;aste truri im i haperdare me recitoi brem.la kafkes ca vargje te nje poeti, te cilin ato dite e ki-· shtn be·re cope. Blasfemia e poetit ishte dh:;ka e ti­lle si «jam ai qe s'kam qene, do te jem ai qe s'jam.» ..

124

----- Klani Kulturor i per21ek.com

.. . ·· kete blasfemi. Kur-11 \.l:~hin derrmu. ar ~e~atark~tep:e per te kunder~en. ' · b"nin 3eten s e t .. rnnte w rnua ma. e.. .kishin fjalet e njeri~ .. qe h he Ndryshe, <;ku.pt~~ , he1mri? C.'ke, o tlg~r, t a\ .. ". tlhomen s: .. a az . b enda kafld~s s1~~ u. ~ m•· vete. Prkens~t .. kur ~a Dhe Vilma me ftOl .. te

t . r<'ke o tiger», qes . d Dhe pata per-vv•~ Ja «y ' · ku zura ven · ·· t' · ·1 , ·ha ne nJ· e karnge, d~ .. me·· per{!J. onte · .1gr1. 11 " .~ • rapa eres · - .:J • . d · _ ·~h~.ypjen se dlku . p .. blune e syve te sa}. ve~ ~ Dhe duke u mbytur ne . . urrneve te mla vm e . . t'i rrija sa me. l~rg. ~~s ~3.. · e round te han~_e ~v.t·z'~dimisht nje ~~ger. NJ~. ~:giear d~. Si<; kishte ngre-

"·' .u s· k hte ngrene J . • ..

dht~ Vitmen. 'lG . lS .... t .. hante dhe Vllnwn. ne Sonjen. S'do)a qe cU e

i" · ne '1 .. p"e'r ore te .. era ,. · ·, V1 mes, ·; ·a S·,do larg t l rrlJa . . . .. , clhome lm largu:a ' ,., . . ht a]rm e n]C . h-

thithnim bashkaflS .. : 1 re me e madh€ SC g_jaS qe na ndante nuk ?.ehein:~~e sepse zak<:.nisht na. ~~= te metra. Th~m r;'e e .. lar se nje me~er nga .. nJe r­hej te puno~:m. JO me d/sine t'i ndieJa f~Y:U.~roar . -tjet.ri dhe une klsh~ mu~ rrotulluari mullmJt.e, e Gl_ ·en Po te pushonm. ~ dh rrahj.et e zernres. M~ J .. tos rnund t'i ndle)a e , .e .. rrotulluari, as dl-men , t s'pushomn sc .. . . dot 11. ·te e <;imen os .-~ uk ia deg)o)a ;

tnJ .. Rrahjet e zemr cs n . .. Vilma 1 as natert. f nd pc;r tcma qe .. . deg·oja biscdat pa. u, . t'ia dinte per tlg-

p.or . J .. aty A]O s donte .... t'g·:r I.Zurse sajonte aty :er d·nte se ekz}stonte DJC. \e .. h\C aty

Ajo nu et''lthosha te heshttc. T·lgn lt:. t.h .. y""r' . . . me vinte 1 . .. . ' me :xham e . ".. , mua .. . . t l'shhe ne dntai en ··t te qoshe-n'l perg)on .e ..... - . ·; vrimat e erre a. . .. . . ''e. nga fute] p1uhurl, nE U ·; c dija ekzlst~ncen ~ ~~ ) ne plasat e m~r:ve. n~asia me nuhatJC qel11

' d' · pranme e nu .) t [i, ia n 1e1a ' • 125

eren e vdekjes qe mbartte Dh . hej. Dhe kembet me b"h h. . e shp:ma rne akullo·~ db · · v·1 . e es m dru. Dhe g · ·· . .. €J :. 1 ma kiSh te mbetur r . ... ·. OJ a me 11-qe te mos kemben ur .. .~mlJe. ~uik ka femije· kur i hi.pen ne koke'~ Ase ~e. ph~rr;nb~she nje deshirre

"-·- .. . aJ 1 lpi ne k k .. t·· .. ' n= te shkon1·m· n" .. o e e me f1o-e mense per t.. d k · . · ga n€ntedhjeteenente here T" e ... r~ -ua~·· Iu shman~ da .. Askush s'ka for·c" t'· · he ~~.eq1·r·1· dtern nuk mtm-f .. .. e l mo OJ€ p'. ·~th .. erruJe plotesirnin e nJ"· d" ·h· erg31 · mone Ne te .. ~ .. e es rre.

ver,ete nuk shkuam t·· .. Ngad.o qe shkonte, Vilma merrt ve em. Ishlm tre .. LuluJa, 1aborant'a t'et.. e n~a pas Lulune .. ;rajz&-plake. J ateJ k~~ee la~o~atont tone, qe nje 1~~te vajze ne pikepam ·e t" ~ UJ.~ .~?ase mund "!i:'. ne pikepamJe te moshe~ Se V1rg~ense, por jo plake zet e pese vjec; megjith~t·· apo klshte mbushur nje-· te kerrusur, m~ f t r" e, D?-~ t::,upin e holJe e r:ak nga te shihni·n caysy etn ~ shpc::lare e te fish:kur p:r(• V Y eper ser1 .. · '' ilnte nga sht" · .. . ... oze, aJo dukeJ· plak" ep1a e fem1]es Q" .. d' e,. tova dy gjera: si n. eri . . . e. ne lt~t e para kup-dhur ekzistencen eJ pa llJeri~ Lulu]a e k:ishte 11-t .. · saJ me V1Imen dh a ; !per ne nenshtrim. D . ·· ' e. a · uront.oe

mes I ngj:ante dashurise .~sh~~Ia e. SaJ ndaj VB-· Kuptova gjithashtu s .se nJe qe~r ndaj te z.o1jt. te Vilmen me n·e xhe,l SI. q~n besmk, ajo e ruu.n-tJ'et" .. J e ozr te eger nga d k . er qe mund t" . . C:::' o njese s,ia qe shfaqi Lule. pa. :r;da~Iste ri'ezikshm. eri. Armi,...z.-,._ UJa n aJ meJ· .. f'll. ':lo:o lA::' se me kishrte fut .. , e ne 1 l'm, deshmon-·

'k h ur ne katego . .. rre'ZJ! s me. Me pas . . .. n:ne e q.enieve t,e, i .. . a]o zun te zb ·te· ..

e?er I syve iu kthye n·· .. h . , u )• veshtrimi densa nje d:ite n" ta e ves trrm te paanshem pi~.ej me kot te ~~ulo~tesh~~va. butesi. yuma . ,, Ate e tradhto·n1·.n · .. gJ ndJen e sal emotiv,., T JO vetem · n· · '- ..

radhtaret me te medh . .. SJ€ Je~ prej femjje. enJ te mendimeve te VjJ-.

126

Klani Kulturor i per21ek.com

m41i ·ishin syte e LuJuse. Ishin nje pasqyre ku une· ~;;hi,hjn c:;'po ndodhte me Vilmen. Dhe n<li<eja tu:ribu-· lllr"f·, nje an.kth, permbajtjen e te cilit e njihja~. 1 luk{~ pare dritesimin e bute te papritur te fyty-­n··~• se Luluse, m'u kujtua Maksi. Dhe, duke lkuj­lllar agontne e Maksit, nuik arrita te sajoja ndonje 11rsye per te mospranuar ftesen ,e njeqindte te Vi1-1n1·:·:, qe te shlkoja ne mense se bashku me to per L•· drekuar. Sido qe ne rruge ishte tigri. Sido qe ne nwnse ishte tigri. Kudo ishte tigri. Por ne kish.im I .ulune.

Ishte e treta ose e katerta here qe shkonim te drekonim bashke, kur ne mense u duk J<~agu. Per mua kjo s'do te kishte ndonje domethenie sikur te mos kapja nje alarm qe kaloi per nje Qast ne fy­tyrat e shoqerueseve te mia. Ne ndodheshim nga tnesi i sa1les; Fagu qendroi disa tryeza me tu1j•e. Ai hyri duke ecur ngadale, me duart ne xhepa, fy­tyrenxire. Kalimthi goditi enkas me berryl nje bro­ke qelqi mbushur me uje, ne oep te nje tryez.e, ra pertoke e u thye gjithe zhurme. Kjo, doemo:s, terhoqi vernendjen e te gjitbeve. Ne mense u be· qetesi, drekuesit ikthyen kokat andej nga erdhi zhurma. Fagu, si te dante te sfidonte sallen, vajrti e zuri vend ne tryezen bosh, disa metra larg nesh. Ky, thashe me vete, osoe ka fj,etur zbuluar, ose ka pare mbreme nje film uestern me kauboj. Ktheva veren qe me kishte mbetur ne gote. Kur goten e vendosa ne try·eze, vura re zbehjen e V~lmes. Lu]u-, ja po me shihtJC me ca sy te trembur. 0 perendi, mendova, te jete e mundur? Duke fshehur tron­diijen qe me perfshiu, ngrita koken dhe veshtrova Fagun. Drejt e ne sy. Nuik m'u shmang. Edhe ai me pa ne sy. Nuk zgjati shume ;ky shkembim. Mbe-

127

1tritl n.je nga ata te klanit te tij, me nje shishe ve­~e, dhe s'mund te them kush do te m'poshtei une apo ai. Por ne a to <;aste kjo nuk m:~- inter~.~onte. Ata te dy zune te pinin vere gjitlmi:> duk.e b('re zhurme per te terhequr vemendjen. Uni' iu kthe­·v:a pjat~s. Vilma dhe Luluja ndoqi:'n c:'hemhullin tun. Ndersa ato hanin ne heshtje, u binda se Fagu vazhdonte te besonte ne lodren e dikurshme i.;; fe­mije~ise .. Ne lodren e burrit me gruan. Nje e ftr~hte dJerse m'u sajua ne temth. nastaj nga tem­thl u var poshte. Fatmiresisht shoqi5rueset e mia du!ceshi:? mjaft te perqendruara permbi pjata, kur­s? ata te t.rye.zes matane, edhe sikur te ndiqnin vep­nmet e m1a, 1shm aq larg sa te mos e shquanin pi-

e djerses. Nuk eshte nevoja te s:kermitesh tha~ she me vete tek veshtroja shikarazi qendrimi~ ker­cenues .t~. Fagut ne dPejtimin tone. Mos kujto seta ~an: .. fnlke~, vazhdova te arsyetoja, me nje parand­.Je~J: se. ar m'i lexonrt.e mendrimet. J e nje bastard m~ .. l ~gJebo~ur se une, megjithese nuk ke ndonje daJe te arratr:sur. Par une kam vuaJ'tur zagar kam vuajtur aq shume sa mendja jo.te pri;nitive 'nuk e kupton .. dot. Ashtu si ni:' femijE'ri, edhe sot c kesaj d1te une nuk besoj ne lodren e bur<I·it me gru:m, siG vazhdon te besosh ti. Ama edrhe ti duhet ti:' kesh aq mend, sa te kuptosh se Vilmi:'n, ki:'te qi:'nic te bute prej mendafshi, mund ta arrisrh vetem kur te shohesh maje~ e .v-eshit tend te palare pa pa qyrc;, S:hkurt~. mos kl fnke nga une, une nuk jam ndonje nval per ty. Jo nga frika jot-e, zagar. Por uni:' s'hi•e dot ne dashuri, zemren e kam akull. As ti nuk e kupton dot, zagar.

Te nesermen Vilma nuk erdhi ne pune. Te pasnesermen Luluja me dorezoi nje zarf, brenda te

128

Klani Kulturor i per21ek.com

l'llil qe mbyliur nje leter. Ajo tha se pergjigjen e prl•:!t• gojazi. Dhe shkoi ni goshen e vet te labora-11 ,, 11, ku humbi si nje send midis s.endeve. Me zar­fln ni' dore, duke par~ trupin e brishte te Luluse; 'II' zvarritej drejt qoshes se vet, parandjeva rre­, II.. Histo!\irat aventurow ne qyteze fillonin l~t·.·1hLu, me nje leH:'r nen dod~. Dija me dhjetera lll!.llll'ira te tilla. Qyteza ime e pluhurosur nuk kish-1•· W ngopur me h1storira te tilla. Ato fillonin me IIJ'' cope letcr dhe kurrkush nuk ua dint.e perfun­d 1111in. Per djemte e qytezes, qe jetonin shE'kullin e 11.lt' romantizmi banal, keto ishin ngjarja me e rende­, 1·.hrne. Fatlumet qe merrnin letra te tilla gjenin me-11.\'l'at me naive per t'i bL're te njohura publikisht. Der­·:1111i i nje letre percalktonte nje lidhje, detyrimisht te 1, ::pektueshme nga te tjeret. Ne rastet kur rregulli ·.l1kelej, puna shkonte deri ne thike. Kur Luluja. me la 111: dore zarfin me l.etren e VHmes, mua me doli pa­r:1sysh nje. teh thik·e. Shoqerua1r me eren e tigrit vth·k}embartes. M'u zu fryma. Vilma kishte mbetur nji' vajze qytez,e. Edhe ajo, si gjithe te tjeriH, je­ltm te shekullin e roman tizrrni t banal. E futa letrLm 11i·· xhep. Ne shpirt s'me kishte mbetur asnje shke­ndije di5shire per aVlenture. Hodha syte tutje, ku I .uluja, midis epruvetave, sillej ndaj meje me nje ·:hkujdesje epruvete. Germadhe, dresha t'i uH~rija. Shko thuaji Vilmes se eshte femije dhe une nuk kam f'orca te merrem me teka femijesh. Ate r;ast I .uluja ktheu koken e tl"embur dhe mura me erdhi lwq. Per te. Dhe per Vilmen. Vilma donte te me li'rhiqt·e ne nje loje. E kuptoja se kjo qe nje loje, me permbajtje gjy.sme te vertete, gjy'sme te pa.;. v(:·rtete. Ndosht.a me teper qe deshira per te jetuar nje ende.rr. Ne enderr njeriu e ka te pamundur,

129 II- 13

ose nuk do me ndergj<egje te dalloje ku mbaron e verteta dhe ku fillon e paverteta. Letra qe shkruar paster, me shkrim te bukur, te rrumbul.laket: "Te kujtohet JVLal;;.si? li.:ja tt~ f1as;im per lVJaksin. Ne&e pranon, te tjerat t'i thote L., Kaq ishte letra, e tera. Nuk figuronte as ndonje inicial i derguesit. Me pushtoi merzia. Dhe njc terbim i kote. S'kisha ne­voje per argumente te tjoera per t'u bindur se Vil­ma ishtoe nga pak femije, naive dhe provincia1e. Duke menduar keshtu, nuke dija se edhe nje here, sic; me kishte ndodhur shpesh, sic; me kishte ndo­dhur edhe me Sonjen, gabohesha ne vleresimet e mia per njerezit.

Luluja erdhi drejt rneje si nje robot i koma­nduar sapo ngrita doren dhe ia bera me shcnje. Me friken ne sy, doemos. Ajo rni:' jcpte pershtypjen e nje qeni te frikur, qe, nga c;asti ne c;ast, pret te haje ndo­nje shqelm nga i zoti. Kur e pyeta <;'duhet te beja, me hetoi me kujdcs. Duo. tc takoj Vilmen, i sqarova, me thuaj ~'duhet te bej. Luluja nd.erroi pamje, fyty­ra iu Gel. <;clja e i'ytyres se Luluse ka mbctur pi.~r mua si nje nga shfaqjet me prekese te natyri:~s. Nji.' m:-ekulli. Ajo me mori nga dora letren dhe Z<lrfin, i dogji ne flaken e nje llambe me alkool. Ne ori~n pese te pres te qoshja e lulishtes, mi:' tha. Eja pas mcje, futu ku te futem une ... Mo:·~ ki friki.\ i:'·shti; shtcpia ime, apartamenti im. Ne katin e dyti:;. Atje na prot Vilma. Si tha keto, Luluja u largua per ne qoshen e saj, ku humbi perseri si nje send midis sendeve. Ish­te koha kur mi~ d':thej te ngrihesha per analizat e shllarnit. :M:e vinte per te qare e per te qeshur. Ngre­hina prehistorike e fabrikes renkonte, dridhej, lTO­

pu.llite e saj kercisnin si zorret e nje barku te pri­sLur. Tek ngjisja shkallet e hekurta pi'~r nga si11oset,

130

Klani Kulturor i per21ek.com

I' .la ndjesine se ja, midis pi~rzierjes mbytese te ty­,,,,.;rve dhe pluhurit, po trukiste fundi i botes. E ndi­' 1:1 Lde fund aq prane, sa me vinte te ulerija. Por, •·tllw po te ulerija, kurrkush s'do te me degjonte. I ( r••pullite e fabrikes kercisni.n. Perse kisha pranuar I•· futesha ne lodren e Vilmes?

lle nji:; pasdite pa ngjyri~. Me nje qiell te thate ,. k lagesht. Ne pamje qielli l ngjante nj{;· shkreti:;-1 i' • , me nxehtesine qe hidhte poshte si sa<;, te mby-. ·.lt• ne dj\'rse. Klubit iu shmanga, ne ate ore duhej ,,. qe plot. (;astin e fundit u luta te mos e gjeja Lu-I 1' ne ne qoshen e lulishtos. Me kot. Ajo qe atje, e

111 ·rpikte, e kujdesshme, vigjilente. Lulu, thashe me vl'te, do te te mbys. Luluja me kishte pare, levizi. : 1 •c;.:t ta ndlqja ne largesi, me nje kapitje prej impo­l•·nti. Ndihesha impotent ne te gjitha pikepamjet. Kde desha t'ia thosha edhe Vilmes sapo u futa ne ;q>artamentin e Luluse; ku e zonja qe futur pak per­para meje duke e lene deren te hapur. Vilma ishte 11i.; dhomen perballe veshur me nje fustan te gjate, me ujevarcn e flokeve te verdhe. DiGka mungonte ne dekorin qe rrethonte Vilmen dhe me ne fund i ra­she ne te se mungonte Luluja. Lulu, mendova, kodo­shbashe, keshtu e le vetem tet zonje, sa here i teket t'i dergoje ndokujt ndonje cope pusulle? Vilma qe per­skuqur. Midis nesh ndodhej nje trycze. Une qeshe ulur ne kardge ne kete ane te tryczcs, ajo ne anen tjeter. Mungonte Luluja. Mbase per kete arsye as une as Vilma, s'po gjenim ndonje teme bisede. Luluj~ erdhi,. la dy filxhane me kafe, dy go ba me shurup, pas~aJ u zhduk si hije, si<; kishte hyri.'. Vilma piu shu­rupm. Dhe zuri te rrufiste kafenc. Uni~ p<'~rserita te nji:'jtat veprime, piva shurupin dhe zura te rrufisja kafeni:~. Deshira e sinqerte per t'i pohuar Vilrnes se.

Ul

ndihesha impotent m'u kthye ne obses1on imr betas me sulmoi kujtimi i Sonjt~s. Ajo erdhi e qendroi pra·­ne \filmL".'' si p,.;r W mi:· d2~shmuar se prania ime neate dJ!omi.:', vd~m p~:I' vdi:~m me nje krjese fJuki:"verclh(~, te pafajshmt• si krljesat e endrrave, s'mund w ishte vec;se nje trill, nje iluzion, nje kimeri.'. P() vuaja nga di:'shira pi~r te rnesuar ne klshte fjdur kjo krijes£.\ me ndonji~ djale. Nese kishte Ijetur, si duhej Li:; reagon­tf~ ne c;astin e m·gazmes! Sonja, per shembull, klithte, ne fushe te hapur klithma e saj do te degjohej larg. Linda ri;nkonle, gjithmone me qe dukur se ne c;asti.n e orgazroes ajo vuante agonine € fundit te boti~s. Ngn­ta kuken dhe e mbertheva Vilmen me nje veshtrim

mund ti~ quhet i paturpshem. Ajo nuk shfaqi ndo­nje shenje turbullimi, veu.:m filxhani qe mbante ne dore iu drodh pale Qe dridhja u; mos behej e duksh­me, e vendosi fHxhanin mbi try.eze. Dhe qoshi. Dhe u skuq persi.'ri. Kurse une mendova se <.tjo s'duhej W kishte fjc1 ur ndonjfihere me ndon,ie djuW. Ajo qe rui_' crnenon tani eshte sc s'jam llC gjendje te kujtoj ascjc nga biseda e asaj diie. Me tepi~r qe njic' p~n,;a­rtj~. Sjcll nder mend copE:ira fjalesh, emrin Maksi .q.e

ne si pupe1 bezdisese, kodoshbashen c~n:De-llore Lulu qe hynte e dilte me te rralle si hije dbe kapitjen time prej impotenti, me koken bosh, qepa~ Hat plumb, duart te prera, trurin te thari~. MbaJ mc~r,d di<;ka tjetth·. Kur dola si hajdut nga apartam~­nti i Luluse, vajta ne klub. Atje gjeta Fagun me nJa pese--gjashte te ldanit. Mora nje konja~, pastaj :-:' ~gu~ la ni.:.; tryezen e qoshes pE:'rballe. Mb1 vete ndieJa te mberthvera veshtrimet e tyre. Dhe u perpoqa te gje­ja se ku qe fshehur e me ruante tigri vdekjembar­tes; Eren ia nuhasja me nje nuhatje qeni. Ktheva nje g.Uenjke te madhe. Mbase per rastesi, te njejtin vep-

132

Klani Kulturor i per21ek.com

r .m ate <;nst po krycntc dhe Fagu, po kthente konja-J. 1111. Dhe mbasc perseri ni~ nje loder te ra~tesise ka-1 "-m ve~htrimin e njcri-tjetrit. Ti s'mund te jesh ti­l·'·' i, lapangjoz, thashc, ti je torturuesi i perjctshem ~ Vilmes. Isha, tek ajo, sapo jam ndare. Ty s'ta zur1 J..~~rrkush emrin me.goji:\ por hija e frikes sate isht~ e Jll·:mishme. Ajo s'ka fjetur me njeri, me ty as ka f.]e­IIJr, as do te 'ncjr. Do te pycsesh, nga i di une keto. I 'i;rgjigja eshte e tbjesbW, m'i th~ Vil.n:~· :evcq_el, ::i kujion, mund ta poho.F~ hapur nJe vaJze ne ka fJc: l11r ndoniehcre me dike? Mos me shih me ata sy preJ . ddJili. Vilm('·s i ke kallur tmcrrin. Ja ke kallur dtTi ne nW piki:; s:1 ajo s'guxon te tako:ie ndonje dja-1<;. sepse ky do te gjc:ndd i lincuar nga trimat e t::· 1\:c mbctur J.i qi' k'c qcnc', inaic:i. gjak~sor, _i pabcs.e. Vilma mi; kujtni hhtorini': e Maksit. T1 c d1 kur.h Ia ,, e di mire\, ia mbvta unc. Ashtu si dik1.1r gabe­lill. :C~hc>~"i r. q;; ngacmoi Vilm';n. ti va:;1,hdon ti' tcrTo­,·i:;msh J.:i;do qe guxon ta takojc'. Edhe l~i~ti; njo s'm.~ lh<1 hapur. I vintr turp ta zinte qof!i' ~~:dhe ~~ ~?Je t·mrin ti;nd. Ndyi·i;sil·t'. Ajo me ft01 ne sht.epme c : ,tJJuse nt:<.l. frik:~ jote. E kunton c'do W Oln11c; kur nje v:Jjzf' ti,; 'rtrm ti; t'akobc:;h diku nw ti', per mi,; tcper ni' nii; shU'pi?

Bdas, me gnti'n ne dori;. Fagu u shk~'put nga 1 rveza k:1 pn rrin1e dh(' z11ri v; vinte dt·ejt meje. Scj­m.Pnet (' ijj mbet(·\n atj\' ku (!("'!lC duke VeShiruar 80Cl­liki' c.l·wfir~ e tvre q(' kushedi c'i kishte hinur ni:~ ko­ki·'. U mbi:.isht~ta nga n.i(':·a kl~mbe te tjdra. Dhe kJheva nje tjeter glWnjke ~~ madh.:' ~o~jaku. ~.~ qendroi prane m(>je. i :;wm1~. fvtyren:-ore. me me perskuqie 1C' erri5t ng;J pija. Qeshi. mi' S<'lkt(~ u dhesh. Atehere vun:L re se i kishtn rene nje dhemb ne an en t> djathte tc nofuUes se siperme. 'l'ek qe-

133

shte me h.etoi sikur po mi:; shihte pi~r here te pare. Na ?egems edl:e n~ mjeranet, tha pastaj, mos u m?.aJ k~q me te madh. Heshti pak duke tundur le­hte goten, dhe shtoi: --- E di, je mesuar me sferat e. larta, mbase te dukemi miza. Por, si<; thote lla­fl, harro mushJ.\i~ Valarene. Dhe ti harroje. Nese ~:e jemi miza, ti je plesht.. Me shpjego., st~1dent, si ec.;hte :.ne mire, te jesh mize apo plesht? Sipas meje, krg keshtu, keq ashtu. Prandaj mos rri ve<;, shkri­hu me kllasen. Mbi W gjitha hap sytt;, moi'l u qo­r~IIeps. Po .. u qorollepsc. h' .shket kemba. Dhe, po te s:bkau kemba, thyen koki'n. dihet.

F<:1.gu ktheu me fund koniakun. Goti:'n e kishtc vlot, iu len.g(;znar: syU~ ncn efeh:tin e mac;es se ma­d~c. PaJ·alRjmi:;rim me i haptir s'mn.nd tc bi5hei. y~l~a n:?ct~j zoni'~ e n~~luae. Ai u lm·gua per tete ,qte, une qendrova mbeshtetur pas trvczes me e:o­ten pf:;rPn,·a. Fatmiri:':;isht. ate (ast nz; kluh hvri Do­ri. Hodhi syte perreth dhe, kur mi:' na. c1·(lh'i tPk uni;. Pasi mori ne banak nje dopio, Dori c ktheu ~?H~~ mR fund, sic:; 'kishte bi~re Fagu. Syti' nuk itt lengezuan. Desha i'i thosha se ishte ndi;l. tc rrAlWt qe nuk shfaqte ndonji' frikc ncta pergjimi i ti~rit vd;c~iem.?CJ.l:·tes. Pnr Dori s'rlo tc kuptonte gie. Du­ke] 1 mcrz1tur. Kjo u pa kur vajti nc b?n.'Jk dhe u ~thye me dy dopio. Shk<1kun e merzise m<~ shpje­gcn .. pas pak: qe zcne me t€ feiuaren. Ma sl•p.iegoi v::te, ne endc s'kishim aq afersi sa uni~ tn pyesia per di<;ka te tille. Pasi pi me edhe nga n ii' ;(0t6. u~e e. pas he te natyrshme t'i shpjegoja shkalnm e mer­Zise sime: kercenimin e Fagut,. Dori me tha se do te beia mire te hapja syte. Sigurisht, 11htoi me nje bl~zeq;shje .. · te hidhu~, per t'ia thyer arroganc~n atlj, s do te qc kcq s1kur, ne nje kohe te pcrshtat-"

1M

Klani Kulturor i per21ek.com

rdillll'. t'ia hidhje turinjve mbathjet e asaj ~upes. r\l•·h•·rc edhe une qesha hidhur. Ja ngase sugjeri-1111 i Ooei.t m'u duk banal, ja ngase, ne te vertete, t111k kic;ha ndonjc kurcsht.je per te mesuar se si l::hm mbathjet e asaj c;upes, si<; e kisht.e quajtur V ilmi~n Dori. Tutje, nga qoshja p(~rballe, u ngrit tiJ'' zhurme. Zhurma u shoqerua me thyerjen e nje 1:• >I e. Keto di;shmonin se mund te plaste grushti. fl1tk ndodhi keshtlL Goten e kishte perplasur Fag:u, r;i•; kishte bere para ca diti'.sh ne mense. Per te ter­l11·rmr v!;mendjcn. Ngrita koken clhe vura re se ai l· . ."rkonte t~i t('rhiqte vi"men.djen time. I mjeri ti, 11,: .. +2, do t<> dubet t(i thyesh n:F; magazine me go-1·•. Dhe ndicva keq;;xdhje per ti\ nie keqardhje li; sinqerte. Ne menyren e tij ai vuante. Ne meny­r•·n time, 1rne vuaja. 'Te gjithc~ vuani.m, secili ne r11i;nyren e vet. Edhe Dori. f1(~ s'dihet perr:c ate mlwemje qe zcne me tc fejuari.;n e qE~, si i dha fund t::lj(is si~ kati:'rt apo tf:i peste, me k(irkoi ta ~;hoqe-1'\).ia n:; shFipi. ··

14

Vilmes nuk mund tc mos i bintc ni.; sy ftoh­tcsia !_me, ajo ki:-;htc aq dinjitet sa tc ndrcqt~ <;'kish per te ndrequr ni' veprimct c saj. Kjo ndodhi qi.' tu ncsermcn c· takimit te Luluja: nuk m'u perserit me ndonje ftcsc per te drekuar bashkc~, Luluja s'me solJi me ndonje cope pusulle, syte c Lulu;e, kur me drcjtohcE;hin, ishin, ne mos a;miqc:.o;·(', mos­per!illcs. i\to kuhc me r:gacmoi per hc.re tc dyte lcle.Ja c vctevrasjes, ditet c nctct i shtyja ne njc monotoni vdekjcje. S'isha i prere pi.;r njii akt tc tillc. Unc isba tcper i zakonshi.'m per tc krycr nji' akt ii..' tiJli.'. Edbc po te mi:' pushkatonin tim ate, edhe po te me dcgdisnin tc internuar nc ndonje hu­mbetire, unc' prapi' s'do te isha i zoti te vris ja 'vetcn. Si~ beri Ladi. Ladi vrau vetcn. Ato diti' L;1di vrau veten. Por me pare qyteza mesoi nj(' lnjm tjeter: pushkatimin e babait te tij.

E verteta eshte se lajmi qe ish-shoknt Filan ia kishin hedhur trute ne ere prane nje grope te hapur diku, u prit ne qytcze ne menyre sportive. Vee pa komente. Nga shumica. me indiference te plate. Plu-

136

Klani Kulturor i per21ek.com

li111i i pc;rhershc;m dhe kronika gri, qe jo rral~e ~.ehe~ " 1.c ·zi;, a mjaftonin bashkeqyte.~m:ev~ t~ mr p~r .~e qc·rrc' n'aliste. Tigri vdekjembartes .1 p~~gJ_onte te gJl~ till' Ishte koha kur askush nuk nd1heJ 1 s1gurt. As te IIIIIII.Urit ne lumturine e tyre, as te mjeri:;t ne mje: 1 1111 i 11 e tyre. As torturuesit, as te t?~.turuarit. As te '"'''lcurit as budaJlenjtc. As te dreJtet, as maskare-1,11,. 'Te gjithe ia kishin fri!~en tigr:~t, t.e ~ji~he ia ki­'"'"' friken njeri-tjetrit. Keshtu qe laJmi. 1 pushka:: 11111it te ish-shokut Filan s'mund te pritei ver,~:;e ne 11 rc;1,yre sportive. Por pa komente. Im ate, .. k~~rdohe-1 ,. i ·arsyeshem. me ki;shilloi qe. per ca -~zol~~ te zhdu:: i 1 ,.~;ha nga qarkullimi, e vetm!.a rru~e P_~r ~ua te 111hdej ajo qe me c;onte ne pune dhe ~Jo qe me .. kt~e:: niP ne shU2pi, pa stacione te ndermwtme .. K~shr~le '"'' verid, e ndoqa i bindur. Derisa mi~sova laJmm tJe-1' T, vetevrasjen e Lad it. . . .. .. .

Absurditeti i jeti'r; s1me clesh1 qe vct,~vrc~SJa :: 1 .:1dit te behei shkak per rivendos.ien c ,1dhJes se ki;putur me Vilm<:;n. Ni;se mund te prano~1~t se qe vr~ndosur nje lidhjc: midis nesh. Ishte ~ws~ ~. n~~lil]lt trtor me ra dit.~; te mrckul111cshm". Veshtm~ te bc­:;nje ~e mund te ndodht,, ndonj(~ kob, ndoni'se kr~be~ rrlnin varur ni; aji.;r. Kobin c L<lclit rna ko.:numkm im ate, ne m(!'\Yri'n mi; mizorc. Sapo qcsh1: l~.thycr 111~a puna, pc' rrija shtrirc; ni; divanin e kuzl~~nes d~.­k<· dcr.::juar m.c: pic~rdhuni~ radion. Tl1em me pcrdhune. flCJdion <"' kishtc harmr ni";na, ;nnatore r' '?,(·.11sllme .. e f.catrit, per fi' ndic1·:11r tnmsme\ imiX: .. c r;v'JJ::dra;nes ,.<·; J"'C~J1 ;:. 8 CJ.i; me c'ku];loj,J., ishfe n]e clr<l~nc qnko-• 1 ' (,. l ~ ' ' . ' ... . ' - . . " } ~-li,-ikf' r1:1c;l'nr1c. Tm n1i'. nc; fyt.yri.'n e .. t;; cih~ t::1s.1me ~~hquhr-c:hin :::.hrnial r' pl1l<irs, 11 fut ne kuzhme, y ul nc -kanigr'. pnmc mf'jf', dh; t.:lrt .~c ;~j ;.niln~ ki~hte varur vdcn. Ki;shtu tha, fp1e per fJaJe, m1zonsht,

137

«ai miku vari veten». Nena, e kredhur ne rrjedhen · e drames se dnshurise epiko-lirike, vazhdoi te degjo- . nte e perqendruar. Bashke me te vazhd~ja te degjo­ja edhe une. qe nuk e kapa domethenien fjaleve «ai miku». Perballe apatise sone babai mori zemer, hyri ne detaje me te holla. Nga shpjegimet e tij kup-' tova se dikush ishte mbyllur ne nje dhome, kishte varur veten, kishte qend:ruar i varur pa u marre vesh pese dite, pastaj mungesa e tij kishte rene ne sy, qe dhene alarmi. Thone se kufoma qelbej, psheretiu ba- ·· bai dhe shtoi: I mjeri djale. E c;'i duhej me j.eta mje­ranit, ia priti nena. te atin nc varr, te emen s'dihet se ku, votfi po i dobet, me ate Gehre, o zot, me fal, si prej te vdekuri ... Une u drodha, me zgjuan fjalet e nenes. Ajo ishte ne gjendje te degjonte njdwhesisht dy radio, te shtetit d11 e te babait. Ajo ishtc kureshta­re te ndiqte njekohi:'sisht rrjedhen e dy dr&mave: te rRdios shteterore, epiko-lirike da.shurie, dhe te radios sc babait, makabrc. Desha ta pyesja nenen: cila nga dramat te pclqeu me teper, e radios shteterore apo e radios s(; babait? Ata te dy po me shihnin mua. Ba­bai qe zverdhur. Nena, me nje pike loti qe i rreshqi­ti ne faqe, m:; ne fund e mbylli radion shtetcrore. Kurse une vajta u mbylla ne dhomcn time. Syte e Ladit me shihnin me trishtimin e tyre te perjet­shem. E pi:;cfytyrova me litarin ne gryke varur di­ku ne tawm O~f~ ni5 lJekurin e drit.ares, Si nji~ lavje­res te sti:~rmr:dh r:Ji' lckundej. Me gjuhen jashte, me syte te nxj:~r:'i~. Me r:rcl.hl pi:;r te vjclle. Dhoma zu­ri te kuterbonte kalbi.;c;iri5 dhe pata pcrshtypjcn se, po te vazhdoja tc lTija rd?, do t~ mbytesha. Muret, dyshemeja, trycza e punes, shtrati ku kisha rene pikmbys, gjith!;ka kuterbonte kalbesire. Dola jashtc.

138

Klani Kulturor i per21ek.com

"'" :li kuterbim vdekjejc. GjithGka kishte vdekur, q~­

"'"J· d dh" b d me-l•: kam te veshtire te the:? <:;'.~ o I r.en a .. · 0 ) ... ( i·· me b2ri te merrja rrugen per te Lu:uJa. Neat

l .. h. ·;; varg rrez1qesh. Ishte ''"thana me kanoses m nJe . -.. . d h" -. .. d"t <erroh'i' nJereZlt en es m rru i'":;rlite, UJC pas 1 .e e nt, . c_, . . . k f ;- h· n.o

Jl•;vr~ dhe mundesia qe te me shihnmi tel . u,es ad t~ . . L 1 s .. ae e madhe ~u U]a mun np:trLamentln e u u e.'-. .. .: - r. t, rrucret.

11111 perplaste de~e~ tur~nJ~e,t~=m~~e tr:J~~ :epse "'ajo ,.dllr~ sepse pamJa Ime co .. a.. .. .' - ·er&'zisht· 1111 1' kishte ndonje arsye ge t:, T?e traJt~nt~ nJ .. -~ .. t~

. ,. t k" ni:t te pare marredhemet tona Ishm :ne p~ke .. I'·"' a 11 · •• •• d ; e Vilma dote vddnn.Pastaj,perseduhet~emen o,~s?_A k ki·-

.. · t t·· h.-he" him te Luluw. nu e I 11 ·: 111onte te v1n :e .e s l ,, ••• • •• , _

f ht ..... t"me? A"g]e nga keto s men ~~~ 1 a fyer me to cs1ne .J • • •• •'-, •• ., •• • ••

''"v;l. Ndihesha si ai njcn.u qe .. befas ka r~~e ne ~~~ h:Jltovine, baltovina e ... thlth yc~. ta .. %11ab~Juar, .. ne II. pr;r·piqet ti:' kanet g]r:kundi, ne n.1e dege ~ .. cmpe, t···

• · - · ' , · · ·· t"" Vilmc" o .e nji; fijc bari. Mna mu fam~_cn sy e e ·· .. ·····- d<'-lltns t~koja Vilmen ate pasdJte, mbas~ do t.e <;men ~~ ·I . Dh mb..,se T uluse i ]·am dukur vertet l cmendur.

' 1d e ><< . I ' J rth" r h tu<Jr ·,{11~ une trokit8. dhe 8iO lla?i. dcr~n. { 1 ·~ 1. '· . UF 't vi;ohtroi per1Ri supeve tc mi ma]tas, dp~ht.as.: a -

:" ... ht sbka.llc··t q·eni'- t;; bosha1isura. KJo percak-lllJrests . ' . · -· " . . . . . .. d . . e Luluse E ngrysur, m<:~.t<;ore, aJO

lot qen nmi:n - . . .. . . k ·.t ·a do .. ·• t" dor·e .. n dre]·t meJ·e. Ne fllhm UJ ova se J , l.t'FLl · · ·· · · · t·· ·· ··, l<>ste·de-:.'· .. · t. ··· t .. shtyre e do ·e me perp u... · If' me ]ep e DJC e.. . · _ . ·· t .. h · ni.;rbren­ri;n Ne vend te kesaJ LuliJJR me ~r.. oql '. - ..... ria .. fort, aq sa u habita qe ajo .. ~eme .. e ~m~h~e ~~ . ,.1 t- ne giendj-e te ushtronte nJe force t.:- tille. Sl ~., 1

. .e ' ,_ · · d d .. 11

qe u mbyll dnqofte u g}rnda b~?n ~· m~ ·ere . . .. ..rba·· shpe·t pas kraheve tc m1. Dh.e .. me .. Lulune ,Pe. lle ~e po me shihte pa ku.:re~ar~ kom~~leksl, ? vcndosur tc mos me 1cjontc to ludhJa asnJe hap me

139

tej pa i sqaruar ars~et e kesaj vizite S'fola 7aste s'dija c;'t~ th~~~:'l· p~ duket ni.ste gj~nd. ~:e, fyt~r~, sy~~· e. ~ere qe:m~. im~: Luluja me J

. kuzhl.ne. GJ.rthnJe pa fJale une zura vend d~~an, aJo .. v:un xhezv;en te me ziente kafe. PIJa ~~afene, 1. tha~?e se kisha ardhur per Viltnen tha~he ~e .. d.oJa .. te takoja Vilmen, se do t'i , teper mrre?.Johes po te shkonte te lajmeronte men. LuluJa shtr"Cmberoi turinJ'<te Sik k kon · t ·· . · ur po d r ca st eper, thoshm turinjte e Luluse. Aj

2~.1 . ~~ .p~>k. Dhc ~ k~~ye pas nje she'kulli.

o~o~. kf_rcitJa e. ?raves se der,es se jashtme. Ne zhme, .. ku ~? TrlJa, .. hyri vetem Vilma. Me ujDn·~~-'"•·-e flokevr te v;e,rclhe. Me syte e lralt·: ·; , t·· f ·· t·-· b .. .. .. . .. · ' er nc a e yty.;. !'e e ute .. Me syte qe me kujtonin syte e Ladirt. mb Kur Y;ll~a u u.~ ne diva~, pranc meje, m'u,

, lo~~ UJe 1~:nsh, ne fyt. Ladr ka varur vet(•n, i tha~?e ~e nJe n;,.cyrshmeri qc me rreqc"thi. Nuk e .?1.1~ ne e kuptont.e Vilma per cilin i fl1·,N1

·a A1·0 me d · · ·· h h · · ,., < •

. egJm ne .. e~ tJe, pastaj tundi kakc;n. E' di, me t~a, ~ kam deg.Juar, e kane marre ve~sh te r:tjith" A~ !:111~m yt ka v~rur veten dhe me vjen kc~: N ~ here .JU ka:n pare bashike duke shetitur ne bul~­v~:d. Dub~J .. d.Jale i rr;.ire dhe me vjen shumi;, sh~~ m~ k·~,q. ?ne d1e!s~:a t 1. thosha se syte c saj rkishin ~?'JYrE~ <. syve. te Lad1t •.. mb~&e per kerte arsye, po t~. mo~ klsht>e d~dhur te shi'heshim keLu, s'do te dlJ~ sr ~:1 zbus.1a sado pak dhimbjen. Desha t'i t~os~~ [{]It.h:~sh.tu .SC' nuk rn~ besohej cndc! qi:i La­d.l kls"ltc laJ t~: :l('lc·n. Nuk 1 thashi> gje. Po ti~ Jli·­SJa; nuk c~~). te 1sh::1 ni5 gjendje te perm.baja dri-dhl en P Z(·'T'l t -11Cl(·lr,111 ·l · Jl· l" .. · , ~ . ·, . . >,l c ('r .. 1n r O'''l•:'.-~'Pl1

r' . Ate ~iti:~. Luh 1jil na s~Hi per~i:';i,shurup. Pi'rse­-1 na la vetem. Dhe rnua perseri nuk me k;ujtohet

140

Klani Kulturor i per21ek.com

~'hitwduarrt 'deri ne mbremje, km u. l~rgova vje-' tlllll·l':t',~i. Truri im nuk punonte, trun un nuk iko-111\llllkont·e. As me VHmen. Edhe takimi i se ne­al'l'lllc·s me eshte fshire. Si nje shirit i prishur. Ml•:1 1 mend V~etem se Vilma di<;;illa me fshihte, di.<;;­hu ,;,:t·lej te mii thosht.e. Aq e forte qe kj,J pcrsh-1 vI' t, ·, ~m diten e tPete i t.hashi~: ti mi:; fsheh dic;ka. 1\J• ~ po rrin1.e matane tryezes, prane dritares. t•l1· dy takimct e kaluara gjithe kohen kish-1111 ndenjur prane njeri~tjetrit. Diten e ~re-11· njo po rrinte matane tryczes, prane dnta-11':., jo nga ndonje frike. As qe behet fjale se Vll-11111 l~ishte ndonje frike te rrinte vetem per veti::m ""' mua, prane apo larg meje. Largi~sia e nje try­..,,. nu'k iJshlc ndonje humnere. Humneri.:n nuk c k1dc,ja dot une. Dhe as qe me shkonte ne mend-1• Vilma po rrinte larg rrt,~jc, matane trycze:s, pra-111' dritarcs, pikerisht s~~·pse diqk.a mutej te me thosh­lc·, duik!e vertetuar kesh~u pershtypjen time ti.; £ur­Ic• Kur i thashe se dir;ka me fshihte, ajo mi:; ktlwu •,l1pinen. Une mbcta i shushatur ne divun . duke '''·shtruar ujevaren e vet·dhe te £lukeve. Nje Niaga-1<' e verdhe. Nje Niagare ku, po te bije, nuk ie I',JC'ndej fundi. Jam me origjine nga fshaii K, tha Vilma gjithnje me fytyre nga drii•arja. Kam lin­d11r ketu, ne qyLeze, por im aW eshte nga fslwti K. line nuk kam qene ndonjiihere ne fshatln K. Edlw l1abai rralle shkon atj.e, megjithese ka kushi.;rinj dhe thote S€ eshW fshat i bukur. I j:tm lutur vazh­dimisht babait te me c;oje nje here ne fshatin K, ti; njihem rrK: kusherinjte e atjeshi:'m. Ai sajonte lloj-lloj arsyesh per te mos vajtur, derisa me ne rurld kuptova arsyen e vert·eti~: im ate nuk deshi­mnte te me <;;onte ne fshatin c• tij ti'" lindjes. Dhe

141

I:H'syen perse nt1rk d:eshirorde e kam murre vesh vone: nje kusherlra ime p;;ma ca vjetesh me tre­goi se fshati i tyre ishte plot me te ink:muar. F ti i lindj.::s i babait tim eshte vend internimi E di vetern im ate pers., ma ka ndaluar pergjith-, mone te shoh V•endlindjen e tlj ...

Vilma heshti. Ajo vazhdoi tii qi.·:ndronte me· shpine nga une, me fytyre nga dritarja. Si ~:shte e rmmdur, mendova, si i:~shtt.; e rnundur qe kjo qe'­nie engj1:'11Lwc, me ate Niagare te verdhe ku po te gr·emisesh humbet pa nam e nishnn, ti~ jete vajze e Xhodes? Atehere ai nuk ishte Xhodu i Marre. , Atehere ai ishte ende Xhoda i 'Tmerrshem. Ai vazh­donte te ishte gar,diani i femijedse se <;apa<;uleve t~ qytezes, ai ki;;htc: gardiani i fi~mijerise i drsa brezave. Kur kryqe•zoheshim rrug(;s Xhoda bente sikur s'me shiht~, fytyra i ngrys.~j. 'Mos.pcr­fillja e tij ndaj meje u be patologj~k:e pas perjash- · timit nga fakulteti, kur u mor Vt:'sh boterisht mi­na ime biografik.c. I i..merrshmi Xhode nuk mund te rna falbe qe per vite me radhe ia kisha hedhur duke i mbajtur te fshehur di~ka qe duhej dekla­ruar medoemos, piimdryshe kryeje nje faj te ren- , de. Nuk rna falte as rnua, as tim cti. Nuk me per­shendeste as mua, as tim ate. S'na hidhte as syte. Sikur permes syve do t'i injektonim njc si~mundje. Sikur, po te na pershendeste, do ta kafshonte qe­ni i terbuar. Po ndoshta i dukeshim qen te Wrbu­ar dhe ngutej te largo!wj. Vilma vazhdonte te heshtte me fytyri:~ nga dritarja dhe une menriova

. se, sidoqofte, gardiani i fi'miji~rise sime ki:'dwnte te ruante edhe ti_i biji.'n. Gardiani Xhode e dintc· mire c;'ishte vend intemimi. H jt'• vend inter­nimi me bema tf internuarish nuk 'ishte higjienik

142

Klani Kulturor i per21ek.com

l\. '·yte e nJ'e kriJ'ese si Viima. Vilma ishte teper" Jl I ·' d . " ·m· rne fxrtyra hull· p~r te part nje v.en 1n"}:rm 1 1 . .; .

. · h Une·· besoJ·a se Xhoda e ac.fmronte " ln ternuaus · .. 1 t·· 1- ... • . . .. i .· .. . te pike sa per te munc.. e r..>ente l" \Jtjer: t er.~ ne a. ' ... · .. 'c. 1 ' f' ala vjen te grin­tnarTt:zrra te paperfytyr Ut.S 1m;;, . J .. t .... t automatik gjysmen e d]emve te qy eze~: 1',' rnle. ''l'sh•·· p. e'"r· ·t'u habitur qe g<:wdia.ni Xhode

, ·1m a) ::. IX:: • · ·-· d"k , .t t·· b' ... n nga ~"'do gsJ·i:; qe mund te n .l on-,. ruan e e IJe ,. · . .. . . . " . . _

I . ·~ k·"·q ne·· shendetin e . PI). te :sl.nhte fyty • per "' .. .. Ill W internuarish, Vi1ma do te semureJ.

Ajo kusherira ime eshte m?shatan;. me mua, lkt befas Vilma, e quajne T~nc1. Ke .~J~~n.~r. ndo~ fiJi.·here vajze me emr~ Tancr? :W.:e 11J~ lev:.~Je .~.~ tdtpejte, te papritur, V1lma .u. klhy~ ~g:: unc. ,~Je ..

fl k .. .de''rrol· dt'"'Jtun Nu1gard e vudhe vara e o eve n '"' , .. , '' derdh prapa. Vilma kapi koken .me ~uar,. me f:i:.;hterinjte ne temtl~a, pastaj .. ~u~rt ~ kalol m~;l fy= I .·; Kur· l·rn ate··; me C1Jste rJel Tctncm, tha, pe .. rfy y t c. J: t .. '1 dy

1· ro ·a nje vajze te shkathet, nga .~ 0 qe .~ Cl~'~ .: ..

;v . ...J bashke. Kisha deshire ta perfytyroJa 81 nJe f,lll e .. d . s·1 s1-11'<'·'1t>C I ... ,. 'mtar·e te r·mendur, aq te c;men Ul "" '-' '." .· \( t c1 ,. .. 1 1 t · •·r1 'lht lridhte valle m.e dhitE~ e egra .. ne s:1u.epu .. :-· .~ ..• ·.,

b. f<~·hat1·n e babait. N <1a per•:hkrm:n CF. 1 1~cnte Ill 1 ~ 0

· j ·"' jr t'l t Ll IJ<tbai fshatit K, ai duhcj te lS Tt•e. nJe m~;;: ,'L,1 1 •· -

1 istike. As 'Tanci nuk qt: asht~ SI_G e per ~yLyr.op, . . f·h··t· K Ndoshta dhe Tancm sdo ta bsh:l.DJ.~-.ts s a 1 . . ., ·r· ·; p

1131 I llr s'kur aJ· o te mos vink: veE: ne ~ram ... e .-1

1 , dl . . .. h' rl'l" mU'l 1 , ··me mua. Sigurisht, nuk er 11 posac,:t'ns L rc'. . '·

11

; J •. u t'~kuam aJ· 0 me tha se m~~ ni.• fund 1 losht:€ \.Ul ., ' Q . .. cb {t'shur fati per te pari? Tiranen. ·~' va:Jze e ·-(··h~tr Dunrt i kishte U; ashpra, me U~ ashpra 8~ ;lnart e punetoreve te frontose. ku .. k~: punuar ~~: 'l'rupin e kishte te forte, ti~ shk~thet:, por r~e nJe deformim fizik qe s'jam ne g)C~l1d]e ta pershk-

l'~~aj. Tanci ishte vajzi.; e zgjuar. Mjaftuan tri dite, qe kalova mete per te kuptuar sa pa pervoje isha. Ta them s,hkoqur, sa e perkedhelur isha. .

~ilma ik~ .nga ?r;itarja, u ul ne karr~ge, p;ane' . tryeze.~. Larges1a m1d1s ncsh u zvogelua, na ndan­te vetem try<'za. Vaz;hdoja te rrija nc! divan, mbesh­:-etur ~e ~~pinen e sfungjerte. Pak me par2 syte 1 mbaJa pt.Tdhe duki(' ndiere mbi Vf'k' veshtrimin e Vilmes. Tani ajo kishte ulur koki.'n dlw nuk e di ne e ndiente apo jo veshtr·imin tim. Une ki:.'rko.,. ja .. s~te. e Ladit ni:: fyl.yric;n e saj, i kisha thi!ni.i se n:e .. f~lnhte dio~a, dhe nuk e kuptoja pi::rse Vilma P~~errsht .. s?t .. k1shte gj~tur rastin te me fliste per llJ.~c ku~henre me emrm e <;uditshem Tanci. Kur n_:e kL~~tohet e~jo, k:~r:1oi.;~1guli Vilrn:l, u1:.; vju1 per te qare. Ndoshta s'do tc fhsja per te sikur te mos e kisha talkuar para ca ditesh. Javen qe vjen Tan­ci I?artohet, kishte ardhur te bente pazare ne Ti­rane .. D?e .. te ~e ftonte mua. Nuk do te shkoj, e di, b~?m s rr:e leJon. Por kjo eshte tjeti::r gje. Tanci me ~110~01 11Je ndodhi qe ndoshta te ink•reson ... Eshte fJala per nje grua ...

Ishte pasdiija c tretE! qe takohesha me Vilmen dhe. ku~. me tha se behej fjale per nje grua, m'u ngll'lt perbrenda nji~ zjarrmi ethesh. ,Jo, desh3 t'i lute~.ha, s'dua. W cH~gjoj historine c cilesdo grua qo~te .. E .. merrp me mend se gruaja per te cilen be­he] f]ale nuk ishte Brizhit Bardoja ... Nuk ishte e mundur qe Tanci t'i kishte folur ·per Brizhit Bar­done, ne fshatin e Tancit Brizhit Bardoja s''kishte shkelur ndonji'heri:. Edhe po te kishte shkelur !;'me duhej mua historia e Brizhit Bardose? . ' . I. duhej Vilrnes. Vilmes ia kishte tn•guar Tan­

Cl. S1pas Tancit ajo ishte nje grua me bukuri te 144

Klani Kulturor i per21ek.com

rt•alW, sido qe nuk c;uhe:j D:·izhit Bardo. Kur kishte te\htJc·•·i,tur ajo ne K, hipur mbi kamion, a~ ~e e h411hin pare kishin mbetur te shushatur. AJO esh­._ ni; K, tha Vilma. Jeton ne nje godine mbushur '"'' familje te int,ernuarish. Pas1taj mesova se Bd­•htt Bardose se Tancit nuk guxonte t'i vardisej lw11h. Sipas Tancit rrez.e malit iku ngrihej godina e 111 mternuarve !;do jave mberriinte nje veture.. Ne IUllm kuNmush nuk e dinte <;fare si1lte, <;fare merr­ft~ me vete e <;fare kthente perseri ajo veture. Ish­tfl nje «Gaz» i tipit te vjeter sovjetik, i mbajtur mlri.•, ne ngjyre te gjelber te erret, me dritaret te 11,r11a me perde. Ai vinte rregullisht, te martave r:e '" njejten ove, dhjete paradite, qendronte pak m1-n11t;a dhe n~sej pe~rseri per andej nga kishte ardhur, 1 ndjekur nga reja e pluhurit. Kthehej po ate dite 11ri;r mbremjes, me shpesh naten, kur fshali kri­dhej ne harresen e tij, ne kembet e malit, dhe dmrma e motorit perhapej, dhe njerezit e dini:n "'~" «Gazi,. do te :~varritej dUJk,e renkuar deri ne ••flTehinen e te internuarve. Ne fillim u mor vesh Plf'r·soni qe merrte dhe sillte: gruaja e bukur. Ne f'i,Uim ne fshat nuk u dyshua per ndonje gje. Ik~cja­kjet 'e gazeve qe merrnin e sillni111 kohe me. kohe tc' intei'IllUia!' nga fshati ne qytet dhe anaSJelltas lsh:i:n dicka qe s'habiste njeri. Dihej per <;'pune thi­''~''eshin ata. Dyshimet nilsen kur u kuptua se gru­nja e bukur nUik thinej ne qyt,et thjesht per pune hcluesish. Nuk dir.-:OC kush guxoi t'i fuiSte hundet ne kete mesele. Nuk dihet si u zbulua qellimi i vertete i ecejakjeve te «Gazit». Ndoshta nuk u zbulua nga 111je njeri i v;etem. Varianti me i pranuar eshte se enilg­nta e levizjeve te gruas se bukur u zbulua nga ata 11e u marro:sen pas saj. Kembe-ngulja e te marro-

145 II - ll!

I • : :.J .~ •, ' ' I [L: •. 1. . '\

survoe zhv1eresoi c;do mase mbrojte&e te ngritur kujdes. Gruaja e bukur nulk ndalonte ne qytet. aja e bukur e vazhdo:nte udhetimin mataJne tit, futej ne nje pyll, matane pyllit gjendej reZJervat e ne rez.ervat nje shtepi gjahu. Atje ja e bukur takohej me nje njeri. Ky njeri sybardhe. Ne shtepine e gjahut gruaja e , mbyllej me nj·eriun syba:rdhe. Ne fshat flitej ajo bente dashuri me njeriun sybardhe. Te tj thoshin se mer:rej me spiunlleqe ...

Kerceva nga divani, u hodha perpjete si nj suste e le,shuar befas. E zura Vilmen nga supet, shtrengova. Ajo u zbeh, nje nd}2nje llahtari ia bulloi blu:ne e syve. Gjat~ koh(~s qe Vilma goi rrefimin e Tancit, mua me oshdinin v Nga zhurma e atij «GaziL., te tipit te vjeter jetik qe rrokullis~j rrugi:!,ve te fshatit mbcs lle ne rene e pluhurit. Ai nuk transportonte zhi t Bardone. Po ndoshta dhe Brizhit Bardoja c;astin e orgazmes njelloj duhej te klithte, si nja. Kur Vilma fliste per udhetimin ne pyll gruas se bukur veshet e mi shungullonin nga nj klithme ne forme renkimi dhe une gati e pa:she · · gjalle skenen e kaperthimit te Sonjes me Syte Bard.he. Dhe mendoVia se njelloj si une, Sonja n ishte e prere per te vrare veten. Dhe mendova Sonja e perjetonte vdekjen per se gja1li, nen fry­men e gojes se Syve te Bardhe. Kujtova se kjo interesonte, po me tho&hte Vilma ate r;ast, me ate llahtar qe ia turbullonte blune e syve, kurse. une vazhdoja ta shtrengoja nga supet pa e kuptuar a:s v€te ne deshiroja ta flakja ng.a dritarja apo te ZJhyte­sha ne blune e syve t·e saj. E leshova, u ula ne divan.

.146

Klani Kulturor i per21ek.com

\ 111 na kishte mbetur e terrorizuar si ai_ njeri~ te cili.~ 1 k;mi' hedhur duart ne fyt, per pak l~.~ane .. ma~e 11 yrn• n dhe ka shpetUJar befas ~ _nJe rrd:rhyrJe ,. ·,H ovidences. Dola nga apartamenb 1 LUtluse. Jash-1• • po binte nata.

147

15

Te nesermen diten e punes e nisa ne klub. Per mua kishte rene ora e ma:llkimit.

Klubi qe bosh. Mbaj mend se nje djale nja dhj,ete-dymbedhjete vjec;; erdhi drejt meje, me per­shendeti, nxori nga xhepi i pasme i pantallonave nje :z:arf, rna zgjati dhe une, pa e pyetur kush rna dergonte, e mora dhe e futa ne xhepin tim te pasme te pan~tallonave. Desha t'i thosha se ishte i bukur si Hermesi lajmetar, nje skice te te cilit, qe e pa­raqiste ne tr:ajten e nje djaloshi me krahe te kern­bet, e kisha pare diku. Nga frika se mos djali me merrte per te Gmendur nuk ia zura me goje Her­mesin, m'u duk me e udhes t'i propozoja nje ka­daif si shperblim per mundimin e s}elljes se zar­fit. Djali s'pranoi, ndoshta nuk e hante kadaifin. Po ndoshta s'denjonte te qerasej prej meje. Si me hodhi nje veshtrim jo dhe aq dashamir, Hermesi breglumas u la:rgua. Atehere pata nje yshtje te nxirrja zarfin, te shihja c:;'kishte ne te. Ne vend te kesaj vajta ne banak, kerkova nje gote tjeter. E merrja me mend nga vinte zarfi, c'kishte brenda

141

Klani Kulturor i per21ek.com dhe c;;fare shkruhej. Banakierja, nje ish-shoqe kla­f>f' e femijerise, dukle perfituar nga rasti qe klubi q1· bosh, me nje ze edhe lutes edhe te druajtur, me k i;shilloi te mos pija me. E faH~nderova. Ajo nuk e dinte renien e ores se mallkimit tim, ndryshe s'do ti' me jepte nje keshille aq te kote. Pa:staj, perse li; mos pija? Isha teper i parendesishem qe me pi­j,·n time· te cenoja qofte edhe nje grime bazat e monalit shoqikor. Pa bere fjale se askush nuk ishte ni; gjendje te percaktonte sa centimetr~a siper gju­rit duhej te niste morali i shendoshe i vaj.zave dhe me sa grame alkool tronditeshin bazat e moralit :;hoqeror. Mua me ndalohiej pija, vajzave u ndalohej minifundi. Shteti pije shiste, minifunde nuk shiste. Keshtu qe fajtor qe pija ishte shteti, jo une. Edhe qc; v.ajzat nuk vishrun milnifunde, perseri, fajrtor ishte sh:teti. Pak a shume kete arsJ71etim i parashtrova ish-shoqes sime te femijerise. Ajo u gajas. U gajas aq shume sa me ofroi nje dopio konjak gratis. Mos kujto se me preke me xhevahiTet e tua, tha kur une po shkoja drejt tryezes sime te qoshes. Ta dha­she konjakun ngaqe je djale i urte dhe me ta pire do te nisesh per ne shitepi si ata qengjat e bute.

I tunda doren. Dhe Mheva pak konjak. Pak:. Ish-shoqja ime e femijerise s'do te me jepte me asnje pike sikur ta beja dhembin sa te elefantit. Kurse une doja te mendohesha, te qetesohesha, te arrija ne ekui1iber me boten pikerisht kur per mua k1shte rene ora e mallkimit. Dhe, qe ta arrija kete l"kuiliber, me duhej te arsyetoja me ftohtesi filo­zofike. E, qe ta arrija kete ftohtesi filozofilre, me duhej te vazhdoja te pija, nga pak, derisa arritja e ekuilibrit te perplllthej me bo.shatisjen e gotes. Pra, arsyeteva duke kurrsyter gllenjkat, gjithc:;ka vjen

149

ngaqe as une, as Sonja nuk jemi nga ata tipa, qf! nuk ngurrojne te vrasin veten kur e shohin t~ ne­vojshme. EdhE' une, edhe Sonja i ~rkasim asaj ka­tegorie njerezor'! qe e gjen nje zgjidhje ne c;do rre­thane. Keshtu duhet te kete menduar edhe Sonja, e vazhdova arsy;etimin. Te tj-erat nuk kane rendesi, nuk kane pike· rendesie. Syte e Barohe e kane c;uar disa here «Gazin,. e tipit te vjeter sovjetik por te mbajtur mire dhe me ne fund Sonja i ka thirrur logjikes. Doemos, pazari i Syve te Bardhe me So­njen s'ka qene aq i lehte. Anasjelltas, pazari i Sonjes me Syte e Bardhe gjithashtu s'ka qene aq i lehte. Nje ujdi midis tyre mund te arrihej vetem me pazarllek. Sonja ka shitur mallin e saj. Po Syte e B~rdhe me c;fare c;mimi e kane blere? Edhe kjo nuk ka pike 'ren­desie. Sonja me ne fund i ka thirrur logjikes, eshte bere pazarlleku dhe «Gazi,. i tipit te vjeter sovjetik · por i mbajtur mire, e ka marre Sonjen me vete, e ka . c;uar ne qytet. Keshtu kane kujtuar naivet. Ne te vertete «Gazi, e ka vazhduar rrugen me tej, jashte qytetit, per ne pyll, ne ate pyllin e madh me pisha ku ~a nje rezerva.t, e ne rezervat nje shtepi gjahu, ku S;>:te e Bardhe futen si ne shtepine e vet. Te tjerat gJithashtu nuk kane pike rendesie, eshte realizuar pazarlleku. Sonja kishte te drejte te bente Gdo ll(i)j pazarlleku.

Ktheva dhe piken e fundit te konjalru.t. E ndje­va veten si peshku ne zall, me· hi:pi nje zjarrmi, nje etje per te pire. Veshtrova i llahtarisur me bisht te syrit ish-shoqen time te femijerise. Ajo s'do t~ me jepte asnje pike, e dijra. Ajo ishte nje trashaluqe bab:t~?ane, _por. mua s'~o te me j·epte te pija. sikur ta beJa dhembm sa te elefantit. Pastaj, veshet e s:l~ ishin te qete, te mite gumezhinin. Vreshet e saj

til

.. . . Klani Kulturor i per21ek.com nuk e degJOnln zhurmen neper~.- J!.YH t.t:: '''-"«£n"'" "c:: I ipit te vjeter sovjetik. Nuk i degjonin hapat e So­rtji;s ne dyshemene prej derrase te shtepise se gja­llut. Kurse veshet e mi i degjonin te gjitha, syte 4' m1 1 shihnin te gjitha. Trashaluqe, me jep te pi, d1·sha t'i ulerija. Re:nkimet e Sonjes po me Gmend­nin. Dihatjet e Syve te Bardhe po me Gmendnin. 1\aperthimi i trupave te tyr.e lakuriq ne shtratin pr.~j derrase qe kuiste me ritmin e kaperthimit, po rne !;mendte. Do. ta shqY'eja trashaluqen sikur c,e 11l.e ~ast te mos mberrinte vizitori i dyte. Ky nu "' ishte ndonje engji:m lajmetar. Ishte engjeUi im ba­mires, Dori.

Sipas Dorit humori im i asaj dite ishte agresiv. Nuk e kuptova pers.e Dori me dha te njejten keshi­lli; si trashaluqja e banakut, ish-shoqja ime e femi­Ji·~rise: te mos pij~: me. Ate dite prej meje te gjithe kerkonin te mos p:ja me·. Te zije koken me du­ar. Kur e pyeta Dorin ne kishte edhe ai ndonje Jeter per te me dhene, me zur~i per krahu e me nxori jashte pothuajse me force. Me siguri ka kujtuar se doja te tallesha ose qe isha i dehur ne :.ie shkalle, sa flisja per(,!art. As doja te tallesha as flisja per~art. I thashe se menyra qe po per~ dorte per te me nxjerre nga klubi quhej dhune. Do te protestoj, i thashe, kunder perdorimit te dhunes. Dhunen, shtova, mund ta perdorin vetem Syte e Bardhe si organe te Diktatures se Proleta­riatit. Diktatura e Proletariatit eshte imponimi i se vertetes me dhune. Kjo e vertete imponohet e<ihe ne :nje shtrat prej druri lisi, ne nje shtepi gjahu preJ druri pishe, me ndryshimin se nga dhune kthe-het ne perdhune... _

Nje goditje me beri te heshtja. Ndodheshim

151

prane lulishtes ne qender te qytezes. Ligustrat me erdhen rrotull. E mata Dorin me sy. Ai u zgerdhi. Ne" qofte se ke ndermend te perfundosh ne biruce, vazhdo te ulerish, tha. Une s'kam deshire te te shoqeroj, po nxore edhe nje fjale, do te t'i bej tu­rinjte pershesh. Kesaj radhe u ngerdhesha une. J e nje frikacak i ndyre, ia ktheva, gjithsesi me ze te ulet, nje molusk. Se paku pranoje kete. U ne per vete e pranoj, jam nje molusk. Desha te shtoja eclhe di~ka tjeter te karakterit filozofik per molusket, shtetin e moluskeve, diktaturen e molu.skeve, por. nuk arrita. Nje gul<; m'u ngrit per­brenda dhe volla ne cep te lulishtes, mbi ligustrat

.e ngarkuara me pluhur <;imentoje. Pastaj Dari me percom ne shtepi. Atje i mbajta nje fjalim per ka­rakt>erin universal te shtetit te moluskeve. Dori me degjoi dukie pire kafene qe i beri nena. Si piu kafene, u larg'Uia. Un:e fjeta. Fjeta dhe e vetmja gje qe me mbeti ne tru ishte porosia e Dorit qe 1te rnesermen, me te hapur syte, te shkoja ta takoja patjeter. Keshtu me tha ai tek zbriste neper shkalle, ta takoja pa tjeter. Kurse une, pa e ~re koken perse duhej ta takoja, i ' mbeshtetur ne parmakun e shkalH~ve, u zgenihiva dhe i tunda doren duke i thirrur «Mkupafshirn, mo­lusk».

Mirupaf!him, molusk! Mirupaf:shim! Pe> k:u? Dhe perse? Keto pyetje i hera vetes me te hapur sy~, sikur tere naten s'kisha bere gje tj,eter ve~ kisha menduar ku dhe perse donte te me takon1e Dori. Dita m'u duk e zbrazlir si nje guaske e boshatisur

152

Klani Kulturor i per21ek.com

molusku. Nje dite e mbrapshte me te gjitha she­njat ogurzeza te tersit. Them keshtu jo ngaqe tek zbrisja shkallet me doli perpara nje mace e reze. Nuk jam i sigurt per ngjyren e maces, mund te kishte qene dhe e hirte. Sidoqofte·, mace ishte, e hirte apo e zeze, nuk ishte t1ger. Ishte thjesht nje pjesetare € familjes mishngrenese te felineve, per­! t:;~c·,lc'·.~~ ni·2 c iJ:.<rrezikshmc dhc mbo.sc pikerisht pc;r kete i vishnin tersin. Ne cep te' lulishte.s me li­gustra, buze rruges qe perfundonte ne deren e klu­bit, po ninte nje burre i madh, i vrenjtur, me duar L~ kryqezuara perpara, me syte qe i shkreptinin rru­re inat~ol'!e dhe, kur e pashe, rnendova se ja tek me kishte ze'ne pwsi tersi i asaj d~te. Qe ~hoda. M'u perftua nje penshtypje e forte se ai kishte dale e JTinte aty posa~erisht per mua. Ne fillim desha te nde­r-roja rruge, ~i~:; nde'rrojme rruge kur na del perpara nje mace e zeze. Meqe une s'e <;aja koken per macet, te zeza apo te hirta, vazhdova te ecja. I kalova nen hunde pa e begenisur. Synoja te mberdja me cdo kusht e sa me shpejt ne klub, te kitheja me nje fry­me nje· gote te madhe me konjak, nje shishe te te..;. re, per te mos ulerire, per te mos share me fjalet me te ndyra qe dija gjithe ll!niveflsin. Por Xhoda duket kishte planet e tij, nuk ishte nga ata qe dalin (· nguJen si hunj gm,dhi ne oepin e nje nuge vetem per' t€ soditur kalimtaret. Kur i kalova nen hunde, ai turfulloi. Mezi i rashe ne te se kishile dic;ka per te me thene. Pra ga11diani i femijerise me nderon­Lc~ duke me zene prite ne roes te rruges perpara de­res se klubit, vendi me i sigurt per te me ngritur nje kurth. Ne kurthe zakonishit leshohen bresheri automatiku, hi:dhet ndonje bombe. Bomba e Xhodes qe shprehja .... kur te shohesh majen e veshit papas-

153

4 yre,., te cilen e nxori si ~je gelbaze m~diis d~e~­bev:e. Ia ktheva se nuk me hante meraku ta .. htl~.­ja majen e veshit as me pasqyre, as pa. pasqyre. · Repliken e leshova kot, sa per te mos 1 mbetur Xhodes borxhli. Nuk kisha si ta merrja me m~d kuptimin qe do t'i jepte tjetri,. aq m~ pa~ efektm shkaterrues te saj. Xhoda u nx1. Trup1 1 tlJ katana, nje koke me i larte se une, u drodh. Maskara, .. tu~­fullo.i, te bej te hash dhe. E pe~~eriti .. ~et~ fraze d1-sa here, me teper per veten e tlJ. Une 1 klsha ~~thy­er krahet e kisha lene prapa, mbi trotuar, anes lu­lishtJes m~ ligustra, Te hash dh2 ... Te ~~h ... A~~­here i rashe ne te arsyeoo se terbimit te · Xhodes. Tri dite radhazi isha mbyUur me Vilmen te Lulu­~a. Tri dite mdhazi. Dhe Vilma ishte vajza e X~o~ des. Dhe Xhoda e donte te bijen me nje dashu~i te marre. Na kane pare, mendova, dikush duhet ten~ kete pare, dikush e ka zbuluar qe jemi ~byllur ne apartamentin e Luluse dhe ia ka c;uar laJml_? Xho­des. Nje rryme e akullt me pershko~ sh~yllen k~­rrizol'e. Jo nga frika. Nuk e kuptoJa <; mund t u bente Xhoda atyre qe· i binin ne qafe se ~ijes dhe une me siguri nuk futesha ne kete kateg?n. Por ~e­plikla ime priste keq, mjaft ~eq. Nj~ nga.sJe e papt~l'­. baUueshme me beri te ktheJ a koken: Xhoda :vazn­d.onte te rrinte ne te njejtin vend, ne Cl~P tc tro­tuarit me veshtrimin inab;;or qe ~antP si rrufe drejt 'meje. S'pata me asnje' dyshim: na kishin pa-

re. Nuk u ktheva nga klubi. Po te futesha ne klub, "k:ish te ngjare te mbetesha perseri. aty .. Va.~~a ne ~a­"brike. Ate dite tymi ngrihej dre]t, s1 nJ':. sha:ter­van i zi. Me e~dhi ne koke shprehja e mG~des -.Qe~­te le te lehin, tymi te shkoje d~ejt». Pastaj u kuJ-

"154

Klani Kulturor i per21ek.com tova se shprehja e sak:te ishte: «Qente le te Lehin, k arvani te shkoje perpara.» Te ~endesh, thashe 111e vete, kusk jane qente e kush eshte karvani? qc.ndrova nje cope here i shushatur perpara fab­rikes duke veshtruar tymin e zi qe· ngrihej drejt, i patr.azuar, ne ekuiliJber te plate me qiellin. Mjaftan-1<~ te frynte pak ere, pra te lihte qielli, qe tymi te ~:hperndahej ne nje mishmash, pra karvani te pri­::hej. Te prishej ekuili.bri i bates. Dhe une te haja dhe. Xhoda do te me bente te haja dhe. Sic; kishte ngrene Ladi. Kurse Sonjes nuk i pelqente te hante clhe, ajo bente paz:arlleqe. Po une c;'pazarllek mund ti; beja dhe me ke? U kujtova se duhej te takoja patj·eter Dorin. Ai keshJtu me kishte porositur, ta ta­koja patjeier.

Nuk e gjeta. Rreth fabrikes nuk shihej kembe njeriu. Ate dite gjrithc;ka dukej e br:aktisur. Edhe l.aboratori qe bosh. As Vilma, as Luluja s'qene at­jP. Zbrazetia me kalli daten. Zhurma e muUinjve vinte ne Vleshet e mi si nje renkim qe dilbe nga rro­lmllite e tokes. A ka njeri, thirra me ne fund me li•re forcen e mushkeriv:e. Askush nuk u pergjigj. V etem mullinjrte vazhdonin te rrotulloheshin. A ka njeci, perserita i deshperuar dhe ne cep te labo­,·:1torit syte me kapen nje koke me skufje. Ishte lwk.a e nje laboranteje te turnit te dyte·, nje grua 1Teth te pesedhjetave, me nje fytyre te tulte, te squllet, giithnje si te fjetur. Ca nga zhurma, ca nga skufja, po mbase edhe nga dhjamasja e veshe­vr, ajo s'e kishte degjuar thirrjen time. Kur ktheu koken e me pa ne mes te lal::!omtorit, kli thL N uk jam xhebrahili, shushke·, e shava, i sigurt se ajo s'kishte per te degjuar gje. Me tha s~ Dori ishte ne mbledhje, se Luluja dhe Vilma mungonin. Me t~n se

-155

e kishin thirrur me urgj ence te dilte se bashku me nje laborante tjeter, qe tani kishte vajtur nga silnset, sepse asnjed nga ne te turnit te pare nuk qe rparaqi­tur. Vilma s'dihej per <;'arsye. Luluja qe shtruar ne spital. Kur e pyeta per ~,;'arsye qe shtruar Lulu­ja 'ne spital, ajo me veshtroi tere fr,ike. E kan~ rra: hur sqaroi, e kane sa:katuar. Mbreme, kur ktheheJ , ne shtepi, dikush i ka dale perpara ne erresire, i ka hedhur dic;ka mbi koke dh!e ...

Fytyra e squllur e laborantes u zbardh. Ika, s'kisha nevoje te degjoja me shume. Nje pandeh­me rreqethe'se me kaloi neper tru dhe hera nje H­dhje midis kerkeses se Dorit per ta takuar, prites ' se Xhodes, mungeses se Vilmes, rrahjes se Luluse. ·1

Vajta drejt e ne spital. Lulune e kishin vendosur ne nje dhome me

kate1~ gra te tjera te operuara. Per fat njihja she­fin e pavijonit te kirurgjise, banonte ne hyrjen ~ mesit te paHa1tit ku banoja dhe une. Ai me gjetl nje perparse te bardhe, me shoqikoi deri te dera e dhomes ku qe shtruar Luluja dhe me porositi te mos qendroja gjate. Sapo u futa brenda, me push­toi nje peshtirosje. Ne balle te dhomes, nje grua, se ci]es po i rrinin mbi krye dy vajza, renkonte, ankohej, kerkonte t'i jepnin uje, por nuk i jepnin. Kur u futa une vajzat kthyen rkoken, me pane. Pastaj, vetvetiu, veshtrimi i tyve iku nga une per t'u hedhur ne nje krevat, ne te djathten time, ku e mora me mend se duhej te ishte Luluja. E mora me mend menjehere dhe shtanga. Miresjellja e she­fit te pavijonit, gatishmeria e tij per te me ndih­muar, s~do qe komshi, i kishin tejkaluar parashi­ki.met. Tani keto vajza me hidhnin nje veshtrim tere nenkuptim dhe me drejtonin drejt shtratit ku

151

Klani Kulturor i per21ek.com

duhej te shkoja. S'me mbeti pike dyshimi se hyr= je~daljErt e mia te Luluja tashme i kishte marre vesh e gjithe qyt,eza. U ktheva shpinen vajzave. N j e ere e rernde ila~,;esh perzier me nje ere te ren­de grash, po m'i sillte zorret ne gryke. Maje gish­terinjve i vajta Luluse te koka. Ajo me njohu dhe, o perendi, vuri buzen ne gaz. Ate e kishin derr­muar. Megjfuthate e mjera Lulu gjente rastin te v;nte buzen ne gaz, si te donte te me jepte ze­mer. Fytyren e kishte te mdre, njerin sy te mby­llur nga buaV~itja. Ia mora doren qe i varej jashte shtratit, ia mbajta midis duarve te mia, u perkula, mbeshteta buzet mbi H!kuren e flashket te dores se saj, e putha dhe me nje ze te mbytur qe mezi me doH nga fyti, mermerita: Lulu, kush te beri kesh­tu, trogome!

Luluja u peDpoq perseri te vinte buzen ne gaz. Ajo qeshte rralle. Por kur qeshte ne fyt.yre·~ <~ saj mund te vije re shfaqjen e nje mrekulhe te natyres. Ate dite nu'k shquhej asgje perve<;; enjt­jes dhc xixellimit te syrit te ihapur. Ishte erresi­re, belbezoi, me hodhen nje thes mbi koke. Ata me rrahen, une, ng,a inati, nuk nxora ze. Sa me fort me godisnin, aq me shume shtrengoja dhembet. Derisa u merziten e me lane me thesin ne koke, ne hyrje te pallatit, te shkallet. Ndoshta u ngopen du­ke me rrahur, ndoshta ua mbathen nga frika mos i shihte kush. Erdhen nja dy komshinj e me g:jeten aty si nje thes te flakur, por maskarenjte qene :r.hdukur. Ne fi:Uim s'kuptova c;'po ndodhte, c;'kishin me m.ua, i mora per hajdute ordinere, qe kerkonin te me grabitnin. Nuk ishin te ti1le, se paku hajdu­te. Ordinere ishin, pa dyshim, nga ata zorraxhinj­te e klubit. Tani e di mire perse rna bene kete. likl.he ti besoj e kupton, prandaj hap syte.

157

Vazhdoja t'ia mbaja doren midis duarve te mia.: Ke te drejte, i peshperita, jane qen te zgjebosur. Ata as nje vajze s',guxojne t'i dalin vetem per ve-! tern. Jane trima ne grup, ne lukuni, si ujqit. - t.u- , luja me shtrengoi doren ne nje perpjekje qe te mos e ngrija zerin - Lulu, i thashe, e pesove per shka- ! kun tim. Qe sot e tutje kushdo qe te te preke,; do te kete te beje me mua. Degjon? Ai qe do te guxoje te te preke nje qime floku, do te kete te beje me mua. - Ndj'eva perseri shtrengimin e do-; res se saj. Po flisja bro9kulla. Megjithate isha ga­ti te kryeja odo marrezi, mjafton te hakmerresha ..

Kur dola nga spitali, po afronte mesdita. Shma-. nga rrugen qe kalonte perpara klubit, pershkova" nje rwtullame te gjate, pallatit ku banoja i dola nga · prapa dke pothuaj vjedhut'lazi u futa ne shtepi.; Me keto veprime te pakuptimta ndoshta kerkoja te bindja veten se vendimi qe kisha marre tek bi-: sedoja me Lulune ishte nje detyrirn. Fy;tyra e saj e: nxire rne syrin e hapur, nuk me shqitej, perpjekja' e . saj e deshtuar per te vene buzen ne gaz me ngjallte dhimbje. E mjera Lulu, mermerita, 9'paten. me ty? Rrotullova 9ele'sin e deres dhe u futa bre,n-: da. Apartamenti qe bosh, edhe nena, edhe bab~i , ndodheshin ne pune. Ne heshtj·en e apartamentlt nervat me rane, kok;a m'u kthj:ellua dhe u ndjeva i' afte te arsyetoja qetesisht. Se pari vura le zieje: nje kafe. Tek zieja kafene, mendova se ne ate ore te gjithe· ata duhej te ndodheshin ne klub duke. pire. Ne te vertete mua nuk me duheshin te gji­the. Mua me duhej vetem njeri, Fagu. Te tjeret., s'me hynin ne pune.

158

Klani Kulturor i per21ek.com

Kafeja u gufmua, kerceu dhe u derdh mbi plitke·. Dhoma u mbush me ere kafeje te djegur. Si do t'ia bejme, thashe duke kthyer lengun e xhez­ves ne filxhan, vertet mendon se une do ta gell­tis kete qe me here? Keshtu ke menduar, jam i sigurt. Eshte frikacak, ke thene, biQim studenti, s'ka per te rrezikuar per nje si Luluja. Nje rruge e disa pune, ke thene. Luluse, si kodoshbashe, i jap nje mesim qe te mos e harroje sa te jete gjalle. Pas­taj, ngjarja ne qyteze do te beje buje', doemos. Njerezit do te mesojne arsyen perse Luluse ia zu­ne koken me thes. Do ta mesoje edhe Xho­da. Gjeja e pare qe do te' beje ky, do te jete mbledh­ja e rripave. Bravo, deri ketu arsyetimi yt nuk ~alon. Xhoda duket eshte terbuar dhe ia ka mbledhur Vilmes keq, nuk e le te dale nga shtepia. Sic; me tnegoi Luluja, ajo s'ka mundur te shkoje t'i beje se paku nje vizite mi!keshes se shtruar ne spital. Deri. ketu, plani yt, si9 thuhet, ecen sipas par:-1~hikimit. Mirepo plani yt i vertete nuk eshte ky. Ti kishe boll menyra per ta trembur Lulune, ki:she boll menyra per t'ia shtene ne vesh Xhodes punet e se bijes. Atehere perse veprove keshtu, dua te them perse fute dy nga ata maskarenjte e tu te rrihnirn ne erresire· nje njeri te pambrojtur, nje gjynahqare qe s'i ka prekur kujt nje qime flo­ku? Dhe 9'te rra'hur, F.ag, edhe ty do te te vinte keq ta shikoje ate mje:rane te katandisur ne pike te hallit. Ke in:stinkte rruga9i, Fag. Ti s'mund te veprosh jashte instinkteve prej rruga9i. Me vjen sinqerisht keq per ty. Dhe per shoket e tu. Me vjen keq per veten time, per te gjithe ne. Po te pyes edhe ty e m'u pergjigj: perse jemi bere keshtu? Ti qesh, gajasesh, me quan idiot. Kjo pyetje mezi

!!l9

e ngacmon trurin tein!cil. te plo~et: ;r-cu~s1e mua. me torturo:n, tmerrohem kur mendoJ s1 Jem1 katandtsur. Tmerrohem kur mendoj se kjo pyetja ime ty ve­tem round te te ngreje nervat, te te mdte per te m'i bere turinjte pershesh. Te vesh kujen, F,ag. Me sa mbaj mend, kur ishim femije, yt ate .. ka q~.~ ushta­rak of.icer. Tani nuk e di, v:azhdon te punoJe apo ka dal~ ne pension. Ka qene mik i .. Xhod~'S yt ate.' me: gjithate edhe ty Xhoda te zhdepte 11:e d~.u. ~t~ me :chdepte mua. Im ate e pranonte drurm qe me Jepte · Xhoda. Po yt ate, e pranonte? Ja, perseri i~tos:sh, l'Yetjen time e merr per fyerje. ~~k .. d~~ .. t: fye3 as ty, as tet ate'. Ne kemi kaluar nJe fe~lJeri .m:. da: jak e vazhdojme te mbahen;i nen .. ~Jak. ~JO e.~ht: e keqja jone, Fag. Sepse daJaku. te le c~ gJurme ~e as varri nuk t'i shlyen. Pranda] edhe tl, edhe seJ­menet qe mba:n rrotull vetes, e quajne te ligjshme te perdorin dhunen ndaj me· te ~o:btev~. Pu~~ e f~­lliqur, Fag, duhet ta pranosh. T~ rrah~. nJ~. qen1~ te pamtbrojtur .e te pafajshme s1 LuluJa .esh~e pune pus:111tash, dhe ti s'ke perse nx~hesh. A1 q.e du.het te nxehet jam une. POT, si~ e sh1kon, te.~ rr1 e lnse: doj me ty, perpiqem te jem gjakftohte. Nuk e ell a do ta ruaj dot kete gjakftohtesi kur te ndodhe­mi perballe njeri-tjetrit. Se, qe do te. ndodhemi, kjo nuk diskutohet. T,a themi tro:~ ~ag:. ~u~~ rra­hur Lulune ti i ke rene pragut qe te degJOJe dera. Dera jam ~ne, mesazhin tend e kuptoj. Mir~po ke bere nje gabim te vogel: ti ~e harru.~r se une, .as.h- ,, tu si ti, jam rritur ne qytez~, bashk~ me .~~~q~~mn, kam ngrene pluhur ~imentoJe. Kem1 ngrene t.e d.Y pluhur c;imentoje, Fag, llogarite jemi mesuar t'1 laJ­me sipas menyre'S sone. Ke gabuar pra kur ke besuar se, duke rrahur Lulune, do te me trembesh mua,

Klani Kulturor i per21ek.com

'ao te me shtrengosh te heq dore nga Vilma. Ti e do e di. Te ngjethet mishte kur mendon 3r~ ti vazhdon te besosh ne lodren e dikurshme te f:';mijerise. Me vjen keq per ty. Sikur te vije tek une e te me qaje hallin si burri-burrit, s'do te be-

keto gomarlleqe per arsyen e thjeshte se une nuk kam asgje me Vilmen. Kjo eshte dhe ana tra­.t1jikomike e veprimeve te tua.

'Lashe filxhanin mbi tryeze. Kafeja me qetesoi. dhe kolken e ndieja te kthjellet. Vetern ne gjoks me gerryente di9ka. Kisha pi:k!htypj.en se nje ga­forre qe strukur brenda hapesires se kafazit te kra­harorit dhe mjafton te levizte qe kafazi te kerkon­l(~ te shperthente. Gaforrja e terbimit tim. Ajo rrin­te e tulatur, s'kafshonte. Ajo rrinte ne pergjim, pergjonte veprimet e mia. U ngrita, vajta te dollapi ku mbaja teshat. Ate qe kerkoja e gjeta ne nje kuti ne cep te dollapit, perfund ca rrobave te vjet­ra te hedhura sip mbi sip: thika. Ne frontone· e y~urit per pak e kisha perdorur kunder optimisteve. Qe nje thik,e e bukur, e punuar me ~;elikun e nje bajonete. Te mbeshtjelle ne nje pece te vajisur, e mbaja brenda nje qeseje plastmase, kurse qesen brenda nje arkeze te drunjte. E fshiva ngadaJe, me nge, derisa tehu shk/E:Hqeu. Me thiken ne dore, u ula mbi krevat. Frymemarrjen e ki1sha te rregullt, zemra me rrihte normalisht. Nje ze i brendshem me peshperiste ta mbeshtillja thiken perseri ne pe·ce, pecen ta futja ni:' qesen prej pla:strnase, qe­:"n ne arke, ark•'-'zcn nen vandakun e rrobave te vjetra dhe t'ia kepusja gjumit. Dyshova ne ishte zeri i nd(kgjegjes sime qe me fliste apo zeri i Vil­mes. Mbase ilshte ndergjegjja ime qe me fliste me z('~rin e V11mes. Gjithsesi degjoja zerin e Vilmes.

161 n -13

Ajo m~ peshperiste ultazi, dhembshurisht! k:urs~ une f.rij!l e veshtroja tehun ~ ~ikes ... ~ ~eq]a esh~e , se nuk kisha gjume, nuk ndieJ~ as~Je .dhe .nuk :kl­sha asnj.e lloj emodoni. Zen 1 ~hlmes me ... vmte nga larg. Zeri i Vilmes me vi~t.e .. si nga nJonJ~ pla­net tjeter, megjithese ne hapes1re ~Jo ndodheJ !a~e p:rane meje; e mbyllur ne nje shtep1 matan~ rruges, disa _qtndra metra me tutje .. Nuk kam pu:?e me ty, mermerita i perhumbur. As t,l nuk k~ pune rn:~e mu~. Je shume e pafajshme per t u ngaterruar ne punet e kesaj pote.

D~la. I shoqeruar nga peshpeTima e Vilmes. Une nuk e kuptoja ~;'ndieja per VHmen, nuk .e kup­toja ~·~meT mu:nd t'i vij'e asaj. ndje?.je .. Isht{C mEs:: dite, zagushia te zinte frym:n· .. NJe .. q1el1 1 .PJsie varej mbi qyteze dhe per her: t~ ~~re vura_ne dy-: shim nese qielli ishte vertet 1 . p~ste apo .m~ dukeJ mua · ashtu. A i dukej edhe Vilmes i p1ste tek ~· veshtronte permes dritares se dhomes ~u mbahe} e burgosur? Vertet, thashe me vete; pers~. duh~t te mendoj se une dhe Vilma e shoh1m boten nJe-11oj? Per~e· duhet pranua:r se_ n_Jere~ ti~ ndry~J,:c~ e shohin boten njelloj ne kuptnnm qe e KUq~_a e:~ht~ per te gjithe e kuqe dhe e zeza e,shte per te gJlihe e zez~? Mjafton te mbyllesh syte dhe bota zhdt~.~et. Si ne gjume. Dhe gjumi eshte vdekje_. l,;do DJe:zet e kater 'pre njeriu ushtrohet per ?jurn~~'l e v~ekJ~S, mendova. Dora me shkoi vetvetm ne v~.ndn:~ . k,~, mbaja thiken, ne anen e brendshme te kembes 1>e djatht~ . ~e pantallonave.. .. . . .

Si' zakonisht ne ate ore, klam 1 F~gut_ k~s.ht: pushtuar trye:oat e qoshes perbaUe skaj1t tJeter te

162

Klani Kulturor i per21ek.com

~·;;l]es ku rrija une. Hyrja ime u prit me indiference li! plo~e,. askush nuk m'i hodhi syte .. Kjo me· dha it' kuptoJa se ardhja ime pritej. Fluturimthi u per-. poqa te gjeja se cile.t prej tyre ishin lin~;uesit e J ,~lluse ... Pa:>taj thashe me vete se c;:donjeri nga ata 1snte r:Je 1mc;uf:·s i mundshcm .dhc vajt~;. ne banaik, l:;h-s'hoq,ia ime trashaluqe e femijerlse e perfor.., coi pershtypjen qe m'u formua kur hyra ne ]okrcL l•~dhe ajo e kishte nuhatur se ate dite klani dike priste,. I lap syte, me tha tek me vinte perpara dopion e kc~ 11jakut, s'me duken fort mire sot. Edhe un(\ :ia ktheva', ndihem aq keq, s;:, nuk duro.} dot as. lekuren time .. t)oshja. veshtroi kendej me bisht te syrit. Fjalet ··s'duro.J dot as lekurcn time, i kisha shqiptuar rn4' :·i; te' _Iarte ~-eUimisht. Banakierja u prish ne fyty-1 t~. A~? u terhoq, kur.se une mora goten dhe me h;.>.p te ngcshem mbiirrita ne tryezcn e qoshes se. kur:dert. ~ur zura vend dhe mbeshteta. berrylin 1nbl tryeze, e nuhata menjehere se ata e kishJin k u.ptuar domethenien e pantallonave qe kisha ve .... : ~mr. Qene. pr~-1_ do_ku n~jyre gri. Nc~ kern ben e djath-: ~: sh9t~heJ nJe zmxh1r vertikBil pergjate kercirit: /,mxhm mbyllte nje xhep te brendshem. Moda e p~mtallonave me zinxhir te ke1'ciri · ishte e pur-hapvr nt> qyteze. Se c;'fshihej ne xhepin e brendshem. · d1he]. Se paku, ata te qoshes matane e kishin te qar1:e s<e! xhepi im ne kemben e djathte te panta­llonave nuk ishtc as fals, as bosh. I kisha veshur rne t'u kthyer nga spitali, i bindur se kJanin. si za~ konlsht, ~l~ ta gjeja te mbledhur. Asrijeri pr~j ty 1~e. ltu~ e ben vetcn. Vura re gjithashtu se· asnji3ti PI'CJ tyre nuk mbante pantallona me zihxhir~ ve'r­ilkale Pf;rgjate kercirit. Kjo s'do te thoshte se xhe­pat e tjere i kishin bosh.

163

Kaluatn disa minu ta te zbrazura dhe fillova te ndi:eja se ate dite di<;ka nuk shkonte. Jo thjesht nga fa:kti se asnjeri prej tyre nuk mbante panta­llcma me 2linxhir. Ata ishin teper te urte ate dite, ' te thuash se l{;ishin da-le te fitonin publildsht nje certifikate miresjelljeje. Fagu ngrinte koke:n, vje­dhurazi e hidht•e shikimin nga une, po se c;'kishte ne ate veshtrim dic;ka te paqarte, qe nuk arrija ta kapja. Djalosh, thashe me vete, si i ke punio't sot? S'me pelqen hiG qe je kaq i urte. Matane rruges, pt13.ne lulishtes me ligustra, syte· me zune nje tip. Qe nje burre i shkurter, nga ata qe veshtire t'ua percaiktosh moshen. E quanin Llambro, flitej se ishte hafije. Qe Llambroja rrinte aty, si~,; rrinte shpesh, s'kishte ndonje gje per t'u habitur. Qe pra­ne Llambros pas pak vajti nje polic, prape s'kishte asgje pe·r t'u hwbitur. Por, kur vum ne se Fagu, bente c;'bente dhe e hidhte veshtrimin nga ata, nuk mund te mos habitt>sha. Ne pergjithesi, djemte e qytezes, me ose pa pant::J.llona me zinxhire, ishin alergjike ndaj hafijeve, edhe ndaj polid~ve. C'kish- . te Fagu ate dite? Ktheva nje gllenjke. Tutje klani .· vazhdonte punen e tij ne heshtje. Djemte pinin. Fagu jo, Fagu mbante perpara nje gote bosh. Te tjeret pinin, ai nuk pinte. Ai kembente veshtrime me Llambron. Qelbesire, shaV!a, !;'ke nder mend te besh? Tek vendosja goten mbi try.eze, pak a shume e mora me mend ~,;'kishte nder mend te bente Fagu. Pa u ngutur, per te mos ngjallur dyshime, 1ashe tryezen dhe vajta ne te djathte te ba.na1rut, 1ru ndodhej nje WC. Nuk u futa ne WC. Kalova ne anen e prapme te banakut, prej nga i vershelleva banakieres. Trashaluqja me pa dhe shqeu syte. Une , vura gishtin te buzet. Ia bera me shenje te afrohej.

164

Klani Kulturor i per21ek.com

Terhoqa zinxhirin, nga xhepi i brendshem nxora thiken dhe gjithnje duke ia biiri~ me shenje qe te mos ndihej ia lashe banalder-es ne dore. Te lutem fshihe. i thashe ultazi, do te ma dore·zosh mua. Po te mos vij une ta marr, zhduke, hidhe, beje ~·te duash, vetem njeriu tjeter mos ia jep.

Banakierja veproi si9 i thashe. U ktheva ne tryezen time. Djemte vazhdonin te pinin, Fagu

· hidhte veshtrime jashte. Pata kohe te mbaroja ko­njakun qe me kishte mbetur e te merrja nje tje­ter. Mos pi, me peshperiti e trembur ish-shoqja e femijerise. Nuk do te pi, e qetesova, vee te lu­tem me jep nje kallam sheqeri. Trashaluqja shqeu syte perseri. Ajo mbeshtolli ne nje cope lett~r nje kallam sheqeri, dhe e vendosi mbi banak. Tek kthe­hesha ne qoshen time, vura re se prane Llambros tashme qene here dy police. Pastaj gjith,;ka ndodhi shume shpejt. Fagu u shkeput nga te tijte dhe zuri te vinte drejt meje. Njeren dore e mbante te fshe­hur prapa. Hajvan, e shava me vete. Perpara se ai te me hidhte konjakun turinjve, ia hodha une atij. Gota qe e mbante te fshehur i ra piktoke. UH~riu. Mori vrull, iu versul tryezes, deshi te me ngjeshte me te pas mmit, por une iu shmanga dbe tryeza gati u perplas me faqen e xhamte te klubit. Banakierja klithi. Dy-tre kliente qe ndodheshin aty, u larguan te trembur. Ne nje heshtje te eger ne shkembyem disa grushte. Nga djemte e klanit nuk nderhyri askush. Si~.; kisha parashikuar, erdhen e na ndane policet. Njeri mbertheu Fagun, tjetri mua. Bashke me ta ndodhej nje civil, fytyre mjaft e njohur ne qyteze. Llambroja qe zhdukur. Edhe une, edhe Fagu, u dorezuam pa ceremoni. Nen veshtrimet e kureshtareve qe u mb1odhen ne <;ast,

165

II

I I•

'I'

li I

' I

te shoqeruar nga policet e te ndare nga njeri-tjetri, i

perfunduam: ne rajon.

Me te shkelur pragun e godines se rajonit, nJe ndertese dykateshe pak e menjanuar nga qendra e qytezes, iu nenshtrova nje kontrolli trupor te imet. Nuk lashe xhep pa zbrazur, pervec; atij me zlnxhir ne kemben e djathte te pantallonave. Kena­qesine e zbulimit te sendit te fshehur ne ate xhep ia lashe njeriut qe merrej me invenbrizimi:n e sendeve te mia. Ishte nje graduat policie kokemadh, I

me fytyre kuqaloshe, me ca panxha q(;· te shtinin fdken .. Po kete marifetin ketu, - me tha i kemaqur .·· sikur po bente nje zbulim e do te me vinte me shpa­htlla pas mm·it, - kujton se nuk i dime marifetet

tua prej huligani? - Ded ne ate <;ast sjel1jen P tlj mund ta quaj shembullore. Deri ne ate c;ast ai ki.shte tn~guar nje durim te admirueshem ndaj I

ngatht<Csise sime per zbrazjen e xhepave. Kur une, ·, mosperfilles, i hidhja mbi tryeze ca sende te kota si bileta autobusi, monedha metalike, lidhese ke­puccsh tie m.betura ne pantallona kushedi se kur, e vogelima te tjetra si keto, ai qeshte lehtazi, po­thuaj e,jlte-rsisht. Sikur donte te me thoshte: Vazh- I

maskara, vazhdo! Une kam durim! Dhe fytyra · i shkelqente. Dhe ne syte e tij shihja xixellimin e syve te maces qe luan me miun. - He, pra, u ngrefos. dulce <;Uar putren ne zinxhirin e kembes s·e · djathte te pantallonave, perse u meke keshtu? - Me nje li:~vizje te befte terhoqi zinxhirin, futi ~·:i:shterinjtic~ dhP nxori prej a:ndej kall.amin e shr:qerit · te mbeshtjeUr~ ne leter. E mbajti midis putrave o:1 u

1133

Klani Kulturor i per21ek.com

besuar syve. E kaloi nga njera puter te tjetra, e shp.eshtolli, kallam se kallam i dilte. Po kjo, ·mer­mer·iti i zbehur duke veshtruar policin qe rrinte lrle kembe prane meje, ~·eshte kjo? Kur uhe ~a ktheva se &endi qe rnmante ne dore nuk ishte gje tjeter vecse nje kallam sheqeri, te cilin, po te donte, ia falja t'ia r:;ontJe se bije.s ne shtepi, ai kerceu nga ka­rrhgi:a i terbuar. (Me vone mora wsh se vertet kish­te nj>f:' vajze gjimnaziste, por une s'e dija). ·Ndjeva dy goditje njeherazi: nje grusht ne stomak dhe nje shkelm ne kercirin e kembes. Me nje ulerime dhim­bj<~je u gjenda pertoke. Aty hengra dhe nje shqelm bt'injeve. Me kaq mbaroi inventarizimi i serideve. Krahe te fuqishem me ngriten perpjetii, me ter­htx:t2n r-reshqanthi, kaluam neper nje korridor, u hap nje dere, me flaken brenda, dera u mbyll dhe unii mbeta me turinj ne dysheme.

Per nje kohe qe s'jam ne gjendje ta percaktoj .sa zgjati nuk guxova te beja as li:'vizjen me te vogeL I gjithe tmpi me dhirnbte, Pastaj e mora Vleten disi, arrita te ngrihesha dhe u ula ne nje stol te rnbeshtetur pas murit. N dodhcsha ne nje dhome pa dritare, me nje llambe te zbehte ne tavan~ Here pa:s here ne korridor degjoheshin hapa. Duke kuj­tua::- shtangien prej idioti te graduatit fytyrekuq kur ne vend te thikes kisht:c gj.etur nje kallam she.: creri, me erdhi te qeshja. Derlsa jam me humor, m:=ndova, gjith<;ka vete mire. Si per te vertetuar fjalet e mia, ne korridor u ndien hapa. Hapat sa vinin afroheshin. Mbase sjC'llin Fagun pel' ndonji; ba­llafaqim, th.ashe me vcte. Fagun s'e kisba pare qe nga

kur qeme futur nc godinen e rajonit. Nuk ishte JE•~:xgu. Dera kerciti, u hap dhe ne prag u shfaqen dy police shtatlarte, te rinj ne moshe, fytyr:a te pa-

167

njohura. Ata dy police nuk i kisha pare kurr€ ne qyteze dhe nuk i pashe kurre me. Si rnbylH?n deTen. pas vetes, njeri prej tyre qendroi te dera, tjetri erdhi prane meje. Po rrija ulur ne stol. Fyt] ·me: di:gjt"€, ndieja etje dhe desha t'u kerkoja uji.'. Ai qe m'u afrua m'i nguli syte nga lart-poshtE'. Kc: e fshehe thiken, me py;eti, nga e hodhe? E dime se kishe thike, po te mos nderhynim ne, ti do te In ycje nje krim. Flit, qelbesire, ~'e here thiken? Nuk pritdi. te melTte pergjigje. Me dha nje grusht ne stom;:;k dhe. nje shqelm ne kerci. Qene te njejtat goditje standarde qe pak me pare i kishte ek&peri.mentoar me mua graduati fytyrekuq. Efekti gjithashtu qe pak a shume i njejte: leshova nje ulerime dhim­bjeje dhe do te shembesha pertoke sikur pohoi i:e mos me mberthente e te me mbante ulur mbi stol. Dhoma me erdhi rrotull. Llamba mbi koke u shncle-·· rrua ne nje tufe llambash te Ievizshme. Ne breroren e tyre shihja fytyren e policit pa bustine, me ca. floke te zinj qe i kshin rene mbi bali€. Kur u kthje-.. llova ca, vura re se ishte nje fytyre vrare lie. Nie­kohesisht vura re se polici tjeter la deren, zuri · t·e vinte drejt nesh. Ai menjanoi fytyren e vrare Ji-e dhe u vu perballe meje. Shiko, iu kthye shokut duke qeshur, po vrisja mendjen te gjeja ku e kam. par€· ~ete surrat. Ne fillim thashe se po, eshte ai h.iiljduti 1 xhepave qe kapem para ca ditesh ne linjen e k0m-· binatit. Mirepo edhe eshte edhe s'eshte. Edhe me duket si hajdut edhe jo. Ka me teper pamjen e nje perversi, madje, po te mos e kisha pare sot rR~te­sisht ne qeline e burgut ate tjetrin, do te thosha se eshte ai qeni qe perdhunoi para dy ditesh ate vaj-· zen katermbedhjete vje9€, nga gazhina c mis11it. J a nje problem, thashe me vete, ky surratmi mi£:

168

Klani Kulturor i per21ek.com

ngjan me dike qe deri dje bridhte i krekosur rrugeve te Tiranes, lokal me lokal, sikur te kishte c;Hruar kryeqytetin. Ky zgjebanjoz per ca kohe harroi kush. ishte e nga vinte. Pse, mor qelbanik, - turfuJloi duke me shtrenguar fort ne gjoks, - harrove se mali me· malin s'piqen, po njerezit piqen? Mut i mutit ..

Nuk me kujtohej ta kisha takuar ndonjdwre kete njeri. Nuk e kuptoja si ishte e mundur t€:· urrehesha prej tij deri ne ate mase pa ndonje shkak. Ne qofte se eshte e then€ te vcles tani, mendova, ]e te vdes. Dhe i hodha nje peshtyme surratit. Ai u zverdh. Mbaj mend dy grushte turinjve dhe nje: shqelm ne bark. Mbaj mend sene nje gjendje gjysm­enderr, gjysmezgjuar, per te mos then€ gjysme ); vdekur e gjysme i gjalle, e pashe veten ne taver­nen e .... Dajtit». Ne veshe me kumbonte nji::; me]odi e pergjumur bluzi nen nje dritesim te gjelber, m:heja aromen e flokeve te Sonjes qe lekundej c varur pas mcje, kurs·e tutje, nga nje tryeze rrumbuHake, na ndiqnin Syte e Bardhe. Frane Syve te Bardhe nje fytyre gjatoke me nofulla te kercyera prej mon­goloidi, me bustinen e policit te ulur siper syve, si te dorite te f.shihej, te mos e njihnim. For une c njoha,. e njoha, ishtoe ai. . . ai. .. Dhe erdha ne vetc.

Ata qene larguar. Ndoshta qene larguar pil\e-" risht ne <;astin kur vija ne vete dhe m'u be se (]e-· gjova zera, dike qe keputi nje te &hare te ndyric!. Si:doqoftf~, ata qene larguar dhe une pashe mbi koke perseri llamben c zbehte. Trupi me therte, fytyra. me digjte. Fytyra duhej te me qe enjtur, mbase· edhe nxire. Sikur nuk ishte fytyra ime, por nji'•c maske qe rna kishin ngjeshur, rna kishin mberthyro:1· me gozhde. Arrita te ngrihesha dhe u u1a ni:; stoL

J6!J)

Pa dyshim, gjendja ime duhej te qe serioze. Qe me kk>hin ngritur kurth, kjo kuptohej. Qe 1ita qene orvatur te me zinin me arme te ftohte e. te me rrasnin disa muaj brenda, edhe kjo dukej qarte. Arna dajaku qe po haja ishte jashte logjikes · se za­konshme te policeve te qytezes. Ata qe u moren me mua nuk ishin police te qytezes. Une nuk e kUJptoja perse me mua nuk po merreshin policet e qytezes, me veshje ushtarake apo civile, por ca te tjet·e qe s'i kisha pare kurre. Kete kureshtje do ta. shuaja shpejt.

NrS fillim une nuk e njoha ate. Nuk £ njoha ndo.>hta ngaqe kishim kohe pa u pare e gjate kesaj koh:~ ai bshte ndryshuar. Po ndoshta nuk e njoha . ng1qe as me shkonte neper mend se mund te shi­h.c:.>him ne ato rrethana e te beja nje lidhje midis rn~thanave ku ndodhesha dhe ardhjes se tij. Ka ti..; ngjare gjithccshtu qe nuk e njoha thjesht sepse ndLhesha i derrmuar dhe llamba ndri<;onte dobet, a:t dobet, sa fytyra e tij m'u duk e mbec:,htjd1e ni~ mjegull. Permes mjegulles ai erdhi tek une. Po rTija ne stol, mbeshtetur pas murit. Edhc koken e kisha mbeshtetur pas murit. Fytyra e tij doli nga mj<r:·gulla dhe une e njoha. Nuk mund te them sc pata nc' c'mocion, e vetmja gje qe mendova qe s~e e:l:h2 ai, si paraardhesit, do te me bente tabele qit­jeJ·~. l\bli me malin s'takohen, por njerezit taknhen,

Nuk iu pergjigja. S'kishte kuptim t'i ·pergji­gjes':ta. Ndodhesha ne kembet e tij i poshte.ruar. 1 poshteruar ne kembet e djalit te mini:strit, he­tue:sit A.P. Nen kembet e Syve te Bardhe. Pastaj nderrova mendje, di~;ka kisha per borxh t'ta sqa­roja. I thashe se te njejten shprehje popullore, pra qe mali me malin s'takohen por njerezit ta-

170

Klani Kulturor i per21ek.com

knhen, ma kishte mesuar pak perpara tij nje tip rytyrekale, me molleza tc kercyera prej mongo­!o[di. Besoj te kujtohet ajo mbremja ne tavernen ,~ <<Dajtit.,, e ngacmova, mongoloidi ishte ulur ne nje karrige prane teje, me ndryshimin se ·ate nate ishte civil, jo me uniforme poliei si sot. Sybardhi qe3hi prape, me sakte u nget~dhesh, kryqezoi · duart n~ gjoks e, duke me veshtruar njelloj si miku i tij, nga lart-poshte, tundi koken. TVle sa shoh, vercjti, nu!'C ta paska mesuar · si duhct, me sa shoh pas1kc nevoje ta vazhdosh ate mesim. Por une s'kam ar­dhur per kete, as te te jap ndonje mesim.

Ai heshti ne nje medyshje per te me thene apo per te mos me thene dl<:;ka. Di~;kane po e bluan­t~ me vete. Pata mundesi ta kundroja mire dhe p2C" n:je <;ast me tmerroi mendimi f,e ato buze te holla si shushunjeza kishin thithur buzet e · SOiiljes, kishin pire syte e Sonji:'s, lkishin lepire thimthat e £,;j~njvc te Sonjes. A e dink ai se p~'r mua s'mund t~ kishte torture me te mac\he se pamja e atyre shushunji.;zavc? Do ti:~ deshiroja t<_; me pi~rvishej m~:: grushtc e shqelma, te rna pc~rplaste koki~n pas m:J.rit, veG ti' m'i hiqtc sysh shushunjezat e tij. Ua hodhc bukur, foli m(~ ne fund dhe shushunjez:lt u p2rolrodhi;n. N}criu s'mund te denohet kur · nisesh t'i kapc;sh nje thike e ne vc~nd te thi'1zes ti' mbctet ne dore njc kalbm sheqeri. Te lurnti~, gjithrnone ke qen'e i shkath(·t. V cr,;, a ua ke hcdhur vc.rtet? P2r ket2 kam <21·dhur. Q-enka ketu ne qytezi.; · nj(;­(ae.e Xhodc\ na paslza n,ii' vajze ti:~ bukur. ·Thone :'¥2 i bi'n gropi;n kujtclo qc guxon t'i ngacmoji~ vaj­·z:en. Me ty puna qendron ndryshe, nuk je nga ata

ngaclmon v:1.]za. Ti jc' nga ala qi:; gUaberojnE; v:a.j­n dhe ,gllab~;ruesi t glLtbi~rohcn, s'mund ti~ kcte

171

zgjid:hje tjeter. Kesaj radhe ti kujton se ua hodhe9,

por, une s'kam ardhur per kete, sinqerisht. M:adje s~ me ka hipur te te ndihmoj. E di se i mbajme njeri-tjetrit meri kot se koti? Te kam urryer, t'Clhe ti me ke urryer, mos u m1,1ndo ta mohosh. Shtrohet pyetja: perse? Pergjigjja eshte: per mustaqet e Ce­los. - Ai me erdhi prane dhe me mbertheu me syte e bardhe: - Kot, pra, ta them une. Per nje femer qe s'ia vlente. Une !;OQ e kujtoja, por, kur e provova, pashe se s'vlente nje dysh. Le qe i mbante goja ere. Qofsh ti qe e ke duruar aq gjate, stcm1ak te forte paske pasur. Une hoqa dore me te shuar kureshtjen. E di ti, gllaberues, kureshtja eshte nje· gje e madhe. Degjova se ka filluar te shkoji~ me budallane e fshatit, nje humbameno qe i varen jar­get. S'ishte ndonje f,emer per te qene, ta them une,. nje histerike ...

Matane deres, ne korridor, degjoheshin hapa~ Here shkonin, here ktheheshin, here ndalonin nee prag, te thuash se dikush vinte veshin, pergjonte. Hapat nisnin perseri ecjaket e tyre dhe perseri nda-­lonin ne prag. Sybardhit s'ia kishte mbajtur te fu­tej vetem, te rrinte vetem per vetem me mua pa siguruar krahet. Por une isba i derrmuar. Dhe me· vinte keq te harxhoja peshtymen me ate njeri. Ai ishte nje gelbaze nga koka te kembet, ai s'mund t€! ndotej nga nje peshtyme. Qesha. Ne fillim lehti:!.­pastaj fort. Dera u hap, dikush futi koken, por ai, me nje levizje te dores, e largoi. Dhe me tha te mos: qeshja si idiot. Dhe me urdheroi te mos luaja fil­ma. Une kam ardhur te bisedoj dic;ka serioze, qe· ndoshta mund te kete in teres per ty. . . Po mb.ase dhe per dike tjeter ... Ajo puna e humbamenos se fshatit eshte kot, ta thashe per t'u tallur ...

172

Klani Kulturor i per21ek.com

Shushunjezat u perdrodhen. Pastaj u shtrine, u qetesuan, u puthiten, kurse mua me dukej se mijera shushunjeza me qene ngjitur ne trup, ne ~do centimeter katrore te lekures, dhe thithnin e thi­thnin gjakun tim me etje te perbindshme. Qe ta' ma­rresh vesh, vazhduan Syte e Bardhe, gjendja jote •eshte e rende. Ti kujton se, duke fshehur thiken qe kishe me vete, ua ke hedhur. Edhe une ashtu mendoj, ua ke hedhur, por ata mendojne ndryshe. Ka njerez .qe nmnd te deshmojne se ne c;astin qe u zure me ate tjett.'!in, thi!ken e ke pa~sur ne xhepin me zinxhir. Ta ka:ne pare, ta kane prekur me dore. ·

Nuk po e kuptoja ku donte te dilte. Nje instinkt vetembrojtjeje me shtyu ta kundershtoja, t'i thosha se s'kisha pasur me vete asnje lloj thike. Kesaj radhc qeshi ai. Perzemersisht, madje shkoi deri atje sa e pa te natyrshme te me vinte doren ne sup. Sinqerisht! Keshtu e vazhdoi fjalen: Sinqerisht te besoj, nuk je nga ata qe theren me thika. Dhe me pelqen qe fillove te arsyetosh. Ne rrethanat ku ndo­dhesh rendesi ka te arsy>etosh se si ta hedhesh lu­mi.n, te shpetosh nga qorrsokaku. Ja, te gjykojme bashkc. Paske nje dashnore, vajzen me te bukur 'l:e qytezes. Kur njeriu shkon me me te bukuren, duhet jo vetem t'i pranoje rreziqet, por te marre ·edhe masa. Ti ke pervoje, e di c;'ndodh kur shkon me me te bukurat ... Njerezit te hane· me sy. Deri ;ketu ende s'ka ndonje rrezik, rreziku, si<; thuhet, eshte ne potence. Ti je kercenuar keqas nga dy drejtime. Drejtimi i pare, babai i vajzes, njeri me kredira ne qyteze. Drejtimi i dyte, ai halalbaku me te cilin u zuve ne lokal. Me c;'me iDeguan, ai e gjw,mon vajzen tende me nje xhelozi prej maniaku. Ky bi!;im eshte i informuar per veprimet e vajzes

173

deri ne ate pike sa m d t·· 1 · ne dit. ··. h d ' ~- un e t 10te edhe se sa here

e yn e el ne banje Ku. . f .. · te pafal?hl:ne, mbyliesh p·k· ... 1 we 1• ~e. pakujd_esi

shtepine e nje te n. h . 1 e~Is 1t. me ~ete vajze ne· Si s'te. ka ·1 J_? _ur e, per chsa d1te me radhe

, . . vaJ ur neper mend d" . . .• gracke ?. Ke . .. .. .. mun es-1a e ndonJ· e . Iene ne grack" t" k .. haJabaku ka ·; .11 ·. · e,_ e ·ame ruajtur. Ai . nens 1 {fuar se ti ' , ta godisje me thike M h . e .. su~move dhe desh:e., ta zeme se n a k · · ~ .. 01 e. sa te du~~h. Edhe sikur r.er te shpetu:r d~~ ;g~ i v~~~ . ndo~~: e ~e~e, s'ke !;ka. Ai do te levize tok.. I _I l~adJze~. AI dl gjith, .. · gropen .. Dhe ka aq k d' e e q~_e ensa te ta w3·e.•

. .. · re 1ra sa te ta beje. .. Po _me menreshin mendte. Nuk k' . . ..

kohes. Qyshse me kishin f t .. IS?a. Idene e. llamben e zhehte dhe nuk u ur k~tu .. shlhJa . vetem sa oresh me mbanin te mb~~n~ ~e. p:rca~top p.tej kuar. Sado qe per i esha ~- u_I.; I uri ~e qe b]Jo­historive te mia ~h~ t~ .. g1e_~a D.Je hdh]e midis· nuk ·:rrr;.J·a te'' k . . . pramse se Sy·v·e te Bardhe .

' L "· ·nJOJa ndon ... .k.. , .· · · '' ki.:shte then·· , ct· . .. . Je PI e taK1m1. Ai rne e se onte te b1sedont ·· , · k · dicka qe -round te m" . t ' . e per m~: -,a serioze~ t'i interesonte edhee ~nd er~_?ont~e ~ua. For qe mund.

<·:.: • h .. , - onJe Joetn. KuJ·t? J ., . z.?=n, t ashe Ine vete tek sh· . . .. ' . . o, n.or te bebezave t·~ t· · IhJa xixe1l1mu1 e keq vish deri ketue p~;' t~uk .. e ke marre mundimin te Son... A .. e me treguar se ke vajtur Jti . Jen_. .s per ta poshteruar ate·· n·· . t.. ·· , e ]e "q h.. e sy e e illi ',J., .. l ...

"' l nges em sa t.. 1 dh h .. . . l' u" ·· .e 0 · es e te "1sl1 d · k" per vogelima te till 1 .. . . . . v . en ctu: sybardhe T" a. ketl_J mendimi qe edhc n'ieriu .. · · e mos merrem1 me v . ..1. . ·'. ·

te ka shkuar ndonje-he .. .. .. oge ~ma:. tha aL A per Sonjen? -~ :e neper mend te n1esosh di~·ika ~?.fuqishem.,p~e t~~ett~ ~~f~~/{l!~~·e. u_~e ndih~sha_ i t Ia thyer turinjte do / d .. htm]te .. NJe -~rvat]e pt:~; h . .. b e es onte do te m·· k+h . eJ ne umeranrr AJ·o t · ' e ·• •e-:

o· pas ron stallat e lopev.n .,..... ... "'' "Je

174

Klani Kulturor i per21ek.com

bi;ri t~ ditur hetuesi, me sigurine e njeriut qe ndjbet 1 pandeshkueshem. Te them te drejten, kur e pas.he ni; nje stalle lopesh, me erdhi keq. Ate dite v¢rtet 1 vinte 1~rotull nje humbameno tere jarge. Perfyty­roje Sonjen me t;izme nga ato te minatoreve, voe­: hur si fshatare, me koken te mbeshtjelle. me nje :.hall lesl;i, me nje lopate ne dore duke fshire uri­lli;n dhe bajgat e lopeve. Pikerisht ate dite me hndi 1deja se njeriu qe mund ta shpetoje Sonjen je ti .. Me lindi ndoshta ngaqe bente ftohte, toka kishte 11g1ire dhe Sonja, e ndjekur nga humbamenoja, mi­dis bajgave, me ngjalli ate ndjenjen e poshter qe zakonisht e quajme meshire. E meshirova, sinqe­l·isht, ne thellesi te shpirtit, dhashe urdher ta benin humbamenon t'i dridheshin leqet e kembeve. Sa para ben? <;do ore qe kalon ne ate humbetire asaj i merr di(.'ka derisa te vije <;asti qe te kete humbm gjithc;ka. Dhe me lindi ~deja se, sidoqofte, per So­nj,en mund ti.: gjcndcj nje rruge shpetimi. Kjo .ko ndodhur para shume muajsh, mendja me vaj1i te ti. Qe vetem nje ide, e pakristalizuar, mbasoe c p<Hn­kohshme per t'u diskutuar. E kam fjalen midis me·­je dhoe teje. Unc gjithmone kam besuar se ti do te joesh i gatshem t'i vish Sonjes ne ndihme po qe se te krijohet mundesia per t'ia dhene kete ndihrhe .. Prandaj kam ardhur, te te krijoj mundesine t'i vish Sonjes ric ndihme, ta shpetosh nga ajo humbetire, qe, ne mos sot, neser, do ta peDpije.

Fjalet e fundit i shq~ptoi me nJe dridhje te zerit. D.ikush tjeter, nuk do ta vinte ne dyshim se njeriu ~ybardhe vuante, se fjalet, sic; kishte the­ne, i dilnin nga the11i:~sia e shpirtit. Kurse une, tck shihja m,ollen e tij te Adamit qe ulej e ngrihej Ul.

here percillej, mNl.doja s.e thika ime do ta mbaronte

i75

punen shpejt. Mjaftonte ta kisha me vcte, ne xhepin e kembes se djathte te pantallonave. Por thiken ia kisha lene ish-shoqes sime te f2m:f~ris-e, hana­kieres trashaluqe, keshtu qe s'kisha c;'beja V"C: ta J duroja, t'i gelltisja edhe keto, sir; kisba gdHitur. ~-.·. felliqesirat qe kishte nxjerre nga goja 'tYshse qe ~ futur ne dhomen ku me mbanin. Nuk e di r;'kuptim t'

i dha heshtjes sime. Po te jete e vePtete thenia .~ sipas se ciles edhe heshtja flet, ai duhej te kupl;onte ~ se ne ato a:;:aste doja ta vrisja. Dhe isha ne gjendje ~ ia vrisja. Do t'ia futja maj.:,;n e thikes ne gurmaz, . tSiC bejne kur therin d·eshte. Mlrepo osc heshtja nuk :'':; flet, ose ai nuk e kuptonte gjuhen e heshtjes sime, ·~ ose e kuptoi ashtu sic; deshironte. 1'i, me tha, e ke ~ ne dore jeten e Sonjes, ti do te besh gjit Q o:\ per r h k ~~

ta shpetuar. Pergjigjen nuk e pres tanL Tru1.i do t'u ')' jap urdhi~r ketyre te te leshojne, te vesh ne slrlc;pi, '·I te besh banje, te hash, te Hesh dhe, pasi ta kiesh :~_-' marre veten, te kalosh neper mend biseden tone. .. Eshte f;eshtja per jeten e Sonjes dhe ti e ke ne dore. Kjo do te jete gjeja e pare qe do te duhet ti' kuj-tosh kur te marresh veten. Gjeja e dyte do te jete propozimi im, pra prapozimi qe dua te te bej, me­gjithese pergjigjen nuk e pres tani. Tani dua te te kujtoj di<;:ka tjeter. Je djale i zgjuar, k·c aq mend sa te shohesh gjendjen tende. Po i Ierne hislorite , e vjetra. Prej tyre humbe fakultetin, mbehe pa shko-lle, rrezik ta ngrysesh jeten ne kete grope ku te ha pluhuri i (,:imentos. For ti ke pasur fa tin te pre vosh ,edhe nje jete tjeter. A te ka shkuar ndonj,•here neper mend se mund ta fitosh peDseri? Ate ka d1twar ndonjehere neper mend se mund te kthehes.h ne faku.ltet e ta vazhdosh aty ku e ke lene? Mhi te ,gj1tha, a te ka shkuar ndonjeherc neper mend se

176

... ----- Klani Kulturor i per21ek.com .. . e ara me Sonjen? Edh~. ~o

mund te hdhe~h ~~a :.t t .. kane shkuar neper te pranoj se t~. gJl~h~ k e ~:ar. 1 ke quajtur end­mend, ti as vete nu 1.. ~ ardhur te te them se rra ~e sy hndapur ~~~n ~alitet. Mjafton te dUJash v~ gjttha mu ~ e ... he do ta shohesh po nuk t'i. vish ne ndihme S~nJeS.b~l.·tet ku njerezit vegje-' .. t nga ky m1zera 1 1 , h . ga

sn.pe ov:e . t" hpetosh nga plu un, n .. tojne st knmba. Do eer~nd'ekjet e atij Xhodes. se pui.-:ta me t~~ne, .. nga P 't ~- desh u zute me th1ka. fantaksur, t~ ~tl.~ rrug~<;~ q~ mua. Ti nuk i pel1ket

.. . h 1 lire degJome b . Do te Jes . ·.: · . tt· e··shte mekat te hum asm ketlj Uumi. NJerez s1

keshtu. .. . . erfshire nga nje krize sin-Bashkefolesi Im qe p .. .. se st' fll!'ste se si . . . 1re· ·· menyren ' .' .. qente~I. KJo .. du .. } n:t round te besoja se te g]lt.h~

rne sh1hte. Ne kete ra k 1

.. e tij e njihja m1re i kishte seriozisht. ~okr bs h~'men Jo nga xhelozia per

d h ·mi im qe 1 o s e · . ·k · ·· dhe ys L . • • k'shte al'dhur te une Sonjen. ~uk .. e be~~.Ja se :~i~i im qe i kobsheJ? me porOSl te SonJeS. J?.Yd. c'mund te eriderroJa

. ' .. . ht sepse o peren 1, .. . d ... ·. pcl<NlS '.. .. ' nd te realizoheJ, e n le~a, me shume? .. GJlt~<;ka hmu .. doJ·a me gjithe shptr~ mJ·aftont€ te doJa. D e une . .

8 · ·· edhe nje

. . . ·a ta shihJa ._ onJen .. tr~ hlloJa -~ga e P.~1 :. h sha perjetesisht prane her·2, . te .~ltJa. m~ te, ~e /?r~ ·~erroja me shUm.e une, kumut te. sa~_. C m~~'tir:? e~i me· mbante te mber­i humbun ne . hum E .; .. bai'dhe kurS>e une, me thyer nen turJ:elat e syvt';. teb. ·a ne gJ·unje, t'i lute-1 fk" bosh 1sha gatl 1 IJ s · ·~ ~~ .. x'r·rr+~ pre]· kendcj, te me <;onte 1€ OU.Ja? ~Hca te me n = . E t c'ker'konte nreJ .Pa le te pr"rmbyseJ dbotd.ah. •, puyed,uak 't. hu<.\i si 'zcri

. .. . 'u ,.o ·_ m "' me~~· ~or zen .m .. k. g;itur rrasen e varrit e fle~ i nJe te v·de_ku.~ q~c·(j'~ .. n m'u pcrgjigj ai. Dh~ une r,o·:1 bota t]eter. "-oJe, ~~,_

17"/ u -13

Klani Kulturor i per21ek.com

mendova se ja tek ishte djalli qe kishte ardhurr te ', me merrte shpirtin. Asgje me rendesi, plotesol' ai. · ' shah. Eshte vend higjieni!k, mblidhen personalitet,e, Dhe u perkul mbi mua; Dic;ka miqesore, shoqerore~ njerez te shquar, artiste, jo rralle dhe gra te bu-midis meje dhe teje; biseda te lira per kohen e llre, kura. Te pres, pas dy ditesh, pra, ne oren gjashte jo tenden, te njerezve, qe i njeh e s'i njeh. Mba&e · te mbremjes. Mosardhjen do ta quaj mospran.im. fon;nojme nje klub, nje shoqeri, quaje si te duash, Po te jap nje shans. Mos luaj me shansin. Per-une, ti dhe Sonja, jo tani, as sot, mbase neser, kur ndryshe ... me dashjen tende dhe nderhyrjen t:irne do t'ia dalim Kur une arrita te formoja se bPendshmi ,,Jo, ta nxjePrim prej andej, ta largojme nga ai vend ku - ne time bertitese, ai qe larguar. Ne dhomen-burg po tretet midis bajgave dhe urines se lopeve. Ate;.. rrinte pezull fjala «Perndryshe .. ·''" dhe thirrma here do te ndihesh i forte, si burre e si mashkuJl, «Jo., me mbeti ne gryke. Ajo uleriu bn:nda meje do te shohesh !;'eshite pushrteti i te fortit, do te !kriJp- ' me egersine e nje kafshe te zene ne kafaz, qe u tosh se vetem te dobetit, budal1enjte, te deshtuar5t, sulet hekurave per t'i shkallmuar. Por hekurat nuk vegjetojne ne nj'e llum amorf, te felliqur, ku te gji- n shtkallmuan. Thirrma mbeti brenda meje, e mby-tha, virtybet njerezore shumezohen me zero, ku tur, e shuPdher. Mun:~t s?degjuan gje. Dhoma-burg veteh e ndien nje hiQ qe te marrin neper kt·mbe, s'degjoi gje. Ne dhomen-burg qendronte pezuU si te fyejne, te poshterojne, te shtypin. Ti ke aq mend shpend i zi fjala ,,Perndryshe .. ·"· Dera u hap, dikush sa t'i kuptosh keto. Nuk kerkohet ndonje gje e madhe, hyri: graduati fytyri:;kuq me doren panx:he. Ma vu:ri ta thashe. Bisedat tona do te te lira, koke me panxh(~n nen mjeker, me ngriti koken. Llamba e zbe-kdke, ne park, ne kafene, ne sheti.tje, rreth trye- , hte gj.ithsesi me verboi. Dhembet i kishte jashtezako-zave te shtrua11:~a, ku te duash ti, ne cHin loka] te nisht te hardhe, te ITegullt e te forte. S'kisha pare duash, ne cilin vend te duash, biseda per jeten, pe·r ndonjehere dhembe aq te bardhe, te rregullt e te njerezit, per studentet, ~'mendojne ata, Q'bejne ata,. forte. Ati:~hcre i rashe ne te se ne panxhe mbante si e kalojne kohen, ke shajne, ke marrin neper go- nje cop£~ lecke dhe koken rna kishte ngritur te me, je, ~'thone, t:;'bejne sot, c:;'duan te bejne nes€r... fshinte fytyren. Nuk ishte lecke, ishte nje e.huk i Pergjigjen nuk e dua tani. Tani do t'u jap urdheir madh pambuku lagur me alkool. Fytyra me ket:91re te te H~shojne. Shko ne shtepi, qeteso:hu. veloi. Pastaj ai me dha nje kreher per f1oke'1 Per. sa biseduam, asnje fjale, kurre, me kurrkt•nd. me urdheroi te shkundja rrobat nga. pluhuri. - Bebezat e tij shkendijuan keqas. - Mendohu s'te ka prekur me dore kurrkush, tha me ne fund. dhe gjithcka do te veje mbare. Perndryshe. . . Plaget dhe vuratat oe zeza i ke marre ne rrahje e

Ai nuk e ~oi frazen deri ne fund. Te pres pas :.iper me nje vagabond rrugesh, te cilin ti s'e njohe dy ditesh ne Klubin e Lidhjes se ShkrimtJareve, dhe, si u rra.het, vagabondi ua mbathi. Tani zhduku me th?. :lr:shte nje klub i qete, i kendshem, me nje qi• ketu dhe ta besh niet se, po te shtime ne dore salle te madhe k:u une i kaloj pasditet duke ]uajtu:r dhe njehere, s'do te shpetosh kaq lehte.

Ai me shoq<~roi deri jashtc. Mirupafshim, tha,

178 179

ndoohta per forci' zakoni. Mos te pafsha kurre, I ktheva me vete. Shesht qe 1 zbrazur. E tere yt ' I q~ e ~brazur:. ':'etem ne nje cep te qiellit var~. ~ ~:en 1 .. verdh~ 1 f~.heh.ur pjeserisht ne nje neb~lo~l I ~e zeze. ME:?Jl~~ate mJaf-toi te me verbonte. Si llam .. l · a e zbehte ne dhomen-burg.

1

180

Klani Kulturor i per21ek.com

Mars 1991

P~ka te medha shiu u perp1asen mbi asfalt dhe ngriten perpjete pluhurin. Une ngrita fytyren. Perse nuk zbrazesh, qiell maskara, shava, ke frike mos lag ikanak·et'? Ata kane mberritur tani, qiell i piste, si mbathjet e rospiw~. Te gjithe iken, une mbeta, mbeta H~ ha qoftef me mish qeni te Arsen Mja1tit, te pi rakine ku Arsen Mjalti ka derdhur urinen per t'i rritur gradacionin. Me mire urinen c Arse­nit, se nitratin e azotikut. Nga urina e Arscnit sc pa:ku s'te gjen gje, kurse nitrati te 9on ne boten tje­ter. Jo ne ate bote ku kane mberritur ikanaiket. Edhe ajo bote tjeter quhet, por une e kam fjaH~n per ate tjetren fare, ku te rwthon hi.;i, ne nje gjume pa endrra. Edhe une tani dua te shkoj te shtrihem, te fle. Do te bej nje gjume me endrra. Apo pa endna '?

Mherrita ne hyrjen e pallalit duke notuar ne kufijte e dehjes s.e thelle. Te shkallet u ula, po te mos ulesha, do te rrezohesha. Ni'~ boten tjeter ... Ne boten tjoeter ... Dua te shkoj ni:; boten tjeter, i thashe nenes qe po vintc nga rruga dhc me gjeti ne fund te sh~alleve. Ajo mallkoi. S'mund te them ke

181

maUkoi, mua, boten tjeter apo erresa·en e shka­Heve, ku ngjitja ime mbeshtetur ne krahun e saj ishte nje veprim problematik. Me ne fund ia dolem te mberrinim para deres se apartamentit tone qe u hap, ne prag u shfaq babai e qe nga ai c:;ast c:;do gje shkoi me lehte. Babai ne nje ane, nena ne anen tjeter, me c:;uan ne kuzhine, me &htrine mbi divan. Ne ate dehje gjith{.:ka lundronte mbi nje sipcl'faqe t,e qete, me nje valezim te nenujshem, perkundes, marramendes gjoer ne t,ralHsje. Bashke me mua, shtrire ne divanin- anije, pel'lkundeshin nena dhe babai, ulur ne kardg-et llWtane tryezes. Perkundesha une, perkundeshin fytyrat e tyre te dyfishuara. Dy fytyra babai, dy fytyra nene. Kater fytyra te trishta qe shihni.n me pikf:Hlim shpresen e tyre te humbur. Dhe me h:ipi t'i pyesja a kishin shpresuar ndonje­here tek une? -Prinderit e mi, te mjeri::.<t prinderit e mi, qene plakur. Plakjen ua pashe me sytc e te dehurit. U ngrita nga divani-anije, lundrova dr-ejt tjlirc dhe zura te puthja njeherazi kater fytyra,t e trishta; dy te babait, dy te nenes. Isha berc me kater pale buze, kater pale sy, kater c:;ifbe duarsh, si !;iftet e duarve te Budes. Une jam Buda, u tha­she fytyrave te babait dh-e fytyrave te nenes. Ata qane heshturazi. Nuk e mora v,esh per&e qane. Mbase shpresen e tyre te humbur. MbaJse prodhi­min e nje jete: te vetequajturin Bude, qe tani ndo­dhej ne shtepi, pr:ane tyre, ndoshta fa1e njc aksi­denti te vogel: ur~ines se djalit te Dori t. Po te mos me kishte urinuar ne qafe djali i Dorit, mbase do te ndodhesha mes ikana:keve, ne ndonje kamp re­fugjatesh. Buda refugjat.

Prind(kit me c:;uan ne dhomen time, me zhve­shen, me shtrine ne krevat e me mbuluan me jor-

182

· .·· ·ume .. ... · .. a endrra, moe nje fJ~~e gJ .. gan. Bera n~~ g]_~me ~,t. e te brendshme te kafke~; Vdek.~·eJ·,e Ne ate bu<;l J D . endova duke pare

J • • K t" 'ete on, m ' m'u shfaq Don. u e ~ . qiellln qe fekste perteJ dntares.

183

91

Kisha fjetur pa endrra, si nje i vdekur, nuik e di prej sa oresh. Ndoshta trembedhjete, ndoshta katermbedhjete, ndoshta me shume, ndoshta me pak. S'kishte pike rendesie. Do te doja qe koha te qE:ndronte ne vend, por ajo ecte. Koha kisht.e vazh­duar punen e saj, mizorisht, me ritmin e ameshuar, pa dashur t'ia dinte nese une kisha here nje gju-· me pa endrra apo nje gjume prej te vdekuri. Ajo ecte, ajo kishte ecur, trembedhjete, katermbedhje1e ore, ndoshta me shume, ndoshta me pak, qysh lmr nga rajoni i policise, duke u kujde.sur me kot te ruhesha nga veshtrimet e njerezve, sepse qytlf:za qe bosh, isha kthyer rrezave per ne shtepi. Ni~ nje shtepi po ashtu te boshatisur nga mungesa kushedi per <:;'arsye e prinderve, mungese teper ngusheHuese per mua. Asnje nevoje per shpjegime, asnje detyrim per te folur. Gjithe ajo heshtje vetem per mua, gjithe ai boshllek vetem per mua. Edhe dhoma ime e ftohte, e zhveshur, posa<;erisht vetem per mua. Dhe pe,r shtratin tim. Dhe per nje dollap te vjeter rrob:J:sh. Por ato qene sende pa goje, te shemtuara, te ng:rira.

184

dhe nuik me penguan. qe, tek zhvishesJ:a. ~uk:e u dridhur nga tmerri i nje ndjesie ?raktlSJe~_e, U:k fut.esha ne dyshek e mbulohesha me ]Ol'g~?' te UTOJ<l.: qe bashke me mua, ne gjumin tim me ondrra_ apo pn e,n.drra, te ngrinte edhe koha. Koha 1:ul~ _k1s~t~ ngriri:;. Qielli qe zbardbur. Ky qe. nga:nu:rn 1 p_a~: q<; mi' kuj !oi se bota ishte po .~JO qe ~1sha ~~n.~­N<>aomimi i dyte: djegia e fytyres, e fyht,_ e kercl­r:f e brinjeve nje rrenim i gjithe qenies sm'le. Pa~­q;~-a me t~·egdi sinqerisht, pa me f~?ehur ?.je,_ gjyl!l­timet ne fytyre: nje enjtje te maVIJosu_r ne gJJToSI?e~ c: djathte te surratit, nje <:;arje ne cepm e r::aJte. te buz~s. Te tjerat ishin gervishtje ose vu~ata te vo_gla, pa rendesi. Me tregoi gjithashtu s,e qrmet e mJ . .ek::: res kish]n vazhduar t.e me rriteshin, por kjo s'me beri ndonje persht.ypje, qe di<;ka e natyrshme, Mjekra rritej naten, ne gjume, ne gjendjen_ e _vd~·\k­jes se peDkohshme. Mjekra vaz.h~on~e t'u r:·1teJ ed!<:!Mo te vdekurve. Pa~sqyra, me sinqentetm e sa], ndosht~ kembenguli te me kujtonte se isha nj(~ i vdekur, 1_

perkohshem, apo i perhershem. Bera nje dush; ~asta] zura te rruhesha perpara pasqyres, i perfshm:;> ng;a nje ankth. Koha nuk kis:?te ngrir~, ~jo rridhte ~J~­zo:risht -me ritmin e ameshuar, rnteJ apo nuk nl­tej mj~kra ime. Kurse mua do t~ ~e d':l_he~. t~ jepja nje pergjigje. Syte e Bardhe pnsn~~ pergJigJe ...

Edhe p&e u rrova, edhe pse u perpoqa me gJ:th­<;ka me vinte per dore te shman~a s.ado pak g~,ur-· met e masakrimit te fytyres, k]O qe e pamunour. Madje gjurmet sikur u Mne me te dukshm~. Ato nuk 'ishin gjurme. Ato ishin rrenim. Tekefur:~:ht \len­dorSia te dilja. Njc fytyre e shkarravitur s'do te ngJal~­te ndonje habi, qofte kjo edhe fytyre e shkarn!Vl­tur pre] tii vdekuri. Megjithate mungesen e h,abi,si.~

rek ata qe me pane me fytyren e sh:k!arravitur prej te 'irdekuri e shpjegova me faktin se tashme aventu­ra ime ne polioi qe marre vesh dhe, · kur arrije te dilje prej andej, si!; dola une; per Qka duhej te .isha i lumtur, s'duhej te merakoseshe fort per shkarra­v.i:nat e fytyres, ato benin pj.ese ne rregul1at e lojes. Ne klub, mirekuptimi midis meje dhe i:sh.:-shoqes se femijerise, banakieres trashaluqe, u arrit ne !;ast, pa nevojen e fjaleve, v.etem me nje veshtrim te shpej­te sy nder sy tek me zgjaste goten e konja!kut: mos u bej merak, me thane syte e saj, ate pla<;ken e kam ne vend te sigurt. Mbaje, thashe me vete, ne vend te sEgurt apo te pasigurt, ku te duash. S'do t'ia kem me nevojen thi:kes. Pragu i fundit per perdori­mtn e saj qe dita e djeshme. Po te mos me kishin mbrer-thyer, do ta kisha pikdorur ne trupin e Fa:gut. Me mberthyen. Keshtu qe Fagu shpetoi. Thika s'ka ~'me duhet me. Le me qe eshte arme primitive, vulga­re. Kur e pevdor, duhet t'i dalesh tjetrit balla:zJi, t'ia ngu:lesh ne vendin me te pershtatshem, diku midis kraharorit, pak nen zemer, dhe puna mbaron. Pa bete fjale pastaj per rreziqet. Sepse vertet synon t'ia ngu1esh thiken tjetdt ne ate pjese te kraharori:t qe thame, por nuk perjashtohet mundesia te ndodhe e kunderta, domethene ta hash ti i pari thiken e te shkosh ti ne boten tjeter. Dhe ne rastin me te mi­re, kur tregohesh i zoti, kur arrin ta dergosh ti tjet­rin ne boten tjeter, te pret burgu, plumbi, litari, pra del. jek e jek. Jo, ta them une, thika klasike, ajo thi­ke qe ti e ke fshehur nuk -e di se ku, s'i~shte per mua, s'do te me hy}e ne pune. :ffishte e rrezikshme, le shenja, te ha edhe koken ...

Po flisja me vete. Kjo me tmerroi. Tek flisja me vete dhe ktheja ndonje gllenjke, trashaluqja

186

I

Klani Kulturor i per21ek.com

nuk ,_::U'i. s~qiste .. syte. Ajo ttmdte koken ne shenje mtr-~~lffil s1kur te qe futur brenda meje dhe degjon­b~ ~Jtth~ka. Per shembull, vazhdova arsyetimin,·sido­qe I tm~~ruar, ta zeme se ti futesh ne armiqesi me ~.r~a. NJe sup?zim, si~ thuhet ne nje gjuhe pedago­g:s~ matematlke. Supozojme se ti futesh ne armi­q~s~ me mua, ose, anasjelltas, futem une ne armi­q~si me t~:. ~er:s~ri ne gjuhe matematike, mun.d te g~enden. ~~~ m~1mtet arsyesh qe dy njerez te futen ~e arm1qes1. FJala vjen, si shpirtlig, une te marr m~t ·~ ~:Y te shkojne punet mbare, se ti k!e nje bu­~re qe t~. re.spekton, lcurse mua, duke supozuar qe .Jam ~emer, 1m shoq me zhdep ne dru. Ose une te kam m~.t nga~e ti fiton para, une s'fitoj, ti j.e e bu­~uc une ~. shemtuar, ti je e shendetshme, une raki­b,ke. ty te ~~~ojne te gjithe, mua s'me afrohet kurrk~sh, asnJe mash!kull, madje kuru afrohem une at~ me largohen si te kisha zgjeben. Shkurt e ze~ n:-:'2. se l~yme ne arrniqesi dhe armiqesite zakonisht ~Ls_t,n pe~ ~hkaqe meSkine. Po te duash, cdhe per .,h!-._~q: te t]era, _shkaqe madhore sit; i quajne ata qe vuaJne r:.ga mama e madheshtise. E di ti trashalu-51-e se ~~e rnu.'?d .. te te vras? Jo me thike, nuk jam aq ~-~m~.r·~ ~.a te te vras ty, te vras dhe veten. Puna eo.hte te te vras ty dhe vete te dal i lare·· J t·· · 1 ·· dl . . . o ve em 1 '~~e, P(W 1C 1 f1tuar. ~o vetem i fituar, por dhe i Sl::>be~uar. I rehatuar, 1 trasheguar, i lumturuar i burreruar. '

, D.ol~. Po te __ rri:~a .. edhe pak nen vezhgimin e h::l!_t:taklCres, do te ulenJa. Nga nevoja per t'u nga­shery;er e nuk ngasherehesha clot M. ·· k. h" . . .. . .. · . e · IS m propo-z~r ~Je .. t~:ke. Jo at.~ klasik':n, a·rme vulgare pr1ej ~Lt.ah qe t~. nl?_ulet ne trup, te ~an muskujt, te thy­-en kockat, te derrmon ka£azin e kraharorit, te shpon

187

zemren, t'i nxjerr zorret jashte. Me kishin propozu­ar nje thike te padukshme, me amen e se ciles kun­dershrtarit mund t'ia haje koken pa qene noevoja. t'ia ngu1je ne trup, t'i c;aje muskujt, t'i thyeje koc­kat, t>ia derrmoje kafazin e kraharorit, t'ia shpoje zemren, t'ia nxirrje zorret jashte. Ai mund te ishte duke fjetur i qete ne shtrat, mete shoqen, me te fe­juaren apo me te dashuren, ne gastin e vuajtj€'s qi­ellore, qe kurorezohet me zenien e nje jete, kurse ti ia ngulje thiken diku, pa u marre vesh, ia ngulje thelle, dhe te nesermen e takoje ne k1ub, dhe pije me te nj,e konjaik, dy, pese, dhe ia shtrengoje do­fien me doren tende te peDgjaikur ne gjakun e tij.

Do1a. Ndihesha i sperkatur nga nje lende qe petmbante vdekjen. Si nje merimange e helmaiisur. Si nje gjarper i fshehur nen gur. Dhe ne ujin qe­lqor te s.yve te mi notonte Sonja me ko!ken te mbesh­tjelle si fsha:tare, me ~izme minatori, midis bajgave dhe urines se lopeve, e ndjekur nga humbamenoja tere jarge .. Keshtu do te mbetej ajo perjetesisht. E mbeshtj·eHe ne jmget e humbamenos. E mbytur ne ujin qelqor te syve te mi. Me shushunjat e Syve te Bardhe ngulur ne thimthat e gjinjve. Kurse une me mire te vdisja. Apo te pra:noja thiken?

' Tymi mbi oxhakun e fabrikes shkonte drcjt, ngrihej per nga qielli si nje shatervan i zi. Edhe po te ulerija, pra ti:~ vihesha ne rolin e qenit qe leh, ai perseri drejt do te ngrihej. (Qente le te lehin ... ). Nga lagjja e gabeleve erdhen vertet te lehura, por nu!k pashe te kalont.e andej rrotull ndonje karvan. Karvanet mbase nuk c dinin se ekzistonte nje ]agje

183

I I l

Klani Kulturor i per21ek.com

gabeH~sh ne breg te lumit, ata dreqi e di per nga e kishin drejtimin dhe nuk e \:anin koken per te le­hurat e qeneve te gabeleve, si!'; nuk do ta !',!a:nin po qe se une imitoja nje qen dhe lihja. As fytyra e tul-

ne pergjumjen e saj te perhershme, mbeshtjelle ne skufjen e bardhe, nlllk e c;au koken per mua kur une hyra ne laborator dhe atje mora guximin te py­esja me ulerime ne kishte njeri apo jo. Munda te mesoja se Dori ndodhej perseri ne mbledhje, Lulu­ja ne spital, Vilma vazhdonte te mos paraqitej ne pune. Sipas fytyves se tu1te, s'ilihej per (arsye. Hal­dose e fjetur, thashe me vete, ti e di mire ars)"en e mungeses se Vilmes. Pada:shur ngrita doren, mbulo­va pjesen e rrenuar te fytyres sime. Ba1dosa po me shihte syshqyer. Nuk eshte gje, i thashe per t'i shu­ar kureshtje.n, mbreme me ftuan dLku per dadce, siG e sheh rna shtruan me gjithe te mirat. Ajo qeshi. Qe nje e qeshur e papritur qe pothuaj me solli ne :for­me. Te paskan dendur paq, tha pas pak. Dhe shtoi: I ngrente nje mortje. Ruhu, bir, ki me:ndjen. Po te vune ata ne liste, s'ke ymer as sa nje pule. Si tha keto, baldosa me ktheu krahet, shkoi drejt qoshes se saj te labomtorit,. ku mbeti e dukshme vetem skufja e bardhe, sper1katur me nje perzi­erje pluhurash. Faleminderit, mermerita. PeT ve­te, sepse ajo ish1Je lai'g dhe nuk me degjonte. Edhe sikur te ishte afer, prape s'do te me de:gjonte, scp-5e une mermerita per vete. Si te doja t'i jepja ze­mer vetes. Dhe ika.

Kur do1a nga laboratori, qendrova nje cope here ne sheshin perpava fabr~kes duke veshtruar shatervanin e zi te tymit. Rrija e veshtroja tymin qe sulej drejt qiellit dhe veshet me buqisnin nga nje lehje qensh, nje lukuni qensh, bastai'de rru-

139

gesh,. te uritur, te mardhur, te perzene me shqe]­ma, per te perfunduar ne copen e me~rise te h·el­matisur. Po une, moodova, kur do ta ha copen tj.,.

me te mel<;ise? Kete, domethene <;astin, kur tru­rin ma pershkoi si rryme elektrilke pyetja e me­sip€rme, e kujtoj qarte. Gj'ithc:;ka ndodhi me pas me behet lemsh. Sikur pikerisht ate <;ast te me· kete goditur dikush ne koke me di9ka te rend€, fjala vjen me ndonje lloz arpo manivel. Ne te ver-­tete askush s'me goditi, as me lloz, as me man~veJ, as me ndonje mjet tjeter te ketij lloji. Nuk behe'c fjale pra per ndonje amnezi, megjithese termi ·-am­nezi» ketu eshte pa v;end. Deri ate dite, domethe­ne di:ten kur u gdihiva me fytyre te rrenuar dhe-­v;ajta ne fabrike te kerkoja Dorin, shiriti i kujt.e­ses sime i ka regjistruar ngjarjet me nje rregull­si pak a shume normale. Me pas ky shirit eshte pothuaj i boshatisur. Jo ngaqe humbi aftesine lrlE­

gjistruese. Ai eshte i boshatisur ngaqe s'pati ~;'re­gjistronte me, po te mos permend disa ngjarje qe mbyllin kete kapitull te jetes sime, regjistru.EJ,:r ne shiritin e kujteses.

190

]7 .:

Fundi i shiritit te kujteses eshte i mbytur ne• zhurme. Zhurmet me vijne here si ulerima, here s:i te lehura qensh, here si klithma te vdekurish. Veshet me gutnezhijne dite e nate, nje zukatje .. miza_~? me endet brenda kafkes, kerkon te rna shpertheJe. Por kafka ime ashtu si ~do kafke njerezore, eshte e forte, e ndertuar persosmerisht sipas ligjeve te natyres per te ruajtur e mbrojtur pjesen e materies se org.ani~u­ar ne shkallen me te larte: trurin. Kurse trun, drku ne nje dhome, ruan shiritin e k~jte~es .. N~ nj_e dl~?.­rne te kredhur nen Humin e pesembedhJete, gJash .. e-· mbedh]ete, shtatembedhjete apo me shume vjeteve, nje ]Jum i trashe, viskoz, llumi i :?ono.~onise kaf­sherore te jetes Se mepastajme. Meg]Ithate -~h.ur~at, here si ulerima, here si te lehura qensh, here s1 kbth­ma tii vdekurish, shperthejne nga thellesite e dhon1es se kujteses, c;ajne shtresen e llumit te vitev.e d~e ~]u~ skojne ne siperfaqe. Jane ngjarjet e fundit te. kesaJ pjese te jetes, te regjistr~ara ne sh~~·itin e kuJt_:s~s. :f:shte fundi i diteve te mw para se te futesha ne fa-·

J!H

:zen kur dote vegjetoja ne Humin e mo:v/;o;-,is.(_; ;;:i Cl~T­

te·?:cf:!S, me vdekjen brenda vetes. Tani nuk jam i sigurt per rendin e ketyre ngja­

rjeve. Nuk mund te them kush ndodhi mio~ pare e kush me pas, a pat~:n ndonji:' lidhjc: m; nji:'ra-tje­tren apo rrodhen verberlsht. Nje gje mu 'd ta them me siguri: uni.; s'kisha force t'i parandaloja. "Mund ti.' pa.randaloja ndoshta nje veprim timin t~~ p<dw.ptim­te, por qe s'ka lidhje me ngjarjet qr~ pasuan. Ditiin dhe oren e caktuar, ne te vi:;rteE~ une vajta n·i~ Li­dhjen e Shkrimtareve ku me~ priste djali sybardhe i ministrit, hetuesi A P. Vajtja imc nuk kishte ku­pnrn. Vajtja ime ne Lidhjen e Shkrimtareve do te ki­shte kuptim po te kisha marre thike me vete, s-c-pse une do te pranoja t2 takohesha me te vetem pi:!r ta vrari~. ivlirepo une vajta atje pa thikr~, kz~shtu q:; kur m.berrita nc deren e hekurt te Lidhjes se Shkr:mta­reve, nuk hodha ne salle nje sy qofte per kureshtje, p·i~r tic~ pare ne ishin paraqitur Syte e Bardhe apo j<;. - U ktheva nga ki.sha ardhur pa e zgjidhur kete erugme. Dhe bera zbulimin e madh t~ jet_es: r:u~ i.sha i zoti ta perdorja thiken. Sic. nuk 1sha 1 zotl te vrisja veten, po ashtu s'isha i zoti te shuaja jeten e nje tjetri. Kete pazotesi e ndjeva tek l::::.rgohesha r:_ga d·era e hekurt e Lidhjes se Shkrimtarevc, ku S'rte e Bardhe ndoshta me prisnin per marreveshje. Dh<~ me erdhi turp. Ndjeva se ketej e tutje do te levrijJ rr:i­dis jetes dhe vde•kjes, as ne jete, as ne vdekje, as i g.] a­Ile, as i vdekur. Kisha humbur ne nje anoninnt te pashprese duke leni.' prapa nje te kaluar qe p;!,::onte helm, me nje te ardhme perpara, ndaj se cil.i5s isl~a indiferent. Tek largohesha nga dera e hekurt e Ll­dhjes se Shkrimtareve, ndjeva se per mua arsyeja m~ bindese qe me bente te vazhdoja te qendrojJ. ne

192

Klani Kulturor i per21ek.com

jete ishte parrnmdesia per t'u larguar prej saj. Pa­mjaftueshmeria irne. Po mbase ishte e thene te mbi­jetoja ne nje mediokritet banal, midis llumit te qy­teze::>, t'i shtyja vitet qe do te pasonin i denuar te per­jetoja vuajtjet dhe tragjedite e te tjereve. Vdekja ,;:;shU~ gjume i ameshuar. Vdekja per se gjalli esl:tte tor:ture ne arne.shim.

Ne fillim ndodhi arrestimi i Dorit. Se paku,· ke­·::;htct po e rendis. Nuk jam i sigurte ne isha pushuar nga puna n·e laborator para arrestimit te Dorit, apo njer.iu i mbyllur ne zyren me kafaz hekuri me thi­rri t2 me komunikonte pushimin tim pas arrestimit te Dorit. S'ka rendesi, po them se ne fillim ndodhi arrestimi. i Dorit.Atehere qe dimer dhe klubi mbushej plot. Ato dite e kisha pare disa here Dorin te futej ne ldub, me shoqerine e inxhiniereve. Nuk shkonte rne: t:~ fejuar(;n dhe mi::rzin2 c mbyste ne pije. Dorin e arrestuan. pasi ·· doli nga nji=' mbledhje e keshillit tz·kn.ik, i::t vuni; prangat ne sy ti:' te gjitheve duke i r~dtuar formulen e njohur ,,Ne emiir ti~ popullit je i arr~::;tu.ar•·. Keto i kam me te cWgjuar. Vete nuk pa­:~h> as Do:·in. as buzeqcshjen e tij ti; perhum­buT, me nje n·entckst ironik. Per ironi te fatit, m'u k~ljtu::t grushti qe kisha ngrene prej tij para ca ko­hi~sh, kur, i pire, kisha Uapur me ze te lartc di<;ka jo higjieni.ke. Meqe atij nuk i pelqente te me shoqero­nte n·e ndonje biruce, me kishte goditur. Ja tani, Do­ri i kujdesshem, kishte rene vete ne hiruce, si pi:;t. ~.i' ~o·i~r'tetuar· fjalet e laborantes fytyrefjetur me skufJe te bardhe, e cila me kishte paralajmeruar te hapja syL3: se, pa te tre vinin ata ne liste, nuk kishe ymer

193 13 ·- lJ

----------....... .,. ..... Klani Kulturor i per21ek.com

2:s ~a nje pule. Me sa dukej, Dorin e kishin vene Dei hste ... N~~ e .mora vesh kurre. perse. As kur e d!enu­az: ~e DJe gn:q m_e dyer te m.byllura, as pas dihjete VJetesh, kur ar doh nga burgu 1 rrenuar teresisht dH1e ne. vazhduam. te ~inim bashke, sa here na gjende­sh~.n para ~ m s'loshte deshire te kujtonte te ka.Ju­aren. PastaJ ndodhi thirrja ime nga njeriu ne zvren. me kafaz hekuri. Ai u kollit, u skermit, me veshtroi DfS~ koka ~e kembet. Me tha se . kisha munguar t.ri d1te radha~~ ~~ pune dhe sipas kodit te punes isha i pushu~r. Ne kete rast mbase kishte te drejte, une nuk e. mbaJ .. mend as vet~ prej sa ditesh nuk isha para­qitu: ~e labor~!or. ~.lses~a ne mengjes nga shti:;pia, ~tac1~nm e par~. e be] a ne klub, ku ngecja. si.gurisht JO per munges~ t~ansporti ... Pija, pija. pija. Pa u: ngopu~: ~~a I?engJ~si ne mbremje. Prandaj s'ki1'ha arsye .~e VIJa ~e dysh1m pretendimin e njeriut te mby-· llur ne dhomcn me kafaz hekuri. Mund te kisha n .U···

n~uar jo t~·i ~~ite, s~ ~;'qe e mjaftueshme per zbati­n:l~ ~ . kod1t te punes, por me shume. Prandaj dhe s p1pe!1va. Dhe ika, pa ditur ku veja, me ndjesine e humbJes .~ot~le. Fa~. gjurmeve te mia vinte tigri vde­kJem~:"rt~?· 1 gat~.hem te m~ hidhej siper, te me ~)·J1 y­pte, te me gllaberonte. EcJa dhe prisja te ndodhie mrekullia, te ndieja mbi kurriz putrat e tigrit ne C"l-f"" k f h" . ' 1' ~ a s 1mm c dhembeve te tij, te ndieja fundin tim. Kurse ky s'donte te vinte. Fundi im kushedi ku qe e s'donte te vinte. Ai kushedi ku rrinte i fshehur ~ .. pergjon~e s.filitjen time, derisa t'i shkoja prane go­Jes-s?pelle, Sl<; shkon i verbri drejt nje humnere .. t'i shkoJa .. ~~te, me k~~bet e mia, dhe aty te grem1~e­sha. Kete .fund e per~ytyroja ne trajta konkrete. per !'l~embull I mbytur nen kafshimin e tigrit, i copduar ne shkrepat e humneres se jetes, i derrmuar nii ]n-

194

t

granazhct c fatit. Dhe nuk e kuptoja se funclin tim e perjetoja prej kohesh. Sepse c;'fund tjeter me sfii­lites mund te me ruante fati? Kete e them tani. Ate­here s'beja ndonje lidhje midis rrokullimes sime dhe mosvajtjes ne takim me Syte e Bardhe. Pas arresti­mit te Oorit, tri dite, kater apo pese, ne krahet e de-· hjes se thelli~ ishin te mjaftueshme per te me flakur tutje. As qe me shkoi mendja te fajesoja Syte e Ba-· rdhe. As qe me shkoi m€ndja te fajesoja Xhoden. Aq me pak njeriun e mbyllur ne dhomen me kafaz he­kuri. Komplistet e vertete te rrokullimes sime. Syte e Bardhe me ndane nga Sonja. Xhoda me fshehu Vi­lm·'>n. Njeriu ni; kafazin prej lwkuri m'i rri:;mbeu W gjitha, nc ki.;mbim. te librczcs se puni:'·s qi; me ]a n(;, dm·i;. E, mcqi~ s'dija c.:'ti' bi:;ja me te, tck 1m·~Snhesha., ia flnka ni:' dy:>hcnw pi.;rmcs shufrave ti:; hckurta ti~ kafaziL Disa ditc mi.; pas, nje korrier i posac;cm i die-· ges ushtarakc i(~ qytczes trokiti ne dPr~'n e apar'lame­nlit. U ndodh<~ ni~ shtepi, gjysmc i dchur, gjysme ] buc1a11allosur. Korricri i posac;cm mic; dorezoi nje ]e­ti:;r zyrtarc, me firm(' c me vule. Firmosa dhe une. Atdhcu m(; thi_;rriste. Atdheu kishte nevoje per mua ... Kjo ndodhi disa diti:i, vcti~m disa dite pa~i qcshc si.-· ktcrisur ngn zyra ne dhomen me kafaz hckm·i ...

liS

E~he _P~k. ~h~ .. shir~~iJ .. kujteses mbyllet. Gjith­c;I::a me teJ :shte nJe erres1re tuneli, lakuriqe nate te P~.~plasen ~e ~rup c fytyre, kurse ti ecen kuturu. Ne ~Je h.J..~el te z1 ku as vete nuk e di si ke hyre e ne do t·; _dalesh ndonjehere. Ne kete pjese te fundit te shi­nttt zhurmat mbyten, levrijne diku thelle, te lehurat :.~;onve ~.endrotne ~~~fond, si nje kor qi~ percjcll nje k~t ~an t": verber neper tunelin pus, dhe ne Doli£o­n~ne .~ khthmave te te vdekurve ngrihet klithma e Vd~.e3 .. Eshte nj0 klithme dhimbjeje, klithma e nje f2mlJe te pafajshem. · . . . Ishte vere, isha i shkeputur nga bot a. Atdheu me ktc>hte .. bere apcl, i qeshe pergjigjur, dhe ne vend te push~es me dhane nje lopate. Pastaj lopat('n maze­\/•en~esuan me kazme, pastaj me bel, pastaj me lloj­~ llo] ~:gl~sh pune. Duket atdheu s'kishte nevoji~ per P:l3hk~n .. t~me. As per gjakun tim. t;do dite kaibesha n:C! bu]qes1,. ne nje NBU - Ndermarrje bujqesore ushtarake. Rritnim pula. Rritnim dele. R.ritnim edhe d~r~a. Kurse une vazhdoja te kalbesha. Mbase per k<:.'L: arsye, ,pra per shkak te kalbjes sirne peog:.·esive,

, I

Klani Kulturor i per21ek.com

gjaku im ishtc i pavldshem per atdheun .. Ne mos po duhej te pranoja se ne atdhc s'me perkiste atOgje, asnje gur, asn:\e kokf:rr rere, as ncna, as babai. Ato i perk1snin dikujt tjeter, fjala vjen komisarit t€ NBU-·se, qe c kishtc jo vetl;m qaJen te t1·ashe e sun~~­tin ic tulie, por mbante cdhe koburc pas prapamces, e majG e kobures i varej nen xhakete. Secili ~gi~ n~: ushtaret pa pushke, ishteper te nje djaJ] me brne, me i keq se djajte optimiste te frontose. Kurse pi::r ne ai ishte jo minizeus, por perendia vete qi:; t;do dite·, me te hapur syte e gjersa ngryseshim, 11:1 kujtonte qenien tone prej mekataresh, racen tone inftnore me gjak jo si gjaku i shqiptareve te tjere, na kujlonte se duhej t'i faleshim atij gjashti.; here ne di1i;, nE:· ~do vakt ngrenieje, para dhe pas buke, se dul:wj. te ulnim qafen, te mbyllnim gojen, i.e zinirn veEheL Kaq per ie, s'ka interes.

Telegrami mberriti pasdite. Qe nji:; pnsclite e nxchte, me njl; duhmi.; mbytese qe vinte nga stalla e derrave. Po rrlja shlriri:' ni:~n hijen e njc pkp"i, me koken bosh, si kafshe e trullosur, kur dikush m( ihi­rri nga kapanonct. Thirrja, e shoqeruar me ti_'· d·Jara, u perserit disa here derisa kuptova se belxj Jja~·e' per nje telegram. Truri im i ploget mc<.i ~ knp1. h~ te njoftim, mezi e zbcrtheu. Dikush qe bczchslir te rne dergonte nje telegram ne humbetiren ku ndndhesha, si tc donte te mi.' tregonte sc globi mcgjith:;~{:' 1 ro~ tullohej. F'irmosa, mora copi5n e pakuptirnte 11.:, khe~ me shkronja u; zbehta. Aty qe ndrydhm· k!iihma e Vilmes. Me. ta hapur, klithma u shh,put c'i shpi~:rthim. .. ,Vilma vdiq varrimi nesc>r katermbi_'dhjcte Lulu,,~ E futa telegramin ne xhcp. Vajta u shtrivu pi.;rseri nen h1jen e pkpit. Vilma ka vdekur, tha:;hic; me vd.e. Varroset nescr nr? oren kaF>rmbedhjeti?. Keshtu thote

Luiuja dhe Luluja s'e ka zakon te genjeje. Zhyta fyty~ ren ne 1peUembet e duarve. Pellembet m'u lagen. Truri im i mpire kapi vetem njoftimin, pra qe Vilma k1sh vdekur. Truri im i mpire mrk ishte ne gjendje te ana­hzonte, te shtronte pyetjen: Si vdiq, ne .:;'rrethana? Ai qe i afte vetem te arrinte ne perfundimin se, si­doqofte, ajo qenie engjellore e kishte vendin tjeter­kund, ajo ngutej te shkonte per atje ku e kishte ven­din, ne parajse. Ferri me djaj i qytezes nuk ishte per

nuk mund ta mbante. Vilma ka vdekur, mermeri­ta me fytyren zhytur ne pellembet e duarve. Pelle­mbet ishin te squllura.

Nje shpjcgim me eproret per te marre leje, m'u duk i tep(~rt. ,To vetem se nuk i quaja te denje per te me ta intimitetin e vdekjes se Vilmes. Ata do te me vinin menjehere pyetjen 9'e kisha Vilmen dhe une s'do ti~ isha ne gjendje t'u jepja nje pergjigje bi­nd·ese e te mjaftueshme per te shkeputur lejen e tyre.

dola nga reparti, u shmanga neper nje iTeze gardhit te nje are aty prane, ca me tutje

u vara nr2 nje thellim te tokes qe dikur duhej te ki­pc'rma, ca me tutje akoma dola ne rrugen fshatrat e zones me qendren e lokalitetit, teri.; gropa e pluhur, ku me te rralle kalo­

ndonje makine. Dielli mrk ishte diell, ishte nje i skuqur qe me rrinte mbi koke. Sic; me rrinte

pyetja e mundshme e eproreve ne rast se do te kisha loe:re marrezine e do te kisha vajtur t'u kerkoja nje leje q~' ata s'do te rna jepnin. <:;'eshte kjo, do te me pyesnin, e I<;je nene apo moter, halle apo teze, gjyshe apo .. , Dhe un~~ s'do t'u pergjigjesha dot. Une s'e dija <;''lshte Vilma per mua. S'kisha dashur ta njihja, s'ki­sha pasur kohe ta njihja, s'kisha mundur ta njihja. Tek ecja, me hckurin e skuqur mbi kokic', pata nje

198

. . . .. .. d" mermerita, mos ishte lumt~-:nd·esl makthl. Peren 1, .. dh une s'e pashe?

J .. . . k" h gatuar per mua e ;ria qe tl lS e ·. " p .·· d' uleriva si i r;mendur, Shpina m'u akull~a.. eren .~' kur dhe ti ma zbulon Il.10S is~t~ I~m~tuna n~e e ;el~·eth sundoi perseri nje tani? Tmrqa .. u:ne u s ua:~ vazhdova rrugen, dhe me: qetesi shkretetn_: ~he ~n~akth me vinte nga hekun ndova se, pa dy::-;hlm, Y

i skuq~r .l'l1:bi. k?,k:.-. be pastaj me makine, pastaj n:.e Ne flllll:n ne _em . ' . ·Have te garnizonit, mbe­

tren, duke lU :.ua]t::r patr ~ Qyteza qe kredhur ne n·ita ne qy_teze na~~n h~~~~udo. Mbase per shkak te

dnt~t qene 8 .· shkeputcshin nga

avane. VrunduJ.. . . . .·. ielli. Vetem i fabrik,~~s dhe perp. lhesh .. m nga .. q Nd . . te

. d· · · . 'la e Xhodes. ri<;lffi nji:.' shtepi ktshte n n<;:lm,. V:1 . .- · h u mbeshteta

. . ... . .. d "dh hem ndn<;liD qmn]s . .. .. . :zbehte, te r1.. ~ .. ' . .. b';l ·· kishin shpene atJe pas trungut te. pisbes.fl{e~ .. cl·s· emeperballe kangjelles.

t t. te plsha e emtJer .. , d . . . vc ,ve ~u,. .. . . . . b rtur i dridhshem si n nc;n~.u 1\idlheJ n)e va~tm1 1 I?. J . · h -;11 nji~ instinkt vete-i qirinj:~· Dr~~at_;b_efa.~ ~\·e~h~sh<~ ·pas trungut, p~r mbrojtJeJe me _bcr7 kte f' g] ., ;lU~ shkreti isha nje hi­kv qe nje veprlm 1 ro···e, n. e ~ .· . ""r. h qi:" u duken · . M'd" n ·e grup1 nJereZlS · .. je e harruar. I IS J •. N" _, ·e'"zit zbriten shkallet, · .. .· h· ov·:t Lulune. ]Ct d ne hyqe, s q c. • .. b -·t dhe ndaluan te era ec·:.~n ne hes. htje pergpt. ebo.ll~ro ,~ mbulua me djerse.

~ · ll"'s U struka a 1 m d'k ·t ·· e c-:::l.ngJe e. . . , '. dh ne shoqerine e 1 u]. qe Lulvja u nda nga grupi, .. e ·· Edhe une s'kisha ·e njoha, humbi ne kthesen ~ rrugesd.t~' I ·p,mjohuri e ,, . . . .. t Me merreshm men . c .• I

.. ,;;'b:~Ja me a Y· .. ·. hk 11~ P hyrjes. Atje u ndane. peecolU Lulune _te :~ .a·l-~it 'rita derisa i panjohu­fshc:hur pas ce~_It te pa\ c . 'q~ futur n~; apartament. Ti. Lt lar~u!1. Nd~.rk~( Lulunrike, ajo nuk u p~r~jigj. Kur une 1 rashe Zl es ede; ( a hapa te lehte qe lU af-Ktu· une kembengula, n JeVc c '

! 199

ruan deres dhe pyetjen: .,Kush eshte», te shqiptuar nga nje ze i ulet, i trembur. Kur une tregova cHi isba~ dera u hap, Luluja Ieshoi nje klithme dhe m'u hodh ne gjoks. Kur mbylla deren pas vetes dhe ajo ngr1ti koken, pashe nje Lulu te shfytyruar. Piu hehn, tha permes loteve. Une s'e dija, s'pata mundesi ta shpe-· toja. Po nga ta dija une?

Luluja dridhej. Luluja dukej si e vdekur. Ia mo­ra koken midis duarve, ia mbeshteta ne gjoks, i pic;r-· kedhela floket. Si ndodhi, e pyeta, duke iu perklllur prane veshit. Ajo u shkeput nga une. Trupi vazhdo­nte t'i dridhej, e tere qenia e saj dridhej. Pa fjale vuri xhezven ne plitke per te me zier nje kafe. S'me pyeti ne doja apo s'doja kafe, thjesht vuri xhezven, si~ kishte bere sa heri:-~ i shkoja ne shtepi. Une zura vend ne divan, prane try€zes. Ajo u ul ne. karrige, ne anen tjeter te tryezes. Qendroi e heshtur perham~, meje derisa une mbarova kafene. Kur une mbaro-· va kafene, ajo u ngrit ne kembe. Vilma, tha me ze te akullt, helmoi veten sot ne mengjes. Piu nje helm me nje emer te peshtire qe s'e mbaj mend, di se i ati e perdorte per te sperkatur hardhite. Qe mbyllur me ~eles ne dhomen e saj dhe, kur njerezit e shtepise nga renkimet qe degjuan i rane ne te ~;'po ndodhte, shka­llmuan deren, por qe vone. Ajo mbaroi ne spital.

Ate ~ast duhet te jem zverdhur, me erdhi per te vjelle, megjithese nuk kisha ~'villja pervec; ka­fese qe sapo kisha pire. Agonia e saj ka qene e ngja­shme me agonine e Maksit, mendova. Kete men­dim per pak sa nuk ia thashe Luluse. Historini.~ e Maksit Luluja nuk e dinte, ndaj s'ia thashe. Lulu­ja s'kish nga ta dinte historine e Maksit. Po ndo­shta Luluja, qe dinte gjith<:;ka per Vilmen, e dinte edhe historine e Maksit, prandaj mi~ vi:~shtronte t<:J:-

200

Klani Kulturor i per21ek.com

. sikur te kishte perpara nje ni me ata sy zh?,l.rues,. . nuk isba une krimi-kriminel. Desha t ~ sq~kro)a 5~ e kisha he1muar une,

1. ·· edhe Maksm dl ur nu · · ·· . be" ne 1, se · . . k'shte hehnuar nJe ga ;. me dod:'n tune. Maksm .. ~ 1

.. ··1 · qeng]·i te ga-· . l ··f n]e cope me c;le ,

i qu'lJtu .. r S :1en , me · .. hf . · e <'enve ba-· _ ··; h 1m per S aiOSJ€D 1· , .. tuar cnr~as me nJe . ~ k . ht bastar·d Pasta] s'kl-· .. · d ·· M ks1 nu IS e · ·:.' .. sta1·dc. ~~. o qe .. ~ -.:r·l .. ldsha dashur vetem. te· l e: e kunder v 1 roes, . ... .r·· • -s 1a as,,] . . b b . t t" saj xhelatit te ... eml-

h<ikmerresha. ndaJ.. a 'lm .. e 'kisl'la pasur asgje, ku-· ... . .. ·n..,e Kunder Vl roes s ]CriSe Sl ' · ..

rrc~, asnjehcre.. . 1 .. me shtrengoi per fy-Nje dyshi:O:: 1 tm:rrs_Jema· me·e me nje heshtje:

t . N·d·•orsa Lulu] a P0 Sllle] nd J. ] · ·· .. ··· fu.nd 1. ,_ · · mp1re me ne te befte p~ovokuese.' t~ur~. :m i~hte helmuar Vilma? arriti te. vn:te yye:Jen. ~~~.8~. ·hte brejtje ne nder-­Nje qeme s1 a~o s mu.~k t e .~s te lare. Atehere per-. gjegje, ajo s'kl~hte m~. a e ~s~e Lulune prane dri­se perse! Ngnta koken, P .. . ·· · "s Lulu bel-

, .. . k' ht epur syte erres1re · ' tares qe la lS e q V'l a s'kishte arsye te ve-b .. 'ka ndodhur .. 1 m ? 1· u ezova, ~. ' d~t roi te helmonte veten. ... . -pronte keshtu. <; e .... YdT J·am i rraskapitur, JC lu kam udhetuar tere 1 en, i pari nj~ri qe ~.akoj:.. .. h t F tyra e saj e. ver­

Lulu]a shtrengm temt .~ · .. y ·f te·· dhe n]· e co-. E · · e denese e or ·

dhe, u zbardh. ~~n.n] d' _ t" fliste. Ate e perdh~-pe here nuk qe n~ g~~nf Jed eQe me teper nje kh-·

h · t me ne un . · · · ·· nuan, s q1p ~1 .. . .. t·e· cilen ma flaku qe .. N"' khthme e <;Jerre, . . k p throe. . Je .. . h _ ht" m'u ngu1 ne g}o s. . o·

tutje s1 heshte e kJ~. es .. e·dhunua-n perseriti Lu-.. "h · frvma Ate e per ' · p· . me Zl eJ " . t" .. shqyente kraharonn. ara,

luja si te dont~ e -~~ .. ·sa· ne ate dhome ku kater ditesh, ne. s~tey.me. et. }~stin e ruajti, priti ·piu helmin. Knmme !: g]ek.l ·.. t'y Ata qene 1a-

ht .. · nu qene a · · kur njerezit e s .epJse 20:il.

:rg.uar ne nje dasem ku V'l e ··· k ' 1 rna s' 't' . nJe usherire, diku ·· . .. vaJ L Ne dasmen shl:wan perve·c; Vilmes.n~ X:?e ,fsh~t, .~arg. Te gjithe p~j duket per te zezen e sa r:e s e .. ~1 perse nuk vajti, d1~lL Ishte aq e b t"" J. E _Perdhunuan diten per ndt t'i vinte ne n~~~·· ?afaJshme, 'kurrkush s'mu­kur piu helmin. Ujku s~ as k~.~ e perdhunuan, as .gu e perdhunoi. qeu nJe qengj. Fagu ... Fa-

Kerceva perpjet" P" b :rime:. Po te ~os go~is. aer rez:da m'u ngrit nje ule-do te dilte jashte m 1 murn:: me koke, ulerima paUatin, tere qyteze leJ~ do te .. r:grinte ne kembe ;me bu!;iti gjaku dh~. s tr ~ne m ktheva murit ndr·ydh brenda meje ~h m u vesheh. Klithma ~ n::<k. ndryshon g·J·e th Lel 1?

0 ta_ thyesh koken ve•·tet··· ·· ' a u UJa s1ku d"" h' ' . • . e qe Ulle te th · k .. ' r . es li'OUte lku dh t" · yeJa oken AJ'o k · · ... · e I b]eri murit me k k.: .. nu.. ng]allet, ta dergova telegramin? 0 o e .~a te duash. Perse legramin ty qe s'b" · ·.~ot, perse ta dergova te-

·,. t .. . , ere asgJe ·per t'' .. , :sl.onesh. qe" s'p· t .. e, qe spate sy t"" '.. . a e zemer t.. a· . . e m.e koke nJe mi·J ... h .. . e n Iesh? BJen muri·t r·· ,_ . e ere aJo qe b .. ""·: t\.UJton ti nje vajze 'qe t"' f u ~ m~k zhbehet. S kuptove asgje, u soU ·d : t~n ~e rnsh me te? vagabondet e pijetores e ~ ~J ~.aJ ~1 rrugac;, si ata .me lavire. Ke me d qed Ja::~ mesuar te shkojne

. .. .. n uar n onJehere s t" k . . . .· ate me keq se n ... 1 . . e 1 e e tra-

~at~ te shkonte me ty ;~ f avire? .. Kur~e ajo ishte .a ble mur·it me koke B. . uvz:d te bates. Dhe tani

Lul .. · Jen, Ilma nuk ng· 11 ~· .. une .e perfshiu pe . .. . . .. .. . Ja et me. s.:m~ mbetej tjeter ve~ t~sel~~ nJ: denese e forte. q.~

1 .. qe. mbledhur. S'do te hJ~. te shfr~nte vrerin

te me versulej te me ~· t a ltesha sikur Luluja · .. me .erdhi praile:. Mo· Irr ~ me thonj. Si qau aJ'·o .. · s rna ver th •

Jl yt. Edhe po te ishe sJ' 11" red, a, nuk eshte fa­e e n ryshe me Vilm" en,

202

Klani Kulturor i per2lek.com "ju t~ dy :s'do bashkoheshit dot. As per fajin tend, a& per fajin e saj. Edhe sikur te merreshit vesh me nj'~ri-tjetrin, Xhoda s'do ta lejonte kurri:! bashkimin

· tu.aj .. Vilma e dinte kete. E dinte edhe ai ujku, Fa­gu. Dhe vetern une round te them c;'ka hequr ajo prej tij, derisa i mori jeten. Nuk e la ire qete asnje ~ast, e ruante, e pergjonte, diten dhe nati:~n. Ajo "'""''""l·c ishte gati te puthte vendin ku shkelte Vilma, ishte gati te bente krim.et me te perbindshme per te. Horrat e tij na ruanin kur ti vije takoheshe me Vihnen ketu, horrat e tij me rrahen. c;'kemi hequr prej tyre kur te nderruan turnin e ·me pas, kur te moren ushtart Ai e donte Vilrnen, <;;mendej, por ke:.>aj une s' i them dash uri. Kesaj i thone verberi kafshe. Verber:ia e shtyu deri atje, sa te shkonte t'i kerkonte doren e Vilmes te atit. Xhoda e traj­toi sit; trajton nje padron skllavin. I tha se round t~. merrte vajzen e tij per grua kur te shihte ma­jen e veshit pa pasqyre, se dhe dyzet va,jza sikur ·te ldshte, atij nuk i. jepte asnjeren. 'Xhoda s'e njih-te Fagun, nuk e dinte se Fagu, sidoqofte, s:ishte nga ata qe round t'i trembesh e t'i fyesh kollaj. Ta­ni cshte bere si i Gmendur, shkul flokic~t, qan me ze · te tarU~. Me ta marr·e vesh G'kishte ndodhur, ai do­n ni.; mes te qytezes me kobure ne dore, e kerkoi Fagun gjithandej, ne klub, ne pijetore, ne fabrike, e kerkoi deri ne shtepine c tij dhe, po ta kishte gje­tur. do ta kishte vrare. U tregua me e shpejtE~ po­lida. Fagun e arrestuan para dy ditesh, e kishin kapur ne Ti!·ane dhe s'dihet ku e mbajne. Sot arre­stl.aan dhe dy djem te tjere, qe kishin bere roje,

por ata s'i njoh. Zeri i Lulust~ u shua. Mbase ngaqe s'kish <;'te 1xegonte me, mbase ngaqi~ vetem atehere pa rea-

"... 203 \ I

lisht se g· · ·· Jysma e fytyres si · 1 .. nJe .. <;~~t u step. Murit s'ke m: .Is 1~e ~ pergjakur. Per ~ment:,. koka jote do te thp~rse ~ bie me koke, YJJ~­~' .. vaJb ne dhomen p·· b ':! et, ~o muri. Si tha ke-

nJe shishe te v .. er n, preJ nga u kth shuk pambuk poge~; mbushur me a]kool. ye m~ u. o te m·· d .. · , me 11Je ~ont;. rri fli ketu, te sh~ro 7gJ?.sh. mua, tha se fundi,

0 t 1 . llahtarisesh ata t·· J hn~ ~h~an. Keshtu si ·je ~~te te ~.rejte. Per koke~ sd~eprse. ~endova se ki~ ~ ~heo:h~~e~h~h~ :~~~~t;u,~t ;u~~r~j,:,c:;,~i~;~~~-~shur .~e provonte te kund .. ~J~~he. Kushdo qe kish

P~r l~gJrken e forte te m .:1 ten, q~. bindur shpejt

n :.shm, thyenin koken ~rh. .. Ata ~e s'donin· te hi­lus.~, s'k~ kuptim t'i bi~sh emte .dreJte, i thash~" Lu-· une e dr mire·· k''t·· M . unt me koke s·· "k t·· h e e un n k ' e Pr• u e t J:'e:r:. koken. p~ deri ku~ tundet. Perkundrazi,

pranoJme te na e th e... ' .. Lulu, deri kur do te· se murit nuk . b"h y Je koken? Derisa te k .. .. I 1 et me k k'' up,osh une u ngrita. S'mund te .. o e, rna ktheu ajo dhe se do te vazhdoJ·a t'i b'. rnJa ~ty. Po te rriia. mba-" IJa munt me kok.. • . e.

Prania e ··· · m .. t .. . nJe marsiani 'd ,. . tee .. e.l?er :prinderit e mi. Nl;~ 0 .! 1 ~~s~te habitur cr·per, 1 .~gJOVa nga gjumi Dh mke pr~.smn, per me oJUmi ne mes t" .. · e ur te zg1· · ·· mefi I h e nates, e keqja qe t .. d 1 .. O]ne nga: • . 8_1~ et .. Mos u trembn. · e :? per para shu-­

I ~Jom I pohcise. Prinderit ~ u. th.~she,. nuk vij nga. ne PY_~tJe. U mjaftoi p .. mr. te kahtur s'me be­n~os~e e mire, plaga ~-e une, .. sidoqofte, qeshe she-Jie~gJ~kur, .. s'kishin rende~~ke Adhe gjimnastjorka e

u aten per motivin e mb.; .. ·t· ta, . doemos, dkka .. ern Jes Slme t·· .. e papntur,,

204

Klani Kulturor i per21ek.com

u rreken ta hidhnin fjaH~n larg e larg te varrtml i. w~:>erm. Ua preva vrullin butesisht. Nervat e mia qc::ne te tejacaruara, me duheshin perpjekje te mun­dimshme te permbahesha. Babai shkoi te flinte. Nena me pyeti ne doja te haja. I thashe se nuk me hahej asgje, i thashe se doja vetem te beja nje ba­nje. Nena vuri nje kazan me uje ne furnelen me vajguri. Vajti te flinte vetem kur iu luta une. Pa­ra :se te shkonte te flinte, erdhi prane meje, me pa .n;;; nje menyre te c;uditshme. Zgjati doren, ma mo­r'i koken e ma mbeshteti ne gjoksin e saj. Pa kup­tuar asgje, iu binda. Qe nje veprim i harruar the­He. ne vi.tet e femijerise. Para ca ditesh, tha, te la­va nje pale pantallona, ato me zinxhir. I gjeta ne nfi! qoshe, te hedhura. Ne xhepin e pasem gjeta nje :zarof. E ke ne dhome, mbi komodine.

Ajo me ktheu krahet, kurse une mbeta ne ko-rridoe. Mbeti varur edhe enigma e zarfit per te cilin bente fja1e nena. Pcrderisa qe zarf, brenda duhej t:::; kishte nje ldcr. Uni_; s'di ti.'~ kisha marri~ ndo­r..]'~b8rc leter nga dikush, c zarfin ku qe futur kjo lct2r ta kisha vendosur ne xhepin c pasme ti~ pa­nt:;.tlonave. Ai qc vertete mbi komodine. Zadi qe hapur·, pra nc~na e kishte kxuar letri'n. Ndoshta dlw b:J..bai. Sepse zarfi me letren brenda ndodhej mbi kcmodinen time dhc babai nuk round t'i bi~nl.e ba­ll~ tundimit e te mas lexonte nje leter ti.; cilCn, pi~r­para tij .. e kishte lexuar n(;na. «'Ti nuk kupl.on gje. Dhe s'do te kuptosh kurt'f~ asgje. Mt·~ vjen kcq qe rl.,je te l·endova. Une s'desha te te lendoja. Dhe nuk e dija se do te li:?ndoheshe aq shum(~. Set; kam nje paDnd.jenje te lige, sikur s'do tc c;hihcmi mi,;. Pa­ran.djcnje e kote, qysh ncser do ti~ shihemi ne la­bo~·atnr, ti do te zesh qoshcn t(~nde une qoshcn ti-

205

me, ne mes si gj:ithmone Luluja. 0 zot, c;'jete pa. kuptim qe bejme, ~'jete kot. Me fal. V.,

Mbeta me letren ne dore. Truri im s'kishte as gju­rmen me te vogel te rrethanave ne te cilat mund te me kishte ardhur kjo leter. Megjithate ''V" -ja s'linte dyshim se kush e kishte derguar. Asnje dyshim. Gjate kohes qe bera banjen, fjalet e Ietres me qendruan si gozhde. Pastaj me hipi nje babezi e paperballueshme per te pire. _ Maje gishter:injve­vajta ne kuzhine, hapa dollapin. Fshehur pas ca shishesh me vaj, ishte nje shishe me konjak, e pa­hapur. E mora. Mora dhe nje gote. Tek kthehesha ne dhomen time, mendova se, po te mos e gjej~ ate shishe konjaku, ate nate do te luaja mendsh. Te paren e ktheva me eks. Edhe te dyten. Avujt e alkoolit depertuan ne gjak, sulmuan subkortek~ sin. Kur u ndjeva disi mire, e lexova letren perseri. Per r;'lendim bente fjale Vilma dhe kur me kishte lenduar? Ktheva dy got a radhazi. Pastaj, r;'ishte ajo qe s'kuptoja dhe perse s'do te kuptoja kurre, asgje? Kafshe, i thashe vetes. Dhe ktheva p~;rseri dy gota te tjera, derisa, pak nga pak, zuri te me kthjellohej arsyetimi_ Sigurisht, mendova, Vilma, ka dashur te me thoti:i se si qenie e paplotesuar, Une s'do te jem ne gjendje te perfundoj kurre, <.s­gje. Dhe s'do te jem kurre i plote, as ne jete, as ne dashuri. Sepse, me sa duket, une s'di as te je­toj, as te vdes.

Si ke mberritur deri tek une, leter-enigme, me,. rmerita, dhe syte me kapen kalimthi fjalet ··kam nje parandjenje te lige,. S'ka qene c kote ajo pa­nmdjenje, mendova, s'jemi pare me. Qysh kur? Py­etja zuri te me torturonte si nje peshe e varur ne qafe. Po te mas i pergjigjesha, pesha d'o· te me te·r-

206

. . -.. ellgu te ndenjur ku~-h . t them~, nen llumm e nJeVpt"m kur i vajta shl--lq e ·- bytesha. e e .. - 'Jm tl·mesh ku do te ~ hbllokua ne trunn l ·_;

' · d' d1roka u z ··· d 'te qe shes nga fun l, ,. . . .. rreze e holle n dic;ka ndric;oi, si_? n~~1~~~~~e te erret. Eureka:. ~~­arrin te c;aje ne nJe . i lumtur sa syte .. ,.J ~ she befas gati i lu:Utll:r,m~q eshen e rende qe m_~·

h -· me lot. Lltan p b ha me fryme. mbus en .. 'idh u m us ·-; shtrengonte qafen, ~. ~~) ... 'ctjale; ne klub, _tek.f?>]_a. L t ··n ma kishte dhene nJe .. h .. Vilmen s e k]sha

e re . "t Qysh ate ere . k' ha ha-· Hermesi laJme ar... . h harruar. Sic;: l~ . ·-.. ·· Dhe letren e kls a . , .. desi klshm te pare me. .. S fund]a <; ren . B

rruar gjit~!k~. t~et~r~ ka~uares .. I perkisnin hic;:>t .. a-· t'erat? I pcrklsnm J .

shke me mua.

.. ,1 ;; nren . - .. be te nesermen. ' "" ..... Varrimi l Vll:nes ': k···l te laJ·meruar Lulu~.L

· t.. ro me L' 1 hen•t k atcrmbedh]c .e, sl..,. .ht·;pl·a Ndryshe nga - .. c 'd l nga s e . h t· .. c<•a--'I, ... ;_; diten s o a .. . . kisha bos a Ism bJ .. er '-· h" P'l qe la k J11e

e tjera, megjit cse e <·akut e nc mengjes, ur ... .. . t" sl1l·shcn e kon) , bulu··r vazhdo]a te na es . . t pa u m u • ·;

'oi tek flija mbl kreva .. - . f'ale nc dyqan .. n:e ~~J i'ha i dchur, nen~h~J;~' f;:tc~ konjak~ dhc m1~ sol1i prej an?-<:J nJe h she fjalen se s'do t~ .. dl:Ja. t·.,_ te mos dllJa. I d a .. . . akut. Pas DJC ndte e 1~~ ·; bim te shishes se k?nJ .. )'. , 'shem per vcp­

ne kern ]' s'isha l pergJegJ . ·.- m''u .. makthe alkoo 1, . K .. htu qe kur nena . rc t qe mund t(; kryeJa. h~~ f'alen vendosmensht, nme__ 'l' ne ia dhas e ] .. Q" ne go-lut te mos dl Ja, u h .. sa u pcrlota. e .. l.

_ 1 ·1q s ume, ... d h'-'s set1e-madJC u pre w '.. . · ni' UJerat e e ~c.~. . _ tat c para zura __ te ."?ot~Ja·ku-J·tua ishte taknm ~- fh~-J:.

.. par·c qc m u . .. Dh" des na lle GJ.eJa e c · .. • -- _ Luluse. ' · · . . . V'le ··n ne shtepme e dit me 1 m

ime per t'u zhytur ne ujevaren e flokr:!ve te saj. Apo tic' syve te saj '? E kisha zene per supesh. e k;isha shkundur, midis deshires per t'i dhene nje shupla­ke dhe deshires per ta puthur. Midis nesh q,f:;ndro­nte Sonja, une s'isha i zoti te kaperceja Sonjen per te shkuar te Vilma. Dhe Vilma klithi. E pashe mi­re se si klithi. Mbi shtratin e saj, me kemi.shen e .shqyer, me buzet e pergjak;ura nga kafshimi i Fa­gnt. · Dhe me perruan e pergjakur te virgjerise. Nje dite te nxehte vere, kur vathen e qengjit e. sulmuan ujqic'dt

Nenes nuk i mbeti hatri qe i dola nga fjala. Se paku ajo s'me dha asnje shenje qE:' te deshmo­nte se i kishte mbetur hatri. Per me teper kur une s'bez·a. asnje marrezi dhe nuk ndodhi asnje incident. Varrimin e ndoqa nga larg. Xhoda ecte ne 'krye te karvanit te njerezve, pas grupit te djemve. qe e mbajten arkivolin me trupin e Vilmcs ni:; ln'ahe nga shtl'pia e Xhodes. deri ne varreza. Shumica ishi.a. d:jem if; klanit te Fagut. Fagu duhe.i te ndihej i Inr,,tm- q~; kishte rene ne duart e policise. Ndry­sh(~ tdani do ta bente copa-copa. I ndoqa fshehu­raz[ n:gn lan; .. c;astin e fundit, kur d.iemte ulen me litar arkivolin me trupin e Vilmes dhe varrmih:~sit zu:n'i tn m.bulonin me pllaka betonL Xhod:1 ~:1·,1--:uli

floket, ulcriu dhe, duke i lemerisur te gWhi~, u hodh e k::.'rc2u brenda ne varr. Mezi. e n~:o:.-ic~n.

:2.08

Klani Kulturor i per21ek.com

Mt1Ei u lodh lc 14jesr1 :;e ku ;jam, tha Dori. Dihet, jflm ni5 boti~n tjeh'r. T~; gjithi:' kcmi vajtur ne bo­tf'n tjef.er.

Trbpi m'u pcrqclh. Ncljeva dcri-~n qi~ kcrciti dhe kuki'n c ncnes qic; u shf::~q aty. Eja, i thasbi:;, po te kcsh npupak rald, ma sill. Ajo bcri si<; i thashc, ma­djc me. tc•pi.'r. Bashki~ me ra~inc me s.<:Jl~i n.)~ ~~f?. ;\jo me: pyeti ni) doja gjc tj:tcr, por une 1u pcrg.Jlg)~ se s'dnja asgji:'. Ncna po rrmte te dcr~ dhc nuk. m 1

shqiste syte. I thashi:; U' ulej nic; karngc dhc aJO u ~<l me dum·t te kryqczuara ne peqi. Qytoza u boshiii­t.i~, mcrmi.'riti. U' gjithc iken. Une po rrufi:<:ja ka­f( ne m.c sbpr~si' qJ, pas goti5s :-;i:; rakisc, do tt~ me z1JIIt0j sado pnk clhimbj:J c imcrrshmc e kokes. Ajo kujtni sc uni:' s'dcgjnva gji; clhe pi;rs("riti: Tken W r!j(thi;', djemti.>, vajz<lt, bur'l'Clt, ih'n dhe r~:m~jet. .

Ngril.a koken. Sy;i; c· r~c;r.i·~s nnk me' ksJ,c;;;.m. Une e di se edhe ti deshe tc ikje, me thoshin syte e saj. Bere mire qe s'ike. Bi;re mire ... mire! Nuk e durov~1 gjat(; ate vi;shtrim. <;'jane ;!Ia qi'; k<~.nt? ikur, e pycta, s'di gje. I di ti, i. di, rna ktheu ncna. Ata

iken te gjithe. Dhe une mendova se anija i kishte marre me vete te gjithe, Dorin me gruan e dyte e femijet, Fagun me katermbedhjete vjetet e burgut, pothuajse te gjithe ish-djemte e klanit. Pa dyshim, dhe Sonja ka ikur, mendova, ka ikur me djalin bu­rre. Vetem une mbeta, vetem une. Po perse?

Dola. Qielli qe i vrenjtur. Qyteza vazhdonte te perhumbej ne pergjumjen e saj. Udha e varrezave ishte e shkrete. Tek ecja ne ate shkreti, mendova se, ~igurisht, kishte edhe te tjere perve~ mejc qe ose s'kishin dashur, ose s'kishin mundur te iknin. Une s'i lijra dot, te kallur ne varrin e f,tohte, te brakti­sur, te harruar. As Ladin, as Vilmen. Une s'mund te ikja kurse ata te rrinin. Keshtu duhet te jete, mendo­va. Urina ne zverg e djalit te vogel te Dorit castine fundit, s'ka lidhj-e me :zJbritjoen time nga anija e ika­nakeve. Edhe sikur djali i vogel i Dorit te mos me kishte urinuar, une do te zbrisja.

Varret qene te mbuluara nga brymn. Unc s'e dija nga binte varri i Vilmes, m'u desh nje kohe e gjat~ ta gjeja. Me drejtuan syte e saj te · fiksuar mbi mermer: nje fotografi ku ajo dukej e gjalle, me ujevaren e flokeve derdhur mbi supe. Erdha, mermerita duke u perkulur mbi varr. Me ne fund erdha. Dheu qe i ftohte. Me gishterinjte e ngrire rremiha pak dhe. Ne syte e Vilmes pashe Ladin. Sic; kisha pare Vilmen he syte e Ladit. Ata iken, u thashe, une mbeta. Perjetesisht me ju.

AtP. ~;ast ndjeva hapa dhe m'u be se dikush po me rrinte mbi koke. Maja e nje shufre hekuri ngu­lur prane meje me tregoi cili ishte. Nuk leviza, va­zhdova te qendroja i perkulur mbi varr. Jepi, marrok, thashe, me dergo edhe mua ne boten tjeter. Jo per atje ku vajten *anaket. Edhe ajo bote tjeter eshtc,

Klani Kulturor i per21ek.com

por une s'desha te shkoja atje. Eke ne dore te me der­gosh ne ate bote ku ndodhet jot bije. Jepi, marrok, jepi. ..

Maja e shufres se hekurt qendronte e ngulur prane meje. Atehere ngrita koken. Xhoda i Marre me perpiu me syte e skuqur gjak. Pastaj me ktheu krahet dhe, me hap te ngadalte, u drejtua per nga hyrja e varrezave. Nuk e di ne pashe lot ne syte e tij ape pike1a vese. Marrok, desha t'i thirrja, e kishe ne dore te me .;:oje ne boten tjeter. Por qenka e the­ne t'i shtyjme ditet bashke, si mallkim i njeri-tje­trit, derisa te mos jemi me as une, i humburi, as ti, j c;:menduri. As Syte e Bardhe.

FUND

QERSHOR-DIIJETOR 1991