FAKULTI PENDIDIKAN DAN
BAHASA___________________________________________________________________________
HBML4103
SEJARAH PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU SEMESTER MEI 2014
___________________________________________________________________________NAMA
:NOR HAYATI BINTI HAJI SAYATNO.KAD PENGENALAN :730823085960
NO. MATRIK
:730823085960001
NO. TELEFON
:0162536323PUSAT PEMBELAJARAN:SHAH ALAM
ISI KANDUNGAN
MUKA SURAT1.0 Pengenalan
3
2.0 Bahasa Melayu Selepas Merdeka
4
2.1 Penggunaan Bahasa Melayu selepas merdeka
83.0 Matlamat Pendidikan Berdasarkan Penggunaan Bahasa
Melayu9
3.1Laporan kajian lepas
144.0 Pendapat Tentang Perkembangan Bahasa Melayu Dalam
17 Pencapaian Matlamat Pendidikan di Malaysia
5.0 Kesimpulan
19Rujukan
201.0 Pengenalan
Para cendekiawan dan ilmuwan sedia maklum bahawa kedudukan dan
peranan bahasa Melayu sebagai bahasa dunia atau bahasa antarabangsa
merupakan fakta yang tercatat dalam sejarah perkembangan dan
kebangkitan tamadun Melayu sejak zaman Sriwijaya pada abad ketujuh
Masihi dengan kemuncaknya pada zaman Kesultanan Melayu. Sejarah
membuktikan bahawa bahasa Melayu mampu menjadi bahasa lingua
franca. Pada zaman kegemilangan zaman Kesultanan Melayu Melaka,
bahasa Melayu dituturkan oleh semua pedagang dari Arab, China,
India dan Eropah. Ketika itu, bahasa Melayu dianggap sebagai bahasa
perpaduan dan bahasa komunikasi antarabangsa.Maka itu, tidaklah
menghairankan apabila sarjana Belanda Francois Valentijn
mengungkapkan kebitaraan bahasa Melayu pada abad ke-16 sebagai yang
berikut:
Bahasa mereka, bahasa Melayu, bukan saja dituturkan di daerah
pinggir laut, tetapi juga digunakan di seluruh kepulauan Melayu dan
di segala negeri-negeri Timur, sebagai suatu bahasa yang difahami
di mana-mana saja oleh setiap orang, tidak ubah seperti bahasa
Perancis atau Latin di Eropah, atau sebagai bahasa Lingua Franca di
Itali dan di Levant. Sungguh luas tersebarnya bahasa Melayu itu
sehingga kalau kita memahaminya tidaklah mungkin kita kehilangan
jejak, kerana bahasa itu bukan saja dimengerti di Parsi bahkan
lebih jauh dari negeri itu, dan di sebelah timurnya sehinggan
Kepulauan Filipina.Kedudukan dan taraf bahasa Melayu diperkasakan
lagi dengan termaktubnya Perkara 152 dalam Perlembagaan Malaysia
yang memperuntukkan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan
bahasa rasmi negara. Ini bermakna kedudukan bahasa Melayu sebagai
bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi tidak dapat dipersoalkan, apatah
lagi dicabar. Perjuangan meletakkan bahasa Melayu pada tempat yang
tinggi dan bermartabat perlu dikukuhkan dengan iltizam dan
pendekatan yang kreatif dan berani, supaya bahasa Melayu bukan
sahaja menjadi milik orang Melayu, malah menjadi milik rakyat
Malaysia dan penduduk Nusantara. Bahasa Melayu telah mengalami
proses perkembangan yang begitu pesat. Menurut Kamarudin Haji
Husin, Siti Hajar Haji Abdul Aziz dan Arba'ie Sujud(1997), sejarah
perkembangan Melayu di Nusantara adalah melalui tiga tahap iaitu
Bahasa Melayu sebelum dan Zaman Keagungan Melaka, Bahasa Melayu
Zaman Pra-Merdeka dan Bahasa Melayu selepas Merdeka. Namun untuk
tujuan tugasan ini, perbincangan hanya berfokus kepada sejarah
perkembangan bahasa Melayu selepas merdeka sekitar 50'an
sehinggalah sekarang. Kajian ini secara tidak langsung membawa
impak kearah pemupukan, kemantapan, kesempurnaan Bahasa Melayu
dalam pelbagai disiplin kehidupan melalui sistem pendidikan negara
dan tokoh-tokoh bahasa Melayu di Malaysia. MenurutProfesor Dr Asmah
Haji Omar, 1985, perkembangan Bahasa Melayu merupakan pembaharuan
yang terjadi pada bahasa itu untuk memenuhi kehendak sesuatu
masyarakat tertentu.
2.0 Bahasa Melayu Selepas MerdekaSejak merdeka, bahasa Melayu
telah dinaikkan martabatnya sebagai bahasa kebangsaan bagi
menggantikan bahasa Inggeris yang ketika itu menjadi bahasa rasmi
tunggal negara, dan dijadikan bahasa pengantar utama di sekolah
kebangsaan dari peringkat rendah hinggalah ke peringkat pengajian
tinggi. Selain itu, bahasa Melayu menjadi pendukung dan berperanan
sebagai bahasa perpaduan dalam kalangan masyarakat Malaysia yang
berbilang kaum dan beragam bahasa.
Bahasa Melayu ialah sejenis bahasa Melayu-Polinesia di bawah
keluarga bahasa Austronesia yang telah digunakan di wilayah
Malaysia, Indonesia dan persekitarannya sejak melebihi 1000 tahun
lalu. Bahasa Melayu ialah bahasa kebangsaan Malaysia, Indonesia dan
Singapura. Di Indonesia, bahasa Melayu kini dipanggil bahasa
Indonesia, dan di Malaysia, bahasa Melayu secara rasminya dipanggil
bahasa Malaysia. Selain daripada keempat-empat negara tersebut,
bahasa Melayu juga turut ditutur oleh penduduk-penduduk Melayu di
selatan Thailand, Filipina, Kemboja, Vietnam, Sri Lanka dan Afrika
Selatan.
Era selepas merdeka bermula selepas 31 Ogos 1957 hinggalah tahun
1967. Bahasa Melayu telah dijadikan bahasa kebangsaan Persekutuan
Tanah Melayu melalui peruntukan undang-undang yang terkandung dalam
Perkara 152 Perlembagaan Malaysia yang menyatakan dengan jelas
bahasa kebangsaan ialah bahasa Melayu. Sejak 1957, apabila
Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan, bahasa Melayu telah
menjadi bahasa kebangsaan sebagaimana yang disarankan oleh
Suruhanjaya Reid. Terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi
pemilihan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. Antaranya,
bahasa Melayu mempunyai jumlah penutur yang terbesar di negara ini.
Faktor kedua ialah bahasa Melayu dapat melahirkan jati diri
penduduk negara ini. Faktor ketiga pula ialah penggunaan bahasa
Melayu sebagai alat komunikasi sudah diamalkan sejak sekian lama
dan ini tidak akan menimbulkan masalah bagi komunikasi umum. Akhir
sekali iaitu yang keempat, bahasa Melayu telah lama menjadi bahasa
pentadbiran di negeri-negeri Melayu. Iaitu sejak zaman kesultanan
Melaka lagi.
Peranan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan juga alat
perpaduan tidak disanggah oleh mana-mana pihak. Walaupun bahasa
Melayu diisytiharkan sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi
dalam semua urusan pentadbiran, namun penggunaan dan pembelajaran
bahasa-bahasa lain dalam urusan bukan rasmi tidak pernah disekat
atas kesedaran negara terdiri daripada pelbagai etnik dan ragam
bahasanya. Pada dasarnya, pengiktirafan dan penggunaan bahasa
Melayu sebagai bahasa kebangsaan dikawal oleh dasar bahasa
kebangsaan dan dari segi undang-undang, dasar ini telah dimaktubkan
melalui perlembagaan dan akta.
Pada 7 Mac 1957, Majlis Mesyuarat Perundangan Persekutuan,
dengan sebulat suara meluluskan Penyata Razak. Tujuan Penyata Razak
adalah untuk mewujudkan suatu sistem pelajaran nasional bagi
Persekutuan Tanah Melayu yang dapat diterima oleh seluruh rakyat
serta memenuhi kehendak mereka di samping dapat menggalakkan
perkembangan kebudayaan, sosial dan ekonomi ke arah satu bangsa
iaitu bangsa Malaysia. Di bawah Penyata Razak juga kedudukan Bahasa
Melayu diangkat untuk dijadikan sebagai bahasa kebangsaan di Tanah
Melayu. Namun, pertumbuhan bahasa dan budaya orang-orang bukan
Melayu yang menetap di negara ini tetap akan dipelihara. Dewan
bahasa dan Pustaka (DBP) memainkan peranan yang amat penting pada
era ini. DBP telah diberi mandat untuk menggubal dasar tentang
matlamat yang ditetapkan dalam akta tersebut. DBP dibenarkan
menggubal dasar-dasarnya yang khusus, menyusun rancangan pembinaan
dan pengembangan bahasa dan sastera menurut kebijaksanaan pihak
pengurusannya sendiri, DBP juga dibenarkan untuk melaksanakan
aktiviti-aktiviti penerbitan dan perniagaan buku dengan syarat
mematuhi prinsip serta amalan perusahaan dan profesion penerbitan
yang telah ditetapkan. Dewan Bahasa dan Pustaka telah
dipertanggungjawabkan untuk membina dan mengembangkan bahasa
kebangsaan bersesuaian dengan dasar negara dan hasrat
rakyat.Sebagai sebuah negara yang baru merdeka dan mempunyai rakyat
yang berbilang kaum, satu orientasi baru diperlukan untuk membentuk
sikap rakyat menerima Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa
kebangsaan. DBP telah melancarkan kempen-kempen bahasa untuk
melibatkan penyertaan rakyat daripada semua kaum dalam kegiatan
bahasa secara besar-besaran. Usaha ini dilakukan di seluruh negara
pada setiap tahun selama tujuh tahun iaitu dari 1960-1966. Antara
usaha yang dijalankan ialah Minggu Bahasa Kebangsaan yang
dilancarkan buat pertama kalinya pada 30 Januari 1960. Pelancaran
itu disempurnakan oleh pengerusi jawatankuasa pusat Minggu Bahasa
Kebangsaan iaitu Tuan Syed Nasir bin Ismail. Antara tujuan Minggu
Bahasa Kebangsaan ini adalah untuk menggalakkan seluruh rakyat
supaya menggunakan bahasa kebangsaan dalam kehidupan mereka
sehari-hari sekali gus menunjukkan kepada dunia bahawa sebagai
bangsa yang merdeka kita menggunakan bahasa kebangsaan yang
difahami oleh seluruh rakyat daripada segala keturunan sebagai
bahasa perantaraan. Selain itu, ia juga berperanan untuk
menyakinkan orang ramai yang masih ragu-ragu tentang kemampuan
bahasa Melayu sebagai bahasa terbesar di sebelah Timur dan mampu
menjadi bahasa ilmu.
Pada 15 April 1962, satu seminar mengenai bahasa dan sastera
telah diadakan di Balai Budaya Dewan bahasa dan Pustaka, Kuala
Lumpur. Seminar yang dianjurkan oleh Dewan bahasa dan Pustaka
dengan kerjasama Perpustakaan Universiti Malaya ini telah
dirasmikan oleh Timbalan Perdana Menteri pada waktu itu, iaitu Tun
Haji Abdul Razak bin Dato' Hussein. Seminar ini telah berlangsung
selama empat hari dan sebanyak 50 kertas kerja dibincangkan dalam
seminar tersebut. Kertas-kertas kerja ini adalah daripada beberapa
pakar bahasa dari seluruh tanah air. Antara perkara yang dibahaskan
dalam seminar tersebut termasuklah mengenai bahasa dan
kesusasteraan, ilmu pengetahuan dan buku-buku sekolah. Ini
mencakupi masalah sastera, perpustakaan serta perkembangan
kesusasteraan dan persuratan Melayu sebagai bahan dan alat
pendidikan ke arah pembangunan rakyat.Pada 11 April 1963, satu akta
yang berkaitan dengan bahasa kebangsaan, iaitu Akta Bahasa
Kebangsaan 1963 telah diluluskan dan dikuatkuasakan. Selepas 10
tahun merdeka, satu lagi akta berkaitan dengan bahasa Melayu
digubal iaitu Akta bahasa Kebangsaan 1967 telah diluluskan dan mula
dikuatkuasakan pada 1 September 1967. Akta ini kemudian telah
disemak dan disatukan dengan Akta Bahasa Kebangsaan 1963 supaya
lebih jelas dan mantap fungsinya sebagai bahasa kebangsaan.Pada 27
Jun 1967, satu keputusan muktamad mengenai satu sistem ejaan baru
yang ilmiah, praktikal serta sesuai untuk Bahasa Malaysia dan
Bahasa Indonesia telah dicapai. Rundingan mengenai persetujuan
sistem ejaan bahasa Malaysia-Indonesia ini telah dihadiri oleh
Jawatankuasa Bahasa dan Ejaan Malaysia yang dipengerusikan oleh
Tuan Syed Nasir bin Ismail (Pengarah Dewan bahasa dan Pustaka)
dengan Team Ahli Bahasa KOTI (Komando Tertinggi Indonesia) yang
diketuai oleh Nyonya S. W. Ruddjiati Muljadi. Hasil daripada
perbincangan tersebut maka terbentuklah Ejaan Bersama
Malaysia-Indonesia, dan pelaksanaannya bergantung kepada penerimaan
serta pengesahannya daripada kerajaan kedua-dua buah negara.
Kempen-kempen untuk memberikan penerangan mengenai Ejaan Bersama
ini ke seluruh negara telah dijalankan melalui akhbar-akhbar, radio
dan televisyen, serta melalui majalah-majalah. Dewan Bahasa dan
Pustaka juga telah memainkan peranannya dengan menganjurkan
ceramah-ceramah di seluruh negara. Namun begitu masih terdapat
ketidakseragaman dari segi ejaan bagi sesetengah perkataan. Sebagai
contoh perkataan mahu - mau, kerana karena, dan ubat obat. Oleh
itu,Daftar ejaan Za'ba yang baru bagi Bahasa Melayu telah
dikeluarkan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka pada tahun 1980. Setelah
sepuluh tahun mencapai kemerdekaan, Parlimen meluluskan Akta Bahasa
Kebangsaan 1967. Di bawah akta ini, Bahasa Melayu wajib digunakan
sebagai bahasa rasmi dalam semua urusan rasmi negara bagi
menggantikan kedudukan Bahasa Inggeris yang pernah digunakan dalam
semua urusan rasmi. Pada 1 September 1967 DYMM Seri Paduka Baginda
Yang di-Pertuan Agong telah mengisytiharkan Bahasa Melayu sebagai
bahasa Rasmi Negara yang tunggal bagi Persekutuan Malaysia.
Perisytiharan ini adalah kesinambungan daripada tindakan Parlimen
yang telah meluluskan Rang Undang-Undang Bahasa Kebangsaan dalam
sidangnya yang berlangsung pada bulan Mac 1967. Baginda menyifatkan
pendaulatan bahasa Kebangsaan sebagai bahasa rasmi yang tunggal
merupakan permulaan suatu zaman baru dalam sejarah kemerdekaan
negara ini. Baginda telah menyeru seluruh rakyat agar mengguna dan
memajukan Bahasa Melayu dengan bersungguh-sungguh sebagai bahasa
rasmi negara ini.2.1 Penggunaan Bahasa Melayu selepas merdeka
2.1.1Bahasa Ilmu Konsep bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu
diperkenalkan dalam tahun 90-an selaras dengan konsep pembudayaan
ilmu. Sebelum ini ketika tahun 80-an, konsep tersebut lebih
dikenali sebagai bahasa Ilmiah ( Nik Safiah 1986 dan Abdullah
Hassan 1987 ). Bahasa Ilmu ialah bahasa yang mampu menjadi
perantaraan bagi penyampaian ilmu pengetahuan dari peringkat rendah
sehingga ke peringkat tinggi atau dengan kata lain ianya memainkan
peranan sebagai bahasa pengantar kepada ilmu pengetahuan. Perkara
ini terkandung dalam Laporan Razak pada tahun 1957 dan tahun 1961
setelah melaksanakan syor yang dikemukakan oleh Jawatankuasa
Penyemak Rahman Talib yang seterusnya menghasilkan Laporan Rahman
Talib.
2.2Bahasa PerpaduanBahasa Melayu juga digunakan sebagai wahana
perpaduan yang menjadi teras kepada pembangunan dan kemakmuran
sesebuah negara terutama yang mempunyai masyarakat majmuk. Di
Malaysia ini, terapat tiga kaum utama iaitu kaum Melayu, Cina dan
India. Bahasa ini wajib diketahui oleh setiap kaum memandangkan
bahasa Melayu ialah bahasa kebangsaan di Malaysia Oleh itu, bahasa
Melayu perlu memainkan peranan yang penting untuk meyatupadukan
kaum di negara ini selaras dengan pendapat Garvin dan Mathiot (
1968 ) yang mengatakan bahawa fungsi simbolik sesuatu bahasa
standard ialah fungsi penyatuan. Dalam kata lain, sesuatu bahasa
boleh bertindak sebagai alat yang menghubungkan penutur-penutur
yang menuturkan berbagai-bagai dialek bahasa membentuk satu
masyarakat bahasa. Hasil daripada penyatuanpaduan ini, akan
wujudlah satu bangsa yang dikenali sebagai bangsa Malaysia.
Penyatupaduan rakyat sesebuah negara jarang berlaku dengan hanya
bersefahaman dalam politik dan agama sahaja. Akan tetapi bahasa
yang merupakan alat pengisi pemikiran dan alat untuk melahirkan
pendapat dan fikiran itu merupakan alat perpaduan yang
sebaik-baiknya. Dalam hal ini, bahasa Melayu mendukung
tanggungjawab dalam perpaduan rakyat Malaysia.2.1.3Bahasa
RasmiBahasa rasmi ialah bahasa yang digunakan dalam situasi rasmi,
iaitu dalam urusan pemerintahan dan pentadbiran, sistem pendidikan
Negara, urusan perdagangan dan perusahaan, upacara rasmi, kehakiman
dan sebagainya. Melihat akan fungsi bahasa rasmi itu, maka bahasa
kebangsaan juga boleh dijadikan bahasa rasmi sesebuah negara.
Selepas kemerdekaan, bahasa Melayu telah menggantikan bahasa
Inggeris sebagai bahasa rasmi tunggal di Malaysia. Oleh itu,
sebagai bahasa rasmi, bahasa Melayu telah digunakan sepenuhnya
dalam urusan pentadbiran kerajaan dan perbahasan di Parlimen atau
di Dewan Perundangan Negeri. Dalam bidang pentadbiran
undang-undang, kehakiman, dan mahkamah, kedudukan bahasa Melayu
sebagai bahasa mahkamah bertambah baik setelah seksyen 8 Akta
Bahasa Kebangsaan dipinda (Jun 1991). 3.0 Matlamat Pendidikan
Berdasarkan Penggunaan Bahasa Melayu
Pendidikan di Malaysia merupakan suatu usaha berterusan ke arah
memperkembang potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu
untuk melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi
intelek, rohani, emosi, dan jasmani, berdasarkan kepercayaan dan
kepatuhan kepada Tuhan sebagaimana yang terkandung dalam Falsafah
Pendidikan Negara.Perlaksanaan kurikulum baru KBSR dan KBSM adalah
susulan daripada perubahan yang dilakukan oleh Laporan Jawatankuasa
Kabinet Mengenai Perlaksanaan Dasar Pelajaran yang dikeluarkan pada
tahun 1979. Penggubalan semula Falsafah Pendidikan Negara yang
dahulunya hanya dikenali sebagai Falsafah Pendidikan, menyebabkan
berlakunya keperluan untuk mengkaji semula keseluruhan sistem dalam
pendidikan kebangsaan. Berikut ialah matlamat-matlamat pendidikan
Malaysia sebagaimana yang digariskan dalam Dasar Pendidikan
Kebangsaan: Melahirkan rakyat yang bertanggungjawab dan boleh
memenuhi kewajipan sebagai warga Malaysia. Menghasilkan rakyat yang
progresif, mahir serta cekap supaya membolehkannya berupaya
melaksanakan tugas secara produktif serta sempurna, demi memberikan
sumbangan kepada kemajuan dan pembangunan.
Melahirkan rakyat yang memahami dan menerima serta mengamalkan
prinsip-prinsip dan cita-cita demokrasi mengikut perlembagaan.
Melahirkan rakyat yang setia kepada Raja dan cintakan
negara.
Melahirkan rakyat yang memahami serta mengamalkan
prinsip-prinsip Rukun Negara dan bersikap toleransi demi mewujudkan
perpaduan Mengurangkan jurang perbezaan di antara kaum dengan
membekalkan kemudahan-kemudahan asas pendidikan kepada golongan
kurang berada.
Bahasa Melayu amat penting dalam bidang pendidikan kebangsaan.
Oleh yang demikian, kerajaan telah merancangkan pembinaan bahasa
Melayu dengan tujuan supaya bahasa Melayu berkembang maju selaras
dengan peranannya yang utama sebagai asas kebudayaan masyarakat.
Bahasa Melayu turut digunakan secara rasmi dalam sistem pelajaran
negara. Tambahan pula, dalam Laporan Razak telah memberikan
penegasan dalam mengutamakan bahasa Melayu sebagai pengantar ilmu
pengetahuan. Berdasarkan Laporan Razak jelas bahawa dasar
pendidikan yang dilaksanakan dapat membentuk perpaduan kaum di
negara ini. Untuk mencapai hasrat ini, maka melalui Dasar
Pendidikan Kebangsaan, semua sekolah termasuk sekoleh jenis
kebangsaan yang menggunakan bahasa Inggeris sebagai bahasa
penghantar diganti dengan bahasa Melayu.
Penyata Razak telah menyatakan satu mesej jelas untuk menyatukan
kanak-kanak daripada pelbagai bangsa di dalam negara ini dengan
memakai satu peraturan pelajaran yang meliputi semua lapisan bangsa
dengan menggunakan Bahasa Kebangsaan sebagai bahasa pengantara
utama. Para pelajar yang ingin memohon untuk mengikuti program di
peringkat universiti pula adalah diwajibkan mendapat
sekurang-kurangnya lulus atau kepujian Bahasa Malaysia di peringkat
Sijil Pelajaran Malaysia. Begitu juga dengan kemasukan ke
maktab-maktab perguruan di mana bahasa Malaysia disarankan agar
dijadikan mata pelajaran penting dan dijadikan sebagai syarat wajib
kemasukan ke mana-mana institusi latihan perguruan di Malaysia.
Antara mesej dalam pelaksanaan Dasar Pelajaran 1979 tersebut
ialah:
"DAN BAHAWASANYA peruntukan selanjutnya adalah dikehendaki untuk
menentukan agar dasar tersebut dilaksanakan secara berkesan,
termasuk, khususnya peruntukan bagi perkembangan yang progresif
bagi suatu sistem pelajaran dalam mana bahasa kebangsaan adalah
menjadi bahasa pengantara utama".
Malah dalam Laporan Rahman Talib 1960, kedudukan sekolah rendah
ditukar kepada sekolah kebangsaan dan jenis kebangsaan. Tujuan
utama penukaran kedudukan ini adalah untuk mengukuhkan perpaduan
kaum di negara ini di samping memantapkan lagi kedudukan bahasa
Melayu secara berperingkat dalam sistem pendidikan kebangsaan.
Sistem persekolahan aliran kebangsaan menggunakan bahasa Melayu
sebagai bahasa pengantar. Sekolah dalam aliran jenis Kebangsaan
wajib dalam pengajaran bahasa Melayu. Berdasarkan Dasar Pelajaran
Kebangsaan, kerajaan telah mencadangkan agar tulisan Rumi digunakan
namun dengan syarat persediaan dibuat untuk pelajaran tulisan Jawi
dalam kalangan murid-murid.Bahasa Melayu sudah lama bertapak
sebagai bahasa pengantar di sekolah, maktab, politeknik dan
universiti. Penubuhan Universiti Kebangsaan Malaysia merupakan
kemuncak bagi menentukan bahasa Melayu digunakan sepenuhnya sebagai
bahasa pengantar ilmu pengetahuan. Malahan, ratusan ribu siswazah
telah berjaya menerima pendidikan dalam Bahasa Melayu. Ribuan tesis
dan disertasi pada peringkat ijazah sarjana dan kedoktoran ditulis
dalam Bahasa Melayu, dan puluhan, malahan ratusan, profesor telah
menyampaikan syarahan perdana tentang pelbagai ilmu menggunakan
Bahasa Melayu. Ini membuktikan kepada kita bahawa bahasa Melayu
mampu memainkan peranannya sebagai bahasa ilmu seterusnya memenuhi
matlamat pendidikan yang mahukan bahasa Melayu diletakkan pada
martabatnya sebagai bahasa utama di Malaysia.Selain itu, Bahasa
Melayu sebagai bahasa pengantar digunakan tidak terhad kepada orang
Melayu sahaja, tetapi melibatkan semua kaum yang menjadi
warganegara Malaysia yang berkeupayaan sebagai bahasa ilmu, bahasa
bagi wahana ilmu pengetahuan dalam pelbagai bidang. Ciri-ciri
keterbukaan yang terdapat dalam bahasa Melayu yang dapat menerima
pengaruh bahasa-bahasa lain menyebabkan bahasa tersebut dapat
berkembang dengan pesat sebagai bahasa pengantar.
Laporan kabinet 1985 telah menyatakan bahawa pengajaran dan
pembelajaran bahasa Melayu adalah bertujuan untuk menyatukan kaum
di negara Malaysia serta menjadikannya sebagai bahasa pengantar
untuk memperoleh ilmu. Kewajaran penggunaan bahasa Melayu sebagai
bahasa perantaraan untuk berkomunikasi antara para pelajar yang
terdiri daripada pelbagai kaum dan budaya dapat diperkukuhkan lagi
melalui aktiviti kokurikulum di sekolah. Komunikasi dua hala yang
wujud dalam kalangan murid tanpa mengira kaum atau budaya semasa
aktiviti luar bilik darjah dengan menggunakan satu bahasa iaitu
bahasa Melayu menjadi medium penting ke arah satu lagi matlamat
pendidikan negara iaitu perpaduan kaum. Bahasa Melayu tetap menjadi
bahasa pengantar dalam sistem pendidikan kebangsaan. Ini dapat
dilihat secara langsung melalui aktiviti sosial seperti sukan,
olahraga, kesenian, kerja-kerja kebajikan, gotong royong dan
sebagainya. Sifat kepelbagaian bahasa Melayu yang sempurna dan
mempunyai pelbagai cara dan gaya boleh diaplikasikan dalam
penyampaian, fikiran, perasaan atau pendapat. Luahan atau isu
perbincangan boleh dilahirkan dalam pelbagai cara dan intonasi yang
berbeza demi mendapatkan kesan yang berlainan menjadikannya sebagai
bahasa pengantar yang murni dan mesra penutur. Pelaksanaan bahasa
Melayu sebagai bahasa pengantar merupakan matlamat dasar pelajaran
di negara ini yang ingin menjadikan bahasa Melayu tunggal dan
unggul sebagai bahasa pengantar yang utama dalam sistem pendidikan
(Shahril @ Charil Marzuki, et al., 1993:53)Bahasa Melayu tetap
mempunyai peranan sebagai bahasa ilmu kerana kesediaan pengamalnya
untuk menggunakan bahasa tersebut sebagai bahasa ilmu. Kepentingan
bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu pengetahuan terkini akan tetap
kekal berfungsi sebagai bahasa untuk menimba ilmu sekiranya bahasa
ini digunakan dari peringkat akar umbi hinggalah ke menara gading.
Jati diri orang Melayu dengan sikapnya yang optimistik terhadap
bahasa dan budaya mencerahkan lagi penguasaan bahasa Melayu secara
warisan dalam sistem pendidikan kebangsaan.
Bahasa Melayu dalam latihan perguruan telah dilaksanakan sejak
tahun 1957. Kerajaan telah mewajibkan pembelajaran bahasa Melayu di
maktab atau di pusat latihan guru. Bahasa Melayu diajarkan sebagai
salah satu daripada mata pelajaran wajib kepada para guru pelatih.
Penyediaan guru yang berkelayakan mengajar dalam bahasa Melayu amat
penting kerana sekolah menengah dan kebangsaan yang dimulakan itu
hanya dapat berkembang dengan pesat dan baik jika gurunya
disediakan dengan kemahiran berkomunikasi dalam bahasa Melayu. Ini
kerana selain berperanan sebagai penyampai ilmu, guru juga
merupakan barisan hadapan yang mendukung kedaulatan bahasa Melayu.
Sebagai contoh, Maktab Perguruan Bahasa telah melahirkan guru yang
berkelayakan mengajarkan bahasa Melayu sebagai Bahasa kedua dan
bahasa pertama. Pada tahun 1958 pula, kursus pengajaran bahasa
Melayu sebagai bahasa kedua telah diadakan bagi penuntut di maktab
dan di Pusat Latihan Harian untuk membolehkan mereka mengajarkan
bahasa Melayu sebagai bahasa kedua di sekolah rendah jenis
kebangsaan.
Bahasa Melayu mampu menjadi medium menyampaikan ilmu pengetahuan
moden. Hal ini kerana bahasa Melayu berfungsi sebagai bahasa
akademik yang lengkap dengan laras-laras bahasa untuk memperkatakan
pelbagai hal baharu dalam aneka bidang ilmu terkini. Bahasa Melayu
juga mempunyai perbendaharaan kata, istilah dan bahasa yang sesuai
untuk mengungkapkan konsep dan pemikiran yang kompleks dan
abstrak.
Selain itu, bahasa Melayu juga mempunyai ciri ilmiah iaitu
berkeupayaan untuk menyampaikan buah fikiran dan hujah dengan tepat
serta berkesan secara mudah bagi penggunaan laras saintifik.
Keintelektualan bahasa dicapai melalui perkembangan perbendaharaan
kata. Kesempurnaan bahasa Melayu juga terserlah dengan ada
ciri-ciri kestabilan, kelenturan, kepelbagaian, keberkesanan dan
keindahan bahasanya sebagai medium penyebaran ilmu.Falsafah
Pendidikan Negara telah menggariskan beberapa objektif. Antaranya
ialah keseimbangan dari segi rohani dan emosi. Hashim Hj. Musa
dalam artikelnya yang bertajuk Bahasa Melayu Dalam Pendidikan
Negara dalam pelita Bahasa bulan Januari 2005 menegaskan bahawa
pendidikan dan penyemaian aspek moral, etika dan kerohanian
seharusnya tidak diabaikan, iaitu menyampaikan ilmu fardu ain
kepada semua anak bangsa Melayu lebih-lebih lagi kereka yang di
bangku sekolah, kolej, institusi pengajian tinggi dan sebagainya.
Bagi memenuhi kehendak tersebut, sistem pendidikan di bawah unit
kurikulum telah memperkenalkan mata pelajran pendidikan Islam dan
Moral yang meenggunakan medium bahasa Melayu yang mudah difahami.
Sifat kelenturan bahasa Melayu memudahkan kemasukan istilah-istilah
bahasa lain khasnya bahasa Arab dalam sistem daftar kata bagi
meningkatkan pemahaman murid.Usaha kerajaan untuk memartabatkan
bahasa Melayu dalam sistem pendidikan Negara diteruskan dengan
pengenalan bahasa Melayu baku pada tahun 1998. Bahasa baku ialah
bahasa yang (sudah) diterima umum sebagai betul dan sah dari segi
bentuk dan sifatnya dan dapat dijadikan asas perbandingan bagi
bentuk dsb yg lain. Dengan kata lain bahasa baku ialah bahasa
standard. Berikut ialah beberap pendapat daripada tokoh-tokoh
bahasa tentang bahasa Melayu baku. Menurut Nik Safiah Karim,
1978:17, bahasa baku merupakan satu bentuk bahasa yang telah
dikodifikasikan, diterima dan dijadikan sebagai model oleh
sekumpulan besar komuniti bahasa. Asmah Hj. Omar 1978:112 pula
menyatakan bahasa Melayu baku sebagai "...... bahasa Melayu yang
telah diterima oleh semua pemakai bahasa Melayu dari berbagai-bagai
dialek dan tingkat masyarakat dan digunakan dalam semua lapangan
kebudayaan". 3.1Laporan kajian lepas
Farid M.Onn, 1992 dalam kajiannya menyebut tentang cabaran yang
terpaksa ditempuh oleh Bahasa Melayu dalam sistem pendidikan.
Antara cabaran yang telah dikenalpasti oleh beliau ialah
persaingannya dengan Bahasa Inggeris. Kita sedia maklum bahawa
bahasa Inggeris merupakan bahasa utama di dunia. Sejak sebelum
merdeka lagi bahasa Inggeris telah mendominasi segala urusan di
negara kita, dari urusan pentadbiran hinggalah kepada sistem
pendidikan. Keadaan mula berubah apabila Dato Abdul Razak bin Dato
Hussien iaitu Menteri Pelajaran Persekutuan telah mengumumkan
cadangan-cadangan yang dibuat oleh Jawatankuasa Pelajaran 1956.
Titik-tolak daripada cadangan tersebut maka terbitlah Laporan Razak
1956. Antara perubahan besar yang dilakukan dalam laporan tersebut
ialah penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar di
sekolah-sekolah rendah. Selain itu, semua sekolah akan menggunakan
satu sukatan pelajaran yang sama sebagai usaha menyusun semula
sistem pengajaran di Tanah Melayu. Daripada situlah bahasa Melayu
mula mendapat tempat dalam sistem pendidikan di Malaysia. Namun,
kebelakangan ini kemampuan bahasa Melayu dalam menerajui
perkembangan pendidikan yang pesat sering dipertikaikan. Contoh
paling jelas adalah bagi mata pelajaran Sains dan Matematik di mana
hasrat mengembalikan mata pelajaran tersebut kepada pengajaran
dalam bahasa Melayu mendapat bantahna daripada pihak-pihak
tertentu. Penggunaannya dalam pencetusan teknologi maklumat juga
sering diragui kemampuannya. Anak-anak muda pula sering kali
mencampuradukkan penggunaan bahasa Melayu dengan bahasa Inggeris
atau penggunaan kata-kata asing secara sewenang-wenangnya. Banyak
lagi tanda-tanda negatif yang dapat dikesan terhadap bahasa Melayu.
Antaranya ialah ragam dan gaya penggunaan bahasa yang tidak teratur
dan kalimat yang tidak gramatis. Perjuangan untuk mengembalikan
peranan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu perlulah digalas bersama
dari peringkat tertinggi hinggalah ke akar umbi.Zainal Abidin Abdul
Wahid, 2002 dalam kajiannya pula menyarankan agar usaha
memartabatkan peranan bahasa Melayu dalam sistem pendidikan negara
perlu dilakukan dengan segera. Antaranya ialah melaksanakan Dasar
Bahasa Kebangsaan yang tegas supaya nilai ekonomi Bahasa Melayu
akan lebih terjamin. Intitusi Pengajian Tinggi Swasta harus
menyediakan satu rancangan rasmi yang memaparkan usahanya untuk
meMalaysiakan Institusi berkenaan sebelum pengiktirafan sesebuah
Intitusi Pengajian Tinggi Swasta dilaksanakan. Selain itu, kerajaan
harus memperbaiki kaedah pengajaran Bahasa Inggeris daripada
menerapkan terus Bahasa Inggeris dalam pengajaran mata pelajaran
sains dan matematik. Kerajaan juga harus menjalinkan hubungan
kerjasama yang lebih erat dengan negara Indonesia dan Brunei untuk
memperkembangkan Bahasa Melayu, serta beberapa langkah lain yang
efektif yang boleh digagaskan secara bersepadu. Daripada kenyataan
tersebut jelaslah kepada kita betapa pentingnya bahasa Melayu dalam
sistem pendidikan kita. Walaupun ada usaha untuk menafikan
kemampuannya dalam penyampaian ilmu, namun perlu diingat bahawa
bahasa Melayu bukan sahaja bahasa pertuturan semata-mata, tetapi
tanggungjawab besar yang digalas oleh bahasa ini adalah sebagai
agen perpaduan. Memandangkan negara kita terdiri daripada pelbagai
kaum dan budayanya, isu perpaduan sewajarnya diberi perhatian bagi
mengelakkan perselisihan faham. Ini dapat dicapai melalui satu
sistem bahasa yang unggul dan mudah difahami oleh semua lapisan
masyarakat. Usaha mewajibkan pelajaran Bahasa Melayu di
Institusi-institusi pengajian tinggi awam dan swasta perlu
dilaksanakan bagi memastikan bahasa Melayu tetap releven sebagai
bahasa ilmiah.
Terdapat kajian yang dilakukan di Malaysia berhubung dengan
penggunaan bahan kesusasteraan iaitu teks cerpen dalam pendidikan
khasnya dalam pengajaran bahasa. Kajian-kajian ini dibuat oleh
tokoh bahasa, tokoh sastera dan tokoh akademik yang mempunyai
pengetahuan yang mendalam dalam bidang sastera. Menurut Othman
Puteh (2002), dalam bukunya yang bertajuk Persediaan Menulis Cerpen
menyatakan cerpen atau cerita pendek ialah cerita rekaan (cereka)
berbentuk prosa yang relatif pendek. Kependekkannya pula masih
tidak jelas ukurannya dan tidak tetap jumlah perkataannya. Kajian
tersebut menjelaskan kepada kita bahawa penguasaan bahasa Melayu
yang baik dapat meningkatkan daya kreativiti murid. Bagi tujuan
tersebut tersebut mata pelajaran KOMSAS telah diperkenalkan di
peringkat menengah rendah di mana semua murid tanpa mengira bangsa
dan budaya wajib mempelajarinya. Melalui pembelajaran KOMSAS, murid
dapat meningkatkan dan mengukuhkan keterampilan berbahasa. Di
samping itu, pemupukan nilai-nilai murni dalam kalangan murid dapat
direalisasikan sebagaimana yang dikehendaki dalam Falsafah
Pendidikan Negara. Aktiviti-aktiviti sastera yang menjadi salah
satu elemen penting dalam kemahiran berbahasa dapat disuburkan
apabila mata pelajaran ini diserapkan dalam sistem pendidikan kita.
Daripada kajian yang dibuat, terdapat juga tokoh-tokoh sastera yang
terdiri daripada kalangan bukan Melayu. Ini merupakan satu petanda
baik kepada penerimaan bahasa Melayu dalam kalangan penutur-penutur
bukan Melayu. Oleh itu, aktiviti-aktiviti kesusasteraan perlu
dirancang di peringkat sekolah lagi bagi membuktikan bahawa bahasa
Melayu boleh mencetuskan daya kreativiti yang tinggi dalam kalangan
penuturnya
Kesimpulannya, peranan bahasa Melayu dalam bidang pendidikan
mestilah berjalan seiring dengan matlamat pendidikan negara.
Melalui sistem pendidikanlah usaha untuk memertabatkan bahasa
Melayu sebagai bahasa agung dapat dicapai. Pengamal-pengamal bahasa
melayu terutama dalam kalangan pendidik perlu bersikap optimis
untuk memastikan perkembangan bahasa Melayu dalam sistem pendidikan
negara berada pada tahap maksimum.4.0Pendapat Tentang Perkembangan
Bahasa Melayu Dalam Pencapaian Matlamat Pendidikan di
MalaysiaMatlamat pendidikan Malaysia adalah untuk melahirkan insan
yang baik dan sempurna dengan memiliki serta menghayati ciri-ciri
seperti percaya dan patuh kepada Tuhan, berilmu pengetahuan,
berakhlak mulia dan bertanggungjawab kepada diri, masyarakat, agama
dan negara. Selain itu, seseorang insan itu juga perlu berbakti dan
memberi sumbangan kepada masyarakat dan negara serta memiliki
sahsiah yang seimbang dan sepadu.
Penerapan penggunaan bahasa Melayu dalam pendidikan Malaysia
pada hari ini dilihat semakin membuahkan hasil. Penggunaan bahasa
Melayu sebagai bahasa pengantar dalam sekolah kebangsaan amat
membantu dalam meningkatkan penguasaan bahasa ini dalam kalangan
murid. Untuk menguasai sesebuah bahasa, murid bukan sahaja perlu
mempelajari bahasa tersebut, malah perlu mempraktikkannya juga.
Cara yang mudah adalah pertuturan sesama rakan sebaya. Oleh itu,
penguasaan bahasa Melayu terutamanya bagi kaum Cina dan India dapat
ditingkatkan apabila mereka berbual dengan rakan atau melalui soal
jawab dengan guru. Bahasa Melayu juga digunakan sebagai medium bagi
kebanyakan buku teks di sekolah. Jadi, murid perlu menguasai bahasa
ini dahulu untuk memahami mata pelajaran yang lain.
Bahasa Melayu juga menjadi syarat wajib lulus bagi peperiksaan
Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) dan Sijil Pelajaran Malaysia
(SPM). Maka, mata pelajaran ini perlu diberi perhatian dan dikuasai
sepenuhnya. Kegagalan untuk menguasai mata pelajaran ini akan
menyebabkan murid atau pelajar terkandas dan tidak dapat
melanjutkan pengajian ke tahap yang lebih tinggi.
Penggunaan bahasa Melayu dapat mengelakkan prasangka buruk
antara kaum. Hal ini kerana penggunaan bahasa yang sama dalam
sesebuah kelompok masyarakat dapat meningkatkan tahap kepercayaan
dan penerimaan sesama kaum. Bahasa Melayu memainkan peranan yang
penting dalam menyatupadukan masyarkat. Negara Malaysia terdiri
daripada pelbagai kaum. Oleh hal yang demikian, satu jenis
pertuturan diperlukan bagi membolehkan kaum-kaum di Malaysia ini
berkomunikasi dan berinteraksi antara satu sama lain. Maka bahasa
Melayu telah dipilih sebagai bahasa kebangsaaan dan menjadi bahasa
pertuturan utama rakyat Malaysia. Penggunaan bahasa Melayu dalam
komunikasi sesama kaum di Malaysia dapat mengeratkan lagi hubungan
dan perpaduan antara kaum. Hal ini bermula sejak dari bangku
sekolah lagi di mana murid-murid yang berbilang kaum bermain dan
berbual menggunakan satu bahasa. Seperti kata papatah melentur
buluh biarlah dari rebungnya, perpaduan antara kaum perlu diterap
semenjak murid masih kecil lagi. Perpaduan yang erat akan membantu
murid agar tidak akan mempunyai perasaan dan sikap yang prejudis
terhadap kaum yang lain apabila mereka besar kelak. Perpaduan yang
dimaksudkan ini dapat dicapai dengan penggunaan bahasa komunikasi
yang sama dan membolehkan murid-murid di sekolah bergaul dan
mempercayai antara satu sama lain. Guru-guru di sekolah turut
menggunakan bahasa yang sama untuk mengajar mata pelajaran. Oleh
itu, sikap menghormati antara satu sama lain akan timbul kerana
setiap kaum dilayan sama rata dengan menggunakan bahasa komunikasi
yang sama. Tidak akan wujud sebarang rasa pilih kasih antara guru
dengan murid atau murid dengan murid.
Tambahan lagi, bahasa Melayu telah menjadi bahasa pengantar
sepenuhnya di peringkat pengajian tinggi. Hal ini meningkatkan lagi
martabat bahasa tersebut kerana penggunanya kali ini melibatkan
pelajar-pelajar yang berkelulusan tinggi. Malahan, terdapat juga
pelajar dari luar negara yang menjalani sesi pembelajaran di salah
sebuah universiti di Malaysia, mempelajari tentang bahasa Melayu
serta mengkajinya. Penggunaan Bahasa Melayu sebagai bahasa
pengantar di pusat-pusat pengajian tinggi mampu memberi impak yang
besar dalam proses pengenbangan bahasa. Perbincangan ilmiah menjadi
pemangkin kepada usaha ini. Pastinya menjadi harapan seluruh rakyat
Malaysia untuk melihat bahasa Melayu duduk sebaris dengan
bahasa-bahasa lain di dunia sebagai bahasa ilmu dan bahasa yang
berdaulat.5.0Kesimpulan
Sesungguhnya, perjuangan untuk memartabatkan bahasa Melayu
bukanlah satu perkara yang mudah sebaliknya berbagai-bagai cabaran
terpaksa diharungi. Peredaran zaman dan proses globalisasi mula
memberikan kesan terhadap penggunaan bahasa Melayu dalam kalangan
penduduk di negara ini. Persoalan dan polemik bahasa semakin hangat
diperdebatkan. Kehanhatan ini amat terasa apabila isu keyakinan
terhadap keupayaan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmiah mula
tergugat dan sering dipertikaikan. Terdapat usaha-usaha untuk
mengubah persepsi kegemilangan bahasa Melayu yang kononnya lemah
dan tidak dapat bersaing di peringkat yang lebih tinggi, apatah
lagi di arena antarabangsa.
Sejajar perkembangan mutakhir , tiba masanya untuk masyarakat
menyorot kembali kegemilangan bahasa Melayu pada satu ketika dahulu
dengan menjadikannya sebagai satu landasan bagi menjana fikiran
dalam usaha mengembalikan dan menegakkan maruah dan kedaulatan
bahasa Melayu agar wahana komunikasi ini dapat digunakan dengan
penuh penghayatan dan keyakinan dalam semua bidang.RUJUKANAsmah
Haji Omar. (1985). Susur galur bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan
Pustaka. Awang Sariyan dipetik daripada Ensiklopedia kebudayaan
Melayu. (1998) Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kamarudin
Husin et al. (1997). Pengajian Melayu 1. Kuala Lumpur: Kumpulan
Budiman.
Omar, A. H. (2004). Muafakat bahasa: Sejarah MBIM/MABBIM sebgai
pembina bahasa. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Pelajaran, K. (2007). Pelan Induk Pembangunan Pendidikan
2006-2010. Kuala Lumpur: Kementerian
Pelajaran.http://www.sabah.net.my/nurfirdaus/universiti/bbm3401.htmhttp://bahasamelayudnisenu.blogspot.com/2010/07/bahasa-melayu-selepas-merdeka.html
http://ms.wikipedia.org/wiki/Laporan_Razakhttp://smgr1991.blogspot.com/2012/12/penyata-razak-dan-penyata-rahman-talib.htmlhttp://alagendra.blogspot.com/2008/05/bahasa-melayu-dalam-perspektif.html
5
