H D Y E T

H D Y E T .............................................................................................................1 Hidyet; Anlam ve Mhiyeti ...................................................................................1 Kuranda Hidyet ....................................................................................................3 Hidyet, Yn Bulmak; man, Yn Bulduran Kuvvet .............................................4 Hidyet stei ve Hidyette Devam ..........................................................................5 Hidyet Vermek Sadece Allaha Ait ........................................................................7 Hidyet in Kulun abas Gerekir ..........................................................................8 Hidyette Kulun Rol .............................................................................................11 Hidyet Trleri ........................................................................................................12 Cihad ve Tebli; Bakasnn Hidyeti in almak ............................................13 Hidyet in Gerekli artlar, Hidyete Lyk Olmak .............................................13 Hidyet Konusunda Snettullah (Allah'n Deimeyen Kanunu) ..........................16

"Bizi dosdoru olan yola (srt- mstakime) hidyet et! (Bize doru yolu gster). (1/Ftiha, 6)

Hidyet; Anlam ve Mhiyeti

Hidayet, doru yolu bulma, aklama, ilham etme, muvaffak klma

anlamlarna gelmektedir. Terim olarak hidayet; kfr, irk ve sapklklardan kurtularak, slm'n aydnlk yoluna girmektir. Hidayet, lutf ile olan rehberlik demektir. Allah Tel'nn, ltuf ve keremiyle, kuluna sonu hayr ve mutluluk olacak isteklerinin yollarn gstermesi veya yola gtrp muradna erdirmesidir. Sadece yolunu ve sebeplerini gstermee ird; neticeye eriinceye kadar yola gtrmeye de tevfk denir. Hidayette istenen, hayra ulatrmaktr. Mesela, hrsza yol gstermeye hidayet denmez. Hidayeti buldurmaya "ihtid" veya "hd"

denmektedir. Allah'n gzel isimlerinden biri de el-Hd, yani hidayet veren, hidayete erdirendir.

Allah, hddir; yani kendisini tanma yollarn kullarna gsterip tantan, onlar

Rububiyetini ikrar edici klan, necat (kurtulu) yolunu gsterip aklayan, her yaratn bekas ve varln srdrmesi iin gerekli olan cihetlere ynelten zattr. Bundan fazla olarak, kullarndan dilediini tevhid nuruyla merref klar, istediini dosdoru yola hidayet eder. Ayrca btn dier yaratklar faydalarna olan yne sevkeder, rzk arama yollarn, zararlardan saknmalarn ilham eder. mam Gazali, bu ikinci nevi hidayete baz rnekler verir: Yeni doan yavruya memeyi tutmasn, civcive kar kmaz daneleri toplamasn, arya yuvasn altgen eklinde yapmasn vb. gibi her canl iin en uygun art ilham eder. Hidayetin zdd dalalettir. Dalalet; sapmak, amak, karanlkta kalmak, bocalamak ve kaosa yenik dmek anlamlarna gelir. Dalalet, doru yoldan bile bile veya ifale kaplarak sapmaktr. "hdina" kelimesinin Trkeye evrildiinde en uygun tabir: "bize hidayet et" ifadesidir. Merhum Elmall'nn aklamasna gre: "hdina" kelimesini "gster" diye tercme etsek, gtrmek kalr. "Gtr" deyince, letafet kalr ve hi biri tam anlam ifade etmez. En uygunu Trkeye de yerlemi olduu ekliyle "bize hidayet et" ifadesidir. Yani hidayet, tek kelimeyle tam olarak tercme edilemez.

ln ortasnda yolunu arp kaybeden bir kimseyle, bir rehber yardmyla

gidecei yeri, yn rahatca tayin edip bulan kimse bir deildir. Bu bakmdan hidayetin tam karsna da armlk, sapmlk anlamna gelen "dalalet" kavramnn yerletirildii grlr. nk her ey kendi zddna nispetle daha gerek mana ifade eder. O halde, insan hayat lnde ya da yolunda doru istikamete gtrecek, sapmalardan koruyacak yn tayin edici klavuz nedir? Elbette ki Allah'n hidayeti (yol gstermesi)dir. "De ki: Hidayet/doru yola klavuzluk; ancak Allah'n hidayetidir." (6/En'm, 71) Yolun dorusunu gstermek Allah'a aittir. Yolun eri olan da vardr. Allah dileseydi hepinizi hidayete iletirdi." (16/Nahl, 9)

Hidayet, bir yolu gstermek ve o yolda sebat salamada yardmc olmaktr.

Yalnz gstermek, dinin anlad manada hidayeti ifade etmez. Gsterilen yolda sebata yardm etmek de vahyin hidayetinin bir parasdr. O yzden daha ok hidayete ermi insanlarn okuduu Fatiha suresi 5. yetindeki "ihdin" kelimesine, baz mfessirler; "bize verdiin hidayette sebatmz nasib et" anlam vermilerdir.

Kuranda Hidyet Hidayet, Kur'an'n en nemli kavramlarndan birisi olmakla beraber, ayn

zamanda zdd olan dalaletle birlikte Kur'an'da en ok zikredilen kelimelerdendir. Hdy, Kur'an'da 350 kadar yerde geer. Hd, hidayet eden, hidayet yaratan, istediini hayrl ve krl yollara muvaffak klan anlamna gelir. Kur'an'a gre mutlak Hd, Allah'tr. Mutlak Hd olan Allah'n insanlara olan hidayetinin ise drt ekilde olaca beyan edilmektedir:

1- Hidayetin btn mahlukata amil olmas. Bu, Allah'n onlara akl, zeka ve

zaruri baz bilgiler ihsan etmesidir. Th, 50 ve A'l, 3 yetlerinde bu tr hidayetten bahsedilir.

2- Peygamber ve Kitaplarla insanlar ard hidayet. "Onlar, buyruumuz

ile, insanlar doru yola gtren (yehdne) nderler yaptk." (21/Enbiy, 73) ayetinde olduu gibi.

3- Bu hidayeti kabul eden ve doru yolda olanlara tevfik hidayeti, onlar bu

hidayete muvaffak klmas. "Hidayeti kabul edenlerin (ihtedev), Allah hidayetlerini artrr." (47/Muhammed, 17) "Allah, iman edenleri hidayet etti." (2/Bakara, 213) ayetlerinde olduu gibi.

4- hirette cennete hidayet edip iletmesi. "Hamd Allah'a olsun ki, bizi buna

hidayet etti." (7/A'rf, 43) ayetinde olduu gibi. nsan, bir bakasn, bu drt hidayet eidinden sadece davet ve yolu tantmak

suretiyle hidayete sevkedebilir. Hz. Peygamber'e hitaben: "Muhakkak ki sen, dosdoru yola hidayet edersin." (42/r, 52) "Her millet iin hidayet eden (yani, davet eden) vardr." (13/Ra'd, 7) gibi ayetlerde kasdolunan hidayet, bu nevidendir. Gerekli istidatlar, tevfik ve hirette mkfat verme eklinde olan br hidayet eitlerine ise: "Sen istediini hidayete erdiremezsin" (28/Kasas, 56) (Hitap zellikle Hz. Peygamber'edir.) gibi ayetler iaret eder.

Allah'n; zalimler, kafirler, fasklar hakknda menettiini bildirdii her ayette,

nc nevi, yani "hidayeti kabul edenlere mahsus olan tevfik hidayeti" sz konusudur. Cennete koymak ve ahirette mkafat vermekten ibaret olan drdnc ksma giren hidayet ise u gibi ayetlerdedir: "man ettikten, Peygamber'in hak olduuna ehadet ettikten, kendilerine apak deliller geldikten sonra inkar eden bir topluluu, Allah nasl hidayet eder?" (3/Al-i mran, 86) "Allah, zalimler topluluuna hidayet etmez." (2/Bakara, 258) "Onlarn hidayetleri sana dmez, fakat Allah dilediini hidayet eder." (2/Bakara, 272) (1)

Hd, cahiliyye devrinde, yollar iyi bilen ve insanlara yol gsterip,

varacaklar yerlere gtren kimseye denilmektedir. Kur'an, salih amelle hidayet arasnda yakn bir mnasebet olduunu aklar. Tevbe-iman-salih amel lsnn neticesinde hidayete ulalmaktadr. (20/Th, 82) Baka bir ifadeyle hidayet, tevbe-iman-salih amelin doal neticesidir. Hidayete ermenin, iman ve salih amellerle olacan u ayette de grmekteyiz: "man edenler ve salih ameller ileyenleri imanlarna karlk Rabbleri onlar hidayete erdirir, doru yola eritirir." (10/Ynus, 9) Baka bir ayette de hidayet ve slah arasnda bir ilginin varl grlmekte olup, yle buyrulmaktadr: "Onlar hidayete erdirir, doru yola eritirir ve durumlarn dzeltir." (47/Muhammed, 5) Ayette doru yola eritirilen ve durumlar dzeltilenler, surenin ba tarafnda ifade edildii gibi, iman eden ve salih amel ileyenlerdir. (2)

Hidyet, Yn Bulmak; man, Yn Bulduran Kuvvet nsan hayatnn en nemli meselesi yn bulmaktr. man, yn bulduran

kuvvettir. Ancak bulunan ynde yryebilmek, bizi yol problemiyle kar karya getirir. Ynn ie yaramas, bu ynde yrmemizi salayacak yolu gerekli klar. Bu bakmdan Kur'an, yol konusu zerinde ok durmaktadr. Kur'an'da geen srat, sebil, tarik ve eriat kelimelerinin hepsi -aralarnda nanslar olmasna ramen- yol anlamndadr.

Hidayetin neticesi iman; dalletin neticesi imanszlktr. nsann kalbi, hem imana, hem de kfre doru eilmee elverilidir. Kalbin imanla kfrden birini tercih etmesi iin mutlaka ekici bir sebep icabeder. Hidayeti de dalaleti de ancak Allah yaratr. Yani gnllere iman sevdiren sebepleri Allah yaratt gibi, kfr tarafn tutturan sebepleri yaratan da O'dur. Kullarndan istediine hidayet; istediine dalalet verir. Allah'tan baka insanlar hidayet ve bahtiyarla eritirecek, yahut dalalet ve hsrana drecek hakiki bir fil yoktur. Allah'n hidayet ettiini kimse saptramaz. Allah'n sapttn kimse doru yola getiremez.

Yalnz, burada u noktay iyi bilmek lazmdr ki, Allahu Teala'nn bir kulunda

dalalet yaratmas, o kulun, kendi arzusu ile sapklk yolunu tutmu olmasndandr. Yoksa, kul iradesini, yeteneklerini dalalete yneltmedike Allah onu cebren dallete sevk etmez. Yani, halk tabiriyle "bela isteyen belasn; Mevla isteyen Mevla'sn bulur." Nitekim, insanlarda hidayet ve iman asldr. Dalalet ve kfr sonradan rz olmutur. Cz' iradenin su-i isti'malinden domutur. Dallet ve kfr ftrata muhalefettir. Hastalktr (2/Bakara, 10).

Sarlktr, dilsizlik ve krlktr (2/Bakara, 18). Kfr ve dalalet, zarara

asla uramayacak bir ticareti / kazanc (35/Ftr, 29; 61/Saff, 10-11) istememek ve mflis tccar olmaktr. "Onlar hidayete karlk dalaleti satn alanlardr. Ancak, onlarn bu ticareti kazanl olmam ve kendileri de hidayete erememi, doru yola girememilerdir." (2/Bakara, 16)

Kalu Bela denilen bezm-i elestte, yani hilkat sabahnda, ruhlar meclisinde Allah, hepimizden ahd ve misak ald. O'nun huzurunda doru yola gideceimize hep bir azdan sz verdik. Geri biz bu maceray hatrlayamyoruz ama, onu Allah, kitabnda bildirmi, bu suretle kat'i olarak malum olmutur. Hatrlayamamak, inkr vesilesi olamaz. Biz gnlk ksa hayatmzda bile, nice mhim ve hayati olaylar unutup duruyoruz. te ezeli iman, Allah'n bir hidayeti ve bu macerann tatl bir hatras ve insanlarda her trl fazilet ve ahlak sermayesidir.

Dnyaya kma zaman gelince her ruh iin cismani ve ruhani kuvvetlerle

mcehhez bir ceset balamas, dnyaya kitaplar indirmesi, peygamberler gndermesi, dnyada grd, iittii, fikren mlahaza ettii her hadisede bir hikmet dersi gstererek ezeli iman nurunu kuvvetlendirip parlakln arttrmas, hep Allahu Teala'nn kat kat hidayetleridir ki, kul, hidayet istedike ve hidayete uyduka Allah'n hidayeti de daima artar durur. "...Allah size iman sevdirmi ve onu gnllerinize sslemi, sindirmitir. Kfr, fsk ve isyan da size irkin gstermitir. te doru yolda olanlar bunlardr." (49/Hucurt, 7) (3)

Hidyet stei ve Hidyette Devam Ftiha suresinde "ihdin" (bize hidayet et) diye dua ediliyor. Dalalette

bulunanlarn hidayet istemesi, hidayetin meydana gelmesini istemek; hidayette bulunanlarn hidayet istemesi de sebat ve hidayet mertebesinde ykselmeyi istemek anlamndadr. Bizi hidayet zere sabit kl, hidayetten ayrma demektir. u ayette buna benzer dua ifadesi vardr: "Ey Rabbmz, bizi hidayete ulatrdktan sonra, kalplerimizi saptrma." (3/Al-i mran, 8) Nice lim ve bid vardr ki, onun kalbine kk bir phe dm, bylece de Hakk'tan sapm, aya kaym ve dosdoru yoldan, mstakim dinden dnmtr. Mslmanca bir hayat nemlidir ama, mslmanca lmek ok daha nemlidir. "Baka trl deil, sadece mslman olarak ln" (2/Bakara, 132) Biz, her an hidayette kalabilmek, doru yoldan sapmamak iin Allah'n yardmna muhtacz. Zaten suredeki tm cmleler istimrar (devamll) ifade etmektedir. Hamdler, srekli O'na; ibadetler, taatler, ve dualar da kesintisiz O'nadr.

Hidayet, bizi hakka gtren her trl meziyet, ara, akl- selim,

Peygamber ve Kitaptr. Mstakim yolda kalabilmemiz, kesintisiz olarak bunlara sahip olmakla mmkndr. Srekli akl- selim sahibi olmak, vahiyle irtibatl bulunmak, Peygambere bal kalmak; dosdoru yolu bulmak kadar, o yolda kalmak iin de nemlidir. te yandan mslman daha ileriye, en ileriye taliptir. Zarardan kurtulmak iin, m'minin iki gn birbirine denk olmamaldr. lm ve amel ynden de kendini srekli yenilemeli, hidayet yolunda mesafe katetmeye, dosdoru yolun en ilerisinde yer almaya gayret etmelidir. te bu duamzla biz, Rabbmz'dan hidayetimizin artrlmasn da istiyoruz. (Bkz. 35/Ftr, 32)

Bu ayetten hemen nce "Ancak Senden yardm isteriz." denilmiti. te, bu duann nasl yaplacan gstermek iin duaya balanyor: "Hidayet eyle bizi doru yola..." Bu talep ve dua, istianenin neminin ve geniliinin tatbik sahasn gsteriyor. Dua ve istee ne suretle balayacamz, Allah'tan ne istememiz gerektiini, bizim iin en byk ve en deerli eyin ne olmas gerektiini retmek iin byle dua etmemiz telkin edilmi oluyor.

"hdin" (Bizi hidyete erdir) ifadesi, ne istediimizi anlatmaya yetebilirdi.

Ama bununla yetinilmedi. Nereye hidayet edilmesi, hangi yola Allah'n bizi iletmesini istediimiz de "es-srata'l-mstakim" ifadelerinde aklanm oldu: "Dosdoru yola. yle yol ki..."

Niin "bana hidayet et" deil de; "bize hidayet et" diye oul edat kullanld,

denilecek olursa, yle cevap verilir: Dua, daha genel olduu zaman, kabul edilmeye daha yakn olur. Mslmanlar arasnda duas kabul olunacak mutlaka birisi vardr. Allah, birisinin duasn kabul edince, dierlerinin duasn geri evirmez, denilmitir. Peygamber Efendimiz, "Allah'a, kendisiyle isyan etmediiniz dillerle dua edin." Buyurdu. Sahabe: "Ya Rasulallah, hangimizin yle dili vardr?" deyince de, O: "Birbirinize dua edersiniz. nk sen onun lisan ile, o da senin lisannla Allah'a isyan etmemitir." buyurmutur. Kul, sanki yle der: "Senin Raslnn 'cemaat, birlik rahmet; ayrlk ise azabtr. " (Msned, IV/278) buyuruyor. Sana hamdetmek isteyince de, btn hamdleri dile getirerek "elhamd lillh" dedim. badeti dile getirdiimde, btn herkesin ibadetini dile getirerek "iyyake na'bd - ancak Sana ibadet ederiz-" dedim. Yardm talebinde bulununca da, herkesin yardm talebini syleyerek, "ve iyyake nesteyn (ancak Senden yardm isteriz)" dedim. phesiz hidayeti istediimde, onu herkes iin isteyerek "ihdina -bize hidayet ver-" dedim." Ayrca, oul zamiri kullanlan bu ifade tarznda, mslmanlarn cemaat halinde olmalar gerektiine iaret vardr.

Onlar toplu halde bir eye karar verirlerse, bu doru ve Allah katnda deeri olan bir hkm olur. Toplu haldeki bu mslmanlara Allah, yeryzn varis klp, onlar da Kendisine yeryznde halifeler klmtr (35/Ftr, 39; 21/Enbiy, 105)

"hdin" derken, hidayetin yalnz ve yalnz Allah'a ait olduunu bildiimizi de

itiraf etmi oluyoruz. Allah, Rasulne: "Sen sevdiklerine hidayet veremezsin. Ancak Allah, dilediine hidayet verir." (28/Kasas, 56) buyurarak, hidayeti Raslnn bile veremeyeceini bildirir. Peygamberler ancak hidayete vesile olurlar, insanlara yol gsterirler. "Muhakkak sen, srat- mstakyme yol gstermektesin." (42/r, 52) Rabbimiz vahiyle peygamberlerine yol gstermitir. Biz de o vahyin nda yryoruz.

Hidyet Vermek Sadece Allaha Ait Biz kimseye hidayet veremeyiz. Ama slam nuruna davet eder, yol gsteririz.

Gzlere nur vermek Allah'a aittir. Doktorlar nur vermiyor, veremiyor; sadece gz perdelenenlerin nurunun almasna vesile oluyor. Hidayet gnl iidir. Kiinin kafasna tabanca dayayarak iman ettiremezsiniz. Bylesi, hidayete ermi gibi grnr ama, gnlden inkr eder. Yine, kiinin kafatas veya kalbi alarak iinden iman sklemez. man, hidayet bir gnl iidir.

Gnle de yalnz onu Yaratan hakim olur. Bizim tebliimiz, bir kiinin

hidayetine sebep olursa, bu bizim iin yeryz dolusu altna sahip olmaktan daha hayrldr. Bu, bize biraz ters gelebilir. Ama, yeryz, insan iin yaratlmtr. Yeryznn tamam, insann haksz yere aktlm bir damla kanna denk olmaz. Dinimizin insana verdii deer bu!... "Kim, bir cana veya yeryznde bozgunculuk karmaya karlk olmakszn (haksz yere) bir cana kyarsa, btn insanlar ldrm gibi olur. Her kim bir can kurtarrsa, ihya ederse (hidayetine vesile olursa) btn insanlar kurtarm, ihya etmi gibi olur." (5/Mide, 32)

Kur'an- Kerim'de Rabbimiz haksz yere herhangi bir kiiyi ldrenin btn

insanlar ldrm gibi olduunu haber verirken (Maide, 32) ldrlenin m'min veya kfir olmasn ayrt etmez. Medeni zannedilen Avrupalnn, Amerikalnn gznde ise, bir varil petrol, hristiyan olmayan milyarlarca insandan daha deerlidir. te byleleriyle ayn safta, ayn zihniyet ve ayn paktta olmamak iin "gazaba urayanlarn ve sapklarn yoluna deil" diyoruz. (4)

"Rabbimiz, her eye yaratln verip, sonra hidayet edendir." (20/Th, 50) "Ne zaman benden bir "hda" gelir de, kim benim "hda"ma uyarsa, byleleri iin

korku yoktur, onlar zlecek de deillerdir." (2/Bakara, 38) Yeryzndeki hayatnda insann nne iki yol alm bulunuyor. Bu yollardan birisi, Allah'a giden yol, dieri ise, Allah'n yolu dndaki saysz yollar. Allah, yaratt kullarna kar son derece merhametli olduu iin, insanlara srekli olarak "hd"sn gndermitir. Nitekim hidyet kelimesinin bir anlam "hediye" dir.

Allah'n insanlara yol gstermesi, onlara hdsn gndermesi,

btnyle O'nun hediyesidir. nsana den, Allah'n hediyesini kabul etmektir. Bu hediyeyi Allah, her insana dorudan doruya deil de, aralarndan setii elileri vastasyla gnderir. blis, dnya hayatnn geimliliini insan iin yegne ama haline getirir. Bunun sonucunda, yalnzca tutkular peinde koan ve yeryznde fesat karan insann doru yolu bulmas iin Allah, elilerini gnderir ve onlarla beraber Kitap indirir.

Hidyet in Kulun abas Gerekir nsann, sapt yollardan ayrlp, Allah'n yoluna girebilmesi iin,

ncelikle byle bir zorunluluu duymas, yani bu yola girmek iin abalamas gerekir. Bu abalama Allah urunda cihaddr. Byle bir abann iinde olan, yani, ya kendi kendilerine, ya da elilerinin arsyla byle bir abann iine giren insanlara, eliler getirdikleri Kitab'n ayetlerini okurlar. Ne ilgintir ki, elilere ilk inananlar, irkin kirlerine bulamam ve irkin yaratt ortamdan son derece rahatszlk duyanlar olmulardr.

Yani, Kur'an'n deyiiyle, kulaklar btnyle sar, gzleri btnyle kr

olmam, bunun sonucunda kalpleri hepten kararmam, yani, lmemi insanlardr bunlar. nsan ldren, kalbi karartan gnahlardr. irkin her trl kirlerinin iine bulaarak, karanlklar iinde hayaller ve kuruntular zerinde bir 'bilgi' oluturan ve bunu gerek bilgi sanan insanlarn iman etmesi kolay olmaz. blis, insanlara yaptklarn ssler, onlara va'd eder, ilerine kuruntular eker. "Elbette senin kullarndan belirlenmi bir pay alacam' dedi; 'onlar mutlaka saptracam, bo kuruntulara sokacam ve onlara emredeceim.' (blis) Onlara va'd eder, mit verir." (4/Nis, 118-120)

te, eytann va'dine, verdii mitlere ve emirlerine balanp, tutkularna

kaplan insanlar 'lm' insanlardr. Bunlar, fasktrlar, facirdirler... Elilerin getirdiklerine inanmazlar; onlar yalanlarlar, iman edenleri de vazgeirmeye alrlar. Onlarn bu durumuna, Kur'an- Kerim'de "ok uzak bir dalal" denir.

blisin temelde insanlar zerinde bir hkm yoktur. O sadece va'd eder; kuruntular ve mitler verir. Ona uyanlar, aslnda tutkularna, arzularna, hevalarna uyanlardr. Byleleri, kurduklar dnyalarn srdrebilmek iin birtakm putlar icat ederler. Bu putlar, baz ekiller olabildii gibi, zellikle gnmzde ok yaygn olduu biimiyle, aldatc birtakm "bilgi"ler, elenceler, arklar, sporcular, bilim, teknik, sosyal bilgiler, ilerleme, eitim, medeniyet, kltr, adalk gibi kelimeler de olabilir.

Bunlar, Allah'la iliki koparlarak deerlendirildiinde; Allah'n yolundan

sapm, tutkularna kle olmu insanlarn, bakalarn da saptrmak iin icat ettikleri putlara dnr. (Bkz. 14/brahim, 35-36; 25/Furkan, 17-18)

te yandan, irkin yol at ortamdan memnun olmayan ve k yolu arayan

insanlar dalal iinde olmalarna ramen, elilerin okuduu ayetlerle, kalplerindeki kirleri gidermee giriirler, tezkiyeye balarlar. Bu ekilde arnmaya koyularak, hdaya tabi olmak isteyenlerin bu abasna "ihtid" denilir. (htid etmedii halde, byle grnen dnmeler vardr. Sabatayclar da denilen bu dnmeler -avdetiler- 2. Merutiyet dneminde ve T.C. de etkin faaliyetlerde bulunmular, Osmanl'nn ve mslmanlarn ban ok artmlardr.

zellikle Selanik, dnmeleriyle mehur idi. Hl Hriciye'de ve basnda

dnmelerin ciddi etkinlikleri vardr.) htidann balangc elilere ve Allah'tan getirdiklerine inanmak ve okuduklar ayetlerle kalplerini artma uras iine girmektir. "Eer sizin iman ettiiniz gibi iman ettilerse, phe yok, ihtida etmilerdir." (2/Bakara, 137) "Eer mslman olup teslim olmularsa, phe yok, ihtida etmilerdir." (3/l-i mran, 20)

Beri taraftan, elilerin arlarna kulak vermeyip, uzak bir dalal iinde

olanlarn peinden gidenlerin, kendilerini dalalete srkleyenlere kar tavrlar yle anlatlr: "Yzleri atete evrilip evrildii gn, "keke" derler, Allah'a itaat etseydik, Rasl'e itaat etseydik! Rabbimiz, dorusu biz efendilerimize, beylerimize ve byklerimize itaat ettik de, onlar yolu saptrdlar." (33/Ahzab, 66-67) (Ayrca bkz. 7/A'raf, 38-39).

Kalplerini artanlar; Allah'a yapr, Rasllerin retilerine kulak verir ve bu retiler zerinde gitmee, hayatlarn srdrmee alrlarsa, Allah da onlarn hidayetini artrr, onlar srat- mstakimde sabitletirir. "Allah, htida edenlerin hidayetlerini artrd ve onlara takvalarn verdi." (47/Muhammed, 17) htidalarnda sabit olup, imanlarndan dnmeyenler ve salih amellerde bulunanlarn sonunda kalpleri de hidayete erer.

Kalp hidayete erince, insan btnyle hdaya ulam, yani artk tam anlamyla hidayet bulmu demektir. "Kim Allah'a iman ederse, Allah kalbini hidayete erdirir." (64/Teabn, 11) Allah'n hidayete erdirdii insanlar, yine blis'in ivalarna kaplp, dalalete debilirler. Dalalet, doru yoldan her trl sapmay iine alr; ster bilerek, ister bilmeyerek, ister unutarak, ister kasden olsun. Srat- mstakimde olmamak veya srat- mstakimi bilmemek de dalalettir.

Kur'an, hidayetin Allah'n elinde olduunu, Allah'n hidayet vermediine

kimsenin hidayet veremeyeceini, eer Allah dileseydi herkesin hidayet zere olacan sylemektedir. (rnek olarak bkz. 6/En'am, 149; 16/Nahl, 9, 93; 7/A'rf, 30; 13/Ra'd, 31; 4/Nis, 88; 28/Kasas, 56; 42/r, 52; 18/Kehf, 17; 39/Zmer, 37; 2/Bakara, 142, 213, 272; 10/Ynus, 25; 14/brahim, 4...).

Kiinin btl yolu brakp, hidayete ynelmesi, Cenab- Hakk'n dilemesi ve

yardm ile olur. " De ki: Ey insanlar, size Rabbiniz tarafndan bir hak geldi. Kim ihtida eder, doru yola giderse, kendi lehine doru yola gitmi olur. Kim de dalalet iinde olursa, saparsa; kendi aleyhine sapm olur. Ben zerinize vekil deilim." (10/Ynus, 108). "Allah kimi saptrrsa, artk onu hidayete, doru yola sevk edecek hibir kimse bulunmaz." (13/Ra'd, 33).

Hidayet, ncelikle Allah'tandr ve tek hidayet edici O'dur. Fakat, rasller

Allah'n hidayetiyle hidayet edici, yani insanlar Allah'n yoluna ynelticidirler. Bu ynelii tam bir hidayet zerinde olua evirmek yine Allah'n elindedir. Peygamber ne kadar isterse istesin, insanlara hidayet veremez. Allah'n izniyle insanlar hidayete erer veya sapklkta devam eder.

Ayn ekilde blis de insanlara vesvese vererek, emrederek, kuruntular ve

mitler iinde yrterek onlar dalalete arr. Ama, yine, insan sapkla iten Allah'tr; yani, nihai belirleyici O'dur. nsansa iradesini kullanarak sapar; yani Allah, blisin va'dlerine kanarak, tutkularna esir olan insanlar, kendileri istedikleri ve o yne yneldikleri iin saptrr.

nsanlar doruya ynelten, yani hidayete gtren imamlar olarak rasller

gndermesi, temelde yine Allah'n hidayet etmesi olduu gibi, blisle de saptrmas, yine Allah'n saptrmasdr; yani, Allah insann gerek hidayete ermesi, gerekse sapmas iin gerekli her trl art yaratr; sonra, hidayete ermee abalayan insanlar hidayete ulatrr; sapklkta srar edenleri de kendi hallerine brakr:

"Onlar (elileri) emrimizle hidayete gtren imamlar kldk." (21/Enbiy, 73) "Muhakkak sen, srat- mstakime ihtida ettirirsin." (42/r, 52) Buna

karlk,

"Muhakkak sen, sevdiine hidayet edemezsin. Ancak Allah dilediine hidayet eder." (28/Kasas, 56)

"Sen, grmyorlarsa, krlere hidayet mi vereceksin?" (10/Ynus, 43) "Yeryzndekilerin ouna itaat edersen, seni Allah'n yolundan saptrrlar."

(6/En'm, 116) Dalalet, "an" harf-i cerriyle kullanldnda "yitmek, yok olup gitmek"

anlamlarna gelir. Kafirlerin dnya hayatndaki amelleri, kfrleri, iftiralar, hepsi ahirette kendilerinden syrlp gidecektir. Bylece onlarn hibir deerlerinin olmad anlalacak ve kendilerine hibir bakma yarar getirmeyecek, tam tersine zarar verecektir. Dnya hayatnda Allah'a kotuklar eler de, ayn ekilde kendilerinden kaybolup gidecektir: "Uydurduklar eyler kendilerinden kaybolup gitti." 6/En'm, 24; 10/Ynus, 30) (5)

Kur'an' bandan balayarak okuyan kimsenin, yce Allah'tan ilk istei hidayettir. Bu istee cevap da, ardndan verilmektedir: Hidayeti isteyene "ite Kur'an!" (2/Bakara, 2) denilmektedir. Dosdoru yol, hidayet Kur'an yoludur.

Hidyette Kulun Rol Kur'an'n tamamn dikkatlice okumayanlar yzeysel bir bak asyla kaderci

bir anlaya kaplr ve hidayetin, kiinin hibir etkisi olmadan, tamamen Allah tarafndan takdir edildiini zannederler. Kukusuz Allah'a inanan her m'min Allah'n iradesinin her trl iradenin stnde olduuna; Allah'n dilemesinin nnde hibir engel bulunamayacana kesin olarak inanr. nsan da dier yaratklar da Allah'a muhtatrlar.

Yaratklarn, kendilerinden kaynaklanan hibir eyi yoktur. Organlar da,

fiilleri de, yararland eylerin hepsi de Allah tarafndan yaratlmtr. Hidayeti de veren O'dur. Ancak, hidayeti dileyen bir kimseye Allah engel olur ve onu sapklkta kalmaya zorlar m? Ya da hidayeti bulmak istemeyeni Allah zorla hidayete srkler mi? Daha ak bir ifade ile, yce Allah, kullar arasnda ayrm yaparak kimilerini kayrr ve kimilerini cezalandrmak iin baka eylere ynelir mi?

Allah'n dilemesinin nnde hibir engel olamayacana kesin olarak inanan

m'min, durup dururken Allah'n, kullar arasnda bir ayrm yapmadna; O'nun dil olduuna da kesin olarak inanr. "Kim yararl i ilerse kendi lehinedir; kim de ktlk ilerse kendi aleyhinedir. Rabbin, kullara kar zalim deildir." (41/Fusslet, 46) "Bu, yaptnzn karldr. Yoksa Allah, kullara asla zulmetmez." (3/l-i mran, 82)

Aslnda Allah, hidayeti, bir bakma yaratlla i ie ve her bir canlya kendisine zg bir tarzda vermitir. "O, her eyi lyle yapp, yol gstermitir." (87/A'l, 3) Bylece her canlnn kendine has yolda ilerlemesiyle, kainatn sistemi bozulmadan devam etmektedir. nsana gelince, o dier canllardan daha farkl bir konumdadr. nk Allah, ona bir deil; iki yol gstermi ve onu irade hrriyeti ierisinde imtihan etmek istemitir: "Biz ona eri ve doru iki yol gstermedik mi?" (90/Beled, 10)

Byle geni bir serbestlie sahip olan insan soyunun, doru yolu eitli

sebeplerle bulank grmesi ya da yolunu armas tehlikesine kar -ki bu, insanlk tarihi boyunca srekli vuku bulmutur.- Allah srekli eliler gndererek kendi doru yolunu, ynn insanla gstermitir. nsanlar ise elilerle gelen bu yol pusulasn kar olan tavrlarna gre; ya doru yolda, ya da yanl/eri yolda hayatlarn tketmektedirler.

Bu durum, yeryz sisteminin Allah tarafndan alabora edilip ortadan

kaldrlaca ve yerine bu dnyadaki yol tercihinin cevabn oluturan yeni bir dzen oturtulaca kyamet saatine kadar da devam edecektir. nk Allah insanlar bu konuda serbest brakmtr. Aksi takdirde insann dier varlklarla fark kalmazd. "Bize den, yalnzca yol gstermektir." (92/Leyl, 2) (6)

Hidyet Trleri nsanda eit hidayet vardr. Bunlardan birincisi igddr. Hayatnn ilk

safhasnda sadece igdler ona klavuzluk eder. kinci safhada beduyu devreye girer. Ancak igd hidayeti de devam eder ve igd yanldnda duyularn hidayeti onlar dzeltir. nc hidayet ise, muhakeme, yani akl hidayetidir. Akl, igdlerle duyularn yanlglarn dzeltir ve onlara hakemlik yapar. nsan dier hayvanlardan ayran, bu hidayete sahip olmasdr.

Acaba akl hidayeti yanldnda hangi hidayet insana klavuzluk eder? Akl

da yanlabilir. nk akl, insana klavuzluk ederken ilk iki hidayetin topladklar malzemeyi kullanr. Bu sebeple eksik malzeme her zaman iin szkonusu olabilir ve akl hidayeti yanlabilir. Ayrca insan; sevgi, kin ve nefret gibi duyulara da sahiptir ve akln muhakemesine bunlar olumsuz etkilerde bulunabilirler. te bu srada, yanlmaz ve mutlak doru olan hidayet gndeme gelir ki o da "vahiy"dir. Fatiha suresinde, kulun Allah'tan istedii hidayet, ite budur. (7)

Kur'an'n bizden istedii, peygamberlerin kiiliinde rnekleen hidayeti izlememizdir. Peygamberler ve onlarn tebliat hidayettir. (21/Enbiy, 73; 17/sr, 9; 2/Bakara, 185; 3/l-i mran, 41, 138; 5/Mide, 44, 46; 6/En'm, 91, 154; 7/A'rf,

154; 10/Ynus, 57...) Peygamberlerde rnekleen hidayeti elde etmenin bir niyet ve gayret rn olduu da Kur'an tarafndan beyan ediliyor. (29/Ankebut, 69)

Cihad ve Tebli; Bakasnn Hidyeti in almak Hidayeti bulup o yolda yryen insann, bakalarna bu hidayeti ulatrmak

istememesi, elinde bulunan imkn ve frsatlar deerlendirmemesi, bir insanlk suudur, byk bir cinayettir. Komumuzun evi yanarken, yangn sndrme gcmz olduu halde seyirci kalmak ne ise; hatta ondan da daha ktdr, cehenneme aday inan ve yaaylara tepkisiz ve pasif bir seyirci kalmak. Hidayete davet etmediimiz yaknlarmz ve ilikide olduumuz insanlar, yarn yakamza yapp bizden dvc olabilirler endiesi ile, bakalarna mesaj ulatrmaya almak zorundayz (bkz. 33/Ahzab, 67).

slam'n hidayet yolunu gizleyip aklamayanlar, Kur'an'da yle uyarlr:

"ndirdiimiz delilleri ve hidayeti, biz insanlara Kitapta akladktan sonra onlar gizleyenlere, ite onlara, Allah lnet eder. Hem de btn lnet edebilenler lnetler. Ancak, tevbe edip kendilerini dzelten ve Allah'n indirdiini aklayanlar mstesna. te onlarn tevbelerini kabul ederim. Ben, tevbeleri oka kabul eden ve ok merhamet edenim." (2/Bakara, 159-160).

Hidyet in Gerekli artlar, Hidyete Lyk Olmak

Kimlerin doru yolu bulurken, kimlerin yolu kaybedip aranlar olduu

sorusu, bizim iin nemli olmaldr. Cevabn ayetlerden bulalm: "Allah, insanlarn bir blmn doru yoluna eritirdi. Fakat bir ksm da arml/sapknl hak etti. nk bunlar, saptrclar Allah'tan baka veli edinmiler ve kendilerini doru yolu bulmu sanmlard." (7/A'rf, 30) Bu ayette dikkati eken nazik bir nokta var; o da, insanlarn bulunduklar yolun doru ya da erilii hakknda yanlabilecekleridir.

Bu konuda yegne lnn Allah tarafndan belirlendii, dolay-syla ancak

Allah'a; yani O'nun indirdiklerine uymakla bu problemi zebilecekleri gereidir. Buna da, tahmin etmekle deil; grp duyduklarn, bildiklerini tahkik ederek, doruyu, gzeli arayp tbi olmakla ulalabileceini Rabbimiz bildiriyor: "Sz dinleyip de en gzeline uyanlar, ite onlar Allah'n kendisine yol gsterdii kimselerdir ve onlar, temiz akl sahipleridir." (39/Zmer, 18)

Bir de bunun kartna bakalm: "Onlar sadece zanna ve nefislerinin arzusuna, canlarnn istediine uyarlar; oysa, andolsun ki onlara Rablerinden hideyet edici, yol gsterici gelmitir." (53/Necm, 23) "Heva ve hevesini ilah edinen, bir ilim zerine (bilgisi olduu halde) Allah'n dalalette, aknlkta brakt, kulan ve kalbini mhrledii, gzn perdeledii kimseyi grdn m? Artk onu Allah'tan baka kim yola getirebilir? Siz, yine de t alp dnmyor musunuz?" (45/Csiye, 23).

Buna karlk, Allah'n hidayet verdii kimseler de unlardr: "Allah, kendi rzasn gzetenleri onunla (Kur'an'la) kurtulu yollarna ulatrr. Onlar izniyle karanlklardan aydnl-a karr ve yol gsterir." (5/Mide, 16) "Bunlar, namaz klan, zekat veren ve ahirete de tam olarak iman eden m'minlere yol gsterici klavuz ve mjdedir." (27/Neml, 2) "man edenleri ve salih amel ileyenleri, imanlarna karlk Rableri doru yola eritirir." (10/Ynus, 9) "Gven, iman edip imanlarna zulm katmayanlarndr. te onlar, hidayete eren, doru yolu bulanlardr." (6/En'm, 82) Dikkat edilecek olursa, Allah'n hidayeti insana iten bir g olarak verilmesine karlk ilk adm insan tarafndan atlmaldr.

Bu tercihe gre Allah, insan fert ve toplum olarak denemekte, sonuta ona

yol gstermekte, ya da aknlk iinde brakmaktadr. Burada hidayet zerinde ve sapklk iinde; daha dorusu hidayete layk olup olmama hakkndaki bilgilerimizi zetleyecek olursak, sapklk nedenlerini yle sralayabiliriz:

Allah'n baz kimselere hidayeti nasip etmemesinin sebeplerinin banda zulm gelir. Kur'an, birok ayetinde "Allah zalimlere hidayet nasip etmez." diyor. (Bkz. 3/l-i mran, 86; 5/Mide 51; 6/En'm, 144; 9/Tevbe, 19, 109; 28/Kasas, 50; 46/Ahkaf, 10; 61/Saff, 7; 62/Cum'a, 5) Saptrclar veli/dost edindii halde, kendini doru yolda sanmak (7/A'rf, 30) Hev ve hevesine uymak, zevklerine gre yaamak. (45/Csiye, 23) Allah' anmaktan, hatrlamak ve dnmekten yz evirmek (59/Har, 19)

Dnya hayatndan baka bir beklentisi olmamak (2/Bakara, 200) Babalarn, atalarn zerinde bulduu dini ve din anlayn kr krne srdrmek (2/Bakara, 170) Zalimlerden ve nankrlerden olmak (3/l-i mran, 86).

man edip peygamberlerin hak olduuna ahit olduktan ve kendilerine belgeler geldikten sonra inkr etmek (3/l-i mran, 86) Hidayetin nndeki engellerden biri de nankrlktr. (Bkz. 5/Mide, 67; 9/Tevbe, 37; 16/Nahl, 107; 39/Zmer, 3).

Fsk (fasklk, yani bozuk, rezil yaay) da hidayete erimeyi engeller. (bkz. 5/Mide, 108; 61/Saff, 5; 63/Mnfkun, 6) Kur'an, yalanclk ve israfn da hidayete ulamay engellediini beyan ediyor (bkz. 39/Zmer, 3; fir, 28) eytana tbi olmak (22/Hacc, 4), Peygamberin yolundan ayrlp baka yollara uymak (4/Nis,

115), Allah'tan korkup ekineceine baka varlklardan korkup ekinmek (2/Bakara, 150), btn bunlar hidayetin engellerindendir.

Bunlara mukabil hidayete ermek iin gerekli artlar da unlardr: Sz

dinleyip, en gzeline, en dorusuna uymak (39/Zmer, 18) Allah'n rzasn gzetmek (92/Leyl, 19-20) Allah'tan gelenleri bir cret istemeden insanlara duyurmak (36/Yasin, 21) ledii hata ve gnahlardan dnmek, tevbe etmek (20/Th, 82; 122),

Kur'an okumak, Allah'n ayetlerine uymak (2/Bakara, 150; 4/Nis, 174-175), iman edip imanna zulm katmamak (6/En'm, 82) Salih amel ilemek, namaz klmak, zekat vermek (27/Neml, 2), hidayete ynelmi olmak (47/Muhammed, 17; 42/r, 13), Allah'tan bakasndan korkmamak (2/Bakara, 150), Yalnzca Allah'a teslim olmak (3/l-i mran, 20), dnmek, ibret almak (20/Th, 128; 10/Ynus, 43-44; 12/Yusuf, 111, 6/En'm, 140).

Dnyaya geldikten sonra kendi gzel arzularyla ezeli imanlarnda sabit

kalabilmek ve onu kuvvetlendirip, nurunu arttrmak bir kul iin dnyada, ahirette verilen nimetlerin en by ve en kymetlisidir. nk iman her hayrn kkdr. man olan kalpte her hayr bulunur. Dnya ve ahiretin mutluluu da ancak imanla meydana gelir. Bu kimseler, hakk tanr, hakka sayg gsterir. Hak sze boyun eer. Hakszla ve zulme tahamml etmez.

Elinde kuvvet de olsa, tevik de grse hakk inemez. Hak ile yaar, hak ile

lr. Hak'tan geldii gibi, amadan, sapmadan yine Hakk'a gider. te Allah'a kar szlerinin eri olan hakperest yiitler bunlardr.

Bir ksm insanlar da dnyaya gzlerini aar amaz etrafnda azgnlar grr.

evresini Allah ile ilgisi olmayanlar brr. Onlarn Allah'a kar kfran ve isyan hareketlerine bu da alr. Kendi kt arzusuyla ftr imann terk ediverir. Kazanmak iin geldii dnyada sermayesini de kaybeder. Hak yolundan sapar. Hayat, dnya yaayndan ibaret zanneder. Btn kuvvetiyle dnyaya tapar, derken bir gn cehennemi boylar. te Hak'tan dnen, dalalet yolunu tutan, Allah'a vermi olduu sznden cayan, nefsine uyan azgnlarn sonu da budur.

Bilinmelidir ki, dnyada insanlar iyilie aran hidayet mritleri bulunduu gibi, ktlkleri ssleyerek iyiliktir diye yutturmaya alan eytanlar da vardr. Aramzda eytan tabiatl nice insanlar vardr ki, insan yoldan karabilirler. Buna kar melek tabiatl insanlar da vardr. Bunlar da insann yolunu Allah'a ve rzasna evirirler. Bunlarla tanp beraber olabilmek Allah'n byk ltfu ve hidayetidir. (8)

"Talara, gz takmayan Allah, kat kalplerde de hidayeti yaratmyor." "Hidayet, kalp gznn almasdr."

Hidyet Konusunda Snettullah (Allah'n Deimeyen Kanunu)

"Sen onlarn dinlerine uymadka ne yahudiler, ne de hristiyanlar senden

raz olmazlar. Asl doru yol (hda), Allah'n yoludur, de." (2/Bakara, 120) Allah'n Hz. Muhammed'i (s.a.s.) kendisiyle gnderdii yolu (slm) evrensel, salam ve dosdoru olan dindir. Yol demeye elverili gerek yol (hidayet) de odur. Onun tesinde gerek doru yol (hda) yoktur. "Kim kendisine doru yol belli olduktan sonra Rasl'e kar gelir ve m'minlerin yolundan baka bir yola uyarsa, onu dnd yolda brakrz ve cehenneme sokarz. Ne kt bir gidi yeridir oras!" (4/Nis, 115) Uyulmas gereken hak yol, slam'dr. Ondan tesi, terk edilmesi ve varsa sklp atlmas gereken yoldur.

Kim ondan tesine tutunursa zarar eder. Allah o kimseyi terk ettii gibi,

yardmn da ondan eker ve o kii zalimlerden olur. "...Sana gelen ilimden sonra eer onlarn arzularna uyacak olursan, andolsun ki, Allah'tan sana ne bir dost, ne de bir yardmc olmaz." (2/Bakara, 120) "Sana gelen ilimlerden sonra onlarn keyiflerine uyarsan, o takdirde sen mutlaka zalimlerden olursun." (2/Bakara, 145)

Raslllah'a "ilim" diye gelen, Allah'n yolu ve slam emirlerden "eriat"

kldklardr. Farz- muhal, yahudi ve hristiyanlarn heveslerine uysan, o takdirde zalimlerden olursun. Hitab Raslllah'a, maksat mmetinedir. Bu ayette, btllarnda srarc olan heva ve heveslerine tbi olan btl ehline korkutma ve tehdit vardr. M'minler bilmeliler ki, salkl bir gerekeyle de olsa, insanlarn hevlarna uymak, insanlar btl tehlikelere dren ve Hak yolu terk ettiren byk bir zulmdr.

"Kimler benim hidayetime uyarsa, artk onlara bir korku yoktur ve onlar

zlmeyeceklerdir." (2/Bakara, 38) Bu ayetin tefsirinde bn-i Kesir yle der: "Yani kendisiyle kitaplarn indirildii, peygamberlerin gnderildii eye ynelenlere, ahiret hallerinden karlaacaklarnda korku; dnya ilerinden kardklarna da znt yoktur." Allah'n hidayetiyle yol bulanlar, ne gelecekten korkarlar, ne de kardklarna zlrler.

nk hidayete tbi olmak, onlara hayrlar kazanma yollarn kolaylatrr,

dnya ve ahiret saadetini va'deder. stikameti bu olana, her karlaaca ve her rastlad yahut kaybettii kolaylar. nk o bilir ki, Allah, onun takipisidir.

"...Benden size hidayet geldiinde, kim benim hidayetime uyarsa o, sapmaz ve skntya dmez. Ama kim beni anmaktan yz evirirse, onun iin dar bir geim, skntl bir hayat vardr." (20/Th, 123-124).

Hidayetine (Kur'an) tbi olanlar hakknda Allah'n deti, dnyada rahat bir

yaantyla (bereketli, bol bir geim) faydalandrmasdr. "Erkek veya kadn, m'min olarak kim iyi amel ilerse, onu mutlaka gzel, ho bir hayatla yaatrz. Ve mkfatlarn elbette yapmakta olduklarnn en gzeli ile veririz." (16/Nahl, 97)

Allah'n hidayetine uyann durumu, salih amel ilemekle beraber m'minliktir.

Yoksa, Allah'n hidayetine tbi olmu saylmaz. Onun yaad "tertemiz hayat" ise, herhangi bir skntnn olmad bir hayattr. nk bu, bn-i Kesir'in de tefsirinde dedii gibi, hangi ynden olursa olsun, btn rahatlk ekillerini kapsar. Kald ki, sknt, Kur'an'a uyan kimsenin kendisiyle faydaland temiz yaantya aykrdr. yle ise, "sapma"nn giderilmesi gibi, "sknt" da ondan bu dnyada giderilmitir. Zira, Allah'n hidayetine uyan kimse, O'nun rzasn gzetir. Allah'n kendisi iin taksimine de, azmsamadan kanaat eder.

nk o Allah'n kendisine bahettii din nimeti sayesinde bahtiyardr,

mutludur, rahat ve geni bir yaant iindedir. Allah'n, onu slam'la nimetlendirmesinden sonra, onun, dnyaya ve dnyann geici metna (faydasna) deil de, Allah'n yannda olana ynelmesi, eline geince terk etmeksizin ve kaybedince zlmeksizin bu hususta hrsl olmamas, kesinlikle onun rahat bir yaant ve temiz bir hayat iinde olmas demektir.

Allah'n hidayetinden yz evirenler hakkndaki detullah geim skntsdr,

skntl bir hayattr. "Ama kim beni anmaktan yz evirirse, onun iin skntl bir hayat, dar bir geim vardr." (20/Th, 124) Allah'n zikrinden maksat, O'nun Kur'an' ve dini slam'dr. Yz evirmekten maksat ise Kur'an ve slam' terk etmek, ona uymamak ve hidayeti bakasndan ummaktr. Allah'n hidayetinden yz eviren iin, dnyada geim sknts vardr. nk ayette geen "dank" kelimesi darlk ve iddet demektir.

Bu da dnyaya ve dnya metann artmasna iddetli arzu ve ihtiras,

azalmasndan korku eklindedir. yle ki, i huzuru, gnl ferahl diye bir ey yoktur. Aksine, hidayetten, doru yoldan sapt iin, grnte nimet iinde olsa da, dilediini yiyip, dilediini giyse ve diledii yerde otursa da gs dar ve skntldr. nk Allah'n hidayeti, kalbini mamur etmedike ne saadeti ne de rahat bir geimi fark edemez. Bu, dnyadaki durum.

Ahiretteki duruma gelince, ceza konusundaki snnetullah, Allah'n ayetlerine ve hidayetine gzlerini yumduu iin kyamet gn kr olarak haredilecektir.

"Kim beni anmaktan yz evirirse, onun iin skntl bir hayat, dar bir geim vardr. Kyamet gn, onu kr olarak harederiz." (20/Th, 124)

Allah'n hidayetinden, ayetlerinden gzn yuman, onu unutmu ve terk etmi

demektir. Dnyada Allah'n ayetlerini grmezlikten geldii gibi, yaptna uygun olarak ahirette krlk hali iinde terk edilecektir. nk ceza, yaplann cinsinden olur.

Hidayetinden (Kur'an) yz evirene, Allah, eytan kendisinden ayrlmayan, kt amelini ssleyen, hak yolundan alkoyan ve ona doru yolda, hidayet zere olduunu telkin eden arkada klar. "Kim Rahman'n zikrini grmezlikten gelirse, ona bir eytan saldrrz; artk o, onun arkada olur. O eytanlar bunlar yoldan kardklar halde bunlar doru yolda olduklarn sanrlar." (43/Zuhruf, 36-37). (9)

"O cennet ehlinin kalplerinde olan hased ve kini karrz. Oturduklar

yerlerin altlarndan rmaklar akar. yle derler: 'Allah'a hamd olsun ki, bizi hidayeti ile buna kavuturdu. Eer Allah bize hidayet etmeseydi kendiliimizden bunun yolunu bulamazdk" (7/A'rf, 43) Grlyor ki, hidayete, doru yola gitmek iin, Allah'n bize mdahale etmesi gerekiyor. "Hidayeti, dua ve niyazla Allah'tan isteyin. nk hidayet edici O'dur." (14/brahim, 21) brahim peygamber: "Rabbim bana hidayet etmemi olsayd, muhakkak sapklar topluluundan olacaktm." (6/En'm, 77).

Peygamberimiz'in getirdii Kur'an'n bizzat kendisi hidayet olduu iindir ki,

onun teblicisi de rehber oluyor. "Gerekten bu Kur'an, insanlar en doru yola hidayet eder, rehberlik eder." (17/sr, 9).

Peygamberimiz de rehberlik grevinin kendisine Allah tarafndan verildiini ifade etmitir:

"Allah, beni, lemlere rahmet ve rehber olarak gnderdi." "Allah'n benimle gnderdii hidayet ve ilim, bol yamura benzer. Bu yamur bir topraa der ki, onun bir ksm suyu kabul eder de ayr ve bol ot yetitirir. Bir ksm da kurak olur. Suyu tutar da Allah onunla halk faydalandrr.

Ondan ierler, sulanrlar, ekin ekerler. Bu yamur, baka bir eit topraa da isabet eder ki, dz ve kaypaktr.

Ne suyu tutar, ne de ayr bitirir. Allah'n dinini anlayp da, Allah'n benimle gnderdiinden faydalanan ve bunu bilip bakasna bildiren kimseye kar ban kaldrmayan ve Allah'n benimle gnderdii hidayetini kabul etmeyen kimse byledir." (Buhri, Kitabu'l-lm 20; Mslim, Fedil 15).

"Vallahi, senin hidayetinle (hidayete vesile olmanla) bir tek kiiye hidayet verilmesi, senin iin kymetli develerden mteekkil srlerden daha hayrldr." (S. Buhri, Ashabu'n-Neb 9; Mslim, Fedilu'l-Ashb 34; Eb Dvud, lim 10).

Sahbeler, Peygamberimiz'e mracaat ederek: "Ey Allah'n Rasl, Taiflilerin

oklar bizi yaralayp paralad. Aleyhlerine Allah'a bir bedduada bulunuverseniz!" dediler. Aleyhissalat Vessalam: "Allah'm Taiflilere hidayet ver!" buyurdular (Tirmiz, Menkb 3937).

Arayp ynelmek bizden; yolu gsterip istikametimizde yardm

Rabbimizdendir. "Bizim urumuzda cihad edenleri elbette yollarmza eritireceiz. Allah, phesiz iyi davrananlarla beraberdir." (29/Ankebut, 69). "hdina's-srata'l mstakim: Bizi dosdoru yola ilet" (1/Ftiha, 6)

Allah Teala, irade-i cz'iyyesini hidayete, hak yola dnmek iin kullanan ve

iyi hal gsteren kullarna hidayeti, aydnlk yolu gsterir. Bir kimse, hidayeti yce Allah'tan istemeli ve bu hali mr boyu korumak iin, slih amel ilemelidir.

1- Suad Yldrm, Kur'an'da Ulhiyet, s. 199-200 2- mer Dumlu, Kur'an'da Salah Meselesi, 63-64) 3- A. O. Tatlsu, Esml Hsa erhi, s. 247-248 4- M. Topta, if Tefsiri, c. 1, s. 75-76

5- A. nal, Kur'an'da Temel Kavramlar, s. 141-142 6- Kur'an Okulu 2, Hanif Y. s. 92 7- Sait imek, Ftiha Sresi ve Trke Namaz, s. 56 vd. 8- A. Osman Tatlsu, a.g.e. s. 250 9- A. Zeydan, lh Kanunlarn Hikmetleri (Snnetullah), s. 44 vd.

Hidayet ile lgili Ayet-i Kerimeler A- Hidyet a- Hidayet, Allah'tan korkanlar iindir: Bakara, 150. b- Hidayeti Allah Verir: Bakara, 213, 272; A'raf, 30, 43; Nahl, 9; Sebe', 50; Mddessir, 55-56;

nsan, 29-30; Tekvir, 29. c- Allah, Kafirlere ve Mnafklara Hidayet Vermez: Bakara,264; Zmer,3; Mnafkun,6 d- Allah'n Murad Hidayettir: Nisa, 26; Yunus, 25; Hadid, 9. e- Allah, Dilediine Hidayet Verir: En'am, 39; Yunus, 25; Ra'd, 27; brahim, 4; Nahl, 93; Hacc,

16; Nur, 35, 46; Kasas, 56; Fatr, 8, 22; ura, 13; nsan, 30. f- Allah, Hidayet Ettii Kimsenin Gsn slam le Aar: En'am, 125; A'raf, 179. g- Allah Dileseydi Btn nsanlar man Ederdi: Yunus, 99-100; Ra'd, 31, Nahl, 9; Secde, 13. h- Allah'n Hidayet Ettii Kimseyi Saptracak Yoktur: Zmer, 37. i- nsana Doru Yol Gsterilmitir: nsan, 3; A'la, 3; Leyl, 12-14. j- nsana Hayr ve er Diye ki Yol Gsterilmitir: Beled, 10; ems, 8. k- Hidayette Olanlar: Bakara, 5; Necm, 30, 32. l- Hidayete Ulamann Yolu: Bakara, 186.

m- Hidayeti Kabul Edenler, Kendileri in Eder: Yunus, 108; sra, 15; Meryem, 76; Neml, 92; Zmer, 41.

n- Allah'n Hidayet Verdii Kimseler Doru Yoldadr: sra, 97; Kehf, 17. o- Allah'n Hidayetine Tabi Olanlar: Taha, 123; Kasas, 85; Muhammed, 17; Mddessir, 55;

nsan, 29; Tekvir, 27-28. p- Hidayet Yolu, Allah Yoludur: ura, 53. q- Hidayet in Dua: Fatiha, 5-7; Bakara, 128-129; Al-i mran, 8, 53, 193; Yusuf, 101.

B- Dallet (Sapklk) a- Allah Dilediini Saptrr: En'am, 39; Ra'd, 27; brahim, 4; Nahl, 93; Fatr, 8. b- Allah'n Saptrd Kimseyi Hi Kimse Doru Yola Getiremez: Nisa, 88, 143; Maide, 41, Ra'd,

33; Nahl, 37; sra, 97; Kehf, 17; Hacc, 18; Nur, 40; Rum, 29; Zmer, 19, 23, 36; Casiye, 23; Zariyat, 9.

c- Allah, Dalalette (Sapklkta) Brakmak stedii Kimsenin Gsn Yukar kyormu Gibi Daraltr: En'am, 125.

d- Dalalette Olanlar Allah Bilir: Necm, 30. e- Peygamberin ve M'minlerin Yolundan Ayrlanlar: Nisa, 115; Kasas, 85. f- eytan Dost Edinenleri, Allah Dalalette Brakr: A'raf, 30. g- Allah'n Saptrd Kimseler, En Byk Zararda Olanlardr: A'raf, 178, 186. h- Dalaleti (Sapkl) Seen, Kendi Aleyhine Semitir: Yunus, 108; sra, 15; Neml, 92; Sebe',

50; Zmer, 41. i- Dalaletten Korunmak in Dua: Fatiha, 5-7.

Hidayetle lgili Hadis-i erif Kaynaklar Mslim, lim 16, Mesacid 256. Ebu Davud, lim 10 Msned, Ahmed b. Hanbel, I: 88, 227, III: 451, IV: 367, 399, V: 145, 177, 252 Muvatta, mam Malik, Kur'an 8. Konuyla lgili Geni Bilgi Alnabilecek Kaynaklar

1- Hadislerle Kuran Tefsiri, bni Kesir, Aka Y. C. 2, s. 108-113 2- Tefsir-i Kebir, Fahreddin Razi, c.1, s. 354-358 3- Hak Dini Kuran Dili, Muhammed Hamdi Yazr, Eser Y c. 1, s. 118-121 4- ifa Tefsiri, Mahmut Topta, Canta Y. c.1, s. 74-76 5- Fi Zlalil- Kuran, Seyyid Kutub, Hikmet Y. c. 1, s. 45 6- Tefhim'l Kur'an, Mevdudi, nsan Y. c. 1 s. 42 7- Fatiha zerine Mlahazalar, Hikmet Ik, Nil Y. s. 194-199 8- Fatiha Tefsiri, Azad, Bir Y. s. 239-297 9- Sorularla Fatiha Suresi, Zabit Ali Durmu, Ali ipak, YendaY. S. 183-188 10- Kur'an'da Hidayet, Abdullah Cevadi Amuli, nsan Y. 11- slam Hidayeti, bni Teymiye, (terc. Celal Yldrm), Dedekorkut Y. 12- Kur'an ve Hayat, Celalettin Vatanda, Pnar Y. s. 33-86 13- slam Ansiklopedisi, T. Diyanet Vakf Y. c. 17 s. 473-477 14- slam Ansiklopedisi, amil Y. C. 2 s. 420-421 15- Kur'ani Aratrmalar, Mutahhari, Tuba Y. s. 139-145 16- nanmak ve Yaamak, Ercment zkan, Anlam Y. s. 91-95 17- Kur'an'da Temel Kavramlar, Ali nal, Krkambar Y. s. 135-144 18- Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimolu, nklab Y. c. 2 s. 26-29 19- lk Mesajlar, M. Ali Balta, Birleik Y. s. 31-35 20- slami Terimler Szl, Hasan Akay, aret Y. s. 189

21- Kur'ani Terimler ve Kavramlar Szl, Mustansr Mir, nklab Y. s. 87-88, 47 22- Kur'an'da Allah ve nsan, zutsu, 135- 23- Kur'an- Kerim'de Salah Meselesi, mer Dumlu, D..B. Y. s. 63-64 24- Ktb-i Sitte Terc. Ve erhi, brahhim Canan, Aka Y. c. 11 s. 502; c.13 s. 105 25- lahi Kanunlarn Hikmetleri (Snnetullah), Abdlkerim Zeydan, htar Y. s. 44-53 26- Esenlik Yurdunun ars, Celaleddin Vatanda, Pnar Y. s. 158-163 27- nan ve Amelde Kur'ani Kavramlar, Muhammed El-Behiy, Yneli Y. s. 41-45 28- Fatiha Suresi ve Trke Namaz, Sait imek, Beyan Y. s. 56-58 29- Kur'an Okulu II, Hanif Y. s. 92-94 30- Srat- Mstakim ve Yolcular, smail Ltfi akan, amil Y. s. 38-83 31- slam Akaidi, Ahmet Ltfi Kazanc, Marifet Y. s. 273-280 32- Kur'an'da Uluhiyet, Suat Yldrm, Kayhan Y. s. 199-201; 321-322 33- Esma'l Hsna erhi, Ali Osman Tatlsu, Yamur Y. s.247-250125-127 34- Ayet ve Hadislerde Esma-i Hsna, Metin Yurdagr, Marifet Y. s. 244-246 35- Esma'l-Hsna erhi, M. Necati Bursal, Erhan Y. s. 312-316 36- Onun Gzel simleri M. Nusret Tura, nsan Y. s. 130 37- Esma'l-Hsna Afifddin Sleyman Tilmsani, nsan Y. s. 130- 131 38- Esma-i Hsna'dan Esintiler, Sadettin Kaplan, Marifet Y. s. 189-190 39- Hidayet, ule Yksel enler, Tima Y. 40- Hidayet (Akaid, Fkh, Ahlak, Siyer), Ahmed ztrk, ahsi Basm 41- Hidayete Erenler, Heyet, Feyz Y. 42- slam Hidayeti, eyhulslam bni Teymiyye, Dede Korkut Y.

Ve hru da'vn eni'l-hamd lillhi rabbi'l-lemin: Dvmzn sonu lemlerin Rabb Allah'a hamdetmektir.

Sbhanek Allahmme ve bihamdike ve ehed en la ilahe illa ente vahdeke la erike leke ve Estafiruke ve etb ileyk.

Derleme Ebu Abdulmmin Tekin. bin Muharrem. el-Kayseri

E-Mail dayioglu_@hotmail.com

E-Mail tekin_mihci@hotmail.com

BELGIQUE 2003 - 2013

https://www.facebook.com/tekin.mihci

https://www.facebook.com/groups/islami.e.Kitap.indir/files/

https://www.facebook.com/groups/Tevhid.Selefi.Daveti/files/

https://www.facebook.com/groups/129830423826445/files/

http://tevhiddersleri.com/

http://ebumuaz.blogspot.com/

http://www.ehlieser.tr.gg/

http://www.islamhouse.com/

http://islamqa.info/tr

http://tevhidvesunnet.com/

http://www.davetulhaq.com/tr/index.php

http://www.tevhididavet.com/

http://www.tevhidyolcusu.com/

http://islamiekitap.blogspot.be/

http://ilimehli.blogspot.be/

http://www.sahihhadisler.net/

H D Y E THidyet; Anlam ve MhiyetiKuranda HidyetHidyet, Yn Bulmak; man, Yn Bulduran KuvvetHidyet stei ve Hidyette DevamHidyet Vermek Sadece Allaha AitHidyet in Kulun abas GerekirHidyette Kulun RolHidyet TrleriCihad ve Tebli; Bakasnn Hidyeti in almakHidyet in Gerekli artlar, Hidyete Lyk OlmakHidyet Konusunda Snettullah (Allah'n Deimeyen Kanunu)