GotikaGotika

Dok je romanička arhitektura obilježena statičnom Dok je romanička arhitektura obilježena statičnom ravnotežom masa i mističnim intimizmom ravnotežom masa i mističnim intimizmom prostora, gotička arhitektura je dinamična u svim prostora, gotička arhitektura je dinamična u svim svojim očitovanjima i odražava želju za slobodom.svojim očitovanjima i odražava želju za slobodom.

Oko polovine XII st. kad se podižu temelji prvih Oko polovine XII st. kad se podižu temelji prvih gotičkih katedrala. gotičkih katedrala.

U Evropi dolazi do ktize dvije najznačajnije U Evropi dolazi do ktize dvije najznačajnije srednjevjekovne institucije-crkve i carstva.srednjevjekovne institucije-crkve i carstva.

Formira se nova društvena klasa-građanstvo koja Formira se nova društvena klasa-građanstvo koja dobija moć i bogati se trgovinomdobija moć i bogati se trgovinom

Naziv gotički-”arte gotica”-prvi put upotrebljava G. Naziv gotički-”arte gotica”-prvi put upotrebljava G. Vazari da bi označio umjetnost XIII i XIV st. Vazari da bi označio umjetnost XIII i XIV st. barbarskom iako ona nema direktne povezanosti s barbarskom iako ona nema direktne povezanosti s Gotima. Gotima.

Koljevka gotičke umjetnosti je pokrajina Ille-de Koljevka gotičke umjetnosti je pokrajina Ille-de France(Pariz s okolinom). Kasnije se ovaj stil širi France(Pariz s okolinom). Kasnije se ovaj stil širi na gotovo sve zapadnpoevropske zemlje, od na gotovo sve zapadnpoevropske zemlje, od Sicilije do Islanda.Sicilije do Islanda.

Oko 1550.g. gotička umjetnost iščezava,dolazi do Oko 1550.g. gotička umjetnost iščezava,dolazi do oživljavanja antičkih tradicija, pojave renesanse oživljavanja antičkih tradicija, pojave renesanse što je označilo kraj srednjeg vijeka i početak što je označilo kraj srednjeg vijeka i početak novovjekovnog perioda.novovjekovnog perioda.

Gotička umjetnost se kao i romanička prije svega Gotička umjetnost se kao i romanička prije svega manifestuje kroz veličanstvene arhitektonske manifestuje kroz veličanstvene arhitektonske spomenike.spomenike.

Grade se sakralni objekti, fortifikacije, zamkovi, Grade se sakralni objekti, fortifikacije, zamkovi, gradske viječnice i druge javne zgrade.gradske viječnice i druge javne zgrade.

Pri izgradnji sakralnih objekata teži se dobiti što viši Pri izgradnji sakralnih objekata teži se dobiti što viši i veći prostor.i veći prostor.

Romanički sistem gradnje sa masivnim zidovima, Romanički sistem gradnje sa masivnim zidovima, statičnim volumenima nije odgovarao gotičkoj statičnim volumenima nije odgovarao gotičkoj arhitekturi. Bilo je neophodno da se razije novi arhitekturi. Bilo je neophodno da se razije novi sistem konstrukcije koji će omogućiti olakšavanje sistem konstrukcije koji će omogućiti olakšavanje tereta svoda. Javlja se skeletna konstrukcija i sistem tereta svoda. Javlja se skeletna konstrukcija i sistem potpornih stubova i lukova koji preuzimaju teret potpornih stubova i lukova koji preuzimaju teret svoda umjesto masivnih zidova.Karakteristika svoda umjesto masivnih zidova.Karakteristika gotičke arhitekture je upotreba prelomljenog oštrog gotičke arhitekture je upotreba prelomljenog oštrog lukaluka

Glavni problem gotičke arhitekture je Glavni problem gotičke arhitekture je zasvođavanje. Želi se oblikovati prostor natkriven zasvođavanje. Želi se oblikovati prostor natkriven svodom koji će biti lakši da bi mogao postići velikiu svodom koji će biti lakši da bi mogao postići velikiu visinu. Koristi se krstasto-rebrasti svod kod kojeg visinu. Koristi se krstasto-rebrasti svod kod kojeg kamena rebra nose težinu. kamena rebra nose težinu.

U periodu pozne gotike(fiorito-cvjetna gotika i U periodu pozne gotike(fiorito-cvjetna gotika i flamboyant-plamena gotika) dolazi do umnožavanja flamboyant-plamena gotika) dolazi do umnožavanja rebara svoda koji više namaju konstruktivnu funkciju rebara svoda koji više namaju konstruktivnu funkciju već se pretvaraju u ornamentalnu mrežu već se pretvaraju u ornamentalnu mrežu dekorativnog karaktera. Na taj način se javljaju, dekorativnog karaktera. Na taj način se javljaju, zvjezdasti, mrežasti i lepezasti svodovi.zvjezdasti, mrežasti i lepezasti svodovi.

Potisak svoda visokog glavnog broda paralisan je Potisak svoda visokog glavnog broda paralisan je potpornim sistemom lukova i stubova.potpornim sistemom lukova i stubova.

U periodu rane gotike potporni sistem je U periodu rane gotike potporni sistem je jednostavan, a kasnije se javljaju i dvosruki potporni jednostavan, a kasnije se javljaju i dvosruki potporni lukovi, dok u XV st. ovaj sistem predstavlja pravu lukovi, dok u XV st. ovaj sistem predstavlja pravu čipku od kamena.čipku od kamena.

Tako je gotička arhitektura preobrazila masivnu Tako je gotička arhitektura preobrazila masivnu građevinu u arhitektonsku kompoziciju kojom građevinu u arhitektonsku kompoziciju kojom dominira lakoća prozračnost unutrašnjeg prostora, dominira lakoća prozračnost unutrašnjeg prostora, vetikalizam.vetikalizam.

Gotička katedrala treba da predstavlja nebeski Gotička katedrala treba da predstavlja nebeski Jeruzalem. Po viziji sv. Ivana taj grad treba zmisliti Jeruzalem. Po viziji sv. Ivana taj grad treba zmisliti u lebdenju. On nije sazdan od čvrstih zidova, već u lebdenju. On nije sazdan od čvrstih zidova, već od sjanih dragulja. Upravo takav utisak lebdenja od sjanih dragulja. Upravo takav utisak lebdenja pokušava se postići lakoćom arhitektonskih pokušava se postići lakoćom arhitektonskih elemenata i naglašenim vertikalizmom.elemenata i naglašenim vertikalizmom.

Novi sistem konstrukcije i upotreba sistema Novi sistem konstrukcije i upotreba sistema potponih stubova i lukova omogućila je otvaranje potponih stubova i lukova omogućila je otvaranje velikih prozorskih otvora.Veliki broj prozorskih velikih prozorskih otvora.Veliki broj prozorskih otvora ukrašenih vitražima i obojena svjetlost otvora ukrašenih vitražima i obojena svjetlost daju enterijeru gotičkih građevina posebnu daju enterijeru gotičkih građevina posebnu atmosferu mističnosti i prisustva božanskog duha. atmosferu mističnosti i prisustva božanskog duha. Rozeta je jedan od glavnih ukrasa fasade-kružni Rozeta je jedan od glavnih ukrasa fasade-kružni prozor s bogatom plastičnom dekoracijom, javlja prozor s bogatom plastičnom dekoracijom, javlja se na pročeljima katedrala. se na pročeljima katedrala.

Zapadno pročelje ima najčešće trospratno rješenje i Zapadno pročelje ima najčešće trospratno rješenje i flanikarano je s dva tornja.. U donjoj zoni su obično tri flanikarano je s dva tornja.. U donjoj zoni su obično tri portala s plastičnom dekoracijom na dovratcima i portala s plastičnom dekoracijom na dovratcima i timpanonima i arhivoltama. Iznad je galerija s nizom statua timpanonima i arhivoltama. Iznad je galerija s nizom statua i rozeta iznad glavnog portala. i rozeta iznad glavnog portala.

U razvoju gotičkog stila razlikuju se tri perioda: ranogotički, U razvoju gotičkog stila razlikuju se tri perioda: ranogotički, visokogotički i poznogotički.visokogotički i poznogotički.

Između njih je teško povući određenu i jasnu granicu.Između njih je teško povući određenu i jasnu granicu. Arhitektonski spomenici iz perioda pozne gotike odlikuju se Arhitektonski spomenici iz perioda pozne gotike odlikuju se

prenatrpanošću dekorativnim elementima. Nastaju prenatrpanošću dekorativnim elementima. Nastaju prelomljeni lukovi raznih oblika kao što je tjudorski luk u prelomljeni lukovi raznih oblika kao što je tjudorski luk u Engleskoj i mavarski luk u Francuskoj.Jasnoća i ravnoteža Engleskoj i mavarski luk u Francuskoj.Jasnoća i ravnoteža masa i prostora visoke gotike nestaje i dobija se utisak masa i prostora visoke gotike nestaje i dobija se utisak nemira u građevinama pozne cvjetne i plamene gotike.nemira u građevinama pozne cvjetne i plamene gotike.