giao an hoa hoc 10 nang cao

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamTiÕt 1 : ¤n tËp ®Çu n¨m

So¹n ngµy : 15 th¸ng 8 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc Gióp häc sinh hÖ thèng ho¸ l¹i toµn bé kiÕn thøc ®· häc ë líp 8 vµ 9, cô thÓ : + Nguyªn tö vµ thµnh phÇn cña nguyªn tö + Nguyªn tè ho¸ häc + Ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè + §Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng + Mol vµ tØ khèi cña chÊt khÝ 1. RÌn kü n¨ng : X¸c ®Þnh ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè 2. ChuÈn bÞ : Häc sinh : + Xem l¹i phÇn thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö + Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i «n tËp III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :Nguyªn tö vµ thµnh phÇn cña nguyªn tö

Gi¸o viªnÇc em ®· ®îc nghiªn cøu vÒ nguyªn tö vµ ®· biÕt nh thÕ nµo lµ nguyªn tö, nã ®îc cÊu t¹o bëi nh÷ng thµnh phÇn nµo, vËy b©y giê çc em h·y nh¾c l¹i cho thÇy biÕt nh thÕ nµo lµ nguyªn tö ?Cã h¹t nµo cßn nhá h¬n nguyªn tö hay kh«ng?Nh÷ng h¹t nµy cã mèi quan hÖ g× víi nguyªn tö hay kh«ng ?CÊu t¹o nªn nguyªn tö ? VËy nguyªn tö cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ?

Çc thµnh phÇn nµy n»m bÊt kú ë ®©u trong nguyªn tö hay lµ chóng cã nh÷ng vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong nguyªn tö ?Hai thµnh phÇn nµy cã mèi quan hÖ g× víi nhau hay kh«ng ?

Häc sinh

Nguyªn tö lµ nh÷ng h¹t v« cïng nhá bÐ, trung hoµ vÒ ®iÖnCã, ®ã lµ çc h¹t proton, electron vµ notronÇc h¹t nµy chÝnh lµ nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nªn nguyªn töNguyªn tö bao gåm h¹t nh©n mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ líp vá cã mét hay nhiÒu e mang ®iÖn tÝch ©mLíp vá gåm çc e chuyÓn ®éng rÊt nhanh xung quanh h¹t nh©n vµ ®-îc xÕp thµnh tõng líp, h¹t nh©n n»m ë t©m nguyªn töCã, h¹t nh©n vµ e hót nhau mét lùcVíi çc e trong cïng mét líp bÞ hót bëi mét lùc xÊp xØ nhau vµ nh÷ng e ë líp trong bÞ hót m¹nh h¬n çc e

1

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamLùc hót nµy lµ nh nhau víi çc e hay lµ kh¸c nhau ?

T¹i sao h¹t nh©n l¹i cã ®iÖn tÝch d-¬ng ?

Khèi lîng cña nguyªn tö ®îc tÝnh nh thÕ nµo ?

§Ó ®¬n gi¶n ta tÝnh nh thÕ nµo ?

ë líp ngoµiV× h¹t nh©n ®îc cÊu t¹o bëi hai lo¹i h¹t lµ proton vµ notron trong ®ã proton mang ®iÖn tÝch d¬ng cßn notron kh«ng mang ®iÖnKhèi lîng cña nguyªn tö ®îc tÝnh b»ng çch céng khèi lîng çc h¹t cÊu thµnh nªn nãV× khèi lîng cña e rÊt nhá so víi khèi lîng cña proton vµ notron nªn khèi lîng cña nguyªn tö ®îc xem nh lµ khèi lîng cña h¹t nh©n cña nguyªn tö ®ã

Ho¹t ®éng 2 : Nguyªn tè ho¸ häc

Gi¸o viªnNguyªn tè ho¸ häc lµ g× ?

Çc nguyªn tö cÊu thµnh nªn nguyªn tè cã ®Æc ®iÓm g× ?

Häc sinhLµ tËp hîp nh÷ng nguyªn tö cã cïng sè h¹t proton trong h¹t nh©nChóng ®Òu cã tÝnh chÊt ho¸ häc gièng nhau

Ho¹t ®éng 3 :Ho¸ trÞ cña nguyªn tè

Gi¸o viªnEm hiÓu g× vÒ ho¸ trÞ ?

Ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè ®îc x¸c ®Þnh nh thÕ nµo ?

Em h·y lÊy vÝ dô minh ho¹

ThÕ th× cacbon trong CO2 cã ho¸ trÞ mÊy ?Nã cã liªn kÕt víi nguyªn tö hi®ro nµo ®©u mµ sao l¹i biÕt ?

LÊy vÝ dô vÒ çch x¸c ®Þnh trªn

ChØ sè cña çc nguyªn tè vµ ho¸ trÞ cña nã trong mét ph©n tö cã

Häc sinhLµ con sè biÓu thÞ kh¶ n¨ng liªn kÕt cña nguyªn tö nguyªn tè nµy víi nguyªn tö cña nguyªn tè kh¸cX¸c ®Þnh th«ng qua nguyªn tè trung gian, quy íc hi®ro cã ho¸ trÞ I, mét nguyªn tö cña nguyªn tè kh¸c cã thÓ liªn kÕt víi bao nhiªu nguyªn tö hi®ro th× nã cã ho¸ trÞ bÊy nhiªu HCl : Ta nãi Clo cã ho¸ trÞ I H2O : Ta nãi Oxi cã ho¸ trÞ II Cã ho¸ trÞ IVV× ngoµi çch x¸c ®Þnh trªn th× ngêi ta cßn dùa vµo kh¶ n¨ng liªn kÕt cña nguyªn tö nguyªn tè kh¸c víi oxi biÕt oxi cã ho¸ trÞ II Na2O : Ta nãi Natri cã ho¸ trÞ I CaO : Ta nãi Canxi cã ho¸ trÞ

2

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nammét mèi quan hÖ víi nhau ®ã lµ g× ?Quan hÖ nµy ®îc øng dông ®Ó lµm g× ?

X¸c ®Þnh ho¸ trÞ cña lu huúnh trong H2SO4

II

TÝch chØ sè vµ ho¸ trÞ cña nguyªn tè nµy b»ng tÝch cña chØ sè vµ ho¸ trÞ cña nguyªn tè kiaBiÕt hÇu hÕt gi¸ trÞ çc ®¹i lîng ta sÏ tÝnh ®îc gi¸ trÞ cña ®¹i lîng cßn l¹iGäi hãa trÞ cña S lµ a : 1 a 2 H2SO4

1*2 +a*1 = 2*4 a = 6VËy lu huúnh cã ho¸ trÞ VI trong H2SO4

Ho¹t ®éng 4 :§Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng

Gi¸o viªn§Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng ®îc hai nhµ khoa häc Lomonoxop vµ Loavadie ph¸t biÓu, ®Þnh luËt ®ã ®îc ph¸t biÓu nh thÕ nµo ?

§Þnh luËt nµy ®îc øng dông ®Ó lµm g× ?

Häc sinh

Trong mét ph¶n øng ho¸ häc, tæng khèi lîng cña çc chÊt s¶n phÈm b»ng tæng khèi lîng cña çc chÊt tham giaNã ®îc øng dông vµo rÊt nhiÒu viÖc trong ®ã lµ kh¶ n¨ng tÝnh khèi lîng mét chÊt bÊt k× khi biÕt khèi lîng cña çc chÊt cßn l¹i trong mét ph¶n øng ho¸ häc

Ho¹t ®éng 5 :Mol

Gi¸o viªnMol lµ g× ?

Em h·y cho biÕt çc c«ng thøc m« t¶ sù chuyÓn ®æi gi÷a khèi lîng, thÓ tÝch ë ®ktc, sè ph©n tö vµ l-îng chÊt

Häc sinhLµ lîng chÊt cã chøa 6.1023 nguyªn tö hoÆc ph©n tö cña chÊt ®ã m = n . M V = 22,4 . n A = n . N

Ho¹t ®éng 6 : TØ khèi cña chÊt khÝ

Gi¸o viªnCã hai viªn ®¸, ®Ó biÕt viªn ®¸ nµo nÆng h¬n ta ph¶i lµm g× ?

Häc sinhTa ph¶i tiÕn hµnh ®em c©n nã lªn xem khèi lîng cña chóng lµ bao nhiªu th× sÏ biÕt viªn nµo nÆng

3

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamVËy hai chÊt khÝ muèn so s¸nh víi nhau th× ph¶i nh thÕ nµo ?

H·y cho biÕt c«ng thøc tÝnh tØ khèi h¬i

h¬n§Ó so s¸nh hai chÊt khÝ víi nhau th× ta ph¶i biÕt tØ khèi h¬i cña chóng víi nhau th× sÏ biÕt chÊt khÝ nµo nÆng hay nhÑ h¬n bao nhiªu lÇn

Ho¹t ®éng 7 : Cñng cè

Gi¸o viªn Bt1 : TÝnh ho¸ trÞ cña s¾t trong çc hîp chÊt sau : FeO Fe2O3

Bt2 : H·y tÝnh khèi lîng cña hçn hîp chÊt r¾n gåm 0,2 mol Fe vµ 0,5 mol Cu

Bt3 : TÝnh tØ khèi h¬i cña NH3, SO2 so víi kh«ng khÝ

Häc sinh a 2 FeO 1 * a = 2 * 1 a = 2 b 2 Fe2O3 2 * b = 3 * 2 b = 3 = 0,2 * 56 = 11,2 g = 0,5 * 64 = 32 g = + = 32 + 11,2 = 43,2 g

Ho¹t ®éng 8 : Bµi tËp vÒ nhµ :

Bt1 : TÝnh ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè trong çc hîp chÊt sau : HClO4 , CO , CH4 , HNO3 , SO2

Bt2 : H·y gi¶i thÝch v× sao khi nung ®¸ v«i th× khèi lîng chÊt r¾n sau khi nung bÞ gi¶m cßn khi nung mét tÊm ®ång th× khèi lîng sau khi nung l¹i t¨n

TiÕt 2 : ¤n tËp ®Çu n¨mSo¹n ngµy 17 th¸ng 8 n¨m 2010

I. Môc tiªu : Gióp häc sinh tiÕp tôc hÖ thèng ho¸ l¹i toµn bé kiÕn thøc ®· häc ë líp 8 vµ 9, cô thÓ + Dung dÞch vµ nång ®é dung dÞch + Sù ph©n lo¹i çc hîp chÊt v« c¬ theo tÝnh chÊt ho¸ häc + Kh¸i qu¸t b¶ng tuÇn hoµn ho¸ häc

4

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam + Thµnh th¹o trong viÖc viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng + Çch thøc lµm mét sè bµi tËp tÝnh to¸n c¬ b¶n II. RÌn kü n¨ng : ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc III. ChuÈn bÞ : Gi¸o Viªn : PhiÕu häc tËp Häc sinh : Xem l¹i phÇn tÝnh ch©t ho¸ häc cña çc hîp chÊt v« c¬ IV. Ph¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i «n tËp V. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :Dung dÞch

Gi¸o viªnDung dÞch lµ g× ?Dung m«i mµ chóng ta thêng sö dông lµ g× ?Kh¶ n¨ng tan cña chÊt tan ®îc ®Æc trng bëi gi¸ trÞ g× ?§é tan cña çc chÊt cã nh nhau hay kh«ng ?Khi thay ®æi nhiÖt ®é th× nh thÕ nµo ?Çc ®¹i lîng nh ¸p suÊt cã ¶nh h-ëng g× tíi ®é tan hay kh«ng ?Çc em ®· häc nh÷ng lo¹i nång ®é nµo ?H·y cho biÕt c«ng thøc tÝnh hai lo¹i nång ®é nãi trªn

Trong 800 ml dung dÞch NaOH cã 8 g NaOH, h·y tÝnh nång ®é cña dung dÞch NaOH trªn

Häc sinhLµ hçn hîp gi÷a dung m«i vµ chÊt tanLµ nícKh¶ n¨ng tan cña chÊt tan ®îc ®Æc trng bëi ®é tanMçi chÊt cã 1 ®é tan ë 1nhiÖt ®é nhÊt ®ÞnhNhiÖt ®é thay ®æi sÏ lµm thay ®æi ®é tan¸p suÊt chØ ¶nh hëng tíi ®é tan cña chÊt khÝ mµ th«iNång ®é % vµ nång ®é mol litNång ®é % : C% =

Nång ®é mol lit :

Ho¹t ®éng 2 : Ph©n lo¹i çc hîp chÊt v« c¬ theo tÝnh chÊt ho¸ häc

Gi¸o viªnÇc lo¹i hîp chÊt v« c¬ nµo çc em ®· häc ?Tæ 1 : Tr×nh bµy tÝnh chÊt ho¸ häc cña oxit vµ lÊy vÝ dô minh ho¹

Häc sinhOxit axit, oxit baz¬, axit, baz¬ vµ muèiOxit axit : + T¸c dông víi oxit baz¬ Muèi CaO + CO2 CaCO3

5

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam

Tæ 2 : Tr×nh bµy tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit vµ lÊy vÝ dô minh ho¹

Tæ 3 : Tr×nh bµy tÝnh chÊt ho¸ häc cña baz¬ vµ lÊy vÝ dô minh ho¹

Tæ 4 : Tr×nh bµy tÝnh chÊt ho¸ häc cña muèi vµ lÊy vÝ dô minh ho¹

( Cho häc sinh nhËn xÐt bµi lµm cña ®¹i diÖn 4 tæ råi gi¸o viªn kÕt luËn cuèi cïng )

+T¸c dông víi baz¬ Muèi + H2O 2NaOH + SO2 Na2SO3

+ H2OOxit baz¬ : +T¸c dông víi axitMuèi + H2O 2HCl + Na2O 2NaCl + H2O + Lµm ®æi mµu chÊt chØ thÞ + T¸c dông víi kim lo¹i Muèi + H2

2HCl + Fe FeCl2 + H2 +T¸c dông víi oxit baz¬, baz¬Muèi+H2O H2SO4 + BaO BaSO4 + H2O HCl + NaOH NaCl + H2O + T¸c dông víi muèi Muèi + axit 2HCl + Na2CO3 2NaCl + CO2 + H2O + Lµm ®æi mµu chÊt chØ thÞ +T¸c dông víi oxit axit, axit Muèi + H2O Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O NaOH + HCl NaCl + H2O + T¸c dông víi muèi Muèi + Baz¬ 2NaOH + FeCl2 2NaCl + Fe(OH)2 + T¸c dông víi axit Muèi + Axit 2HCl + Na2SO3 2NaCl + SO2 + H2O + T¸c dông víi baz¬ Muèi + Baz¬ Ba(OH)2 + FeSO4 BaSO4 + Fe(OH)2 + T¸c dông víi muèi 2 Muèi Na2SO4 + BaCl2 2NaCl + BaSO4

Ho¹t ®éng 3 : B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc

6

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamGi¸o viªn

Em h·y cho biÕt cÊu tróc cña b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn

¤ nguyªn tè cho biÕt çi g× ?

Çc nguyªn tè trong mét chu k× cã ®Æc ®iÓm g× ?§ång nghÜa víi sè e ngoµi cïng biÕn thiªn nh thÕ nµo ?Sù biÕn thiªn nµy ¶nh hëng g× tíi tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè ?Nhãm bao gåm çc nguyªn tè nh thÕ nµo ?

Sè líp e cña çc nguyªn tè nµy nh thÕ nµo ?Nã cã ¶nh hëng g× tíi tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè hay kh«ng ?

Häc sinhBao gåm çc hµng vµ çc cét, mçi hµng nh thÕ ®îc gäi lµ mét chu k× vµ muçi cét lµ mçi nhãm. Muçi nhãm vµ chu k× bao gåm nhiÒu « nguyªn tèCho biÕt sè hiÖu nguyªn tö, kÝ hiÖu ho¸ häc, tªn nguyªn tè, nguyªn tö khèi cña nguyªn tè Cã cïng sè e vµ ®îc s¾p xÕp theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©nSè e ë líp ngoµi cïng biÕn thiªn tõ 1 ÷ 8 trõ chu k× 1TÝnh kim lo¹i cña çc nguyªn tè gi¶m dÇn ®ång thêi tÝnh phi kim t¨ng dÇnGåm çc nguyªn tè cã sè e ë líp ngoµi cïng b»ng nhau vµ ®îc s¾p xÕp theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©nSè líp e t¨ng dÇnCã, tÝnh kim lo¹i t¨ng dÇn ®ång thêi tÝnh phi kim gi¶m dÇn

Ho¹t ®éng 4 :Bµi tËp vÒ nhµ : Bµi sè 1.7 ÷ 1.12 trang 4 SBT

7

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamCh¬ng I : Nguyªn Tö .

A . Môc tiªu ch ¬ng : I . VÒ kiÕn thøc : * Häc sinh biÕt ®iÖn tÝch h¹t nh©n, sè khèi, nguyªn tè ho¸ hoc, ®ång vÞ Obitan nguyªn tö, líp electron, cÊu h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn tã ho¸ häc * Häc sinh hiÓu thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö, kÝch thíc khèi lîng nguyªn tö, sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu tróc vá nguyªn tö cña çc nguyªn tè ho¸ häc, ®Æc ®iÓm cña líp electron vá ngoµi cïng . II . VÒ kü n¨ng : RÌn luyÖn kün¨ng viÕt cÊu h×nh electron cña çc nguyªn tè . Gi¶i çc bµi tËp vÒ cÊu t¹o nguyªn tö . III . Gi¸o dôc t t ëng ®¹o ®øc : X©y dùng lßng tin vµo kh¶ n¨ng cña con ngêi t×m hiÓu b¶n chÊt cña thÕ giíi vi m«. RÌn luyÖn tÝnh cËn thËn nghiªm tóc trong khoa häc . B . D¹y häc çc bµi cô thÓ :

TiÕt 3 -Thµnh phÇn nguyªn töSo¹n ngµy : 19 th¸ng 8 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : + Häc sinh biÕt : - §¬n vÞ khèi lîng, kÝch thíc cña nguyªn tö - KÝ hiÖu, khèi lîng vµ ®iÖn tÝch cña e, proton, notron + Häc sinh hiÓu : - Nguyªn tö lµ phÇn tö nhá nhÊt cña nguyªn tè - Nguyªn tö cã cÊu t¹o phøc t¹p, nguyªn tö cã cÊu t¹o rçng 2. RÌn kü n¨ng : Ph©n tÝch thÝ nghiÖm 3.ChuÈn bÞ : Gi¸o viªn : S¬ ®å thÝ nghiÖm t×m ra tia ©m cùc vµ h¹t nh©n nguyªn tö Häc sinh : §äc l¹i SGK ho¸ häc líp 8, phÇn cÊu t¹o nguyªn tö II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i nªu vÊn ®Ò III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra bµi cò :

Gi¸o viªnNguyªn tö lµ g× ?Nguyªn tö ®îc cÊu t¹o nh thÕ nµo ?

Häc sinhLµ mét lo¹i h¹t v« cïng nhá trung hoµ vÒ ®iÖn

8

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamBao gåm líp vá lµ çc h¹t e mang ®iÖn tÝch ©m vµ h¹t nh©n ®îc cÊu t¹o bëi çc h¹t proton mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ notron kh«ng mang ®iÖn

I. Thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö :Ho¹t ®éng 2 :

1. ElectronGi¸o viªn

Dùa vµo s¬ ®å kiÓm tra kiÕn thøc cò nh¾c l¹i : Vá ( e )Nguyªn tö H¹t nh©n ( p, n ) (Treo s¬ ®å tãm t¾t thÝ nghiÖm t×m ra tia ©m cùc vµ m« t¶ thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ thu ®îc )Tia ©m cùc bÞ lÖch vÒ cùc d¬ng chøng tá ®iÒu g×?VËy nh thÕ nµo lµ tia ©m cùc ?

VËy th× electron mang ®iÖn tÝch g× ?B»ng thùc nghiÖm ngêi ta ®· x¸c ®Þnh ®îc khèi lîng cña e lµ 9,1094.10-31 kg vµ cã ®iÖn tÝch lµ -1,602.10-19 C, t¹m thêi nã lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt nªn ®îc dïng lµm ®iÖn tÝch ®¬n vÞ, nh vËy ®iÖn tÝch cña e ®îc quy íc lµ 1-

Häc sinh

Chøng tá tia ©m cùc mang ®iÖn tÝch ©mTia ©m cùc lµ chïm h¹t mang ®iÖn tÝch ©m vµ mçi h¹t ®Òu cã khèi l-îng ®îc gäi lµ electron§iÖn tÝch ©m

Ho¹t ®éng 3 : 2. Sù t×m ra h¹t nh©n nguyªn tö :

Gi¸o viªn( Treo m« h×nh thÝ nghiÖm kh¸m ph¸ h¹t nh©n nguyªn tö cña Rutherford vµ çc céng sù råi m« t¶ thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ thu ®îc )§a sè h¹t xuyªn qua l¸ vµng chøng tá nguyªn tö cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ?ThÕ th× t¹o sao l¹i cã mét sè h¹t bÞ

Häc sinh

Nguyªn tö cã cÊu t¹o rçng

Cã lÏ nã ®· gÆp hoÆc va ch¹m víi mét çi g× ®ã còng mang ®iÖn tÝch d¬ng

9

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamlÖch híng hoÆc déi ngîc trë l¹i ?§óng vËy, trong nguyªn tö çc phÇn tö tÝch ®iÖn tÝch d¬ng tËp trung thµnh mét ®iÓm vµ cã khèi lîng kh¸ lín ®îc gäi lµ h¹t nh©nNh vËy ta cã thÓ h×nh dung nguyªn tö cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ?

Bao gåm h¹t nh©n mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ líp vá mang ®iÖn tÝch ©m

Ho¹t ®éng 4 :2. CÊu t¹o cña h¹t nh©n nguyªn tö

Gi¸o viªnN¨m 1918,Rutherford ®· b¾n ph¸ h¹t nh©n nguyªn tö nit¬ b»ng h¹t th× thu ®îc 1 lo¹i h¹t cã khèi lîng 1,6726.10-27kg, h¹t nµy mang 1 ®iÖn tÝch d¬ng vµ ®îc kÝ hiÖu lµ “p ”N¨m 1932, Chatwick dïng h¹t b¾n vµo h¹t nh©n nguyªn tö Be thÊy xuÊt hiÖn lo¹i h¹t míi cã khèi lîng xÊp xØ khèi lîng p nhng kh«ng mang ®iÖn ®îc gäi lµ notron vµ kÝ kiÖu lµ ch÷ “ n ”.Nh vËy h¹t nh©n nguyªn tö ®îc cÊu t¹o nh thÕ nµo ?VËy nguyªn tö ®îc cÊu t¹o nh thÕ nµo ?

Em cã nhËn xÐt g× vÒ khèi lîng cña çc h¹t cÊu thµnh nguyªn tö ?§iÒu nµy chøng tá ®iÒu g× vÒ khèi lîng nguyªn tö ?

Häc sinh

Bao gåm proton mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ n¬tron kh«ng mang ®iÖnBao gåm líp vá lµ çc h¹t e mang ®iÖn tÝch ©m quay xung quanh h¹t nh©n vµ h¹t nh©n ®îc cÊu t¹o bëi çc h¹t proton mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ notron kh«ng mang ®iÖnH¹t e cã khèi lîng nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi khèi lîng cña proton vµ notronChøng tá khèi lîng nguyªn tö tËp trung chñ yÕu vµo h¹t nh©n vµ khèi lîng e lµ kh«ng ®¸ng kÓ

Ho¹t ®éng 5 : II. KÝch thíc nguyªn tö:

Gi¸o viªn§Ó biÓu thÞ kÝch thíc nguyªn tö ta dïng ®¬n vÞ lµ nanomet ( nm ) hay angstrom ( ). Dùa vµo SGK h·y cho thÇy biÕt mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh vÒ kÝch thíc vµ khèi

Häc sinh

Nguyªn tö nhá nhÊt lµ nguyªn tö hi®ro cã b¸n kÝnh kho¶ng 0,053 nm§êng kÝnh h¹t nh©n nguyªn tö cßn nhá h¬n, vµo kho¶ng 10-5 nm

10

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namlîng nguyªn tö .

Nh vËy e chuyÓn ®éng trong kh«ng gian nh thÕ nµo ?

§êng kÝnh cña e vµ p cßn nhá h¬n rÊt nhiÒu, kho¶ng 10-8 nmChuyÓn ®éng trong kh«ng gian rçng cña nguyªn tö

Ho¹t ®éng 6 : 2. Khèi lîng nguyªn tö:

Gi¸o viªnNgêi ta ®· x¸c ®Þnh ®îc khèi lîng nguyªn tö C lµ 19,9264.10-27 kg, ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc tÝnh to¸n ta lÊy gi¸ trÞ 1/12 khèi lîng nguyªn tö cacbon lµm ®¬n vÞ vµ ®îc kÝ hiÖu lµ “ u ” hoÆc “ ®vC ”.Nh vËy 1u b»ng bao nhiªu kg ?TÝnh khèi lîng cña nguyªn tö hi®ro theo u biÕt khèi lîng nguyªn tö cña nã lµ 1,6735.10-27 kg

Häc sinh

1u =

Ho¹t ®éng 7 : Cñng cè : Bµi tËp sè 1 vµ 2 trang 8 SGK

Ho¹t ®éng 8 :+ Bµi tËp vÒ nhµ : Bµi sè 3 ÷ 5 trang 8 SGK

+ Bµi sè 1.13 ÷ 1.17 trang 5 SBT

TiÕt 4 : H¹t nh©n nguyªn tö . Nguyªn tè ho¸ häc .§ång vÞ

So¹n ngµy : 22 th¸ng 8 n¨m 2010 I . Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : + Häc sinh biÕt : - Kh¸i niÖm vÒ sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n, ph©n biÖt kh¸i niÖm sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n ( Z ) víi kh¸i niÖm ®iÖn tÝch h¹t nh©n ( Z+ ) - KÝ hiÖu nguyªn tö + Häc sinh hiÓu : - Kh¸i niÖm sè khèi, quan hÖ gi÷a sè khèi vµ nguyªn tö khèi - Quan hÖ gi÷a sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n, sè p, sè e - Kh¸i niÖm vÒ nguyªn tè ho¸ häc vµ sè hiÖu nguyªn tö

11

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam 2. RÌn kü n¨ng : X¸c ®Þnh çc h¹t c¬ b¶n 3. ChuÈn bÞ : Häc sinh : - N¾m v÷ng ®Æc ®iÓm cña çc h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò

Gi¸o viªnEm h·y cho biÕt çc thµnh phÇn vµ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o nªn nguyªn tö ?

Häc sinhBao gåm líp vá lµ çc h¹t e mang ®iÖn tÝch ©m vµ h¹t nh©n ®îc cÊu t¹o bëi çc h¹t proton mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ notron kh«ng mang ®iÖn

I. H¹t nh©n nguyªn tö :Ho¹t ®éng 2:

1. §iÖn tÝch h¹t nh©n :Gi¸o viªn

§iÖn tÝch h¹t nh©n ®îc tÝnh nh thÕ nµo ?Nh vËy nã do h¹t nµo quyÕt ®Þnh ?V× sao ?Gi¶ sö h¹t nh©n cã Z proton th× ®iÖn tÝch cña h¹t nh©n lµ bao nhiªu ?Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n lµ bao nhiªu ?Nguyªn tö trung hoµ vÒ ®iÖn chøng tá ®iÒu g×?VÝ dô sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n cña oxi lµ 8. VËy ®iÖn tÝch h¹t nh©n, sè p, sè e cña oxi lµ bao nhiªu ?

Häc sinhB»ng tæng ®iÖn tÝch cña proton vµ notronDo h¹t proton quyÕt ®ÞnhV× chØ cã h¹t proton mang ®iÖn cßn h¹t notron kh«ng mang ®iÖn§iÖn tÝch cña h¹t nh©n b»ng Z+Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n b»ng ZChøng tá trong nguyªn tö cã sè p b»ng sè e

§iÖn tÝch h¹t nh©n cña nguyªn tö oxi lµ 8+ , nã cã 8 proton vµ 8 notron

Ho¹t ®éng 3: 2. Sè khèi :

Gi¸o viªnDùa vµo SGK h·y cho biÕt sè khèi cña h¹t nh©n lµ g× ?VËy nã cã c«ng thøc tÝnh nh thÕ nµo ?H¹t nh©n nguyªn tö oxi cã 8 proton

Häc sinhSè khèi cña h¹t nh©n ®îc kÝ hiÖu lµ A b»ng tæng sè proton vµ tæng sè notron A = Z + N

12

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namvµ 9 notron th× sè khèi cña nã lµ bao nhiªu ?Nguyªn tö clo cã ®iÖn tÝch h¹t nh©n lµ 17+. Sè khèi cña nguyªn tö lµ 35 hái h¹t nh©n nguyªn tö nµy cã bao nhiªu notron ?Nguyªn tö Kali cã 20 notron vµ sè khèi lµ 39, tÝnh sè proton cã trong h¹t nh©n ?ë líp vá cña S cã 16 e, h·y tÝnh sè p, sè n cña nguyªn tö ®ã biÕt sè khèi cña nã lµ 33Sè khèi A vµ ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n lµ nh÷ng ®Æc trng rÊt quan träng cña nguyªn tö. Dùa vµo sè khèi A vµ sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n ta biÕt ®îc cÊu t¹o nguyªn tö .

Sè khèi cña oxi : A = 8 + 9 = 17

Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n : Z = 17Sè notron lµ : N = 35 - 17 = 18Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n : Z = 39 - 20= 19Sè proton lµ : P = Z = 19Sè proton lµ : P = E = 16 = ZSè notron lµ : N = 33 - 16 = 17

II. Nguyªn tè ho¸ häc :Ho¹t ®éng 4 :

1. §Þnh nghÜa :Gi¸o viªn

Dùa vµo SGK h·y cho thÇy biÕt nh thÕ nµo lµ nguyªn tè ho¸ häc ?Çc nguyªn tö cña cïng mét nguyªn tè cã tÝnh chÊt ho¸ häc nh thÕ nµo ?VËy çc nguyªn tö cã cïng ®iÖn tÝch h¹t nh©n cã tÝnh chÊt gièng nhau hay kh«ng ? V× sao ?Cho ®Õn nay ngêi ta ®· biÕt 110 nguyªn tè trong ®ã cã 92 nguyªn tè ho¸ häc trong tù nhiªn vµ 18 nguyªn tè ho¸ häc nh©n t¹o tæng hîp ®îc trong phßng thÝ nghiÖm h¹t nh©n

Häc sinhNguyªn tè ho¸ häc lµ nh÷ng nguyªn tö cã cïng ®iÖn tÝch h¹t nh©n

Gièng nhau

Cã v× chóng cïng thuéc mét nguyªn tè

Ho¹t ®éng 5 :2. Sè hiÖu nguyªn tö :

Gi¸o viªnDùa vµo SGK h·y cho thÇy biÕt nhthÕ nµo lµ sè hiÖu nguyªn tö ?

Häc sinhLµ sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö cña mét nguyªn tè

13

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamSè hiÖu nguyªn tö cho biÕt ®iÒu g× ?

Cho biÕt sè p, sè e trong nguyªn tö

Ho¹t ®éng 6 : 3. KÝ hiÖu nguyªn tö :

Gi¸o viªnDùa vµo SGK h·y cho thÇy biÕt mét nguyªn tö ®îc kÝ hiÖu nh thÕ nµo díi d¹ng tæng qu¸tNh vËy kÝ hiÖu nguyªn tö sÏ cho biÕt ®iÒu g×?

Vµ tõ ®ã cã thÓ biÕt thªm ®îc g× n÷a ?

Häc sinh

Cho biÕt sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n, sè khèi vµ kÝ hiÖu cña nguyªn tè cña nguyªn tö ®ãCã thÓ biÕt thªm sè e, sè p, sè n vµ ®iÖn tÝch cña h¹t nh©n

Ho¹t ®éng 7 : Cñng cè : bµi sè 1÷ 3 vµ bµi sè 4 c©u a trang 11 SGK

Ho¹t ®éng 8 : Bµi tËp vÒ nhµ : + Bµi sè 4 ý b, bµi sè 5 vµ 6 trang 11 SGK + Bµi sè 1.18 ÷ 1.24 trang 6 SBT

14


TiÕt 5 : §ång vÞ - Nguyªn tö .Nguyªn tö khèi trung b×nh

So¹n ngµy :24 th¸ng 8 n¨m 2010 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : + Häc sinh biÕt : - Kh¸i niÖm ®ång vÞ, nguyªn tö khèi, nguyªn tö khèi trungb×nh

- Çch x¸c ®Þnh nguyªn tö khèi trung b×nh + Häc sinh vËn dông : TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña

nguyªn tè ho¸ häc mét çc thµnh th¹o 2. RÌn kü n¨ng : Lµm bµi tËp nguyªn tö khèi trung b×nh 3. ChuÈn bÞ : S¬ ®å cÊu t¹o nguyªn tö çc ®ång vÞ cña nguyªn tè hi®ro I. Ph¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra bµi cò

Gi¸o viªnEm h·y cho biÕt sù liªn quan gi÷a sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n víi sè p vµ sè e ?Sè khèi cña h¹t nh©n ®îc tÝnh nh thÕ nµo ?Kh¸i niÖm nguyªn tè ho¸ häc ?

KÝ hiÖu nguyªn tö cho ta biÕt ®iÒu g× ?

Häc sinhSè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n b»ng sè p vµ b»ng sè e trong mét nguyªn tö B»ng tæng sè proton vµ sè notronNguyªn tè ho¸ häc lµ nh÷ng nguyªn tö cã cïng ®iÖn tÝch h¹t nh©nCho ta biÕt sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n, sè khèi vµ kÝ hiÖu cña nguyªn tè ®ã. Ngoµi ra tõ ®ã ta còng x¸c ®Þnh ®îc sè p vµ sè n

Ho¹t ®éng 2 : I- §ång vÞ :

Gi¸o viªn( Treo s¬ ®å cÊu t¹o nguyªn tö çc ®ång vÞ cña nguyªn tè hi®ro vµ cho häc sinh nhËn xÐt vÒ sè p vµ sè n cña mçi ®ång vÞ )DÉn ®Õn sè khèi nh thÕ nµo ?Nh vËy ®ång vÞ lµ g× ?

Häc sinh

Çc ®ång vÞ cña hi®ro cã cïng sè p nhng sè n th× kh¸c nhauCòng kh¸c nhauÇc ®ång vÞ cña cïng mét nguyªn tè ho¸ häc lµ nh÷ng nguyªn tö cã cïng sè p nhng kh¸c nhau vÒ sè n do ®ã sè khèi cña chóng kh¸c

15


Çc ®ång vÞ cã tÝnh chÊt nh thÕ nµo víi nhau? V× sao ?

PhÇn lín çc nguyªn tè ho¸ häc lµ hçn hîp cña nhiÒu ®ång vÞ nh hi®ro (3®v), Cl (2®v)…Nhng cã ph¶i ®ång vÞ nµo còng bÒn hay kh«ng ?Chóng cßn ®îc gäi lµ ®ång vÞ g× ?Chóng cã øng dông g× trong cuéc sèng hay kh«ng ?

nhauChóng cã tÝnh chÊt ho¸ häc giçng nhau v× chóng cã ®iÖn tÝch h¹t nh©n lµ nh nhau nhng tÝnh chÊt vËt lÝ th× kh¸c nhau v× chóng cã sè n kh¸c nhau

Kh«ng, hÇu hÕt çc ®ång vÞ cã sè hiÖu nguyªn tö > 83 lµ kh«ng bÒn§îc gäi lµ nh÷ng ®ång vÞ phãng x¹Chóng ®îc sö dông nhiÒu trong ®êi sèng, y häc, nghiªn cøu sù ph¸t triÓn cña c©y trång

II. nguyªn tö khèi vµ nguyªn tö khèi trung b×nhHo¹t ®éng 3 :

1. Nguyªn tö khèiGi¸o viªn

§¬n vÞ khèi lîng lµ g× ?

Nã cã gi¸ trÞ b»ng bao nhiªu ?

Nguyªn tö cacbon nÆng 19,9206.10-27 kg, hái nguyªn tö ®ã nÆng gÊp bao nhiªu lÇn ®¬n vÞ khèi lîng nguyªn tö ?12 chÝnh lµ nguyªn tö khèi cña cacbon, vËy nguyªn tö khèi lµ g× ?

T¹i sao cã thÓ coi nguyªn tö khèi b»ng sè khèi cña h¹t nh©n ?

Häc sinhLµ ®¹i lîng biÓu thÞ khèi lîng cña nguyªn tö, ph©n tö vµ çc hat p, n vµ eB»ng 1/12 khèi lîng cña mét nguyªn tö ®ång vÞ cacbon 12 tøc lµ b»ng 1,6605.10-27 kg

( lÇn )

Nguyªn tö khèi cña mét nguyªn tö cho biÕt khèi l¬ng cña nguyªn tö ®ã nÆng gÊp bao nhiªu lÇn ®¬n vÞ khèi lîng nguyªn tö V× khèi lîng cña p vµ n xÊp xØ 1u, cßn khèi lîng cña e rÊt nhá kh«ng ®¸ng kÓ nªn cã thÓ xem nguyªn tö khèi lµ sè khèi cña h¹t nh©n

Ho¹t ®éng 4 : 2. Nguyªn tö khèi trung b×nh

Gi¸o viªnNguyªn tö khèi trung b×nh lµ g× ?

T¹i sao ph¶i tÝnh nguyªn tö khèi

Häc sinhLµ trung b×nh céng nguyªn tö khèi cña çc ®ång vÞV× hÇu hÕt çc nguyªn tè ho¸ häc

16

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namtrung b×nh ?

X©y dùng c«ng thøc tÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña hai ®ång vÞ A ( a% ) vµ B ( b% ) cña mét nguyªn tè Trong tù nhiªn th× chØ cã Al vµ Flo lµ kh«ng cã ®ång vÞ. Qua ph©n tÝch ngêi ta nhËn thÊy tØ lÖ sè nguyªn tö çc ®ång vÞ cña cïng mét nguyªn tè trong tù nhiªn lµ kh«ng ®æiTÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña clo biÕt cã hai ®ång vÞ lµ 35Cl (75,77% ) vµ 37Cl (24,23%)

lµ hçn hîp cña nhiÒu ®ång vÞ

=

Cl =

Ho¹t ®éng 5:Cñng cè

Gi¸o viªnNguyªn tö khèi trung b×nh cña Cu lµ 63,546, x¸c ®Þnh thµnh phÇn % cña çc ®ång vÞ Cu cã hai ®ång vÞ lµ 63Cu vµ 65Cu

Häc sinhGäi a lµ % sè nguyªn tö ®ång vÞ 63Cu, % sè nguyªn tö ®ång vÞ 65Cu lµ ( 100 - a ). Ta cã :

a = 73 %

Ho¹t ®éng 6 :

Bµi tËp vÒ nhµ : + Bµi sè 1 ÷ 6 trang 14 SGK

+ Bµi sè 1. 25 ÷ 1. 34 trang 7 & 8 SBT

17


TiÕt 6 : Sù chuyÓn ®éng cña e trong nguyªn töObitan nguyªn tö

So¹n ngµy : 24 th¸ng 9 n¨m 2007 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh biÕt : + Trong nguyªn tö e chuyÓn ®éng xung quanh h¹t nh©n kh«ng theo mét quü ®¹o x¸c ®Þnh

+ MËt ®é x¸c suÊt t×m thÊy e trong kh«ng gian nguyªn tö kh«ng ®ång ®Òu. Khu vùc xung quanh h¹t nh©n mµ t¹i ®ã x¸c suÊt t×m thÊy e kho¶ng 90% ®îc gäi lµ obitan nguyªn tö

+ H×nh d¹ng çc obitan nguyªn tö 2. RÌn kü n¨ng :

Ph¸c ho¹ h×nh ¶nh obitan nguyªn tö 3. ChuÈn bÞ : Gi¸o viªn : + H×nh vÏ mÉu hµnh tinh nguyªn tö cña Bo vµ Rodofo ( H.1.6 ) + H×nh vÏ ®¸m m©y e cña nguyªn tö hi®ro ( H.1.7 )

+ H×nh ¶nh çc obitan s vµ p ( H.1.9 vµ H.1.10 ) II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : ThuyÕt tr×nh III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :KiÓm tra bµi cò

18

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamGi¸o viªn

TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña Argon vµ Kali biÕt r»ng trong thiªn nhiªn: (0,3%), (0,06%), (99,64%) (93,08%), (0,012%), (6,9%)

Häc sinhAr =

K=

I- Sù chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn töHo¹t ®éng 2 :

1. M« h×nh hµnh tinh nguyªn töGi¸o viªn

( Treo m« h×nh mÉu hµnh tinh nguyªn tö H.1.6 vµ th«ng b¸o ) : Trong nguyªn tö, e chuyÓn ®éng xung quanh h¹t nh©n theo mét quü ®¹o x¸c ®Þnh nh hÖ nhËt t©m, dùa vµo SGK h·y cho thÇy biÕt thµnh c«ng vµ giíi h¹n cña thuyÕt Bo

Häc sinh

Thµnh c«ng cña thuyÕt Bo lµ gi¶i thÝch ®îc quang phæ nguyªn tö hi®ro tuy nhiªn vÉn kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®îc mét sè tÝnh chÊt kh¸c cña nguyªn tö do cha m« t¶ ®óng ®îc tr¹ng th¸i chuyÓn ®éng cña e trong nguyªn tö

Ho¹t ®éng 3 : 2. M« h×nh hiÖn ®¹i vÒ sù chuyÓn ®éng cña e trong nguyªn tö,

Obitan nguyªn tö Gi¸o viªn

(Treo h×nh vÏ ®¸m m©y e cña nguyªn tö hi®ro) electron chuyÓn ®éng rÊt nhanh xung quanh h¹t nh©n kh«ng theo mét quü ®¹o x¸c ®Þnh, t¹i mét thêi ®iÓm tøc thêi ta x¸c ®Þnh ®-îc 1 vÞ trÝ cña e, ghÐp nhiÒu vÞ trÝ ®ã l¹i víi nhau t¹o thµnh mét bøc tranh gièng nh mét ®¸m m©y ®îc t¹o thµnh tõ nhiÒu dÊu chÊm víi mçi dÊu chÊm lµ mét vÞ trÝ cña e xung quanh h¹t nh©n, ®¸m m©y nµy ®îc gäi lµ ®¸m m©y e, nh vËy ®¸m m©y e nµy mang ®iÖn tÝch g× ?Sù cã mÆt e trong kh«ng gian

Häc sinh

Mang ®iÖn tÝch ©m

Kh«ng ®ång ®Òu

Lµ khu vùc kh«ng gian xung quanh

19

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namnguyªn tö cã ®ång ®Òu kh«ng ?§óng vËy, t¹i vÞ trÝ mµ e x¸c suÊt cã mÆt lµ lín nhÊt ngêi ta gäi lµ obitan nguyªn tö.Qua ®ã h·y cho thÇy biÕt nh thÕ nµo lµ obitan nguyªn tö ?Nãi obitan nguyªn tö hi®ro lµ mét khèi cÇu cã ®êng kÝnh kho¶ng 0,106 nm cã nghÜa lµ g× ?

h¹t nh©n mµ t¹i ®ã x¸c suÊt cã mÆt e lín(Kho¶ng 90%)Trong khèi cÇu ®êng kÝnh 0,106 nm, x¸c suÊt t×m thÊy e kho¶ng 90% cßn bªn ngoµi x¸c suÊt t×m thÊy e lµ thÊp

Ho¹t ®éng 4 : II. H×nh d¹ng obitan nguyªn tö :

Gi¸o viªnObitan nguyªn tö hi®ro cã d¹ng h×nh g× ?Khèi cÇu obitan nguyªn tö hi®ro cã kÝch thíc nhá nhÊt, ®ã lµ obitan 1s, çc obitan nguyªn tö 2s, 3s…còng cã d¹ng khèi cÇu t¬ng tù nh-ng cã kÝch thíc lín h¬në nh÷ng tr¹ng th¸i n¨ng lîng cao h¬n, e cã nh÷ng vÞ trÝ u tiªn kh¸c nªn obitan nguyªn tö còng cã h×nh d¹ng kh¸c ( Treo h×nh ¶nh çc obitan s vµ p råi giíi thiÖu cho häc sinh )

Häc sinhH×nh cÇu

Ho¹t ®éng 5 :

Cñng cè : Bµi sè 4 & 6 trang 20 SGK

Ho¹t ®éng 6 :

Bµi tËp vÒ nhµ : + Bµi sè 1 ÷ 3 & 5 trang 20 SGK

+ Bµi sè 1.35 ÷ 1.40 trang 8 & 9 SBT

TiÕt 7 : LuyÖn tËpSo¹n ngµy : 28 th¸ng 9 n¨m 2007

I. Môc tiªu : 1. Cñng cè kiÕn thøc :

+ §Æc tÝnh cña çc h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö + Nh÷ng ®¹i lîng ®Æc trng cho nguyªn tö : §iÖn tÝch, sè khèi

2. Kü n¨ng :

20

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam RÌn kÜ n¨ng : VËn dông vÒ kiÕn thøc vÒ thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö, ®Æc ®iÓm cña çc h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö ®Ó gi¶i çc bµi tËp cã liªn quan 3. ChuÈn bÞ : Häc sinh : + HÖ thèng kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o nguyªn tö + Ph¬ng ph¸p gi¶i çc bµi tËp c¬ b¶n vÒ nguyªn tö II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : + Híng dÉn häc sinh tù «n tËp l¹i cÊu t¹o nguyªn tö + Gi¶i quyÕt mét sè th¾c m¾c cßn tån ®äng ë häc sinh + Híng dÉn mét sè bµi tËp trong SGK vµ s¸ch bµi tËp + øng dông vµo gi¶i mét sè bµi tËp cô thÓ ®¬n gi¶n III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :


Gi¸o viªnNguyªn tö ®îc cÊu t¹o nh thÕ nµo ? §Æc ®iÓm cña çc h¹t cÊu thµnh nªn nguyªn tö ?

Sè khèi lµ g× ? §îc tÝnh nh thÕ nµo ?

Häc sinhBao gåm líp vá lµ çc h¹t e mang ®iÖn tÝch ©m vµ h¹t nh©n ®îc cÊu t¹o bëi çc h¹t proton mang ®iÖn tÝch d¬ng vµ notron kh«ng mang ®iÖnSè khèi cña h¹t nh©n ®îc kÝ hiÖu lµ A b»ng tæng sè proton vµ tæng sè notron A = Z + N

Ho¹t ®éng 2 : Bµi tËp øng dông

Gi¸o viªnBt1 : TÝnh sè khèi cña nguyªn tö A biÕt nguyªn tö A cã tæng sè h¹t lµ 34 h¹t trong ®ã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 10 h¹t

Bt2 : Sè khèi cña nguyªn tö A lµ12, x¸c ®Þnh çc h¹t c¬ b¶n cña nguyªn tö A biÕt tæng sè h¹t cña nguyªn tö A lµ 18

Häc sinhGäi P, N, E lµ sè h¹t proton, notron vµ eloctron cña nguyªn tö A, ta cã : P + N + E = 2P + N = 34( P + E ) - N = 2P - N = 10 P = E = 11 h¹t , N = 12 h¹t A = P + N = 11 + 12 = 23

A = P + N = 12P + N + E = 2P + N = 18 P = E = 6 N = 6

P + E + N = 2P + N = 52

21


Bt3 : x¸c ®Þnh çc h¹t cña nguyªn tö B biÕt tæng sè h¹t cña nguyªn tö B lµ 52 h¹t vµ sè notron nhá h¬n 20

Mµ ta cã

2 + = = - 2

17,3 P 14,8

Ta cã b¶ng sau :P 15 16 17N 22 20 18

Lo¹i Lo¹i TM

Ho¹t ®éng 3 :

Bµi tËp vÒ nhµ :

+ Bµi sè 1 ÷ 3 trang 20 SGK

+ Bµi sè 1. 41 ÷ 1. 43 trang 9 SBT

Ho¹t ®éng 4 :

Bµi tËp bæ xung :

Tæng sè h¹t cña hai nguyªn tö A vµ B lµ 58, tæng sè h¹t mang ®iÖn

nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 18 h¹t. X¸c ®Þnh sè h¹t c¬ b¶n

cña hai nguyªn tö A vµ B biÕt sè h¹t mang ®iÖn cña nguyªn tö B nhiÒu

h¬n sè h¹t mang ®iÖn cña nguyªn tö A lµ 6 h¹t vµ mét trong hai nguyªn

tö cã sè h¹t proton b»ng sè h¹t notron.

22


TiÕt 8 : LuyÖn tËpSo¹n ngµy : 30 th¸ng 9 n¨m 2007

I. Môc tiªu : 1. Cñng cè kiÕn thøc : + Khèi lîng nguyªn tö, nguyªn tö khèi trung b×nh + Sù chuyÓn ®éng cña e trong nguyªn tö : Obitan nguyªn tö, h×nh d¹ng çc obitan nguyªn tö 2. RÌn kü n¨ng : + Gi¶i çc bµi tËp vÒ nguyªn tö khèi trung b×nh + VÏ ®îc h×nh d¹ng çc obitan s vµ p 3. ChuÈn bÞ : Gv : HÖ thèng c©u hái vµ bµi tËp øng dông II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : + Híng dÉn häc sinh tù «n tËp l¹i kiÕn thøc vÒ khèi lîng nguyªn tö, nguyªn tö khèi trung b×nh vµ sù chuyÓn ®éng cña e trong nguyªn tö + Gi¶i quyÕt mét sè th¾c m¾c cßn tån ®äng ë häc sinh + Híng dÉn mét sè bµi tËp khã trong SGK vµ s¸ch bµi tËp + Cho häc sinh lµm çc bµi tËp c¬ b¶n liªn quan ®Õn nguyªn tö khèi trung b×nh + Cho häc sinh tËp vÏ h×nh d¹ng çc obitan s vµ p III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : Ch÷a bµi tËp vÒ nhµ:

( Cho 4 häc sinh lªn b¶ng tr×nh bµy bµi tËp vÒ nhµ råi gv cïng víi c¶ líp nhËn xÐt )Bµi ch÷a : PA + EA + NA + PB + EB + NB = 58 2( PA + PB ) + ( NA + NB ) = 58 ( 1) PA + EA + PB + EB - NA - NB = 18 2( PA + PB ) - ( NA + NB ) = 18 ( 2 ) Tõ ( 1 ) vµ (2 ) ta cã hÖ ph¬ng tr×nh : 2( PA + PB ) + ( NA + NB ) = 58 PA + PB = 19 2( PA + PB ) - ( NA + NB ) = 18 NA + NB = 20 Mµ ta cã ( PB + EB ) - ( PA + EA ) = 6 PB - PA = 3 PB = 11 , PA = 8 Gi¶ sö PA = NA = 8 NB = 12 ( TM ) Gi¶ sö PB = NB = 11 NA = 9 ( TM )

23

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamHo¹t ®éng 2 :

Bµi tËp øng dông :Gi¸o viªn

Bt1 : L¾p ghÐp çc th«ng tin ë b¶ng sau :1. Nguyªn tö A. Kh«ng mang

®iÖn2. Obitan nguyªn tö

B. D¹ng khèi cÇu

3. Sè khèi C. Trung hoµ ®iÖn

4. Nguyªn tö khèi trung b×nh

D. H×nh ¶nh x¸c suÊt e lín nhÊt

5. Obitan s E. D¹ng sè t¸m næi

6. Obitan p G. A = Z + NH. =A.a% +B.b%..

Bt2 : T¹i sao nguyªn tö khèi cña Clo l¹i lµ 35,5 ( Lµ mét sè lÎ ). H·y chøng minh ®iÒu ®ã.

Ch1 : Çc obitan pX, pY, pZ ®Þnh h-íng nh thÕ nµo trong kh«ng gian ?Ch2 : Nãi obitan cña nguyªn tö hi®ro lµ mét khèi cÇu cã b¸n kÝnh 0,053 nm cã nghÜa lµ g×?

Häc sinh

1. Nguyªn tö C. Trung hoµ ®iÖn

2. Obitan nguyªn tö

D. H×nh ¶nh x¸c suÊt e lín nhÊt

3. Sè khèi G. A = Z + N4. Nguyªn tö khèi trung b×nh

H. = A%a + + B%b…

5. Obitan s B. D¹ng khèi cÇu

6. Obitan p E. D¹ng sè t¸m næiA. Kh«ng mang ®iÖn

V× clo cã hai ®ång vÞ lµ 35Cl ( 75% ) vµ 37Cl(25%) nªn gi¸ trÞ ®ã lµ nguyªn tö khèi trung b×nh cña clo Cl =

Chóng cã d¹ng h×nh sè t¸m næi ®Þnh híng theo 3 trôc x, y, z cña hÖ to¹ ®é §Ò çcCã nghÜa lµ trong thÓ tÝch khèi cÇu cã b¸n kÝnh 0,053 nm tËp trung kho¶ng 90% x¸c suÊt cã mÆt e xung quanh h¹t nh©n

Ho¹t ®éng 3 :

Bµi tËp vÒ nhµ :

+ Bµi sè 4 & 5 trang 22 SGK

+ Bµi sè 1. 44 ÷ 1. 46 trang 10 SBT

24


TiÕt 9 : Líp vµ ph©n líp electronSo¹n ngµy : 2 th¸ng 10 n¨m 2007

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh biÕt : + ThÕ nµo lµ líp vµ ph©n líp electron

+ Sè lîng çc obitan trong mét líp vµ mét ph©n líp+ Sù gièng nhau, sù kh¸c nhau gi÷a çc obitan

trong cïng mét ph©n líp+ Dïng kÝ hiÖu ®Ó ph©n biÖt çc líp, ph©n líp

obitan 1.RÌn kü n¨ng : X¸c ®Þnh ®îc thø tù çc líp e trong nguyªn tö, sè obitan trong mçi líp, mçi ph©n líp 3. ChuÈn bÞ : + Gi¸o viªn : Tranh vÏ h×nh d¹ng çc obitan s vµ p + Häc sinh : ¤n bµi sù chuyÓn ®éng cña e trong nguyªn tö II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :

25

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamI. Líp electron :

Gi¸o viªnThÕ nµo lµ mËt ®é x¸c suÊt cã mÆt e ?

T¹i sao e l¹i cã khu vùc u tiªn ?

Çc e trªn cïng mét líp cã n¨ng lîng nh thÕ nµo ?§óng vËy, tuú thuéc vµo tr¹ng th¸i n¨ng lîng nµy mµ mçi e cã khu vùc u tiªn riªngN¨ng lîng liªn kÕt gi÷a çc e ë líp trong vµ ngoµi víi h¹t nh©n nguyªn tö cã nh nhau kh«ng ?Vµ lóc ®ã ngêi ta nãi nh÷ng e ë gÇn h¹t nh©n cã n¨ng lîng thÊp vµ nh÷ng e ë xa h¹t nh©n cã n¨ng l-îng caoDùa vµo SGK h·y ®iÒn vµo b¶ng sau :

N 1 2 3 4 5 6 7Tªn líp

NÕu mét nguyªn tö cã 5 líp e th× líp nµo liªn kÕt víi h¹t nh©n chÆt chÏ nhÊt?Líp nµo cã n¨ng lîng cao nhÊt ?Vµ nh÷ng e ë líp ngoµi cïng cã n¨ng lîng cao nhÊt nµy hÇu nh sÏ quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt ho¸ häc cña mét nguyªn tè

Häc sinhLµ n¬i mµ e cã mÆt hay nãi çch kh¸c ®ã lµ n¬i t×m thÊy sù cã mÆt cña e trong mét thêi ®iÓm nµo ®ãTrong nguyªn tö çc e ®îc s¾p xÕp thµnh tõng líp tõ trong ra ngoµiCã n¨ng lîng xÊp xØ nhau

Nh÷ng e ë líp trong bÞ hót m¹nh h¬n, liªn kÕt chÆt chÏ víi h¹t nh©n, ngîc l¹i nh÷ng e ë xa h¹t nh©n liªn kÕt víi h¹t nh©n yÕu h¬n

N 1 2 3 4 5 6 7Tªn líp

K L M N O P Q

Líp thø nhÊt hay líp KLíp thø n¨m hay líp O

Ho¹t ®éng 2 :II. Ph©n líp electron :

Gi¸o viªnThÕ nµo lµ mét líp ?Nh÷ng e cã n¨ng lîng b»ng nhau th× sao ?Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña

Häc sinhLµ çc e cã n¨ng lîng xÊp xØ nhau§îc xÕp thµnh mét ph©n líp

26

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namtõng líp mµ mçi líp cã thÓ chia thµnh nhiÒu ph©n lípÇc ph©n líp ®îc kÝ hiÖu nh thÕ nµo ?Hoµn thµnh b¶ng sau :

N 1 2 3 4Tªn lípSè

ph©n lípKÝ

hiÖuLíp thø n cã mÊy ph©n líp ?

B»ng çc ch÷ çi thêng : s, p, d, f

N 1 2 3 4Tªn líp

K L M N

Sè ph©n líp

1 2 3 4

KÝ hiÖu

1s 2s2p 3s3p3d

4s4p4d4f

Líp thø n cã n ph©n líp

Ho¹t ®éng 3 :III. Sè obitan nguyªn tö trong mét ph©n líp eletron :

Gi¸o viªnTrong mét ph©n líp çc obitan cã n¨ng lîng nh thÕ nµo víi nhau ?ThÕ chóng cã g× kh¸c nhau ?

Vµ chóng phô thuéc vµo çi g× ?Ph©n líp s cã mÊy obitan ?

Ph©n líp p cã mÊy obitan ?

Ph©n líp d cã mÊy obitan ?

Ph©n líp f cã mÊy obitan ?

Häc sinhCã cïng møc n¨ng lîng

ChØ kh¸c nhau sù ®Þnh híng trong kh«ng gianPhô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña mçi ph©n lípCã mét obitan cã ®èi xøng cÇu trong kh«ng gianCã 3 obitan Px, Py, Pz ®Þnh híng kh¸c nhau trong kh«ng gianCã 5 obitan ®Þnh híng kh¸c nhau trong kh«ng gianCã 7 obitan ®Þnh híng kh¸c nhau trong kh«ng gian

Ho¹t ®éng 4 :IV. Sè obitan nguyªn tö trong mét líp electron :

Gi¸o viªnHoµn thµnh b¶ng sau :

Líp thø 1 2 3Tªn lípP/lípSè obitanTæng

Häc sinh

Líp thø 1 2 3Tªn líp K L Mp/líp 1s 2s 2p 3s 3p

3dSè

obitan1 1 3 1 3 5

27

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namsè obitan

Tæng sè

obitan1 4 9

Ho¹t ®éng 5 :

Cñng cè : Bµi sè 1 vµ 2 trang 25 SGK

Ho¹t ®éng 6 :


+ Bµi sè 1. 47 ÷ 1. 51 trang 10

SBT

28


TiÕt 10: N¨ng lîng cña çc electron trong nguyªn töCÊu h×nh electron cña nguyªn tö

So¹n ngµy : 6 th¸ng 10 n¨m 2007 I. Môc tiªu :

1. VÒ kiÕn thøc :

Häc sinh biÕt : + Sè electron tèi ®a trong mét ph©n líp, trong

mét líp

+ Nguyªn lÝ, quy t¾c s¾p xÕp electron trong

nguyªn tö

2. RÌn kü n¨ng : VËn dông çc nguyªn lÝ, quy t¾c vÒ sù ph©n bè

electron

3. ChuÈn bÞ : M« h×nh vÒ ph©n møc n¨ng lîng cña çc obitan

II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o :

§µm tho¹i nghiªn cøu

III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

N¨ng lîng cña electron trong nguyªn tö

Ho¹t ®éng 1 :

1. Møc n¨ng lîng obitan nguyªn tö :

Gi¸o viªn Trong nguyªn tö, çc electron trªn mçi obitan cã n¨ng lîng nh thÕ nµo ? Vµ ngêi ta gäi møc n¨ng lîng nµy lµ n¨ng lîng obitan nguyªn tö hay møc n¨ng lîng AO Çc electron trªn cïng mét ph©n líp th× sao ? Obitan p cã 3 obitan lµ pX , pY , pZ , vËy chóng gièng vµ kh¸c nhau nh thÕ nµo ?

Häc sinh Cã møc n¨ng lîng x¸c ®Þnh

Cã n¨ng lîng nh nhau Chóng gièng nhau vÒ møc n¨ng l-îng nhng kh¸c nhau vÒ sù ®Þnh h-íng trong kh«ng gian

29


2. TrËt tù çc møc n¨ng lîng obitan nguyªn tö :Gi¸o viªn

( Treo m« h×nh vÒ møc n¨ng lîng cña çc obitan ). B»ng thùc nghiÖm ngêi ta ®· x¸c ®Þnh ®îc çc møc n¨ng lîng cña çc obitan ë b¶ng trªn. Khi Z t¨ng th× møc n¨ng lîng AO t¨ng nh thÕ nµo ? Ph©n møc n¨ng lîng ®ã cã g× ®Æc biÖt ?

Häc sinh

1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p …

Møc n¨ng lîng cña 4s thÊp h¬n 3d 5s thÊp h¬n 4d

ii. Çc nguyªn lý vµ quy t¾c ph©n bè electron trong nguyªn töHo¹t ®éng 3 :

1. Nguyªn lÝ PaulingGi¸o viªn

§Ó ®¬n gi¶n ngêi ta biÓu diÔn obitan nguyªn tö nh thÕ nµo ? H·y biÓu diÔn çc « lìng tö t¬ng øng víi n = 1 vµ n = 2

H·y tr×nh bµy néi dung cña nguyªn lÝ Pauling

Ngêi ta kÝ hiÖu electron nh thÕ nµo ? H·y biÓu diÔn trêng hîp 1 vµ 2 electron vµo mét AO

Sè electron tèi ®a trong çc ph©n líp s, p, d vµ f lµ bao nhiªu ?

§Ó biÓu diÔn tr¹ng th¸I electron cña obitan ngêi ta kÝ hiÖu sè electron ë phÝa trªn bªn ph¶i cña kÝ hiÖu ph©n líp. Gi¶ sö ph©n líp 2p cã 6 electron ta viÕt nh thÕ nµo ? Çc ph©n líp cã ®ñ sè electron

Häc sinh B»ng mét « vu«ng nhá gäi lµ « l-ìng tö

1s 2s 2pX 2pY 2pZ

Trªn mét obitan chØ cã thÓ cã nhiÒu nhÊt lµ hai electron vµ 2 electron nµy cã chiÒu tù quay kh¸c chiÒu nhau xung quanh trôc riªng cña nã. B»ng dÊu “ ” : Mét electron ®éc

th©n

: Hai electron ghÐp

®«i

Ph©n líp s cã tèi ®a lµ 2 electron Ph©n líp p cã tèi ®a lµ 6 electron Ph©n líp d cã tèi ®a lµ 10 electron Ph©n líp f cã tèi ®a lµ 14

30

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam®îc gäi lµ g× ? ChØ ®ñ mét nöa gäi lµ g× ? Cha ®ñ th× sao ?

electron

2p 6

Gäi lµ ph©n líp ®· b·o hoµ

Gäi lµ ph©n líp b¸n b·o hoµ Gäi lµ ph©n líp cha b·o hoµ

Ho¹t ®éng 4 :2. Nguyªn lÝ v÷ng bÒn :

Gi¸o viªn Tr×nh bµy néi dung nguyªn lÝ v÷ng bÒn

H·y ph©n bè çc electron vµo çc

AO cña çc nguyªn tö cã : Z = 1

Z = 2

Z = 3

Z = 4

Z = 5

Häc sinh ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n, trong çc nguyªn tö, çc electron chiÕm lÇn lît nh÷ng obitan cã nh÷ng møc n¨ng lîng tõ thÊp ®Õn cao

Z = 1 : 1s 1

Z = 2 : 1s 2

Z = 3 : 1s 2 2s 1

1s 2 2s 2

1s 2 2s 2 2p 1

Ho¹t ®éng 5 :3. Quy t¾c Hun :

Gi¸o viªn H·y tr×nh bµy néi dung cña quy t¾c Hund

Trong çc çch sau, çch nµo ph©n bè electron ®óng ? V× sao ?

Z = 6

H·y biÓu diÔn víi Z = 7

Häc sinh Trong cïng mét ph©n líp, çc electron sÏ ph©n bè trªn çc obitan sao cho sè electron ®éc th©n lµ tèi ®a vµ çc electron nµy ph¶i cã chiÒu tù quay gièng nhau.

Çch thø nhÊt lµ ®óng v× sè electron ®éc th©n trªn ph©n líp p lµ tèi ®a vµ chóng cã chiÒu tù quay gièng nhau

Ho¹t ®éng 6 :

Cñng cè : Bµi tËp sè 2 trang 32 SGK31


Bµi tËp vÒ nhµ : + Bµi sè 3 trang 32 SGK

+ Bµi sè 1.52 ÷ 1.54 trang 11 SBT

TiÕt 11: N¨ng lîng cña çc electron trong nguyªn töCÊu h×nh electron cña nguyªn tö

So¹n ngµy : 8 th¸ng 10 n¨m 2007 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu : + Çch viÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö cña nguyªn tè + §Æc ®iÓm cña electron líp ngoµi cïng 2. RÌn kü n¨ng : ViÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn tè 3. ChuÈn bÞ : B¶ng cÊu h×nh electron vµ s¬ ®å ph©n bè electron trªn çc obitan nguyªn tö cña 20 nguyªn tè ®Çu tiªn trong b¶ng tuÇn hoµn II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i luyÖn tËpIV. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :

32

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamKiÓm tra bµi cò

Gi¸o viªn Em h·y tr×nh bµy ph©n møc n¨ng lîng khi Z t¨ng dÇn Tr×nh bµy çc nguyªn lÝ vµ quy t¨c ph©n bè electron trong nguyªn tö

Häc sinh1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p …

Nguyªn lÝ Pauling : Trªn mét obitan chØ cã thÓ cã nhiÒu nhÊt lµ hai electron vµ 2 electron nµy cã chiÒu tù quay kh¸c chiÒu nhau xung quanh trôc riªng cña nã. Nguyªn lÝ v÷ng bÒn : ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n, trong çc nguyªn tö, çc electron chiÕm lÇn lît nh÷ng obitan cã nh÷ng møc n¨ng lîng tõ thÊp ®Õn cao Quy t¾c Hund : Trong cïng mét ph©n líp, çc electron sÏ ph©n bè trªn çc obitan sao cho sè electron ®éc th©n lµ tèi ®a vµ çc electron nµy ph¶i cã chiÒu tù quay gièng nhau

iii. CÊu h×nh electron cña nguyªn töHo¹t ®éng 2 :

1. CÊu h×nh electron cña nguyªn tö :Gi¸o viªn

CÊu h×nh electron lµ g× ?

Quy íc çch viÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö ?

§óng vËy, víi Z = 7 ta viÕt nh thÕ nµo ? ViÕt cÊu h×nh electron cã tu©n theo çc nguyªn lÝ vµ quy t¾c ®· häc kh«ng ? ViÕt cÊu h×nh electron cña çc nguyªn tö cã Z = 8 Z = 9

Häc sinh CÊu h×nh electron nguyªn tö biÓu diÔn sù ph©n bè electron trªn çc ph©n líp thuéc çc líp kh¸c nhau Sè thø tù líp e ®îc viÕt b»ng çc ch÷ sè Ph©n líp ®îc kÝ hiÖu b»ng çc ch÷ çi thêng Sè electron ®îc ghi b»ng çc ch÷ sè phÝa trªn bªn ph¶i kÝ hiÖu cña ph©n líp 1s 2 2s 2 2p 3

Cã nhng ta ph¶i viÕt theo thø tù líp electron cã nghÜa lµ hÕt líp nµy ®Õn líp kh¸c

1s 2 2s 2 2p 4

1s 2 2s 2 2p 5

33

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam Z = 11 Z = 13 Z = 26

1s 2 2s 2 2p 6 3s 1

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 6 4s 2

Ho¹t ®éng 2 :Gi¸o viªn treo b¶ng cÊu h×nh electron cña 20 nguyªn tè lªn b¸ng vµ yªu

cÇu häc sinh nhËn xÐt sè electron ngoµi cïng cña çc nguyªn tè.Ho¹t ®éng 3 :

3. §Æc ®iÓm cña líp electron ngoµi cïng :Gi¸o viªn

Çc electron líp ngoµi cïng cã n¨ng lîng nh thÕ nµo ? Nã ¶nh hëng g× tãi tÝnh chÊt ho¸ häc cña çc nguyªn tè ? ( Treo b¶ng cÊu h×nh electron ) Dùa vµo b¶ng cÊu h×nh electron em cã nhËn xÐt g× vÒ sè electron ë líp ngoµi cïng ? Çc nguyªn tö cã 8 electron ë líp ngoµi cïng vµ 2 electron víi He ngêi ta gäi lµ g× ?

Cã 1, 2, 3 electron ë líp ngoµi cïng lµ g× ?

Trõ nh÷ng nguyªn tö nµo ?Cßn 5, 6, 7 electron th× sao ?Cßn 4 electron th× sao ?

Häc sinhCã n¨ng lîng cao nhÊt

QuyÕt ®Þnh tÝnh chÊt ho¸ häc cña mét nguyªn tè

Sè electron ngoµi cïng biÕn thiªn tõ 1 ÷ 8

Lµ çc nguyªn tö khÝ hiÕmLµ çc nguyªn tö kim lo¹iTrõ H, He vµ BLµ çc nguyªn tö phi kimCã thÓ lµ kim lo¹i còng cã thÓ lµ

phi kim


Gi¸o viªnViÕt cÊu h×nh electron cña çc

nguyªn tö vµ cho biÕt chóng lµ nguyªn tö g× ? Z = 12

Z = 16

Z = 18

Häc sinh

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 : Lµ kim lo¹i v× cã 2 electron ë líp ngoµi cïng 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 : Lµ phi kim v× cã 6 electron ë líp ngoµi cïng 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 : Lµ khÝ hiÕm v× cã 8 electron ë líp ngoµi cïng

Ho¹t ®éng 5 :

34

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam Bµi tËp vÒ nhµ : + Bµi sè 1, 4 ÷ 7 trang 32 SGK + Bµi sè 1.55 ÷ 1.58 trang 11 SBT

TiÕt 12 : LuyÖn tËp ch¬ng iSo¹n ngµy : 10 th¸ng 10 n¨m 2007

I. Môc tiªu : 1. Cñng cè kiÕn thøc : + Thµnh phÇn nguyªn tö + Nh÷ng ®Æc trng cña nguyªn tö + Sù chuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö - Obitan nguyªn tö 2. RÌn kü n¨ng : VËn dông kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o nguyªn tö, ®Æc ®iÓm cña cÊu t¹o nguyªn tö ®Ó lµm bµi tËp vÒ thµnh phÇn nguyªn tö 3. ChuÈn bÞ : HÖ thèng c©u hái, bµi tËp vµ phiÕu häc tËp II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i «n tËp III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :KiÓm tra sù chuÈn bÞ ë nhµ cña häc sinh

+ Mçi tæ cho häc sinh kiÓm tra chÐo lÉn nhau vÒ sù chuÈn bÞ ë nhµ tõ bµi 1 ÷ 5 do tæ trëng phô tr¸ch ®ång thêi ®¸nh gi¸ chÊt lîng sù chuÈn bÞ bµi b»ng çc ®iÓm sè+ Gi¸o viªn lÊy bÊt k× mçi tæ mét quyÓn vë häc sinh ®· kiÓm tra ®Ó nhËn xÐt sau ®ã gi¸o viªn thu thËp th¾c m¾c, nh÷ng bµi tËp khã ®Ó gi¶i ®¸p trong giê luyÖn tËp+ Gi¸o viªn hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc b»ng çc phiÕu häc tËp

Ho¹t ®éng 2 : Nhãm kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o nguyªn tö :

PhiÕu häc tËp sè 1 :Nguyªn tö cã thµnh phÇn cÊu t¹o nh thÕ nµo ? §Æc ®iÓm cña çc h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö ?V× sao A vµ Z ®îc xem lµ nh÷ng gi¸ trÞ ®Æc trng cña nguyªn tö ?KÝch thíc cña h¹t nh©n vµ nguyªn tö lín hay bÐ ? Ngêi ta dïng ®¬n vÞ ®o lµ g× ?Khèi lîng cña nguyªn tö hÇu nh tËp trung ë ®©u ? V× sao ?

Ho¹t ®éng 3 :Nhãm kiÕn thøc vÒ nguyªn tè ho¸ häc :

PhiÕu häc tËp sè 2 :§Þnh nghÜa nguyªn tè ho¸ häc, §ång vÞV× sao ph¶i tÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh ? Cho biÕt c«ng thøc tÝnh cña nã ?

35


Bµi tËp øng dôngGi¸o viªn

Bt1 : Mét nguyªn tö R cã tæng sè h¹t çc lo¹i lµ 115 h¹t trong ®ã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 25 h¹t. TÝnh sè khèi A vµ x¸c ®Þnh tªn cña R.

Bt2 : Mét nguyªn tö X cã tæng sè h¹t lµ 28 h¹t, X¸c ®Þnh sè khèi A vµ tªn cña X

Häc sinhTæng sè h¹t lµ : P + E + N = 115 2P + N = 115

( 1 )HiÖu sè h¹t lµ : P + E – N = 25 2P – N = 25

( 2 )

Tõ ( 1 ) vµ ( 2 ) ta cã hÖ ph¬ng tr×nh :

2P + N = 115 E = P = 35

2P – N = 25 N = 45

A = 35 + 45 = 80 R : Brom

Tæng sè h¹t lµ : P + E + N = 28 2P + N = 28 N = 28

– 2P Mµ P ≤ N ≤ 1,52P P ≤ 28 – 2P ≤ 1,52P 7,95 ≤ P ≤ 9,3Víi P = 8 N = 12 A = 20 : Oxi( Lo¹i v× oxi kh«ng cã ®ång vÞ

)Víi P = 9 N = 10 A = 19 : Flo

( Tho¶ m·n )

Ho¹t ®éng 5 :Bµi tËp vÒ nhµ : bµi sè 1.67 vµ 1.68 trang 13 SBT

36


TiÕt 13 LuyÖn tËp ch¬ng ISo¹n ngµy : 12 th¸ng 10 n¨m 2007

I Môc tiªu : 1. Cñng cè kiÕn thøc :+ Sù ph©n bè electron trªn çc ph©n líp theo thø tù líp

+ §Æc ®iÓm cña líp electron ngoµi cïng

2. RÌn kü n¨ng :+ VËn dông çc nguyªn lÝ, quy t¾c ®Ó viÕt cÊu h×nh electron nguyªn

tö cña çc nguyªn tè

+ Dùa vµo ®Æc ®iÓm líp electron ngoµi cïng ®Ó ph©n lo¹i çc nguyªn

tè kim lo¹i, phi kim hay khÝ hiÕm

3. ChuÈn bÞ :+ PhiÕu häc tËp+ HÖ thèng bµi tËp øng dông II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i «n tËp

III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra sù chuÈn bÞ ë nhµ cña häc sinh :

37

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam+ Mçi tæ cho häc sinh kiÓm tra chÐo lÉn nhau vÒ sù chuÈn bÞ ë nhµ tõ

bµi 1 ÷ 5 do tæ trëng phô tr¸ch ®ång thêi ®¸nh gi¸ chÊt lîng sù chuÈn

bÞ bµi b»ng çc ®iÓm sè

+ Gi¸o viªn lÊy bÊt k× mçi tæ mét quyÓn vë häc sinh ®· kiÓm tra ®Ó

nhËn xÐt sau ®ã gi¸o viªn thu thËp th¾c m¾c, nh÷ng bµi tËp khã ®Ó

gi¶i ®¸p trong giê luyÖn tËp

+ Gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò th¾c m¾c cßn tån ®äng ë häc sinh

Ho¹t ®éng 2 : Nhãm kiÕn thøc vÒ vá nguyªn tö :

Ph¸t phiÕu häc tËp cho mçi nhãm th¶o luËn víi çc néi dung sau :

+ ChuyÓn ®éng cña electron trong nguyªn tö

+ Obitan nguyªn tö lµ g× ?

+ Líp vµ çch kÝ hiÖu líp electron

+ Ph©n líp vµ çch kÝ hiÖu ph©n líp electron

+ Sè lîng çc obitan trong mçi líp, mçi ph©n líp

+ Çc nguyªn lÝ vµ quy t¾c ph©n bè electron cña nguyªn tö

Ho¹t ®éng 3 :Bµi tËp øng dông

Gi¸o viªnBt1 : ViÕt cÊu h×nh

electron vµ sù ph©n bè çc electron vµo çc AO cña nguyªn tö cã :

Z = 15

Z = 21

Z = 24

Häc sinh

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 3

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6

3d 1 4s 2

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6

3d 5 4s 1

Tæng sè h¹t lµ : P + E + N = 34 2P + N = 34 N = 34 – 2P

38

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamBt2 : Tæng sè h¹t cña

nguyªn tö A lµ 34 h¹t. X¸c ®Þnh nguyªn tö A biÕt nã cã xu híng nh-êng ®i 1 electron ®Ó træ vÒ tr¹ng th¸i bÒn nhÊt lµ A+. ViÕt cÊu h×nh cña A vµ A+ .

Mµ P ≤ N ≤ 1,52P P ≤ 34 – 2P ≤ 1,52P 9,7 ≤ P ≤ 11,3+ P = 10 : Ne : KhÝ hiÕm nªn lo¹i+ P = 11 : Na : Tho¶ m·n Z = 11 : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1

A+ : 1s 2 2s 2 2p 6

Ho¹t ®éng 4 :Bµi tËp vÒ nhµ :

+ Bµi sè 1 ÷ 8 trang 34 SGK + Bµi sè 1.62 ÷ 1.66 trang 12 vµ 13 SBT

TiÕt 14 : KiÓm tra viÕtSo¹n ngµy : 14 th¸ng 10 n¨m 2007

Môc tiªu : -KiÓm tra kh¶ n¨ng hiÎu biÕt cña häc sinh vÒ cÊu t¹o nguyªn tö. - Kü n¨ng viÕt cÊu h×nh e. - Kü n¨ng gi¶i bµi to¸n ®Þnh lîng.ChuÈn bÞ : Gi¸o viªn chuÈn bÞ ®Ò theo h×nh thøc tr¾c nghiÖm vµ 1 c©u tù luËn in ®Ò ph¸t cho häc sinh

A - PhÇn Tr¾c NghiÖm :

1. Trong tù nhiªn Brom cã hai ®ång vÞ Br chiÕm 54,5% vµ Br chiÕm 45,5%.nguyªn tö khèi trung b×nh cña Brom lµ :

A. 80 B. 79,91 C. 78 D. Mét kÕt qu¶ kh¸c

39


2. Nguyªn tö X cã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ ? A. 13 B. 12 C. 10 D. 14

3. Mét nguyªn tö cña nguyªn tè X cã tæng sè çc h¹t c¬ b¶n lµ 180 , trong ®ã tæng sè h¹t mang ®iÖn chiÕm 58,89%. Sè notron cña X lµ :

A. 106 B. 53 C. 74 D. 80 4. Cã bao nhiªu nguyªn tö Hi®ro trong 0,46 gam rîu Etylic (C2H5OH ; M = 46u)

A. 3x1021 B. 6x1020 C. 3,6x1022 D. 1,2x1021

5. Çc bon cã 2 ®ång vÞ C vµ C , Oxi cã 3 ®ång vÞ

O O vµ O. C vµ O cã thÓ kÕt hîp víi nhau t¹o ra bao nhiªu ph©n tö khÝ CO ?

A. 12 B. 18 C. 7 D. 6

6. Chän mÖnh ®Ò sai : A. Mçi Obitan nguyªn tö chøa tèi ®a hai electron cã spin cïng chiÒu

B. Obitan nguyªn tö lµ vïng kh«ng gian bao quanh h¹t nh©n , n¬i ®ã x¸c suÊt hiÖn diÖn cña eletron lµ cùc ®¹i C. Mçi Obitan nguyªn tö chøa tèi ®a hai electron cã spin ngîc chiÒu nhau D. Trong cïng mét ph©n líp, çc electron ph©n bè trªn çc Obitan sao cho sè electron ®éc th©n lµ tèi ®a vµ çc electron nµy ph¶i cã chiÒu quay (spin) ngîc nhau. 7. CÊu h×nh electron cña nguyªn tö cã Z = 24 lµ :

A. 1s22s22p63s23p64s23d4 B. 1s22s22p63s23p63d54s1 C. 1s22s22p63s23p63d44s2 D. 1s22s22p63s23p43d64s2

8. Mét nguyªn tö cña nguyªn tè R t¹o ®îc ion mang hai ®iÖn tÝch cã tæng sè h¹t lµ 80, trong nguyªn tö cña nguyªn tè ®ã cã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 22. Sè hiÖu nguyªn tö cña nguyªn tè R lµ :

A. 26 B. 30 C. 25 D. 31 9. CÊu h×nh electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö X lµ : 4sx suy ra nguyªn tè X lµ :

A. Phi kim B. Kim lo¹i C. khÝ hiÕm D. Hîp chÊt lìng tinh 10. Trong 4 nguyªn tö cã Z lÇn lît lµ 25, 26, 27, 28 nguyªn tö nµo cã nhiÒu electron ®éc th©n nhÊt :

A. Z = 28 B. Z = 25 C. Z = 26 D. Z = 27 B - PhÇn Tù LuËn :

Tæng sè h¹t trong nguyªn tö nguyªn tè X lµ 155. trong ®ã sè h¹tmang ®iÖn nhiÒu h¬n h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 33. ViÕt cÊu h×nh e vµ ký hiÖu nguyªn tö X

40

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamCh ¬ng II B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc vµ

®Þnh luËt tuÇn hoµn

TiÕt 15 - B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häcSo¹n ngµy :16 th¸ng 10 n¨m 2007

I Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : + Häc sinh biÕt : Nguyªn t¾c s¾p xÕp b¶ng tuÇn hoµn + Häc sinh hiÓu : Mèi quan hÖ gi÷a cÊu h×nh electron nguyªn tö cña nguyªn tè ho¸ häc víi vÞ trÝ cña chóng trong b¶ng tuÇn hoµn 2. VÒ kü n¨ng : RÌn kü n¨ng :X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña çc nguyªn tè ho¸ häc trong b¶ng tuÇn hoµn 3. Ph¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i nghiªn cøu II.ChuÈn bÞ : Gv : + PhiÕu häc tËp + H×nh vÏ « nguyªn tè + B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc Hs : ¤n l¹i çch viÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn tè III. Néi dung : HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : I. Nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn

Gi¸o viªnCho mçi nhãm th¶o luËn çc vÊn

®Ò sau :CH1 : §Æc ®iÓm cña ®iÖn tÝch

nguyªn tè trong mét hµng ngang vµ cét däc

CH2 : Sè líp electron trong cïng mét hµng ngang, mét cét däc

CH3 : Sè electron ngoµi cïng trong mét hµng ngang vµ trong mét cét däc

Vµ ®ã còng chÝnh lµ çc nguyªn t¾c s¾p xÕp cña b¶ng tuÇn hoµn vµ çc electron ngoµi cïng ®ã ngêi ta gäi lµ ho¸ trÞ

Häc sinh

§iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn theo hµng ngang vµ cét däc

Trong mét hµng ngang th× çc nguyªn tè cã sè líp b»ng nhau vµ sè electron ngoµi cïng t¨ng dÇn

Trong mét cét däc th× çc nguyªn tè cã cïng sè electron ë líp ngoµi cïng cßn sè líp th× t¨ng dÇn

Lµ nh÷ng electron cã thÓ tham gia vµ liªn kiÕt ho¸ häc

41

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamVËy electron ho¸ trÞ lµ g× ?

Ho¹t ®éng 2 :1. ¤ nguyªn tè

Gi¸o viªn Em h·y nhËn xÐt thµnh phÇn cña « nguyªn tè ?

Vµ sè hiÖu nguyªn tö chÝnh lµ sè thø tù cña « nguyªn tè. ¤ nguyªn tè chÝnh lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt cÊu t¹o nªn b¶ng tuÇn hoµn, mçi nguyªn tè chiÕm mçi «. VËy b¶ng tuÇn hoµn cã kho¶ng mÊy « nguyªn tè ?

Häc sinhBao gåm : + KÝ hiÖu ho¸ häc + Tªn nguyªn tè + Sè hiÖu nguyªn tö + Nguyªn tö khèi trung b×nh + §é ©m ®iÖn

+ CÊu h×nh electron + Sè oxi ho¸

Cã kho¶ng 110 « nguyªn tè

Ho¹t ®éng 3 :2. Chu k×

Gi¸o viªnEm h·y cho biÕt b¶ng tuÇn hoµn cã bao nhiªu d·y nguyªn tè ®îc xÕp thµnh hµng ngang ?Nã ®îc ®¸nh sè nh thÕ nµo ?

Vµ mçi hµng nh vËy ®îc gäi lµ chu k×, vËy chu k× lµ g× ?

Dùa vµo b¶ng tuÇn hoµn h·y hoµn thµnh b¶ng sau :

Chu

k×

Sè çc nguyªn tè

CÊu h×nh electron

Sè líp

1

2

3

Häc sinh Cã 7 hµng ngang§îc ®¸nh sè thø tù b»ng ch÷ sè tõ 1 ÷ 7 Lµ d·y çc nguyªn tè mµ nguyªn tö cña chóng cã cïng sè líp electron ®-îc xÕp theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n

Chu

k×

Sè çc nguyªn

tè

CÊu h×nh electron

Sè líp

1

Z : 1 ÷ 22

nguyªn tè

1s a

a : 1 ÷ 21

2

Z : 3 ÷ 108

nguyªn tè

[He] 2s a

2p b

a : 1 ÷ 2b : 0 ÷ 6

2

42


4

Em cã nhËn xÐt g× vÒ sè líp electron ?

Çc nguyªn tè thuéc chu k× 1, 2, 3 ®îc gäi lµ chu k× nhá, tõ chu k× 4 trë ®i ®îc gäi lµ chu k× lín trong ®ã chu k× 7 lµ cha hoµn thµnh

3

Z : 11 ÷ 18

8 nguyªn

tè

[Ne] 3s a

3p b

a : 1 ÷ 2b : 0 ÷ 6

3

4

Z : 19 ÷ 3618

nguyªn tè

[Ar] 3d x

4s a4p b

x : 0÷ 10a : 1 ÷ 2b : 0 ÷ 6

4

Ho¹t ®éng 4 :Cñng cè

Gi¸o viªnViÕt cÊu h×nh electron nguyªn

tö cña çc nguyªn tè sau vµ cho biÕt chóng ë chu k× nµo trong b¶ng tuÇn hoµn :

Z = 4

Z = 10

Z = 23

Häc sinh 1s 2 2s 2

Cã 2 líp thuéc chu k× 21s 2 2s 2 2p 6

Cã 2 líp thuéc chu k× 21s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 34s 2

Cã 4 líp chuéc chu k× 4

Ho¹t ®éng 5 :


+ Bµi sè 2.1 ÷ 2.5 trang 14 SBT

43


TiÕt 16 : B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häcSo¹n ngµy : 18 th¸ng 10 n¨m 2007

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a cÊu h×nh electron nguyªn tö víi vÞ trÝ cña nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn 2. RÌn kü n¨ng : X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn 3. ChuÈn bÞ : B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :



nguyªn , , vµ cho biÕt chóng ë chu k× nµo ?

Häc sinh : 1s 2 2s 2 :

Chu k× 2 : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 :

Chu k× 31s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 :

Chu k× 4Ho¹t ®éng 2 :

3. Nhãm nguyªn tèGi¸o viªn

Em cã nhËn xÐt vÒ cÊu h×nh electron cña 3 nguyªn tè trªn ?

TÝnh chÊt cña nã sÏ nh thÕ nµo víi nhau ?

Vµ nh÷ng nguyªn tè ®ã sÏ ®îc xÕp thµnh mét nhãm gäi lµ nhãm

Häc sinh§Òu cã 2 electron ë líp ngoµi

cïng

Cã tÝnh chÊt t¬ng tù nhau

Lµ tËp hîp çc nguyªn tè mµ

44

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namnguyªn tè. VËy nhãm nguyªn tè lµ g× ?

Çc nhãm nguyªn tè ®îc kÝ hiÖu nh thÕ nµo ?

B¶ng tuÇn hoµn gåm bao nhiªu cét ? Bao nhiªu nhãm ?

Ngoµi ra cßn çch chia nµo n÷a kh«ng ?

Bao gåm nh÷ng khèi nµo ?

Em cã nhËn xÐt g× vÒ kÝ hiÖu nhãm A vµ sè electron líp ngoµi cïng ?

§óng vËy, cßn çc nguyªn tè nhãm B th× ta cã thÓ hiÓu nh sau, gi¶ sö chóng cã cÊu h×nh lµ : ( n – 1 ) d X ns Y. Ta cã :

+ NÕu x = 10 th× chóng thuéc nhãm y B

+ NÕu 3 ≤ x + y ≤ 7 th× chóng thuéc nhãm ( x + y ) B

+ Cßn l¹i th× chóng thuéc nhãm VIII B

nguyªn tö cña nã cã cÊu h×nh electron t¬ng tù nhau do ®ã tÝnh chÊt ho¸ häc còng t¬ng tù nhau vµ ®îc xÕp thµnh mét cét.

KÝ hiÖu b»ng çc ch÷ sè La M· tõ I ÷ VIII

Gåm 18 cét trong ®ã cã 8 nhãm A vµ 8 nhãm B trong ®ã nhãm VIII B ®îc chia thµnh 3 cét

Ngoµi ra chóng ta cã thÓ chia chóng thµnh çc khèi.

Khèi çc nguyªn tè s bao gåm çc nguyªn tè nhãm I.A vµ nhãm II.A

Khèi çc nguyªn tè p bao gåm çc nguyªn tè nhãm III.A ÷ VIII.A

Khèi çc nguyªn tè d bao gåm çc nguyªn tè nhãm B

Khèi çc nguyªn tè f bao gåm çc nguyªn tè ë 2 hµng cuèi b¶ng

Víi çc nguyªn tè nhãm A th× kÝ hiÖu nhãm b»ng sè electron líp ngoµi cïng

1. Ho¹t ®éng 3 : Cñng cè Gi¸o viªn

X¸c ®Þnh vÞ trÝ çc nguyªn tè sau trong b¶ng tuÇn hoµn :

Häc sinh

1s 2 2s 2 2p 2

Thuéc chu k× 2 nhãm II.A1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1

45

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamThuéc chu k× 3 nhãm III.A1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6

Thuéc chu k× 3 nhãm VIII.A1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 5 4s 1

Thuéc chu k× 4 nhãm VI.B1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 10 4s 1

Thuéc chu k× 4 nhãm I.B

Ho¹t ®éng 4 :Bµi tËp vÒ nhµ : + Bµi sè 6 ÷ 8 trang 39 SGK

+ Bµi sè 2.6 vµ 2.7 trang 14 SBT

TiÕt 17: Sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu h×nh electron nguyªn tö çc nguyªn tè ho¸ häc

So¹n ngµy : 14 th¸ng 10 n¨m 2007 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu hiÓu : + Sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu h×nh electron nguyªn tö çc nguyªn tè ho¸ häc + Mèi liªn quan gi÷a cÊu h×nh electron nguyªn tö çc nguyªn tè víi vÞ trÝ cña chóng trong b¶ng tuÇn hoµn 2. RÌn kü n¨ng : NhËn xÐt cÊu h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn tè ho¸ häc 3. ChuÈn bÞ :+ Gi¸o viªn : B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc + Häc sinh : Xem l¹i bµi cÊu t¹o b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc

46

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i nghiªn cøu III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :


Gi¸o viªnX¸c ®Þnh vÞ trÝ cña çc nguyªn

tö sau trong b¶ng tuÇn hoµn :Hs1 : Z = 11

Z = 13

Z = 16

Hs2 : Z = 9

Z = 17

Z = 35

Häc sinh

1s 2 2s 2 2p 6 3s 1

Thuéc chu k× 3 nhãm I.A1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1

Thuéc chu k× 3 nhãm III.A1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4

Thuéc chu k× 3 nhãm VI.A1s 2 2s 2 2p 5

Thuéc chu k× 2 nhãm VII.A1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 5

Thuéc chu k× 3 nhãm VII.A1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 10 4s 2 4p 5

Thuéc chu k× 4 nhãm VII.AHo¹t ®éng 2 :

I. CÊu h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn tè nhãm AGi¸o viªn

Nhãm A bao gåm nh÷ng nguyªn tè nµo ?

Dùa vµo b¶ng tuÇn hoµn em cã nhËn xÐt g× vÒ sè electron líp ngoµi cïng cña çc nguyªn tè nhãm A

§iÒu nµy dÉn ®Õn kÕt qu¶ g× ?

Trong chu k× th× nh thÕ nµo ?

Sù biÕn ®æi ®ã ngêi ta gäi lµ g× ?

VËy nã cã ¶nh hëng g× tíi tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè hay kh«ng ?

§óng vËy, ®ã còng chÝnh lµ kÕt luËn mµ SGK ®· nªu ra, em hay ghi

Häc sinhNguyªn tè s vµ nguyªn tè p

Çc nguyªn tè trong cïng mét nhãm A cã sè electron líp ngoµi cïng b»ng nhau vµ b»ng sè thø tù cña nhãm

Çc nguyªn tè trong cïng mét nhãm cã tÝnh chÊt ho¸ häc t¬ng tù nhau

Trong mét chu k×, sè e líp ngoµi cïng t¨ng dÇn tõ 1 ÷ 8 vµ ®îc lÆp l¹i ë chu k× sau

§îc gäi lµ sù biÕn ®æi tuÇn hoµnCã, ®ã chÝnh lµ nguyªn nh©n

cña sù biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh chÊt çc nguyªn tè

47

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Naml¹i kÕt luËn ®ã

Ho¹t ®éng 3 :II. CÊu h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn tè nhãm B

Gi¸o viªnÇc nguyªn tè nhãm B bao gåm

nh÷ng nguyªn tè nµo ?Thuéc chu k× nµo ?CÊu h×nh electron chung cña çc

nguyªn tè nµy cã d¹ng nh thÕ nµo ?

Electron ho¸ trÞ cña nã ®îc tÝnh nh thÕ nµo ?

Häc sinhBao gåm nguyªn tè d vµ nguyªn

tè f

Thuéc chu k× lín( n – 1 ) d a ns 2 víi a : 1 ÷ 10

trong ®ã cã mét sè trêng hîp cã d¹ng ( n – 1 ) d 5 ns 1 hoÆc ( n – 1 ) d 10 ns 1

Bao gåm çc electron ë líp ngoµi cïng vµ s¸t ngoµi cïng cha b·o hoµ. Khi líp d ®· b·o hoµ th× sè electron ho¸ trÞ ®îc tÝnh b»ng sè electron líp ngoµi cïng

Ho¹t ®éng 4 :

Cñng cè : Bµi 1 2 trang 44 SGK

Ho¹t ®éng 5


+ Bµi sè 2.8 ÷ 2.15 trang 14

vµ 15 SBT

48

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamTiÕt 18. Sù biÕn ®æi mét sè ®¹i lîng vËt lÝ

cña çc nguyªn tè ho¸ häcSo¹n ngµy : 18 th¸ng 10 n¨m 2007

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : + Häc sinh biÕt : + Çc kh¸i niÖm ion ho¸, ®é ©m ®iÖn + Häc sinh hiÓu : Quy luËt biÕn ®æi b¸n kÝnh nguyªn tö, n¨ng l-îng ion ho¸, ®é ©m ®iÖn cña çc nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn 2. RÌn kü n¨ng : Ph©n tÝch, so s¸nh mét sè ®¹i lîng vËt lÝ cña çc nguyªn tè 3. ChuÈn bÞ : + H×nh 2.1 , 2.2 vµ 2.3 + B¶ng 2.2 vµ 2.3 II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i nªu vÊn ®Ò III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :



nguyªn tö sau : Hs1 : Z = 4 Z = 12 Z = 20 Hs2 : Z = 11 Z = 13 Z = 16 Hs3 : Khi Z t¨ng dÇn th× cÊu

h×nh electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö çc nguyªn tè sÏ nh thÕ nµo ?

DÉn ®Õn kÕt qu¶ g× ?

Häc sinh

1s 2 2s 2

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2

1s 2 2s 2 2p 6 3s 1

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4

CÊu h×nh electron ë líp ngoµi

cïng sÏ biÕn ®æi mét çch tuÇn hoµn

DÉn ®Õn tÝnh chÊt cña nã còng biÕn ®æi mét çch tuÇn hoµn

Ho¹t ®éng 2 :I. B¸n kÝnh nguyªn tö

Gi¸o viªnB¸n kÝnh nguyªn tö lµ g× ?

H¹t nh©n vµ líp electron cã t¬ng t¸c g× víi nhau kh«ng ?

§óng vËy vµ lùc hót ®ã ngêi ta gäi lµ lùc h¹t nh©n

Trong mét chu k× th× sè líp vµ sè electron ho¸ trÞ nh thÕ nµo ?

Häc sinhLµ kho¶ng çch tõ h¹t nh©n tíi

líp electron ngoµi cïngCã, chóng hót nhau bëi mét lùc

Cã cïng sè líp cßn electron ho¸ trÞ th× t¨ng dÇn tõ 1 ÷ 8

49

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamSè electron ho¸ trÞ t¨ng th× ¶nh

hêng g× tíi lùc h¹t nh©n ?KÕt qu¶ lµ g× ?

Trong mét nhãm A th× sao ?

Khi sang chu k× kh¸c th× nh thÕ nµo ?

VËy khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng th× b¸n kÝnh nguyªn tö sÏ nh thÕ nµo ?

Lùc h¹t nh©n t¨ng dÇn

Lµm cho b¸n kÝnh bÞ co l¹i nªn b¸n kÝnh gi¶m

Cã cïng sè electron ho¸ trÞ nhng sè líp t¨ng dÇn cho nªn søc c¶n t¨ng dÇn nªn lµm cho lùc h¹t nh©n bÞ gi¶m ®ång thêi sè líp t¨ng nªn kho¶ng çch tíi h¹t nh©n cña líp electron ngoµi cïng còng t¨ng nªn kÕt qu¶ b¸n kÝnh nguyªn tö t¨ng.

Qu¸ tr×nh nµy còng sÏ ®îc lÆp l¹i ë çc chu k× kh¸c

B¸n kÝnh nguyªn tö sÏ biÕn ®æi mét çch tuÇn hoµn theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n

Ho¹t ®éng 3 :II. N¨ng lîng ion ho¸ :

Gi¸o viªnN¨ng lîng ion ho¸ thø nhÊt lµ

g× ?

Trong mét chu k× khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng th× lùc h¹t nh©n sÏ nh thÕ nµo ?

Kh¶ n¨ng t¸ch electron sÏ nh thÕ nµo ?


VËy khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng th× I1 cña çc nguyªn tè nhãm A sÏ nh thÕ nµo ?

Häc sinhLµ n¨ng lîng tèi thiÕu cÇn ®Ó

t¸ch electron thø nhÊt ra khái nguyªn tö ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n.

Lùc h¹t nh©n t¨ng dÇn

Kh¶ n¨ng t¸ch electron khã dÇn nªn I1 t¨ng

Lùc h¹t nh©n gi¶m khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n gi¶m nªn I1 gi¶m

I1 sÏ biÕn ®æi mét çch tuÇn hoµn theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n

Ho¹t ®éng 4 :III.§é ©m ®iÖn :

Gi¸o viªn§é ©m ®iÖn lµ g× ?

Häc sinhLµ ®¹i lîng ®Æc trng cho kh¶

n¨ng hót electron cña nguyªn tö

50


Trong mét chu k× khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng th× lùc h¹t nh©n t¨ng ®iÒu nµy ¶nh hëng g× tíi ®é ©m ®iÖn ?


Nh vËy khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn th× ®é ©m ®iÖn sÏ nh thÕ nµo ?

®ã khi t¹o thµnh liªn kÕt ho¸ häc

Lùc h¹t nh©n t¨ng dÇn nªn ®é ©m ®iÖn còng t¨ng dÇn

Lùc h¹t nh©n gi¶m dÇn nªn ®é ©m ®iÖn còng gi¶m dÇn

Khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn th× ®é ©m ®iÖn biÕn ®æi mét çch tuÇn hoµn


Gi¸o viªnBt1 : So s¸nh b¸n kÝnh nguyªn tö

cña hai nguyªn tè Al vµ Ca

Bt2 : Cho çc gi¸ trÞ I1 cña : Al(578), Li(520), O(1314), nguyªn tè nµo dÔ t¸ch electron nhÊt, khã t¸ch electron nhÊt ?

Häc sinhAl vµ Ca kh«ng thuéc mét chu

k× còng nh nhãm A. Ta chän Mg lµm nguyªn tè trung gian, lóc ®ã ta cã : RMg

> RAl vµ RCa

> RMg

RCa > RAl

Ta cã I1(Li) nhá nhÊt nªn dÔ t¸ch electron ra nhÊt cßn I1(O) lín nhÊt nªn khã t¸ch electron ra nhÊt

Ho¹t ®éng 6 :


+ Bµi sè 2.16 ÷ 2.22 trang 15

vµ 16 SBT

51


TiÕt 19 : Sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i – TÝnh phi kimcña çc nguyªn tè ho¸ häc – §Þnh luËt tuÇn hoµn – T1

So¹n ngµy : 22 th¸ng 10 n¨m 2007 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu: + ThÕ nµo lµ tÝnh kim lo¹i, phi kim vµ quy luËt biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i. + Quy luËt biÕn ®æi ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn. 2. RÌn kü n¨ng : So s¸nh tÝnh kim lo¹i, phi kim cña çc nguyªn tè víi nhau. 3. ChuÈn bÞ : B¶ng sù biÕn ®æi ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè ë chu k× 2 vµ 3 II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i nªu vÊn ®Ò. III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :


Gi¸o viªnKhi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn

th× çc tÝnh chÊt vËt lÝ sÏ nh thÕ nµo ?

Cô thÓ h¬n?

Häc sinhÇc tÝnh chÊt vËt lÝ biÕn ®æi

mét çch tuÇn hoµn.Khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng

dÇn trong mét chu k× th× b¸n kÝnh nguyªn tö gi¶m dÇn, ®é ©m

52

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam®iÖn, n¨ng lîng ion ho¸ t¨ng dÇn .

Trong mét nhãm A th× b¸n kÝnh nguyªn tö t¨ng dÇn cßn n¨ng lîng ion ho¸ vµ ®é ©m ®iÖn gi¶m dÇn.

I. sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i , tÝnh phi kim cña çc nguyªn tèHo¹t ®éng 2 :

1.TÝnh kim lo¹i – TÝnh phi kimGi¸o viªn

TÝnh kim lo¹i lµ g× ?

§iÒu nµy cã nghÜa lµ g× ?

Cßn tÝnh phi kim th× nh thÕ nµo ?

Cã nghÜa lµ g× ?

Chóng cã ranh giíi víi nhau hay kh«ng?

Häc sinhLµ tÝnh chÊt cña mét nguyªn tè mµ nguyªn tö cña nã dÔ nhêng electron ®Ó trë thµnh ion d¬ng.Cã nghÜa lµ mét nguyªn tö cµng dÔ nhêng electron th× tÝnh kim lo¹i cµng m¹nh vµ ngîc l¹i

Lµ tÝnh chÊt cña mét nguyªn tè mµ nguyªn tö cña nã dÔ nhËn electron ®Ó trë thµnh ion ©m.

Cã nghÜa lµ nguyªn tö nµo dÔ nhËn thªm electron th× tÝnh phi kim m¹nh vµ ngîc l¹i.

Chóng kh«ng cã ranh giíi râ rµng.

Ho¹t ®éng 3 :2. Sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i- tÝnh phi kim


trong mét chu k× thi lùc h¹t nh©n nh thÕ nµo ?

Kh¶ n¨ng hót vµ cho electron sÏ nh thÕ nµo ?

¶nh hëng g× tíi tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè?

Quy luËt nµy cã ®îc lÆp l¹i ë çc chu k× tiÕp theo hay kh«ng ?

Cßn trong mét nhãm A th× sao ?

Cã nghÜa lµ g× ?

Nh vËy çc nguyªn tè nhãm A ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn th× tÝnh kim lo¹i va phi kim sÏ nh thÕ

Häc sinhKhi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng

dÇn th× lùc h¹t nh©n t¨ng dÇn.Kh¶ n¨ng hót electron t¨ng vµ

cho electron gi¶m.TÝnh phi kim t¨ng cßn tÝnh kim

lo¹i gi¶m.

Cã, hay nãi çch kh¸c tÝnh phi kim t¨ng dÇn vµ tÝnh kim lo¹i gi¶m dÇn theo chu k×.

Khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn thi lùc h¹t nh©n gi¶m dÇn cho nªn kh¶ n¨ng cho electron t¨ng dÇn vµ kh¶ n¨ng nhËn electron gi¶m.

Cã nghÜa tÝnh kim lo¹i t¨ng dÇn cßn tÝnh phi kim gi¶m dÇn.

53

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namnµo ?

SÏ biÕn ®æi mét çch tuÇn hoµn.

Ho¹t ®éng 4 : II. Sù biÕn ®æi vÒ ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè :

Gi¸o viªnHoµn thµnh b¶ng sau :

Nhãm

H/c víi oxi

H/t cao nhÊt

H/c víi hi®ro

H/t víi

hi®ro

I NaXOy

II MgXOY

III AlXOY

IV SiXOY CHX

V PXOY NHX

VI SXOY HXOVII ClXOY HXF

Nh vËy trong mét chu k× th× ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè víi oxi vµ hi®ro nh thÕ nµo ?

Qu¸ tr×nh nµy ®îc lÆp l¹i víi chu k× kh¸c hay kh«ng ?

Hay nãi çch kh¸c chóng sÏ biÕn ®æi nh thÕ nµo khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn ?

Häc sinh

Nhãm

H/c víi oxi

H/t cao nhÊt

H/c víi hi®ro

H/t víi

hi®ro

I Na2O 1II MgO 2III Al2O3 3IV SiO2 4 CH4 4V P2O5 5 NH3 3VI SO3 6 H2O 2VII Cl2O7 7 HF 1

Ho¸ trÞ cao nhÊt víi oxi t¨ng dÇn tõ 1 ÷ 7, ho¸ trÞ víi hi®ro cña çc phi kim gi¶m dÇn tõ 4 ÷ 1

§îc lÆp ®i lÆp l¹i ë çc chu k× kh¸c.

Ho¸ trÞ cao nhÊt cña mét nguyªn tè víi oxi vµ ho¸ trÞ víi hi®ro cña çc phi kim biÕn ®æi tuÇn hoµn theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n


Gi¸o viªnSo s¸nh tÝnh kim lo¹i vµ phi kim

cña çc nguyªn tè sau : Al, C vµ K

Häc sinhTÝnh kim lo¹i cña K lín h¬n NaTÝnh kim lo¹i cña Na lín h¬n AlTÝnh kim lo¹i cña Al lín h¬n BTÝnh kim lo¹i cña B lín h¬n CVËy, tÝnh kim lo¹i cña K lín h¬n

cña Al, tÝnh kim lo¹i cña Al lín h¬n C

Ho¹t ®éng 6 :

54

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamBµi tËp vÒ nhµ : + Bµi sè 1, 5 ÷ 7 trang 55 SGK

+ Bµi sè 2.23 ÷ 2.25 trang 17 ST

TiÕt 20 : Sù biÕn ®æi tÝnh kim lo¹i – TÝnh phi kim

55

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namcña çc nguyªn tè ho¸ häc – §Þnh luËt tuÇn hoµn – T2

So¹n ngµy : 28 th¸ng 10 n¨m 2010 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu : + Quy luËt biÕn ®æi tÝnh axit – baz¬ cña oxit vµ hi®roxit cña çc nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn + Néi dung ®Þnh luËt tuÇn hoµn 2. RÌn kü n¨ng : So s¸nh tÝnh axit – baz¬ 3. ChuÈn bÞ : B¶ng tÝnh axit – baz¬ cña oxit vµ hi®roxit t¬ng øng cña çc nguyªn tè ë chu k× 2 vµ 3. ( B¶ng 2.5 ) II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :KiÓm tra bµi cò :


th× tÝnh kim lo¹i – phi kim cña çc nguyªn tè sÏ nh thÕ nµo ?

Cô thÓ h¬n ?

Häc sinhSÏ biÕn ®æi tuÇn hoµn khi ®iÖn

tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn

Trong mét chu k× th× tÝnh kim lo¹i gi¶m dÇn cßn tÝnh phi kim t¨ng dÇn.

Ho¸ trÞ cao nhÊt víi oxi t¨ng tõ 1 ÷ 7 vµ víi hi®ro gi¶m dÇn tõ 4 ÷ 1

Trong mét nhãm th× tÝnh kim lo¹i t¨ng dÇn cßn tÝnh phi kim th× gi¶m dÇn

III. Sù biÕn ®æi tÝnh axit – tÝnh baz¬ cña oxit vµ hi®roxitHo¹t ®éng 2 :

1. Sù biÕn ®æi tÝnh axit – baz¬ cña oxitGi¸o viªn :

Oxit lµ g× ? bao gåm chñ yÕu nh÷ng nh÷ng lo¹i oxit nµo ?

Oxit bazê lµ g× ? cô thÓ h¬n

VËy ®é m¹nh tÝnh baz¬ cña çc oxit baz¬ phô thuéc vµo yÕu tè nµo ?

H·y cho biÕt sù biÕn ®æi ®é m¹nh tÝnh baz¬ trong chu kú vµ cho vÝ dô .

Häc sinh- Oxit lµ hîp chÊt cña oxi víi mét nguyªn tè ho¸ häc kh¸c.- Bao gåm chñ yÕu oxit axit vµ oxit baz¬- Oxit baz¬ lµ nh÷ng oxit t¹o muèi khi t¸c dông víi axit hoÆc oxit axit(chØ cã çc oxit cña kim lo¹i lµ oxit baz¬)- §é m¹nh cña tÝnh baz¬ phô thuéc vµo ®é m¹nh tÝnh kim lo¹i.- Häc sinh dùa vµo b¶ng 2.5 rót ra kÕt luËn vµ treo b¶ng ®ã lªn lµm

56


( Treo b¶ng 2.5 ). Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù biÕn ®æi tÝnh baz¬ cña çc oxit vµ hi®roxit trong b¶ng trªn ?oxit axit lµ g× ? cho biÕt nh÷ng oxit nµo lµ oxit axit.

H·y suy ra ®é m¹nh tÝnh axit cña çc oxit axit vµ axit theo chu kú? Gi¶i thÝch

Rót ra kÕt luËn sù biÕn ®æi tÝnh axit – baz¬ trong chu kú theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©nVËy trong nhãm A th× sao ?

Nh×n chung th× tÝnh axit – baz¬ nµy sÏ nh thÕ nµo khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn ?

vÝ dô .

- Trong mét chu k×, theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n, tÝnh baz¬ cña oxit vµ hi®roxit t¬ng øng gi¶m dÇn .- Oxit axit lµ nh÷ng oxit t¹o muèi khi t¸c dông víi baz¬ vµ oxit baz¬- Nh÷ng oxit cña phi kim lµ oxit axit .- Trong chu kú theo chiÒu tõ tr¸i sang ph¶i ®é m¹nh tÝnh axit cña çc oxit vµ axit t¨ng dÇn HS dùa vµo nh÷ng suy luËn trªn vµ SGK ®Ó tr¶ lêi

Trong mét nhãm A, theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n, tÝnh baz¬ cña oxit vµ hi®roxit t¬ng øng t¨ng dÇn cßn tÝnh axit gi¶m dÇn

TÝnh axit – baz¬ cña çc oxit vµ hi®roxit t¬ng øng biÕn ®æi tuÇn hoµn theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n

Ho¹t ®éng 3 :IV. §Þnh luËt tuÇn hoµn :

Gi¸o viªnRâ rµng khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n

t¨ng dÇn th× tÝnh chÊt vËt lÝ còng nh ho¸ häc cña çc nguyªn tè sÏ nhthÕ nµo ?

Vµ ®ã còng chÝnh lµ néi dung cña ®Þnh luËt tuÇn hoµn, em h·y ph¸t biÓu ®Þnh luËt ®ã .

Häc sinh

SÏ biÕn ®æi mét çch tuÇn hoµn

TÝnh chÊt cña çc nguyªn tè vµ ®¬n chÊt còng nh thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt cña çc hîp chÊt t¹o nªn tõ çc nguyªn tè ®ã biÕn ®æi tuÇn hoµn theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö.

Ho¹t ®éng 4 :Cñng cè vµ luyÖn tËp

Gi¸o viªnBt1 : So s¸nh tÝnh axit – baz¬

cña Mg(OH)2 vµ B(OH)3

Häc sinhTa lÊy Be(OH)2 lµm trung gian,

lóc ®ã ta cã : TÝnh baz¬ cña 57

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamBe(OH)2 m¹nh h¬n cña B(OH)3 . TÝnh baz¬ cña Mg(OH)2 m¹nh h¬n cña Be(OH)2

TÝnh baz¬ cña Mg(OH)2 m¹nh h¬n cña B(OH)3

Ho¹t ®éng 5 : Bµi tËp vÒ nhµ 3, 4, 5, 6 sgk vµ bµi tËp sau H·y cho biÕt tÝnh chÊt nµo cña çc nguyªn tè biÕn ®æi tuÇn hoµn theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n Z+a sè electron b sè electron líp ngoµi cïng c khèi l îng nguyªn tö d ho¸ trÞ cao nhÊt víi oxi e B¸n kÝnh nguyªn tö f sè electron trong líp vë nguyªn tög H×nh d¹ng ®¸m m©y eletron h Sè thø tù i N¨ng lîng ion ho¸ k TÝnh kim lo¹ij TÝnh ch©t ®Æc trung cña çc Hi®râit DS : b d e g i k j

TiÕt 21: ý nghÜa cña b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc

So¹n ngµy :30 th¸ng 10 n¨m 2010 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu - Mèi quan hÖ gi÷a vÞ trÝ çc nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµnvíi cÊu t¹o nguyªn tö, gi÷a vÞ trÝ víi tÝnh chÊt c¬ b¶n cña nguyªn tè. - Mèi quan hÖ gi÷a tÝnh chÊt cña nguyªn tè víi çc nguyªn tè l©n cËn 2. VÒ kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng thao t¸c xx¸c ®Þnh : Tõ vÞ trÝ (« nguyªn tè) trong b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè suy ra : - CÊu h×nh electron nguyªn tö - TÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña ®¬n chÊt vµ hîp chÊt nguyªn tè ®ã. - So s¸nh tÝnh kim lo¹i phi kim nguyªn tè ®ã víi nguyªn tè l©n cËn . II. ChuÈn bÞ : GV : çc b¶ng tæng kÕt vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña çc oxit, hi®roxit, hîp chÊt víi hy®ro ë khæ giÊy Ao. HS : «n l¹i çch viÕt cÊu h×nh e, cÊu t¹o b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc, lµm çc bµi tËp x¸c ®Þnh vÞ trÝ nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc, tÝnh chÊt çc ®¬n chÊt vµ hîp chÊt sù biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh chÊt çc nguyªn tè nµy. III. Néi dung çc ho¹t ®éng : Sù dông h×nh thøc häc tËp theo nhãm nªn kh«ng kiÓm tra bµi cò

58


I. Quan hÖ gi÷a vÞ trÝ vµ cÊu t¹o :Gi¸o viªn :

Tõ vÞ trÝ nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn cã thÓ biÕt ®îc nh÷ng g× vÒ cÊu t¹o nguyªn tö?phiÕu häc tÊp sè 1 :* BiÕt nguyªn tè cã sè TT lµ 19 chu kú 4 nhãm 1A h·y cho biÕt dÆc ®iÓm cÊu t¹o nguyªn tö nguyªn tè trªn (häc sinh th¶o luËn theo nhãm gi¸o viÖ kiÓm tra sù nhËn thøc cña häc sinh).PhiÕu häc tÊp sè 2 :* BiÕt cÊu h×nh e cña nguyªn tö mét nguyªn tè lµ 1s22s22p63s23p4

h·y x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña nguyªn tö trªn trong BTH çc nguyªn tè ho¸ häc PhiÕu häc tËp sè 3 :* Tæng sè çc h¹t trong nguyªn tö nguyªn tè X lµ 60 trong ®ã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 20. X¸c ®Þnh vÞ trÝ nguyªn tè trªn trong BTH

Häc sinh :VÞ trÝ nguyªn tè C©u t¹o nguyªn tö trong BTH («)- Sè th tù - Sè p, sè e , Z+- Sè thø tù chu kú - Sè líp e- Sè thø tù nhãm A - Sè e líp ngoµi cïng=> nguyªn tö cã 19p, 19e cã 4 líp e (Sè TT chu kú = sè líp e) cã 1 e líp ngoµi cïng (Sè TT nhãm A = sè e líp ngoµi cïng)

=> nguyªn tè cã 16e nªn cã sè TT 16 (« 16) cã 3 líp e nªn thuéc chu kú 3 Thuéc nhãm VIA v× cã 6e líp ngoµi cïng.

=> X¸c ®Þnh sè p = 20 viÕt çu h×nh e1s22s22p63s23p64s2 nguyªn tè thuéc chu kú 4 nhãm IIA, « 20.

Ho¹t ®éng 2 :II. Quan hÖ gi÷a vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt cña nguyªn tè :

Gi¸o viªn :Yªu cÇu häc sinh nghiªn cø SGK vµ kiÓm tra ®Ó ®¸nh gi¸ nhËn thøc cña häc sinh.

- TÝnh chÊt c¬ b¶n cña nguyªn tè gåm nh÷ng tÝnh chÊt g× ? Cô thÓ h¬n

Häc sinh :- BiÕt vÞ trÝ cña nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn cã thÓ suy ra nh÷ng tÝnh chÊt c¬ b¶n cóa nguyªn tè.=> TÝnh kim lo¹i vµ tÝnh phi kim : nh÷ng nguyªn tè cã 1, 2, 3 e ngoµi cïng lµ kim lo¹i- Nguyªn tè nhãm IA, IIA, IIIA (trõ B) cã tÝnh kim lo¹i - nguyªn tè nhom VA, VIA, VIIA(trõ Bi, Po)cã tÝnh phi kim.

59

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam- Ho¸ trÞ cao nhÊt víi oxi, hîp chÊt víi hi®ro vµ viÕt ®îc c«ng thøc çc hîp chÊt nµy- oxit vµ hi®roxÝt cã tÝnh axit hay baz¬

TiÕt 22 : luyÖn tËp ch¬ng 2So¹n ngµy 2 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. Cñng cè kiÕn thøc : CÊu t¹o b¶ng tuÇn hoµn Quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè vµ hîp chÊt cña chóng trong BTH : B¸n kÝnh nguyªn tö , n¨ng lîng ion ho¸ , ®é ©m ®iÖn , tÝnh kim lo¹i , phi kim , ho¸ trÞ , tÝnh axit , tÝnh baz¬ cña çc oxit vµ hydroxit. ý nghÜa cña b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc. 2. RÌn kü n¨ng : VËn dông ýnghÜa cña b¶ng tuÇn hoµn ®Ó lµm bµi tËp vÒ mèi quan hÖ gi÷a vÞ trÝ , cÊu t¹o nguyªn tö vµ tÝnh chÊt cña ®¬n chÊt vµ hîp chÊt . 3. ChuÈn bÞ : GV b¶ng çc bµi tËp trªn khæ giÊy A0 HS «n tËp çc kiÕn thøc c¬ b¶n trong ch¬ng II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i gîi më III. NéÞ dung kiÕn thøc :

KiÕn thøc c¬ b¶n :Gi¸o viªn Häc sinh

GV nªu çc c©u hái :

1. Nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè tûong b¶ng tuÇn hoµn ?

2. H·y cho biÕt cÊu t¹o cña b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc ?

HS th¶o luËn theo tæ ®Ó tr¶ lêi ®¹i diÖn tæ tr¶ lêi.1. Cã 3 nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè trong BTH : - Çc nguyªn tè ®îc xÕp theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n - Çc nguyªn tè cã cïng sè líp electron ®îc xÕp vµo mét hµng - Çc nguyªn tè cã cïng sè electron ho¸ trÞ ®îc xÕp thµnh mét cét.2. CÊu t¹o b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc bao gåm :

60


3. theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n , nh÷ng ®¹i lîng vµ tÝnh chÊt nµo cña nguyªn tè biÕn ®æi tuÇn hoµn .

4. Ph¸t biÓu néi dung cña dÞnh luËt tuÇn hoµn ?

+ ¤ : Sè TT cña « = sè hiÖu nguyªn tö = sè p = sè e+ Chu kú : Sè TT cña chu kú = sè líp e+ Nhãm : Sè TT cña nhãm b»ng sè e ho¸ trÞ.BTH gåm çc nguyªn tè nhãm A vµ nhãm B

- sè TT nhãm A = sè e líp ngoµi cïng

- Sè TT nhãm B = sè e ho¸ trÞ. Nhãm B gåm çc nguyªn tè d vµ f

3. Nh÷ng ®¹i lîng vµ tÝnh chÊt biÕn ®æi tuÇn hoµn lµ :- B¸n kÝnh nguyªn tö - N¨ng lîng i«n hãa- §é ©m ®iÖn- TÝnh kim lo¹i , tÝnh phi kim- TÝnh axit , baz¬ cña çc oxit vµ hy®roxit- Ho¸ trÞ cao nhÊt víi oxi vµ ho¸ trÞ trong hîp chÊt víi Hy®ro.4. TÝnh chÊt cña çc nguyªn tè còng nh thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt cña çc hîp chÊt t¹o nªn tõ nguyªn tè ®ã biÕn ®æi tuÇn hoµn theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö .

C©u hái vµ bµi tËp :Gi¸o viªn

GV : Treo bµi tËp 4 lªn b¶ng yªu cÇu mét häc sinh ®øng t¹i chç trae lêi : Tæng sè h¹t proton , notron , electron cña nguyªn tö nguyªn tè thuéc nhãm VIIA lµ 28 - TÝnh nguyªn tö khè - ViÕt cÊu h×nh e cña nguyªn tö ®ã

Häc sinhBµi 4trang 60

ta cã 2p + n = 28 . Do nguyªn tè cã Z < 82 th× thay vµo biÓu thøc ta cã => p = 8 , 9 mÆt kh¸c nguyªn tè ë nhãm 7 nªn => p = 9 vµ n = 10- vËy nguyªn tö khèi M = 19 u- CÊu h×nh e : 1s22s22p5

61


Bµi tËp vÒ nhµ : lµm çc bµi tËp 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 trang 60 SGK

TiÕt 23 : luyÖn tËp ch¬ng 2So¹n ngµy 4 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : TiÕp tôc cñng cè çc kiÕn thøc b»ng viÖc gi¶i çc bµi tËp ®Þnh tÝnh. 2. Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i çc bµi tËp ®Þnh tÝnh. II. Néi dung kiÕn thøc :

Gi¸o viªnGV treo b¶ng phô ghi s¾n bµi tËp lªn b¶ng , yªu cÇu häc sinh gi¶i :Bµi tËp 1 : ¤xit cao nhÊt cña mét nguyªn tè lµ RO3 , trong hîp chÊt cña nã víi Hi®ro cã 5,88% hi®ro vÒ khèi lîng.a, X¸c ®Þnh tªn nguyªn tè b, BiÕt trong h¹t nh©n cña R cã sè p b»ng sè n h·y :- ViÕt cÊu h×nh electron cña R- X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña R trong b¶ng tuÇn hoµn- Nªu tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña R

Bµi tËp 2 : Hai nguyªn tè A , B ®øng kÕ tiÕp nhau trong cïng mét chu kúcña BTH . Tæng sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n cña A vµ B lµ 23a, ViÕt cÊu h×nh e cña A vµ B b, X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña A vµ B trong BTH

Häc sinhHS lµm bµi tËp vµo vë :1. C«ng thøc oxit RO3 -> hîp chÊt víi hi®ro cã c«ng thøc RH2.a, VËy % khèi lîng cña H lµ :

%H = lµ lu

huúnhb, Ta cã A = Z + N mµ trong R cã P = N => A = 2p = 16CÊu h×nh : 1s22s22p63s23p4

VÞ trÝ cña S trong BTH :Chu kú 3 , nhãm VIA c, TÝnh chÊt R lµ phi kim v× cã 6e líp ngoµi cïngHS lµm vµo vë2. V× A vµ B kÕt tiÕp nhau trong BTH nªn ta cã ZA – ZB = 1 mÆt kh¸c ZA + ZB = 23 => ZA = 11 vµ ZB = 12a, CÊu h×nh e cña :A : 1s22s22p63s1 Chu kú 3, nhãm IAB : 1s22s22p63s2 Chu kú 3, nhãm IIAc, c«ng thøc oxit vµ hy®roxit : A2O vµ AOH ; BO vµ B(OH)2

d, TÝnh kim lo¹i cña A m¹nh h¬n B62

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namc, ViÕt c«ng thøc oxit bËc cao nhÊt vµ Hi®ro xit cña A vµ B.d, So s¸nh tÝnh kim lo¹i cña A vµ B.

Bµi tËp 3: Nguyªn tè X cã cÊu h×nh electron nh sau : 1s22s22p63s23p63d104s24p5

a, ViÕt ký hiÖu nguyªn tö X vµ cho biÕt sè h¹t proton , electron , notron cã trong nguyªn tö X biÕt r»ng trong nguyªn tö X sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 25 h¹tb, X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña X trong hÖ thèng tuÇn hoµn.

Häc sinh lµm bµi tËp vµo vë3. Tõ cÊu h×nh e => X cã 35e vµ 35p , mÆt kh¸c trong X sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 25 nªn ta cã . N = 35 x 2 – 25 = 45 VËy A = Z + N = 35 + 45 = 80Ký hiÖu nguyªn tö X lµ : b, VÞ trÝ : Chu kú 4 , nhãm VIIA .

TiÕt 24 : Bµi thùc hµnh sè 1.Mét sè thao t¸c thùc hµnh thÝ nghiÖm ho¸ häc – Sù biÕn ®æi tÝnh

chÊt cña nguyªn tè theo chu kú , theo nhãmSo¹n ngµy : 8 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : - TËp luyÖn kü n¨ng sö dông ho¸ chÊt , dông cô thÝ nghiÖm th«ng thêng vµ tiÕn hµnh mét sè thÝ nghiÖm ®¬n gi¶n ®¶m b¶o an toµn vµ ®¹t kÕt qu¶ . - Kh¾c s©u kiÕn thøc vÒ sù biÕn ®æi tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè theo chu kú vµ theo nhãm . II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh : GV : ChuÈn bÞ dông cô thÝ nghiÖm ch 8 nhãm gåm : 1. Dông cô thÝ nghiÖm : - èng nghiÖm - KÑp èng nghiÖm - èng hót nhá giät - §Ìn cån - PhÔu thuû tinh - Lä thuû tinh 100ml - Th×a xóc ho¸ chÊt - Cèc thuû tinh 2. Ho¸ chÊt : - Natri (Na) - Kali (K) - Muèi ¨n (NaCl) - Magie (Mg) - Dung dÞch phenolphtalein - Dung dÞch iot (dd I2) - Dung dÞch Brom (dd Br2) - Dung dÞch KI - Dung dÞch KBr

63

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam III. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng :

Ho¹t ®éng 1Mét sè thao t¸c thùc hµnh thÝ nghiÖm

Gi¸o viªnGV : Giíi thiÖu çc thao t¸c thÝ nghiÖm vµ lµm thÝ nghiÖm mÉu nh a, LÊy ho¸ chÊt b, Trén ho¸ chÊt c, §un nãng ho¸ chÊt d, Sö dông mét sè dông cô thÝ nghiÖm th«ng thêng .

Häc sinhHS nghe vµ ghi bµi :

Ho¹t ®éng 2Thùc hµnh vÒ sù biÕn ®æi tÝnh chÊt theo chu kú vµ theo nhãm GV : Em h·y nªu quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè theo chu kú vµ theo nhãm ? LÊy vÝ dô vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng

ThÝ nghiÖm 1 : So s¸nh ®é m¹nh tÝnh kim lo¹i cña Na vµ K b»ng sù quan s¸t lîng khÝ H2 tho¸t ra khi cho mçi kim lo¹i vµo nícThÝ nghiÖm 2 :So s¸nh tÝnh phi kim cña I2 vµ Br2 b»ng ph¶n øng khi cho dung dÞch I2 vµo dung dÞch KBr vµ ngîc l¹i

- Trong chu kú theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n tÝnh kim lo¹i gi¶m vµ tÝnh phi kim t¨ng.- Trong ph©n nhãm chÝnh theo chiÒu ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn TÝnh phi kim gi¶m ®ång thêi tÝnh kim lo¹i t¨ng.HS Lµm çc thÝ nghiÖm

Ho¹t ®éng 3ViÕt têng tr×nh

Häc sinh viÕt têng tr×nh theo mÉu sauTªn thÝ nghiÖm Çch tiÕn hµnh

thÝ nghiÖmHiÖn tîng NhËn xÐt vµ rót

ra kÕt luËn

Thu dän röa dông cô bµn thÝ nghiÖm

64


Ch¬ng 3 liªn kÕt ho¸ häc

TiÕt: 25 : Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt ho¸ häc. Liªn kÕt ion.So¹n ngµy : 10 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. KiÕn thøc : BiÕt ®îc : + Kh¸i niÖm liªn kÕt ho¸ häc, quy t¾c b¸t tö. + Sù t¹o hµnh ion ©m (anion), ion d¬ng (cation), ion ®¬n nguyªn tö, ion ®a nguyªn tö, sù t¹o thµnh liªn kÕt ion. + §Þnh nghÜa liªn kÕt ion. 2. Kü n¨ng : ViÕt ®îc cÊu h×nh e cña ion ®¬n nguyªn tö cô thÓ. + X¸c ®Þnh ion ®¬n nguyªn tö, ®a nguyªn tñ trong 1 ph©n tö hîp chÊt cô thÓ. II. ChuÈn bÞ :

65

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam 1.§å dïng d¹y häc . + Ho¸ chÊt : Na, khÝ clo. + Dông cô: Muçng ®èt, ®Ìn cån, kÑp. + Çc PhiÕu häc tËp . III. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i , gîi më, nªu vÊn ®Ò. IV. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1I. Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt ho¸ häc :

Gi¸o viªnHo¹t ®éng 1:PhiÕu häc tËp sè 1: H·y nghiªn cøu SGK ®Ó t×m hiÓu:+ Liªn kÕt ho¸ häc lµ g×?+ T¹i sao çc nguyªn tö liªn kÕt víi nhau t¹o thµnh ph©n tö hay tinh thÓ.PhiÕu häc tËp sè 2:+ ViÕt ph¬ng tr×nh cña tinh thÓ muèi ¨n, níc,khÝ hi®r«clorua, khÝ clo, khÝ hir«.ChØ râ lo¹i ph©n tö ®¬n chÊt hay hîp chÊt.+ Chän côm tõ thÝch hîp vµ ®iÒn vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh vÒ liªn kÕt ho¸ häc:Liªn kÕt ho¸ häc lµ…®îc thùc hiÖn gi÷a…nguyªn tö trong ph©n tö… hay…

Ho¹t ®éng 2:PhiÕu häc tËp sè 3:+ ViÕt cÊu h×nh electron cña:

He, Ne, Ar.+ G¹ch chÐo vµo « chän thÝch

hîp: KhÝ hiÕm (1) e ®îc ph©n bè

líp ngoµi cïng (1) cã…kh«ng. ë ®iÒu kiÖn thêng, khÝ hiÕm

tån t¹i díi d¹ng (2) nguyªn tö…ph©n tö.

Çc nguyªn tö cña çc nguyªn tè cã khuynh híng ®¹t cÊu h×nh e gièng khÝ hiÕm víi 8e ngoµi cïng (hay 2e nh He)

Häc sinh1. Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt :

2. Quy t¾c b¸t tö:

66

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamII. Liªn kÕt ion :

Ho¹t ®éng cña thÇy:Ho¹t ®éng 3 :PhiÕu häc tËp sè 4 :+ ViÕt cÊu h×nh e cña Na+ §Ó ®¹t cÊu h×nh e gièng khÝ hiÕm nµo ?+ Na sÏ cho hay nhËn bao nhiªu e ?PhiÕu häc tËp sè 5 :+ ViÕt cÊu h×nh e cña Cl+ §Ó ®¹t cÊu h×nh e gièng cÊu h×nh khÝ hiÕm nµo ?+ Cl sÏ nhêng hay nhËn bao nhiªu e ?PhiÕu häc tËp sè 6 :+ Ion lµ g× ?+ Ion ®¬n nguyªn tö ?+ Ion ®a nguyªn tö ?+ Trong hîp chÊt sau, chÊt nµo chøa ion ®¬n nguyªn tö, gäi tªn ion ®ã: NaCl, Na2SO4, CaCl2+ ViÕt ph¬ng tr×nh biÓu diÔn biÕn ho¸ sau: Ca Ca2+

S S2-

Ho¹t ®éng 4:ThÝ nghiÖm biÓu diÔn gîi më kÕt luËnThÝ nghiÖm 1:+ §èt Na trong khÝ Clo.PhiÕu häc tËp sè 7:+ ViÕt ph¬ng tr×nh t¹o thµnh ion d¬ng, ion ©m?

Ho¹t ®éng cña trß :1. Sù t¹o thµnh ion : a, Ion d¬ng (cation)

Na Na+ + 1e 1s22s22p63s1 1s22s22p6

b, Ion ©m ( anion) Cl + 1e Cl-

1s22s22p63s23p5 1s22s22p63s23p6

2. Sù t¹o thµnh liªn kÕt ion:a)Sù t¹o thµnh liªn kÕt

ion trong ph©n tö 2 nguyªn tö.

Na Na+ + 1e (Na nhêng e)Cl + 1e Cl- ( Cl nhËn e)

+ Sù h×nh thµnh liÕt ion gi÷a Na vµ Cl2.

Na + Cl Na+ + Cl-

67

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam 1s22s22p63s1 1s22s22p63s23p5 1s22s22p6 1s22s22p63s23p6

2 ion tr¸i dÊu hót nhau t¹o thµnh liªn kÕt ion 2. 1e

Hay: 2Na + Cl2 2 Na+ +2 Cl- 2 NaCl Ho¹t ®éng cña thÇy :

Ho¹t ®«ng 5 :ThÝ nghiÖm 2:§èt Ca trong Clo:PhiÕu häc tËp sè 8:ViÕt ph¬ng tr×nh t¹o thµnh ion d-¬ng, ion ©m

Ho¹t ®éng cña trß :b)Sù t¹o thµnh liªn kÕt

ion trong ph©n tö nhiÒu nguyªn tö.

Ca Ca2+ + 2e ( Ca cho e) Cl + 1e Cl- ( Cl nhËn )

Sù t¹o thµnh liªn kÕt ion cña Ca vµ Clo. Cl + Ca + Cl Cl- + Ca2+ + Cl-

[Ne]3s23p5 [Ne]3s2 [Ne]3s23p5 [Ne]3s23p6 [Ar]

[Ne]3s23p6

3 ion tr¸i dÊu hót nhau t¹o thµnh liªn kÕt ion. PhiÕu häc tËp sè 9: Liªn kÕt ion lµ g×?

TiÕt: 26 : Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt ho¸ häc- Liªn kÕt ion.So¹n ngµy : 12 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. KiÕn thøc : + Kh¸i niªm tinh thÓ ion , m¹ng tinh thÓ, tÝnh chÊt chung cña hîp chÊt ion . 2. Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng so s¸nh kh¶ n¨ng hoµ tan trong níc cña çc hîp chÊt ion , nhiÖt ®é nãng ch¶y 3. ChuÈn bÞ : §å dïng vµ ho¸ chÊt + MÉu vËt: Tinh thÓ muèi ¨n. + M« h×nh tinh thÓ muèi ¨n.

68

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam + Tranh vÏ m« h×nh çc tÝnh thÓ NaCl , m« h×nh kim c¬ng , phiÕu häc tËp II. Ph ¬ng ph¸p : §µm tho¹i gîi më , trùc quan , tiÒn ®Ò III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1III. tinh thÓ vµ m¹ng tinh thÓ:

Kh¸i niÖm vÒ tinh thÓ: GV Cho HS xem h×nh ¶nh cña 1 sè lo¹i tinh thÓ: Kim c¬ng, Than ch×, Kim lo¹i, NaCl… PhiÕu häc tËp sè 1: HiÓu vÒ kh¸i niÖm tinh thÓ nh thÕ nµo? M¹ng tinh thÓ ion: GV cho HS xem m« h×nh m¹nh tinh thÓ NaCl. PhiÕu häc tËp sè 2: +Mçi ion Na+, Cl- ®îc s¾p xÕp trong mang tinh thÓ theo quy luËt nh thÕ nµo? + Quan s¸t m« h×nh thÊy cã ph©n tö NaCl riªng biÖt kh«ng? TÝnh chÊt chung cña hîp chÊt ion: PhiÕu häc tËp sè 3 : + TÝnh bÒn v÷ng cña tinh thÓ ? + NhiÖt ®é nãng ch¶y vµ nhiÖt ®é s«i? + Trong ®iÒu kiÖn nµo th× t¸ch ®îc ph©n tö riªng biÖt? + Cã tan trong níc kh«ng? cã dÉn ®iÖn kh«ng? (khi nµo?)

Ho¹t ®éng 2 Cñng cè

Gi¸o viªn Bµi tËp 1 : Cation M2+ , X2- ®Òu cã cÊu h×nh e líp ngoµi cïng lµ 2p6. ViÕt cÊu h×nh e cña M vµ X , M , X lµ kim lo¹i hay phi kim

Häc sinhCÊu h×nh e cña M : 1s22s22p63s2 CÊu h×nh e cña X : 1s22s22p4

- M lµ kim lo¹i v× cã 2e líp ngoµi cïng

- Y lµ phi kim v× cã 6e líp ngoµi cïng

Bµi tËp vÒ nhµ :Bµi tËp 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 SGK

69


TiÕt 27 : Liªn kÕt céng ho¸ trÞ

So¹n ngµy : 16 th¸ng 11 n¨m 2010 I. Môc tiªu : 1. KiÕn thøc : HiÓu ®îc: Sù h×nh thµnh liªn kÕt céng ho¸ trÞ: - Sù xen phñ çc obitan nguyªn tö trong sù t¹o thµnh ph©n tö ®¬n chÊt (H2,Cl2), ph©n tö hîp chÊt (HCl, CO2) - §inh nghÜa liªn kÕt céng ho¸ trÞ, liªn kÕt cho nhËn 2. Kü n¨ng : ViÕt c«ng thøc e, CTCT cña mét sè pn©n tö cô thÓ 2 ChuÈn bÞ : M¸y chiÕu , Tranh vÏ biÓu thÞ sù gãp chung e , bót d¹ , giÊy A4

II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i, gîi më, trùc quan III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : Vµo bµiGi¸o viªn

PhiÕu häc tËp sè 1:a) ViÕt cÊu h×nh e cña Na, H, N ?

BiÓu diÔn sù h×nh thµnh çc ion Na+, Cl-, H+. Sù h×nh thµnh ph©n tö NaCl dùa trªn quy t¾c nµo?

Häc sinh

a) 1H : 1s1

11Na : 1s22s22p63s1

17Cl : 1s22s22p63s23p5

H H+ +1eNa Na+ +1eCl + 1e Cl-

Na+ hót Cl- b»ng lùc hót tÜnh ®iÖn t¹o nªn liªn kÕt ion

b) Sù h×nh thµnh ph©n tö kh«ng

70

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namb) Cã thÓ h×nh thµnh ph©n tö Cl-

Cl, H-Cl, N2 theo quy t¾c trªn ®-îc kh«ng? T¹i sao?

theo quy t¾c trªn. VËy chóng liªn kÕt víi nhau nh thÕ nµo, néi dung bµi h«m nay chóng ta sÏ nghin cøu.

I. sù h×nh thµnh liªn kÕt céng ho¸ trÞ b»ng cÆp e chung.

Ho¹t ®éng 2: 1. Sù t¹o thµnh ph©n tö ®¬n chÊtGi¸o viªn:

PhiÕu häc tËp 2.-ViÕt cÊu h×nh e cña nguyªn tö H? Hai nguyªn tö H liªn kÕt víi nhau nh thÕ nµo ®Ó mçi nguyªn tö ®Òu cã 2 e b·o hoµ nh He?

- T¬ng tö h·y gi¶i thÝch sù t¹o thµnh Cl2?

-T¬ng tù h·y gi¶i thÝch sù t¹o thµnh N2?

- Liªn kÕt kiÓu nh vËy gäi lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ. VËy thÕ nµo lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ?

Häc sinha) Sù h×nh thµnh ph©n tö H2

- NÕu nguyªn tö H nµy nhêng cho nguyªn tö H kia 1e th× H nµy kh«ng cßn e, H kia cã 2e, vËy th× kh«ng ®îc.

- Mçi nguyªn tö H sÏ ® ra 1e gãp chung ®Ó h×nh thµnh cÆp e chung, nh vËy mçi H ®Òu cã 2e nh He.

(CTE ) H : H (CTCT) H -H

b) Sù h×nh thµnh ph©n tö Cl2

Cl : Cl (CTE)Gi÷a 2 nguyªn tö Cl cã 1 ®«i e

dïng chung, mçi nguyªn tö cßn cã 6e cña riªng, lóc nµy mçi nguyªn tö ®· cã 8e líp ngoµi cïng ®¹t tíi cÊu h×nh bÒn cña khÝ hiÕm gÇn nhÊt ®ã lµ Ar.( CTCT) Cl-Cl

c) Sù t¹o thµnh ph©n tö N2

: N N : N = N

* Lµ mèi liªn kÕt ho¸ häc h×nh thµnh bëi cÆ e chung, nh»m tho¶ m·n quy t¾c b¸t tö cho mçi nguyªn tö gäi lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ.

Ho¹t ®éng 3 :2. Sù h×nh thµnh ph©n tö hîp chÊt

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 3: §Ó h×nhthµnh

ph©n tö HCl, 2 nguyªn tö liªn kÕt

Häc sinh a)Ph©n tö HClMçi nguyªn tö ®a ra mét e dïng

71

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namvíi nhau nh thÕ nµo? H·y biÓu diÔn liªn kÕt trong ph©n tö? cho biÕt c«ng thøc e, CTCT?

PhiÕu häc tËp 4 : Liªn kÕt trong Cl2 vµ HCl h·y so s¸nh ®é ©m ®iÖn cña mçi nguyªn tö trong mçi liªn kÕt cã g× kh¸c? V× sao ?

GVKÕt luËn:+ Cl2 cã LKCHT kh«ng cùc+ HCl cã LKCHT ph©n cùc PhiÕu häc tËp sè 5 : Liªn kÕt

gi÷a C vµ O trong ph©n tö CO2

ph©n cùc hay kh«ng?

PhiÕu häc tËp 6 : Thùc tÕ ph©n tö CO2 kh«ng ph©n cùc, em h·y gi¶i thÝch v× sao?(cô thÓ nh CO2 tan rÊt Ýt trong níc , tån t¹i ë thÓ khÝ )

chung t¹o thµnh 1 cÆp e chung.C«ng thøc e : H : ClCTCT : H - Cl

-Trong ph©n tö Cl2 cÆp e chung n»m ë gi÷a 2 nguyªn tö.- Trong ph©n tö HCl cÆp e chung lÖch vÒ phÝa Cl, v× ®é ©m ®iÖn cña Cl lín h¬n H

b)Ph©n tö CO2

Liªn kÕt gi÷a C vµ O trong ph©n tö CO2 lµ liªn kÕt CHT ph©n cùc. CÆp e chung lÖch vÒ phÝa O. Nhng v× cã cÊu t¹o th¼ng nªn ®é ph©n cùc bÞ triÖt tiªu.(CTE) O : : C : : O(CTCT) O = C = O


Gi¸o viªn phiÕu häc tËp sè 7 :Tr×nh bµy sù gièng nhau vµ kh¸c nhau cña 3 liªn kÕt : Liªn kÕt ion, liªn kÕtcéng ho¸ trÞ kh«ng cã cùc, liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc?

PhiÕu häc tËp sè 8 : Trong çc c«ng thøc e sau ®©y c«ng thøc nµo

Häc sinh+ Liªn kÕt ion h×nh thµnh do

lùc hót tÜnh ®iÖn gi÷a çc ion mang ®iÖn tr¸i dÊu.

+ Liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng cã cùc h×nh thµnh do sù gãp chung e cña çc nguyªn tö, cÆp e chung n»m gi÷a 2 nguyªn tö, kh«ng lÖch vÒ nguyªn tö nµo.

+ Liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc h×nh thµnh do sù gãp chung e cña çc nguyªn tö, cÆp e chung n»m lÖch vÒ phÝa nguyªn tö cã ®é ©m ®iÖn lín h¬n.

72

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namlµ cña SO2 : . . . . . . . . . . . . A.: O : : S : : O : B. : O : : S : O ; . . . . C. : O : : S : O : D. : O : : S : : O :

. .

c) Liªn kÕt cho - nhËn CÊu h×nh e líp ngoµi cïng cña nguyªn tö S

3s2 3p4

Ta thÊy nguyªn tö S dïng 2 e ®éc th©n gãp chung víi 2 e ®éc th©n cña 1 nguyªn tö O cßn 2 cÆp e, cã mét cÆp tù do (kh«ng tham gia liªn kÕt) cßn 1 cÆp t¹o liªn kÕt víi nguyªn tö O thø 2, gäi lµ liªn kÕt cho nhËn(S cho e, O nhËn e)

S O O

Ho¹t ®éng 5 :3. TÝnh chÊt cña çc chÊt cã liªn kÕt cénh ho¸ trÞ

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp sè 9: H·y cho biÕt b¶n chÊt liªn kÕt trong §êng, Rîu, S, I2, H2O?PhiÕu häc tËp sè 10: + Níc lµ dung m«i cã cùc cã thÓ hoµ tan ®îc............. + Benzen, tetra clo cacbon lµ dung m«i kh«ng ph©n cùc cã thÓ hoµ tan ®îc........

Häc sinh +S, I2 Liªn kÕt CHT kh«ng cã cùc + Rîu, Níc, §êng:LKCHT cã cùc §iÒn chç trèng çc tõ :

- Rîu etylic, ®êng.- Lu huúnh, iot

Bµi tËp vÒ nhµ : 1 , 2, 3, 5 SGK trang 75TiÕt 27 : Liªn kÕt céng ho¸ trÞ

So¹n ngµy : 18 th¸ng 11 n¨m 2010 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu : râ h¬n vÒ sù t¹o thµnh liªn kÕt CHT b»ng viÖc gi¶i thÝch sù xen phñ çc obitan nguyªn tö . 2. Kü n¨ng : Gi¶i thÝch ®îc sù xen phñ çc obitan s , p 3. ChuÈn bÞ : – Tranh vÏ m« t¶ sù xen phñ çc obitan: s-s, s-p, p-p

73

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam – Tranh vÏ m« t¶ liªn kÕt cho nhËn trong SO2, SO3. II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : Trùc quan , tiÒn ®Ò III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :II. Liªn kÕt céng ho¸ trÞ vµ sù xen phñ çc obitan nguyªn tö

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp sè 1 : + H×nh d¹ng obitan S?+ Sù xen phñ?+ Khi xen phñ xuÊt hiÖn lùc g×?+Sù xen phñ dõng l¹i khi nµo?

+So s¸nh møc n¨ng lîng cña ph©n tö H2 v¬Ý tæng møc n¨ng lîng cña 2 nguyªn tö riªng rÏ?GV ®a tranh ¶nh hoÆc chiÕu h×nh ¶nh sù xen phñ Pz-Pz chøa e ®éc th©n cña 2 nguyªn tö Cl(Çc c©u hái t¬ng tù nh trªn, chó ý sù xen phñ Pz-Pz theo trôc däc)

PhiÕu häc tËp 2:GV ®a tranh ¶nh hoÆc h×nh chiÕu sù xen phñ 2 obitan S-P và yªu cÇu HS cho biÕt sù xen phñ çc obitan S-P?

Häc sinh1.Sù xen phñ çc obitan S-S, P-P:a) Ph©n tö H2:-Lùc hót gi÷a h¹t nh©n víi e vµ lùc ®Èy t¬ng hç gi÷a 2 h¹t nh©n- Khi d=0,074nm th× lùc hót c©n b»ng víi lùc ®Èy.

-Khi ®ã ph©n tö H2 cã møc n¨ng lîng thÊp h¬n tæng n¨ng l-îng 2 nguyªn tö H riªng rÏ. b) Ph©n tö Cl2:

2) Sù xen phñ çc oitan S-P a) Ph©n tö HCl:

b)ph©n tö H2S+ CÊu h×nh e líp ngoa× cïng cña nguyªn tö S .

3s2 3p4

Sù xen phñ gi÷a 2 obitan p nµy víi 2 obitan 1S cña 2 nguyªn tö H theo 2 trôc y vµ z vu«ng gãc víi nhau. Do vïng xen phñ cã

74

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NammËt ®é e lín, ®©û nhau nªn gãc liªn kÕt H-S-H > 900 ( = 920)

Ho¹t ®éng 3 Bµi tËp vÒ nhµ:

Bµi tËp 4,6 trang 75 SGK

TiÕt 29 : HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ liªn kÕt ho¸ häc

75

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamSo¹n ngµy : 19 th¸ng 10 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu: §é ©m ®iÖn ¶nh hëng nh thÕ nµo ®Õn çc kiÓu liªn kÕt ho¸ häc? Ph©n lo¹i liªn kÕt ho¸ häc thªo hiÖu ®é ©m ®iÖn . 2. RÌn kü n¨ng : Ph©n biÕt çc lo¹i liªn kÕt ho¸ häc 3. ChuÈn bÞ : GV: B¶ng ®é ©m ®iÖn çc nguyªn tè ho¸ häc. HS : ¤n l¹i kh¸i niÖm ®é ©m ®iÖn. II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : Ph¬ng ph¸p nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, gîi më III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

I - HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ liªn kÕt ho¸ häcHo¹t ®éng 1:

1. HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ liªn kÕt CHT kh«ng cã cùcGi¸o viªn

PhiÕu häc tËp 1.TÝnh hiÖu ®é ©m ®iÖn gi÷a 2 nguyªn tö trong ph©n tö: H2, Cl2, N2 vµ cho biÕt vÞ trÝ cÆp e chung?

Häc sinh- HiÖu ®é ©m ®iÖn b»ng kh«ng

Ho¹t ®éng 2 : 2. HiÖu ®é ©m diÖn vµ liªn kÕt CHT cã cùc

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 2: TÝnh hiÖu ®é ©m ®iÖn gi÷a 2 nguyªn tö trong ph©n tö HCl, H2S, H2O, NH3 vµ cho biÕt vÞ trÝ cÆp e chung ?

Häc sinh*H-Cl HiÖu ®é ©m ®iÖn: 3,16-

2,2=1,96 *H-S ............................ 2,58-2,2=0,38 *H-O ............................ 3,44-2,2=1,24

Ho¹t ®éng 3 : HiÖu ®é ©m ®iÖn vµ liªn kÕt ion

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 3: TÝnh hiÖu ®é

©m ®iÖn gi÷a çc nguyªn tö trong ph©n tö NaCl, MgO, BaCl2, K2O,

Häc sinh*Na-Cl HiÖu ®é ©m ®iÖn:3,16-0,93=2,03*Mg-O .......................... 3,44-1,31=1,13*Ba-Cl........................... 3,16-0,89=2,27

76

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam*K-O ........................... 3,44-0,98=1,46

Ho¹t ®éng 4 : Mèi liªn quan gi÷a hiÖu ®é ©m ®iÖn víi liªn kÕt ho¸ häc

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 4: Em cã nhËn

xÐt g× vÒ mèi liªn quan gi÷a hiÖu ®é ©m ®iÖn vµ b¶n chÊt liªn kÕt?

GV nhÊn m¹nh : Kh«ng cã ranh giíi râ rÖt gi÷a liªn kÕt ion vµ liªn kÕt CHT

Häc sinh* LKCHTKC HiÖu ®é ©m ®iÖn tõ 0 ®Õn<0,38* LKCHTCC ...................... tõ 0,38 ®Õn<1,7* LKION ...................... > 1,7


Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 5: H·y viÕt CTE cña ph©n tö F2, HF, N2 vµ cho biÕt b¶n chÊt liªn kÕt ?

PhiÕu häc tËp 6: XÐt çc ph©n tö sau ®©y:NaCl, MgCl2, AlCl3, HCl vµ cho biÕt b¶n chÊt kiªn kÕt gi÷a chóng?

Häc sinh*F-F HiÖu ®é ©m ®iÖn =0 (CHTKC)*H-F ......................... .=1,78 (LKION)*N-N......................... . =0 (CHTKC)

*Na-Cl........................=2,14 (LKION)*Mg-Cl........................=1,83 (LKION)*Al-Cl..........................=1,55 (CHTCC)*H-Cl.......................... = 0,96 (CHTCC)

Ho¹t ®éng 6 : Bµi t©p vÒ nhµ:

1, 2, 3, 4, 5, SGK trang 873.64, 3.65, 3.67, 3.69, 3.70 SBT

77


TiÕt 30 : Sù lai ho¸ çc obitan nguyªn tö Sù h×nh thµnh liªn kÕt ®¬n, ®«i, ba

So¹n ngµy : 24 th¸ng 10 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu ®îc Kh¸i niÖm vÒ sù lai ho¸ çc obitan nguyªn tö Mét sè kiÓu kai ho¸ ®iÓn h×nh VËn dông lai ho¸ ®Ó gi¶i thÝch d¹ng h×nh häc cña ph©n tö 2. RÌn kü n¨ng : X¸c ®Þnh kiÓu liªn kÕt 3. ChuÈn bÞ : Tranh vÏ çc kiÓu lai ho¸ PhÇn mÒm m« pháng sù lai ho¸ sp, sp2 , sp3 ... II Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i, gîi më, trùc quan III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : I. Kh¸i niÖm vÒ sù lai ho¸

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp1: H·y viÕt

CTCT cña CH4?

Häc sinh

H | H — C—H

78


PhiÕu häc tËp 2: Çc nguyªn tö trong ph©n tö liªn kÕt víi nhau nh thÕ nµo? H·y ph¸n ®o¸n çc gãc liªn kÕt HCH ?

GV: Thùc nghiÖm cho thÊy 4 liªn kÕt H-C gièng hÖt nhau, cã gãc liªn kÕt HCH=109028’

§Ó gi¶i thÝch vÊn ®Ò nµy çc nhµ b¸c häc MÜ Sl©y-t¬(J.Slater) vµ Pau-linh ®· ®Ò ra thuyÕt lai ho¸.(GV ®a phÇn mÒm m« pháng vÒ sù lai ho¸)

| H

CÊu h×nh e nguyªn tö C ë tr¹ng th¸i kÝch thÝch : 1s22s12p3 . Cã 4 e ®éc th©n trong ®ã 1e cña obitan S, 3 e cña obitan p. Çc gãc liªn kÕt HCH cã thÓ lµ 900

HS quan s¸t vµ ph¸t biÓu kh¸i niÖm vÒ sù lai ho¸.Nh vËy: Sù lai ho¸ obitan nguyªn tö lµ sù tæ hîp “ trén lÉn” mét sè obitan 1 trong nguyªn tö ®Ó ®îc tõng Êy obitan lai ho¸ gièng nhau, nhng ®Þnh híng kh¸c nhau trong kh«ng gian

Ho¹t ®éng 2 : II. çc kiÓu lai ho¸ thêng gÆp

Gi¸o viªnGV sö dông tranh vÏ sù h×nh

thµnh çc obitan lai ho¸ sp (m« t¶ sù h×nh thµnh ph©n tö BeH2)

GV th«ng b¸o: Gãc liªn kÕt = 1800

GV sö dông tranh vÏ kÕt hîp víi viÖc m« t¶ ph©n tö BF3 ®Ó giíi thiÖu kiÓu lai ho¸ sp2

GV sö dông tranh, kÕt hîp m« t¶ ph©n tö CH4 ®Ó giíi thiÖu lai ho¸ sp3

Häc sinh1. Lai ho¸ sp.

Lµ sù tæ hîp 1 obitan s víi 1 obitan p t¹o thµnh 2 obitan lai ho¸ n»m th¼ng hµng víi nhau híng vÒ 2 phÝa ®èi xøng nhau.(thêng gÆp trong ankin, BeCl2...)

2. Lai ho¸ sp2. Lµ sù tæ hîp 1obitan s , 2 obitan p cña 1nguyªn tö tham gia liªn kÕt t¹o thµnh 3 obitan lai ho¸ gièng hÖt nhau n»m trong mét mÆt ph¼ng, ®Þnh híng tõ t©m ®Õn ®Ønh cña tam gi¸c ®Òu. Gãc liªn kÕt ph¼ng 1200

3. Lai ho¸ sp3

Lµ sù tæ hîp 1 obitan s vµ 3 obitan p cña nguyªn tö C t¹o thµnh 4 obitan lai ho¸ sp3 gièng hÖt nhau híng vÒ çc ®Ønh cña tø diÖn

79

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam®Òu . Gãc lai ho¸ 109028’

Ho¹t ®éng 3 : III . nhËn xÐt chung vÒ thuyÕt lai ho¸

Gi¸o viªnThuyÕt lai ho¸ cã vai trß gi¶i

thÝch h¬n lµ tiªn ®o¸n d¹ng h×nh häc cña ph©n tö. Thêng th× sau khi ®· biÕt ph©n tö cã d¹ng h×nh häc g×, cã nh÷ng gãc liªn kÕt x¸c ®Þnh ®îc b»ng thùc nghiÖm lµ bao nhiªu míi dïng thuyÕt lai ho¸ ®Ó gi¶i thÝch!

Häc sinh


GV cñng cè bµi b»ng hÖ th«ng¸ çc c©u hái sau : - Kh¸i niÖm vÒ sù lai ho¸ . - Çc kiÓu lai ho¸ thêng gÆp.

Bµi tËp vÒ nhµ :Lµm çc bµi tËp 1, 2, 3, 4

TiÕt 31 : Sù lai ho¸ çc obitan nguyªn tö Sù h×nh thµnh liªn kÕt ®¬n, ®«i, ba

So¹n ngµy : 24 th¸ng 10 n¨m 2010 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu : Liªn kÕt xich ma, liªn kÕt pi h×nh thµnh nh thÕ nµo? ThÕ nµo lµ liªn kÕt ®¬n, liªn kÕt ®«i, liªn kÕt ba 2. RÌn kü n¨ng : X¸c ®Þnh ®îc sù xen phñ trôc , xen phñ bªn vµ sù t¹o thµnh liªn kÕt ®¬n , ®«i , ba 3. ChuÈn bÞ : Tranh vÏ sù xen phñ trôc, xen phñ bªn II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i gîi më , trùc quan III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

80

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamHo¹t ®éng 1

IV .sù xen phñ trôc vµ sù xen phñ bªnGi¸o viªn

GV sö dông tranh vÏ sù xen phñ çc obi tan s-s, s-p, p-p ®Ó ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cña sù xen phñ.

PhiÕu häc tËp 1: Dùa vµo tranh vÏ em h·y nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm gièng nhau c¬ b¶n cña sù xen phñ trôc?

GV sö dông tranh vÏ sù xen phñ bªn

PhiÕu häc tËp 2: H·y cho biÕt sù kh¸c nhau gi÷a 2 kiÓu xen phñ?

Häc sinh1. Sù xen phñ trôc

Trôc cña onitan tham gia liªn kÕt n»m trªn ®êng nèi t©m h¹t nh©n cña 2 nguyªn tö tham gia liªn kÕt ®¸m m©y e liªn kÕt ®èi xøng quanh trôc liªn kÕt, gäi lµ xen phñ trôc, t¹o ra liªn kÕt

2. Sù xen phñ bªn- Xen phñ bªn cã trôc cña obitan liªn kÕt song song vµ vu«ng gãc víi ®êng nèi t©m 2 nguyªn tö liªn kÕt.- Liªn kÕt ®îc h×nh thµnh do sù xen phñ bªn gäi lµ liªn kÕt pi ( )- Liªn kÕt pi kÐm bÒn h¬n liªn kÕt

Ho¹t ®éng 2 : V. sù t¹o thµnh liªn kÕt ®oen, liªn kÕt ®«i, liªn kÕt ba

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 3: Liªn kÕt

®¬n ®îc h×nh thµnh nh thÕ nµo? Cho vÝ dô?

PhiÕu häc tËp 4 : H·y x¸c ®Þnh sè liªn kÕt trong ph©n tö çc chÊt sau: H2S, H2O, CH4, C2H6.

PhiÕu häc tËp 5: Dùa vµo quy t¾c b¸t tö h·y m« t¶ sù h×nh thµnh ph©n tö C2H4? Tõ ®ã h·y cho biÕt liªn kÕt ®«i h×nh thµnh nh thÕ nµo?

Häc sinh1. Liªn kÕt ®¬n :

Lµ liªn kÕt ®îc h×nh thµnh b»ng 1 cÆp e chung, VÝ dô H-H, H-Cl, Cl-Cl(Liªn kÕt ®¬n bao giê còng lµ liªn kÕt )

H cã 1 liªn kÕt ®¬n S cã 2 liªn kÕt ®¬n C cã 4 liªn kÕt ®¬n

2 Liªn kÕt ®«i

H HC = C

H H CH2 = CH2

Liªn kÕt ®«i h×nh thµnh bëi 2 cÆp

81


PhiÕu häc tËp 6: Dùa vµo quy t¾c b¸t tö h·y m« t¶ sù h×nh thµnh ph©n tö N2?Tõ ®ã h·y cho biÕt kiªn kÕt ba h×nh thµnh nhthÕ nµo?

GV th«ng b¸o : Liªn kÕt ®«i, ba gäi lµ liªn kÕt béi

e chungGåm 1 liªn kÕt xichma cµ 1 liªn kÕt pi

3. Liªn kÕt ba

N = N Liªn kÕt ba h×nh thµnh bëi 3 cÆp e chungGåm 1liªn kÕt xichma vµ 2 liªn kÕt pi


Sö dông bµi tËp SGK ®Ó cñng cè nh÷ng kiÕn thøc träng t©m cña bµi Bµi 1: Kh¸i niÖm vÒ sù lai ho¸ Bµi 2: Çc kiÓu lai ho¸ thêng gÆp Bµi 8: Gi¶i thÝch d¹ng h×nh häc cña ph©n tö Bµi 8: Liªn kÕt ®¬n, ®«i, ba Hoat ®éng 7: Bµi tËp vÒ nhµ : 5, 6, 7.(SGK)

82


TiÕt 32,33 : LuyÖn tËp: Liªn kÕt ion, Liªn kÕt céng ho¸ trÞ Lai ho¸ çc obitan nguyªn tö

So¹n ngµy : 4 th¸ng 11 n¨m 2010 I. Môc tiªu : Cñng cè kiÕn thøc. Nguyªn nh©n cña sù h×nh thµnh liªn kÕt hãc häc Sù h×nh thµnh liªn kÕt ion vµ b¶n chÊt liªn kÕt ion Sù h×nh thµnh liªn kÕt CHT vµ b¶n chÊt cña liªn kÕt CHT Sù lai ho¸ çc obitan nguyªn tö RÌn kü n¨ng. Ph©n biÖt liªn kÕt ion vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ Gi¶i thÝch ®îc d¹ng h×nh häc cña mét sè ph©n tö nhê sù lai ho¸ çc obitan nguyªn tö ChuÈn bÞ : PhiÕu häc tËp theo chñ ®Ò II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : Nªu vÊn ®Ò III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : GV tæ chøc cho HS nh¾c l¹i mét sè kiÕn thøc vÒ liªn kÕt ho¸ häc

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 1:

-ThÕ nµo lµ liªn kÕt ho¸ häc?-Nguyªn nh©n h×nh thµnh liªn kÕt ho¸ häc?- Cã mÊy kiÓu liªn kÕt ho¸ häc? PhiÕu häc tËp 2:-ThÕ nµo lµ liªn kÕt ion?- §K ®Ó 2 nguyªn tö LK ion? PhiÕu häc tËp 3:ThÕ nµo lµ liªn kÕt CHT? §K ®Ó 2 nguyªn tö liªn kÕt víi nhau b»ng LKCHT?LK ion vµ LKCHT gièng nhau vµ kh¸c nhau nh thÕ nµo? LÊy vÝ dô minh ho¹? PhiÕu häc tËp 4:ThÕ nµo lµ lai ho¸ sp, sp2, sp3 ?§iÒu kiÖn ®Ó çc obi tan lai ho¸?ThÕ nµo lµ xen phñ trôc, xen phñ bªn?

Häc sinhI. Liªn kÕt ho¸ häc.

II. Liªn kÕt ion

III. Liªn kÕt CHT

IV. Sù lai ho¸ çc obi tan nguyªn tö

83

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamThÕ nµo lµ liªn kÕt ®¬n, ®«i, ba?

Ho¹t ®éng 2 : Bµi tËp vÒ sù nh×nh thµnh kiªn kÕt ion

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 5: Cho biÕt sù

t¹o thµnh ph©n tö çc chÊt sau: LiF, KBr, CaCl2 vµ cho biÕt b¶n chÊt liªn kÕt ?

Häc sinh1. LiF.Li Li+ + 1eF + 1e F-

Li+ + F- LiFPh©n tö LiF t¹o thµnh nhê lùc hót tÜnh ®iÖn gi÷ 2 ion Li+ vµ F-

2. KBr. K K+ +1e Br + 1e Br-

Hai ion tr¸i dÊu hót nhau: K+ + Br- KBr

3. Ph©n tö CaCl2 Ca Ca2+ + 2 e 2Cl + 2 e 2 Cl-

Hai ion tr¸i dÊu hót nhau: Ca2+ + 2Cl- CaCl2

Ho¹t ®éng 3 : Bµi tËp vÒ sù h×nh thµnh liªn kÕt céng ho¸ trÞGi¸o viªn

PhiÕu häc tËp 6: cho biÕt sù h×nh thµnh ph©n tö I2, HBr, SiO2.

Häc sinhI2 ; I : I Mçi nguyªn tö I Cã 1 obitan 5p

chøa e ®é th©n, 2 obitan p nµy xen phñ trôc víi nhau t¹o thµnh 1 liªn kÕt xichma, ph©n tö I2 h×nh thµnh nhê 1 cÆp e chung (liªn kÕt ®¬n)

HBr H : BrObitan 1s cña nguyªn tö H xen

phñ trôc víi obitan 4p chøa e ®éc th©n cña nguyªn tö Br«m, t¹o nªn 1 cÆp e chung (liªn kÕt ®¬n)

SiO2 O : : Si : : O

Ho¹t ®éng 4 : Bµi tËp vÒ x¸c ®Þnh CTE,CTCT cña hîp chÊt

CTPT CTE . .

CTCT

84

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamPH3

C2H6

C2H4

H : P : H . . H

H H . . . .

H : C : C : H . . . . H HH H

. . . .H : C : : C : H

H — P — H | H

H H | | H — C — C — H | | H H

H H | |

H — C = C — H

Ho¹t ®éng 5: Gi¶i thÝch sù t¹o thµnh ph©n tö BeCl2, BCl3.Gi¸o viªn

PhiÕu häc tËp 7:H·y cho biÕt sù h×nh thµnh ph©n tö BeCl2?

PhiÕu häc tËp 8:H·y cho biÕt sù h×nh thµnh ph©n tö BCl3?

Häc sinh-Mét obitan 2s vµ 1 obitan 2p cñ nguyªn tö Be tæ hîp víi nhau t¹o thµnh 2 obitan lai ho¸ sp gièng hÖt nhau cïng n»m trªn mét ®êng th¼ng nhng ngîc chiÒu nhau, trªn mçi obtan lai ho¸ ®Òu chøa 1 e ®éc th©n- Hai obitan lai ho¸ sp xen phñ trôc víi 2 obitan 3p chøa e ®éc th©n cña 2 nguyªn tö Cl.Ph©n tö BeCl2 cã d¹ng ®êng th¼ng.- 1 obitan 2s vµ 2 obitan 2p cña nguyªn tö B tæ hîp víi nhau t¹o thµnh 3 obitan lai ho¸ sp2 gièng hÖt nhau, híng vÒ 3 ®Ønh cña tam gi¸c ®Òu, chøa e ®éc th©n- 3 obitan lai ho¸ sp2xen phñ trôc víi 3 obitan 3p cña nguyªn tö Cl. Ph©n tö BCl3 cã d¹ng tam gi¸c .

Ho¹t ®éng 6 : Bµi tËp vÒ nhµ:1, 2, 3, 4 (SGK)

85


TiÕt 34 : KiÓm tra viÕtSo¹n ngµy : 6 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : KiÓm tra kiÕn thøc c¬ b¶n, kü n¨ng, ph¬ng ph¸p tr×nh bµy, sù nhanh nh¹y trong tÝnh to¸n còng nh trong qu¸ tr×nh vËn dông kiÕn thøc II. ChuÈn bÞ : §Ò kiÓm tra 1 tiÕt, theo sù trén ®Ò cho 8 ®Ò ®èi víi phÇn tr¾c nghiÖm. Vµ 3 c©u tù luËn III. Néi dung :

C©u 1 Hai nguyªn tè thuéc cïng 1 ph©n nhãm, thuéc hai chu kú liªn tiÕp cã tæng sã h¹t mang ®iÖn lµ: Ch½n: 32 , LÎ: 30 . X¸c ®Þnh tªn 2 nguyªn tè ®ã, viÕt cÊu h×nh e cña chóng? X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña chóng trong b¶ng tuÇn hoµn.C©u 2 So s¸nh tÝnhchÊt ®¬n chÊt, thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt cña çc hîp chÊt cña nguyªn tè cã Z b»ng: Ch½n:12 , LÎ: 15C©u 3. Gi¶i thÝch sù t¹o thµnh ph©n tö çc chÊt sau: + Ch½n: CaO, C2H4 ; + LÎ: MgCl2, C2H6

C©u 4. Nguyªn tè X cã Z = 37 . VÞ trÝ cña nguyªn tè X trong b¶ng tuÇn hoµn lµ:a,Chu kú 5, nhãm IA, lµ nguyªn tè kim lo¹i .b, Chu kú 4, nhãm VIIA, lµ nguyªn tè phi kim.c, Chu kú 3, nhãm IIB, lµ nguyªn tè kim lo¹i.d, Chu kú 5, nhãm IVB, lµ nguyªn tè phi kim. H·y chän c©u tr¶ lêi ®óng.C©u 5. Nguyªn tè Y cã Z = 32. VÞ trÝ cña Y trong b¶ng tuÇn hoµn lµ:a,Chu kú 3, nhãm VIIA, lµ nguyªn tè phi kim.

86

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namb, Chu kú 4, nhãm IIB, lµ nguyªn tè kim lo¹i.c, Chu kú 4, nhãm IVA, lµ nguyªn tè kim lo¹i.d, Chu kú 5,nhãm VIB, lµ nguyªn tè kim lo¹i.

H·y chän c©u tr¶ lêi ®óng.……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………..

TiÕt 35 : M¹ng tinh thÓ nguyªn tö M¹ng tinh thÓ ph©n tö

So¹n ngµy : 8 th¸ng 11 n¨m 2010 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu: ThÕ nµo lµ tinh thÓ nguyªn tö, tinh thÓ ph©n tö. TÝnh chÊt chung cña tinh thÓ nguyªn tö, tinh thÓ ph©n tö. 2.RÌn Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t, ph©n biÖt çc lo¹i tinh thÓ 3. ChuÈn bÞ : Tranh vÏ tinh thÓ iot, níc ®¸ M« h×nh m¹ng tinh thÓ kim c¬ng, Iot II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : Trùc quan, ®µm tho¹i, nªu vÊn ®Ò III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

I. Tinh thÓ nguyªn töHo¹t ®éng 1: ThÝ dô

Gi¸o viªnGV nªu vÊn ®Ò: §¹i diÖn cho

tinh thÓ nguyªn tö lµ tinh thÓ kim

Häc sinhHS quan s¸t m« h×nh m¹ng tinh

thÓ kim c¬ng, kÕt hîp víi nghiªn

87

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namc¬ng .

GV gi¶i thÝch : ë nót m¹ng lµ çc nguyªn tö C. CÊu tróc tø diªn ®Òu cña tinh thÓ kim c¬ng ®îc t¹o ra do liªn kÕt ho¸ häc gi÷a çc nguyªn tö C ë tr¹ng th¸i lai ho¸ sp3. Mçi nguyªn tö C liªn kÕt víi 4 nguyªn tö C kh¸c l©n cËn b»ng 4 cÆp e chung, víi sù xen phñ cña çc obitan lai ho¸ sp3 t¹o nªn liªn kÕt xicma. Çcnguyªn tö C nµy n»m trªn 4 ®Ønh cña tø diÖn ®Òu. Mçi nguyªn tö C l¹i liªn kÕt víi 4 nguyªn tö C kh¸c t¹o nªn m¹ng tinh thÓ. Nh vËy liªn kÕt trong m¹ng tinh thÓ kim c¬ng lµ liªn kÕt CHT

cøu s¸ch gi¸o khoa ®Ó nhËn biÕt cÊu tróc m¹ng tinh thÓ kim c¬ng

Ho¹t ®éng 2 : TÝnh chÊt chung cña tinh thÕ nguyªn tö

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 1:Dùa vµo cÊu

tróc m¹ng tinh thÓ kim c¬ng em h·y rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh chÊtchung cña tinh thÓ nguyªn tö?

Häc sinh- Cã ®é cøng cao- NhiÖt ®é nãng ch¶y cao- NhiÖt ®é bay h¬i cao

II. Tinh thÓ ph©n töHo¹t ®éng 3:

1. Mét sè m¹ng tinh thÓ ph©n töGi¸o viªn

GV ®Æt vÊn ®Ò: §¹i diÖn cho tinh thÓ ph©n tö lµ tinh thÓ Iot, n-íc ®¸ (dïng tranh vÏ m¹ng tinh thÓ iot, níc ®¸ treo lªn b¶ng)

PhiÕu häc tËp 2: H·y quan s¸t m¹ng tinh thÓ iot, níc ®¸ vµ nhËn xÐt?

Häc sinh

- ë çc nót m¹ng lµ ph©n tö iot vµ ph©n tö níc

- Chóng liªn kÕt víi nhau b»ng lùc t¬ng t¸c gi÷a çc ph©n tö

Ho¹t ®éng 4 : 2. TÝnh chÊt chung cña tinh thÓ ph©n tö

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 3: Dùa vµo SGK

Häc sinh- lùc liªn kÕt gi÷a çc ph©n tö

88

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namvµ thùc tÕ ®êi sèng h·y cho biÕt tÝnh chÊt chung cña tinh thÓ ph©n tö?

GV më réng:- Tinh thÓ iot dÔ th¨ng hoa §un nãngI2 I2

ThÓ r¾n ThÓ h¬i - Nit¬, oxy, Flo, Brom ë tr¹ng th¸i r¾n, tuyÕt cacbonic vµ nhiÒu hîp chÊt h÷u c¬ kh¸c cã cÊu tróc m¹ng tinh thÓ ph©n tö ®Òu dÔ bay h¬i...Nh vËy sè chÊt thuéc tinh thÓ ph©n tö rÊt lín.

yÕu.- Do ®ã tinh thÓ ph©n tö th-

ßng rÊt mÒm.- NhiÖt ®é nãng ch¸y thÊp,

nhiÖt ®é s«i thÊp, dÔ bay h¬i

Ho¹t ®éng 5 : Cñng cè:

Bµi1. Kim c¬ng cã cÊu t¹o m¹ng tinh thÓ kiÓu nµo?a) M¹ng tinh thÓ ion b) M¹ng tinh thÓ ph©n töc) M¹ng tinh thÓ nguyªn tö d) M¹ng tinh thÓ kim lo¹i

H·y chän ®¸p ¸n ®óngBµi 2: Muèi magieclorua nguyªn chÊt ë tr¹ng th¸i r¾n kh«ng dÉn ®iÖn. Khi hoµ tan trong níc hoÆc khi ®un nãng ch¶y d·n ®iÖn rÊt tèt . Muèi nµy cã cÊu t¹o m¹ng tinh thÓ kiÓu nµo? a) M¹ng tinh thÓ nguyªn tö b) M¹ng tinh thÓ ph©n tö c) M¹ng tinh thÓ kim lo¹i d) M¹ng tinh thÓ ion

H·y chän ®¸p ¸n ®óngHo¹t ®éng 6 : Bµi tËp vÒ nhµ: 4.52 , 4.53 , 4.58 ( SBT )

TiÕt 36 :Liªn kÕt kim lo¹iSo¹n ngµy : 8 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu ThÕ nµo lµ liªn kÕt kim lo¹i TÝnh chÊt chung cña tinh thÓ kim lo¹i Häc sinh biÕt Nh÷ng kiÓu m¹ng tinh thÓ phæ biÕn cña kim lo¹i

89

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam Häc sinh vËn dông Dùa vµo ®Æc ®iÓm cña liªn kÕt kim lo¹i ®Ó gi¶i thÝch tÝnh chÊt chung cña m¹ng tinh thÓ kL 2. ChuÈn bÞ : - M« h×nh m¹ng tinh thÓ lËp ph¬ng t©m khèi, lËp ph¬ng t©m diÖn, lôc ph¬ng - B¶ng 3.1- KiÓu cÊu tróc m¹ng tinh thÓ cña çc kim lo¹i trong BTH II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : Nªu vÊn ®Ò, gîi më III. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : I. kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt kim lo¹i

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 1: Dùa vµo SGK

h·y cho biÕt thÕ nµo lµ liªn kÕt kim lo¹i?

Häc sinh+ T¬ng t¸c gi÷a çc ion d¬ng kim lo¹i ë çc nèt m¹ng vµ e tù do lµ nguyªn nh©n g©y nªn liªn kÕt kim lo¹i+ Liªn kÕt trong m¹ng tinh thÓ kim lo¹i còng cã b¶n chÊt tÜnh ®iÖn, nhng kh¸c víi liªn kÕt ion ë chç: Liªn kÕt gi÷a çc ion lµ lùc hót tÜnh ®iÖngi÷a ion vµ ion, cßn liªn kÕt kim lo¹i lµ lùc hót tÜnh ®iÖn gi÷a ion vµ e

Ho¹t ®éng 2 : II. m¹ng tinh thÓ kim lo¹i

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 2: H·y quan s¸t m« h×nh m¹ng tinh

thÓ kim lo¹i vµ cho biÕt sù kh¸c nhau gi÷a çc kiÓu m¹ng: LËp ph-¬ng t©m khèi, LËp ph¬ng t©m diÖn, lôc ph¬ng?

PhiÕu häc tËp sè 3:Dùa vµo th«ng tin b¶ng 3.1

(SGK) h·y cho biÕt kiÓu cÊu tróc tinh thÓ cña çc kim lo¹i Fe, Cu, Mg. KiÓu cÊu tróc nµo cã ®é ®Æc khÝt nhá nhÊt?

PhiÕu häc tËp sè 4: Cho biÕt tÝnh chÊt vËt lý cña kim

Häc sinh1. Mét sè kiÓu m¹ng tinh thÓ

2. TÝnh chÊt cña tinh thÓ kim lo¹i

Nãi chung çc kim lo¹i ®Òu cã ¸nh kim, dÎo, dÉn ®iÖn, dÉn nhiÖt tèt.

90

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namlo¹i ? T¹i sao kimlo¹i l¹i cã nh÷ng tÝnh chÊt vËt lý ®ã?

Do liªn kÕt ®Æc biÖt trong tinh thÓ kim lo¹i: ion- e lµm cho kimlo¹i cã nh÷ng tÝnh chÊt vËt lý ®· nªu


Sö dông bµi tËp sè1, 3, 4 SGK ®Ó cñng cè nh÷ng kiÕn thøc träng t©m + Liªn kÕt kim lo¹i : Bµi tËp sè 1 + TÝnh chÊt cña tinh thÓ kim lo¹i : Bµi tËp sè 3, 4

Ho¹t ®éng 4 : Bµi tËp vÒ nhµ: 1, 2, 4 SGK

91


TiÕt 37: Ho¸ trÞ vµ sè oxy ho¸So¹n ngµy : 15 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh biÕt: + Ho¸ trÞ lµ g×? + Sè oxyho¸ lµ g×? Häc sinh vËn dông: + Dùa vµo quy t¾c ®Ó x¸c ®Þnh ho¸ trÞ trong hîp chÊt ion vµ hîp chÊt CHT + Dùa vµo quy t¾c ®Ó x¸c ®Þnh sè oxy ho¸ trong hîp chÊt ion vµ hîp chÊt CHT 2. Kü n¨ng : X¸c ®Þnh ho¸ trÞ vµ sè oxy ho¸ II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : Dïng çc thÝ dô vµ bµi tËp.Sau khi GV tr×nh bµy kh¸i niÖm, nguyªn t¾c ®Ó x¸c ®Þnh ho¸ trÞ vµ sè oxy ho¸. Dïng bµi tËp ¸p dông ®Ó kh¾c s©u kiÕn thøc vµ biÕt çch vËn dông kiÕn thøc III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

I. Ho¸ trÞHo¹t ®éng 1 :

1. Ho¸ trÞ trong hîp chÊt ionGi¸o viªn

PhiÕu häc tËp 1: Ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè trong

hîp chÊt ion ®îc gäi lµ g×? vµ ®îc tÝnh nh thÕ nµo?

PhiÕu häc tËp 2:Em h·y cho vÝ dô vÒ çch tÝnh ho¸ trÞ trong hîp chÊt ion?

Häc sinh+ Ho¸ trÞ çc nguyªn tè trong

hîp chÊt ion ®îc gäi lµ ®iÖn ho¸ trÞ

+ TrÞ sè ®iÖn ho¸ trÞ ®îc x¸c ®Þnh b»ng ®iÖn tÝch cña ion. Muèn x¸c ®Þnh ®îc ®iÖn ho¸ trÞ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc sè e mµ nguyªn tö cña nguyªn tè nhêng hoÆc nhËn ®Ó trë thµnh ion.

VD: NaCl th× ®iÖn ho¸ trÞ cña Na = +1

®iÖn ho¸ trÞ cña Cl = -1

Fe2O3 th× ®iÖn ho¸ trÞ cña Fe = +3

®iÖn ho¸ trÞ cña O = -2

92


2.Ho¸ trÞ trong hîp chÊt céng ho¸ trÞGi¸o viªn

PhiÕu häc tËp 3:ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè tronh

hîp chÊt céng ho¸ trÞ ®îc gäi lµ g×? Nªu çch x¸c ®Þnh?

PhiÕu häc tËp 4: em H·y cho vÝ dô vÒ çch tÝnh ho¸ trÞ trong hîp chÊt CHT?

Häc sinh+ Ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè

trong hîp chÊt céng ho¸ trÞ ®îc gäi lµ Céng ho¸ trÞ

+ Céng ho¸ trÞ cña mét nguyªn tè ®îc x¸c ®Þnh b»ng sè liªn kÕt mµ nguyªn tö cña nguyªn tè ®ã t¹o thµnh víi nguyªn tö cña nguyªn tè kh¸c.

+ Muèn x¸c ®Þnh ®îc céng ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè ph¶i biÕt ®îc sè cÆp e chung t¹o liªn kÕt cña nguyªn tè ®ã.

+ V× céng ho¸ trÞ ®îc tÝnh b»ng sè liªn kÕt nªn céng ho¸ trÞ kh«ng mang dÊu

H | C cã ho¸ trÞ 4H — C — H H cã ho¸ trÞ 1 | H

Ho¹t ®éng 3 : II. Sè oxy ho¸

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 3:+ Sè oxy ho¸ lµ g×?

+ Quy t¾c x¸c ®Þnh sè oxy ho¸?+ ¸p dông quy t¾c ®Ó x¸c ®Þnh

sè oxy ho¸ cña mét nguyªn tè nh thÕ nµo?

+ Häc sinh lÊy çc vÝ dô ph©n tÝch mçi quy t¾c x¸c ®Þnh sè oxh

Häc sinh

+ Sè oxy ho¸ cña mét nguyªn tè trong ph©n tö lµ ®iÖn tÝnh cña nguyªn tö cña nguyªn tè ®ã trong ph©n tö, nÕu gi¶ ®Þnh r»ng liªn kÕt gi÷a çc nguyªn tö lµ liªn kÕt ion

+ Quy t¾c 1: Sè oxy ho¸ çc nguyªn tè trong ®¬n chÊt b»ng kh«ng.

+ Quy t¾c 2: Trong mét ph©n tö tæng ®¹i sè sè oxy ho¸ cña çc nguyªn tè b»ng kh«ng

+ Quy t¾c 3 : Sè oxh cña ion ®¬n nguyªn tö b»ng ®iÖn tÝch

93


PhiÕu häc tËp 4: Dùa vµo çc quy t¾c trªn h·y x¸c ®Þnh SOXH cña çc nguyªn tè trong hîp chÊt sau: KMnO4, K2Cr2O7

cña ion ®ã . Trong ion ®a nguyªn tö , tæng sè oxh cña çc nguyªn tè b»ng ®iÖn tÝch cña ion ®ã

+ Quy t¾c 4: Trong hÇu hÕt çc hîp chÊt h÷u c¬, axit, baz¬, níc, amoniac...H cã SOXH = +1. Trong hîp chÊt víi kim lo¹i = -1

+ SOXH Oxy trong OF2 = +2, trong peoxit = -1, trong çc hîp chÊt cßn l¹i = -2

+ Quy t¾c 5: Tæng ®¹i sè sè oxy ho¸ çc nguyªn tè trong ion b»ng ®iÖn tÝch cña ion

+ KMnO4: K+ cã SOXH = +1 O2-cã SOXH = -2 Mn+7cã SOXH = +7+ K2Cr2O7: K+cã SOXH = +1 Cr+6cã SOXH = +6 O2-cã SOXH = -2


Bµi 1: X¸c dÞng SOXH cña N trong HNO3

a) +3 b) +4 c) +5 d) +6 H·y chon ®¸p ¸n ®óng.

Bµi 2: X¸c ®Þnh SOXH cña N trong (NH4)2SO4

a) +3 b) +4 c) +5 d) +6

Bµi 3: X¸c ®Þnh SOXH cña Fe nguyªn tè trong hîp chÊt : FeCu2S2

a) +1 b) +2 c) +3 d) +4 H·y chän ®¸p ¸n ®óng

Ho¹t ®éng 5 :Bµi tËp vÒ nhµ:3.50, 3.51, 3.52 (S¸ch bµi tËp ho¸ häc n©ng cao)

94

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamTiÕt 38, 39 : LuyÖn tËp ch¬ng 3

So¹n ngµy : 16 th¸ng 11 n¨m 2010 I. Môc tiªu : Cñng cè kiÕn thøc: + B¶n chÊt cña liªn kÕt ho¸ häc + Ph©n biÖt ®îc çc kiÓu liªn kÕt ho¸ häc + §Æc ®iÓm vÒ cÊu tróc vµ tÝnh chÊt cña kiÓu m¹ng ntinh thÓ nguyªn tö, tinh thÓ ph©n tö, tinh thÓ kim lo¹i + Ph©n biÕt ®îc ho¸ trÞ cña trong hîp chÊt ion vµ trong hîp chÊt céng ho¸ trÞ RÌn kü n¨ng : + VËn dông ®é ©m ®iÖn ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt cña liªn kÕt + Dùa vµo ®Æc ®iÓm cña çc lo¹i liªn kÕt ®Ó gi¶i thÝch vµ dù ®o¸n tÝnh chÊt cña mét sè chÊt cã cÊu tróc tinh thÓ nguyªn tö, ph©n tö + VËn dông çc quy t¾c ®Ó x¸c ®Þnh cña çc nguyªn tè trong hîp hîp chÊt, trong ion + X¸c ®Þnh ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè trong hîp chÊt ion vµ céng ho¸ trÞ ChuÈn bÞ : GV chuÈn bÞ b¶ng phô theo mÉu SGK II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o :Nªu vÊn ®Ò, yªu cÇu HS dïng kiÕn thøc ®· ®îc häc ®Ó hoµn thµnh néi dung trong çc b¶ng tæng kÕt III .HÖ thèng çc ho¹t ®éng :So s¸nh liªn kÕt ion vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ vµ liªn kÕt kim lo¹i Ho¹t ®éng 1 :1. So s¸nh liªn kÕt ion vµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ

PhiÕu häc tËp 1; Dùa vµo nh÷ng kiÕn thøc ®· häc h·y ®iÒn vµo çc cét t¬ng øng trong b¶ng sau Lo¹i liªn kÕt

Liªn kÕt ion LiªnkÕt céng ho¸ trÞ kh«nh cã cùc

Liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc

ThÝ dô

B¶n chÊt cña liªn kÕt

§iÒu kiÖn xuÊt hiÖn liªn kÕt

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 2:Dùa vµo b¶ng trªn h·y so s¸nh

®Æc ®iÓm çc lo¹i liªn kÕt vµ

Häc sinh+ Liªn kÕt ion h×nh thµnh do lùc

hót tÜnh ®iÖn gi÷a çc ion mang ®iÖn tr¸i dÊu

95

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn liªn kÕt ? + Liªn kÕt céng ho¸ tri kh«ng cã

cùc h×nh thµnh do çc cÆp e chung n»m gi÷a 2 nguyªn tö, kh«ng bÞ lÖch vÒ phÝa nguyªn tö nµo.

+ Liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc h×nh thµnh do çc cÆp e chung bÞ hót lÖch vÒ phÝa nguyªn tö cã ®é ©m ®iÖn cao h¬n

Ho¹t ®éng 2: 2. So s¸nh liªn kÕt kim lo¹i víi liªn kÕt céng ho¸ trÞ vµ liªn kÕt

ionGi¸o viªn

PhiÕu häc tËp 3: H·y nh¾c l¹i kh¸i niÖm vÒ çc lo¹i liªn kÕt? Tõ ®ã h·y so s¸nh çc lo¹i liªn kÕt ®· häc?

Häc sinh

Ho¹t ®éng 4 : II. Tinh thÓ ion, tinh thÓ nguyªn tö,Tinh thÓ ph©n tö, Tinh thÓ kim lo¹i

PhiÕu häc tËp 4: Dùa vµo nh÷ng kiÕn thøc ®· häc em h·y ®iÒn vµo çc cét t¬ng øng nh÷ng néi dung theo b¶ng sau:

Tinh thÓ ion

Tinh thÓ nguyªn

tö

Tinh thÓ ph©n tö

tinh thÓ kim lo¹i

PhÇn tö cÊu t¹o

Liªn kÕt gi÷a çc phÇn tö cÊu t¹o

TÝnh chÊt cña m¹ng tinh thÓ

Ho¹t ®éng 5: III. Ho¸ trÞ vµ sè oxy ho¸

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 5: H·y tr×nh bµy

kh¸i niÖm vµ çch x¸c ®Þnh:+ Ho¸ trÞ trong hîp chÊt ion?+ Ho¸ trÞ trong hîp chÊt céng ho¸

Häc sinh

96

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namtri?

+ Sè oxy ho¸ lµ g×?Ho¹t ®éng 6 :

Bµi tËp Bµi1: Liªn kªt ion kh¸c liªn kÕt céng ho¸ trÞ ë: A. TÝnh ®Þnh híng vµ tÝnh b·o hoµ. B. ViÖc tu©n theo quy t¾c b¸t tö. C. ViÖc tu©n theo nuyªn t¾c xen phñ ®¸m m©y e nhiÒu nhÊt. D. TÝnh ®Þnh híng. H·y chän ®¸p ¸n ®óng.

Bµi 2:Cho biÕt tæng sè e trong anion AB32- lµ 42. Trong çc h¹t nh©n

A còng nh B ®Òu cã sè pr«ton b»ng sè notron. Bµi 3: Cho 3 gam hçn hîp X gåm 1 kim lo¹i kiÒm A vµ Na t¸c dông víi n-íc d thu ®îc dd Y vµ khÝ Z. §Ó trung hoµ dd Y cÇn 0,2 mol axit HCl.Dùa vµo b¶ng tuÇn hoµn, h·y x¸c ®Þnh nguyªn tö khèi vµ tªn nguyªn tè A.

Ch¬ng 4 . Ph¶n øng ho¸ häc

TiÕt 40 : Pk¶n øng Oxy ho¸ - khö (T1)

97


I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh biÕt X¸c ®Þnh sè oxh cña çc nguyªn tè trong hîp chÊt , x¸c ®Þnh ®îc ph¶n øng oxh khö Häc sinh hiÓu + Çch x¸c ®Þnh chÊt oxy ho¸, chÊt khö, sù oxy ho¸, sù khö. + ThÕ nµo lµ ph¶n øng Oxy ho¸ - khö. + Ph©n biÖt ph¶n øng Oxy ho¸ - khö víi çc ph¶n øng kh¸c. + ý nghÜa thùc tiÔn cña ph¶n øng oxy ho¸-khö trong thùc tiÔn. 2. RÌn kü n¨ng : + Ph©n biÖt ®îc chÊt oxy ho¸ vµ chÊt khö, sô oxy ho¸ vµ sù khö 3. ChuÈn bÞ : GV: ChuÈn bÞ çc phiÕu häc tËp HS: ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ : + Ph¶n øng oxy ho¸- khö ë líp 8. + KiÕn thøc vÒ liªn kÕt ion, hîp chÊt ion. + Quy t¾c tÝnh sè oxy ho¸. II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : + §µm tho¹i, gîi më + T¹o t×nh huèng, tæ chøc HS ho¹t ®éng theo nhãm III. néi dung çc ho¹t ®éng :

I. ph¶n øng oxy ho¸ - khöGi¸o viªn

Ho¹t ®éng 1:GV: Lµm thÝ nghiÖm ®èt

ch¸y Na.PhiÕu häc tËp 1: H·y quan s¸t

TH vµ viÕt PTP¦, chØ râ chÊt oxy ho¸, chÊt khö?(Cã thÓ cho häc sinh x¸c ®Þnh sè oxh cña çc nguyªn tè trong s¶n phÈm thu ®îc)

NhËn xÐt : ChÊt oxh , chÊt khö , sù oxh , sù khö vµ ph¶n øng oxh – khö lµ g× ?

Häc sinh

1.Ph¶n øng cña Na víi O2

Sù oxy ho¸ 0 0 +1 -2

4Na + O2 2Na2O

Sù khö 0 +1

Na Na + 1e (Na lµ chÊt khö) 0 -2

O + 2e O2- (O lµ chÊt oxy ho¸)+ ChÊt khö lµ chÊt cho e,sè oxy ho¸ t¨ng+ ChÊt oxy ho¸ lµ chÊt nhËn e, sè oxy ho¸gi¶m+ Sù oxy ho¸ lµ sù nhêng e+ Sù khö lµ sù nhËn e

98


Ho¹t ®éng 2:GV: Híng dÉn HS lµm thÝ

nghiÖm Fe + CuSO4.PhiÕu häc tËp 2:+ H·y quan s¸t thÝ nghiÖm vµ

nhËn xÐt, viÕt PTP¦?+H·y x¸c ®Þnh sè oxy ho¸ çc

nguyªn tè trong ph¶n øng?+ H·y x¸c ®Þnh chÊt oxy ho¸,

chÊt khö?+ §ã cã ph¶i ph¶n øng oxy ho¸-

khö kh«ng?

Ho¹t ®éng 3:PhiÕu häc tËp 3:+ ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña

ph¶n øng gi÷a H2vµ Cl2?+ Cho biÕt liªn kÕt ho¸ hoc trong

ph©n tö HCl?+ Cã sù cho, nhËn e kh«ng?

+ Thuéc lo¹i ph¶n øng g×?

KÕt luËn:

+ Sù oxy ho¸ vµ sù khö xÈy ra ®ång thêi+ Ph¶n øng oxy ho¸ - khö lµ ph¶n øng x¶y ra cã sù thay ®æi sè oxy ho¸.

2. Fe t¸c dông víi dd CuSO4

+ dd nh¹t mµu, cã Cu ®á + Ph¬ng tr×nh ph¶n øng :

2e 0 + 2 +2 0

Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu 0 +2

Fe Fe2+ (sè oxy ho¸ t¨ng: chÊt khö) +2 0

Cu2+ Cu (sè oxy ho¸ gi¶m:chÊt oxy ho¸) ®ã lµ ph¶n øng oxy ho¸-khö

3. Ph¶n øng gi÷a Hidro víi Clo.

H2 + Cl2 2HCl

lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cùc

Kh«ng cã sù cho, nhËn e, mµ chØ cã sù dÞch chuyÓn e, dÉn ®Õn sù thay ®èi sè oxy ho¸.Lµ ph¶n øng oxy ho¸-khö .V× tån t¹i ®ång thêi sù oxy ho¸ vµ sù khö. +1 -1

H2 + Cl2 2 HCl ChÊt ChÊt khö oxy ho¸ 0 +1

99


Ho¹t ®éng 4:PhiÕu häc tËp 4:H·y ®äc SGK

vµ nªu çc ®Þnh nghÜa?

H H (H lµ chÊt khö hay sù oxy ho¸) 0 -1

Cl Cl (Cl lµ chÊt oxy ho¸ hay sù khö)4. §Þnh nghÜa:+ ChÊt oxy ho¸…+ ChÊt khö…+Sù khö…+Sù oxy ho¸…+ Ph¶n øng oxy ho¸-khö …

Ho¹t ®éng 5Cñng cè :

RÌn luyÖn kü n¨ng x¸c ®Þnh sè oxh cña çc nguyªn tè trong hîp chÊt :VD : X¸c ®Þnh sè oxh cña çc nguyªn tè trong çc hîp chÊt sau vµ cho biÕt ho¸ trÞ cña chóng . H2S2O3 ; H2S2O8 ; CuS2 ; FeS2

Bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 4, 5 SGK trang 103

TiÕt 41 : Pk¶n øng Oxy ho¸ - khö (T2)So¹n ngµy : 16 th¸ng 11 n¨m 2010

I.Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : LËp ph¬ng tr×nh ph¶n øng Oxy ho¸-khö b»ng ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng e 2. RÌn kü n¨ng : + LËp ®îc ph¬ng tr×nh ph¶n øng oxy ho¸-khö 3. ChuÈn bÞ : GV : PhiÕu häc tËp. HS : ¤n l¹i çc kiÕn thøc vÒ çch x¸c ®Þnh sè oxh , sù oxh , sù khñ , chÊt oxh , chÊt khö . II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i gîi më. III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1II . lËp ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n øng oxy ho¸-khö .

Gi¸o viªnGV th«ng tin:+ Cã nhiÒu çch lËp PT cña

ph¶n øng oxy ho¸-khö .+ Cã nhiÒu çch lùa chän hÖ sè

cho çc chÊt trong ph¶n øng.

Häc sinh Mét sè th«ng tin cÇn n¾m:+ §Òu cã 2 giai ®o¹n+ Çch th«ng dông nhÊt lµ: ph-¬ng ph¸p th¨ng b»ng e+ Nguyªn t¾c: cho = nhËn+ Bíc 1: X¸c ®Þnh sè oxy ho¸…

100

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamPhiÕu häc tËp 1: H·y nªu çc b-

íc tiÕn hµnh c©n b»ng PT ph¶n øng oxy ho¸-khö ?

PhiÕu häc tËp 2: Cho s¬ ®å P¦: NH3 + O2 N2 + H2O H·y tr×nh bµy çc bíc ®Ó c©n

b»ng theo pp th¨ng b»ng e?

GV: Cã thÓ híng dÉn HS lµm bíc 2,3,4 theo çch sau:

Ho¹t ®éng 2: GV cho s¬ ®å ph¶n øng sau:

MnO2 + HCl MnCl2 + Cl2 + H2O

PhiÕu häc tËp 3: H·y tr×nh bµy çch c©n b»ng PT theo PP th¨ng b»ng e?

+ B¬c 2: ViÕt qu¸ tr×nh oxy ho¸ vµ qu¸ tr×nh khö.+ Bíc 3: T×m hÖ sè thÝch hîp sao cho tæng sè e cho = tæng sè e nhËn .+ Bíc 4: §a hÖ sè vµo PT vµ kiÓm traYªu cÇu HS:-3 0 0 -2

NH3 + O2 N2 + H2O-3 0

N N + 3e 0 -2

O + 2e O -3 0

2 N N +3e 0 -2

3 O +2e O2NH3 + 3/2O2 N2 + 3 H2O* Bíc 2: -3 0

2N N2 + 6e 0 -2

O2 +4e 2O * Bíc 3: -3 0

2 2N N2 + 6e 0 -2

3 O2 + 4e 2 O* Bíc 4:4NH3 + 3O2 2N2 + 6H2OYªu cÇu HS thùc hiÖn ®óng theo çc bíc ®· häc!

Ho¹t ®éng 3III. ý nghÜa cña ph¶n øng oxy ho¸-khö

Gi¸o viªnPhiÕu häc tËp 4 :H·y liªn hÖ thùc tÕ ®êi sèng

xung quanh ta cã nh÷ng hiÖh tîng nµo cã liªn quan ®Õn ph¶n øng

Häc sinh1. Liªn hÖ thùc tÕ ®êi sèng.

+ Sù h« hÊp+ Sù quang hîp

101

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namoxy ho¸-khö ? + Sù ®èt ch¸y

+ Ho¹t ®éng cña pin, ¨cquy+ LuyÖn kim, chÕ t¹o ho¸ chÊt, chÊt dÎo, dîc phÈm,ph©n bãn, + Sù ho¸ th¹ch,


Chñ yÕu rÌn luyÖn kü n¨ng lËp ph¬ng tr×nh cña ph¶n øng oxy ho¸-khö PhiÕu häc tËp 5 : H·y lËp ph¬ng tr×nh cña ph¶n øng oxy ho¸-khö sau vµ cho biÕt chÊt oxy ho¸, chÊt khö?a, Na2SO3 + KMnSO4 + H2O Na2SO4 + MnO2 + KOHb, FeSO4 + K2Cr2O7 + H2SO4 Fe2(SO4)3 + K2SO4 + Cr2(SO4)3 + H2Oc, Cu + HNO3 Cu(NO3)2 + H2O + NO2 Ho¹t ®éng 5 : Bµi tËp vÒ nhµ: Bµi: 4.13, 4.18, 4.20 (SBT) Trang 31, 32

TiÕt 42 :Ph©n lo¹i ph¶n øng trong ho¸ häc V« c¬So¹n ngµy : 17 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : HiÓu ®îc: + Çc ph¶n øng ho¸ häc ®îc chia lµm 2 lo¹i: Ph¶n øng oxi ho¸-khö vµ kh«ng ph¶i lµ ph¶n øng oxi ho¸ - khö. 2. RÌn kü n¨ng : + X¸c ®Þnh ®îc mét ph¶n øng thuéc lo¹i ph¶n øng oxy ho¸-khö dùa vµo sù thay ®æi sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè + G¶i ®îc bµi tËp ho¸ häc cã liªn quan. 3. ChuÈn bÞ : GV: - S¬ ®å ph¶n øng ®èt ch¸y khÝ hi®ro, ph¶n øng khö CuO. Dông cô : èng nghiÖm Ho¸ chÊt:AgNO3, NaCl, CuSO4, NaOH HS: - Xem l¹i kiÕn thøc vÒ ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc ë líp 8. - §äc b¶ng ph©n lo¹i ph¶n øng. II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i, gîi më vµ m« t¶ thÝ nghiÖm III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1I . ph¶n øng cã sù thay ®æi sè oxi ho¸ vµ

ph¶n øng kh«ng cã sù thay ®æi sè oxi ho¸.Gi¸o viªn

PhiÕu häc tËp 1:H·y theo dâi Häc sinh

1. Ph¶n øng ho¸ hîp:

102

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamthÝ nghiÖm ®èt ch¸y khÝ hi®ro, nªu hiÖn tîng, viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng? X¸c ®Þnh sè oxi ho¸ çc nguyªn tè ? NhËn xÐt?

PhiÕu häc tËp 2: Khi cho v«i sèng hÊp thô khÝ cacbonic, h·y viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng vµ cho biÕt sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè? NhËn xÐt?

PhiÕu häc tËp 3: H·y nhËn xÐt vÒ ph¶n øng ho¸ hîp?

Ho¹t ®éng 2:PhiÕu häc tËp 4: Nung çc

chÊt: KNO3, Cu(OH)2, KClO3. H·y viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng vµ cho biÕt sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè?

PhiÕu häc tËp 5: H·y nhËn xÐt vÒ sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè trong ph¶n øng huû?

Ho¹t ®éng 3:PhiÕu häc tËp 6: H·y lÊy 3 vÝ

dô vÒ ph¶n øng thÕ ®· häc ë líp 8, vµ nhËn xÐt vÒ sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè trong ph¶n øng?

a)ThÝ dô: * ThÝ dô 1: 0 0 +1 -2

2H2 + O2 2H2OSè oxi ho¸ cña Hi®ro t¨ng tõ 0 ®Õn +1Sè oxi ho¸ cña Oxi gi¶m tõ 0 ®Õn -2§©y lµ ph¶n øng oxy ho¸-khö .*ThÝ dô 2: +2 -2 +4 -2 +2 +4 -2

CaO + CO2 CaCO3

Sè oxi ho¸ kh«ng thay ®æi.§©y kh«ng ph¶i lµ ph¶n øng oxy ho¸-khöb)NhËn xÐt:Ph¶n øng ho¸ hîp cã thÓ lµ ph¶n øng oxy ho¸-khö, cã thÓ lµ kh«ng ph¶i ph¶n øng oxy ho¸-khö .

2. Ph¶n øng ph©n huû:a) ThÝ dô: +5 -2 t0 +4 0

2KNO3 2KNO2 + O2

+5 -2 t0 -1 0

2KClO3 2KCl + O2

+2 -2 +1 to +2 -2 +1 -2

Cu(OH)2 CuO + H2Ob) NhËn xÐt:

Cã thÓ thay ®æi hoÆc kh«ng. Nh vËy ph¶n øng huû cã thÓ lµ ph¶n øng oxy ho¸-khö, hoÆc kh«ng ph¶i lµ ph¶n øng oxy ho¸-khö

3. Ph¶n øng thÕ:a) ThÝ dô: 0 +2 +2 0

Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu 0 +1 +3 0

2 Al + 6 HCl 2 AlCl3 + 3 H2

0 +1 +1 0

2 Na + 2H2O 2 NaOH + H2

103


Ho¹t ®éng 4:PhiÕu häc tËp 7: H·y lÊy 3 vÝ

dô vÒ ph¶n øng trao ®æi, vµ nhËn xÐt vÒ sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè trong ph¶n øng?

PhiÕu häc tËp 8:Qua çc ph¶n øng ho¸ häc ®· xÐt, cã thÓ chia ph¶n øng ho¸ häc thµnh mÊy lo¹i?

b) NhËn xÐt: Trong ph¶n øng thÕ bao giê còng cã sù thay ®æi sè oxi ho¸ cña mét sè nguyªn tè. Çc ph¶n øng thÕ lµ nh÷ng ph¶n øng oxy ho¸-khö .

4.Ph¶n øng trao ®æi:a) ThÝ dô:+1 +5 -2 +1 -1 +1 -1 +1 +5 -

2

AgNO3 + KCl AgCl + KNO3

+2 +6 -2 +1 -2 +1 +2 -2 +1

+1 +6 -2

CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2+ Na2SO4

+1 +6 -2 +2 -2 +1 +2 +6 -2 +1

-2

H2SO4 + Ba(OH)2 BaSO4+ 2H2Ob)NhËn xÐt:

Sè oxi ho¸ cña tÊt c¶ çc nguyªn tè kh«ng thay ®æi. Çc ph¶n øng trao ®æi kh«ng ph¶i lµ ph¶n øng oxy ho¸-khö .

5.KÕt luËn: Dùa vµo sù thay ®æi sè oxi ho¸ cã thÓ chia ph¶n øng ho¸ häc thµnh 2 lo¹i: + Ph¶n øng ho¸ häc cã sù thay ®æi sè oxi ho¸: ph¶n øng oxy ho¸-khö . + Ph¶n øng ho¸ häc kh«ng cã sù thay ®æi sè oxi ho¸: kh«ng ph¶i lµ: ph¶n øng oxy ho¸-khö .

Ho¹t ®éng 5Cñng cè

PhiÕu häc tËp 9: Trong çc ph¶n øng ho¸ häc díi ®©y, ph¶n øng nµo lµ ph¶n øng oxy ho¸-khö ? a, CaCO3 + H2O + CO2 Ca(HCO3)2 b, P2O5 + 3H2O 2H3PO4

c, 2SO2 + O2 2SO4 d, BaO + H2O Ba(OH)2

PhiÕu häc tËp 10: Trong çc ph¶n øng huû díi ®©y, ph¶n øng nµo lµ kh«ng ph¶i lµ ph¶n øng oxy ho¸-khö ?a, 2KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2b, 2Fe(OH)3 Fe2O3 + 3H2O

104

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamBµi tËp vÒ nhµ :

2, 3,4, 5 SGK trang 110

TiÕt 43 : Ph©n lo¹i ph¶n øng trong ho¸ häc V« c¬So¹n ngµy : 21 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh hiÓu + Kh¸i niÖm ph¶n øng to¶ nhiÖt, thu nhiÖt. ý nghÜa cña ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc. 2. RÌn kü n¨ng : + X¸c ®Þnh ®îc mét ph¶n øng thuéc lo¹i to¶ nhiÖt hay thu nhiÖt dùa vµo ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc. + BiÓu diÔn ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc cô thÓ. 3. ChuÈn bÞ : - S¬ ®å ph¶n øng ®èt ch¸y khÝ hi®ro II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i gîi më III. Néi dung çc hoat ®éng :

Häat ®éng 1II. Ph¶n øng to¶ nhiÖt vµ ph¶n øng thu nhiÖt

Gi¸o viªn :GV lµm thÝ nghiÖm: §èt ch¸y

d©y Mg trong kh«ng khÝ.PhiÕu häc tËp 1: H·y nªu hiÖn

tîng vµ rót ra nhËn xÐt? GV lÊy hiÖn tîng thùc tÕ khi

nung v«i, ph¶i nung ®ñ thêi gian quy ®Þnh th× ®¸ míi chÝn thµnh v«i sèng, nÕu nung kh«ng ®ñ nhiÖt th× ®¸ kh«ng thµnh v«i.

PhiÕu häc tËp 2: H·y gi¶i thÝch hiÖn tîng thùc tÕ ®ã?

PhiÕu häc tËp 10: H·y nªu ®Þnh nghÜa vÒ ph¶n øng to¶ nhiÖt, thu nhiÖt?

Häc sinh :1. §Þnh nghÜa:

+ ChØ cÇn ®èt ch¸y Mg ban ®Çu, sau ®ã nhiÖt cña ph¶n øng lµm cho Mg tiÕp tôc ch¸y mµ kh«ng cÇn ®èt n÷a.

+ Khi nung ®¸ thµnh v«i ph¶n øng kh«ng to¶ nhiÖt, nªn khi kh«ng nung n÷a th× ph¶n øng kh«ng xÈy ra.

Ph¶n øng to¶ nhiÖt lµ ph¶n øng ho¸ häc cã gi¶i phãng n¨ng lîng díi d¹ng nhiÖt.

105


Ho¹t ®éng 2:

GVth«ng b¸o: §Ó chØ lîng nhiÖt kÌm theo mçi ph¶n øng, ngêi ta dïng ®¹i lîng nhiÖt ph¶n øng, ký hiÖu lµ H.

+ Ph¶n øng to¶ nhiÖt th× çc chÊt ph¶n øng ph¶i mÊt bít n¨ng l-îng, v× thÕ H cã gi¸ trÞ ©m (H<0).

+ Ph¶n øng thu nhiÖt, çc chÊt ph¶n øng ph¶i lÊy thªm n¨ng lîng ®Ó biÕn thµnh s¶n phÈm, v× thÕ H cã gi¸ trÞ d¬ng (H>0)

Ph¶n øng thu nhiÖt lµ ph¶n øng ho¸ häc hÊp thô n¨ng lîng díi d¹ng nhiÖt

2. Ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc.

H2(k) + O2(k)

H=-285,83kJ H2O(l)

ChÊt ph¶n øng S¶n phÈm

H×nh 4.1 Ph¶n øng to¶ nhiÖt cã H<0

H2(k) + O2(k)

H=+285,83kJ

H2O(l) ChÊt ph¶n øng S¶n phÈm

GV th«ng b¸o: NhiÖt ph¶n øng tÝnh b»ng kJPh¬ng tr×nh ph¶n øng cã ghi thªm gi¸ trÞ H vµ tr¹ng th¸i cña çc chÊt ®îc gäi lµ ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc.

ThÝ dô:2Na(r) + Cl2(k) 2NaCl(r)H=-822,2kJGi¸ trÞ H=-822,2kJ cã nghÜa lµ khi t¹o nªn 2 molNaCl tõ Na vµCl2, ph¶n øng tho¸t ra 822,2kJ.Cã thÓ viÕt díi d¹ng:

Na(r) + O2(k) NaCl(r)H=-

411,1kJ

106


Ho¹t ®éng 8: Bµi tËp vÒ nhµ: 4, 5, 6, 7, 8 (SGK)

Ho¹t ®éng 3: Cñng cè:

H·ycho biÕt thÕ nµo lµ mét ph¶n øng to¶ nhiÖt , ph¶n øng thu nhiÖt cho vÝ dô

Bµi tËp vÒ nhµLµm çc bµi tËp 6, 7, 8, SGK trang 110 vµ bµi tËp 4.31 ; 4.32 s¸ch bµi tËp

107


TiÕt 44 , 45: LuyÖn tËp ch¬ng 4So¹n ngµy : 21 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1.Cñng cè kiÕn thøc: + Ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc. + NhiÖt cña ph¶n øng ho¸ häc , ph¶n øng to¶ nhiÖt , ph¶n øng thu nhiÖt . + Ph¶n øng oxy ho¸-khö, chÊt oxi ho¸ ,chÊt khö ,sù oxy ho¸ , sù khö. 2.RÌn kü n¨ng : LËp ph¬ng tr×nh cña ph¶n øng oxi ho¸-khö theo ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng electron . 3. ChuÈn bÞ : GV: PhiÕu häc tËp . HS : Lµm çc bµi tËp SGK vµ SBT. II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : Tæ chøc cho HS hoµn thµnh çc PhiÕu häc tËp, vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó luyÖn tËp III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

A. kiÕn thøc cÇn n¾m v÷ngI. ph¶n øng oxy ho¸-khö

Gi¸o viªnHo¹t ®éng 1:PhiÕu häc tËp sè 1:+ ThÕ nµo lµ ph¶n øng oxy ho¸-

khö ?+ ThÕ nµo lµ chÊt oxi ho¸ ?+ ThÕ nµo lµ chÊt khö ?PhiÕu häc tËp sè 2:+ Çc bíc tiÕn hµnh LËp ph¬ng

tr×nh cña ph¶n øng oxi ho¸-khö ?+ Cho thÝ dô?

Häc sinh1. Çc kh¸i niÖm, ®Þnh

nghÜa:

2.Çc bíc: LËp ph¬ng tr×nh cña ph¶n øng oxi ho¸-khö theo ph-¬ng ph¸p th¨ng b»ng electron .

II. Ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸ häc :

Gi¸o viªnHo¹t ®éng 2:PhiÕu häc tËp sè 3: Cã thÓ

ph©n chia çc ph¶n øng ho¸ häc thµnh mÊy lo¹i? Cho thÝ dô. NhËn

Häc sinh1. Ph©n lo¹i ph¶n øng ho¸

häc

108

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamxÐt vÒ sù thay ®æi vÒ sè oxi ho¸ cña çc nguyªn tè trong mçi ph¶n øng?

PhiÕu häc tËp sè 4: ThÕ nµo lµ nhiÖt cña ph¶n øng ho¸ häc ? ph¶n øng to¶ nhiÖt ? ph¶n øng thu nhiÖt ?

PhiÕu häc tËp sè 5: Cã thÓ biÓu diÔn ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc nh thÕ nµo

B. Bµi tËp:Ho¹t ®éng 3: Dùa vµo hÖ thèng bµi tËp SGK ®Ó rÌn çc kü n¨ng tÝnh to¸n, vËn dông kiÕn thøc vÒ lý thuyÕt vµo viÖcgi¶i çc bµi to¸n cã liªn quan.

Bµi 1: Trong ph¶n øng ho¸ häc sau: Cl2 + 6KOH KCLO3 + 5KCl + 3H2O Cl2 ®ãng vai trß g×? A. ChØ lµ chÊt oxi ho¸ ; D.Kh«ng ph¶i lµ chÊt oxi ho¸ , kh«ng ph¶i lµ chÊt khö C. Võa lµ chÊt oxi ho¸ , võa lµ chÊt khö ; D. ChØ lµ chÊt khö H·y chän ®¸p ¸n ®óng .

Bµi 2: Trong ph¶n øng ho¸ häc : 3K2MnO4 + 2H2O 2KMnO4 + MnO2 + 4KOH Nguyªn tè Mn: A. ChØ bÞ oxi ho¸ . B. ChØ bÞ khö . C. Võa bÞ oxi ho¸ , võa bÞ khö . D. Kh«ng bÞ oxi ho¸ , kh«ng bÞ khö .H·y chän ®¸p ¸n ®óng .

Bµi 3: H·y cho biÕt sè oxy ho¸ cña nit¬ trong ph©n tö vµ ion díi ®©y:§init¬ oxit N2O. Axit nitric HNO3. Anion nitrit NO2

- Hi®razin N2H4 Hi®roxylamin NH2OH Amoniac NH3

109

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamNit¬ ®ioxit NO2 Anion nitrat NO3

- Cation hi®razini N2H5

+

Axit nitr¬ HNO2 §init¬ pentaoxit N2O5 Cation amoni NH4

+

KhÝ nit¬ N2 Nit¬ monoxit NO §init¬ tetraoxit N2O4

Bµi 4: LËp ph¬ng tr×nh cña ph¶n øng oxi ho¸-khö díi ®©y:NaClO + KI + H2SO4 I2 + NaCl + K2SO4 + H2OCr2O3 + KNO3 + KOH K2Cr2O4 + KNO2 + H2OAl + Fe3O4 Al2O3 + SO2

FeS2 + O2 Fe2O3 + SO2

As2S3 + HNO3 + H2O H3AsO4 + NO + H2SO4

Bµi 5: Cho kali iotua t¸c dông víikali pemanganat trong dung dÞch axit sunfuric,thu ®îc 1,2 gam mangan(II) sunfat. a, TÝnh sè gam iot t¹o thµnh. b, T×nh khèi lîng kali iotua tham gia ph¶h øng .

TiÕt 46 : Bµi thùc hµnh sè 2So¹n ngµy : 22 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : + TiÕp tôc tËp luyÖn kü n¨ng thùc hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t, nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch çc hiÖn tîng xÈy ra khi lµm thÝ nghiÖm . + VËn dông kiÕn thøc ®· häc ®îc ®Ó gi¶ thich çc hiÖn tîng xÈy ra trong çc ph¶n øng oxy ho¸-khö . II. ChuÈn bÞ : Dông cô thÝ nghiÖm :

+ èng nghiÖm : 4 + èng hót nhá giät: 6

+ Caprun(b¸t sø) 1 + Th×a xóc ho¸ chÊt 1

+ KÑp lÊy ho¸ chÊt: 1 + §Ìn cån: 1 + KÑp èng nghiÖm: 1 Ho¸ chÊt :

+ KÏm. + Fe

110

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam+ dd HCl, H2SO4lo·ng + Mg

+ dd CuSO4 + dd FeSO4

+ dd KMnO4 lo·ng + B×nh chøa khÝ CO2

III. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : Tæ chøc lµm thùc hµnh theo nhãm tõ 4 5 em IV. HÖ thèng çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1: ThÝ nghiÖm kim lo¹i t¸c dông víi dd axit

Gi¸o viªnGV yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm

Zn + H2SO4(lo·ng) C% kho¶ng 1520%

PhiÕu häc tËp sè 1:H·y quan s¸t , nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch çc hiÖn tîng xÈy ra khi lµm thÝ nghiÖm ?ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ?

Häc sinh+ HiÖn tîng:Cã bät khÝ næi lªn,

Zn tan dÇn trong dung dÞch axit.+ Ph¬ng tr×nh ph¶n øng : 0 +1 +2 0

Zn + H2SO4 ZnSO4 + H 0 +2

Zn Zn+2 + 2e +1 0

2H+ + 2e H2

Ho¹t ®éng 2 :ThÝ nghiÖm gi÷a kim lo¹i vµ dung dÞch muèi

Gi¸o viªnGV:Híng dÉn cho HS lÊy 2ml dung

dÞch CuSO4 lo·ng råi th¶ 1 chiÕc ®inh s¾t míi(®· ®îc ®¸nh s¹ch bÒ mÆt) vµo dung dÞch ®ã. (sau thêi gian kho¶ng 10 phót).

PhiÕu häc tËp sè 2:H·y quan s¸t vµ gi¶i thÝch hiÖn tîng xÈy ra ? ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng vµ cho biÕt vai trß cña tïng chÊt trong ph¶n øng ?

Häc sinh+ HiÖn tîng: dung dÞch CuSO4bÞ

nh¹t mµu, ®inh s¾t ®· bi Cu t¹o ra b¸m vµo trªn bÒ mÆt.

+ Ph¬ng tr×nh ph¶n øng : 0 +2 +2 0

Fe + CuSO4 FeSO4 + CuFe cho e:Lµ chÊt khö.Cu+2 nhËn e: lµ chÊt oxi ho¸.

Ho¹t ®éng 3 :ThÝ nghiÖm gi÷a Mg vµ CO2

Gi¸o viªn Häc sinh

111

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamGV: Híng dÉn HS lÊy 1 b¨ng

Mg(kÑp b»ng kÑp s¾t) ®em ch©m löa trong kh«ng khÝ råi ®a vµo b×nh ®ùng CO2(®¸y b×nh cã çt).

PhiÕu häc tËp sè 3: H·y quan s¸t vµ gi¶i thÝch hiÖn tîng thÝ nghiÖm ? ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ?

+ HiÖn tîng Mg ch¸y víi ngän löa s¸ng chãi, t¹o ra bét tr¾ng(MgO),vµ muéi than(C)

+ Ph¬ng tr×nh ph¶n øng : 0 +4 +2 0

Mg + CO2 MgO + C

Ho¹t ®éng 4 :ThÝ nghiÖm ph¶n øng oxy ho¸-khö trong m«i trêng axit.

Gi¸o viªnGV: Híng dÉn HS rãt vµo èng

nghiÖm 2ml dung dÞch FeSO4, thªm vµo 1ml dung dÞch H2SO4, råi nhá vµo èng nghiÖm tõng giät dung dÞch KMnO4, l¾c nhÑ.

PhiÕu häc tËp sè 4: H·y quan s¸t hiÖn tîng vµ gi¶i thÝch ? ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ?

Häc sinh+ HiÖn tîng: dung dÞch mÊt mµu

tÝm.+ Ph¬ng tr×nh ph¶n øng :

10FeSO4 + 2KMnO4 + 8 H2SO4 5Fe2(SO4)3 + 8H2O + 2MnSO4 + K2SO4

+ dung dÞch H2SO4 lµ m«i trêng

Ho¹t ®éng 5 : Híng dÉn viÕt têng tr×nh thÝ nghiÖm

Bµi thùc hµnh sè 2: amoniac – axit nitric

Hä vµ tªn häc sinh:…………………..Líp………..Nhãm…..

TT Tªn TN

Dông cô

Ho¸ chÊt

TiÕn hµnh TN

HiÖn t¬ng TN

ph¶n øng

Ngµy ….th¸ng …n¨m 2007

Häc sinh thùc hiÖn

ch¬ng 5 : nhãm halogen

112


TiÕt: 48 : Kh¸i quat vÒ nhãm halogenSo¹n ngµy : 22 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh biÕt: + Nhãm halogen gåm nh÷ng nguyªn tè nµo. VÞ trÝ cña chóng trong b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc. + §Æc ®iÓm chung vÓ cÊu t¹o nguyªn tö,liªnkÕt ho¸ häc trong çc ph©n tö Halogen. + tÝnh chÊt ho¸ häc ®Æc trng cña çc Halogen lµ tÝnh oxi ho¸ m¹nh. + Mét sè quy lu¹t biÕn ®æi tÝnh chÊt vËt lý, tÝnh chÊt ho¸ häc cña çc Halogen rong nhãm. Häc sinh hiÓu: + V× sao tÝnh chÊt ho¸ häc cña çc halogen l¹i biÕn ®æi cã quy luËt: + Nguyªn nh©n biÕn ®æi tÝnh chÊt phi kim cña çc Halogen lµ do sù biÕn ®æi vÒ cÊu t¹o nguyªn tö, ®é ©m ®iÖn. + Çc Halogen cã sè oxy ho¸ -1; Trõ flo, çc halogen kh¸c cã thÓ cã sè oxy ho¸ lµ: +1, +3, +5, +7 2. ChuÈn bÞ : GV: - B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc . - B¶ng phô theo SGK (b¶ng 5.1) HS: - ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o nguyªn tö, ®ä ©m ®iÖn, sè oxy ho¸ . - Kü n¨ng viÕt cÊu h×nh. II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : Suy diÔn, quy n¹p III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

I . Nhãm halogen trong B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häcGi¸o viªn

Ho¹t ®éng 1: GV dïng B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc , yªu cÇu HS quan s¸t, nhËn xÐt.

PhiÕu häc tËp sè 1:+ H·y cho biÕt vÞ trÝ c¶u çc

halogen trong B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc ?

+ H·y ®äc tªn vµ ký hiÖu çc nguyªn tè halogen.

Häc sinh

113

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamGV nªu ®Æc ®iÓm cña nguyªn

tè atatin vµ cho biÕt nh÷ng halogen ®îc häc lµ:flo, clo, brom, iot.

II. cÊu h×nh electron nguyªn tö vµ cÊu t¹o ph©n tö cña çc nguyªn tè trong nhãm halogen

Gi¸o viªnHo¹t ®éng 2 : GV cho HS dùa

vµo z cña çc halogen ®Ó viÕt cÊu h×nh electron vµ sù ph©n bè çc e trªn çc obitan.

PhiÕu häc tËp sè 3 : H·y viÕt cÊu h×nh electron cña çc nguyªn tö halogen vµ sù ph©n bè e trªn çc obitan?

Häc sinh1. cÊu h×nh electron nguyªn tö:

PhiÕu häc tËp sè 4 : H·y cho biÕt sè e ®éc th©n cña çc halogen cã thÓ cã trõ flo?

nd1

ns2 np4

nd2

nd0 ns2 np3

ns2 np5

ns1 np3 nd3

Electron líp ngoµi cïng Electron líp ngoµi cïngë tr¹ng th¸i c¬ b¶n ë tr¹ng th¸i kÝch thÝch

* Nh vËy ë tr¹ng th¸i kÝch thÝch, nguyªn tö clo, brom, iot cã thÓ cã 3,5.7 e ®éc th©n cÊu h×nh electron ph©n tö:

114


CÊu t¹o ph©n tö X-X

N¨ng lîng liªn kÕt X-X kh«ng lín ( tõ 151 ®Õn 243 kJ/mol), nªn çc ph©n tö halogen t¬ng ®èi dÔ t¸ch thµnh 2 nguyªn tö.

Ho¹t ®éng 3iii. Kh¸i qu¸t vÒ tÝnh chÊt cña çc halogen

PhiÕu häc tËp sè 5 : H·y dùa vµo b¶ng “ Mét sè ®Æc ®iÓm cña halogen” h·y ®iÒn ®Çy ®ñ çc th«ng tin vµo b¶ng sau :

1. TÝnh chÊt vËt lý :Nguyªn tè

Sè hiÖu Nguyªn tö

CÊu h×n

he lípngoµi

cïng

B¸n kÝnh nguyªn tñ(n.m)

B¸n kÝnh ion X-

(n.m)

N¨ng l-îng liªn kÕtX-X

§é ©m ®iÖ

n

Tr¹ng

th¸i ®¬n chÊt

Mµu s¾c

NhiÖt ®é nãng

ch¶y(0C)

NhiÖt ®é sè

(0C)

FClBrI

PhiÕu häc tËp 6 : NhËn xÐt sù biÕn ®æi çc tÝnh chÊt vËt lý ®ã theo chiÒu t¨ng ®iÖn tÝch h¹t nh©n

Ho¹t ®éng 4 :2. TÝnh chÊt ho¸ häc

Gi¸o viªn :PhiÕu häc tËp 7 : Tõ ®Æc ®iÓm e líp ngoµi cïng h·y nªu tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña halogen.PhiÕu häc tËp 8 : LÊy çc vÝ dô viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng chøng

Häc sinh :- çc halogen cã 7e líp ngoµi cuµng dÔ nhËn thªm 1e => cã tÝnh oxh m¹nh X + 1e -> X- (X lµ phi kim ®iÓn h×nh)

115

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namminh tÝnh oxh çc halogen - Khr n¨ng oxh cña halogen gi¶m tõ

Flo ®Õn IètHo¹t ®éng 5 :

Cñng cè :Häc sinh tr¶ lêi b»ng hÖ thèng c©u hái :1. T¹i sao trong çc hîp chÊt Flo cã sè oxh -1 mµ Clo , Brom , Ièt l¹i cã nhiÒu sè oxh nh -1 , +1 , +3 , + 5 , +7 2. Nªu tÝnh chÊt ho¸ häc gièng nhau cña çc halogen . V× sao çc halogen l¹i cã tÝnh chÊt ho¸ häc gièng nhau ?3. Nªu tÝnh chÊt ho¸ häc kh¸c nhau çc halogen gi¶i thÝch ?Bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 4, 5, 6 SGK trang 119

TiÕt 49 : Clo.So¹n ngµy : 24 th¸ng 11 n¨m 2010

I. môc tiªu :1. VÒ KiÕn thøc :

Häc sinh BiÕt ®îc: - TÝnh chÊt vËt lý HiÓu ®îc : TÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña clo lµ tÝnh oxi ho¸ m¹nh (t¸c dông víi: Kim lo¹i, hi®r«, muèi cña çc halogen kh¸c, hîp chÊt cã tÝnh khö); clo cßn cã tÝnh khö. 2. KÜ n¨ng :

- Dù ®o¸n kiÓm tra vµ kÕt luËn ®îc vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña clo.

- Quan s¸t çc thÝ nghiÖm hoÆc h×nh ¶nh thÝ nghiÖm rót ra nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt, ®iÒu chÕ clo.

- ViÕt çc PTHH minh ho¹ tÝnh chÊt ho¸ häc vµ ®iÒu chÕ clo.- Gi¶i ®îc bµi tËp: TÝnh khèi lîng nguyªn liÖu cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu

chÕ mét thÓ tÝch khÝ clo ë §KTC cÇn dïng, çc bµi tËp kh¸c cã néi dung liªn quan. 3. ChuÈn bÞ : - Çc thÝ nghiÖm: + Cl2 t¸c dông víi Na, Fe.

116

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam + Cl2 t¸c dông H2O tÝnh tÈy mµu cña Clo Èm. - Ho¸ chÊt: + Cl2 t¸c dông víi dung dÞch KI. + 4 lä ®ùng Cl2 + Kim lo¹i Na, Fe + Níc cÊt + Dung dÞch KI + GiÊy quú ®Ìn cån

II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i gîi më , trùc quan III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :Vµo bµi

gi¸o viªn häc sinh Vµo bµi trong çc halogen, clo lµ nguyªn tè kh¸ phæ biÕn trong tù nhiªn, nã ®øng thø 11 trong çc nguyªn tè. Cl2 vµ hîp chÊt cña nã cã nhiÒu øng dông thùc tÕ. Ta nghiªn cøu kü nguyªn tè nµy ®Ó thÊy ®îc tÇm quan träng cña nã.Ho¹t ®éng 2: PhiÕu häc tËp sè 1 :H·y quan s¸t lä ®ùng khÝ Cl2, nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa vµ nªu nh÷ng tÝnh chÊt vËt lý quan träng cña Cl2Ho¹t ®éng 3: PhiÕu häc tËp sè 2 :+ ViÕt cÊu h×nh e cña clo biÓu diÔn sù h×nh thµnh ion Cl-?+ Nªu tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña Cl2 theo quan ®iÓm cña oxi ho¸ khö. Ho¹t ®éng 4: PhiÕu häc tËp sè 3 : +H·y nh¾c l¹i nh÷ng ph¶n øng Cl2 ®· häc ë líp 9.+ P.¦ víi kim lo¹i: GV lµm thÝ nghiÖm ®èt ch¸y Na, Fe trong khÝ Clo, HS quan s¸t vµ viÕt ph-

I. TÝnh chÊt vËt lý:- HS x¸c ®Þnh: tr¹ng th¸i mµu s¾c mïi vÞ, dd kiÒm kh¶ n¨ng hoµ tan.

II. TÝnh chÊt ho¸ häc:

Cl ( z=17 ) :1s22s22p63s23p5

Cl + 1e Cl-

=>Clo cã tÝnh oxi ho¸.

- Çc ph¶n øng ®· häc:+ Kim lo¹i;+ H2;+ H2O;+ dd kiÒm1, Ph¶n øng víi kim lo¹i :TN1: Na ch¸y trong Cl2 víi ngän löa s¸ng, s¶n phÈm lµ bét r¾n tr¾ng. 2Na0 + Cl20 -> 2Na+1Cl-1

TN2: Fe ch¸y trong Cl2 b¾n ra çc h¹t 117

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam¬ng PT. GV söa ch÷a vµ bæ sung nhÊn m¹nh Fe bÞ OXH lªn +3.

+ Víi H2: ë To thÊp (bãng tèi) P.¦ x¶y ra chËm. Khi h¬ nãng hoÆc chiÕu s¸ng m¹nh ph¶n øng xÈy ra nhanh t¹o khÝ hidrr« clorua. GV yªu cÇu häc sinh viÕt ph¬ng tr×nh+ Ph¶n øng víi H2O, dd kiÒm:- GV lµm thÝ nghiÖm: §æ níc vµo b×nh ®ùng khÝ clo, l¾c cho mÉu quú tÝm vµo dung dÞch sau ph¶n øng, høng dÉn HS quan s¸t.- GV bæ sung: Ph¶n øng cña Cl2

víi H2O lµ ph¶n øng thuËn nghÞch, dung dÞch clo gäi lµ níc clo.- GV cho HS quan s¸t l¹i mµu s¾c cña miÕng quú tÝm, yªu cÇu HS gi¶i thÝch.- GV giíi thiÖu qua vÒ hîp chÊt HClO.- Tõ ph¶n øng Cl2 víi H2O, yªu cÇu HS viÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña CL2 víi dd NaOH.- GV yªu cÇu HS x¸c ®Þnh sè oxi ho¸ cña CLO trong çc ph¶n øng ®ã.ho¹t ®éng 5: GV Giíi thiÖu ngoµi çc ph¶n øng ®· biÕt ngêi ta cßn thÊy Cl2 cã thÓ tham gia ph¶n øng çc chÊt khö kh¸c nhau hoÆc víi muèi cña dd kh¸c.- GV lµm thÝ nghiÖm:Nhá dd KI vµo b×nh Cl2.- GV th«ng b¸o Cl2 kh«ng ph¶n

ch¸y s¸ng ®æ vµo níc, dd cã mµu vµng. 2Fe0 + 3Cl20 -> 2Fe+3Cl-13

2, Ph¶n øng víi H2 : Cl20

(K) + H20

(K) -> 2H+1Cl-1(K) H = -184,6 kj

3, Ph¶n øng víi níc vµ víi dung dÞch kiÒm- HS lªn b¶ng viÕt. Cl2 + H2O -> HCl + HClO axit Clohi®ric axit hipo Clor¬

Cl20 + NaOH -> NaCl-1 + NaCl+1O + H2O - HS nhËn xÐt.+ Mµu khÝ Clo nh¹t dÇn.+ GiÊy quú chuyÓn mµu ®á => dd sau ph¶n øng lµ axit.+ HS viÕt ph¬ng tr×nh.+ MiÕng quú tÝm mÊt mµu+ Mµu quú tÝm biÕn mÊt lµ do hîp chÊt HClO. Cl2 thÓ hiÖn tÝnh oxi ho¸ trong ph¶n øng víi kim lo¹i vµ H2.Cl2 võa cã tÝnh oxi ho¸, võa cã tÝnh khö trong ph¶n øng víi H2O , kiÒm.

4. T¸c dông víi muèi cña halogen kh¸c :

- Trong b×nh Cl2 xuÊt hiÖn mµu sÈm ®ã lµ I2. 2KI-1 + Cl02 -> 2KCl-1 + I02

5. T¸c dông víi çc chÊt khö kh¸c :- HS dù ®o¸n s¶n phÈm vµ hoµn

118

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namøng víi dung dÞch NaF. HS so s¸nhMøc ®é ho¹t ®éng cña Cl2 so víi çc Halogen kh¸c.- GV th«ng b¸o: Cl2 cßn ph¶n øng víi çc chÊt khö kh¸c SO2. H2S, NH3, FeCl2 …Ho¹t ®éng 6:PhiÕu häc tËp sè 4: Qua phÇn t/c ho¸ häc cña Cl2 h·y rót ra kÕt luËn chung vÒ nguyªn tè Cl2

thµnh ph¬ng tr×nh ho¸ häc. 0 +4 -1

+6 Cl2 + H2O + SO2 -> HCl + H2SO4

Ho¹t ®éng 7:

IV. cñng cè bµi

PhiÕu häc tËp sè 5 :

H·y tãm t¾t néi dung chÝnh qua bµi Clo ?

- Cl2 lµ chÊt khÝ, vµng lôc vµ rÊt ®éc. Ngêi ta cã thÓ nhËn biÕt ®îc

Cl2 qua mµu s¾c. KhÝ CL2 cã thÓ g©y ng¹t thë vµ tö vong.

- Cl2 lµ chÊt cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh nã t¸c dông víi ®îc hÇu hÕt KI víi

mét sè phi kim, H2 vµ chÊt khö kh¸c.

- Çc kim lo¹i khi ph¶n øng víi Cl2 bÞ oxi ho¸ ®Õn sè oxi ho¸ cao.

2. Bµi tËp cñng cè: PhiÕu häc tËp sè 2.

- Cl2 t¸c dông ®îc víi nh÷ng chÊt nµo trong çc chÊt sau:

Al, Cu, P, dd H2SO3, O3, NH3, dd KOH.

- ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng kh¸c nhau cã thÓ t¹o thµnh HCl

tõ khÝ Cl2.

V. Bµi tËp vÒ nhµ:

Ho¹t ®éng 8: Bµi tËp vÒ nhµ :

1 - 2 - 3 - 4 SGK trang 125.

119

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamTiÕt 50 : Clo.

So¹n ngµy : 26 th¸ng 11 n¨m 2010 I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh biÕt ®îc : Tr¹ng th¸i tù nhiªn, øng dông cña clo, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ clo trong phßng thÝ nghiÖm vµ trong c«ng nghiÖp. 2. RÌn kü n¨ng : Quan s¸t thÝ nghiÖm hoÆc h×nh ¶nh thÝ nghiÖm rót ra nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt , ®iÒu chÕ Clo. ViÕt çc PTHH ®iÒu chÕ Clo , gi¶i ®îc bµi tËp TÝnh khèi lîng nguyªn liÖu cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu chÕ ®îc thÓ tÝch khÝ Clo ®ktc cÇn dïng. 3. ChuÈn bÞ : GV chuÈn bÞ tranh ¶nh ®iÒu chÕ Clo trong PTN vµ trong c«ng nghiÖp . II. Ph ¬ng ph¸p chñ ®¹o : §µm tho¹i gîi më vµ trùc quan III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :Iii. øng dông :

Gi¸o viªn :PhiÕu häc tËp sè 1 : Dùa vµo SGK em h·y cho biÕt çc øng dông cña Clo

Häc sinh :HS dùa vµo SGK ®Ó tr¶ lêi

Ho¹t ®éng 2 : IV. Tr¹ng th¸i thiªn nhiªnGi¸o viªn :

HS ®äc s¸ch gi¸o khoa vµ nhËn xÐt tr¹ng th¸i tån t¹i cña Clo trong tù nhiªn ?

Häc sinh :- Trong vá qu¶ ®Êt Clo ®øng thø 11 trong tÊt c¶ çc nguyªn tè ho¸ häc. Trong tù nhiªn tån t¹i hai ®ång vÞ bÒn Cl (75,77%) & Cl(24,23%)- Tån t¹i díi d¹ng çc hîp chÊt chñ yÕu lµ muèi Clo. (níc biÓn chøa NaCl , trong muèi má….)

Ho¹t ®éng 3 : V. §iÒu chÕGi¸o viªn :

PhiÕu häc tËp sè 2 :Trong PTN Clo ®îc ®iÒu chÕ tõ axit Clohi®ric vµ çc chÊt oxh m¹nh nh MnO2 , KMnO4 , KClO3… H·y viÕt PTHH x¶y ra- GV: cho häc sinh quan s¸t m« h×nh ®iÒu chÕ Clo trong PTN , trong c«ng nghiÖp. Gi¶i thÝch

Häc sinh :1. Trong phßng thÝ nghiÖm : MnO2 + 4HCl -> MnCl2 + 2H2O + Cl22KMnO4 + 16HCl-> 2KCl+ 2MnCl2+ 8H2O + Cl2KClO3 + 6HCl -> KCl + 3Cl2 + 3H2O

120

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namnguyªn t¾c thu khÝ Clo .

2. Trong c«ng nghiÖp :2NaCl + 2H2O NaOH + H2 + Cl2

Ho¹t ®éng 4 : Ch÷a bµi tËp 3 , 4 SGK trang 125 .Bµi tËp vÒ nhµ : bµi 5.13 ; 5.17 ; 5.19 S¸ch bµi tËp ho¸ häc

TiÕt 51 : Hydroclorua – AxitclohiddricSo¹n ngµy : 28 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : BiÕt ®îc: - TÝnh chÊt vËt lý cña hidrr« clrrua, hidr« clorua tan rÊt nhiÒu trong níc t¹o thµnh dung dÞch axit clohi®rric. - TÝnh hÊt ho¸ häc cña axit clohi®ric HiÓu ®îc: - CÊu t¹o ph©n tö HCl. - Dung dÞch HCl lµ mét axit m¹nh. HCl cã tÝnh khö 2. KÜ n¨ng : - Dù to¸n kiÓm tra dù ®o¸n, kÕt luËn ®îc vÒ tÝnh chÊt cña axit HCl. - ViÕt çc ph¬ng tr×nh P¦ chøng minh tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit HCl. - Gi¶i ®îc mét sè bµi tËp tæng hîp cã néi dung liªn quan ®Õn tÝnh chÊt HCl

3. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh :Gi¸o viªn : + ThÝ nghiÖm ®iÒu chÕ hi®r« clrua, thö tÝnh tan cña

hi®rr« clorua trong níc: B×nh chøa khÝ hi®ro clorua, dd quú tÝm, chËu (cèc) thuû tinh ®ùng níc

Häc sinh : ChuÈn bÞ kiÕn thøc cò: tÝnh axit, tÝnh chÊt cña Cl2…

II. Ph ¬ng ph¸p : §µm tho¹i gîi më, trùc quan

III. Néi dung çc ho¹t ®éng :* Lêi dÉn, kiÓm tra kiÕn thøc cò:

Gi¸ viªn : Häc sinh :

121

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam+ Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò: Nh çc

em ®· biÕt Cl t¹o ®îc nhiÒu sè oxi

ho¸ trong çc hîp chÊt (cã thÓ vÊn

®¸p ®Ó häc sinh t¸i hiÖn l¹i çc sè

oxi ho¸ ®· biÕt cña Clo). H«m nay

ta sÏ nghiªn cøu çc hîp chÊt trong

®ã clo cã sè oxi ho¸ - 1, ®ã lµ HCl

& muèi clorua.


a. ViÕt qu¸ tr×nh t¹o thµnh

ion clorua( Cl-) tõ nguyªn tö clo.

b. ViÕt c«ng thøc cña nh÷ng

hîp chÊt mµ em ®· ®îc häc trong

®ã clo cã sè oxi ho¸ - 1

c. ViÕt PTP¦ t¹o thµnh nh÷ng

hîp chÊt ë c©u (b). tõ Cl2

+ Gi¸o viªn yªu cÇu 1 Häc

sinh kh¸c nhËn xÐt phÇn tr¶ lêi

c©u hái cña b¹n, cñng cè l¹i vµ h-

íng dÉn c¶ líp sang nghiªn cøa bµi

míi

Ho¹t ®éng1:

- Gi¸o viªn: Híng dÉn häc sinh quan

s¸t thÝ nghiÖm ®iÒu chÕ hidro

clrrua & thö tÝnh tan cña hi®rro

clorua.

PhiÕu häc tËp sè 2:

a. 17Cl: [Ne] 3s23p5

Clo + 1e Cl- (ion clorua)

b. HCl, NaCl, FeCl3…

c. Cl2 +H2 2 HCl

Cl2 + SO2 + 2 H2O 2 HCl + 2

H2SO4

Cl2+2Na 2NaCl

Cl2+ 2NaBr 2NaCl + Br2

Cl2 + 2Na 2 NaCl

Cl2+2NaOH 2 NaCl + NaClO +

H2O

Cl2 + H2O HCl + HClO

I. TÝnh chÊt vËt lý

122

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nama. Cho biÕt tr¹ng th¸i mµu s¾c, mïi,

tÝnh tan cña hidrro cuorua?

b. H·y cho biÕt hidrro clorua nÆng

hay nhÑ h¬n so víi kh«ng khÝ?

c. khi tan trong níc hidrro clorua t¹o

thµnh dung dÞch axit,dd baz¬?

- Gi¸o viªn giíi thiÖu: dd axit t¹o

thµnh ®îc gäi lµ dd axit cloh®rric.

gi¸o viªn ®a b×nh chøa dd HCl

®Æc, më nót b×nh híng dÉn häc

sinh quan s¸t.


H·y cho biÕt nh÷ng dÊu hiÖu mµ

em quan s¸t ®îc?

- Gi¸o viªn bæ sung:

+ NÕu axit kh«ng tinh khiÕt cã

mµu h¬i vµng.

+ HiÖn tîng bèc khãi lµ do HCl t¹o

víi h¬i níc trong kh«ng khÝ Èm

nh÷ng h¹t nhá dd HCl nh s¬ng mï.

+ Nång ®é HCl lín nhÊt trong dung

dÞch níc ë 20o C lµ 37 %( d = 1,19

g/cm3)

+ Hçn hîp ®¼ng phÝ HCl vµ H2O

cã nång ®é 20,2 %, s«i ë 110 oC.


Cïng lµ c«ng thøc HCl, khi nµo th×

gäi lµ khÝ hi®ro clrua, khi nµo th×

- Sau khi ®· quan s¸t thÝ nghiÖm

vµ dùa vµo çc kiÕn thøc ®äc ë

s¸ch gi¸o khoa tr¶ lêi:

a. Hidrro clorua lµ khÝ kh«ng

mµu, mïi xèc, tan rÊt nhiÒu trong

níc.

b. Hidro clorua lµ khÝ nÆng

h¬n kh«ng khÝ ( dHCl/KK = 36,5/

29)

c. KhÝ tan trong níc t¹o thµng

dd axit ( lµm quú tÝm chuyÓn mµu

®á)

TÝnh chÊt vËt lý cña dd axit

Clohi®ric:

khÝ khÝ hi®ro clorua

HCl

+H2O dd axit clohi®ric

123

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namgäi lµ axit clohi®ric?

* Lêi dÉn: Ta ®· t×m hiÓu tÝnh

chÊt vËt lý cña HCl, tiÕp theo çc

em sÏ nghiªn cøu néi dung kiÕn

thøc quan träng nhÊt cña bµi lµ:

TÝnh chÊt ho¸ häc..

Ho¹t ®éng 2:

TÝnh chÊt ho¸ häc cña hi®ro

clorua.

Gi¸o viªn th«ng b¸o: Thùc nghiÖm

cho thÊy khi hidro clorua kh«ng

thÓ hiÖn tÝnh chÊt thêng thÊy ë

axit clohi®ric. VÝ dô, kh«ng lµm

quú tÝm chuyÓn sang ®á, kh«ng

t¸c dông víi Ca CO3…


* Cho çc ho¸ chÊt: dd axit HCl,

Mg(OH)2,CuO,CaCO3,BaSO4,Cu, Fe,

víi dd HCl?

- Dùa vµo kÕt qu¶ çc thÝ nghiÖm,

çc kiÕn thøc ®· häc vÒ axit h·y

nh¾c l¹i nh÷ng tÝnh chÊt ®ã, viÕt

çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng (nÕu

cã) t¬ng øng víi çc TN ®· lµm?

- Trong çc ph¶n øng ®ã, dùa vµo

sù thay ®æi sè oxi ho¸ cña çc

nguyªn tè h·y cho biÕt ph¶n øng

nµo lµ oxi ho¸ - khö?

- Häc sinh: Axit HCl ®Æc lµ chÊt

láng kh«ng mµu, " Bèc khãi" trong

kh«ng khÝ Èm.

II. TÝnh chÊt ho¸ häc cña dung

dÞch axit clohi®ric:

1. TÝnh axit cña dung dÞch

HCl:

- TiÕn hµnh çc thÝ nghiÖm theo

nhãm.

- Dung dÞch HCl cã tÝnh axit m¹nh:

+ Lµm quú tÝm chuyÓn sang mµu

®á.

+ T¸c dông víi Baz¬ t¹o muèi vµ n-

íc

2HCl + Mg(OH)2 MgCl2+2H2O (1)

+ T¸c dông víi oxit Baz¬ t¹o muèi

vµ níc

CuO+ 2HCl CuCl2+H2O (2)

+ T¸c dông víi muèi t¹o thµnh muèi

míi vµ axit míi( Axit yÕu dÔ bay

124

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamPhiÕu häc tËp sè 6 :

a. T¸c nh©n oxi ho¸ trong ph¶n

øng (4) lµ H+ hay Cl-?

b. V× sao dd HCl kh«ng hoµ tan ®-

îc BaSO4, Cu. Tõ ®ã rót ra nhËn

xÐt tæng qu¸t vÒ phÈn øng cña dd

HCl víi muèi vµ kim lo¹i?

.


a. Dùa vµo sè oxi ho¸ cña clo trong

HCl h·y dù ®o¸n axit HCl cã thÓ cã

tÝnh khö kh«ng?

b. ViÕt çc PTP¦ minh ho¹.

Ho¹t ®éng 3:

Cñng cè phÇn tÝnh chÊt ho¸

häc.

Em h·y rót ra kÕt luËn vÒ dd HCl ?


a. §iÒu kiÖn vÒ çc chÊt tham gia

h¬i)

2HCl+CaCO3 CaCl2+CO2+H2O

(3)

2HCl + BaSO4 : kh«ng x¶y ra ph¶n

øng

+ T¸c dông víi kim lo¹i ( §øng tríc H

trong d·y…) t¹o muèi vµ gi¶i

phãng H2

0 +1 +2 0

Fe + 2 HCl -> FeCl2 + H2 (4)

( ph¶n øng oxi ho¸ - khö)

Cu + HCl : kh«ng x¶y ra ph¶n øng.

a. T¸c nh©n oxi ho¸ lµ H+ ( Sè oxi

ho¸ gi¶m tõ + 1 ®Õn 0 (H2).

b. Trong s¶n phÈm kim lo¹i cã sè

oxi ho¸ thÊp nhÊt.

2. TÝnh khö cña khÝ HCl vµ dd

HCl.

a. Axit HCl cã tÝnh khö v× Cl trong

HCl cã sè oxi ho¸ thÊp nhÊt lµ -1.

b. VÝ dô:

+4 -1 +2 0

MnO2 + 4 HCl MnCl2 + Cl2 + H2O +7 -1 +2 0

2KMnO4+16HCl2MnCl2+5Cl2+8H2

O

125

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namph¶n øng?

b. Çch thu khÝ HCl? cã thÓ thu

qua níc ®îc kh«ng?

Axit clohi®ric cã tÝnh axit m¹nh,

tÝnh khö yÕu (Cl-), tÝnh oxi ho¸

(H+).

+ Hi®ro clorua cã nhiÒu tÝnh chÊt

kh¸c dd HCl.

TÝnh axit m¹nh

H-Cl->TÝnh khö

cña Cl-TÝnh oxi ho¸ cña H+1

TiÕt 52 : Hydroclorua – AxitclohiddricSo¹n ngµy : 28 th¸ng 11 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc : BiÕt ®îc: - Ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ axit clohi®ric trong phßng thÝ nghiÖm vµ trong c«ng nghiÖp.

- TÝnh chÊt vËt lý, øng dông cña mét sè muèi Clorua, ph¶n øng ®Æc trng cña ion clorua. 2. Kü n¨ng - Ph©n biÖt dung dÞch HCl vµ muèi Clorua víi dung dÞch axit vµ muèi kh¸c. - Gi¶i ®îc çc bµi tËp liªn quan dÕn øng dông vµ ®iÒu chÕ HCl 3. ChuÈn bÞ : + B¶ng tÝnh tan.

+ Trang s¬ ®è ®iÒu chÕ axit clohidrric trong PTN. II. Ph ¬ng ph¸p : §µm tho¹i gîi më III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 :III §iÒu chÕ :

Gi¸o viªn :* Gi¸o viªn dïng s¬ ®å ®iÒu chÕ

HCl b»ng ph¬ng ph¸p tæng hîp

cïng ph©n tÝch vµ rót ra nhËn xÐt.

Häc sinh :III. §iÒu chÕ:

1. Trong phßng TN

Chó ý:

126


Ho¹t ®éng 2:

Gi¸o viªn: Híng dÉn HS lµm thÝ

nghiÖm cho dd AgNO3 lÇn lît t¸c

dông víi dd axit HCl &dd NaCl, yªu

cÇu HS quan s¸t hiÖn tîng.

PhiÕu sè 3 :

a.Thuèc thö nhËn biÕt

ionClorua?

b. HiÖn tîng nhËn biÕt?


+ Dùa vµo b¶ng tÝnh tan, h·y rót

ra nhËn xÐt.

+ øng dông quan träng cña muèi

clorua

+ Ph¬ng ph¸p trªn ®îc gäi lµ ph-

¬ng ph¸p sunph¸t.

NaCl + H2SO4 -> NaHSO4 +

HCl

2NaCl + H2SO4 -> Na2SO4 +

2HCl

+ Tuú vµo nhiÖt ®é tiÕn hµnh

ph¶n øng mµ muèi t¹o thµnh lµ

NaHSO4 hoÆc Na2SO4.

2. Trong CN

+ KhÝ H2, Cl2 ®îc dÉn cïng

chiÒu, chØ trén lÉn tríc khi ph¶n

øng ®· lÊy d khÝ H2.

H2 + Cl2 -> 2HCl

+ HÊp thô khÝ HCl theo ph-

¬ng ph¸p ngîc dßng.

IV. Muèi cña çc axit clohi®ric.

NhËn biÕt ion clorua

1. Muèi cña axit clohi®ric

a. Muèi clorua (vÝ dô: NaCl) ph¶i ë

d¹ng tinh thÓ, khan: axit H2SO4

ph¶i ®Æc, ®un nãng.

+ HÇu nh çc muèi clorua

®Òu tan trong níc.

+Mét sè muèi Ýt tan trong n-

127


- Gi¸o viªn gîi ý cho HS: Nh÷ng

muèi ¨n clorua nµo cã dÊu hiÖu

®Æc trng

- Gi¸o viªn lu ý thªm: ®a ra ngoµi

¸nh s¸ng AgCl chuyÓn mµu x¸m.

Ho¹t ®éng 3 : Cñng cè bµi


1. Cho çc ho¸ chÊt Fe2O3, MgCO3,

Zn, Ag, K2Cr2O7, Cu(OH)2, CaSO4.

H·y chän çc chÊt ph¶n øng dd HCl

®Ó chøng tá dd axit HCl cã çc

tÝnh chÊt:

a. TÝnh axit m¹nh

b. TÝnh oxi ho¸.

2. B»ng Ph¬ng ph¸p ho¸ häc,

tiÕn hµnh çc thÝ nghiÖm dïng ®Ó

nhËn biÕt çc dd NaCl, dd HCl, dd

NaNO3 ®ùng trong çc lä riªng

biÖt.

íc: AgCl, CuCl, PbCl2…

+ Mét sè muèi dÔ bay h¬i ë

nhiÖt ®é cao: CuCl2, SnCl2, FeCl3…

+ KCl lµm ph©n kali

+ ZnCl2 cã kh¶ n¨ng diÖt

khuÈn

+ AlCl3 dïng lµm xóc t¸c trong

hçn hîp h÷u c¬

+ BaCl2 dïng trõ s©u bÖnh

trong n«ng nghiÖp

+ NaCl lµm muèi ¨n, nguyªn

liÖu ®iÒu chÕ Cl2, NaOH, níc gia

ven.

2. NhËn biÕt ion clorua ¸s

2 AgCl Ag + Cl2

Tr¾ng x¸m

b. Cho vßi dÉn khÝ HCl xuèng ®¸y

èng nghiÖm, ®Æt th¼ng ®øng,

kh«ng thÓ thu qua níc do HCl tan

nhiÒu trong níc?

Muèi AgCl cã mµu tr¾ng kh«ng

tan trong axit m¹nh.

128

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamViÕt çc PTP¦

Ho¹t ®éng 6 : Ra bµi tËp vÒ nhµ :

a. Thuèc thö dïng nhËn biÕt

lµ dd AgNO3.

b. T¹o kÕt tña tr¾ng kh«ng

tan trong axit m¹nh

VD: HCl + AgNO3 AgCl + HNO3

NaCl + AgNO3 AgCl +

HNO3

Lµm çc bµi tËp trong SGKvµ SBT

TiÕt : 53 : «n tËp häc kú 1So¹n ngµy : 16 th¸ng 12 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. CÊu t¹o nguyªn tö: + ViÕt cÊu h×nh e nguyªn tö, ion. + X¸c ®Þnh t×nh chÊt chung cña nguyªn tè (kim lo¹i, phi kim, khÝ hiÕm). 2. B¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc . + X¸c ®Þnh vÞ trÝ th«ng qua cÊu h×nh e. + Ph¸n ®o¸n tÝnh chÊt ®¬n chÊt, thµnh phÇn, tÝnh chÊt çc hîp chÊt qua vÞ trÝ çc nguyªn tè ho¸ häc. 3. LËp ph¬ng tr×nh ph¶n øng oxy ho¸-khö . 4.RÌn kü n¨ng : + ViÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö + LËp ph¬ng tr×nh ph¶n øng oxh - khö II. ChuÈn bÞ : GV chuÈn bÞ hÖ thèng c©u hái vµ bµi tËp trong häc kú HS «n l¹i çc kiÕn thøc c¬ b¶n cña ba ch¬ng. III. Néi dung çc ho¹t ®éng :

Ho¹t ®éng 1 : Häc sinh nh¾c l¹i çc kiÕn thøc c¬ b¶n ba ch¬ng :

129

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam Ch¬ng 1 – Nguyªn tö Ch¬ng 2 – B¶ng tuÇn hoµn vµ ®Þnh luËt tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc Ch¬ng 3 – Liªn kÕt ho¸ häc

Ho¹t ®éng 2 : D¹ng 1 : Mèi quan hÖ gi÷a çc lo¹i h¹t c¬ b¶n (p, n, e) trong nguyªn , tö ion , ph©n tö BT1 Tæng sè çc h¹t trong hîp chÊt MX3 lµ 196 trong ®ã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 60. Nguyªn tö khèi cña X lín h¬n M lµ 8. Tæng 3 lo¹i h¹t (p, n, e) trong ion X- nhiÒu h¬n trong ion M3+ lµ 16 . H·y x¸c ®Þnh M , X vµ viÕt ký hiÖu nguyªn tö cña chóng.Híng dÉn : Häc sinh gäi ký hiÖu çc lo¹i h¹t trong M vµ X råi dùa vµo ®iÒu kiÖn bµi to¸n lËp ®îc hÖ ph¬ng tr×nh .

-> Z = 13 , Z’ = 17 , N = 14 , N’ = 18 vËy AM = 27 vµ AX = 35 M lµ Al , X lµ Cl Ký hiÖu nguyªn tö : M lµ Al ; X lµ Cl D¹ng 2 : X¸c ®Þnh nguyªn tö khèi trung b×nh khi biÕt % sè lîng nguyªn tö cña mçi ®ång vÞ vµ ngîc l¹i BT2. Nguyªn tö khèi cña Brom lµ 79,91 . Brom cã hai ®ång vÞ trong ®ã 1 ®ång vÞ lµ Br sè nguyªn tö . H·y x¸c ®Þnh ®ång vÞ thø hai cña Brom Híng dÉn : Gäi X lµ sè khèi cña ®ång vÞ thø hai ta cã :

A = ®ång vÞ ®ã lµ Br

D¹ng 3 : X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn khi biÕt sè hiÖu nguyªn tö , vµ ngîc l¹i biÕt vÞ trÝ cña nguyªn tè suy ra cÊu h×nh electron.BT3. a, Nguyªn tè Mn thuéc chu kú 4 nhãm VIIB viÕt cÊu h×nh e cña Mn b, Nguyªn tè S ë nhãm VIA chu kú 3 viÕt cÊu h×nh e cña S. Híng dÉn : Sè TT chu kú b»ng sè líp e vµ sè TT nhãm A b»ng sè e líp ngoµi cïng. sè TT nhãm B b»ng sè e líp ngoµi cïng vµ ph©n líp d s¸t líp ngoµi cïng. VËy cÊu h×nh e cña S vµ Mn lµ. S : 1s22s22p63s23p4 Mn : 1s22s22p63s23p63d54s2

D¹ng 4 : Liªn kÕt ho¸ häc m¹ng tinh thÓ .

130

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam BT4. Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ph©n tö BeCl2 theo thuyÕt lai ho¸ obitan nguyªn tö. Híg dÉn : 4Be : 1s22s2 sù ph©n bè trªn obitan nguyªn tö líp ngoµi cïng ë tr¹ng thÝ kÝch thÝch cña Be lµ : 17 Cl : 1s22s22p63s23p5 Nguyªn tö Be lai ho¸ sp t¹o nªn hai obitan lai ho¸ mçi obitan chøa 1e ®éc th©n gãp chung víi e ®éc th©n cña 2 nguyªn tö Cl t¹o nªn hai liªn kÕt n»m trªn mét dêng th¼ng vËy gãc liªn kÕt ClBeCl = 1800

D¹ng 5 : LËp ph¬ng tr×nh ph¶n øng oxh – khö theo ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng e : BT5. LËp ph¬ng tr×nh ph¶n øng oxh – khö sau theo ph¬ng ph¸p th¨ng b»ng e. a, Cl2 + NaOH -> NaCl + NaClO + H2O b, FeSO4 + KMnO4 + H2SO4 -> Fe2(SO4)3 + MnSO4 + K2SO4

+ H2O Híng dÉn : X¸c ®Þnh sè oxh ®Ó t×m chÊt oxh vµ chÊt khö ë mçi ph¶n øng . BiÒu diÔn çc qua tr×nh oxh – khö vµ c©n b»ng : a, Cl20 + 2NaOH -> NaCl- + NaCl+1O + H2O 1x Cl2 + 2e -> 2Cl-

1x Cl20 -> 2Cl+ + 2esau viÕt çc qu¸ tr×nh oxh – khö cuèi cïng c©n b»ng cacvs nguyªn tè cßn l¹i theo nguyªn t¾c c©n b»ng KL tríc ®Ðn PK ®Õn H vµ cuèi cïng kiÓm tra O ë hai vÕ ph¬ng tr×nh. VËy PT lËp ®îc lµ : Cl2 + 2NaOH -> NaCl + NaClO + H2O +2 +7 +3 +2

b, 10FeSO4 + 2KMnO4 + 4H2SO4 -> 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 + K2SO4 + 4H2O 5x 2Fe+2 -> 2Fe+3 + 2e 2x Mn+7 + 5e -> Mn+2

TiÕt 55 : Hîp chÊt cã Oxi cña CloSo¹n ngµy : 19 th¸ng 12 n¨m 2010

I. Môc tiªu : 1. KiÕn thøc

131

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam - Çc oxit vµ çc axit cã oxi cña clo, sù biÕn ®æi tÝnh bÒn, tÝnh axit vµ kh¶ n¨ng oxi ho¸ cña çc axit cã oxi cña clo. - Thµnh phÇn ho¸ häc, øng dông nguyªn t¾c s¶n xuÊt mét sè muèi cã oxi cña clo. - TÝnh oxi ho¸ m¹nh cña mét sè hîp chÊt cã oxi cña clo. 2.Kü n¨ng - ViÕt ®îc çc PTHH minh ho¹ tÝnh chÊt ho¸ häc vµ ®/c níc giaven, clorua v«i, muèi clorat. - Sö dông cã hiÖu qu¶, an toµn níc gian ven, clorua v«i trong thùc tÕ. - Gi¶i ®îc mét sè bµi tËp ho¸ häc. 3. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh : Gi¸o viªn : - Chai ®ùng níc Javen, b×nh ®iÖn ph©n dung dÞch muèi ¨n.

- MÉu clorua v«i, muèi clorat, giÊy mµu, èng nghiÖm. Häc sinh : - Xem l¹i çc bµi: Clo, Hidroclorua - Axit clorhidric.

- §äc bµi tríc ë nhµ. III. tiÕn tr×nh gi¶ng d¹y :

Néi dung träng t©m cña bµi lµ ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ vµ tÝnh oxi ho¸ kh¸ m¹nh cña çc hîp chÊt cã oxi cña clo. Nh÷ng øng dông quan träng cña çc hîp chÊt nµy dùa trªn tÝnh oxi ho¸ m¹nh.

Gi¸o viªn cÇn chó ý liªn hÖ kiÕn thøc thùc tiÔn ®Ó bµi gi¶ng sinh ®éng vµ hÊp dÉn h¬n ®èi víi häc sinh.

Ho¹t ®éng cña thÇy ho¹t ®éng cña trßHo¹t ®éng 1: Vµo bµiPhiÕu häc tËp sè 1 :a. Çc sè oxi ho¸ cã thÓ cã clo?b. Trong hîp chÊt víi hi®ro hoÆc kim lo¹i, nguyªn tö clo cã sè oxi ho¸ b»ng bao nhiªu?Nay chóng ta t×m hiÓu thªm hîp chÊt cña clo víi oxi v× chóng cã nhiÒu øng dông vµ sè oxi ho¸ ®a d¹ng, ®ã lµ çc oxit, axit vµ muèi t-¬ng øng.Ho¹t ®éng 2:- GV giíi thiÖu c«ng thøc, tªn gäi cña çc oxi vµ axit cã oxi cña clo.PhiÕu häc tËp sè 2.§iÒn vµo chæ trèng çc tõ (côm tõ) sao cho thÝch hîp: t¨ng, gi¶m, +7, +1, +5, sè oxi ho¸ ©m, sè oxi ho¸

-1, 0, +1, +3, +5, +7 -1 vÝ dô: HCl, NaCl

I. S¬ lîc vÒ çc oxit vµ çc axit cã oxi cña clo: -1 +1 +3 +1

HCl ; HClO ; HClO2 ; Cl2O

+5 +7 +7

HClO3 ; HClO4 ; Cl2O7

132

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namd¬ng.+ Trong çc hîp chÊt cã oxi cña clo, clo cã….+ Theo chiÒu…..sè oxi ho¸ cña clo tõ ….®Õn…..th× tÝnh bÒn vµ tÝnh oxi ho¸…..- GV bæ sung: çc oxit vµ axit chøa oxi cña clo kÐm bÒn, dÓ dµng bÞ ph©n huû díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng hoÆc khi va ch¹m m¹nh. Muèi cña çc axit bÒn h¬n vµ nhiÒu øng dông. Sau ®©y ta xÐt kü: níc gia ven, clorua v«i vµ muèi clorat.

Ho¹t ®éng 3:PhiÕu häc tËp sè 3:viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng khÝ clo t¸c dông víi dung dÞch NaOH lo·ng, nguéi.- GV giíi thiÖu thµnh phÇn ho¸ häc cña níc gia ven vµ cho HS quan s¸t mÉu níc gia ven.- TiÕn hµnh ®iÒu chÕ níc gia ven b»ng ®Þªn ph©n dung dÞch NaCl kh«ng mµng ng¨n. HS quan s¸t vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.Ho¹t ®éng 5: - GV lµm thÝ nghiÖm tÈy mµu cña níc gia ven.- GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch (giíi thiÖu cho HS vÒ tÝnh axit rÊt yÕu cña oxit HCLO vµ tÝnh kÐm bÒn cña axit nµy).- GV bæ sung mét sè øng dông kh¸c cña níc gia ven: khö mïi.- KÕt luËn vÒ níc gian ven.+ DÔ bÞ ph©n huû.+ Cã tÝnh oxi m¹nh.Ho¹t ®éng 6:- GV m« t¶ qu¸ tr×nh sinh ra clorua v«i. Cho khÝ clo ®i qua v«i hay bét v«i t«i ë 300C råi yªu cÇu HS viÕt

+ Trong çc hîp chÊt cã oxi cña clo, clo cã sè oxi ho¸ d¬ng.+ Theo chiÒu t¨ng sè oxi cña oxi ho¸ cña ClO tõ +1 ®Õn + 7 th× tÝnh bÒn vµ tÝnh axit t¨ng cßn tÝnh oxi ho¸ gi¶m.

II. Níc Giaven, clorua v«i, muèi clorat:1. Níc Javen:KhÝ Cl2 t¸c dông víi dd NaOH l, nguéi o -1 +1

Cl2+ 2NaOH NaCl + NaClO + H2O (Natriclorua+Natri hipoclorit)hay níc Gia ven

- §iÖn ph©n dd NaCl trong níc kh«ng cã mµng ng¨n: ®/pNaCl + H2O H2 + NaClOQuan s¸t:Mµu (cña giÊy mµu hay çnh hoa hång) sÏ nh¹t dÇn chøng tá níc gia ven cã tÝnh tÈy mµu.Lµ muèi cña mét axit rÊt yÕu, NaClO trong níc giaven dÔ t¸c dông víi CO2 cña kh«ng khÝ t¹o thµnh axit HClO:NaClO + CO2 + H2O NaHCO3 + HClO (cã t¸c dông s¸t trïng, tÈy tr¾ng)

133

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namph¬ng tr×nh ph¶n øng ®iÒu chÕ.- GV ®Æt c©u hái: ph¶n øng trªn cã ph¶i lµ ph¶n øng «xi ho¸ - khö kh«ng?.- GV giíi thiÖu c«ng thøc cÊu t¹o cña clorua v«i vµ kh¸i niÖm muèi hçn t¹p.

Ho¹t ®éng 7:- GV cho HS quan s¸t mÉu clorua v«i, nhËn xÐt tÝnh chÊt vËt lý.- GV th«ng b¸o: Còng nh NaClO, clorua v«i còng cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh t¸c dông ®îc víi axit clohidric vµ CO2 trong kh«ng khÝ. GV híng dÉn HS viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.- GV cho HS dù ®o¸n øng dông cña clorua v«i.- GV bæ sung: Clorua v«i rÎ tiÒn, dÓ b¶o qu¶n, dïng xö lý çc chÊt ®éc, tinh chÕ dÇu má.Ho¹t ®éng 8:- GV yªu cÇu HS viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng do t¸c dông víi dd KOH ë t0 cao tõ ®ã suy luËn ®Ó viÕt ph-¬ng tr×nh ph¶n øng clo víi dd Ca(OH)2 nãng.

Ho¹t ®éng 8:- GV giíi thiÖu mÉu KClO3

- GV bæ sung:- GV ®µm tho¹i gîi më ®Ó HS nhí l¹i ph¶n øng nhiÖt ph©n KClO3 cã xóc t¸c MnO2 ®· häc ë líp 9.- GV bæ sung ph¶n øng t¹o KClO4

vµ çc ph¶n øng víi P, C, S- Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn

2. Clorua v«i: Cl2 t¸c dông víi v«i t«i hoÆc s÷a v«i 30oCCl2 + Ca(OH)2 CaOCl2 + H2O Clorua v«iCã hai kh¶ n¨ng tr¶ lêi: cã - kh«ng+ Cã: HS tÝnh sè oxh trung b×nh O o

Cl2 Cl+ Kh«ng: HS tÝnh sè oxi ho¸ theo cÊu t¹o O -1 +1

Cl2 Cl + Cl- Ph©n biÖt sè oxi ho¸ trung b×nh (theo CTPT) vµ sè oxi ho¸ tõng nguyªn tö theo c«ng thøc cÊu t¹o.- HiÓu ®îc thÕ nµo lµ muèi hçn t¹p. ChÊt bét mµu tr¾ng, cã mïi xèc cña khÝ clo.- Clorua v«i cã tÝnh oxi ho¸ m¹nhCaOCl2 + 2HCl ->CaCl2 +Cl2 + H2O- Trong KK Èm:2CaOCl2+CO2+H2O--> CaCl2+CaCO3+2HClOSù t¹o thµnh HClO lµm cho clorua v«i cã tÝnh tÈy mµu, s¸t trïng, tÈy uÕ.

3. Muèi clorat:* §iÒu chÕ: Cl2 t¸c dông víi kiÒm nãng

134


PhiÕu häc tËp sè 4 :+ Tõ tÝnh chÊt vµ liªn hÖ thùc tÕ, nªu øng dông cña muèi clorat ?+ Thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt (tÝnh kÐm bÒn víi nhiÖt, tÝnh oxi ho¸) cña çc hîp chÊt cã oxi cña clo ?

Ho¹t ®éng 9: Híng dÉn gi¶i BT 5 tr 137 SGK

o -1 +5

3Cl2 + 6 KOH 5KCl +KClO3 + 3 H2O6Cl2+6Ca(OH)2 Ca(ClO3)2+5CaCl2+6H2O- Trong CN: cho Cl2 ®i qua níc v«i nãng, trén víi KCl råi ®Ó nguéi th× KClO3 sÏ kÕt tinh.Ca(ClO3)2 + 2 KCl 2KClO3 + CaCl2HoÆc ®iÖn ph©n dd KCl 25% ë 70-75oC kh«ng cã v¸ch ng¨n

* TÝnh chÊt vµ øng dôngQuan s¸t nªu tÝnh chÊt vËt lý- ChÊt r¾n kÕt tinh kh«ng mµu- T0

nc: 355oC, tan nhiÒu trong níc nãng, Ýt tan trong níc l¹nh.- BÞ nhiÖt ph©n huû +5 MnO2,to -1 o

2KClO3 2KCl + 302

+5 to -1 +7

2KClO3 KCl + 3KClO4

- KClO3 bÒn h¬n clorua v«i vµ níc gia ven.- ë tr¹ng th¸i r¾n, KClO3 lµ chÊt oxi ho¸ m¹nh (cã thÓ cã oxi ho¸ P, S vµ C…) 5KClO3 + 6P 5KCl + 3P2O5

4 KClO3 + 3C + 3S 4KCl + 3Co2 + 3SO2

- §îc sö dông: ®iÒu chÕ O2, lµm ph¸o, lµm diªm, thuèc næ….

TiÕt 52: LuyÖn tËp vÒ Clo vµ hîp chÊt cña CloSo¹n ngµy : 20 th¸ng 12 n¨m 2010

I. Môc tiªu:

135

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam 1. VÒ kiÕn thøc :

N¾m ®îc çc t/c vËt lý vµ ho¸ häc ®Æc trng cña clo. HiÓu ®îc nguyªn t¾c vµ çc ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ clo.

N¾m ®îc tÝnh chÊt çc hîp chÊt cña clo víi hi®ro vµ víi kim lo¹i. HiÓu vµ vËn dông ®îc çch nhËn biÕt ion clorua.

BiÕt tªn vµ øng dông mét sè hîp chÊt chøa oxi quan träng cña clo. II. kiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng.

1. Clo.* Clo lµ chÊt khÝ mµu vµng lôc, nÆng h¬n kh«ng khÝ, tan võa ph¶i

trong níc.* Nguyªn tö clo cã 7 electron líp ngoµi cïng, cã ¸i lùc electron lín vµ

®é ©m ®iÖn lín. V× vËy nguyªn tö Clo dÔ thu 1 e thµnh ion Cl -. Do ®ã clo lµ phi kim m¹nh vµ lµ chÊt oxi ho¸ m¹nh. Trong mét sè ph¶n øng, clo còng thÓ hiÖn tÝnh khö.

H·y dÉn ra nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc ®Ó minh ho¹.2. Hîp chÊt cña clo.* Trong çc hîp chÊt víi oxi vµ víi flo, clo cã sè oxi ho¸ d¬ng (+1,

+3, +5, +7) cßn trong hîp chÊt çc nguyªn tè kh¸c clo cã sè oxi ho¸ ©m (-1).

* KhÝ hi®ro clorua tan nhiÒu trong níc t¹o thµnh dung dÞch axit m¹nh. Trong hîp chÊt HCl, nguyªn tè clo cã tÝnh khö.

*H·y dÉn ra nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc ®Ó minh ho¹ tÝnh axit vµ tÝnh khö ®ã.

* Níc Gia ven, clorua v«i, muèi clorat lµ nh÷ng hîp chÊt cã tÝnh oxi cña clo. Chóng cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh vµ cã nhiÒu øng dông thùc tÕ.

H·y cho biÕt thµnh phÇn vµ øng dông cña çc s¶n phÈm ®ã.3. §iÒu chÕ.Nguyªn t¾c ®iÒu chÕ clo lµ oxi ho¸ ion Cl- trong hîp chÊt.* Trong phßng thÝ nghiÖm: Dïng çc chÊt oxi ho¸ m¹nh nh KMnO4,

MnO2… trong m«i trêng axit.* Trong c«ng nghiÖp: §iÖn ph©n dung dÞch NaCl.

III. Bµi tËp.1. Trong çc d·y chÊt díi ®©y, d·y nµo gåm toµn çc chÊt cã thÓ

t¸c dông víi clo.a. Na, H2, N2

b. NaOH(dd), NaBr (dd), NaI (dd)c. KOH (dd), H2O, KF (dd)d. Fe, K, O2

2. ViÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc thùc hiÖn çc chÊt biÕn ho¸:

Cl2

136

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam HCl NaCl

3. ViÕt PTHH thùc hiÖn d·y biÕn ho¸ sau. NaClO

CaOCl2 Cl2 KClO3

4. Muèi ¨n bÞ lÉn çc t¹p chÊt lµ Na2SO4, MgCl2, CaCl2 vµ CaSO4. H·y tr×nh bµy PPHH ®Ó lo¹i bá çc t¹p chÊt , thu ®îc NaCl tinh khiÕt. ViÕt PTP¦ minh ho¹.

TiÕt 57 : Bµi thùc hµnh sè 3TÝnh chÊt çc hîp chÊt cña halogenSo¹n ngµy : 24 th¸ng 12 n¨m 2010

I.Môc tiªu bµi thùc hµnh- Cñng cè kÜ n¨ng tiÕn hµnh thÝ nghiÖm lîng nhá, quan s¸t nhËn xÐt vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.- Kh¾c s©u tÝnh tÈy mµu cña níc Giaven. - Lµm quen víi viÖc gi¶i mét bµi tËp thùc nghiÖm vÒ nhËn biÕt çc dung dÞch b»ng nh÷ng ph¬ng ¸n kh¸c nhau. II. ChuÈn bÞ dông cô thÝ nghiÖm vµ hãa chÊt cho mét nhãm thùc hµnh

1. Dông cô thÝ nghiÖm:- èng nghiÖm : 5- CÆp èng nghiÖm : 1- Th×a xóc hãa chÊt: 12. Hãa chÊt:- §ång oxit - §ång phoi bµo- dd HCl; dd NaNO3 ; quú- Mét sè kim lo¹i, phi kim vµ

muèi kh¸c.- §ång hi®roxit, CaCO3, níc gia ven

- èng nhá giät: 5- Gi¸ ®Ó èng nghiÖm: 5 - Lä thñy tinh cì nhá cã nót: 4

- §¸ v«i, kÏm viªn

- dd HNO3

- dd NaCl- dd AgNO3

III. Néi dung bµi

137

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamLu ý cña GV HS thùc hµnh

1.ThÝ nghiÖm 1: TÝnh axit cña axit cloh®ric.- Axit HCl rÊt ®éc nªn lµm cÈn thËn víi lîng nhá.- HS ph¶i nªu ®îc çc hiÖn tîng:Lóc ®Çu Cu(OH)2 cã mµu xanh ®Ëm, sau khi nhá HCl vµo Cu(OH)2

tan t¹o thµnh dung dÞch CuCl2 mµu xanh trong.Trong èng nghiÖm thø 2: CuO mµu ®en chuyÓn sang mµu xanh trong cña dd CuCl2.

Trong èng nghiÖm thø 3: xuÊt hiÖn çc bät khÝ CO2.Trong èng thø 4: cã bät khÝ H2 næi lªn.

2. ThÝ nghiÖm 2:TÝnh tÈy mµu cña níc Giaven.

1.ThÝ nghiÖm 1: TÝnh axit cña axit cloh®ric.- LÊy 4 èng nghiÖm s¹ch. Bá vµo mçi èng mét trong çc chÊt r½n sau: Cu(OH)2 mµu xanh; CuO mµu ®en; CaCO3 mµu tr¾ng, mét viªn kÏm.- Dïng èng nhá giät lÇn lît cho vµo mçi èng mét Ýt dung dÞch HCl, l¾c nhÑ.

2. ThÝ nghiÖm 2: TÝnh tÈy mµu cña níc Giaven. Cho vµo èng nghiÖm 1 ml níc Giaven. Bá tiÕp vµo èng nghiÖm mét miÕng v¶i hoÆc giÊy mµu. §Ó yªn mét thêi gian.3.Bµi tËp thùc nghiÖm nhËn biÕt çc dung dÞch:- Dïng quú ®Ó nhËn biÕt 2 èng nghiÖm chøa 2 dd axit HCl vµ HNO3.- Sau ®ã dïng dd AgNO3 ®Ó nhËn biÕt dung dÞch HCl.- Dïng dung dÞch AgNO3 ®Ó nhËn biÕt dung dÞch NaCl chøa trong 2 èng nghiÖm cßn l¹i.

3. Bµi tËp thùc nghiÖm nhËn biÕt çc dung dÞch: GV ®a cho mçi nhãm HS 4 èng nghiÖm : mçi èng ®ùng mét trong çc dd HNO3 ; HCl ; NaNO3 ; NaCl (kh«ng ghi nh·n).

TiÕt 58 : FLoSo¹n ngµy : 28 th¸ng 12 n¨m 2010

A. Môc tiªu bµi häc- Häc sinh biÕt: Tr¹ng th¸i tån t¹i cña flo. Ph¬ng ph¸p duy nhÊt ®Ó ®iÒu chÕ flo lµ ph¬ng ph¸p ®iÖn ph©n

138

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam : Flo lµ phi kim cã tÝnh oxihoa m¹nh nhÊt. Trang çc hîp chÊt, flo chØ cã sè oxihoa -1

: TÝnh chÊt vµ çch ®iÒu chÕ hi®roflorua, axit flohi®ric, oxiflorua.

- Häc sinh hiÓu : Flo lµ phi kim m¹nh nhÊt . Trong çc hîp chÊt, flo chØ cã sè oxihoa -1 lµ do ®é ©m ®iÖn lín nhÊt vµ líp e ngoµi cïng cña nguyªn tö chØ cã 1electron ®éc th©n

: §iÒu chÕ flo chØ dïng ph¬ng ph¸p duy nhÊt lµ ®iÖn ph©n vµ flo lµ chÊt oxihoa m¹nh nhÊt

- Häc sinh vËn dông: ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh ho¹ cho tÝnh chÊt phi kim m¹nh cña flo

B. ChuÈn bÞ Kh«ng lµm çc thÝ nghiÖm ®èi víi flo v× flo lµ chÊt ho¹t ®éng rÊt m¹nh, chØ sö dông SGK vµ tranh vÏ ®Ó khai th¸c kiÕn thøc C. Ph ¬ng ph¸ p ThuyÕt tr×nh , ®µm tho¹i nh÷ng kiÕn thøc ®· häc D. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y

Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß

TiÕt: 59 Brom

So¹n ngµy :4 th¸ng 1 n¨m 2011 A. Môc tiªu bµi häc - Häc sinh biÕt : Tr¹ng th¸i tån t¹i cña brom, ph¬ng ph¸p ®Ó ®iÒu chÕ brom. : TÝnh chÊt vµ çch ®iÒu chÕ cña brom - Häc sinh hiÓu : Brom lµ phi kim m¹nh. Trong çc hîp chÊt, brom cã nhiÒu sè oxi hoa trong ®ã sè oxi hoa -1 lµ ®Æc trng - Häc sinh vËn dông: ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh ho¹ cho tÝnh chÊt phi kim m¹nh cña brom B. ChuÈn bÞ - ChuÈn bÞ nh÷ng thÝ nghiÖm oxihoa ion I- b»ng Br2: - Ho¸ chÊt: níc br«m, dung dÞch KI - Dông cô: èng nghiÖm, èng nhá giät C. Ph ¬ng ph¸ p ThuyÕt tr×nh , ®µm tho¹i nh÷ng kiÕn thøc ®· häc D. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y


I. Tr¹ng th¸i tù nhiÖn, ®iÒu chÕ 1. Tr¹ng th¸i tù nhiªn Brom lµ phi kim ho¹t ®éng m¹nh

139

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamHo¹t ®éng 1 : HS t×m hiÓu SGK ®Ó rót ra nhËn xÐt: Trong tù nhiªn, brom tån t¹i ë d¹ng hîp chÊt Ýt h¬n so víi flo vµ clo. Tõ ®ã cho biÕt nguyªn nh©n t¹i sao ? 2. §iÒu chÕ Ho¹t ®éng 2: HS t×m hiÓu SGK ®Ó rót ra nhËn xÐt: §iÒu chÕ brom b»ng çch oxihoa ion Br- b»ng CloII. TÝnh chÊt. ø ng dông 1. TÝnh chÊtHo¹t ®éng 3 : H·y nhËn xÐt cÊu h×nh electron ë líp ngoµi cïng vµ ®é ©m ®iÖn cña brom? Sè oxihoa ®Æc trng? T¹i sao trong çc hîp chÊt th× brom thêng cã sè oxihoa -1? : H·y cho biÕt çc tÝnh chÊt ho¸ häc cña brom? So s¸nh víi clo vµ iot? : GV bæ sung thªm ®iÒu kiÖn cña ph¶n øng gi÷a çc halogen víi hi®ro, tõ ®ã yªu cÇu häc sinh so s¸nh kh¶ n¨ng ph¶n øng cña çc chÊt nµy víi nhau : GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm nghiªn cøu ®Ó HS quan s¸t vµ rót ra nhËn xÐtHo¹t ®éng 4 : Brom thÓ hiÖn tÝnh khö khi t¸c dông víi chÊt oxihoa m¹nh, yªu cÇu HS viÕt ptp cña brom víi níc ®Ó biÕt r»ng trong ph¶n øng, brom bÞ oxihoa ®Õn sè oxi ho¸ +5Ho¹t ®éng 5 : So s¸nh çc ph¶n øng cña brom víi çc ®iÒu kiÖn cña çc ph¶n øng cña clo ®· häc råi rót ra kÕt luËn? 2. øng dôngHo¹t ®éng 6: HS t×m hiÓu SGK vµ rót ra nhËn xÐt vÒ øng dông cña brom?

nªn trong tù nhiªn tån t¹i díi d¹ng hîp chÊt. Tuy møc ®é phi kim yÕu h¬n clo vµ flo nªn Ýt tån t¹i ë d¹ng hîp chÊt h¬n

Cl2 + 2KBr ---> 2KCl + Br2

CÊu h×nh : 4s24p5 nªn brom lµ chÊt oxihoa§é ©m ®iÖn lín nªn brom lµ chÊt oxihoa m¹nh. Xu híng nhËn 1e nªn cã sè oxihoa ®Æc trng lµ - 1

- TÝnh oxihoa gi¶m dÇn tõ flo ®Õn brom

- HS quan s¸t thÝ nghiÖm brom t¸c dông víi dung dÞch KI, gi¶i thÝch hiÖn tîng, viÕt ptp vµ gi¶i thÝch : Br2 + 2KI ---> 2KBr + I2

Br2 + 5Cl2 + 6H2O ---> 2HBrO3 + 10HClKÕt luËn: Brom lµ chÊt oxihoa m¹nh : TÝnh oxihoa cña brom yÕu h¬n clo : ThÓ hiÖn tÝnh khö khi

140

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamIII. Mét sè hîp chÊt cña brom1. Hi®robromua vµ axit bromhi®rica. §iÒu chÕHo¹t ®éng 7- Nªu nguyªn t¾c ®iÒu chÕ HBr , lÊy thÝ dô b»ng ptp ? T¹i sao kh«ng thÓ ®iÒu chÕ HBr b»ng çch cho NaBr t¸c dông víi H2SO4 gièng nh ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ HCl?b. TÝnh chÊtHo¹t ®éng 8So s¸nh tÝnh chÊt cña hi®robromua vµ hi®roclorua; axit bromhi®ric vµ axit clohi®ric ?GV gi¶I thÝch øng dông lµm phim ¶nh cña AgBr2. Hîp chÊt cña brom víi oxiHo¹t ®éng 9 : Hîp chÊt chøa oxi cña brom cã thµnh phÇn t¬ng tù hîp chÊt cã oxi cña clo. GV yªu cÇu HS viÕt c«ng thøc çc axit cã oxi cña brom vµ x¸c ®Þnh sè oxi hoa cña brom trong çc hîp chÊt ®ã? Nªu çch gäi tªn ? : GV híng dÉn HS nhËn xÐt vÒ tÝnh bÒn, tÝnh oxi hoa vµ tÝnh axit cña çc hîp chÊt cã oxi cña bromHo¹t ®éng 10. Cñng cè bµi- Cho HS nªu tÝnh chÊt träng t©m nhÊt cña brom. So s¸nh víi tÝnh chÊt cña clo vµ flo- Dïng çc bµi tËp trong SGK ®Ó cñng cè bµi

t¸c dông víi chÊt oxihoa m¹nh h¬n

- HS nghiªn cøu SGK ®Ó tr¶ lêi

§Ó ®iÒu chÕ HBr ngêi ta thuû ph©n PBr3 : PBr3 + 3H2O ---> H3PO3 + 3HBrV× HBr cã tÝnh khö m¹nh nªn kh«ng dïng NaBr t¸c dông víi H2SO4

®Ó ®iÒu chÕ HBr

TÝnh axit cña HCl yÕu h¬n HBr lµ do b¸n kÝnh cña Br lín h¬n Cl

Çc axit: HBrO; HBrO2; HBrO3; HBrO4

TÝnh axit t¨ng dÇn, tÝnh bÒn t¨ng dÇn, tÝnh oxi ho¸ gi¶m dÇn

TiÕt 59 : iotSo¹n ngµy : 6 th¸ng 1 n¨m 2011

A. Môc tiªu bµi häc

141

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam - Häc sinh biÕt : Tr¹ng th¸i tån t¹i cña iot, ph¬ng ph¸p ®Ó ®iÒu chÕ iot. : TÝnh chÊt vµ çch ®iÒu chÕ cña brom còng nh i«t - Häc sinh hiÓu : iot lµ phi kim m¹nh. Trong çc hîp chÊt, iot cã nhiÒu sè oxi hoa trong ®ã sè oxi hoa -1 lµ ®Æc trng - Häc sinh vËn dông: ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh ho¹ cho tÝnh chÊt phi kim m¹nh cña iot B. ChuÈn bÞ ChuÈn bÞ nh÷ng thÝ nghiÖm oxihoa ion I- b»ng Br2: - Ho¸ chÊt: níc br«m, dung dÞch KI, hå tinh bét, dung dÞch níc iot - Dông cô: èng nghiÖm, èng nhá giät C. Ph ¬ng ph¸ p - ThuyÕt tr×nh , ®µm tho¹i nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, chia nhãm, sö dông phiÕu häc tËp D. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y

Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trßI. Tr¹ng th¸i tù nhiÖn, ®iÒu chÕ 1. Tr¹ng th¸i tù nhiªnHo¹t ®éng 1 : HS t×m hiÓu SGK ®Ó rót ra nhËn xÐt: Trong tù nhiªn, iot tån t¹i ë d¹ng hîp chÊt Ýt h¬n so víi flo vµ clo. Tõ ®ã cho biÕt nguyªn nh©n t¹i sao ? 2. §iÒu chÕ Ho¹t ®éng 2: HS t×m hiÓu SGK ®Ó rót ra nhËn xÐt: §iÒu chÕ iot b»ng çch oxihoa ion I- b»ng CloII. TÝnh chÊt. ø ng dông 1. TÝnh chÊtHo¹t ®éng 3 : H·y nhËn xÐt cÊu h×nh electron ë líp ngoµi cïng vµ ®é ©m ®iÖn cña iot? Sè oxihoa ®Æc trng? T¹i sao trong çc hîp chÊt th× iot thêng cã sè oxihoa -1? : H·y cho biÕt çc tÝnh chÊt ho¸ häc cña iot? So s¸nh víi clo vµ brom? : GV bæ sung thªm ®iÒu kiÖn cña ph¶n øng gi÷a çc halogen víi hi®ro, tõ ®ã yªu cÇu häc sinh so s¸nh kh¶ n¨ng ph¶n

Iot lµ phi kim ho¹t ®éng m¹nh nªn trong tù nhiªn tån t¹i díi d¹ng hîp chÊt. Tuy møc ®é phi kim yÕu h¬n clo, brom vµ flo nªn Ýt tån t¹i ë d¹ng hîp chÊt h¬n

Cl2 + 2KI ---> 2KCl + I2

CÊu h×nh : 5s25p5 nªn iot lµ chÊt oxihoa§é ©m ®iÖn lín nªn iot lµ chÊt oxihoa m¹nh. Xu híng nhËn 1e nªn cã sè oxihoa ®Æc trng lµ - 1

- TÝnh oxihoa gi¶m dÇn tõ flo ®Õn brom

- HS quan s¸t thÝ nghiÖm iot t¸c

142

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namøng cña çc chÊt nµy víi nhau : GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm nghiªn cøu ®Ó HS quan s¸t vµ rót ra nhËn xÐtHo¹t ®éng 4 : iot thÓ hiÖn tÝnh khö khi t¸c dông víi chÊt oxihoa m¹nh, yªu cÇu HS viÕt ptp cña iot víi NaClO ®Ó biÕt r»ng trong ph¶n øng, iot bÞ oxihoa ®Õn sè oxi ho¸ +1Ho¹t ®éng 5 : So s¸nh çc ph¶n øng cña iot víi çc ®iÒu kiÖn cña çc ph¶n øng cña clo ®· häc råi rót ra kÕt luËn? 2. øng dôngHo¹t ®éng 6: HS t×m hiÓu SGK vµ rót ra nhËn xÐt vÒ øng dông cña iot? GV nhÊn m¹nh øng dông cña muèi iot trong phßng bÖnh bíu cæIII. Mét sè hîp chÊt cña iot1. Hi®roiotua vµ axit iot hi®rica. §iÒu chÕHo¹t ®éng 7- Nªu nguyªn t¾c ®iÒu chÕ HI , lÊy thÝ dô b»ng ptp ? T¹i sao kh«ng thÓ ®iÒu chÕ HI b»ng çch cho NaI t¸c dông víi H2SO4 gièng nh ph-¬ng ph¸p ®iÒu chÕ HCl?b. TÝnh chÊtHo¹t ®éng 8So s¸nh tÝnh chÊt cña hi®ro iotua vµ hi®roclorua; axit iot hi®ric vµ axit clohi®ric ?2. Mét sè hîp chÊt kh¸cHo¹t ®éng 9 : Hîp chÊt chøa oxi cña iot cã thµnh phÇn t¬ng tù hîp chÊt cã oxi cña clo. GV yªu cÇu HS viÕt c«ng thøc çc axit cã oxi cña iot vµ x¸c ®Þnh sè oxihoa cña brom trong çc hîp chÊt ®ã? Nªu çch gäi tªn ?

dông víi bét nh«m, gi¶i thÝch hiÖn tîng, viÕt ptp vµ gi¶i thÝch : 3I2 + 2Al ---> 2AlI3

KÕt luËn: iot lµ chÊt oxihoa m¹nh : TÝnh oxihoa cña iot yÕu h¬n clo : ThÓ hiÖn tÝnh khö khi t¸c dông víi chÊt oxihoa m¹nh h¬n

- HS nghiªn cøu SGK ®Ó tr¶ lêi§Ó ®iÒu chÕ HI ngêi ta thuû ph©n PI3 : PI3 + 3H2O ---> H3PO3 + 3HIV× HI cã tÝnh khö m¹nh nªn kh«ng dïng NaI t¸c dông víi H2SO4 ®Ó ®iÒu chÕ HITÝnh axit cña HCl yÕu h¬n HI lµ do b¸n kÝnh cña I lín h¬n ClÇc axit: HBrO; HBrO2; HBrO3; HBrO4

TÝnh axit t¨ng dÇn, tÝnh bÒn t¨ng dÇn, tÝnh oxi ho¸ gi¶m dÇnÇc muèi iotua cã tÝnh khö khi t¸c dông víi çc chÊt oxihoa m¹nh h¬n nh clo, brom

143

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam : GV híng dÉn HS nhËn xÐt vÒ tÝnh bÒn, tÝnh oxihoa vµ tÝnh axit cña çc hîp chÊt cã oxi cña bromNhËn xÐt tÝnh chÊt cña çc muèi iotua?

Ho¹t ®éng 10. Cñng cè bµi- Cho HS nªu tÝnh chÊt träng t©m nhÊt cña iot. So s¸nh víi tÝnh chÊt cña clo vµ flo- Dïng çc bµi tËp trong SGK ®Ó cñng cè bµi

TiÕt : 60 Bµi 37: Luþªn tËp ch¬ng 5

So¹n ngµy : 10 th¸ng 1 n¨m 2011 A. KiÕn thøc - KÜ n¨ng.1. N¾m v÷ng cÊu t¹o nguyªn tö, ®é ©m ®iÖn, ssè oxi hãa cña çc nghuyen tè halogen tõ ®ã hiÓu dîc sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt hãa häc gi÷a chóng.2. N¾m v÷ng tÝnh chÊt hãa häc c¬ b¶n çc hîp chÊt cña halogen víi hi®ro , sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a çc hîp chÊt ®ã. BiÕt ®îc tÝnh chÊt vµ øng dông mét sè hîp chÊt víi oxi 3. DÉn ra ®îc nh÷ng ph¶n øng hãa häc ®Ó chøng minh tÝnh chÊt cña çc ®¬n chÊt halogen vµ hîp chÊt cña chóng.4. Nguyªn t¾c chung cña ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ halogen.5. RÌn luyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n hãa häc. B. Néi dung lªn líp .- æn ®Þnh líp -KiÓm tra sØ sè .- Néi dung bµi gi¶ng. I. KiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng: SGK II. Bµi tËp :Bµi 1: H·y chän ph¬ng ¸n ®óng.§æ dung dÞch AgNO3 lÇn lît vµo 4 dung dÞch : NaF, NaCl, NaBr, vµ NaI th× thÊy:A. C¶ 4 dung dÞch ®Ò t¹o ra kÕt tña .B. Cã 3 dung dÞch t¹o ra kÕt tña vµ 1 dung dÞch kh«ng t¹o ra kÕt tña ;

144

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamC. Cã 2 dung dÞch t¹o ra kÕt tña vµ 2 dung dÞch kh«ng t¹o ra kÕt tña ;D. Cã 1 dung dÞch t¹o ra kÕt tña vµ 3 dung dÞch kh«ng t¹o ra kÕt tña ;Bµi 2: Cã ba b×nh kh«ng ghi nh·n , mçi b×nh ®ùng mét trong çc dung dÞch NaCl, NaBr, NaI . ChØ dïng 2 thuèc thö (kh«ng dïng AgNO3), lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh dung dÞch chøa trong mçi b×nh.? ViÕt çc ph-¬ng tr×nh hãa häc .Bµi 3. H·y cho biÕt tªn çc chÊt A,B,C biÕt r»ng chóng tham gia çc ph¶n øng ®îc ghi b»ng çc s¬ ®å sau . BiÕt r»ng A lµ chÊt khÝ ë ®ktc. A + H2 B A + H2O B + C A + H2O + SO2 B +...... C B + ...............H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc ®Çy ®ñ cña çc ph¶n øng.Bµi 4: Chia mét dung dÞch níc br«m cã mµu vµng thµnh 2 phÇn . DÉn khÝ A kh«ng mµu ®i qua phÇn mét th× dung dÞch mÊt mµu. DÉn khÝ B kh«ng mµu ®i qua phÇn 2 th× dung dÞch sÉm mµu h¬n. H·y cho biÕt khÝ A vµ khÝ B cã thÓ lµ nh÷ng chÊt g× ?

Bµi5 : Cho 2 ph¶n øng: 1 . Cl2 + 2 KI I2 + 2KCl 2 . Cl2 + H2O HCl + HClOChän chÊt oxi hãa vµ chÊt khö trong mçi ph¶n øng: A.(1) Cl2 lµ chÊt oxi hãa, KI lµ chÊt khö . (2) Cl2 lµ chÊt oxi hãa , H2O lµ chÊt khö . B. (1) Cl2 lµ chÊt oxi hãa, KI lµ chÊt khö . (2) Cl2 võalµ chÊt oxi hãa võa lµ chÊt khö C. (1) KI lµ chÊt oxi hãa,Cl2 lµ chÊt khö . (2) Cl2 lµ chÊt oxi hãa , H2O lµ chÊt khö . D. (1) Cl2 lµ chÊt oxi hãa, KI lµ chÊt khö. (2) H2O lµ chÊt oxi hãa, Cl2 lµ chÊt khö.Bµi 6 : Cho çc ph¶n øng sau :

1, 3C + 2KClO3 2KCl + 3CO2

2, AgNO3 + KBr AgBr + KNO3

3, Zn + CuSO4 Cu + ZnSO4

4 , 2C2H5OH + 2Na 2C2H5ONa + H2

Nh÷ng ph¶n øng lµ ph¶n øng oxi hãa khö lµ: A. 1,2,3 B. 2,3,4 C. 1,3,4 D. 1,2,4Bµi 7 : Hoµn thµnh ph¬ng tr×nh ph¶n øng sau: a, MnO2 + HCl ..... + Cl2 + ..... b, KBr + K2Cr2O7 + H2SO4 Br2 + ........+ ..... + ........ c, Cl2 + KBr .........+..........

145

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam d, Br2 + KI ........+..........Bµi 8:B»ng thÝ nghiÖm nµo cã thÓ kiÓm tra ®îc khÝ N2 cã lÉn t¹p chÊt sau ®©y hay kh«ng ?1.Clo2.Hi®roclorua.H·y viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng hãa häc x¶y ra.Bµi 9 : Thªm 78 ml dung dÞch AgNO3 10% (d=1,09g/ml) vµo mét dung dÞch cã chøa 3,88 gam hçn hîp KBr vµ NaI. Läc bá kÕt tña. Níc läc ph¶n øng võa ®ñ víi 13,3 ml dung dÞch axit HCl 1,5M . H·y x¸c ®Þnh thµnh phÇn % khèi lîng tõng chÊt trong hçn hîp muèi ban ®Çu vµ tÝnh V hidroclorua ë ®ktc cÇn dïng ®Ó t¹o ra lîng axit HCl ®· dïng.Bµi 10: Hßa tan hoµn toµn hçn hîp khÝ gåm HCl vµ HBr vµo níc, ta thu ®îc dung dÞch chøa hai axit víi C% b»ng nhau. H·y tÝnh thµnh phÇn % theo thÓ tÝch cña tõng chÊt trong hçn hîp khÝ ban ®Çu.

146

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam§Ò kiÓm tra 15 phót M«n : Hãa häc Líp 10 n©ng cao

Hä vµ tªn häc sinh: ....................................................... Líp: ........

§iÓm Lêi phª cña thÇy gi¸o

PhÇn 1 : PhÇn thi tr¾c nghiÖm (3®). Mçi c©u ®óng ® îc 0,5®

01. Trong phoøng thí nghieäm khí Clo thöôøng ñöôïc ñieàu cheá baèng caùch OXH hôïp chaát naøo döôùi ñaây ?

A. KMnO4 B. HCl C. MnO2 D. NaOH 02. Soá electron ñoäc thaân cuûa nguyeân töû löu huyønh traïng thaùi kích thích thöù nhaát laø :

A. 6 B. 4 vaø 6 C. 2 D. 4 03. Ñeå thu ñöôïc 6,72 lít khí O2 (ñktc) caàn phaûi nhieät phaân hoaøn toaøn bao nhieâu gam tinh theå KClO3 . 5H2O vôùi xuùc taùc MnO2 ?

A. 42,5 gam B. 85 gam C. 63,75 gam D. 21,25 gam 04. Daõy naøo döôùi ñaây goàm caùc chaát ñeàu coù theå taùc duïng vôùi Clo ?

A. Na , H2 , H2O , Ca(OH)2 B. Fe , Cu , O2 , NaOH C. NaCl , NaBr , NaI , H2O D. Fe, H2 , H2SO4 , KOH

05. Clo aåm coù taùc duïng taåy maøu laø do : A. Clo taùc duïng vôùi H2O taïo thaønh HClO coù tính oxh maïnh coù tính

taåy maøu B. Taïo thaønh axit Clohiñric coù tính taåy maøu C. Cl2 coù tính oxh maïnh D. Pö taïo thaønh axit HClO coù tính khöû maïnh , coù tính taåy maøu

06. Cho 20 gam hoãn hôïp hai kim loaïi Fe vaø Mg hoaø tan hoaøn toaøn vaøo dung dòch HCl thu ñöôïc 1 gam khí H2 . Khi coâ caïn , laøm khan soá gam muoái khan thu ñöôïc laø?

A. 5,55 gam B. 50,5 gam C. 52,5 gam D. 55,5 gam 07. Trong soá caùc hyñro Halogenua döôùi ñaâu chaát naøo coù tính khöû maïnh nhaát ?

A. HCl B. HF C. HBr D. HI 08. Daõy naøo döôùi ñaây ñöôïc saép xeáp theo chieàu taêng daàn baùn kính nguyeân töû ?

A. S , O , Se , Te B. O , Se , S , Te C. O , S , Se , Te D. Te , Se , S , O Phaàn töï luaän Caâu 1 : Cho phaûn öùng F2 + KNO3 -> KF + FNO3 . Haõy xaùc ñònh chaát oxh , chaát khöû vaø vieát caùc quaù trình oxh khöû

147

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamCaâu 2 : Cho 31,84 gam hoãn hôïp goàm NaX vaø NaY (X , Y laø hai Halogen ôû hai chu kyø lieân tieáp) vaøo dung dòch AgNO3 dö thu ñöôïc 57,34 gam keát tuûa . Xaùc ñònh coâng thöùc cuûa NaX , NaY vaø tính % theo khoái löôïng cuûa moãi muoái trong hoãn hôïp.

TiÕt: 61Bµi thùc hµnh sè 4

TÝnh chÊt cña çc halogenSo¹n ngµy : 14 th¸ng 1 n¨m 2011

A. Môc tiªu bµi thùc hµnh- Häc sinh biÕt: L¾p r¸p 1 dông cô thÝ nghiÖm ®¬n gi¶n ®Ó lµm viÖc víi ho¸ chÊt ®éc nh clo vµ çc halogen kh¸c : Cñng cè çc thao t¸c thÝ nghiÖm an toµn, kÜ n¨ng quan s¸t çc hiÖn tîng x¶y ra, viÕt çc pthh - Häc sinh hiÓu : Kh¾c s©u kiÕn thøc vÒ tÝnh oxihoa m¹nh cña çc halogen : So s¸nh kh¼ n¨ng oxihoa cña mét sè halogen - Häc sinh vËn dông: VËn dông çc çc tÝnh chÊt, çc hiÖn tîng x¶y

ra ®Ó ¸p dông vµo çc bµi tËp nhËn biÕtB. ChuÈn bÞ1. Dông cô- èng nghiÖm : 5 - KÑp : 1- Bé gi¸ thÝ nghiÖm : 1 - Gi¸ : 1- Nót cao su: 1 - èng hót: 5- Th×a : 1 - §Ìn cån : 12. Ho¸ chÊt- KClO3 ; KMnO4 - Níc iot, b«ng- Dung dÞch NaCl; dung dÞch NaI - Dung dÞch HCl ®Æc- Dung dÞch NaBr , níc clo, hå tinh bét C. Ph ¬ng ph¸ p NÕu chia sè lîng HS trong líp thµnh çc nhãm thùc hµnh, mçi nhãm cã tõ 4-5 HS ®Ó tiÕn hµnh thÝ nghiÖm Dung dÞch HCl ®Æc , dÔ bay h¬I vµ khÝ clo rÊt ®éc. §Ó ®¶m b¶o an toµn cho HS chØ dïng 1 lîng nhá ho¸ chÊt vµ cã thÓ l¾p r¸p dông cô theo çc ph¬ng ¸n sau ®©y1. ThÝ nghiÖm 1: §iÒu chÕ Clo, tÝnh tÈy mµu cña khÝ clo Èm- Thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh SGK ®· viÕt, GV lu ý HS: Cho vµo èng nghiÖm 1 lîng KClO3 b»ng h¹t ®Ëu xanh, nÕu dïng KMnO4 th× lîng ho¸ chÊt ph¶i lín h¬n. §Ëy chÆt miÖng èng nghiÖm b»ng nót cao su kÌm theo èng hót nhá giät cã chøa dung dÞch axit HCl ®Æc . KÑp 1 m¶nh giÊy mµu , Èm vµo miÖng èng nghiÖm

148

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam§Æt èng nghiÖm trªn gi¸ ®Ó èng nghiÖm. Khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, ta bãp nhÑ qu¶ bãp caosu cña èng hót nhá giät, híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra trong èng nghiÖm. NhËn xÐt, gi¶i thÝch vµ viÕt pthh2. ThÝ nghiÖm 2: So s¸nh tÝnh oxi ho¸ cña clo, brom, iot- TiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh SGK ®· viÕt, GV lu ý HS: + §Ó quan s¸t rã brom t¸ch ra trong ph¶n øng , ta cã thÓ lµm nh sau:

Cho thªm vµo èng nghiÖm 1 Ýt benzen ®Ó brom ®îc t¸ch ra hoµ tan trong benzen. L¾c nh¹ èng nghiÖm vµ ®Ó 1 lóc, brom tan trong benzen sÏ t¹o thµnh 1 líp dung dÞch mµu n©u næi lªn mÆt níc clo3. ThÝ nghiÖm 3: T¸c dông cña iot víi hå tÝnh bétTiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh SGK ®· viÕt hoÆc cã thÓ lµm nh sau: Dïng èng nhá giät nhá 1giät níc iot lªn mÆt míi c¾t cña cñ khoai t©y hoÆc khoai lang. Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra vµ nÕu nguyªn nh©n4. HS viÕt têng tr×nh thÝ nghiÖm Trªn c¬ së çc hiÖn tîng ®· quan s¸t trong çc thÝ nghiÖm trªn, GV yªu cÇu HS viÕt têng tr×nh thÝ nghiÖm vµ n¹p vµo cuèi buæi thùc hµnh

ViÕt têng tr×nhHäc sinh viÕt têng tr×nh theo mÉu sau

Tªn thÝ nghiÖm Çch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm

HiÖn tîng NhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn

149


ch¬ng 6 : nhãm oxi

TiÕt 62: Kh¸I qu¸t vÒ nhãm oxiSo¹n ngµy : 18 th¸ng 1 n¨m 2011

A. Môc tiªu bµi häc - Häc sinh biÕt : KÝ hiÖu ho¸ häc, tªn gäi vµ mét sè tÝnh chÊt vËt lÝ c¬ b¶n cña çc nguyªn tè trong nhãm oxi : Çc sè oxi ho¸ -2; +4; +6 trong çc hîp chÊt chøa nguyªn tè nhãm oxi - Häc sinh hiÓu : TÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña nhãm oxi lµ tÝnh phi kim m¹nh nhng kÐm çc nguyªn tè halogen : Quy luËt biÕn ®æi vÒ cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè trong nhãm oxi : Quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt cña çc hîp chÊt víi hi®ro vµ hîp chÊt hi®roxit cña çc nguyªn tè trong nhãm oxi - Häc sinh vËn dông: VËn dông çc quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt cña çc nguyªn tè trong nhãm ®Ó gi¶i thÝch B. ChuÈn bÞ B¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc B¶ng phô theo SGK C. Ph ¬ng ph¸ p ThuyÕt tr×nh , ®µm tho¹i , nªu vÊn ®Ò D. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y


I. VÞ trÝ nhãm oxi trong b¶ng HTTHHo¹t ®éng 1 : HS quan s¸t çc nguyªn tè ho¸ häc vµ gäi tªn çc nguyªn tè thuéc

Nhãm oxi gåm cã çc nguyªn tè : - Oxi (O)- lu huúnh(S)

150

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namnhãm VIA : GV th«ng b¸o nhãm VIA ®îc gäi lµ nhãm oxi trong ®ã poloni lµ nguyªn tè phãng x¹, kh«ng thuéc ph¹m vi nghiªn cøu cña ch¬ng tr×nhYªu cÇu HS viÕt kÝ hiÖu vµ cho biÕt tr¹ng th¸i tån t¹i ë ®iÒu kiÖn thêng vµ tÝnh phæ biÕn trong tù nhiªn cña chóng II. CÊu t¹o nguyªn tö cña nh÷ng nguyªn tè trong nhãm oxi1. Gièng nhauHo¹t ®éng 2: GV ®iÒu khiÓn HS nhËn xÐt vÒ cÊu h×nh, xu híng nhËn e cña çc nguyªn tè nhãm oxi

2. Kh¸c nhauC¨n cø vµo cÊu h×nh vµ sù ph©n bè e trong çc « lîng tö , GV yªu cÇu HS rót ra nhËn xÐt ®iÓm kh¸c nhau gi÷a oxi vµ çc nguyªn tè kh¸c vÒ sù kh«ng cã mÆt cña ph©n líp d cña vá nguyªn tö oxiGV gîi ý vÒ tr¹ng th¸i kÝch thÝch e cña nguyªn tö S. Yªu cÇu HS viÕt sù ph©n bè e trong çc « lîng tö. Tõ ®ã rót ra nhËn xÐt S; Se; Te cã kh¶ n¨ng ®a 4 hoÆc 6 e ®éc th©n tham gia liªn kÕt víi çc nguyªn tè cã ®é ©m ®iÖn lín h¬n. Nªn chóng cã sè oxihoa +4 ; +6III. TÝnh chÊt cña çc nguyªn tè trong nhãm oxi1. TÝnh chÊt cña ®¬n chÊtHo¹t ®éng 4.GV ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh th¶o

- Selen(Se)- Telu(Te)- Poloni(Po)

HS dùa vµo vÞ trÝ cña çc nguyªn tè nhãm oxi trong HTTH viÕt cÊu h×nh e nguyªn tö vµ sù ph©n bè çc e líp ngoµi cïng vµo çc « lîng töHS c¨n cø vµo cÊu h×nh vµ sù ph©n bè e trong çc « lîng tö råi rót ra nhËn xÐt sù gièng nhau vÒ : cÊu t¹o líp vá ; kh¶ n¨ng nhËn e ®Ó cã sè oxihoa -2

HS viÕt cÊu h×nh cña oxi vµ çc nguyªn tè kh¸c ®Ó thÊy ®îc sù kh¸c nhau

Hs c¨n cø vµo ®é ©m ®iÖn , b¸n kÝnh nguyªn tö cña çc nguyªn tè (trong b¶ng phô), råi rót ra nhËn xÐt vÒ : - TÝnh phi kim cña çc nguyªn tè trong nhãm oxi

151

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamluËn cña HS theo çc môc trong b¶ng phôGV bæ sung2. TÝnh chÊt cña hîp chÊtHo¹t ®éng 5.GV ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh th¶o luËn cña HS theo çc yªu cÇu dùa trªn çc quy luËt ®· cãGV bæ sung Ho¹t ®éng 6. Cñng cè bµiCÇn b¸m s¸t môc tiªu bµi häc. Chó ý chuÈn bÞ tèt cho bµi nguyªn tè oxi

- Sù biÕn ®æi tÝnh phi kim tõ oxi ®Õn Telu - So s¸nh tÝnh phi kim cña çc nguyªn tè nhãm oxi víi nhãm halogenHS viÕt c«ng thøc ph©n tö cña çc hîp chÊt víi hi®ro, hîp chÊt hi®roxit cña çc nguyªn tè nhãm oxiC¨n cø vµo sù biÕn ®æi b¸n kÝnh nguyªn tö , ®é ©m ®iÖn vµ quy luËt biÕn ®æi tÝnh chÊt hîp chÊt theo nhãm A cña HTTH ®Ó rót ra kÕt luËn vÒ sù biÕn ®æi ®é bÒn cña hîp chÊt víi hi®ro cña çc nguyªn tè nhãm oxi

TiÕt 63 : oxiSo¹n ngµy : 22 th¸ng 1 n¨m 2011

A. Môc tiªu bµi häc - Häc sinh biÕt: CÊu t¹o ph©n tö , øng dông, tÝnh chÊt ho¸ häc vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cña oxi - Häc sinh hiÓu : TÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña oxi lµ tÝnh oxi ho¸ m¹nh : Nguyªn t¾c ®Ó ®iÒu chÕ oxi trong phßng thÝ nghiÖm lµ ph©n huû hîp chÊt giµu oxi vµ kh«ng bÒn - Häc sinh vËn dông: ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh ho¹ cho tÝnh chÊt oxi hoa m¹nh cña oxi B. ChuÈn bÞ Ho¸ chÊt: b×nh khÝ oxi, d©y s¾t, than cñi Dông cô: ®Ìn cån, muçng s¾t, b×nh tam gi¸c C. Ph ¬ng ph¸ p ThuyÕt tr×nh , ®µm tho¹i , nªu vÊn ®Ò

152

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam D. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y


I. CÊu t¹o ph©n tö oxiHo¹t ®éng 1 : HS viÕt cÊu h×nh electron cña oxi, tõ ®ã cho biÕt c«ng thøc ph©n tö, c«ng thøc cÊu t¹o cña ph©n tö oxi : Rót ra kÕt luËn vÒ cÊu t¹o cña ph©n tö oxi? II. TÝnh chÊt vËt lÝ vµ tr¹ng th¸i tù nhiªn cña oxi 1. TÝnh chÊt vËt lÝHo¹t ®éng 2: HS t×m hiÓu SGK vµ thùc tÕ ®Ó rót ra tÝnh chÊt vËt lÝ c¬ b¶n cña oxi?2. Tr¹ng th¸i tù nhiªn HS tù liªn hÖ ®Ó cho biÕt tr¹ng th¸I tù nhiªn cña oxi? Oxi ®îc sinh ra tõ ®©u? Nhê vµo qu¸ tr×nh g×? GV nhÊn m¹nh vai trß cña c©y xanh vµ cho HS ý thøc ®îc tÇm quan träng ph¶i trång vµ b¶o vÖ c©y xanhIII. TÝnh chÊt ho¸ häc cña oxi Ho¹t ®éng 3: T nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc ®· häc vÒ oxi ë ch¬ng tr×nh THCS, GV yªu cÇu häc sinh kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng tÝnh chÊt vµ lÊy vÝ dô. §Æc biÖt cÇn lµm râ vai trß cña oxi trong ph¶n øng th«ng qua çc vÝ dô . GV híng dÉn HS th¶o luËn ®Ó rót ra çc nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña oxi

- CÊu h×nh: 1s22s22p4

CTPT: O2

CTCT: O=OCT electron: O :: OCã 1 liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng cùc

HS nªu: - Lµ chÊt khÝ, kh«ng mµu, kh«ng mïi, kh«ng vÞ- Ýt tan trong níc- NÆng h¬n kh«ng khÝ

Oxi do c©y xanh sinh ra trong qu¸ tr×nh quang hîp: 6CO2 + 6H2O ---> C6H12O6 + 6O2

NhËn xÐt: Oxi lµ cã thÓ oxihoa hÇu hÕt çc kim lo¹i( trõ Au vµ Pt) vµ mét sè phi kim( trõ halogen) : Oxi cã thÓ oxihoa nhiÒu hîp chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬. : Do cã ®é ©m ®iÖn lín nªn oxi cã tÝnh oxihoa m¹nh. TÝnh chÊt ®Æc trng lµ tÝnh oxi hoa víi sè oxihoa ®Æc trng lµ -2, ®Æc biÖt trong hîp chÊt víi flo oxi cã sè oxi ho¸ +2HS quan s¸t çc thÝ nghiÖm cña oxi víi çc kim lo¹i vµ rót ra nhËn xÐt chung: Çc ph¶n øng ®Òu to¶ nhiÖt

153

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamIV. ø ng dông cña oxi Ho¹t ®éng 4 : HS t×m hiÓu biÓu ®å trong SGK vµ nh÷ng hiÓu biÕt ®Ó tõ ®ã rót ra çc nhËn xÐt vÒ øng dông cña oxi trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt ?

V. §iÒu chÕ oxi1. Trong phßng thÝ nghiÖmHo¹t ®éng 5 : HS viÕt mét sè pthh ®iÒu chÕ oxi ®· biÕt, GV bæ sung ph¶n øng ph©n huû H2O2

: Qua çc ph¶n øng ®iÒu chÕ oxi, cÇn rót ra çc kÕt luËn yªu cÇu cña nh÷ng chÊt cã thÓ ®iÒu chÕ ®îc oxi?2. Trong c«ng nghiÖpHo¹t ®éng 6:HS nghiªn cøu SGK, rót ra 2 ph¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó s¶n xuÊt oxi trong c«ng nghiÖpHo¹t ®éng 7: Cñng cè bµiCho HS kh¾c s©u tÝnh chÊt quan träng nhÊt cña oxi lµ tÝnh oxi ho¸. Sau ®ã cho HS lµm çc bµi tËp SGK ®Ó cñng cè kiÕn thøc.

øng dông: Duy tr× sù sèng cña conngêi, ®éngvËt vµ thùc vËt : Trong y häc, trong n«ng nghiÖp : Trong luyÖn kim, hµn kim lo¹i

- Trong phßng thÝ nghiÖm:2KMnO4 K2MnO4+ MnO2 + O2

2H2O2 2H2O + O2

( çc chÊt nµy ®Òu lµ nh÷ng chÊt giµu oxi vµ kÐm bÒn nhiÖt)- Trong c«ng nghiÖp: + Ho¸ láng kh«ng khÝ + §iÖn ph©n níc

TiÕt 64 ozon vµ hi®ro peoxitSo¹n ngµy 26 th¸ng 1 n¨m 2011

A. Môc tiªu bµi häc - Häc sinh biÕt : CÊu t¹o ph©n tö vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cña O3 vµ H2O2

: Mét sè øng dông cña ozon vµ hi®ropeoxit

154

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam - Häc sinh hiÓu : Ozon vµ hi®ropeoxit lµ chÊt oxihoa m¹nh v× ph©n huû ra oxi : H2O2 lµ chÊt võa cã tÝnh oxihoa võa cã tÝnh khö do nguyªn tè oxi cã sè oxihoa -1 lµ sè oxihoa trung gian gi÷a 0 vµ -2 - Häc sinh vËn dông : ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh ho¹ cho tÝnh chÊt oxi hoa m¹nh cña ozon vµ hi®ropeoxit : Gi¶i thÝch v× sao ozon vµ hi®ropeoxit cã tÝnh tÈy mµu B. ChuÈn bÞ Ho¸ chÊt: níc oxigiµ, dung dÞch KI; dd H2SO4lo·ng, hå tinh bét; quú tÝm Dông cô: èng nghiÖm, èng nhá giät; kÑp gç; gi¸ èng nghiÖm C. Ph ¬ng ph¸ p ThuyÕt tr×nh , ®µm tho¹i , nªu vÊn ®Ò D. ##TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y


I. Ozon 1. CÊu t¹o ph©n tö cña ozonHo¹t ®éng 1 : Th«ng qua c«ng thøc ph©n tö (O3) vµ cÊu h×nh e líp ngoµi cïng cña oxi, yªu cÇu HS viÕt CTCT cña ph©n tö ozon : Rót ra kÕt luËn vÒ cÊu t¹o cña ph©n tö ozon? 2. TÝnh chÊt cña ozon Ho¹t ®éng 2: a. TÝnh chÊt vËt lÝ: HS t×m hiÓu SGK ®Ó rót ra tÝnh chÊt vËt lÝ c¬ b¶n cña ozonb. TÝnh chÊt ho¸ häc Tõ dù ®o¸n liªn kÕt cho nhËn trong ph©n tö ozon kem bÒn h¬n trong ph©n tö oxi, h·y dù ®o¸n tÝnh bÒn cña ozon?Ho¹t ®éng 3: GV híng dÉn HS tù viÕt çc ptp chøng minh cho nhËn xÐt trªn, x¸c ®Þnh vai trß

Ph©n tö ozon cã 3 liªn kÕt céng ho¸ trÞ trong ®ã cã 1 liªn kÕt theo kiÎu cho nhËn. So víi ph©n tö oxi th× ozon kÐm bÒn h¬n.

- Lµ chÊt khÝ , mµu lôc nh¹t, mïi xèc nhÑ- Ýt tan trong níc, nÆng h¬n kh«ng khÝ

- Ozon bÞ ph©n huû theo ph¬ng tr×nh: O3 ---> O + O2

Oxi nguyªn tö cã tÝnh oxihoa m¹nh h¬n O2 nªn tÝnh chÊt oxihoa cña ozon m¹nh h¬n oxi:

155

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namcña ozon trong ptp?

3. øng dông cña ozonHo¹t ®éng 4 : HS t×m hiÓu SGK, rót ra çc nhËn xÐt vÒ øng dông cña ozon?

II. Hi®ro peoxit1.CÊu t¹o ph©n tö cña ph©n tö hi®ropeoxitHo¹t ®éng 5 : Tõ c«ng thøc ph©n tö H2O2 vµ cÊu h×nh e nguyªn tö cña oxi vµ hi®ro, HS viÕt CTCT cña ph©n tö H2O2. Tõ ®ã rót ra nhËn xÐt ?2. TÝnh chÊt cña hi®ro peoxitHo¹t ®éng 6 : a. TÝnh chÊt vËt lÝ : HS quan s¸t lä ®ùng dung dÞch H2O2 h·y cho biÕt çc tÝnh chÊt vËt lÝ cña H2O2?b. TÝnh chÊt ho¸ häc : GV sö dông çc thÝ nghiÖm nghiªn cøu ®Ó häc sinh tù rót ra hiÖn tîng, nhËn xÐt vµ gi¶i thÝchChó ý: ë thÝ nghiÖm 2, kh«ng lÊy d KI v× x¶y ra ph¶n øng : I2 + I- ---> I3-

3. øng dông cña hi®ro peoxitHo¹t ®éng 8:Qua t×m hiÓu vµ kÕt hîp víi vèn thùc tiÔn, HS kh¸i qu¸t l¹i øng dông cña H2O2 trong thùc tiÔnØtong çc lÜnh vùc: §êi sèng , y tÕ, c«ng nghiÖp, m«i trêng… Vµ nguyªn nh©n cña nh÷ng øng dông ®ã?

Ho¹t ®éng 9:

- 2Ag + O3 ---> Ag2O + O2

2KI + O3 + H2O ---> I2 + 2KOH + O2

- Cßn O2 kh«ng t¸c dông víi Ag còng nh dd KI

øng dông:- Lµm s¹ch kh«ng khÝ, khö trïng trong y tÕ- TÈy tr¾ng trong c«ng nghiÖp- B¶o vÖ tr¸i ®Êt, ng¨n tia tö ngo¹i

Liªn kÕt trong ph©n tö H2O2 lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ , sè oxihoa cña oxi trong ph©n tö lµ -1Trong ph©n tö cã 2 liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cù vµ 1 liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng cùc

- Lµ chÊt láng, kh«ng mµu

HS ®îc chia nhãm ®Ó lµm thÝ nghiÖm, ghi chÐp l¹i hiÖn tîngTN1: H2O2 t¸c dông víi MnO2

TN2: H2O2 t¸c dông víi dd KITN3: TÝnh khö cña H2O2

KÕt luËn: H2O2 lµ chÊt kÐm bÒn v× trong ph©n tö cã chøa liªn kÕt O-O : H2O2 cã tÝnh oxihoa vµ tÝnh khö v× sè oxihoa cña oxi trong ph©n tö lµ sè oxihoa trung gian (-1)

- Lµm chÊt röa vÕt th¬ng tr¸nh nhiÔm trïng- Lµm chÊt tÈy röa trong c«ng nghiÖp…

156


Cñng cè bµi: GV sö dông kiÕn thøc lÝ thuyÕt ®Ó cñng cè néi dung võa häc. Sau ®ã cho HS lµm çc bµi tËp SGK ®Ó vËn dông

Nguyªn nh©n: Do H2O2 cã tÝnh oxihoa m¹nh, t¬ng tù çc hîp chÊt cã oxi cña clo

TiÕt 65LuyÖn tËp

So¹n ngµy : 2 th¸ng 2 n¨m 2011 A. Môc tiªu bµi häc - Häc sinh biÕt : CÊu t¹o ph©n tö vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cña O2, O3 vµ H2O2

: Mét sè øng dông cña oxi, ozon vµ hi®ropeoxit - Häc sinh hiÓu : Oxi, Ozon vµ hi®ropeoxit lµ chÊt oxihoa m¹nh trong ®ã O3 vµ H2O2 ph©n huû ra oxi : H2O2 lµ chÊt võa cã tÝnh oxihoa võa cã tÝnh khö do nguyªn tè oxi cã sè oxihoa -1 lµ sè oxihoa trung gian gi÷a 0 vµ -2 - Häc sinh vËn dông : ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh ho¹ cho tÝnh chÊt oxihoa m¹nh cña oxi, ozon vµ hi®ropeoxit : Gi¶i thÝch v× sao ozon vµ hi®ropeoxit cã tÝnh tÈy mµu : Lµm çc bµi tËp cã liªn quan ®Õn oxi ozon vµ hi®ropeoxit, ®Æc biÖt lµ çc bµi tËp vÒ chÊt khÝ B. ChuÈn bÞ GV: B¶ng phô vµ phiÕu häc tËp HS : ¤n tËp l¹i kiÕn thøc vÒ oxi, ozon vµ hi®ropeoxit C. Ph ¬ng ph¸ p ThuyÕt tr×nh , ®µm tho¹i , nªu vÊn ®Ò D. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y

Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trßA. KiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng I. OxiHo¹t ®éng 1 : HS viÕt cÊu h×nh

- CÊu h×nh: 1s22s22p4

CTPT: O2

157

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namelectron cña oxi, tõ ®ã cho biÕt c«ng thøc ph©n tö, c«ng thøc cÊu t¹o cña ph©n tö oxi : Rót ra kÕt luËn vÒ cÊu t¹o cña ph©n tö oxi?Ho¹t ®éng 2: HS t×m hiÓu SGK vµ thùc tÕ ®Ó rót ra tÝnh chÊt vËt lÝ c¬ b¶n cña oxi? HS tù liªn hÖ ®Ó cho biÕt tr¹ng th¸i tù nhiªn cña oxi? Oxi ®îc sinh ra tõ ®©u? Nhê vµo qu¸ tr×nh g×? GV nhÊn m¹nh vai trß cña c©y xanh vµ cho HS ý thøc ®îc tÇm quan träng ph¶i trång vµ b¶o vÖ c©y xanhHo¹t ®éng 3: Tõ nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc ®· häc vÒ oxi ë ch¬ng tr×nh THCS, GV yªu cÇu häc sinh kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng tÝnh chÊt vµ lÊy vÝ dô. §Æc biÖt cÇn lµm râ vai trß cña oxi trong ph¶n øng th«ng qua çc vÝ dô . GV híng dÉn HS th¶o luËn ®Ó rót ra çc nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña oxiHo¹t ®éng 4 : HS t×m hiÓu biÓu ®å trong SGK vµ nh÷ng hiÓu biÕt ®Ó tõ ®ã rót ra çc nhËn xÐt vÒ øng dông cña oxi trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt ?Ho¹t ®éng 5 : HS viÕt mét sè pthh ®iÒu chÕ oxi ®· biÕt, GV bæ sung ph¶n øng ph©n huû H2O2

: Qua çc ph¶n øng ®iÒu chÕ oxi, cÇn rót ra çc kÕt luËn yªu cÇu cña nh÷ng chÊt cã thÓ ®iÒu chÕ ®îc oxi?II. Ozon Ho¹t ®éng 6 : Th«ng qua c«ng thøc ph©n tö (O3) vµ cÊu h×nh e líp ngoµi cïng cña oxi, yªu cÇu HS

CTCT: O=OCT electron: O :: OCã 1 liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng cùc

HS nªu: - Lµ chÊt khÝ, kh«ng mµu, kh«ng mïi, kh«ng vÞ- Ýt tan trong níc- NÆng h¬n kh«ng khÝOxi do c©y xanh sinh ra trong qu¸ tr×nh quang hîp: 6CO2 + 6H2O ---> C6H12O6 + 6O2

NhËn xÐt: Oxi lµ cã thÓ oxihoa hÇu hÕt çc kim lo¹i( trõ Au vµ Pt) vµ mét sè phi kim( trõ halogen) : Oxi cã thÓ oxihoa nhiÒu hîp chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬. : Do cã ®é ©m ®iÖn lín nªn oxi cã tÝnh oxihoa m¹nh. TÝnh chÊt ®Æc trng lµ tÝnh oxi hoa víi sè oxihoa ®Æc trng lµ -2, ®Æc biÖt trong hîp chÊt víi flo oxi cã sè oxi ho¸ +2HS quan s¸t çc thÝ nghiÖm cña oxi víi çc kim lo¹i vµ rót ra nhËn xÐt chung: Çc ph¶n øng ®Òu to¶ nhiÖtøng dông: Duy tr× sù sèng cña conngêi, ®éngvËt vµ thùc vËt : Trong y häc, trong n«ng nghiÖp : Trong luyÖn kim, hµn kim lo¹i

Ph©n tö ozon cã 3 liªn kÕt céng ho¸ trÞ trong ®ã cã 1 liªn kÕt theo kiÎu cho nhËn. So víi ph©n tö oxi th× ozon kÐm bÒn h¬n.

158

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamviÕt CTCT cña ph©n tö ozon : Rót ra kÕt luËn vÒ cÊu t¹o cña ph©n tö ozon?Ho¹t ®éng 7: TÝnh chÊt vËt lÝ: HS t×m hiÓu SGK ®Ó rót ra tÝnh chÊt vËt lÝ c¬ b¶n cña ozonTÝnh chÊt ho¸ häc Tõ dù ®o¸n liªn kÕt cho nhËn trong ph©n tö ozon kem bÒn h¬n trong ph©n tö oxi, h·y dù ®o¸n tÝnh bÒn cña ozon?Ho¹t ®éng 8: GV híng dÉn HS tù viÕt çc ptp chøng minh cho nhËn xÐt trªn, x¸c ®Þnh vai trß cña ozon trong ptp?3. øng dông cña ozonHo¹t ®éng 9 : HS t×m hiÓu SGK, rót ra çc nhËn xÐt vÒ øng dông cña ozon?III. Hi®ro peoxitHo¹t ®éng 10 : Tõ c«ng thøc ph©n tö H2O2 vµ cÊu h×nh e nguyªn tö cña oxi vµ hi®ro, HS viÕt CTCT cña ph©n tö H2O2. Tõ ®ã rót ra nhËn xÐt ?Ho¹t ®éng 11 : TÝnh chÊt vËt lÝ : HS quan s¸t lä ®ùng dung dÞch H2O2 h·y cho biÕt çc tÝnh chÊt vËt lÝ cña H2O2?TÝnh chÊt ho¸ häc: Nªu çc tÝnh chÊt ho¸ häc cña H2O2 ?Ho¹t ®éng 12:Qua t×m hiÓu vµ kÕt hîp víi vèn thùc tiÔn, HS kh¸i qu¸t l¹i øng dông cña H2O2 trong thùc tiÔn trong çc lÜnh vùc: §êi sèng , y tÕ, c«ng nghiÖp, m«i trêng… Vµ nguyªn nh©n cña nh÷ng øng dông ®ã? Ho¹t ®éng 13:Cñng cè néi dung lÝ thuyÕt : GV cÇn cho HS kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng

- Lµ chÊt khÝ , mµu lôc nh¹t, mïi xèc nhÑ- Ýt tan trong níc, nÆng h¬n kh«ng khÝ

- Ozon bÞ ph©n huû theo ph¬ng tr×nh: O3 ---> O + O2

Oxi nguyªn tö cã tÝnh oxihoa m¹nh h¬n O2 nªn tÝnh chÊt oxihoa cña ozon m¹nh h¬n oxi: - 2Ag + O3 ---> Ag2O + O2

2KI + O3 + H2O ---> I2 + 2KOH + O2

- Cßn O2 kh«ng t¸c dông víi Ag còng nh dd KIøng dông:- Lµm s¹ch kh«ng khÝ, khö trïng trong y tÕ- TÈy tr¾ng trong c«ng nghiÖp- B¶o vÖ tr¸i ®Êt, ng¨n tia tö ngo¹i

Liªn kÕt trong ph©n tö H2O2 lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ , sè oxihoa cña oxi trong ph©n tö lµ -1Trong ph©n tö cã 2 liªn kÕt céng ho¸ trÞ cã cù vµ 1 liªn kÕt céng ho¸ trÞ kh«ng cùc

H2O2 lµ chÊt kÐm bÒn v× trong ph©n tö cã chøa liªn kÕt O-OH2O2 cã tÝnh oxihoa vµ tÝnh khö v× sè oxihoa cña oxi trong ph©n tö lµ sè oxihoa trung gian (-1)

- Lµm chÊt röa vÕt th¬ng tr¸nh nhiÔm trïng- Lµm chÊt tÈy röa trong c«ng nghiÖp…

Nguyªn nh©n: Do H2O2 cã tÝnh 159

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamtÝnh chÊt quan träng nhÊt cña oxi, ozon vµ hi®ropeoxitB. Bµi tËp. GV cho Hs lµm çc bµi tËp trong phiÕu häc t©p vµ nh÷ng bµi tËp kh¸c ®Ó cñng cè thªm

oxihoa m¹nh, t¬ng tù çc hîp chÊt cã oxi cña clo

TiÕt: 66

KiÓm tra viÕtPhÇn 1: PhÇn kiÓm tra tr¾c nghiÖm (3®).C©u1: Cho flo qua dung dÞch NaOH lo·ng (2%) vµ l¹nh , ph¶n øng x¶y ra theo ph¬ng tr×nh hãa häc:A. F2 + 2NaOH NaF + NaFO +H2OB. 3F2 + 6NaOH 5NaF + NaFO3 + 3H2O C. 2F2 + 2NaOH 2 NaF + OF2 + H2O D. F2 + H2O HF + HFOC©u 2: Mét èng thÝ nghiÖm h×nh trô cã mét Ýt h¬i brom . Muèn h¬i tho¸t ra nhanh ta cho:A. èng nghiÖm ®øng th¼ng . B. óp ngîc èng .C. Treo lªn gi¸ vµ ®Ó èng nghiÖm th¼ng ®øng. D. §Æt ngiªng èng.C©u 3: Níc clo cã tÝnh tÈy mµu v×:A. Clo t¸c dông víi níc t¹o thµnh axit HCl cã tÝnh tÈy mµu .B. Clo cã kh¶ n¨ng hÊp thô ®îc mµu.C. Clo t¸c dông víi níc t¹o nªn axit HClO cã tÝnh tÈy mµu.D. Clo t¸c dông víi níc t¹o nªn axit HClO dÔ bÞ ph©n hñy t¹o nªn oxi nguyªn tö cã tÝnh tÈy mµu.C©u 4: Cã 4 b×nh kh«ng nh·n ,mçi b×nh chøa mét trong çc dung dÞch HCl, HNO3, KCl, KNO3 . H·y chän tr×nh tù tiÕn hµnh nµo trong çc tr×nh tù sau ®Ó ph©n biÖt çc dung dÞch trªn:A. Dïng quú tÝm , dung dÞch AgNO3.B. Dïng phenlophtalein, dung dÞch AgNO3 .C. Dïng dung dÞch AgNO3, Dïng phenlophtalein.D. Kh«ng x¸c ®Þnh ®îc.

160

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamC©u 5: Cho MnO2 t¸c dông víi dung dÞch HCl , toµn bé khÝ sinh ra ®îc hÊp thô hÕt vµo dung dÞch NaOH ®Æc nãng t¹o ra dung dÞch X . Trong dung dÞch X cã nh÷ng muèi nµo sau ®©y :A. NaCl, NaClO3. B. NaCl, NaClO.C. NaClO, NaClO3 D. Ba ph¬ng ¸n trªn ®Òu sai .C©u 6: T¹i çc cöa s«ng (n¬i mét con s«ng ch¶y vµo biÓn ) níc biÓn trªn bÒ mÆt lµ nø¬c ngät , trong khi níc gÇn ®¸y lµ níc mÆn. gi¶i thÝch nµo sau ®©y lµ phï hîp víi ®iÒu nµy :A. Muèi lµ chÊt r¾n cã khuynh híng l¾ng xuèng ®¸y çc cöa s«ng . B. Níc biÓn lu«n l¹nh h¬n níc s«ng, v× thÕ nã ch×m xuèng ®¸y çc cöa s«ng .C. Khèi lîng riªng cña níc ngät nhá h¬n cña níc biÓn nªn ch¶y qua phÝa trªn cña níc muèi .D. Kh«ng cã çc con sãng hay çc dßng ch¶y t¹i çc cöa s«ng ®Ó trén n-íc ngät víi níc mÆn.C©u 7: Ozon lµ mét chÊt cÇn thiÕt trªn thîng tÇng khÝ quyÓn v× :A. Nã lµm tr¸i ®Êt Êm h¬n.B. Nã hÊp thô çc bøc x¹ tö ngo¹i .C. nã ng¨n ngõa khÝ oxi tho¸t ra khái tr¸i ®Êt .D. Nã ph¶n øng víi tia gamma tõ ngoµi kh«ng gian ®Ó t¹o khÝ freon.C©u 8: Ozon vµ H2O2 cã tÝnh chÊt nµo gièng nhau sau ®©y:A. §Òu cã tÝnh khö. B. §Òu cã tÝnh oxi hãa .C. §Òu cã tÝnh oxi hãa khö . D. Lµ nh÷ng hîp chÊt kÐm bÒn.C©u 9: Trong çc ph¶n øng sau ®©y ph¶n øng nµo lµ ph¶n øng tù oxi hãa khö:A. Cl2 + Ca(OH)2 CaOCl2 + H2O B. Cl2 + 2NaBr 2 NaCl + Br2

C. MnO2 +4 HCl MnCl2 + Cl2 +2H2O D. 2KClO3 2KCl + 3O2

II. PhÇn kiÓm tra tù luËn (7®).C©u1(3®) Cho 6gam brom cã lÉn t¹p chÊt clo vµo mét dung dÞch chøa 1,6 gam NaBr . Sau khi clo ph¶n øng hÕt , ta lµm bay h¬i hçn hîp sau thÝ nghiÖm vµ sÊy kh« chÊt r¾n thu ®îc . Khèi lîng chÊt r¾n sau khi sÊy kh« lµ 1,36 gam. TÝnh hµm lîng % cña clo trong 6gam brom nãi trªn.

C©u 2(4®): Mét b×nh cÇu dung tÝch 448ml ®îc n¹p oxi råi c©n . Phãng ®iÖn ®Ó O2 chuyÓn thµnh O3 , sau ®ã l¹i n¹p oxi cïng thÓ tÝch nh b×nh tríc råi c©n . Khèi lîng trong hai trêng hîp chªnh lÖch nhau 0,06 gam . BiÕt thÓ tÝch khÝ n¹p vµo b×nh ®Òu ë ®ktc . TÝnh phÇn tr¨m theo khèi lîng cña ozon .

161


TiÕt 67:Lu huúnh

So¹n ngµy : 8 th¸ng 2 n¨m 2011 A. Môc tiªu bµi häc - Häc sinh biÕt : CÊu t¹o tinh thÓ , øng dông, tÝnh chÊt ho¸ häc vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh. §Æc biÖt lµ cÊu t¹o 2 d¹ng thï h×nh S vµ S : Mét sè ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt lu huúnh - Häc sinh hiÓu : TÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña lu hïnh lµ tÝnh oxi ho¸ m¹nh, bªn c¹nh ®ã cßn cã tÝnh khö : Çc sè oxihoa cña lu huúnh trong hîp chÊt : ¶nh hëng cña nhiÖt ®é ®Õn cÊu t¹o ph©n tö vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnh - Häc sinh vËn dông : ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh ho¹ cho tÝnh chÊt oxihoa còng nh tÝnh khö cña lu huúnh : Gi¶i thÝch mét sè hiÖn tîng ho¸ häc vµ vËt lÝ cña lu huúnh B. ChuÈn bÞ Ho¸ chÊt: lu huúnh Dông cô: ®Ìn cån, èng nghiÖm, tranh vÏ C. Ph ¬ng ph¸ p ThuyÕt tr×nh , ®µm tho¹i , nªu vÊn ®Ò, chia nhãm ®Ó th¶o luËn D. TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y


I. TÝnh chÊt vËt lÝ cña l u huúnh1. Hai d¹ng thï h×nh cña lu huúnhHo¹t ®éng 1 : GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh vÏ cÊu t¹o cña S vµ S sau ®ã rót ra kÕt luËn vÒ cÊu t¹o cña ph©n tö S vµ S2. ¶nh hëng cña nhiÖt ®é ®èi víi cÊu t¹o ph©n tö vµ tÝnh chÊt vËt lÝ cña lu huúnhHo¹t ®éng 2: HS quan s¸t thÝ nghiÖm ®èt lu huúnh trªn ngän löa ®Ìn cån . NhËn xÐt vÒ sù biÕn ®æi tr¹ng

S bÒn h¬n SKhèi lîng riªng cña S nhá h¬n SNhiÖt ®é nãng ch¶y cña S lín h¬n SÇc tinh thÓ S vµ S ®Òu cã cÊu t¹o tõ çc vßng S8

HS ®a ra kÕt luËn vÒ sù biÕn ®æi tr¹ng th¸icña lu huúnh theo nhiÖt ®é

HS viÕt cÊu h×nh e cña nguyªn tö

162

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namth¸i, mµu s¾c cña lu huúnh theo nhiÖt ®éII. TÝnh chÊt ho¸ häc cña l u huúnh Ho¹t ®éng 3: T nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc ®· häc vÒ lu huúnh ë ch-¬ng tr×nh THCS, GV yªu cÇu häc sinh kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng tÝnh chÊt vµ lÊy vÝ dô. §Æc biÖt cÇn lµm râ vai trß cña lu huúnh trong ph¶n øng th«ng qua çc vÝ dô . GV híng dÉn HS th¶o luËn ®Ó rót ra çc nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña lu huúnh1. Lu huúnh t¸c dông víi kim lo¹i vµ hi®roGV tr×nh bµy thÝ nghiÖm nghiªn cøu ®Ó HS quan s¸t, gi¶i thÝch hiÖn tîng x¶y ra.2. Lu huúnh t¸c dông víi phi kim GV híng dÉn häc sinh viÕt pthh cña lu huúnh víi oxi vµ flo IV. ø ng dông cña l u huúnh

Ho¹t ®éng 4 : HS t×m hiÓu biÓu ®å trong SGK vµ nh÷ng hiÓu biÕt ®Ó tõ ®ã rót ra çc nhËn xÐt vÒ øng dông cña lu huúnh trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt ?V. S¶n xuÊt l u huúnh 1. Trong phßng thÝ nghiÖm

Ho¹t ®éng 5 : HS viÕt mét sè pthh ®iÒu chÕ lu huúnh ®· biÕt : Qua çc ph¶n øng ®iÒu chÕ lu huúnh, cÇn rót ra çc kÕt luËn yªu cÇu cña viÖc b¶o vÖ m«i trêng?

2. Trong c«ng nghiÖp

lu huúnh. Tõ ®Æc ®iÓm líp e ngoµi cïng vµ gi¸ trÞ ®é am ®iÖn cña lu huúnh, HS rót ra kÕt luËn vÒ: - TÝnh oxi ho¸ cña lu huúnh - Sè oxi ho¸ cña lu huúnh trong çc hîp chÊt lµ -2; +4; +6

HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra trong thÝ nghiÖm gi÷a Cu víi S, nhËn xÐt vµ viÕt ptpViÕt pthh gi÷a S vµ H2 , nhËn xÐt vÒ: Sè oxihoa cña lu huúnh gi¶m tõ 0 xuèng -2, lu hïynh lµ chÊt oxihoaTh«ng qua ph¶n øng nµy, nhËn xÐt vÒ sù thay ®æi sè oxihoa cña lu huúnh tõ 0 lªn +4 hoÆc +6. Rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh chÊt cña lu huúnh- §iÒu chÕ axit sunfuric- Lµm dîc liÖu- Lµm thuèc næ, diªm…

Trong phßng thÝ nghiÖm, cã thÓ ®iÒu chÕ lu huúnh tõ çc hîp chÊt cña nã:H2S + SO2 ---> S + H2O

- Trong c«ng nghiÖp ngêi ta khai th¸c lu huúnh cã trong lßng ®Êt

163


Ho¹t ®éng 6:HS nghiªn cøu SGK, rót ra ph¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó s¶n xuÊt lu huúnh trong c«ng nghiÖp

Ho¹t ®éng 7: Cñng cè bµi

Cho HS kh¾c s©u tÝnh chÊt quan träng nhÊt cña lu huúnh lµ tÝnh oxi ho¸- khö vµ so s¸nh nã víi oxi . Sau ®ã cho HS lµm çc bµi tËp SGK ®Ó cñng cè kiÕn thøc.

TiÕt 68 Bµi thùc hµnh sè 5

TÝnh chÊt cña oxi vµ lu huúnhSo¹n ngµy : 12 th¸n 2 n¨m 2011

A.ChuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng. I. KiÕn thøc: BiÕt ®îc môc ®Ých çc bíc tiÐn hµnh , kÜ thuËt thùc hiÖn çc thÝ nghiÖm 1. TÝnh oxi hãa cña oxi vµ lu huúnh . 2. TÝnh khö cña lu huúnh. 3. Sù biÕn ®æi tr¹ng th¸i cña lu huúnh theo nhiÖt ®é . II. KÜ n¨ng: 1. Sö dông cô vµ hãa chÊt tiÕn hµnh an toµn , thµnh c«ng çc thÝ nghiÖm. 2. Quan s¸t hiÖn tîng , gi¶ thÝch vµ viÕt çc ph¬ng tr×nh hãa häc . 3. ViÕt têng tr×nh thÝ nghiÖm . B. ChuÈn bÞ . I. Dông cô thÝ nghiÖm :1. KÑp ®èt hãa chÊt. 2. èng nghiÖm. 3. Muçng ®èt hãa chÊt. 4. Lä thñy tinh miÖng réng 100ml chøa khÝ oxi . 5. §Ìn cån. 6. CÆp èng nghiÖm 7. Gi¸ ®Ó èng nghiÖm II. Hãa chÊt .1. D©y thÐp 2. Bét lu huúnh3. Bét Fe 4. KMnO4. 5. Than gç. C. Thùc hµnh:

Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß1. ThÝ nghiÖm 1 : - CÇn ®¸nh s¹ch gØ hoÆc lau s¹ch dÇu mì phñ trªn bÒ mÆt ®o¹n d©y thÐp.

1. ThÝ nghiÖm 1: TÝnh oxi hãa cña çc ®¬n chÊt oxi vµ lu huúnh.- §èt ch¸y mét ®o¹n d©y thÐp

164

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam- Uèn ®o¹n d©y thÐp thµnh h×nh xo¾n lß so ®Ó t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a çc hãa chÊt khi ph¶n øng hãa häc x¶y ra. - C¾m mét mÈu than b»ng h¹t ®Ëu xanh vµo ®Çu ®o¹n d©y vµ ®èt nãng mÈu than tríc khi cho vµo lä thñy tinh miÖng réng chøa khÝ oxi .MÈu than sÏ ch¸y tríc t¹o nhiÖt ®é lµm s¾t nãng lªn.- Cho mét Ýt çt hoÆc níc díi ®¸y lä thñy tinh ®Ó khi ph¶n øng x¶y ra nh÷ng giät thÐp trßn nãng ch¶y r¬i xuèng kh«ng lµm vì lä.- Trong thÝ nghiÖm Fe+ S nªn dïng lîng S nhiÒu h¬n lîng Fe ®Ó t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc . CÇn dïng èng nghiÖm trung tÝnh chÞu nhiÖt ®é cao .2. ThÝ nghÖm 2: Oxi ®îc ®iÒu chÕ vµ ®a vµo lä thñy tinh miÖng réng , dung tÝch kho¶ng 100ml . S ®îc dun trong muçng hãa chÊt trªn ngän löa ®Ìn cån.3. ThÝ nghiÖm 3: - Dïng èng nghiÖm trung tÝnh chÞu nhiÖt ®é cao .- Dïng cÆp gç gi÷ èng nghiÖm. Trong khi lµm thÝ nghiÖm ph¶i th-êng xuyªn híng miÖng èng nghiÖm vÒ phÝa kh«ng cã ngêi ®Ó tr¸nh hÝt ph¶i h¬i lu huúnh ®éc.

xo¾n trªn ngän löa ®Ìn cån råi ®a nhanh vµo b×nh ®ùng khÝ oxi .HS: Quan s¸t hiÖn tù¬ng d©y thÐp ®îc nung nãng ch¸y trong oxi s¸ng chãi kh«ng thµnh ngän löa, kh«ng khãi ,t¹o ra çc h¹t nhá nãng ch¶y mµu n©u b¾n tung tãe ra xung quanh nh ph¸o hoa. §ã lµ Fe3O4 - Cho mét Ýt bét Fe vµ S vµo ®¸y èng nghiÖm . §un nãng èng nghiÖm trªn ngän löa ®Ìn cån cho ®Ðn khi ph¶n øng x¶y ra.HS Quan s¸t hiÖn tîng: Hçn hîp bét Fe vµ S trong èng nghiÖm cã mµu vµng x¸m nh¹t . Khi ®un nãng trªn ngän löa ®Ìn cån ph¶n øng x¶y ra m·nh liÖt , táa nhiÒu nhiÖt lµm ®á rùc hçn hîp vµ t¹o thµnh hîp chÊt FeS cã mµu x¸m ®en .2. ThÝ nghiÖm 2.- TÝnh khö cña lu huúnh§èt lu huúnh ch¸y trong kh«ng khÝ rßi ®a vµo b×nh ®ùng khÝ oxi .HS quan s¸t hiÖn tîng : Lu huúnh ch¸y trong oxi m·nh liÖt h¬n so víi ngoµi kh«ng khÝ , t¹o thµnh khãi cã mµu tr¾ng ®ã lµ khÝ SO2 cã lÉn SO3 . KhÝ SO2 cã mïi h¾c , khã thë , g©y ho.3. ThÝ nghiÖm 3 : Sù biÕn ®æi tr¹ng th¸i cña lu huúnh theo nhiÖt ®é .§un nãng liªn tôc mét Ýt lu huúnh trong èng nghiÖm trªn ngän löa ®Ìn cån .HS quan s¸t çc tr¹ng th¸i mµu s¾c cña lu huúnh tõ lóc ®Çu (chÊt r¾n, mµu vµng) ®Õn 3 giai ®o¹n tiÕp theo (chÊt láng mµu vµng linh ®éng , qu¸nh nhít mµu n©u ®á , h¬i mµu vµng da cam).

165

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamD. B¸o ço kÕt qu¶ thùc hµnh

TT Tªn TN Çch tiÕn hµnh TN

HiÖn tîng quan s¸t ®îc

GT kÕt qu¶ TN

TiÕt 69 :

Hi®ro sunfuaSo¹n ngµy 16 th¸ng 2 n¨m 2011

A. ChuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng. I. KiÕn thøc: BiÕt ®îc 1. TÝnh chÊt vËt lÝ , tr¹ng th¸i tù nhiªn vµ ®iÒu chÕ hi®rosufua. 2. TÝnh axit yÕu cña axit H2S . 3. TÝnh chÊt cña çc muèi sun fua. 4. HiÓu ®îc: CÊu t¹o ph©n tö tÝnh khö m¹nh cña hi®ro sunfua. II. KÜ n¨ng 1. Dù ®o¸n , kiÓm tra , kÕt luËn ®îc tÝnh chÊt hãa häc cña H2S . 2. ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc minh häa tÝnh chÊt cña H2S . 3. Ph©n biÖt H2S víi khÝ kh¸c ®· biÕt nh khÝ oxi , H2, Cl2... 4. Gi¶i ®îc bµi tËp tÝnh % thÓ tÝch hoÆc khèi lîng khÝ H2S trong hçn hîp ph¶n øng hoÆc s¶n phÈm.; Bµi tËp tæng hîp cã néi dung liªn quan. B. ChuÈn bÞ ®å dïng . 1. Hãa chÊt : FeS , dung dÞch HCl , dung dÞch KMnO4 dung dÞch NaOH , dung dÞch Na2SO3 .

2. Dông cô : èng nghiÖm cã nh¸nh , èng dÉn cao su , phÔu nhá giät , b×nh cÇu , cèc thñy tinh , ®òa thñy tinh . 3. B¶ng tÝnh tan. 4. PhiÕu häc tËp cña HS. C TiÕn tr×nh bµi gi¶ng.


Ho¹t ®éng 1

1. Em h·y vÏ ctct cña H2S. So s¸nh nã víi cÊu t¹o cña H2O ? X¸c ®Þnh sè oxi hãa cña lu huúnh ?

I. CÊu t¹o ph©n tö. Ph©n tö H2S cã cÊu t¹o t¬ng tù nh ph©n tö níc. Nguyªn tö S cã 2e ®éc th©n ë ph©n líp 3p t¹o ra hai liªn kÕt CHT cã cùc víi 2 nguyªn tö

166


2. Qua tµi liÖu nghiªn cøu em h·y cho biÕt tÝnh chÊt vËt lÝ cña H2S?

GV: Lu ý vÒ tÝnh ®éc cña H2S.

Ho¹t ®éng 2

Ph¸t phiÕu häc tËp sè 11. NhËn xÐt vÒ sè oxi hãa cña lu huúnh trong H2S?

2. TÝnh chÊt hãa häc ®Æc trng cña H2S?

3. H2S tan trong níc th× dung dÞch thu ®îc cã m«i trêng axit, baz¬ hay trung tÝnh ?

4. ViÕt çc ph¬ng tr×nh chøng minh tÝnh axit cña dung dÞch H2S.

5. Hoµn thµnh çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng sau vµ x¸c ®Þnh sè oxi hãa cña S trong çc ph¶n øng?

H2S + O2

H2S + 3O2

H2S + O2

H2S + Cl2 +H2O

hi®ro . Trong hîp chÊt nµy nguyªn tè S cã sè oxi hãa -2.

II. TÝnh chÊt vËt lÝ. Hi®ro sun fua lµ chÊt khÝ kh«ng mµu , mïi trøng thèi , nÆng h¬n kh«ng khÝ (d= 1,77) . Hãa láng ë -600C , hãa r¾n ë -860C . KhÝ H2S tan trong níc ( ë 200C vµ 1atm , khÝ H2S cã ®é tan S= 0,38 gam / 100gam níc). KhÝ H2S rÊt ®éc , kh«ng khÝ cã chøa mét lîng nhá khÝ nµy cã thÓ g©y ngé ®éc nÆng cho ngêi vµ ®éng vËt.

III. TÝnh chÊt hãa häc .

1. TÝnh axit yÕu. KhÝ H2S tan vµo H2O t¹o thµnh dung dÞch axit rÊt yÕu (yÕu h¬n axit cacbonic ), cã tªn lµ axit sunfuhi®ricH2S + NaOH NaHS + H2O NaHS + NaOH Na2S + H2O

2. TÝnh khö m¹nh .S-2 S0

S-2 S+4

S-2 S+6

V× vËy hi®rosunfua cã tÝnh khö m¹nh .VD: 2H2S + O2 2H2O + 2S 2H2S + 3O2 2H2O + 2SO2

2H2S + O2 2H2O + 2S H2S + 4Cl2 +4H2O H2SO4 + 8HCl

IV. Tr¹ng th¸i tù nhiªn, ®iÒu chÕ . Trong tù nhiªn, H2S cã trong mét sè níc suèi, trong khÝ nói löa, khÝ

167


Ho¹t ®éng 3

1. Em h·y cho biÕt tr¹ng th¸i tù nhiªn cña lu huúnh?

2. Trong c«ng nghiÖp ngêi ta ®iÒu chÕ H2S b»ng çch nµo?

3. TÝnh chÊt cña muèi sunfua: SGK

Bµi tËp cñng cè : Bµi 1, 2, 3 SKG

tho¸t ra tõ chÊt pr«tein bÞ thèi r÷a,... Trong c«ng nghiÖp kh«ng s¶n suÊt hi®ro sunfua. Trong phßng thÝ nghiÖm ®iÒu chÕ b»ng ph¶n øng cña dung dÞch axit clohi®ric víi FeS : FeS + 2HCl FeCl2 +H2S

V. TÝnh chÊt cña muèi sunfua Muèi sunfua cña çc kim lo¹i nhãm IA, IIA (trõ Be) nh Na2S , K2S tan trong níc vµ t¸c dông víi çc dung dÞch HCl , H2SO4 lo·ng sinh ra khÝ H2S .Na2S + 2HCl FeCl2 + H2S Muèi sunfua cña mét sè kim lo¹i nÆng nh PbS , CuS , ...kh«ng tan trong níc, kh«ng t¸c dông víi dung dÞch HCl , H2SO4 lo·ng. Muèi sunfua cña çc kim lo¹i cßn l¹i nh ZnS , FeS .... kh«ng tan trong n-íc, nhng t¸c dông víi dung dÞch HCl, H2SO4 lo·ng sinh ra khÝ H2S: ZnS + 2H2SO4 ZnSO4 + H2S Mét sè muèi sunfua cã mµug ®Æc trng:CdS cã mµu vµng, CuS, FeS, Ag2S..cã mµu ®en.

168

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam TiÕt 70

Lu huúnh ®ioxit. Lu huúnh trioxit. LuyÖn tËpSo¹n ngµy : 20 th¸ng 2 n¨m 2011

A. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng . I. KiÕn thøc. BiÕt ®îc: 1. C«ng thøc cÊu t¹o, tÝnh chÊt vËt lÝ, tr¹ng th¸i tù nhiªn, tÝnh chÊt oxit axit øng dông, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ SO2. 2. N¾m v÷ng çc tÝnh chÊt hãa häc cña çc oxit cña lu huúnh .

II. KÜ n¨ng : 1. Quan s¸t, thÝ nghiÖm h×nh ¶nh ... rót ra ®îc nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt , ®iÒu chÒ lu huúnh ®ioxit. 2. ViÕt çc ph¬ng tr×nh minh häa tÝnh chÊt vµ ®iÒu chÕ . 3. RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp cã liªn quan. B. ChuÈn bÞ 1. Çc tranh khæ A4 vÒ çc t¹o ph©n tö SO2, SO3 . 2. Mét sè thÝ nghiÖm vÒ tÝnh khö, tÝnh oxi hãa cña SO2, dung dÞch KMnO4 , dung dÞch brom, FeS, quú tÝm ... 3. Gi¸ thÝ nghiÖm, gi¸ èng nghiÖm, èng nghiÖm, èng dÉn ®Ìn cån. C. Néi dung bµi gi¶ng.


Ho¹t ®éng 1

1. Em h·y vÏ ctct theo quy t¾c b¸t tö?

2. Ngoµi ra em cßn cã thÓ biÔu diÔn ctct kh¸c mµ em biÕt ? 3. X¸c ®Þnh sè oxi hãa cña S trong ph©n tö SO2?

Ho¹t ®éng 2

1. Em h·y cho biÕt tÝnh chÊt vËt lÝ cña SO2. TÝnh tØ khèi cña SO2 so víi kh«ng khÝ .

I. L u huúnh ®i«xit: SO 2

1. CÊu t¹o ph©n tö :- C«ng thøc cÊu t¹o :

- Trong SO2 lu huúnh cã sè oxi hãa lµ +4 (c«ng thøc 2 tháa m·n quy t¾c b¸t tö).2. TÝnh chÊt vËt lÝ:- KhÝ kh«ng mµu, mïi h¾c, rÊt ®éc .- NÆng h¬n kh«ng khÝ hai lÇn vµ

tan nhiÒu trong níc . dSO / KK =

=2,2

169

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam2. SO2 lµ mét oxit axit. Em h·y viÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh häa ?

3. Hoµn thµnh ph¬ng tr×nh ph¶n øng sau vµ rót ra kÕt luËn ?

SO2+ NaOH SO2+ 2NaOH

Ho¹t ®éng 3Ph¸t phiÕu häc tËp

1. Em h·y cho biÕt sè oxi hãa cña S trong ph©n tö SO2 .

2. Dù ®o¸n tÝnh chÊt hãa häc cña SO2. ViÕt çc qu¸ tr×nh cho nhËn e ®Ó chøng minh.

3. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh häa.

4. Hoµn thµnh çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng sau vµ x¸c ®Þnh sè oxi hãa cña S tríc vµ sau ph¶n øng:

SO2 + Br2 + H2O SO2 + H2S

Ho¹t ®éng 4

1. SO2 g©y « nhiÔm m«i trêng nh thÕ nµo? 2. Nªu çc qu¸ tr×nh t¹o ma axit trong tù nhiªn?3. Nh÷ng øng dông quan träng cña SO2.

4. Nªu çc ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ SO2 trong phßng thÝ nghiÖm vµ trong c«ng nghiÖp. ViÕt çc ph¬ng t r×nh ph¶n øng minh häa.

3. TÝnh chÊt hãa häc :a. Lu huúnh ®ioxit lµ mét oxi axit .- Tan trong níc t¹o axit t¬ng øng SO2 + H2O H2SO3 (axit sunfur¬).- TÝnh axit yÕu (m¹nh h¬n axit H2S vµ axit H2CO3) .- Kh«ng bÒn, dÔ ph©n hñy t¹o SO2 .-Cã thÓ t¹o 2 lo¹i muèi :+ Muèi trung hßa : Na2SO3 , CaSO3 + Muèi axit : NaHSO3 , Ba(HSO3)2 ..

SO2+ NaOH NaHSO3

SO2+ 2NaOH Na2SO3 + H2Ob. SO2 lµ chÊt võa cã tÝnh khö võa cã tÝnh oxi hãa .- Nguyªn tè S trong SO2 cã sè oxi hãa trung gian +4 S+4 S+6 + 2e (tÝnh khö).

S+4 + 4e S0 (tÝnh oxi hãa) . VËy SO2 võa cã tÝnh khö võa cã tinh oxi hãa .* SO2 lµ chÊt khö:SO2 + Br2 + 2H2O 2 HBr + H2SO4

* SO2 lµ chÊt oxi hãa :SO2 + 2H2S 3S + 2H2O

4. SO2 - ChÊt g©y « nhiÔm . Sinh ra do sù ch¸y çc nhiªn liÖu hãa th¹ch ma axit tµn ph¸ c«ng tr×nh kiÕn tróc, ®Êt ®ai . søc kháe con ngêi .5. ø ng dông vµ ®iÒu chÕ .a. ø ng dông : SGK. b. §iÒu chÕ :* Trong phßng thÝ nghiÖm : Ph¶n øng trao ®æi .Na2SO3+H2SO4Na2SO4+SO2+ H2O* Trong c«ng nghiÖp : Ph¶n øng oxi hãa khö :

170


Ho¹t ®éng 5 :Cñng cè ruta kinh nghiÖm cho bµi gi¶ng : Häc sinh lµm bµi tËp vÒ nhµ bµi : 1 , 2 , 3, 4, 5 trang 186 SGK

S + O2 SO2

4FeS2 + 11O2 2Fe2O3 + 8SO2

TiÕt 71 Lu huúnh ®ioxit. Lu huúnh trioxit. LuyÖn tËp

So¹n ngµy : 22 th¸ng 2 n¨m 2011 A. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng . I. KiÕn thøc. BiÕt ®îc: 2. C«ng thøc cÊu t¹o, tÝnh chÊt vËt lÝ, tr¹ng th¸i tù nhiªn, tÝnh chÊt oxit axit , øng dông, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ SO3. 3. N¾m v÷ng çc tÝnh chÊt hãa häc cña çc oxit cña lu huúnh . II. KÜ n¨ng : 1. ViÕt çc ph¬ng tr×nh minh häa tÝnh chÊt vµ ®iÒu chÕ . 2. RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp cã liªn quan. B. ChuÈn bÞ 1. Çc tranh khæ A4 vÒ çc t¹o ph©n tö SO2, SO3 . 2. Mét sè thÝ nghiÖm vÒ tÝnh khö, tÝnh oxi hãa cña SO2, dung dÞch KMnO4 , dung dÞch brom, FeS, quú tÝm ... 3. Gi¸ thÝ nghiÖm, gi¸ èng nghiÖm, èng nghiÖm, èng dÉn ®Ìn cån. C. Néi dung b µi gi¶ng.

Ho¹t ®éng 51. VÏ ctct cña ph©n tö SO3 .

2. X¸c ®Þnh sè oxi hãa cña S trong ph©n tö SO3 ?

3. Dùa vµo cÊu t¹o nguyªn tö S gi¶i thÝch?

Ho¹t ®éng 6

Ph¸t phiÕu häc tËp cho häc sinh

II. L u huúnh trioxit : SO3 (Anhi®ric sunfuric - Lu huúnh VI oxit).1. CÊu t¹o ph©n tö . - CÊu h×nh e ë tr¹ng th¸i kÝch thÝch thö hai 3s13p33d2

3s1 3p3 3d2

- C«ng thøc cÊu t¹o

171

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam1. TÝnh chÊt vËt lÝ cña SO3 ?(GV: Bæ sung kiÕn thøc vÒ olleum)

2. Nh÷ng tÝnh chÊt hãa häc ®Æc trng cña SO3?

3. ViÕt çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng minh häa?

4. Hoµn thµnh çc ph¬ng tr×nh ph¶n øng sau:SO3 + NaOH SO3 + MgO

-Lu huúnh cã sè oxi hãa cùc ®¹i +6 2. TÝnh chÊt , øng dông vµ ®iÒu chÕ - Láng kh«ng mµu ,- Tan v« h¹n trong nø¬c vµ trong H2SO4 .SO3 + H2O H2SO4 nSO3 + H2SO4 H2SO4 .nSO3 ¤lªum SO3 lµ mét oxit axit m¹nh ;SO3 + 2NaOH Na2SO4 + H2O SO3 + MgO MgSO4 * §iÒu chÕ: 2SO2+O2 SO3 (xt:V2O5)

Cñng cè rót kinh nghiÖm cho bµi gi¶ng .Häc sinh lµm bµi tËp vÒ nhµ bµi 4 , 6 , 7 , 8 SGK trang 186 , 187

172


TiÕt 72 : Axit sunfuric .

So¹n ngµy : 26 th¸ng 2 n¨m 2011 A. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng . I. KiÕn thøc. Häc sinh biÕt ®îc : 1. C«ng thøc cÊu t¹o, tÝnh chÊt vËt lÝ, tr¹ng th¸i tù nhiªn, tÝnh chÊt, øng dông, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ H2SO4. 2. H2SO4 cã tÝnh axit m¹nh (t¸c dông víi kim lo¹i , baz¬ , oxit baz¬ vµ muèi cña axit yÕu FeS...). 3. H2SO4 ®Æc nãng cã tÝnh oxi hãa m¹nh (oxi hãa hÇu hÕt çc kim lo¹i , phi kim vµ hîp chÊt). II. KÜ n¨ng : 1. Quan s¸t, thÝ nghiÖm h×nh ¶nh ... rót ra ®îc nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt , ®iÒu chÒ H2SO4 . 2. ViÕt çc ph¬ng tr×nh minh häa tÝnh chÊt vµ ®iÒu chÕ . 3. Ph©n biÖt çc muèi sunfat , axit sufuric víi çc axit vµ muèi kh¸c. 4. RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp cã liªn quan. B. ChuÈn bÞ 1. Çc tranh khæ A4 vÒ cÊu t¹o ph©n tö H2SO4. 2. Mét sè thÝ nghiÖm vÒ tÝnh oxi hãa vµ tÝnh axit cña H2SO4... 3. Gi¸ thÝ nghiÖm, gi¸ èng nghiÖm, èng nghiÖm, èng dÉn ®Ìn cån. C. Bµi gi¶ng.

173



Ho¹t ®éng 1

1. Em h·y cho biÕt ctct cña axit H2SO4 . X¸c ®Þnh sè oxi hãa cña S trong hîp chÊt.

GV : Cho häc sinh quan s¸t èng nghiÖm chøa axit H2SO4

2. Qua quan s¸t em h·y cho biÕt tÝnh chÊt vËt lÝ cña H2SO4 ? 3. GV : Bæ xung thªm.

Ho¹t ®éng 2

GV: Cho häc sinh quan s¸t çc thÝ nghiÖm :

1: Cho quú tÝm vµo èng nghiÖm chøa dung dÞch H2SO4.

2: Cho Fe, CuO, Na2CO3 lÇn lît t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 lo·ng.Ph¸t phiÕu häc tËp cho häc sinh

1.Tõ çc thÝ nghiÖm trªn vµ kiÕn thøc mµ em biÕt h·y cho biÕt tÝnh chÊt hãa häc ®Æc trng cña axit H2SO4 lo·ng?

2. ViÕt çc ph¬ng tr×nh phÈn øng

I. Axit H2SO4 1. CÊu t¹o ph©n tö.- C«ng thøc cÊu t¹o

- Lu huúnh cã sè oxi hãa cùc ®¹i +6 (c«ng thøc 1 tháa m·n quy t¾c b¸t tö).2. TÝnh chÊt vËt lÝ .a. Láng , s¸nh , kh«ng mµu , kh«ng bay h¬i .- T0

S = 3370C , d= 1,86 g/ml.- Tan v« h¹n trong níc vµ táa nhiÒu nhiÖt .- H2SO4 ®Æc rÊt h¸o níc vµ dÔ hót Èm .b. TÝnh h¸o níc C12H22O11 + H2SO4 ® C + H2SO4.n H2O3. TÝnh chÊt hãa häc .a. TÝnh chÊt cña dung dÞch axit H2SO4 Dung dÞch H2SO4 thÓ hiÖn ®Çy ®ñ tÝnh chÊt hãa häc cña mét axit.- §æi mµu quú tÝm thµnh ®á.- T¸c dông víi kim lo¹i ho¹t ®éng , gi¶i phãng H2 .- T¸c dông víi muèi cña axit yÕu .- T¸c dông víi oxit baz¬ vµ baz¬.b. TÝnh chÊt cña axit sunfuric ®Æc .Axit H2SO4 ®Æc cã nh÷ng tÝnh chÊt hãa häc ®Æc trng sau :* TÝnh oxi hãa m¹nh :- H2SO4 ®Æc cã tÝnh oxi hãa rÊt

174

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namminh häa.

GV: KÕt luËn chung vÒ tÝnh chÊt hãa häc cña axit H2SO4 lo·ng.

Ho¹t ®éng 3

GV: BiÓu diÔn thÝ nghiÖm 1: Fe t¸c dông víi H2SO4 ®Æc nãng.2: Fe t¸c dông víi H2SO4 ®Æc nguéi.3: Cu t¸c dông víi H2SO4 ®Æc nãng.* Em h·y quan s¸t vµ rót ra kÕt luËn.GV: Bæ xung thªm.

Ho¹t ®éng 4

1. GV : §µm tho¹i vÒ tÝnh h¸o níc cña axit H2SO4 ®Æc.

2. Lµm thÝ nghiÖm biÓu diÔn chøng minh : Sù than hãa cña axit H2SO4.

3. Qua ®êi sèng vµ nh÷ng tµi liÖu em h·y cho biÕt nh÷ng øng dông quan träng cña axit H2SO4?

Ho¹t ®éng 5Cñng cè rót kinh nghiÖm cho bµi gi¶ng.Häc sinh lµm bµi tËp vÒ nhµ bµi :7 , 8 , 9 trang 186 , 187 (SGK)

m¹nh ,nã oxi hãa ®îc hÇu hÕt çc kim lo¹i (trõ Au vµ Pt...), nhiÒu phi kim nh P, S, C...vµ nhiÒu hîp chÊt kh¸c :

6H2SO4 +2Fe Fe2(SO4)2 +6H2O +3SO2

2H2SO4 + Cu CuSO4 + 2H2O + SO2

2H2SO4 + S 3SO2 + 2H2O

H2SO4 + 2HI I2 + 2H2O + SO2

*H2SO4 ®Æc nguéi lµm mét sè kim lo¹i nh Fe, Al, Cr... bÞ thô ®éng hãa.* TÝnh h¸o n íc :Axit H2SO4 ®Æc chiÕm níc kÕt tinh cña nhiÒu muèi hi®rat (muèi ngËm níc ) hoÆc chiÕm çc nguyªn tè H vµ O (thµnh phÇn cña H2O ) trong nhiÒu hîp chÊt.* Muèi CuSO4 . 5H2O mµu xanh t¸c dông víi axit H2SO4 ®Æc t¹o thµnh CuSO4 khan mµu tr¾ng:CuSO4 .nH2O CuSO4 +5H2O(mµu xanh) (mµu tr¾ng)- Hîp chÊt gluxit (çc bon hi®rat) t¸c dông víi H2SO4 ®Æc bÞ chuyÓn thµnh C (than):Cn(H2O)m nC + mH2O C+2H2SO4 (®Æc)CO2+2SO2+2H2OChó ý : Da thÞt tiÕp xóc víi H2SO4 ®Æc sÏ bÞ báng nÆng v× vËy khi sö dông axit H2SO4 ph¶i hÕt sóc cÈn thËn .4. ø ng dông : SGK

TiÕt 73 : Axit sunfuric .

175


A. ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng . I. KiÕn thøc. Häc sinh biÕt ®îc : 1. C«ng thøc cÊu t¹o, tÝnh chÊt vËt lÝ, tr¹ng th¸i tù nhiªn, tÝnh chÊt, øng dông, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ H2SO4. 2. H2SO4 cã tÝnh axit m¹nh (t¸c dông víi kim lo¹i , baz¬ , oxit baz¬ vµ muèi cña axit yÕu FeS...). 3. H2SO4 ®Æc nãng cã tÝnh oxi hãa m¹nh (oxi hãa hÇu hÕt çc kim lo¹i , phi kim vµ hîp chÊt). 4. Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt axit sunphuric. 5. Muèi sun ph¸t vµ çch nhËn biÕt muèi sun ph¸t II. KÜ n¨ng : 1. Quan s¸t, thÝ nghiÖm h×nh ¶nh ... rót ra ®îc nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt , ®iÒu chÒ H2SO4 . 2. ViÕt çc ph¬ng tr×nh minh häa tÝnh chÊt vµ ®iÒu chÕ . 3. Ph©n biÖt çc muèi sunfat , axit sufuric víi çc axit vµ muèi kh¸c. 4. RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp cã liªn quan. B. ChuÈn bÞ 1. Çc tranh khæ A4 vÒ cÊu t¹o ph©n tö H2SO4 , d©y chuyÒn s¶n xuÊt axit sunfuric C. Bµi gi¶ng.

Ho¹t ®éng 5

Cho häc sinh quan s¸t çc giai ®o¹n s¶n suÊt H2SO4 trong c«ng nghiÖp (nÕu cã ) dïng tranh vÏ hoÆc dïng h×nh ¶nh ®éng trªn m¸y.

Em h·y cho biÕt s¶n suÊt axit H2SO4 qua mÊy giai ®o¹n ?

GV: Ph¬ng ph¸p s¶n suÊt trªn cßn gäi lµ ph¬ng ph¸p ngîc dßng.

5. S¶n xuÊt axit H2SO4 Axit H2SO4 ®îc s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp b»ng ph¬ng ph¸p tiÕp xóc. Ph¬ng ph¸p nµy gåm 3 c«ng ®o¹n chÝnh .5.1 S¶n xuÊt SO2 - Thiªu quÆng pirit s¾t (FeS2):4FeS2 + 11O2 2Fe2O3 + 8SO2

- §èt ch¸y lu huúnh:S + O2 SO2 5.2 S¶n xuÊt SO3 Oxi hãa SO2 b»ng khÝ O2 hoÆc lîng d kh«ng khÝ ë nhiÖt ®é 450-5000C , chÊt xóc t¸c lµ V2O5:2SO2 + O2 2 SO3

5.3 S¶n xuÊt H2SO4 KhÝ SO3 ®i tõ díi lªn ®Ønh th¸p , H2SO4 ®Æc ch¶y tõ ®Ønh th¸p xuèng díi . Dïng H2SO4 98% hÊp thô SO3 ®îc

176


Ho¹t ®éng 6.

1. Muèi sunfat cã mÊy lo¹i ? LÊy vÝ dô minh häa.

2. Qua b¶ng tÝnh tan em h·y nhËn xÐt vÒ tÝnh tan cña çc muèi sunfat?

3. Qua çc kiÕn thøc ®· biÕt em h·y cho biÕt mét sè tÝnh chÊt cña muèi BaSO4 .

GV: KÕt luËn ®Ó nhËn biÕt ion SO4

2- ta cã thÓ dïng ion Ba2+ .

oleum H2SO4 .nSO3 H2SO4 + nSO3 H2SO4 .nSO3 Sau ®ã dïng lîng níc thÝch hîp pha lo·ng olªum ®îc axit H2SO4 H2SO4.nSO3+ n H2O (n+1) H2SO4

6. Muèi sunfat vµ nhËn biÕt ion sunfat.6.1 Muèi sunfat Muèi sun fat lµ muèi cña axit H2SO4 . Cã hai lo¹i muèi sunfat :- Muèi trung hßa chøa ion SO4

2- . PhÇn lín muèi sunfat ®Òu tan , trõ BaSO4 , CaSO4 ,PbSO4...kh«ng t an.- Muèi axit (muèi hi®rosunfat) chøa ion HSO4

- .6.2 NhËn biÕt ion sunfat Dïng dung dÞch chøa ion Ba2+ ®Ó nhËn biÕt ion SO4

2- trong dung dÞch . Ph¶n øng sinh ra kÕt tña tr¾ng kh«ng tan trong axit hoÆc kiÒm.H2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2HCl Na2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2NaC

Bµi tËp luyÖn tËp :Bµi1: Cã 3 b×nh , mçi b×nh ®ùng mét trong çc dung dÞch sau : HCl, H2SO3, H2SO4 . NÕu chØ dïng thªm mét hãa chÊt lµm thuèc thö th× cã thÓ chän chÊt nµo sau ®©y ®Ó ph©n biÖt çc dung dÞch trªn :A. Ba(OH)2 B. NaOH C.BaCl2 D.A vµ C ®Òu ®óngBµi 2 : §Ó ph©n biÖt çc dung dÞch hãa chÊt riªng biÖt : NaOH , HCl, H2SO4

ngêi ta cã thÓ dïng mét trong çc chÊt nµo sau ®©y :A.Na2CO3 B. Quú tÝm C. Phªnolphtalein D. §¸ phÊnBµi 3: Cã nh÷ng hãa chÊt sau : CaSO3 (1), Ba(SO3)2(2), Na2SO3(3), CuSO4(4). NÕu cho nh÷ng hãa chÊt trªn t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 ®Ó ®iÒu chÕ SO2 th× chÊt nµo thuËn lîi nhÊt :A. 3vµ 4 B. 1 vµ 3 C. 2vµ 3 D. 1 vµ 4

177

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamBµi 4: Hßa tan 3,88 gam oleum vµo níc ngêi ta ph¶i dïng 800ml dung dÞch KOH 0,1M ®Ó trung hßa dung dÞch X . C«bg thøc ph©n tö oleum X lµ A. H2SO4.3SO3 B. H2SO4.2SO3 C. H2SO4.4SO3 D. H2SO4..5SO3

Bµi 5: Cã 200 ml dung dÞch H2SO4 98% (D= 1,84g/ml). Ngêi ta muèn pha lo·ng thÓ tÝch H2SO4 trªn thµnhg dung dÞch H2SO4 40% th× thÎ tÝch níc cÇn pha lo·ng lµ bao nhiªu.A. 711,28cm3 B. 533,60cm3 C. 621,28cm3 D. 731,28cm3

178


TiÕt :74, 75 LuyÖn tËp ch¬ng 6

So¹n ngµy : 2 th¸ng 3 n¨m 2011A. KiÕn thøc vµ kÜ n¨ng .1. N¾m v÷ng çc tÝnh chÊt hãa häc cña çc nguyªn tè thuéc nhãm VIA vµ tÝnh chÊt ®ã biÕn thiªn nh thÕ nµo.2. Nh÷ng hîp chÊt quan träng cña oxi vµ lu huúnh . TÝnh chÊt hãa häc ®Æc trng cña chóng.3. RÌn luþªn kÜ n¨ng lµm çc bµi tËp cã liªn quan vµ kÜ n¨ng lµm mét sè bµi tËp tr¾c nghiÖm.B. Néi dung bµi tËp. 1. Nh÷ng bµi tËp SGK.2. Mét sè bµi tËp tham kh¶o.Bµi 1 (0,25): TÝnh chÊt nµo sau ®©y kh«ng ®óng víi nhãm oxi (Nhãm VIA).Tõ nguyªn tè oxi ®Õn nguyªn tè telu :A . §é ©m ®iÖn cña nguyªn tö gi¶m dÇn.B. B¸n kÝnh nguyªn tö t¨ng dÇn .C. TÝnh bÒn cña hîp chÊt víi hi®ro t¨ng dÇn. D. TÝnh axit cña hîp chÊt hi®ro t¨ng dÇn.

Bµi 2 (0,25): B¹c tiÕp xóc víi kh«ng khÝ cã H2S bÞ biÕn ®æi thµnh Ag2S mµu ®en: 4Ag + 2H2S + O2 2Ag2S + 2H2O C©u nµo diÔn t¶ ®óng tÝnh chÊt cña çc ph¶n øng?A. Ag lµ chÊt oxi hãa , H2S lµ chÊt khö; B. H2S lµ chÊt khö , O2 lµ chÊt oxi hãa ; C. Ag lµ chÊt khö , O2 lµ chÊt oxi hãa ; D. H2S võa lµ chÊt oxi hãa võa lµ chÊt khö, cßn Ag lµ chÊt khö.

Bµi 3 (0,25) : TÝnh khö cña çc chÊt gi¶m dÇn theo thø tù sau:A. H2S > SO2 > S B. H2S > S> SO2 C. SO2 > H2S > S D. SO2 > S > H2S

179

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamBµi 4 (0,5®): Thuèc thö thÝch hîp dïng ®Ó ph©n biÖt çc dung dÞch (®ùng riªng )NaCl, NaBr, NaI, HCl, H2SO4, Na2SO4, NaOH lµ :A. Dung dÞch BaCl2, dung dÞch AgNO3 . B. Dung dÞch AgNO3, Quú tÝm.C. Dung dÞch BaCl2, Quú tÝm, clo, hå tinh bét . D. Dung dÞch BaCl2, clo, hå tinh bét

Bµi 5 (0,5®): Dung dÞch H2S ®Ó l©u ngµy trong kh«ng khÝ thêng cã hiÖn tîng :A. ChuyÓn thµnh mµu n©u ®á . B. BÞ vÉn ®ôc , mµu vµng.C. VÉn trong suèt kh«ng mµu . D. XuÊt hiÖn chÊt r¾n mµu ®en.

Bµi 6 (1®): Sau khi hßa tan 8,45 gam olªum A vµo níc ®îc dung dÞch B , ®Ó trung hßa dung dÞch B cÇn 200 ml dung dÞch NaOH 1M . CTPT cña B lµ:A. H2SO4 .10 SO3 B. H2SO4 .3 SO3 C. H2SO4 .5 SO3 D. H2SO4.2 SO3

Bµi 7 (1®): Trén 100ml dung dÞch H2SO4 20% (d=1,14g/ml) víi 400 gam dung dÞch BaCl2 5,2% . Khèi lîng kÕt tña vµ chÊt trong dung dÞch thu ®îc lÇn lît lµ :A. 46,6 gam vµ BaCl2 d B. 46,6 gam vµ H2SO4 dC. 23,3 gam vµ H2SO4 d D. 23,3 gam vµ BaCl2 d

TiÕt : 76

. Bµi thùc hµnh sè 6TÝnh chÊt çc hîp chÊt cña lu huúnh

So¹n ngµy : 4 th¸ng 3 n¨m 2011I. Môc tiªu bµi thùc hµnh- Cñng cè çc thao t¸c thÝ nghiÖm an toµn, kÜ n¨ng quan s¸t, nhËn xÐt çc hiÖn tîng x¶y ra vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.- LuyÖn tËp ph¬ng ph¸p l¾p r¸p mét sè dông cô thÝ nghiÖm ®¬n chÊt khÐp kÝn ®Ó lµm viÖc víi çc chÊt ®éc nh H2S, SO2.- Kh¾c s©u kiÕn thøc vÒ tÝnh khö cña hîp chÊt H2S, SO2, H2SO4®Æc.II. ChuÈn bÞ1.Dông cô:- èng nghiÖm, nót cao su kh«ng lç, - Nót cao su cã lç, èng hót, bé gi¸

180

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namèng cao su, gi¸ ®Ó èng nghiÖm, èng thñy tinh (ch÷ L vµ th¼ng)2. Hãa chÊt:- dd HCl, dd H2SO4 ®Æc, d©y Mg, s¾t (II) sunfua

thÝ nghiÖm c¶i tiÕn, èng nghiÖm cã nh¸nh.

- dd Na2SO3,KMnO4l, phoi Cu, ®êng kÝnh tr¾ng.

III. Néi dung thùc hµnhHíng dÉn cña GV Thùc hµnh cña HS

1.ThÝ nghiÖm 1: TÝnh khö cña hi®ro sunfua:- H2S lµ khÝ kh«ng mµu, mïi trøng thèi, rÊt ®éc; dd HCl ®Æc lµ chÊt dÔ bay h¬i. V× vËy cÇn dïng lîng nhá ho¸ chÊt, sö dông thiÕt bÞ kÐp kÝn ®Ó tr¸nh chÊt ®éc bay ra ngoµi.- Çch lµm:+ Nèi nh¸nh cña èng nghiÖm víi mét èng thuû tinh h×nh ch÷ L, ®Çu vuèt nhän rèi ®Æt èng nghiÖm råi ®Æt èng nghiÖm trªn gi¸.+ Cho vµo èng nghiÖm vµi mÈu FeS råi nhá tiÕp dd HCl ®Æc b»ng èng hót nhá giät.+ §Ëy èng nghiÖm b»ng nót cao su cã kÌm èng hót nhá giät chøa dd HCl. + Bãp m¹nh nót cao su cña èng nhá giät ®Ó dd HCl nhá xuèng t¸c dông víi FeS. KhÝ H2S bay ra ë ®Çu èng dÉn khÝ.+ §èt khÝ H2S bay ra ë ®Çu èng dÉn khÝ.

2. ThÝ nghiÖm 2: TÝnh khö vµ tÝnh oxi ho¸ cña lu huúnh ®ioxit.- SO2 lµ khÝ ®éc, mïi h¾c, kh«ng mµu. Trong thÝ nghiÖm thùc hµnh HS cÇn dïng lîng nhá ho¸ chÊt, sö dông thiÕt bÞ kÐp kÝn.

1.ThÝ nghiÖm 1: TÝnh khö cña hi®ro sunfua:- §èt khÝ H2S tho¸t ra tõ èng vuèt nhän.- H×nh vÏ thÝ gnhiÖm tÝnh khö cña H2S

HS quan s¸t hiÖn tîng:KhÝ H2S ch¸y trong kh«ng khÝ víi ngän löa mµu xanh. NÕu ngän löa cã lÉn mµu vµng th× do èng dÉn khÝ lµm b»ng thuû tinh kiÒm (mµu cña ion Natri).

2. ThÝ nghiÖm 2: TÝnh khö vµ tÝnh oxi ho¸ cña lu huúnh ®ioxit.- H×nh vÏ :

TÝnh khö:- DÉn khÝ SO2 vµo dd KMnO4 lo·ng.- HS quan s¸t hiÖn tîng: dd KMnO4

mÊt mµu.TÝnh oxi ho¸:- §èt mét d¶i Mg ch¸y trong kh«ng khÝ råi ®a nhanh vµo b×nh ®ùng khÝ SO2.- H×nh vÏ:

- HS quan s¸t hiÖn tîng: d©y Mg tiÕp tôc ch¸y trong khÝ SO2 t¹o thµnh nhiÒu khãi tr¾ng (h¹t nhá MgO) vµ S mµu vµng.

181

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam- T¬ng tù TN 1, ta ®iÒu chÕ SO2 tõ Na2CO3 vµ H2SO4 trong èng nghiÖm cã nh¸nh.TÝnh khö:- dd KMnO4 lo·ng th× nhanh mÊt mµu.

TÝnh oxi ho¸:- §Ó ®¶m b¶o an toµn, §èt mét d¶i Mg ch¸y trong kh«ng khÝ råi ®a nhanh vµo b×nh ®ùng khÝ SO2 råi ®Ëy tÊm kÝnh lªn miÖng lä. §¸y b×nh cã mét Ýt níc ®Ó hoµ tan l-îng SO2 cßn d sau p.- Nªn ®iÒu chÕ mét lîng lín khÝ SO2 b»ng p cña dd H2SO4 ®Æc vµ Cu råi dÉn vµo lä thuû tinh nãi trªn.

3. ThÝ nghiÖm 3: TÝnh oxi ho¸ vµ tÝnh h¸o níc cña H2SO4.TÝnh oxi ho¸:- §Ó tr¸nh ®éc h¹i thÝ nghiÖm ph¶i kÐp kÝn

TÝnh h¸o níc:- Híng dÉn HS quan s¸ t hiÖn tîng.- Cã thÓ lµm theo çch sau: ViÕt ch÷ trªn tê giÊy tr¾ng b»ng dd H2SO4. Sau ®ã h¬ tê giÊy gÇn ngän löa ®Ìn cån.

3. ThÝ nghiÖm 3: TÝnh oxi ho¸ vµ tÝnh h¸o níc cña H2SO4.TÝnh oxi ho¸:- H×nh vÏ: - Cho mét m¶nh nhá Cu vµo èng nghiÖm. Nhá vµi giät H2SO4 ®Æc vµo èng, ®un nãng nhÑ trªn ngän löa ®Ìn cån.- HiÖn tîng: dd trong èng nghiÖm (a) tõ kh«ng mµu chuyÓn thµnh mµu xanh.. MÈu quú tÝm ®Æt trong èng nghiÖm (b) ng¶ mµu hång do SO2 hoµ tan trong níc t¹o thµnh dd axit.

TÝnh h¸o níc:- Cho mét th×a nhá ®êng kÝnh hoÆc bét g¹o vµo èng nghiÖm. Nhá vµi giät H2SO4 ®Æc vµo èng nghiÖm.- HS quan s¸t hiÖn tîng: ®êng kÝnh trong èng nghiÖm tö mµu tr¾ng chuyÓn sang mµu ®en cña than.

Häc sinh viÕt b¶n têng tr×nh theo mÉu :

TT ThÝ nghiÖn HiÖn tîng KÕt luËn viÕt p

TiÕt : 77 So¹n ngµy : 6 th¸ng 3 n¨m 2011KiÓm tra 1 tiÕt

182

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamBµi 1 (0,25): Trong çc oxit sau : CaO , MgO , ZnO , CuO ,Ag2O oxit nµo cã thÓ bÞ khö bëi H2 ?A. CaO , MgO B. ZnO , CuOC. CuO ,Ag2O D. MgO , ZnOBµi 2 (0,25): Cho çc ph¶n øng sau : 1. H2O2 + 2HCl Cl2 + 2H2O 2. 5H2O2 + 6H+ + 2MnO4

- 2Mn2+ + 8H2O + 5O2

3. H2O2 + SO32-

SO42- + H2O

Trong çc ph¶n øng H2O2 ®ãng vai trß mét chÊt oxi hãa hay mét chÊt khö?A. 1,2 : ChÊt oxi hãa .3 : ChÊt khö.B. 1,3 : ChÊt oxi hãa .2 : ChÊt khö.C. 1: ChÊt oxi hãa .2,3 : ChÊt khö.D. 1,2,3 : ChÊt oxi hãa . Bµi 3 (0,25): Trong phßng thÝ nghiÖm ®Ó cã mét Ýt oxi th× trong çc ph¬ng ph¸p sau : 1. Hãa láng kh«ng khÝ, sau ®ã tiÕt hµnh trng cÊt ph©n ®o¹n ®Ó t¸ch oxi ra khái nit¬. 2. §iÖn ph©n dung dÞch NaOH .3. 2Na2O2 + 2H2O 4NaOH + O2

4. H2O2 + MnO4 -+ H+ O2 + Mn2+ Nªn chän ph¬ng ph¸p nµo (thiÕt bÞ ®¬n gi¶n, hãa chÊt dÔ t×m).A. 1 B. 2 C. 3 D. 4Bµi 4 (0,25): Cho chuçi ph¶n øng :

A + KOH (® ®) B+ C +H2OB C + D

dd(D) O2+ H2

C A + H2X¸c ®Þnh A,B, C, D .

a. A=Cl2 , B= KClO3 , C= KCl , D=KClO4 b, A=Cl2 , B= KClO2 , C= KCl , D=KClO3 c, A=Cl2 , B= KClO4 , C= KCl , D=KClO3 d, A=Cl2 , B= KClO3 , C= KCl , D=KClO2

Bµi 5 (0,25): TÝnh chÊt nµo sau ®©y kh«ng ®óng víi nhãm oxi (Nhãm VIA).Tõ nguyªn tè oxi ®Õn nguyªn tè telu :A . §é ©m ®iÖn cña nguyªn tö gi¶m dÇn. B. B¸n kÝnh nguyªn tö t¨ng dÇn .C. TÝnh bÒn cña hîp chÊt víi hi®ro t¨ng dÇn. D. TÝnh axit cña hîp chÊt hi®ro t¨ng dÇn.Bµi 6 (0,25): H2O2 cã thÓ tham gia nh÷ng ph¶n øng hãa häc nµo ?

183

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam1. H2O2 + 2KI I2 + 2KOH 2. H2O2 + Ag2O 2Ag + H2O + O2

TÝnh chÊt cña H2O2 ®îc diÔn t¶ ®óng nhÊt lµ :A. H2O2 chØ cã tÝnh oxi hãa. B. H2O2 chØ cã tÝnh khöC. H2O2 kh«ng cã tÝnh oxi hãa kh«ng cã tÝnh khö. D. H2O2 võa cã tÝnh oxi hãa võa cã tÝnh khö.Bµi 7 (0,25): Cho ph¶n øng hãa häc : H2S + 4Cl2+ 4H2O H2SO4 + 8HCl C©u nµo diÔn t¶ ®óng tÝnh chÊt cña çc ph¶n øng?A. H2S lµ chÊt oxi hãa , Cl2 lµ chÊt khö; B. H2S lµ chÊt khö , Cl2 lµ chÊt oxi hãa ; C. Cl2 lµ chÊt oxi hãa , H2O lµ chÊt khö; D. Cl2 lµ chÊt oxi hãa , H2S lµ chÊt khö; Bµi 8 (0,25): B¹c tiÕp xóc víi kh«ng khÝ cã H2S bÞ biÕn ®æi thµnh Ag2S mµu ®en:4Ag + 2H2S + O2 2Ag2S + 2H2O C©u nµo diÔn t¶ ®óng tÝnh chÊt cña çc ph¶n øng?A. Ag lµ chÊt oxi hãa , H2S lµ chÊt khö; B. H2S lµ chÊt khö , O2 lµ chÊt oxi hãa ; C. Ag lµ chÊt khö , O2 lµ chÊt oxi hãa ; D. H2S võa lµ chÊt oxi hãa võa lµ chÊt khö, cßn Ag lµ chÊt khö.Bµi 9 (0,25): Cho çc kim lo¹i sau: Al, Cu , Ag, Fe, Mg. Nh÷ng kim lo¹i kh«ng ph¶n øng ®îc víi dung dÞch H2SO4 lo·ng lµ :A. Al,Ag. B. Cu,Ag. C. Ag,Fe. D. Cu,Mg.Bµi 10 (0,25): Cho çc kim lo¹i sau: Al, Cu , Ag, Fe, Mg. Nh÷ng kim lo¹i kh«ng ph¶n øng ®îc víi dung dÞch H2SO4 ®Æc nguéi lµ:A. Al,Ag.

B. Cu,Ag. C. Al,Fe. D. Cu,Mg.Bµi 11 (0,25): Cho çc kim lo¹i sau: Al, Cu , Ag, Fe, Mg. Nh÷ng kim lo¹i ph¶n øng ®îc víi dung dÞch H2SO4 ®Æc nãng lµ:A. Al, Cu , Ag, Mg, Fe. B. Cu , Ag, Fe. C. Ag, Cu D. Cu , Ag, Mg.Bµi 12 (0,25): Ion nµo díi ®©y chØ cã tÝnh khö?A. Fe2+, S2- B. SO3

2- , S2-, SO42- C. S2-, I-, Cl- D.

Fe2+, I-, NO3-.

Bµi 13 (0,25): Mét ®o¹n ng¾n d©y nh«m ngoµi bäc giÊy b¸o, quÊn sîi d©y b»ng ®ång , ng©m trong dung dÞch H2SO4 ®Æc nguéi , cã hiÖn t-îng g× x¶y ra sau ®©y:A. Cã khÝ SO2 tho¸t ra .B. Cã khÝ SO2 tho¸t ra , dung dÞch cã mµy xanh lam , cßn l¹i d©y ®ång kh«ng tan.C. Cã khÝ SO2 tho¸t ra , giÊy hãa ®en ,dung dÞch cã mµy xanh lam , cßn l¹i nh«m kh«ng tan.

184

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamD. Kh«ng cã hÞªn tîng g×.Bµi 14 (0,25): Mét chÊt cã chøa nguyªn tè oxi , dïng ®Ó lµm s¹ch níc , ch÷a s©u r¨ng vµ cã t¸c dông b¶o vÖ çc sinh vËt trªn tr¸i ®Êt gi¶m çc bøc x¹ cùc tÝm . ChÊt nµy lµ:A. Oxi B. Ozon C. SO2 D. Cl2 Bµi 15 (0,25) : Trong phßng thÝ nghiÖm, ngêi ta ®iÒu chÕ H2S b»ng ph¶n øng hãa häc nµo ?A. H2 + S H2S B. ZnS + 2H2SO4 ZnSO4 + H2S C. Zn + H2SO4 (®Æc nãng ) ZnSO4 + H2S + H2O D. FeS + 2HCl FeCl2 + H2S Bµi 16 (0,25): §Ó lo¹i bá SO2 ra khái CO2 cã thÓ dïng çch nµo sau ®©y:A. Cho hçn hîp qua dung dÞch níc v«i trong .B. Cho hçn hîp qua dung dÞch br«m d. C. Cho hçn hîp qua dung dÞch Na2CO3 d.D. Cho hçn hîp qua hung dÞch NaOH.Bµi 17 (0,25) : §Ó ®iÒu chÕ SO2 trong phßng thÝ nghiÖm , chóng ta tiÕn hµnh nh sau:A. Cho lu huúnh ch¸y trong kh«ng khÝ .B. §èt ch¸y hoµn toµn H2S trong kh«ng khÝ .C. Cho dung dÞch Na2SO3 t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 ®Æc .D. Cho Na2SO3 tinh thÓ t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 ®Æc .Bµi 18 (0,25): SO2 lµ chÊt khÝ g©y « nhiÔm m«i trêng do :A. SO2 lµ chÊt cã mïi h¾c , nÆng h¬n kh«ng khÝ .B. SO2 lµ khÝ ®éc vµ khi tan trong níc ma t¹o thµnh axit g©y ra sù ¨n mßn kim laäi vµ çc vËt liÖu . C. SO2 võa lµ chÊt khö võa lµ chÊt oxi hãa .D. SO2 lµ oxit axit .Bµi 19 (0,25): §Ó lµm kh« SO2 cã lÉn h¬i níc ngêi ta dïng :A. H2SO4 ®Æc B. CuO C. KOH ®Æc D. CaOBµi 20 (0,25) : TÝnh khö cña çc chÊt gi¶m dÇn theo thø tù sau:A. H2S > SO2 > S B. H2S > S > SO2 C. SO2 > H2S > S D. SO2 > S > H2S Bµi 21 (0,5®): Thuèc thö thÝch hîp dïng ®Ó ph©n biÖt çc dung dÞch (®ùng riªng )NaCl, NaBr, NaI, HCl, H2SO4, Na2SO4, NaOH lµ :A. Dung dÞch BaCl2, dung dÞch AgNO3 .B. Dung dÞch AgNO3, Quú tÝm.C. Dung dÞch BaCl2, Quú tÝm, clo, hå tinh bét .D. Dung dÞch BaCl2, clo, hå tinh bét .

185

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamBµi 22 (0,5®): Dung dÞch H2S ®Ó l©u ngµy trong kh«ng khÝ thêng cã hiÖn tîng :A. ChuyÓn thµnh mµu n©u ®á .B. BÞ vÉn ®ôc , mµu vµng.C. VÉn trong suèt kh«ng mµu .D. XuÊt hiÖn chÊt r¾n mµu ®en.Bµi 23 (1®): Sau khi hßa tan 8,45 gam olªum A vµo níc ®îc dung dÞch B, ®Ó trung hßa dung dÞch B cÇn 200 ml dung dÞch NaOH 1M. CTPT cña B lµ:A. H2SO4 .10 SO3 B. H2SO4 .3 SO3 C. H2SO4 . 5 SO3 D. H2SO4. 2 SO3

Bµi 24 (1®): Trén 100ml dung dÞch H2SO4 20% (d=1,14g/ml) víi 400 gam dung dÞch BaCl2 5,2% . Khèi lîng kÕt tña vµ chÊt trong dung dÞch thu ®îc lÇn lît lµ :A. 46,6 gam vµ BaCl2 d B. 46,6 gam vµ H2SO4 dC. 23,3 gam vµ H2SO4 d D. 23,3 gam vµ BaCl2 dBµi 25 (1®) : Hßa tan hoµn toµn 12,1 gam hçn hîp X gåm Fe vµ kim lo¹i M hãa trÞ II trong dung dÞch H2SO4 lo·ng th× thu ®îc 4,48 lÝt khÝ H2 (®ktc) . Còng cho lîng hçn hîp trªn hßa tan hoµn toµn vµo H2SO4 ®Æc, nãng, d th× thu ®îc 5,6 lÝt khÝ SO2 (®ktc) M lµ kim läai nµo sau ®©y:A. Ca B. Mg C. Zn D. C¶ 3 ph¬ng ¸n ®Òu sai.Bµi 26 (1®): Cã mét lo¹i pirit chøa 96% FeS2 . NÕu mçi ngµy nhµ m¸y s¶n xu¸t 100 tÊn H2SO4 98% th× lîng quÆng pirit trªn cÇn dïng lµ bao nhiªu ? BiÕt hiÖu suÊt ®iÒu chÕ H2SO4 lµ 90% .A. 69,44 tÊn B. 68,44 tÊn C. 67,44 tÊn D. C¶ 3 ph¬ng ¸n ®Òu sai.

Ch¬ng 7 : tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc I. Môc tiªu cña ch ¬ng : 1. VÒ kiÕn thøc : Häc sinh biÕt : Kh¸i niÖm vÒ tèc ®é ph¶n øng Häc sinh hiÓu: C©n b»ng lµ g× ? Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc ý nghÜa cña c©n b»ng ho¸ häc trong kü thuËt ®êi sèng.

Tiết 78 Tèc ®é ph¶n øng hãa häc

So¹n ngµy : 10 th¸ng 3 n¨m 2011 A. ChuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng KiÕn thøc :

186

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam 1. §Þnh nghÜa tèc ®é ph¶n øng, tèc ®é trung b×nh, biÓu thøc tÝnh tèc ®é trung b×nh . 2. HiÓu ®îc çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng : Nång ®é, ¸p suÊt nhiÖt ®é , diÖn tÝch bÒ mÆt chÊt r¾n vµ chÊt xóc t¸c . KÜ n¨ng : 1. Quan s¸t thÝ nghiÖm cô thÓ, hiÖn tîng thùc tÕ vÒ tèc ®é ph¶n øng , rót ra ®îc nhËn xÐt 2. VËn dông ®îc çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ®Ó lµm t¨ng hoÆc gi¶m tèc ®é cña mét sè ph¶n øng trong thùc tÕ ®êi sèng. S¶n xuÊt theo híng cã lîi. B. Néi dung bµi gi¶ng .


Ho¹t ®éng 1

1. GV: BiÔu diÔn ®ång thêi 2 thÝ nghiÖma. §æ 25ml dung dÞch H2SO4 vµo cèc ®ùng 25ml dung dÞch BaCl2 .b. §æ 25ml dung dÞch H2SO4 vµo cèc ®ùng 25ml dung dÞch Na2S2O3

2. Em h·y quan s¸t 2 thÝ nghiÖm trªn ? Nªu hiÖn tîng quan s¸t ®îc ? So s¸nh møc ®é nhanh chËm cña 2 ph¶n øng trªn.

Ho¹t ®éng 2

1. GV: Híng dÉn häc sinh ®äc VD vµ cung cÊp cho häc sinh biÓu thøc tÝnh.

2. Ph©n biÖt kh¸i niÖm tèc ®é TB vµ tèc ®é tøc thêi .

I. Kh¸i niÖm vÒ tèc ®é ph¶n øng hãa häc 1. ThÝ nghiÖm .

a. §æ 25ml dung dÞch H2SO4 vµo cèc ®ùng 25ml dung dÞch BaCl2 ta thÊy xuÊt hiÖn ngay kÕt tña keo tr¾ng cña BaSO4 .

b. §æ 25ml dung dÞch H2SO4 vµo cèc ®ùng 25ml dung dÞch Na2S2O3 mét l¸t sau míi thÊy mµu tr¾ng ®ôc cña S xuÊt hiÖn. Tõ 2 thÝ nghiÖm trªn ta thÊy : Ph¶n øng 1 x¶y ra nhanh h¬n ph¶n øng 2. Nãi chung çc ph¶n øng hãa häc x¶y ra víi møc ®é nhanh, chËm rÊt kh¸c nhau . §Ó ®¸nh gi¸ møc ®é nhanh chËm ngêi ta ®a ra kh¸i niÖm tèc ®é ph¶n øng hãa häc.

2. Tèc ®é ph¶n øng.Tèc ®é ph¶n øng lµ ®é biÕn thiªn nång ®é cña mét trong çc chÊt ph¶n øng hoÆc s¶n phÈm trong mét ®¬n vÞ thêi gian.

187


3. Chó ý vÒ hÖ sè tØ lîng .Nång ®é : Mol/LitThêi gian: Gi©y, phót, giê...

3. Tèc ®é trung b×nh cña ph¶n øng.

XÐt ph¶n øng : ABNÕu tèc ®é ®îc tÝnh theo s¶n phÈm A trong kho¶ng thêi gian tõ t ®Õn t th×:

v = = - = -

NÕu tèc ®é ®îc tÝnh theo s¶n phÈm B th× :

v = = +

Chó ý : Trong ph¶n øng hãa häc cã nh÷ng trêng hîp ph¶i dïng hÖ sè tØ lîng lµ ph©n sè vµ hiÓu lµ sè mol chÊt.

Tiết 78 : Tèc ®é ph¶n øng hãa häcA. ChuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng KiÕn thøc : 1. §Þnh nghÜa tèc ®é ph¶n øng, tèc ®é trung b×nh, biÓu thøc tÝnh tèc ®é trung b×nh . 2. HiÓu ®îc çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng : Nång ®é, ¸p suÊt nhiÖt ®é , diÖn tÝch bÒ mÆt chÊt r¾n vµ chÊt xóc t¸c . KÜ n¨ng : 1. Quan s¸t thÝ nghiÖm cô thÓ, hiÖn tîng thùc tÕ vÒ tèc ®é ph¶n øng , rót ra ®îc nhËn xÐt 2. VËn dông ®îc çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ®Ó lµm t¨ng hoÆc gi¶m tèc ®é cña mét sè ph¶n øng trong thùc tÕ ®êi sèng. S¶n xuÊt theo híng cã lîi. B. Néi dung bµi gi¶ng .

Ho¹t ®éng cña thÇy : Ho¹t ®éng cña trßHo¹t ®éng 1

Em h·y cho biÕt çc yÕu tè ¶nh

II. Çc yÕu tè ¶nh h ëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng .1. ¶ nh h ëng cña nång ®é.

188

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namhëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng?

1. ¶nh hëng cña nång ®é ®Õn tèc ®é ph¶n øng nh thÕ nµo ? LÊy VD minh häa vµ rót ra kÕt luËn.

Ho¹t ®éng 22. ¶nh hëng cña ¸p suÊt ®Õn tèc ®é ph¶n øng nh thÕ nµo ? LÊy VD minh häa vµ rót ra kÕt luËn.

Ho¹t ®éng 33. ¶nh hëng cña nhiÖt ®é ®Õn tèc ®é ph¶n øng nh thÕ nµo ? LÊy VD minh häa vµ rót ra kÕt luËn.

Ho¹t ®éng 44. ¶nh hëng cña diÖn tÝch bÒ mÆt ®Õn tèc ®é ph¶n øng nh thÕ nµo ? LÊy VD minh häa vµ rót ra kÕt luËn.

Ho¹t ®éng 55. ¶nh hëng cña chÊt xóc t¸c ®Õn tèc ®é ph¶n øng nh thÕ nµo ? LÊy VD minh häa vµ rót ra kÕt luËn.

Ho¹t ®éng 66. Em h·y cho biÕt nh÷ng øng dông thù tiÔn cña tèc ®éph¶n

øng?Ho¹t ®éng 7

Cñng cè rót kinh nghiÖm cho bµi gi¶ng :- Tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc lµ g× ?- Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng , vµ ¶nh hëng nh thÕ nµo ?Bµi tËp vÒ nhµ : 1 , 2 , 6 , 7, 8, 9 SGK ho¸ häc 10 trang 202 , 203

Lµm thÝ nghiÖm vµ rót ra kÕt luËn : Khi t¨ng nång ®é chÊt ph¶n øng th× tèc ®é ph¶n øng t¨ng.

2. . ¶ nh h ëng cña ¸p suÊt. §èi víi ph¶n øng cã chÊt khÝ , khi t¨ng ¸p suÊt th× tèc ®é ph¶n øng t¨ng.

3. . ¶ nh h ëng cña nhiÖt ®é. Khi t¨ng nhiÖt ®é tèc ®é ph¶n øng t¨ng

4. ¶nh h ëng cña diÖn tÝch bÒ mÆt. Khi t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt tèc ®é ph¶n øng t¨ng .

5. ¶ nh h ëng cña chÊt xóc t¸c. ChÊt xóc t¸c lµ chÊt lµm t¨ng tèc ®é ph¶n øng nhng cßn l¹i sau khi ph¶n øng kÕt thóc.

III. ý nghÜa thùc tiÔn cña tèc ®é ph¶n øng (sgk)

TiÕt 80 : C©n b»ng hãa häcSo¹n ngµy : 20 th¸ng 3 n¨m 2011

189

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam I. ChuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng. 1. VÒ kiÕn thøc. BiÕt ®îc: - §Þnh nghÜa ph¶n øng thuËn nghÞch vµ nªu thÝ dô. - Kh¸i niÖm vÒ c©n b»ng hãa häc vµ nªu VD. - Kh¸i niÖm vÒ chuyÓn dÞch c©n b»ng hãa häc vµ nªu VD. - Néi dung nguyªn lÝ L¬ Sa-T¬-Li-£ vµ cô thÓ hãa trong mçi t hêng hîp cô thÓ. 2. KÜ n¨ng

- Qu¸t s¸t thÝ nghiÖm rót ra ®îc nhËn xÐt vÒ ph¶n øng thuËn ngÞch vµ c©n b»ng hãa häc. - Dù ®o¸n ®îc chiÒu chuyÓn dÞch c©n b»ng hãa häc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ. - VËn dông ®îc çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng hãa häc ®Ó ®Ò xuÊt çch t¨ng hiÖu suÊt ph¶n øng trong tõng trêng hîp cô thÓ. 3. ChuÈn bÞ : – Hãa chÊt : dd HCl 1,0 mol/l, kÏm viªn, mét b×nh khÝ NO2, phÝch níc ®¸ xay nhá, dd K2CrO4 0,2 mol/l, dd K2Cr2O7 0,1 mol/l, dd NaOH 1,0 mol/l, H2O2 thÞ trêng. – Bé dông cô : cèc 500 ml, hai èng nghiÖm chøa khÝ NO2 gièng nhau (cã thÓ chuÈn bÞ 2 èng nghiÖm cã nh¸nh chøa NO2 ®îc nèi víi nhau b»ng èng nhùa hay èng cao su cã kÑp). 1 xilanh hµn kÝn mét ®Çu chøa ®Çy khÝ NO2 (cã thÓ thay b»ng èng nghiÖm vµ nót cao su lµm pitong).– NÕu cã ®iÒu kiÖn th× chuÈn bÞ 4 bé dông cô, ho¸ chÊt cho bèn nhãm HS lµm thÝ nghiÖm. – ChuÈn bÞ çc phiÕu häc tËp, vµ chuÈn bÞ néi dung, bµi gi¶i cña çc phiÕu häc tËp vµo m¸y tÝnh (nÕu cã), projector. II. Ph ¬ng ph¸p : Sö dông ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i gîi më III. Néi dung bµi gi¶ngHo¹t ®éng 1 :

Ph¶n øng mét chiÒu , ph¶n øng thuËn nghÞch vµ c©n b»ng ho¸ häcHo¹t ®«ng cña thÇy :

C©u hái 1: Quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra trong lä ®ùng níc oxi giµ (H2O2), gi¶i thÝch hiÖn tîng b»ng PTHH. Ngêi ta cã thÓ ®iÒu chÕ H2O2 b»ng çch cho O2 ph¶n øng víi H2O ®îc kh«ng ? C©u hái 2 : a. Khi hoµ tan Cl2 vµo H2O cã ph¶n

Ho¹t ®éng cña trß :1. Ph¶n øng mét chiÒu : 2H2O2 -> 2H2O + O2

Oxxi kh«ng ph¶n øng ®îc víi H2O vËy ph¶n øng ph©n huû H2O2 lµ ph¶n øng mét chiÒu.– Ph¶n øng mét chiÒu lµ ph¶n øng trong mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh chØ cã mét híng çc chÊt tham gia ph¶n øng t¸c dông víi nhau ®Ó t¹o

190

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namøng g× x¶y ra, viÕt PTHH cho ph¶n øng ®ã. MÆt kh¸c khi cho HCl vµo dd chøa HClO sÏ cã ph¶n øng ho¸ häc nµo x¶y ra, viÕt PTHH. NhËn xÐt vÒ hai ph¶n øng ho¸ häc nµy. b. Khi trén rîu etylic (C2H5OH) vµ axit axetic (CH3COOH) cã nh÷ng ph¶n øng nµo x¶y ra ? - Trong thÝ nghiÖm cho H2 t¸c dông víi I2, tèc ®é cña ph¶n øng : H2 + I2 2HI vµ tèc ®é cña ph¶n øng : 2HI H2 + I2 thay ®æi nh thÕ nµo theo thêi gian ? H·y vÏ ®å thÞ biÓu diÔn sù phô thuéc cña tèc ®é ph¶n øng çc ph¶n øng trªn theo thêi gian. NhËn xÐt vÒ sù thay ®æi tèc ®é cña hai ph¶n øng ho¸ häc trªn vµ khi tèc ®é ph¶n øng cña hai ph¶n øng b»ng nhau th× khi ®ã nång ®é cña çc chÊt thay dæi nh thÕ nµo ?

thµnh s¶n phÈm. 2. Ph¶n øng thuËn nghÞch : Clo ph¶n øng víi níc lµ ph¶n øng thuËn nghÞch vµ ®îc viÕt : Cl2 + H2O HCl + HClO

– Ph¶n øng thuËn nghÞch lµ ph¶n øng trong mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh chØ cã mét híng çc chÊt tham gia ph¶n øng t¸c dông víi nhau ®Ó t¹o thµnh s¶n phÈm vµ ngîc l¹i. 3. C©n b»ng ho¸ häc :C©n b»ng ho¸ häc lµ tr¹ng th¸i cña ph¶n øng thuËn nghÞch khi tèc ®é ph¶n øng thuËn b»ng tèc ®é ph¶n øng nghÞch.ë tr¹ng th¸i ®ã ph¶n øng thuËn vµ ph¶n øng nghÞch vÉn diÔn ra nhng víi tèc ®é b»ng nhau, v× vËy c©n b»ng ho¸ häc lµ c©n b»ng ®éng

II. H»ng sè c©n b»ng– GV gi¶i thÝch cho HS kh¸i niÖm hÖ ®ång thÓ vµ hÖ dÞ thÓ.

– GV yªu cÇu HS ®äc çc sè liÖu thùc nghiÖm khi nghiªn cøu c©n b»ng : N2O4 2NO2 trong b¶ng 7.2 vµ phÇn giíi thiÖu vÒ h»ng sè c©n b»ng trong SGK. NhËn xÐt vÒ

tØ sè : trong çc thÝ nghiÖm

víi nång ®é ban ®Çu kh¸c nhau.

– GV yªu cÇu HS ®äc SGK phÇn c©n b»ng trong hÖ dÞ thÓ, nhËn

1. C©n b»ng trong hÖ ®ång thÓ :– HS ®äc vµ nhËn xÐt vÒ tØ sè gi÷a nång ®é cña NO2 vµ N2O4 víi sè mò theo hÖ sè tØ lîng ph¶n øng. – H»ng sè c©n b»ng cña c©n b»ng : aA + bB cC + dD

KC =

Trong ®ã [A], [B], [C] vµ [D] lµ nång ®é mol/l cña çc chÊt A, B, C, D ë tr¹ng th¸i c©n b»ng; a, b, c, d lµ hÖ sè tØ lîng cña çc chÊt trong PTHH.

191

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamxÐt sù kh¸c nhau gi÷a hÖ ®ång thÓ vµ hÖ dÞ thÓ.

2. C©n b»ng trong hÖ dÞ thÓ : – HS ®äc vµ nhËn xÐt c©n b»ng trong hÖ dÞ thÓ, trong biÓu thøc h»ng sè c©n b»ng nång ®é cña çc chÊt r¾n ®îc coi lµ h»ng sè nªn kh«ng cã mÆt trong biÓu thøc, çc gi¸ trÞ ®ã ®îc ®a vµo gi¸ trÞ cña h»ng sè c©n b»ng.– ThÝ dô víi c©n b»ng : C + CO2 2CO

KC =

TiÕt 81: c©n b»ng ho¸ häc

I – Môc tiªu

– HiÓu ®îc çc kh¸i niÖm : + C©n b»ng ho¸ häc, h»ng sè c©n b»ng vµ ý nghÜa cña h»ng sè c©n b»ng. + Sù chuyÓn dÞch c©n b»ng, çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc vµ nguyªn lÝ chuyÓn dÞch c©n b»ng. – BiÕt vËn dông çc yÕu tè trªn ®Ó gi¶i thÝch çc qu¸ tr×nh ho¸ häc trong tù nhiªn vµ trong s¶n suÊt. BiÕt sö dông h»ng sè c©n b»ng ®Ó tÝnh to¸n çc bµi to¸n ho¸ häc.

Ho¹t ®éng 1 III. Sù chuyÓn dÞch c©n b»ng ho¸ häc :

Ho¹t ®éng cña thÇy : Ho¹t ®éng cña trß :– GV tiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo SGK (h×nh 7.5) :+ Bíc 1 : quan s¸t mµu cña hai èng nghiÖm ë nhiÖt ®é phßng.+ Bíc 2 : cho mét èng nghiÖm vµo cèc níc ®¸ (trén thªm NaCl ®Ó cã nhiÖt ®é thÊp h¬n) mét thêi gian vµ so s¸nh mµu gi÷a hai èng nghiÖm.+ Bíc 3 lÊy èng nghiÖm trong cèc níc ®¸ ®Ó ra kh«ng khÝ mét thêi gian.

1. ThÝ nghiÖm :– HS quan s¸t so s¸nh mµu gi÷a hai èng nghiÖm vµ gi¶i thÝch sù nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù thay ®æi ®ã.Trong hÖ chøa NO2 lu«n diÔn ra c©n b»ng 2NO2 (n©u ®á) N2O4 (kh«ng mµu)Khi h¹ nhiÖt ®é cña hÖ lµm cho nång ®é cña NO2 gi¶m, nång ®é N2O4 t¨ng lªn do ®ã mµu cña hçn

192


– GV nhËn xÐt ý kiÕn HS vµ rót ra kÕt luËn vÒ sù chuyÓn dÞch c©n b»ng :

hîp bÞ nh¹t ®i. §ã lµ sù thay ®æi tõ tr¹ng th¸i c©n b»ng thø nhÊt ë nhiÖt ®é phßng sang tr¹ng th¸i c©n b»ng thø hai ë nhiÖt ®é thÊp h¬n. NÕu ta ®Ó ra ngoµi cèc níc ®¸, nhiÖt ®é cña hÖ trë l¹i nhiÖt ®é phßng th× hÖ l¹i trë vÒ tr¹ng th¸i c©n b»ng thø nhÊt. 2. §Þnh nghÜa :HS kÕt luËn. Sù chuyÓn dÞch c©n b»ng ho¸ häc lµ sù di chuyÓn tõ tr¹ng th¸i c©n b»ng nµy sang tr¹ng th¸i c©n b»ng kh¸c do t¸c ®éng cña çc yÕu tè bªn ngoµi lªn c©n b»ng.

Ho¹t ®éng 2 : Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc– GV yªu cÇu HS ®äc SGK vµ hoµn thµnh néi dung 3 cña phiÕu häc tËp. Néi dung 3 : Cho c©n b»ng ho¸ häc : C(r) + CO2 (k) 2CO1. Hoµn thµnh b¶ng kÕt qu¶ sau :

So s¸nh tèc ®é cña ph¶n øng thuËn vµ ph¶n øng nghÞch

Nång ®é cña CO2

Nång ®é cña CO

Ban ®Çu X XThªm CO2 vµo hÖ

Thªm CO vµo hÖBít CO2

ra khái hÖ

Bít CO ra khái hÖThªm C vµo hÖ

1. ¶nh hëng cña nång ®é– HS ®äc SGK vµ hoµn thµnh néi dung 3 cña phiÕu häc tËp.– HS ®a ra kÕt luËn. Khi t¨ng hoÆc gi¶m nång ®é mét chÊt trong c©n b»ng , th× c©n b»ng bao gië còng chuyÓn dÞch theo chiÒu lµm gi¶m t¸c dông cña viÖc t¨ng hoÆc gi¶m nång ®é cña chÊt ®ã.

– Khi c©n b»ng cã mÆt chÊt r¾n th× viÖc thªm hay bít chÊt r¾n kh«ng lµm c©n b»ng chuyÓn dÞch.

193

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamGi¶m C trong hÖ

NhËn xÐt vÒ sù chuyÓn dÞch c©n b»ng trong hÖ.

Ho¹t ®éng 3 : 2. ¶nh hëng cña ¸p suÊt– GV tiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo SGK yªu cÇu HS quan s¸t mµu cña hçn hîp khÝ trong xilanh khi :

+ NÐn pitong + KÐo d·n pitong– GV nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch l¹i nÕu cÇn.

– GV ®Æt vÊn ®Ò : nÕu trong c©n b»ng cã tæng hÖ sè hîp thøc çc chÊt khÝ hai vÕ cña PTHH b»ng nhau th× ¸p suÊt chung cña hÖ ¶nh hëng nh thÕ nµo ? ThÝ dô xÐt ph¶n øng cã sù tham gia cña chÊt khÝ víi hÖ sè tØ lîng nh nhau : H2 (k) + I2 (k) 2HI (k)

– HS quan s¸t, nhËn xÐt mµu cña hçn hîp khÝ trong xilanh.– Trong xilanh tån t¹i c©n b»ng : 2NO2 (khÝ mµu n©u ®á) N2O4 (khÝ kh«ng mµu).+ Khi t¨ng ¸p suÊt (nÐn pitong) c©n b»ng chuyÓn dÞch theo híng t¹o thµnh N2O4 ®ång nghÜa víi viÖc lµm gi¶m sè mol khÝ trong hçn hîp, v× theo ph¶n øng cø 2 ph©n tö NO2 kÕt hîp thµnh 1 ph©n tö N2O4 dÉn ®Õn lµm gi¶m ¸p suÊt chung cña hÖ chèng l¹i sù t¨ng ¸p suÊt do t¸c dông bªn ngoµi.+ Khi gi¶m ¸p suÊt (kÐo d·n pitong) c©n b»ng chuyÓn dÞch theo híng t¹o thµnh NO2 ®ång nghÜa víi viÖc lµm t¨ng sè mol khÝ trong hçn hîp, v× theo ph¶n øng cø 2 ph©n tö NO2 kÕt hîp thµnh 1 ph©n tö N2O4 dÉn ®Õn lµm t¨ng ¸p suÊt chung cña hÖ chèng l¹i sù gi¶m ¸p suÊt do t¸c dông bªn ngoµi.– HS rót ra kÕt luËn.– §èi víi çc c©n b»ng cã tæng hÖ sè hîp thøc çc chÊt khÝ hai vÕ cña PTHH b»ng nhau : khi t¨ng ¸p suÊt chung cña hÖ, tèc ®é cña c¶ ph¶n øng thuËn vµ ph¶n øng nghÞch ®Òu t¨ng nh nhau nªn kh«ng lµm chuyÓn dÞch c©n b»ng cña hÖ.

Ho¹t ®éng 4 : 3. ¶nh hëng cña nhiÖt ®é– GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm ph¶n øng thu nhiÖt vµ ph¶n øng to¶ nhiÖt, lÊy thÝ dô minh ho¹.– GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ

– HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm ph¶n øng thu nhiÖt vµ ph¶n øng to¶ nhiÖt, lÊy thÝ dô minh ho¹.

194

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namth«ng b¸o cho HS ph¶n øng : N2O4 2NO2 H = 58 kJlµ ph¶n øng thu nhiÖt. – GV yªu cÇu HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm : ng©m b×nh chøa khÝ NO2 vµo cèc níc ®¸, quan s¸t sù thay ®æi mµu s¾c vµ nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn.

– HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t sù thay ®æi mµu s¾c vµ nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn.

Ho¹t ®éng 5 : Nguyªn lÝ chuyÓn dÞch c©n b»ng (nguyªn lÝ L¬ Sa-t¬-li-ª)

– GV ®Æt vÊn ®Ò : Dùa trªn çc kÕt qu¶ nghiªn cøu ¶nh hëng cña çc yÕu tè ®Õn sù chuyÓn dÞch c©n b»ng, h·y rót ra kÕt luËn chung cña sù chuyÓn dÞch c©n b»ng ?– GV nhËn xÐt vµ kÕt luËn.

– HS ph¸t biÓu nguyªn lÝ chuyÓn dÞch c©n b»ng.

Ho¹t ®éng 6 : Vai trß cña chÊt xóc t¸c– GV yªu cÇu HS ®äc SGK phÇn vai trß cña chÊt xóc t¸c.

– HS ®äc SGK.

Ho¹t ®éng 12 : ý nghÜa cña tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc trong s¶n xuÊt ho¸ häc

– GV cho çc nhãm HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh néi dung 4 cña phiÕu häc tËp.– GV nhËn xÐt ®a ®¸p ¸n vµ kÕt luËn.

– Çc nhãm HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh néi dung 4 cña phiÕu häc tËp.– HS tr×nh bµy kÕt qu¶ phiÕu häc tËp.

Ho¹t ®éng 7 : Cñng cè– GV cho HS hoµn thµnh néi dung 5 cña phiÕu häc tËp.– GV ch÷a vµ ®a kÕt qu¶ cña néi dung 5.

– HS hoµn thµnh néi dung 5 cña phiÕu häc tËp.

PhiÕu häc tËp 4 : Cho çc c©n b»ng ho¸ häc : 2SO2 (k) + O2 (k) -> 2SO3 (k) H = – 198 kJ< 0 (1)3H2 (k) + N2 (k) -> 2NH3 (k) H = – 92 kJ < 0 (2)C (r) + CO2 (k) -> 2CO (k) H = + 131 kJ > 0(3)

§Ó t¨ng hiÖu suÊt trong s¶n suÊt ho¸ häc ngêi ta cã thÓ ¸p dông çc biÖn ph¸p lµm c©n b»ng chuyÓn dÞch theo híng t¹o ra s¶n phÈm (theo chiÒu ph¶n øng thuËn). H·y ®a ra nh÷ng gîi ý vÒ ¸p suÊt, nhiÖt ®é, nång ®é ®Ó ®¹t môc ®Ých trªn :

195

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamPh¶n øng (1)

Ph¶n øng (2)

Ph¶n øng (3)

NhiÖt ®é (t¨ng hoÆc gi¶m)Thªm (hoÆc bít) O2 vµo hÖ ®èi víi ph¶n øng (1), thªm (hoÆc bít) H2 vµo hÖ ®èi víi ph¶n øng (2), thªm CO2 (hoÆc bít) vµo hÖ víi ph¶n øng (3).¸p suÊt chung cña hÖ (t¨ng hoÆc gi¶m)

LÊy bít s¶n phÈm ra khái hÖ

TiÕt 82 : c©n b»ng ho¸ häc

I– Môc tiªu

– HiÓu ®îc çc kh¸i niÖm :+ C©n b»ng ho¸ häc, h»ng sè c©n b»ng vµ ý nghÜa cña h»ng sè c©n b»ng. + Sù chuyÓn dÞch c©n b»ng, çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc vµ nguyªn lÝ chuyÓn dÞch c©n b»ng.– BiÕt vËn dông çc yÕu tè trªn ®Ó gi¶i thÝch çc qu¸ tr×nh ho¸ häc trong tù nhiªn vµ trong s¶n suÊt. BiÕt sö dông h»ng sè c©n b»ng ®Ó tÝnh to¸n çc bµi to¸n ho¸ häc.

II– ChuÈn bÞPhiÕu häc tËp

PhiÕu häc tËp 5 C©u hái 1 : H»ng sè c©n b»ng cña ph¶n øng :

C (r) + CO2 (k) 2CO (k) H = + 131 kJ > 0(3)

Phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo :A. NhiÖt ®é. B. Nång ®é cña CO vµ CO2.C. ¸p suÊt chung cña hÖ. D. Nång ®é cña CO, CO2 vµ C.

C©u hái 2 : ViÕt biÓu thøc h»ng sè c©n b»ng cho çc c©n b»ng sau :2SO2 (k) + O2 (k) 2SO3 (k) (1)

196


SO2 (k) + O2 (k) SO3 (k) (2)

C (r) + CO2 (k) 2CO (k) (3)C©u hái 3 : TÝnh h»ng sè c©n b»ng cña c©n b»ng sau :

H2 (k) + I2 (k) 2HI (k) BiÕt t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng ë nhiÖt ®é 430oC nång ®é çc chÊt nh sau :

[HI] = 0,786 mol/l, [H2] = [I2] = 0,107 mol/l. TiÕt 83, 84 LuyÖn tËp : Tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc

So¹n ngµy 28 th¸ng 3 n¨m 2011

I – Môc tiªu

1. VÒ kiÕn thøc – Cñng cè çc kiÕn thøc : + Tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc, h»ng sè c©n b»ng. + Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng vµ lµm chuyÓn dÞch c©n b»ng. – BiÕt vËn dông çc yÕu tè tèc ®é vµ sù chuyÓn dÞch c©n b»ng ®Ó gi¶i thÝch çc qu¸ tr×nh ho¸ häc trong tù nhiªn vµ trong s¶n suÊt, vËn dông h»ng sè c©n b»ng ®Ó gi¶i

çc bµi to¸n ho¸ häc.

II – ChuÈn bÞ : PhiÕu häc tËp

Cho HS chuÈn bÞ çc phiÕu häc tËp ë nhµ.Néi dung 1

C©u hái 1 : Tèc ®é ph¶n øng lµ g× ? C©u hái 2 : Sù thay ®æi cña tèc ®é ph¶n øng :

Çc yÕu tè ¶nh hëng Sù thay ®æi cña tèc ®é ph¶n øng

ThÝ dô

T¨ng nång ®é chÊt tham gia ph¶n øng T¨ng ¸p suÊtT¨ng nhiÖt ®é ph¶n øng T¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a çc chÊt tham gia ph¶n øng Cã mÆt chÊt xóc t¸c

197

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamNéi dung 2

C©u hái 1: C©n b»ng ho¸ häc lµ g× ? T¹i sao nãi c©n b»ng ho¸ häc lµ c©n b»ng ®éng.

C©u hái 2 : Cho ph¶n øng a A + b B c C + d D

ViÕt biÓu thøc x¸c ®Þnh h»ng sè c©n b»ng vµ cho biÕt nã phô thuéc vµ yÕu tè nµo? Cho biÕt ý nghÜa cña h½ng sè c©n b»ng?

C©u hái 3: ThÕ nµo lµ sù chuyÓn dÞch c©n b»ng ? Nh÷ng yÕu tè nµo lµm chuyÓn dÞch c©n b»ng ? LÊy vÝ dô minh ho¹.

Néi dung 3 :

C©u hái 1 : Bµi tËp 1 (SGK) ; C©u hái 2 : Bµi tËp 2 (SGK).

C©u hái 3 : Bµi tËp 3 (SGK) ; C©u hái 4 : Bµi tËp 4 (SGK).

C©u hái 3 : §Ó t¨ng hiÖu suÊt qu¸ tr×nh :

2SO2 + O2 2SO3 H < 0

Ngêi ta thêng :

A. T¨ng nhiÖt ®é, t¨ng ¸p suÊt chung cña hÖ.

B. T¨ng nhiÖt ®é, gi¶m ¸p suÊt chung cña hÖ.

C. Gi¶m nhiÖt ®é, gi¶m ¸p suÊt chung cña hÖ.

D. Gi÷ ë nhiÖt ®é thÝch hîp ®Ó duy tr× tèc ®é ph¶n øng, t¨ng ¸p suÊt chung cña hÖ.

H·y chän ®¸p ¸n ®óng.

Néi dung 4 : Çc bµi tËp trong SGK

C©u hái 1 : Bµi tËp 5 ; C©u hái 2 : Bµi tËp 6 ; C©u hái 3 : Bµi tËp 7

Néi dung 5 : C©u hái 1 : Ph¶n øng tæng hîp amoniac lµ mét trong nh÷ng s¶n xuÊt ho¸ häc quan träng. Tõ amoniac ngêi ta s¶n xuÊt ph©n ®¹m, axit nitric, thuèc næ… Hái trong ph¶n øng tæng hîp amoniac biÓu

diÔn ë PTHH sau : 2N2 (k) + 3H2 (k) 2NH3 (k)

Tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc tæng hîp amoniac sÏ t¨ng bao nhiªu lÇn nÕu t¨ng nång ®é hi®ro lªn 2 lÇn khi nhiÖt ®é cña ph¶n øng ®îc gi÷ nguyªn.

A. 2 lÇn. B. 4 lÇn. C. 8 lÇn. D. 16 lÇn.

198

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamC©u hái 2 : TØ khèi h¬i cña s¾t (III) clorua khan so víi kh«ng khÝ ë nhiÖt ®é 4570C lµ 10,50 vµ ë 5270C lµ 9,60 v× tån t¹i c©n b»ng : 2FeCl3 (K) Fe2Cl6 (K).

a. TÝnh % sè mol Fe2Cl6 ë hai nhiÖt ®é trªn t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng.

b. Ph¶n øng trªn lµ thu nhiÖt hay to¶ nhiÖt ? T¹i sao ?

C©u hái 3 : Ngêi ta tiÕn hµnh ph¶n øng : PCl5 PCl3 + Cl2 víi 0,3 mol PCl5 ; ¸p suÊt ®Çu lµ 1 atm. Khi c©n b»ng ®îc thiÕt lËp, ¸p suÊt ®o ®îc b»ng 1,25 atm (V,T = const).

a. TÝnh ®é ph©n li vµ ¸p suÊt riªng cña tõng cÊu tö.

b. ThiÕt lËp biÓu thøc liªn hÖ gi÷a ®é ph©n li vµ ¸p suÊt chung cña hÖ.

C©u hái 4 : V× sao trong çc viªn than tæ ong, ngêi ta t¹o ra nh÷ng lç rçng? Gi¶i thÝch v× sao khi nhãm lß than ngêi ta ph¶i qu¹t giã vµo lß b»ng qu¹t tay hoÆc qu¹t m¸y? Cßn khi ñ bÕp than, ngêi ta ®Ëy n¾p lß than?

C©u hái 5 : TÝnh nång ®é t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng cña hÖ khi trén 1 mol CH3COOH víi 1 mol C2H5OH. BiÕt thÓ tÝch chung cña hÖ t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng lµ 120 ml vµ h»ng sè c©n b»ng nång ®é cña ph¶n øng : CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O ë nhiÖt ®é thÝ nghiÖm lµ 4.

III – ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc

Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS

Ho¹t ®éng 1. KiÕn thøc cÇn nhí vÒ tèc ®é ph¶n øng– GV yªu cÇu HS tr×nh bµy néi dung 1 cña phiÕu häc tËp.– GV nhËn xÐt vµ söa cho ®óng.

– HS tr×nh bµy néi dung 1 cña phiÕu häc tËp.– HS nhãm kh¸c nhËn xÐt.

Ho¹t ®éng 2 : ¤n tËp vÒ c©n b»ng ho¸ häc– GV yªu cÇu HS tr×nh bµy néi dung 2 cña phiÕu häc tËp.

– HS tr×nh bµy néi dung 2 cña phiÕu häc tËp.

Ho¹t ®éng 3 : LuyÖn tËp vÒ tèc ®é ph¶n øng– GV yªu cÇu HS tr×nh bµy néi dung 3 cña phiÕu häc tËp.– GV nhËn xÐt bµi lµm vµ ý kiÕn nhËn xÐt cña HS.


199

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamHo¹t ®éng 4 : LuyÖn tËp vÒ c©n b»ng ho¸ häc

– GV yªu cÇu HS tr×nh bµy néi dung 4 cña phiÕu häc tËp.– GV nhËn xÐt bµi lµm vµ ý kiÕn nhËn xÐt cña HS.


Ho¹t ®éng 5 : Cñng cè vµ vËn dông– GV yªu cÇu HS tr×nh bµy néi dung 5 cña phiÕu häc tËp.– GV nhËn xÐt bµi lµm vµ ý kiÕn nhËn xÐt cña HS.


TiÕt 85 Bµi thùc hµnh sè 7

Tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häcSo¹n ngµy 2 th¸ng 4 n¨m 2011

I. Môc tiªu – BiÕt ®îc môc ®Ých, çch thùc hiÖn çc thÝ nghiÖm.– BiÕt sö dông dông cô, ho¸ chÊt thùc hiÖn an toµn, thµnh c«ng çc thÝ nghiÖm trong bµi.– Quan s¸t, gi¶i thÝch hiÖn tîng x¶y ra, viÕt PTHH cña ph¶n øng. II. ChuÈn bÞ 1. Dông cô : Nh híng dÉn trong SGV. 2. Ho¸ chÊt : Nh híng dÉn trong SGV. 3. Häc sinh– ¤n tËp nh÷ng néi dung kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn tiÕt thùc hµnh.– Nghiªn cøu tríc ®Ó biÕt dông cô, ho¸ chÊt, çch lµm tõng thÝ nghiÖm trong bµi. 4. Gi¸o viªn chuÈn bÞ mét sè phiÕu häc tËp

PhiÕu sè 1 :– Nh÷ng yÕu tè nµo ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ?– Cã thÓ thùc hiÖn nh÷ng thÝ nghiÖm nµo ®Ó chøng minh ?

PhiÕu sè 2 :– NÕu n¹p ®Çy khÝ NO2 (mµu n©u ®á) vµo 2 èng nghiÖm cã nh¸nh, níi víi nhau b»ng èng dÉn cao su kÌm kÑp Mo (h×nh 7.5 SGK).Ng©m èng nghiÖm a vµo níc ®¸, èng b vµo níc nãng 80 – 900C. Mét lóc sau lÊy 2 èng nghiÖm ra so s¸nh. HiÖn tîng x¶y ra nh thÕ nµo ? Gi¶i thÝch ?

III. méT sè lu ý

200

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Nam1. §Ó chøng minh çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc, ba thÝ nghiÖm thùc hiÖn trong tiÕt thùc hµnh ®Òu ®îc tiÕn hµnh theo ph¬ng ph¸p so s¸nh, ®èi chøng. 2. ThÝ nghiÖm chøng minh nhiÖt ®é ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc, thùc hiÖn víi NO2 lµ khÝ rÊt ®éc ph¶i ®îc gi¸o viªn thu s½n vµo çc èng nghiÖm cã nh¸nh, nèi víi nhau b»ng èng dÉn cao su dµi 3cm cã kÑp Mo (H×nh 7.5 SGK). N¾p èng nghiÖm ph¶i thËt khÝt kh«ng cho khÝ NO2 tho¸t ra ngoµi.3. ThÝ nghiÖm vÒ çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ngoµi çch thùc hiÖn nh híng dÉn trong SGK, cã thÓ thùc hiÖn theo çch kh¸c, GV nghiªn cøu ®Ó ¸p dông. 4. NÕu cã ®iÒu kiÖn GV nªn thÓ hiÖn çc phiÕu häc tËp lªn b¶n trong. Dïng m¸y chiÕu tæ chøc ho¹t ®éng ®Çu tiÕt thùc hµnh cho HS sÏ kÕt qu¶ h¬n.5. Ph©n bè thêi gian hîp lÝ.

III. ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y häc Ho¹t ®éng 1 :

1. GV : Nªu môc tiªu tiÕt thùc hµnh. Nh÷ng yªu cÇu HS ph¶i thùc hiÖn trong tiÕt thùc hµnh.2. Sö dông phiÕu häc tËp kiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña HS vµ híng dÉn HS thùc hiÖn nhiÖm vô tiÕt häc.3. GV nªu nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý khi thùc hiÖn çc thÝ nghiÖm, lu ý HS quan s¸t, so s¸nh ®èi víi tõng thÝ nghiÖm ®Ó rót ra kÕt luËn vÒ çc ®iÒu kiÖn ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng, c©n b»ng ho¸ häc.4. GV thùc hiÖn mÉu mét sè thao t¸c, nh thao t¸c t¹o ra sù thay ®æi nhiÖt ®é trong 2 èng nghiÖm cã nh¸nh ®ùng NO2, çch quan s¸t, gi¶i thÝch hiÖn tîng x¶y ra.

Ho¹t ®éng 2 :¶nh hëng cña nång ®é ®Õn tèc ®é ph¶n øng.

HS : Thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGK.HS vËn dông yÕu tè nång ®é ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ®Ó gi¶i thÝch.

Ho¹t ®éng 3 : ¶nh hëng cña nhiÖt ®é ®Õn tèc ®é ph¶n øng.

HS : Thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGK.Ho¹t ®éng 4 :

¶nh hëng cña diÖn tÝch bÒ mÆt chÊt r¾n ®Õn tèc ®é ph¶n øngHS : Thùc hiÖn thÝ nghiÖm nh híng dÉn trong SGK.

201

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamHS vËn dông yÕu tè ¶nh hëng diÖn tÝch bÒ mÆt chÊt r¾n ®Õn tèc ®é ph¶n øng ®Ó gi¶i thÝch.

Ho¹t ®éng 5 : ¶nh hëng cña nhiÖt ®é ®Õn c©n b»ng ho¸ häc

HS : 2 èng nghiÖm cã nh¸nh ®· ®îc n¹p ®Çy khÝ NO2 , kho¸ K ®îc ®ãng l¹i (h×nh 7.5 SGK).– ChuÈn bÞ mét cèc níc ®¸, mét cèc níc nãng (kho¶ng 80–900C) ng©m 1 èng nghiÖm vµo cèc níc nãng, mét èng nghiÖm vµo cèc níc ®¸, sau vµi phót, quan s¸t vµ so s¸nh

mµu cña 2 èng nghiÖm.GV : Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra, gi¶i thÝch vµ viÕt PTHH.

Lu ý :

– NO2 lµ khÝ rÊt ®éc, èng nghiÖm thu NO2 ph¶i nót thËt kÝn. Yªu cÇu HS kh«ng ®îc më nót èng nghiÖm ra v× khÝ NO2 tho¸t ra sÏ nguy hiÓm, ®ång thêi lµm thay ®æi lîng NO2 chøa trong 2 èng nghiÖm, thÝ nghiÖm kÐm chÝnh x¸c.

– ThÝ nghiÖm vÒ çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng cã thÓ thùc hiÖn çch kh¸c nh sau:Dông cô : KÑp th¼ng ®øng 2

èng nghiÖm cã nh¸nh trªn gi¸ thÝ

nghiÖm. Nèi nh¸nh mçi èng

nghiÖm víi èng thñy tinh ch÷ U

®êng kÝnh 3mm trong chøa mét

Ýt níc mµu (®Ó dÔ quan s¸t).

D¸n b¨ng giÊy cã v¹ch kÎ ®Òu

nhau trªn èng ch÷ U (h×nh 4). H×nh 4

VÝ dô thùc hiÖn ph¶n øng ¶nh hëng cña nång ®é ®Õn tèc ®é ph¶n

øng :

§Ëy mçi èng nghiÖm cã nh¸nh cã chøa 1 – 2 viªn kÏm b»ng nót cao su

kÌm èng nhá giät, èng (1) chøa dd HCl nång ®é 18%, èng (2) chøa dd

HCl nång ®é 6%. Nhá ®ång thêi vµo mçi èng cïng mét lîng dd HCl.

Híng dÉn HS quan s¸t hiÖn tîng : Cét níc mµu trong èng h×nh ch÷ U cña

èng nghiÖm (1) d©ng cao h¬n, chøng tá khi nång ®é chÊt ph¶n øng

202

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh Namt¨ng, tèc ®é ph¶n øng t¨ng. Víi dông cô nµy cã thÓ thùc hiÖn çc thÝ

nghiÖm chøng minh çc yÕu tã ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ho¸

häc.

Ho¹t ®éng 6 : C«ng viÖc cuèi buæi thùc hµnh.

GV : NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ tiÕt thùc hµnh. Yªu cÇu HS viÕt têng

tr×nh thÝ nghiÖm.

HS : Thu dän dông cô, ho¸ chÊt, vÖ sinh PTN, líp häc.

Ngµy th¸ng n¨m

TiÕt: 88 §Ò kiÓm tra häc k× 1

(Thêi gian 45 phót)I– PhÇn tr¾c nghiÖm (3 ®iÓm)

H·y chän ®¸p ¸n ®óng A, B, C hoÆc D.

C©u 1 (0,25®). Trong cïng mét chu k×, theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n :

A. TÝnh kim lo¹i t¨ng.

B. TÝnh axit cña çc oxit vµ hi®roxit t¨ng.

C. TÝnh phi kim gi¶m dÇn.

D. TÝnh axit cña çc oxit vµ hi®roxit gi¶m.

203

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamC©u 2 (0,25®). Nguyªn tö cña mét nguyªn tè cã bèn líp electron, theo thø tù tõ phÝa gÇn h¹t nh©n lµ : K, L, M, N. Trong nguyªn tö ®· cho, electron thuéc líp nµo sau ®©y cã møc n¨ng lîng trung b×nh cao nhÊt ?

A. Líp K. B. Líp L. C. Líp M. D. Líp N.

C©u 3 (0,25®). Çc nguyªn tö vµ ion Ca2+, Cl–, Ne cã ®Æc ®iÓm chung lµ :

A. Cïng mét chu k×. B. Cïng mét nhãm.

C. Cïng sè electron. D. Cïng sè proton.

C©u 4 (0,25®). Nguyªn tö cña nguyªn tè nµo trong çc nguyªn tè sau lu«n cho 2 electron trong çc ph¶n øng ho¸ häc :

A. Na (Z =11). B. Mg (Z = 12).

C. Al (Z = 13). D. Si (Z = 14).

C©u 5 (0,25®). Çc nguyªn tö trong cïng mét nhãm A cã ®Æc ®iÓm nµo chung sau ®©y :

A. Sè electron ngoµi cïng. B. Sè líp electron.

C. Sè electron. D. Sè proton.

C©u 6 (0,25®). D·y çc nguyªn tè nµo sau ®©y ®îc s¾p xÕp theo chiÒu gi¶m dÇn tÝnh kim lo¹i vµ t¨ng dÇn tÝnh phi kim ?

A. Al, Mg, Br, Cl. B. Na, Mg, Si, Cl.

C. Mg, K, S, Br. . D. N, O, Cl, Ne.

C©u 7 (0,25®). Trong nguyªn tö, ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n, mçi electron cã :

A. mét møc n¨ng lîng nhÊt ®Þnh. B. mét møc n¨ng l-îng thay ®æi.

C. nhiÒu møc n¨ng lîng nhÊt ®Þnh. D. nhiÒu møc n¨ng lîng thay ®æi.

C©u 8 (0,25®). Nguyªn tö cña nguyªn tè X cã cÊu h×nh electron ph©n líp ngoµi cïng lµ 3p3. VÞ trÝ cña X trong BTH lµ :

A. Chu k× 3, nhãm IIIA. B. Chu k× 3, nhãm VIA.

C. Chu k× 3, nhãm VA. D. Chu k× 6, nhãm IIIA.

C©u 9 (0,25®). TÝnh chÊt baz¬ cña çc hi®roxit nhãm IA theo chiÒu t¨ng cña sè ®iÖn tÝch h¹t nh©n Z lµ:

A. T¨ng. B. gi¶m. 204

Giáo án hoá học 10 nâng cao Đỗ Thanh NamC. Kh«ng ®æi. D. Võa gi¶m võa t¨ng.

C©u 10 (0,25®). NhiÖt ®é s«i cña çc ®¬n chÊt cña çc nguyªn tè nhãm VIIA theo chiÒu t¨ng sè thø tù lµ

A. T¨ng. B. gi¶m.

C. Kh«ng ®æi. D. Võa gi¶m võa t¨ng.

C©u 11 (0,25®). Sè hiÖu nguyªn tö cña çc nguyªn tè trong BTH cho biÕt :

A. Sè electron ho¸ trÞ. B. Sè proton trong h¹t nh©n.

C. Sè n¬tron trong h¹t nh©n. D. Sè khèi cña h¹t nh©n.

C©u 12 (0,25®). Trong 20 nguyªn tè ®Çu BTH, sè nguyªn tè cã nguyªn tö víi 2 electron ®éc th©n ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n lµ :

A. 1. B. 2. C. 2. D. 4.

I– PhÇn tù luËn (7 ®iÓm)

C©u 13 (2 ®iÓm). Nguyªn tö nguyªn tè X, çc ion Y+ vµ Z2– ®Òu cã cÊu h×nh electron ph©n líp ngoµi cïng lµ 2p6. X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña X, Y, Z (Sè hiÖu nguyªn tö, chu k×, nhãm) trong BTH.

C©u 14 (2 ®iÓm). Tæng sè h¹t c¬ b¶n (p, n, e) trong nguyªn tö mét nguyªn tè A lµ 52. BiÕt sè h¹t kh«ng mang ®iÖn b»ng mét nöa sè h¹t mang ®iÖn céng 1.

a. H·y x¸c ®Þnh A.

b. ViÕt cÊu h×nh electron cña A vµ tÝnh chÊt hãa häc c¬ b¶n cña ®¬n chÊt A.

C©u 15 (3 ®iÓm) Cho 2,16 gam mét kim lo¹i M vµ oxit cña kim lo¹i nµy cã c«ng thøc M2O3 víi sè mol b»ng nhau t¸c dông víi dd axit HCl d th× thu ®îc 0,224 lÝt H2 (®ktc).

a. X¸c ®Þnh kim lo¹i M vµ oxit M2O3.

b. TÝnh thÓ tÝch dd HCl 1M tèi thiÓu cÇn dïng.

§¸p ¸n bµi kiÓm tra häc k× 1

I– PhÇn tr¾c nghiÖm (3 ®iÓm)

C©u 1. B

C©u 2. D

C©u 3. C

C©u 4. B

C©u 5. A

C©u 6. B

205


206

Documents

giao an hoa hoc 10 nang cao