Genericki Graficki Editor

Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Elektrotehnički fakultet

Specifikacija i modelovanje softvera

Esej:

Generički grafički editor

Mentor: Jelena Jovović 1157

Prof. dr Branko Perišić Aleksandra Vujadinović 1204


1


2

Sadržaj:

Uvod .................................................................................................................................................................. 3

Grafički interfejs ................................................................................................................................................ 4

Naslovna linija................................................................................................................................................ 5

Linija menija .................................................................................................................................................. 5

Linija alatki ..................................................................................................................................................... 8

Radni prostor ............................................................................................................................................... 10

Statusna linija .............................................................................................................................................. 11

Linije sa klizačima ......................................................................................................................................... 11

Zaključak.......................................................................................................................................................... 12


3

Uvod

Editor predstavlja softverski program za stvaranje novih i izmjenu postojećih dokumenata koristeći

grafički korisnički interfejs ( GUI okriženje ). Pomoću njega vršimo interakcije sa računarom kroz

manipulaciju grafičkim elementima i dodacima uz pomoć ikonica, prozora, menija, dugmića i drugih

elemenata.Danas, zahvaljujući editoru omogućena je kreativna, efikasna i precizna obrada svih vrsta

tekstualnih, vizuelnih, zvučnih i drugih vrsta medija. Glavna osobina svih editora bi trebala da bude

dostupnost i razumjevanje, kao i lako i pojednostavljeno rukovanje svim ponudjenim alatkama. Oni

nastoje da zadovolje želje što kompleksnijeg broja korisnika, sa različitim potrebama za obradom

različitih vrsta dokumenata, a da istovremeno na jednostavan i zanimljiv način skrate vrijeme

potrebno za izvršenje nekog problema.

Generički editor pruža veliki broj mogućnosti tako da je korištenje uredjaja mnogo jednostavnije a

pritom omogućava lakši i jednostavniji prenos informacija izmedju računara i korisnika. Mnogi stariji

grafički interfejsi bili su napravljeni isključivo za jednu namjenu, dok se danas oni ne primjenjuju samo

u računarima, već i za razne govorne mašine, monitore ili mobitele sa ekranima osjetljivim na dodir

itd. Oni se nalaze svuda oko nas, i pomoću jednostavnih komandi mišem ili tastaturom omogućeno je

lako i brzo editovanje teksta, zvuka, slike, videa i raznih drugih objekata.


4

Grafički interfejs

Grafički korisnički interfejs (engl. Graphical User Interface) je program koji omogućava korisniku da

komunicira sa kompjuterom ili nekom drugom mašinom koristeći simbole i slikovne metafore

prikazane unutar okruženja upotrebom komandi ulaznih uredjaja.

GUI je veoma važan segment u izradi bilo kog editora. Dobro projektovan korisnički interfejs je ono

što čini dobar softverski proizvod. Većina korisnika će prije odabrati editor koji je lakše koristi, nego

onaj koji je po svojoj funkcionalnosti možda i kvalitetniji. Kako korisnički interfejs zazuma jako bitnu

ulogu u kreiranju generičkog editora, pri samom razvoju poželjno je koristiti neke smjernice koje

podpomažu razvoj kvalitetnog korisničkog interfejsa:

Težiti konzistentnosti

Omogućiti upotrebu prečica

Davati informativni feedback

Projektovati dijaloge naglašene zatvorenosti

Ponuditi prevenciju i rukovanje greškama

Dozvoliti poništavanje efekata akcije

Interno podržavati kontrolu

Redukovati opterećenje radne memorije korisnika [1]

Grafički interfejs komunikaciju sa korisnicima obavlja putem raznih menija, ponudjenih alatki i

radnog prostora, tako da je neophodno da u svom okruženju posjeduje:

Naslovnu liniju (tittle bar)

Liniju menija (menu bar)

Liniju alatki (toolbar)

Statusnu liniju (status bar)

Radni prostor (workspace)

Linije sa klizačima (scroll line)

Treba naglasiti da interfejs prije svega treba da bude prijatan korisniku, tj. treba izbjegavati

korišćenje imperativa prilikom imenovanja akcija koje se nude, i treba dati korisniku mogućnost

izbora.

[1] URL : http://msacademic.rs/Blog.aspx?id=251 (16.03.2014.)

http://msacademic.rs/Blog.aspx?id=251


5

Naslovna linija

Naslovna linija omogućava osnovne operacije za rukovanje editorom, tj. prozorom koji se aktivira

pokretanjem željenog programa. Nalazi se na samom vrhu duž čitavog prozora. Obavezni elementi

naslovne linije su ikonica i naziv dokumenta koji je trenutno aktivan . Sa desne strane se nalaze tri

dugmeta koja korisniku omogućavaju kontrolu nad veličinom korištenog prozora. Na izbor su

ponudjene opcije smanjenja prozora (minimize), promjene veličine ili postavljanje prozora preko

čitavog ekrana (maximize) kao i kompletno zatvaranje prozora (close).

Slika 1. Naslovna linija

Linija menija

Korištenjem linije menija omogućeno je grupisanje opcija koje se koriste za rad sa dokumentom u

podmenije radi bržeg i jednostavnijeg snalaženja korisnika u novom okruženju. Prilikom izbora nekog

od navedenih polja otvara se padajući meni sa odgovarajućim opcijama. Sve opcije su grupisane

logički tako da je korisniku omogućeno lakše pretraživanje i cjelokupni rad sa otvorenim

dokumentom. Linija menija se nalazi odmah ispod naslovne linije. Ukupan broj opcija na njoj nije

stalan,odnosno može se mjenjati prilikom selektovanja nekih dijelova dokumenta sa kojima se mogu

raditi dodatne opcije. Osnovne opcije koje se obično nalaze u svakom trenutku na liniji menija su:

Slika 2. Linija menija- Osnovne opcije


6

Opcija File je prva opcija na liniji menija. Koristi se za rad

sa fajlovima, odnosno trenutno otvorenim dokumentom. U

ovu grupu opcija spadaju osnovne operacije sa fajlovima,

kao sto su čuvanje novonastalih izmjena, na staroj (save) ili

nekoj novoj lokaciji (save as) , zatim kreiranje novog

dokumenta (new) ,otvaranje već postojećeg sa izabrane

lokacije (open) ili zatvaranje trenutno aktivnog fajla (exit).

Imamo još mnogo opcija kao što su štampanje (print),

pogled pred štampanje (print preview) itd.

File:

Edit:

Slika 3. Opcija File

Slika 4. Opcija Edit

Opcija Edit se takodje nalazi na liniji menija i koristi se za

rad sa pojedinačnim elementima koje sadrži dokument. Sve

opcije iz padajućeg menija nisu uvijek aktivne, tj. ne mogu se

koristiti u svakom trenutku za svaki element. Selektovanjem

dijela dokumetna broj operacija koje se mogu izvršavati nad

njim se povećava.

Najčešće korištene opcije su: kopiranje (copy), lijepljenje

kopiranog dijela (paste), isjecanje (cut), brisanje (delete),

zatim korak nazad (poništavanje zadnje izvršene operacije,

undo), korak naprijed (redo), kao i mnoge druge opcije

specifične za selektovani dio dokumenta.


7

View:

Tools:

Slika 5. Opcija View

Pomoću opcije View možemo da mjenjamo način

prikazivanja objekta sa kojim radimo kao i izgled prozora u

kome radimo. Ovdje možemo da postavimo koje sve alatke

želimo da se prikazuju na liniji alatki (toolbar) kao i da

dodajemo nove prečice. Moguće je mjenjati izgled i

raspored ikona, njihovu veličinu (extra large, large,

medium, small, list), zatim vršiti sortiranje (sort by: name,

date, size..) i grupisanje (group by) elemenata. Ovdje se

takodje nalaze podopcija zumiranja (zoom) i osvježavanja

prozora (refresh).

Slika 6. Opcija Tools

Opcija Tools, kao što joj i samo ime kaže,

služi za podešavanja raznih alata koji se

razlikuju u zavisnosti od editora koji koristimo i

dokumenta na kome se izvršava.


8

Help:

Linija alatki

Linija alatki nalazi se ispod linije menija. Korisnik može po želji dodavati nove alatke u liniju alatki

preko opcija iz glavnog menija View. Ova linija se sastoji od ikonica koje imaju različitu namjenu, a

predstavljaju prečice do opcija koje se nalaze u glavnoj liniji, razvrstane po grupama. Pa tako imamo

grupu za rad sa fajlovima, grupu za editovanje, zatim grupu za rad sa tekstovima, slikama, za crtanje,

projektovanje i još mnogo grupa za dodatne izmjene izabranog dokumenta. Ovdje su prikazane samo

neke od alatki koje bi trebalo da ima editor:

Linija alatki za rad sa fajlovima:

Slika 8. Linija alatki za rad sa dokumentom

Linija alatki za izmjenu tekstualnih dokumenata:

Slika 9. Linija alatki za rad sa tekstom

Slika 7. Opcija Help

Opcija Help je neizostavna u liniji menija. Izborom

ponudjenih opcija iz padajućeg menija možemo dobiti opšte

informacije o editoru, načinu njegovog korištenja, kao i

pomoć pri rukovanju bilo kojom alatkom. Korisniku je

potrebno pružiti i mogućnost izbora online pomoći.

Povezivanje Help-a sa tastature vrši se pritiskom na taster

F1. Ikona za pomoć ima i simboličko značenje i mora

postojati u svakom editoru. Obično se nalazi ispod dugmadi

za minimizaciju i maksimizaciju.


9

Linija alatki za kreiranje, pokretanje i provjeru ispravnosti koda na nekom od mnoštvo

programskih jezika:

Slika 10. Linija alatki za rad sa programskim kodom

Linija alatki za crtanje šema sa električnim kolima:

Slika 11. Linija alatki za kreiranje šema

Linija alatki za crtanje:

Slika 12. Linija alatki za crtanje

Linija alatki za modelovanje, projektovanje i izradu 3D crteža:

Slika 13. Linija alatki za modelovanje 3D crteža

Treba naglasiti da bi bilo poželjno korisniku pružiti mogućnost da klikom miša i prevlačenjem može

izvršiti pomjeranje linija alatki. Time se dobija mogućnost organizovanja izgeda trentno aktivnog

editora po sopstvenim nahodjenju. Korisniku treba omogućiti i da, ako trenutno nisu potrebne, neke

linije alatki može ukloniti sa svog radnog okruženja.


10

Radni prostor

Radni prostor je dio grafičkog editora sa najvećim dimenzijama. Kreiranje ili izmjena bilo kog

dokumenta počinje smještanjem istog na radnu površinu. On je organizovan tako da korisnicima

omogućava promjenu veličine u onu koja njima najviše odgovara. U jedan radni prostor,ako je

potrebno, može se smjestiti više programa što omogućava brže snalaženje i jednostavnije rukovanje

se otvorenim objektima. Ukoliko imamo više istovremeno aktivnih dokumenata radni prostor kreira

tabove za svaki dokument pojedinačno, a prelazak sa jednog taba na drugi vrši se jednostrukim klikom

miša na onaj tab koji želimo trenutno mjenjati.Tabovima se dodjeljuju ista imena kao i dokumentima

nad kojima se vrši editovanje, s tim da korisniku treba ostaviti otvorenu mogućnost Rename

(tj.izmjenu imena tabova).

Slika 14. Radni prostor sa tabovima

U radnom prostoru možemo koristiti i prečice do alata koji se najviše koriste. Desnim klikom miša

na bilo koji dio radnog prostora otvoriće nam se padajući meni sa nekim od osnovnih opcija za

editovanje (paste, copy, cut, undo, delete..) kao i neke opcije specifične za dati editor, to jest opcije

koje se najčešće koriste.

Slika 15. Prečice na radnom prostoru


11

Statusna linija

Statusna linija je smještena duž čitavog donjeg dijela prozora i sadrži opšte informacije o dokumentu

koji je trenutno otvoren. Obično su to informacije o vrsti fajla, njegov naziv, lokacija, veličina, zatim

datum kada je kreiran, datum i vrijeme kada je posljednji put modifikovan. Sa desne stane je

napravljena prečica Zoom, za lakše zumiranje,tj. povećanje i smanjenje izgleda dokumenta na radnoj

površini. Status bar se može pozvati ili ukloniti sa radnog prostora preko opcije iz menija View.

Slika 16. Statusna linija

Linije sa klizačima

Klizači nam služe za kretanje kroz dokumente i pozicioniranje na one dijelove dokumenta koji se

zbog veličine radnog prostora ne mogu vidjeti. Postoje horizontalni i vertikalni klizač. Horizontalinim,

koji je postavljen na dnu editora, se krećemo lijevo i desno kroz dokument a vertikalnim, koji se nalazi

sa desne strane editora, gore i dole. Na linijama klizača imamo i strelice kojima se možemo pomjerati

red po red. odnosno kolonu po kolonu. Na ovaj način nam je omogućen brz pregled dokumenta koji

kreiramo.

Slika 17. Linije sa klizačima


12

Zaključak

Grafički editori su organizovani tako da su pristupačni za korištenje različitim profilima korisnika,

jednostavni su za korištenje čak i onim korisnicima koji se po prvi put susreću sa odredjenim editorom.

Pomoću slikovitih ikonica i logički razvrstanih opcija u odredjene menije omogućeno je brzo

pretraživanje i prosto snalaženje u radnom okruženju. Linije i opcije koje sadrži editor treba da

obezbjede bolju preglednost resursa i mogućnosti koje on nudi prilikom rada, kao i da pruže korisniku

mogućnost da sve što je osmislio može adekvatno primjeniti u programu i zahvaljujući tome kreirati

potpuno novi, jedinstveni dokument po vlastitom nahodjenju. Otvorena je mogućnost, pored

automatskog izgleda grafičkog interfejsa, da korisnik samostalno rasporedi potrebne alatke kao i

kompletno radno okruženje onako kako njemu odgovara.

Documents

Genericki Graficki Editor