Upload
others
View
14
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Cinsel Farklılaşma BozukluklarıCinsel Farklılaşma Bozuklukları
Dr. İhsan ESEN
Fırat Üniversitesi Hastanesi
Çocuk Endokrinolojisi Kliniği
Cinsel farklılaşma bozukluklarıCinsel farklılaşma bozuklukları
• Geniş bir spektrum
• Farklı patofizyolojiler
• Nadir• Nadir
• Yenidoğanda atipik genitalya
veya
• Ergenlikte atipik cinsel gelişim
Embriyonik dönemdeki yapıların erkek ve dişide oluşturduğu yapılar
Embriyonik dönem XY XX
Bipotansiyel gonad Testis Over
İç genital yapıWolf Epididim, vas
deferens, seminalvezikül
Geriler
Müller Geriler Uterus,Tubalar, Vajen 2/3 üst kısım
Ürogenital sinus Üretra, Prostat Vajen 1/3 kısımÜrogenital sinus Üretra, Prostat Vajen 1/3 kısım
Dış genital yapıGenital çıkıntı Glans penis Klitoris
Üretral kıvrım Penil gövde Labia minor
Labioskrotal şişlik Skrotum Labia major
Terminoloji
Cinsiyet Kromozomuilişkili CFB
46, XY CFB 46, XX CFB
Cinsel farklılaşma bozukluklarıCinsel farklılaşma bozuklukları
Gonad (testiküler) gelişim bozuklukları
Androjen sentez ve etki bozuklukları
Diğer nedenler
Gonad (ovarian) gelişim bozuklukları
Androjen fazlalığı
Diğer nedenler
Cinsiyet kromozom ilişkili CFBCinsiyet kromozom ilişkili CFB
• 47,XXY Klinefelter sendromu ve varyantları
• 45,X Turner sendromu ve varyantları
• 45,X/46,XY Mikst gonadoal disgenezi
• 46,XX/46,XY Kimerizm
Cinsiyet Kromozomuilişkili CFB
46, XY CFB 46, XX CFB
Cinsel farklılaşma bozukluklarıCinsel farklılaşma bozuklukları
Gonad (testiküler) gelişim bozuklukları
Androjen sentez ve etki bozuklukları
Diğer nedenler
Gonad (ovarian) gelişim bozuklukları
Androjen fazlalığı
Diğer nedenler
46,XY CFB46,XY CFBGonadal (testiküler) gelişim bozuklukları
• Komplet veya parsiyel gonadal disgeneziler(Örn. SRY, SOX9, SF-1, WT1, DHH v.b.)
• Ovotestiküler CFB• Ovotestiküler CFB
• Testis regresyon sendromu
46,XY CFB46,XY CFBAndrojen Sentez Bozuklukları
• LH reseptör mutasyonları
• Smith-Lemli-Opitz sendromu
• Steroidogenik akut regülatuar protein (STAR) mutasyonları
• Kolesterol yan-dal kırıcı enzim (CYP11A1)
• 3 β-hidroksisteroid dehidrojenaz enzim (HSD3B2)
• 17 β-hidroksi steroid dehidrojenaz enzim (HSD17B3)
• 5 α-redüktaz 2 enzim (SRD5A2)
46,XY CFB46,XY CFBAndrojen Etki Bozuklukları
• Androjen duyarsızlığı sendromu
• İlaçlar ve çevresel düzenleyiciler
46,XY CFB46,XY CFBDiğer nedenlerDiğer nedenler
• Erkek genital gelişimi ile ilişkili sendromlar (Örn. Kloakal
anomaliler, Robinow, Aarskog, Hand-Foot-Genital, popliteal pterygium)
• Persistan Müllerian kanal sendromu
• Kaybolmuş testis sendromu• Kaybolmuş testis sendromu
• İzole hipospadias (CXorf6)
• Konjenital hipogonadotropik hipogonadizm
• Kriptorşidizm (INSL3, GREAT)
• Çevresel etkenler
Cinsiyet Kromozomuilişkili CFB
46, XY CFB 46, XX CFB
Cinsel farklılaşma bozukluklarıCinsel farklılaşma bozuklukları
Gonad (testiküler) gelişim bozuklukları
Androjen sentez ve etki bozuklukları
Diğer nedenler
Gonad (ovarian) gelişim bozuklukları
Androjen fazlalığı
Diğer nedenler
46,XX CFB46,XX CFBGonadal (ovarian) gelişim bozuklukları
• Gonadal disgeneziler
• Ovotestiküler CFB
• Testiküler CFB (Örn. SRY+, dup SOX9, RSP01)
46,XX CFB46,XX CFBAndrojenAndrojen fazlalığıfazlalığı• Fetal
– 3β-hidroksisteroid dehidrojenaz 2 enzim
– 21-hidroksilaz enzim
– P450 oksidoredüktaz (POR)
– 11β-hidroksilaz– 11β-hidroksilaz
– Glukokortikoid reseptör mutasyonları
• Fetoplasental
– Aromataz eksikliği
– Oksidoredüktaz eksikliği (POR)
• Maternal
– Maternal virilizan tümörler
– Androjenik ilaçlar
46,XX CFB46,XX CFBDiğer nedenler
• Sendromik birliktelikler (Örn. Kloakal anomaliler)
• Müllerian agenezi/hipoplazi (Örn. MURCS)
• Vaginal atrezi (Örn. McKusick - Kaufman)
• Labial adhezyonlar
Dış Dış genitalyagenitalya maskülizasyonmaskülizasyon skoruskoru
3 Evet Hayır Normal
2 Distal
L/S L/S
1 Ortada İngunal İngunal
0 Hayır Evet Proksimal Abdominal Abdominal
SkrotalBirleşme
MikroPenis
ÜretralMeatus
SağGonad
SolGonad
Kimler CFB açısından tetkik edilmeliKimler CFB açısından tetkik edilmeli
• İzole perineal hipospadias
• İzole mikropenis (< 2,5 cm)
• İzole kliteromegali (≥ 1 cm)
• Dış genitalya maskülinizasyon skoru < 11 olan genital anomali
kombinasyonları
UK Guidance On The Initial Evaluation Of An Infant Or An Adolescent With A Suspected Disorder Of Sex Development. Clin Endocrinol (Oxf). 2011 Apr 16.
Genetik incelemeGenetik inceleme
• Karyotip
– Sitogenetik analiz
– FISH (Y kromozomu)
– PCR (SRY)
GörüntülemeGörüntüleme
• Ultrasonografi
– Mülleriyan yapıların varlığı?
– Gonadların varlığı, özellikleri, lokalizasyonu
• Magnetik Rezonans (MR)
• Laparoskopi
LaboratuarLaboratuar
• 17- OH progesteron (17-OHP)
– 11-deoksikortizol
• Testosteron (T)
• Dihidrotestosteron (DHT)
• Δ4 Androstenedion
• HCG testi
Pregnenolon
Progesteron
17 α - OH Pregnenolon
17α- OH Progesteron
Dehidroepiandrosteron
Androstenedione
Östriol
Östron
3β hidroksisteroid dehidrojenaz
17
αh
idro
ksila
z
17
,20
de
zmo
laz
Aro
mat
az
21 hidroksilaz
Kolesterol
17β-HSD
11 deoksikortikosteron(DOC)
Kortikosteron
Aldosteron
11- Deoksikortizol
Kortizol
Testosteron Östradiol
11β hidroksilaz
Dihidrotestosteron(DHT)
5α- redüktaz
LaboratuarLaboratuar
• Testosteron/ DHT ↑↑ → 5α- redüktaz eksikliği
• Δ4 Androstenedion / Testosteron↑↑ → 17β-HSD eksikliği
• 17 OH pregenenelon / 17- OH progesteron ↑↑ → 3βHSD eksikliği• 17 OH pregenenelon / 17- OH progesteron ↑↑ → 3βHSD eksikliği
Yetersiz virilize erkek
46, XY 46,XY/45,X
TestosteronN veya ↑
Testosteron↓
Mikst gonadaldisgenezi
DHT ↓
Androjenreseptör direnci
5α- redüktazeksikliği
Testosteron sentezdefekti
Testikülerfarklılaşma
Defekti(SRY, WT1, SOX9)
HCG testiProkürsörler ↑
HCG testiYanıt yok
Mutasyon analizi
Virilize Kız
46, XX
17-OHP ↑
17-OHP NDHEAS N
11-deoksikortizol
↓ ↑
USG veya Laparaskopi
Overler Ovotestis
DHEAS NΔ4 ↑, T ↑
21-OH’azeksikliği
11β-OH’azeksikliği
Na, K
Mutasyon analizi
Annede virilizasyon
Maternalandrojenler?Tümör?İyatrojenik?
Postnatalandrojenlerde ↓Çok düşük E2
Aromatazeksikliği
Ovotestikülersendrom
Cinsiyet Tespit Komisyonu Cinsiyet Tespit Komisyonu
• Çocuk Endokrinolojisi
• Çocuk Cerrahisi/Ürolojisi
• Çocuk Psikiyatrisi• Çocuk Psikiyatrisi
• Klinik Genetik
• Jinekoloji
• Biyokimya (endokrin testler konusunda uzman)
Soru ve katkılar lütfenSoru ve katkılar lütfen
Dr. İhsan ESEN
Fırat Üniversitesi Hastanesi
Çocuk Endokrinolojisi Kliniği