FONDAZIONE

ISMUINIZIATIVE E STUDISULLA MULTIETNICITÀ

Paninirahan sa LombardiaGabay para sa mga imigranteng nangungupahan o bibili ng bahay

Taga

log

1

Ang kalaganapan at katiyakan ng presensya ng mga dayuhan sa Italia ay nagdudulot ng mga pangunahing isyung pampulitiko, maging sa antas na pambansa o pang-Europa, tulad ng integrasyon ng mga imigranteng mamamayan, lalung-lalo na sa larangan ng pabahay. Sa katunayan, ang pabahay ay mayroong mahalagang tungkulin na ginagampanan upang maging maayos ang integrasyon ng isang dayuhan sa isang lokal na teritoryo at ito rin ay mayroong mga katangian na tinutugunan ng mga natatanging interbensyon. Ang patuloy na pagdami ng mga imigrante sa ating bansa ay nagdudulot ng pagdami ng mga gusaling tuluyan at pagtaas ng mga kahilingan sa pabahay na angkop para sa mga pamilya, dahil na rin sa pagtaas ng mga pagpetisyon sa mga kapamilya. Gayunpaman, ang kakulangan ng mga sistema na tumutulong sa mga pamilya, gayundin kung minsan ang hindi pagtitiwala ng mga may-ari at ang ilang mga uri ng diskriminasyon ay nagiging mga balakid sa pagkakaroon ng bahay ng mga dayuhan, na naging suliraning mabigat nitong mga nagdaang taon; Idagdag pa na ang suliranin na kinakaharap ng isang mamamayang dayuhan sa paghahanap ng bahay ay kadalasang naikukumpara sa parehas na pangangailangan ng mga mamamayang Italiano kung kaya’t ito ay humihingi ng mga solusyon na hindi magdudulot ng kompetisyon sa pagitan ng mga nangangailangan at ng mga suliraning panlipunan na kaakibat nito. Sa ganitong sitwasyon, upang maging mas matagumpay ang mga tugon, kailangan ng administrasyong pampubliko at ng mga ikatlong sektor na ipagpatuloy ang pagpapatupad ng mga pagtutulungan, katulad ng mga naganap noong mga nakaraang taon upang mapataas ang pag-alok sa mga pabahay at upang maalis ang lahat ng mga uri ng diskriminasyon na nauugnay sa pabahay. Sa kabilang banda, dahil sa karamihan ng mga institusyon na naatasan ng batas para sa pagpaplano at pagpapatupad ng mga interbento para sa integrasyon sa lipunan ng isang dayuhan, ang Ministriya ng Paggawa, Kalusugan at ng Pulitikang Panlipunan ay pumapabor sa isang paraan na maayos at angkop sa maraming sektor upang matugunan ang lahat ng mga aspeto ng buhay sa lipunan sa pamamagitan ng lubusang pakikiisa ng mga Rehiyon at ng mga lokal na institusyon na siyang mga unang nakakatanggap ng mga hinaing at kaso mula sa mga imigranteng residente.Kaugnay nito, mula noong 2001, ang Ministriya ay nagbigay na ng sapat na atensyon sa larangan ng pabahay sa pamamagitan ng mga napagkasunduang programa sa mga Rehiyon kung saan ay naging posible ang pagbuo ng mga bagong interbensyon. Ang mga interbensyong nabanggit ay alinsunod sa mga nakatakda sa Rapporto Nazionale sulla Protezione ed Inclusione sociale 2008-2010, na nagsasaad ng pagsusulong na pampulitika sa pabahay bilang isa sa mga pangunahing layunin ng bagong statehiya para sa integrasyong panlipunan.Inihahandog namin sa inyo ang gabay na “Abitare in Lombardia. Guida per gli immigrati all’affitto e all’acquisto della casa” hindi lamang bilang isang mahalagang instrumento sa pagpapalaganap ng mga impormasyon sa larangan ng pabahay ngunit maging isang mabisang paraan upang maging isang lipunan na sensitibo sa pagtanggap. Giuseppe SilveriPangkalahatang Direktor ng ImigrasyonMinistriya ng Paggawa, Kalusugan at Pulitikang Panlipunan

2 3

Batid ng Rehiyon ng Lombardia na ang pagkakaroon ng bahay ay isa sa mga kondisyong makakatulong sa maayos na integrasyon ng mga imigrante kung kaya’t isinulat nito ang isang gabay na matatagpuan sa iba’t-ibang wika. Ang “Abitare in Lombardia. Guida per gli immigrati all’affitto e all’acquisto della casa” ay isang mahalagang instrumento upang mapalaganap ang mga mahahalaga at tamang impormasyon tungkol sa pabahay: ito ay tumatalakay sa mga pangunahing hakbang at mga katanungan sa mga yugto ng pag-upa o pagbili ng bahay, habang nagbibigay ng ilang mga praktikal na suhestiyon. Ito rin ay nagbibigay ng mga mahahalagang tip kung sakaling nais ninyong mag-aplay ng pabahay mula sa Edilizia Residenziale Pubblica at naglilinaw sa ilang mga patakaran sa kondominyo sa pamamagitan ng pagtukoy sa mga karapatan at tungkulin ng mga okupante. Layunin din ng gabay na ito na ipaalam ang mga patakaran sa pakikisalamuha sa ibang okupante sa kondominyo upang matiyak ang isang matiwasay at mapayapang relasyon sa pagitan ng mga taong nakatira sa iisang gusali. Sa huli, matatagpuan ang glosaryo na nagpapaliwanag sa mga salitang mahihirap at listahan na naglalaman ng mga institusyon na maaaring puntahan para sa mga isyung nauugnay sa pabahay. Ang gabay ay makakatulong din sa mga tagapagbigay ng serbisyo sa larangan ng pabahay sa kanilang oryentasyon sa paghahanap ng bahay.Upang mailahad ang iba’t-ibang layunin na ito sa mga imigrante, nagpasya itong ilahad ang mga nilalaman sa isang simpleng wika at isalin ang mga ito sa 10 wikang banyaga na pinakalaganap sa Rehiyon ng Lombardia (arabo, espanyol, albanese, ingles, rumeno, tagalog-filippino, intsik, pranses, ukraino, portuges) batay sa presensya ng mga imigrante.Nais kong tapusin ito sa pamamagitan ng pagpapasalamat sa lahat ng mga tumulong sa pagsulat ng gabay na ito, na nagmula rin sa paghahambing ng iba’t-ibang institusyon hindi lamang sa larangan ng pabahay, na nakatulong sa pagdagdag sa mga nilalaman ng gabay na ito.

Giulio BoscagliTagapayo para sa Pamilya at Pagkakaisa ng LipunanRehiyon ng Lombardia

2 3

Ang pangangailangan sa pabahay sa ating rehiyon ay laganap at mataas. Ang Rehiyon ng Lombardia ay mayroong kakayahan na maglarawan ng mga panuntunan at mga programa ng pabahay para sa mga mamamayang hindi marangya at para sa mga direktang tulong sa mga pamilya.Layunin ng Rehiyon na mabawasan ang paghihirap ng mga pamilyang hindi marangya sa pagharap sa mga suliranin sa pabahay, unang-una na sa pangungupahan.Ang mga pamilya ay tinutulungan sa pamamagitan ng mga paupahang bahay na pinamamahalaan ng mga Comune at ng ALER. Gayundin, ang mga pamilyang hindi nabigyan ng pampublikong bahay ay maaaring manghingi ng direktang tulong para sa pagbabayad ng upa ng bahay.Sa huli, ang mga pamilya ay binibigyan ng pinansyal na tulong para sa pagbili ng unang bahay.Mayroong mga konkretong pamantayan sa pagtulong na kabilang sa pangkalahatang politika sa pabahay at lipunan ng Rehiyon at ang mga ito ay ginagabayan ng mga batas na pang-rehiyon.Maraming mamamayan na isinilang sa ibang bansa ang nakabili ng kanilang unang bahay o nakatira sa mga pabahay ng mga Comune at ng ALER dahil sa mga tulong ng rehiyon. Ito ang bunga ng pagtanggap ng mga mamamayang dayuhan sa kanilang responsibilidad at sa kanilang kakayahan na makiisa sa lipunan ng Lombardia.Ang bahaging ginagampanan ng rehiyon ay alinsunod sa kasunduan sa pambansang Gobyerno, at sa gabay at pakikipagtulungan ng mga Comune at ng ALER upang isulong ang matiwasay na pag-unlad ng ating mga pamayanan at upang panatilihin ang mga risorses maging para sa mga bagong programa o para sa muling paggamit ng mga dati nang ari-arian.Kung kaya’t mahalaga ang pagtutulungan ng mga institusyon, lalung-lalo na katulad ng ipinamalas na tulong ng Ministriya ng Paggawa, Kalusugan at Pulitikang Panlipunan at ng Tagapayo para sa Pamilya at Pagkakaisa ng Lipunan para sa paglilimbag ng gabay na ito sa iba’t-ibang wika. Ito ay isang mahalagang instrumento upang makapagbigay ng pinakamainam na serbisyo sa pamamagitan ng paglilingkod sa tao, sa kanyang mga pangangailangan at higit sa lahat pagtitiwala sa tungkulin ng mga mamamayan at pagpremyo sa kanilang kakayahang makiisa sa lipunan ayon sa mga pamantayang umiiral: ito ay maituturing na isang tunay na puhunang panlipunan na mahalaga para sa ikauunlad ng ating mga bayan.

Mario ScottiTagapayo para sa Pabahay at Pampublikong OperasyonRehiyon ng Lombardia

4 5

IndISe Paghahanap ng bahay sa Lombardia

1. Ang upa 1.1 Ang rekisitong pangkaseguruhan1.2 Mga unang bayarin1.3 Ang kontrata ng pangungupahan 1.4 Paninirahan sa apartamento kasama ang ibang tao1.5 Pagbabayad sa upa1.6 Pagmementena1.7 Pagtatapos ng kontrata

2. Ang edilizia Residenziale Pubblica (eRP)2.1 Sino ang maaaring lumapit sa pampublikong pabahay 2.2 Saan isusumite ang rekwest2.3 Ang mga paraan ng pagtatalaga ng mga paupahang bahay

3. Mga solusyon para sa pansamantalang tirahan

4. Pagbili ng bahay4.1 Ang mga hakbang sa pagbili4.2 Mga termino at mga tulong pampinansyal para sa unang bahay

5. Pagtira sa kondominyo 5.1 Mga karapatan at tungkulin 5.2 Ang pag-iipon ng basura 5.3 Ang mga bayaring panlahat

6. Mga payo tungkol sa pagbasa ng mga anunsyo tungkol sa bahay

7. Alam niyo ba na...

8. Listahan ng mga mahahalagang address

9. Glosaryo: Mga salitang madalas na ginagamit

Paunawa sa babasa: tingnan ang glosaryo para sa mga salitang may salangguhit

4 5

PAGhAhAnAP nG BAhAy SA LoMBARdIAAng paghahanap ng bahay sa Lombardia ay isang gawain na hindi madali: ang mga presyo ng mga bahay ay matataas at kakaunti ang mga bakanteng bahay sa maraming lugar. Ang mga lugar kung saan mayroong krisis sa pabahay (mga lugar kung saan marami ang naghahanap ng bahay ngunit kakaunti ang mga bakanteng bahay) ay ang lungsod ng Milano at iba pang bayan ng mga probinsiya nito gaya ng Brescia, Varese at ang kanilang mga hin-terland. Tungkol naman sa mga presyo, dapat isaalang-alang na ang pagkakaroon ng mga serbisyong pampubliko, mga tindahan at mga pampublikong sasakyan (bus, tren, MRT...) ay nakakapag-pataas ng halaga ng mga bahay. Dahil dito, ang mga bahay na mas mura ay matatagpuan sa mga mas maliliit na bayan at sa mga lugar na nasa dulong bahagi ng bawat bayan.

Paano maghanap ng bahay

Salita. Ipamalita ninyo sa inyong mga kakilala, mga kaibigan at mga katrabaho.

dyaryo. Tanungin ninyo sa mga tindahan ng dyaryo kung aling dyaryo ang naglalathala ng mga apartamentong pinapaupahan o ipinagbibili.

Internet. Tingnan ninyo ang mga anunsyong nakapost sa mga espesyal na site sa bahaging “for rent” o “for sale”.

Mga ahensya ng real estate. Pinagtatagpo nito ang nagbebenta at naghahanap ng aparta-mentong paupahan o ipinagbibili. Ang presyo ng serbisyong ito ay binabayaran ng may-ari/nagbebenta o ng okupante/bibili, ngunit sa oras lamang na mapagkasunduan na ang kontrata ng bentahan o pangungupahan. Alamin muna ninyo ang porsyento ng «komisyon» na hinih-ingi bago pumili ng ahensya na nais italaga.

Mga kooperatiba at mga asosasyon. Mayroon ding mga kooperatiba na gumagawa o nag-aayos ng mga paupahan o binebentang bahay para sa mga myembro nito sa ilalim ng mga paborableng kondisyon. Ang ilan sa mga asosasyon ay tumutulong at sumasama sa mga Italyano at mga imigrante sa paghahanap ng paupahang bahay o sa pagpasok sa mga ari-arian (tingnan ang titolo 8, sa ilalim ng «Mga kooperatiba at ang katotohanan ng ikatlong sektor»).

Babala: mag-ingat sa mga ahensyang nanghihingi ng pera bago maghanap ng bahay (at bago mapagkasunduan ang kontrata) o kapalit ng isang simpleng listahan ng mga bahay. Hindi sila mapagkakatiwalaan: maaari kayong maloko.

6 7

1. AnG uPA

1.1 Ang rekisitong pangkaseguruhan

Kapag naghahanap ng bahay, mahalagang malaman na: ang upa ay kailangang bayaran nang regular;• ang bahay ay kailangang isauli sa parehas na kondisyon noong ito ay tanggapin;• ang bahay ay hindi maaaring gamitin bilang lugar na trabahuhan;• kinakailangang mayroong permesso di soggiorno ang uupa dahil maaaring makulong ang • may-ari mula 6 na buwan hanggang 3 taon at makumpiska ang kanyang ari-arian kung ang pinaupa ay walang naaangkop na dokumento na nagpapahintulot na tumira nang legal sa Italia.

Kadalasan, bago magpaupa ang mga may-ari ng bahay, humihingi sila ng ilang rekisito sa mga magiging okupante, tulad halimbawa ng, pagpapakita na mayroong sapat na kita at pagkakaroon ng kontrata ng trabaho at/o pagpapakita ng garantiya (reference letter) mula sa amo sa trabaho o sa isang asosasyon.

1.2 Mga unang bayarin

Ang pagkuha ng paupahang bahay ay mayroong mga ilang unang bayarin:

Bayad sa ahensya.• Kadalasang naglalaro ito sa mga porsyento mula 10% hanggang 20% ng taunang halaga o katumbas ng isang buwang upa kasama na ang mga mga bayarin.Security deposit (down payment)• . Ang halaga na para sa tatlong buwan ang ibinibigay sa may-ari bilang depositong pangkaseguruhan. Ang halagang ito ay ibabalik kasama na ang interes sa oras na matapos ang pangungupahan, kung sakaling walang nasira ang okupante sa bahay o naiwang anumang bayarin.Pagrerehistro ng kontrata. • Halaga ng pagpaparehistro: 2% ng renta para sa isang taong upa, hinati ng tig-kalahati sa pagitan ng okupante at ng may-ari, bukod pa sa mga babayarang selyo para sa buwis na ididikit sa mga kopya ng kontrata.Buwanang renta.• Sa pagpirma ng kontrata, kailangang bayaran ang buwanang renta (kadalasan para sa 3 buwan), pati na ang parte ng okupante sa mga bayaring pang-kondominyo.Ang pagpapakabit• o pagpapalit ng pangalan para sa mga serbisyo (kuryente, gas, tubig, telepono) ay sasagutin lahat ng okupante.

Ren

TA

6 7

1.3 Ang kontrata ng pangungupahan

Ayon sa batas, ang pangungupahan ay kinakailangang may legal na kontrata. Ang kontrata ng pangungupahan ay kinakailangang gawin sa dalawang kopya, pinirmahan ng may-ari at ng okupante at nakarehistro sa Agenzie delle Entrate (opisinang pampubliko na namamahala, nagkakalkula at naglilitis ng buwis). Ipinapayo namin na pumirma ng ikatlong kopyang orihinal ng kontrata na maaaring hingin ng Questura bilang bahagi ng mga hakbang para sa pagpepetisyon.Ang may-ari ang siyang dapat na sumagot sa pagpaparehistro at pagpapa-renew ng kontrata sa bawat taon. Ang bayarin sa pagpaparehistro (2% ng renta ng isang taong pangungupahan) ay hahatiin ng tig-kalahati sa pagitan ng may-ari at ng okupante (lessee) at sisingilin kasabay ng bayaring pang-kondominyo. Ang pagkakaroon ng nakasulat at nakarehistrong kontrata ay mahalaga upang maipakita ang pagkakaroon ng bahay sa oras na humiling para sa pagpepetisyon at upang malaman ang inyong mga karapatan at mga obligasyon sa oras na magkaroon ng hindi pagkakaunawaan sa pagitan ninyo at ng may-ari. Mayroong iba't-ibang uri ng kontrata. Ang mga sumusunod ay ang mga pinaka-karaniwang uri ng kontrata.

Malayang kontrata. Ang presyo ng pangungupahan ay malayang itinatakda kung kaya't ito ay sumusunod sa galaw ng market price. Ito ay may bisa sa loob ng 4 na taon at kusang nare-renew sa 4 pang taon kapag hindi ipinaalam ng may-ari ang kanselasyon nito sa loob ng 6 na buwan sanhi ng mga kadahilanang itinatakda ng batas. Sa loob ng walong taon ay mananatili ang mga kondisyon na itinakda sa kontrata. Maaari lamang hilingin ang mga pagbabagong ISTAT, o ang tungkol sa porsyento ng pagtaas na sumusunod sa implasyon at siyang kailangan upang mapanatiling hindi nababago ang halaga ng upa.

Kontrata na pinagkasunduan ang renta. Maaari itong gamitin sa mga lugar na may krisis sa pabahay. Ang halaga ng upa ay pinakamababa dahil ito ay itinakda batay sa kasunduang pang-lungsod sa isang lugar at hindi batay sa kagustuhan ng may-ari. Ang kontratang ito ay may bisa hanggang 3 taon at kusang nare-renew sa 2 pang taon kung hindi ipapaalam ang kanselasyon ng isa sa dalawang partido. Maging sa ganitong kontrata ay inaasahan ang taunang pagbabago ng renta, ngunit sa sukatang 75% lamang ng mga parametro ng ISTAT.

Kontratang panandalian. Ang pinakamahabang bisa nito ay sa loob ng 18 buwan at ito ay ginagamit kapag kailangang patunayan ang pangungupahan o umupa nang panandalian (dahil sa trabaho, kasal, pagpapagamot, upang mapalapit sa lugar ng trabaho, atbp.). Ang kontratang ito ay hindi kusang nare-renew. Kung nais itong i-renew oras na mawalan ng bisa, kailangan lamang direktang ipahayag ang mga dahilan kung bakit ganitong uri na naman ng kontrata ang gagamitin. Ang renta ay pinagkakasunduan para sa mga kapital na bayan at mga katabing lugar.

Kontrata na sublease. Ito ay ginagamit kung nais ng nangungupahan sa apartamento na

Ren

TA

8 9

paupahan sa ibang tao ang isang bahagi nito, halimbawa, isang kwarto (hindi ang buong apartamento). Ang sublease ay pinapayagan lamang kung ito ay hindi ipinagbabawal sa orihinal na kontrata. Kailangang ipaalam ng okupante sa may-ari ang pangalan ng pina-sublease.

Kontrata ng libreng pagpapagamit. Ito ay ginagamit kapag pinapayagan ng may-ari na gamitin nang libre ang kanyang apartamento ng isang tao. Gayunpaman, kailangang bayaran ng okupante ang kanyang parte ng bayaring pang-kondominyo.

Kontrata para sa gamit na pang-kumpanya. Ito ay ginagamit kapag ang isang kumpanya ay mangungupahan ng isang apartamento upang ipagamit sa kanyang mga tauhan.

Mayroong bawas sa buwis para sa lahat ng mga kontrata ng upa na pampribado na nakabatay sa uri ng kontrata at hanggang sa isang nakatakdang sweldo o kita.

1.4 Pagbahagi ng apartamento sa ibang tao

Maaari ninyong ibahagi sa ibang tao ang apartamento sa pamamagitan ng mga sumusunod na paraan:

ang kontrata ay nakapangalan sa lahat ng okupante;• ang kontrata ay nakapangalan lamang sa isa sa mga okupante. Mananagot sa may-ari ng • apartamento ang tao kung kanino nakapangalan ang kontrata. Dapat na may pahintulot ang may-ari na tumira ang ibang nangungupahan;maaari lamang ipa-sublease ng okupante kung kanino nakapangalan ang kontrata ang isang • bahagi ng bahay kung ito ay hindi direktang ipinagbabawal sa kontrata o sa ibang kasunduan sa may-ari (na kinakailangang may pahintulot sa anumang sitwasyon).

Sa loob ng kontrata ay maaaring magtatag ng mga partikular na kondisyon na napagkasunduan ng bawat panig. Gayunpaman, walang bisa ang kontrata (o pribadong sulat) na nagtatakda ng mga bayarin o obligasyon na hindi naaayon sa batas. Isang halimbawa? Kung ang isang okupante ay pagbayarin din ng bahagi ng bayaring pang-kondominyo na dapat na bayaran ng may-ari (tingnan ang talata 5.3), o kung ang kontrata ay mayroong durasyon na naiiba sa itinatakda ng batas.

Kinakailangang sabihin sa kontrata ng pangungupahan kung ang bahay ay nasa maayos na kondisyon o hindi. Sa pamamagitan ng kasunduan sa kontrata ay naninindigan ang okupante na ibabalik ang apartamento sa parehas na kondisyon kung paano niya ito tinanggap, habang binigyang-pansin ang normal na pagkakasira ng tirahan.

Ren

TA

8 9

Sa kabilang banda, kung nais ninyong magpatira ng mga kaibigan o kamag-anak nang libre sa loob ng maikling panahon, kailangan ninyo itong ipaalam sa Questura o sa Commissariato di Polizia (o sa Comune kung sa tinitirhan ninyo ay walang estasyon ng pulis) sa loob ng 48 oras sa pamamagitan ng isang pormularyo ng «cessione di fabbricato».

1.5 Pagbabayad ng upa

Ang pagbabayad ng upa at ng mga paunang bayad para sa mga bayaring pang-kondominyo ay kinakailangang gawin sa loob ng panahong nakatakda sa kontrata. Kung kayo ay magbabayad ng cash, humingi kayo parati ng resibo na may petsa at pirma ng may-ari, o magbayad sa pamamagitan ng wire transfer o money order upang magkaroon kayo ng patunay na kayo ay nagbayad sa itinakdang panahon.

Itago ang anumang dokumentasyon na may kinalaman sa pagbabayad ng upa dahil maaari itong magsilbing mahalagang patunay sa oras na magkaroon kayo at ang may-ari ng bahay ng hindi pagkakaunawaan.

Maituturing na ilegal na gawain kung kayo ay hihingan • pa ng may-ari ng iba pang bayad bukod sa nakalagay sa kontrata. Sa ganitong pagkakataon, makipag-ugnayan kayo sa mga unyon na tumutulong para sa ganitong kaso. Dapat na magbayad ng renta sa tamang araw. Ang kawalan • ng bayad sa isa o mas maraming buwan ay magiging sanhi ng kawalan ng bisa ng kontrata.

Kung ang inyong kita ay hindi sapat upang tiyakin ang pagbabayad ng renta sa pangungupahan, maaari kayong humingi ng tulong sa Fondo Sostegno Affitto della Regione Lombardia. Upang magkaroon ng tulong pampinansyal, kinakailangan ang mga sumusunod:

permesso di soggiorno;•paninirahan sa Lombardia nang hindi bababa sa 5 •taon o sa Italia nang hindi bababa sa 10 taon;may bisa at nakarehistrong kontrata ng •pangungupahan.

Ang rekwest para sa tulong pampinansyal ay ipapasa sa Comune kung saan nakatira o sa Centri di Aiuto e Assistenza Fiscale (CAAF).

Ren

TA

10 11

1.6 Ang pagmementena

Ang mga bayarin ng okupanteNatural na tungkulin ng okupante na panatilihin ang apartamento sa maayos na kondisyon. Isang halimbawa? Dapat ipagawa ng okupante ang tumatagas na gripo at ipasuri nang regular ang heater gaya ng itinatakda ng batas. Ang mga gastos para sa pagpapalit ng mga kagamitan (gaya halimabawa ng heater) o ang mga paggawa para sa restorasyon ay sagutin ng may-ari. Ngunit tandaan: kung nasira ng okupante ang mga kagamitan o mga aparato dahil sa kawalan ng pag-iingat, dapat niyang sagutin ang gastos sa pagpapagawa o pagpapalit dito. Bago tumanggap ng bahay na uupahan, suriin ang kondisyon ng mga kasangkapan. Kung mayroong mga kasangkapan na hindi maayos ang kondisyon, hilingin ang pagpaayos nito. Maaari rin kayong makipagkasundo sa may-ari na kayo ang magbabayad sa pagpapagawa at ibabawas na lang ito sa halaga ng upa. Ang mga nasabing kasunduan ay dapat na nakasulat sa kontrata o sa isang pribadong sulat na kalakip ng kontrata.

1.7 Kapag natapos ang kontrata

Ang pagkakansela Ang pagkakansela ay kinakailangang ipaalam sa pamamagitan ng sulat na ipapadala sa pamamagitan ng registered mail.

Maaaring kanselahin ng may-ari ang kontrata sanhi ng:• pangangailangan (para sa pamilya o personal na pangangailangan o kung ipagbibili o • ipapagawa ang apartamento) bago matapos ang kontrata;natapos na pangungupahan sa nakatakdang araw sa kontrata, sa pamamagitan ng • pagpapaalam nito 6 na buwan bago ang araw ng pagtatapos ng kontrata.

Kung nakatakda sa kontrata, maaaring kanselahin ng okupante ang kontrata kahit kailan ngunit • kinakailangan itong ipaalam nang hindi bababa sa 6 na buwan bago ang nakatakdang araw. Nangangahulugan ito na ang mga karapatan at mga tungkulin na nakasaad sa kontrata ay may bisa ng 6 na buwan mula sa unang araw nito, kasama na ang obligasyon na bayaran ang upa. Kung hindi nakasulat sa kontrata, maaari lamang kanselahin ng okupante ang kontrata nang mas maaga sanhi ng mga malubhang kadahilanan.

Kung nais na ipatuloy ang kontrataSa nakatakdang pagtatapos ng kontrata, halimbawa matapos ang 8 taon (4+4) sa loob ng malayang kontrata, kung ang may-ari ay hindi nagpadala ng kanselasyon sa loob ng naitakdang panahon, nangangahulugan ito na kusang na-renew ang kontrata.Kung sakali naman na nais ng may-ari na ipagpatuloy ninyo ang pag-upa sa bahay ngunit nais niyang baguhin ang ilang kondisyon sa kontrata (halimbawa, ang renta), dapat siyang magpadala ng kanselasyon ng lumang kontrata at gumawa ng panibago.

Ang pagpapaalis Ito ay desisyon ng hukuman (dahil sa hiling ng may-ari) na nag-oobliga sa okupante na umalis sa bahay sa loob ng nakatakdang panahon. Nangyayari ang pagpapaalis kapag ang okupante ay:

delingkwente• , hindi nagbabayad kapag kailangan;hindi gumagalang sa kontrata: halimbawa, nagpa-upa nang walang pahintulot, o gumawa ng •

Ren

TA

10 11

matinding pinsala sa apartamento;hindi umaalis sa bahay sa kabila ng isang regular na kanselasyon dahil sa pagtatapos ng • kontrata o dahil sa pangangailangan ng may-ari.

Kapag ang pagpapaalis ay kailangan dahil sa pagtatapos ng pangungupahan (ngunit sa ganitong pagkakataon lamang), maaaring humiling mula sa hukuman ng palugit sa termino (ngunit hindi parating nakakakuha) na kadalasan ay hindi lalampas sa 6 na buwan. Sa mga partikular na kaso (para sa mga may kapansanan, mga matatanda at walang trabaho), ang palugit ay maaaring umabot sa 18 na buwan. Kung tapos na ang ibinigay na palugit ngunit tumanggi pa ring umalis sa bahay ang okupante, maaari na itong sapilitang paalisin sa tulong ng Ufficiale Giudiziario at ng Forza Pubblica.

2. AnG edILIzIA ReSIdenzIALe PuBBLIcA (eRP)Ang mga bahay na itinayo sa pamamagitan ng pondo ng publiko («case populari») ay inilalaan upang paupahan sa mga tao o pamilya batay sa kanilang katayuan sa buhay. Ang mga ito ay nakatakda para sa pamilya o indibidwal na mas maraming problema sa paghahanap ng bahay mula sa pribadong kumpanya dahil sa kakulangan sa pera. Ang renta nito ay pinakamababa sa lahat. Gayunpaman, kailangang isaisip na mas higit na marami ang mga kahilingan na magkaroon ng bahay kasya sa mga bahay kung kaya’t hindi nangangahulugan na mabibigyan agad ng bahay sa sandaling tanggapin ang rekwest.

2.1 Sino ang maaaring lumapit sa pampublikong pabahay

Sa Lombardia, maaaring mag-rekwest ang sinuman: na residente (regular na nakalista sa rehistro) o nagtatrabaho sa isang Comune ng rehiyon • nang hindi bababa sa 5 taon sa oras ng pagsusumite ng rekwest at, kung dayuhan, dapat na mayroong regular na permesso di soggiorno nang hindi bababa sa dalawang taon at regular na nagtatrabaho;may kitang • ISEE-ERP na hindi sosobra sa itinatakda ng batas;residente o nagtatrabaho sa Comune kung saan isinusumite ang rekwest;• hindi nagmamay-ari ng ibang bahay na sapat para sa pangangailangan ng isang pamilya, • sa Italia o sa ibang bansa; hindi pa napapaalis dahil sa • pagiging delingkwente sa mga pabahay ng ERP sa nakalipas na 5 taon;hindi pa tumira nang walang pahintulot (pagmamalabis) sa pabahay ng ERP sa nakalipas na • 5 taon.

Gu

SALI

nG

PA

BA

hAy

nA

PAM

PuB

LIK

o -

Ren

TA

12 13

2.2 Saan isusumite ang rekwest

Sa Comune kung saan nakatira o nagtatrabaho;• sa tanggapan ng ALER (Azienda Lombarda per l’Edilizia Residenziale) kung ito ay naatasan • ng Comune;sa CAAF o sa tanggapan ng mga grupong naatasan na tumulong sa mga okupante;• para sa mga kahilingan para sa mas mababang renta, maaari ring magpunta sa mga • pribadong institusyon (gaya halimbawa ng mga kooperatiba ng pabahay, mga kumpanya, atbp.). Upang malaman kung alin ang mga pribado at kung saan isusumite ang rekwest para sa mas mababang renta, maaaring tingnan ang website ng Direzione Casa OO.PP. della Regione Lombardia at sundin ang sumusunod na direksyon: www.casa.regione.lombardia.it.

2.3 Ang mga paraan ng pagtatalaga ng mga paupahang bahay

Ang pagtatalaga ng mga paupahang bahay ay isinasagawa ng mga Comune batay sa antas ng katayuan sa pananalapi, sa pamilya at sa paninirahan ng mga tao/mga pamilya na nagsumite ng rekwest.Sa mga kasong partikular at mas malubha, lalung-lalo na kung may kinalaman sa mga bata, mga may-sakit o may kapansanan, maaaring italaga ng Comune ang pabahay nang mas mabilis.

Matapos na maitalaga ang pabahay, gagawa ang ALER o ang Comune ng kontrata ng pangungupahan para sa pamilya. Ang renta ng pangungupahan ay pampubliko at maaaring mabago batay sa mga sitwasyong pampubliko at pampinansyal ng pamilya at gayundin sa mga katangian ng bahay (lugar, sukat, kalumaan/kabaguhan, atbp.).

Para sa mga nais na lumipat sa Lombardia nang pansamantala dahil sa trabaho, pag-aaral, pag-reresearch o upang tumulong sa kapamilya, maaari ding magbigay ng mga paupahang bahay na pansamantala, na nakabatay sa natatanging antas at kung mayroong libreng bahay. Sa ganitong kaso, kinakailangang nakatira nang higit sa 30km ang layo mula sa trabaho, eskwelahan o ospital. Upang malaman kung mayroong mga ganitong tipo ng pabahay, kontakin ang ALER o ang Comune.

Ang tuluy-tuloy na residensya ay isang pundamental na basehan upang makakuha ng uupahang bahay sa casa popolare. Kaya’t kung kayo ay nagpalit ng residensya noong lumipat sa ibang rehiyon, hindi na bibilangin ang mga nakalipas na taong ito hanggang sa inyong paglipat.

Gu

SALIn

G PA

BA

hAy n

A PAM

PuB

LIKo

12 13

3. MGA SoLuSyon PARA SA PAnSAMAnTALAnG TIRAhAnSa ilang mga comune, mayroong mga tuluyang pampubliko o pribado (mga dormitoryo, tira-han para sa matatanda, pabahay para sa mga bisita, tirahan para sa mga nag-iisang nanay at kanilang anak, tirahang protektado para sa mga may espesyal na kaso...) na tumatanggap ng mga bisita batay sa kanilang pangangailangan (isang gabi o mas mahahabang panahon). Iba-iba ang mga kondisyon ng pagtanggap: kung minsan maaaring kailanganin o hindi ang paunang panayam, referral mula sa mga pampublikong serbisyo, o ipakita ang permesso di soggiorno. Ilan sa mga tirahang ito ay libre habang ang iba naman ay sumisingil ng bayad (arawan, lingguhan o buwanan). Sa mga tirahang ito ay mayroong mga libreng serbisyo na maaaring gamitin ng mga bisita: isang halimbawa ang tulong sa paghahanap ng bahay at/o trabaho, tulong sa pagpoproseso ng mga papeles, pag-aaral ng wika, atbp.Upang malaman kung saan dapat kumonsulta, makipag-ugnayan sa mga serbisyong pam-publiko ng Comune, sa mga helpdesk ng Comune para sa mga imigrante, sa mga Centri Ascolto della Caritas o tingnan ang mga listahan ng mga pabahay na tumatanggap ng mga imigrante sa Lombardia sa website na www.ismu.org/orim/accoglienza.

4. PAGBILI nG BAhAy4.1 Ang mga hakbang sa pagbili

Ang mga dayuhan na regular na naninirahan sa Italia ay mayroong karapatan (anuman ang kanilang nasyonalidad) na bumili ng bahay.Ang bahay ay maaaring bilhin mula sa pribado, sa kumpanya o sa mga developer. 1. Ilang mga aspeto na dapat suriin bago bumiliMahalagang pumunta sa mapagkakatiwalaang notaryo upang tiyakin na:

ang nagbebenta ang tunay na may-ari;• ang nagbebenta ay may karapatan na ipagbili ang bahay;• ang bahay ay legal at walang mga • pagkakasanla;nabayaran ng unang may-ari ang lahat ng mga bayaring pang-kondominyo.•

Kung kayo ay bibili mula sa mga developer:dapat na tiyakin na nasa maayos itong sitwasyong pang-ekonomiya: kapag nalugi ang • kumpanya, maaaring mawala sa inyo ang bahay, hindi kayo maaaring tumira dito kahit na nagawa na ang notarial deed;huwag magbayad ng kahit na magkano sa oras ng reserbasyon at magbayad lamang ng mga • kaukulang bayad pagkatapos ng konstruksyon; tandaan na mayroong mga naaangkop na batas na nangangalaga sa mga bumibili ng mga gusali • na ginagawa pa lamang (halimbawa: pagpapalabas ng garantiya upang mapangalagaan ang ibinayad na deposito).

PAG

BIL

I nG

BA

hAy

- M

GA

PAn

SAM

An

TALA

nG

So

LuSy

on

14 15

2. Paunang kontrata (o kompromiso)Ito ang unang kontrata na pipirmahan ng nagbebenta at ng bumibili. Ngunit kung minsan, ang kompromiso ay pinangungunahan ng isang alok na bumili (offer to buy). Sa pamamagitan ng kompromiso ay naninindigan ang magkabilang panig na magbenta/bumili, itinatakda ang halaga ng ari-arian, ang mga paraan ng pagbabayad, ang mga takdang oras ng bilihan at ang halaga ng paunang bayad (down payment) na sa panahong ito ay ibabayad sa nagbebenta. Mula sa paunang kasunduan na ito (kahit na ito ay tapos na sa pribado) nagmumula ang ilang mga legal na obligasyon na sumasaklaw sa nagbebenta at sa bumibili: kung magdesisyon ang bumibili na hindi na bilhin ang bahay, matapos magbayad ng down payment, maaari nang mapunta sa nagbebenta ang halagang binayad; kung halimbawang magdesisyon ang nagbebenta na hindi na ituloy ang pagbebenta, may karapatan ang bumibili na tumanggap ng halaga na katumbas ng doble ng ibinayad na down payment. Gayundin, dapat malaman na maaaring ding hingin ang mga kondisyon ng paunang kontrata mula sa notaryo, sa pamamagitan ng pagnonotaryo nito, upang maipalista na ito sa listahan ng mga bahay (may maliit na bayarin at dalawang permanenteng buwis na 168 euro ang halaga ng bawat isa): sa ganitong paraan ay maaaring mapangalagaan ng bibili ang kanyang sarili mula sa mga problema na maaaring umusbong sa panahong nasa pagitan ng kompromiso at ng notarial deed, katulad halimbawa ng pagkakasanla, pagsasara o pagkalugi ng nagbebenta. Halimbawa, sa oras na malugi ang nagbebenta, ang pagkakasulat ng paunang kontrata ang nagbibigay ng daan upang makuha ang lahat o ang bahagi ng pera na ibinayad.

3. Ang notarial deed Ito ang opisyal na akto ng bentahan na isinasagawa sa harap ng notaryo. Kung sakaling hindi masyadong naiintindihan ng dayuhan ang wikang Italyano, ipapatawag ang isang tagasalin at ang akto ay isusulat sa dalawang wika. Ang notaryo ay pipiliin ng magkabilang panig o, kung walang kasunduan, ito ay pipiliin ng panig na magbabayad ng mga gastusin (na kadalasan

Bago bumili, pinapayuhan namin kayo na makipag-ugnayan sa mga notaryo at/o sa mga asosasyong kumakatawan sa mga may-ari ng mga ari-arian (tingnan ang bahaging 8, «Listahan ng mga mahahalagang address) dahil napakahalagang tiyakin na ang lahat ay legal bago pumirma ng anumang dokumento na sasaklaw.

Ang mga payo na hihingin mula sa notaryo, kahit bago pa • man mapagkasunduan ang bentahan, ay walang karagdagang bayad. Kung sakaling hindi mapagkasunduan ang bentahan, hindi manghihingi ng bayad ang notaryo para sa konsultasyon, maliban na lamang para sa mga ginastos para sa pagsusuri at pagri-research sa mga pampublikong opisina, na kadalasan ay hindi lalampas sa 200 euro.Kadalasan, ang serbisyo ng ahensya ay nagkakahalaga ng mula • 2% hanggang 4% (ng halaga ng ari-arian) o isang halaga ng kabuuang pera.

PAG

BILI n

G B

Ah

Ay

14 15

ay hindi lalampas sa 1-15% ng kabuuang halaga ng transaksyon). Ang pagpili sa notaryo ay hindi dapat na magmula sa mga ahente ng bahay at/o mga tagapamagitan, ngunit maaari silang magmungkahi kung ito ay hihilingin ninyo. Maaari ninyong tingnan ang website ng mga notaryo sa: www.notariato.it.

4. Mga buwisAng sinuman na bibili ng bahay sa Italia mula sa isang pribado ay kinakailangang magbayad ng kabuuang buwis na 10% (para sa unang bahay, tingnan ang talata 4.2).

5. Ang pautang (loan)Ang pautang ay isang uri ng pagpipinansya (utang) mula sa mga banko. Upang makakuha nito, ang mga banko ay humihingi ng ilang garantiya: tulad ng, matatag na trabaho at mas mataas na kita. Ang mga pautang ay maaaring may buwis na permanente, nag-iiba o magkahalo. Ang buwis na permanente ang pinakamataas ngunit pinapanatili nito na pareho ang hulog sa buong durasyon ng pautang. Sa buwis na naiiba naman ay sinusundan ng halaga ng hulog ang galaw ng halaga ng pera: maaaring mabawasan o madagdagan. Panghuli, sa buwis na magkahalo, ang buwis na itinakda noong una ay maaaring mabago sa takdang araw at sa mga kondisyong nakasulat sa kontrata. Tandaan na hindi nagpapautang ng 100% ng kabuuang halaga ng bahay: kailangang mayroong nakahandang cash na humigit kumulang sa 30% ng kabuuang halaga ng bahay. Kadalasan, ang banko ay nanghihingi rin ng «garantor» (guarantee), o isang tao na nangangakong magbayad ng utang sa banko kung sakaling hindi na ito mababayaran ng taong nakipagkasundong umutang. Kung sakaling hindi makabayad ng hulog sa nakatakdang oras, maaaring ipabenta ng banko ang bahay sa subasta.

Isa sa mga pinakamadalas na problema ay ang tungkol sa pagtiyak ng mga batas na sumasaklaw sa ari-arian ng mag-asawa na bibili ng bahay: sa ganitong sitwasyon ay susuriin ng notaryo ang batas na sumasaklaw sa ari-arian ng bansang pinanggalingan ng bibili upang malaman ang mga karapatan ng isang kabiyak (asawang lalaki o asawang babae).

Mag-ingat sa sinumang nag-aalok na magpautang ng buong halaga ng bahay: malamang na ito ay isang kumpanya na nagpapautang na hindi totoong «pautang na angkop para sa pagbili ng bahay» kundi isang pautang na mas mahal at walang posibilidad na ibawas ang mga interes mula sa buwis. Kadalasan ang hulog para dito ay napakataas at mahirap panatilihin ng isang pamilya .

PAG

BIL

I nG

BA

hAy

16 17

4.2 Mga termino at mga tulong pampinansyal para sa unang bahay

Mayroong mga termino para sa pagbili ng unang bahay.Pautang na espesyal ang rata: ito ang pautang na ibinibigay ng mga banko para sa pagbili • ng bahay. Ang mga • interes na babayaran ay mas mababa kumpara sa mga ibang pautang.Para sa mga bibili ng kanilang unang bahay, ang mga buwis na babayaran ng bibili ay mas • mababa:

buwis sa pagpaparehistro: 3% ng • halaga ng lupa ng ari-arian (o 4% na VAT kung bibili mula sa mga developer);ang mga buwis para sa pagkakasanla at sa lupa ay permanente (168 € ang bawat • isa).

Maaari lamang gamitin ang mga legal na terminong ito para sa unang bahay kung: ang bahay ay wala sa kategorya ng pagiging «marangya»;• ang bahay ay nasa parehas na Comune kung saan nakatira ang bibili o kung lilipat dito sa • lob ng 18 buwan matapos bilhin;kung ang bibili ay walang pag-aaring ibang bahay sa parehas na Comune;• kung ang bibili ay hindi nagmamay-ari ng ibang bahay sa Italia na nakuha ng may terminong • para sa unang bahay (maliban na lamang kung ibebenta bago gawin ang notarial deed).

Mga tulong pangrehiyon para sa pagbili o pagpapaayos. Regular na nagpapalabas ang Rehiyon ng Lombardia ng mga anunsyo ng mga tulong pampinansyal sa pagbili o pagpapaayos ng bahay. Maaaring mag-rekwest ang mga batang mag-asawa, mga magulang na solo na may dependenteng menor-de-edad, mga babaeng solo na buntis at mga pamilya na hindi bababa sa tatlo ang anak at nakakaranas ng hirap sa pagbili ng unang bahay at mga pawang residente ng Lombardia nang hindi bababa sa 5 taon.Mayroon ding mga termino at tulong pampinansyal para sa pagpapaayos ng bahay na nagpapahintulot na alisin ang mga harang sa bahay upang maiangkop ito sa pangangailangan ng may kapansanang pampisikal.Ang rekwest na makakuha ng tulong pangrehiyon ay dapat na isumite sa Centri Autorizzati di Assistenza Fiscale (CAAF) sa loob ng panahong itinakda ng anunsyo.

PAG

BILI n

G B

Ah

Ay

16 17

5. PAGTIRA SA KondoMInyo5.1 Mga karapatan at mga tungkulin

Mga regulasyon ng kondominyoAng bawat kondominyo ay may sariling «regulasyon» na nagtatakda ng mga alituntunin na dapat igalang upang manirahan nang matiwasay. Ang regulasyon ang naglilinaw ng mga paraan ng paggamit ng mga bahaging ginagamit ng lahat, halimbawa na ang mga bakuran at daanang hagdanan ng mga apartamento. Ito rin ang nagtatakda ng oras kung kailan bawal mag-ingay o kung kailan maaaring maglaro ang mga bata sa bakuran, o kung maaaring mag-alaga ng hayop, atbp. Para sa mas maraming impormasyon tungkol sa mga regulasyon ng kondominyong tinitirhan ninyo, makipag-usap sa may-ari ng bahay, kung kayo ay nangungupahan o sa tagapangasiwa, kung kayo ay may-ari.

Mga natural na kagawian at kaugalian: mga hindi nakasulat na regulasyonMahalaga rin ang mga «batas» na hindi nakasulat, na pinagmumulan ng mga kaugalian, tamang pakikisama, paggalang at pagpapaubaya. DAPAT na parating panatilihin ang tamang ugnayan sa mga kapitbahay upang maiwasan ang mga problema at pag-aaway. Halimbawa, iwasan ang pag-iingay sa mga oras na tahimik dahil ito ang pinakakaraniwang sitwasyon na pinagmumulan ng problema sa pagitan ng mga magkakapitbahay.

5.2 Ang pag-iipon ng basura

Ang paghihiwa-hiwalay ng basuraSa Lombardia, ang mga basura mula sa bahay (plastik at aluminyo, papel, salamin, organic waste) ay dapat na ipunin nang hiwa-hiwalay at ilagay sa tamang lalagyan. Ang paraan ng paghihiwalay ng mga basura ay maaaring mag-iba depende sa comune. Upang malaman kung paano ang ginagawang paghihiwa-hiwalay ng basura sa lugar na inyong tinitirhan, sapat nang tanungin ang inyong kapitbahay, ang tagapangalaga (kung mayroon) o tagapangasiwa ng kondominyo. Ang hindi tamang paghihiwa-hiwalay ng basura ay isang dahilan ng away sa pagitan ng mga may-ari ng kondominyo. Sa katunayan, kapag hindi nilagay ang mga basura sa tamang lalagyan, ang lahat ng mga nakatira sa kondominyo (hindi lang ang nagkamali) ay obligadong magbayad ng multa.

Mga basurang malalakiKung kailangan ninyong magtapon ng mga basurang malalaki (telebisyon, refrigerator, kama, aparador, atbp.), tumawag kayo sa comune upang tiyakin kung paano ito itatapon. Ang mga paraan ng pag-iipon ng mga basurang malalaki ay nag-iiba-iba sa bawat comune ng residensya. Sa ilang lugar (halimbawa sa Milano), ang serbisyong pag-iipon ng basura ay libre.

Ko

nd

oM

Inyo

18 19

6. MGA PAyo TunGKoL SA PAGBASA nG MGA AnunSyo TunGKoL SA BAhAyAng mga anunsyo tungkol sa bahay ay kadalasang nasusulat nang may kasamang mga abrebyasyon, simbolo, mga ekspresyon at mga idyoma na tipikal lamang sa larangan ng pabahay. Mahalagang malaman ninyo kung paano ito basahin nang tama at maintindihan ang mga ibig sabihin ng mga nakatagong mensahe. Ang mga sumusunod ay ilan sa mga halimbawa ng mga anunsyo at ang paliwanag tungkol dito.

Vendesi APP.To zona Loreto bilocale arredato camino doppia esposizione libero feb., no agenzie.App.to = apartamento; kasunod nito ang kung saan ito matatagpuan (hindi na nilagay ang bayan dahil tiyak na nakasulat ito sa unahan ng listahan ng mga anunsyo).Bilocale = mayroong 2 kwarto (bukod sa banyo at kusina).Arredato = mayroon ng mga kasangkapan (furnished).Nakalagay din ang mga katangian ng apartamento: may fireplace at bintana sa 2 bahagi ng bahay (samakatuwid, maayos na nakakapasok ang hangin); kasunod nito ang buwan (feb. = pebrero) ang buwan kung kailan maaari itong gamitin.Nakalagay din na ayaw ng may-ari na kontakin ng mga ahensya/ahente dahil nais na direktang makipag-ugnayan sa mga interesado.

5.3 Ang mga bayaring panlahat

Ang isang kondominyo ay mayroong mga bayarin para sa pagpapanatili at pamamahala nito. Ito ay hinahati-hati sa mga may-ari batay sa bahagi ng ari-arian na mayroon sila. Kapag ang apartamento ay pinaupahan, ang okupante ang dapat na magbayad ng bahaging ito ng bayarin. Sa karaniwan, ang mga bayarin sa pamamahala ng kuryente at regular na pagpapanatili ng kondominyo ay babayaran ng nakatira dito: paglilinis ng hagdanan, pagpapanatili ng elevator, reception, ilaw at tubig sa mga parteng ginagamit ng lahat, gastusin sa heater, atbp. Maaari din na ang ilang mga serbisyo, tulad ng tubig at buwis para sa pag-iipon ng basura, ay bayaran ng tagapamahala para sa buong kondominyo at hatiin ito sa lahat ng mga nakatira batay sa bahagi ng ari-arian o sa bilang ng tao na nakatira sa isang bahay na gumagamit ng mga serbisyo.Ang bayarin para sa higit sa karaniwang pagpapanatili ng kondominyo ay sagutin ng may-ari.

Ko

nd

oM

Inyo

- MG

A Mu

nG

KA

hI

18 19

Appartamenti varie tipologie disponibili in Milano e hinterland anche per stranieri trattativa tra privati centro informazioni quota abbonamento.Babala: ang ganitong uri ng anunsyo ay karaniwang mula sa mga kumpanya na nagbibigay, nang may bayad, ng mga listahan lamang ng mga apartamento na maaaring upahan. Huwag magtiwala!

CAMERA ammob. Affittasi a persona referenziata no fumatrice500,00 mensili senza uso cucina zona centro, ore pomeridiane.Ang anunsyo ay tungkol sa isang kwarto na pinauupahan na mayroon ng mga kasangkapan (ammob. = mayroon ng mga kasangkapan (furnished). Ang nakatira sa apartamento ay naghahanap ng uupa na kailangang may maibibigay na reference at hindi naninigarilyo; Nakalagay din ang halaga ng upa at na hindi pinapayagan ang paggamit ng kusina.Kasunod nito ang lugar kung saan matatagpuan ang apartamento at tinutukoy kung kailan dapat tumawag (sa hapon).

MM Lampugnano adiac. affitto 2 camere servizi termoautonomo arredato a impiegati no residenti no stranieri 900,00.MM = metropolitana milanese (MRT sa Milano)adiac. = katabi, malapit. Babala: ang «affitto 2 camere» ay nangangahulugan na pinauupahan ang buong apartamento na binubuo ng 2 kwarto. Naiintindihan ito sa pamamagitan ng mga sumusunod na salita.Ang salitang «servizi» ay tumutukoy sa banyo at kusina; ang apartamento ay mayroon ng hiwalay na heater at may mga kasangkapan na.Nais ng may-ari na paupahan ito nang pansamantala sa mga empleyadong nasa katamtamang antas (hindi pinapayagan ang kumuha dito ng residensya). Hindi rin pinapayagan ang mga dayuhan. Ito ay isang akto ng diskriminasyon.

Ipinagbabawal ng batas ang mga akto ng diskriminasyon dahil sa etnisidad, lahi, nasyonalidad, relihiyon. Samakatuwid, ipinagbabawal sa sinuman ang ilegal na pagpapairal ng mas hindi kanais-nais na kondisyon o ang tumanggi na magpatira sa mga imigrante.Kapag ang pag-uugali ng isang pribado o pangasiwaang pampubliko ay nagdudulot ng diskriminasyon dahil sa lahi, etnisidad, nasyonalidad o relihiyon, maaaring pumunta sa hukom ang taong dumaranas nito. Gayunpaman, kailangang maipakita na ang pagtangging magbigay ng serbisyo o ng produkto ay dahil sa mga nabanggit na dahilan. Kung kayo ay biktima ng diskriminasyon, kontakin ang UNAR (Ufficio Nazionale Antidiscriminazioni Razziali) sa libreng numero na 800 90 10 10.

MG

A M

un

GK

Ah

I

20 21

8. Listahan ng mga mahahaLagang addressAng listahang ito ay kinalap sa pamamagitan ng mga interbyu, sarbey, at mga personal na pakikipagkita. Hindi ito nagpapahayag ng pagiging kumpleto ng malawak at mahalagang kasanayan ng mga asosasyon at ikatlong sektor sa teritoryo ng Lombardia na nasa larangan ng pabahay.Ang mga sumusunod ay nagpapakita lamang ng mga pangunahing opisina sa Lombardia. Upang malaman ang mga opisina na pinakamalapit sa inyong tinitirhan, tumawag sa mga numerong nakasulat sa listahan.

mga asosasyon na kinatawan ng mga may-ari ng bahay

Ang mga ito ay kumakatawan sa mga may-ari ng bahay na may tungkulin ng pagiging unyon at magbigay ng tulong. Pinangangalagaan nila ang interes at tinutulungan ang mga may-ari ng bahay.

assoedilizia – Federazione Lombarda della Proprietà ediliziaMilano, Via Meravigli 3; tel. 02-885591. www.assoedilizia.comBukas mula Lunes hanggang Biyernes mula 9:00 hanggang 12:00; Tuwing Miyerkules ay bukas rin mula 15:00 hanggang 17:00. May opisina din sa Bollate, Bresso, Cinisello Balsamo, Cologno Monzese, Corbetta e Magenta, Gallarate, Lainate, Legnano, Sesto San Giovanni, Vimercate. Ang Federazione Lombarda della Proprietà Edilizia ay may opisina din sa Abbiategrasso, Bergamo, Brescia, Campione d’Italia, Cogliate, Como, Cremona, Lecco, Lodi, Mantova, Melegnano, Monza, Pavia, Saronno, Sondrio, Varese.

7. aLam niyo ba na...Ang pagkakaroon ng bahay na legal at rehistrado na angkop para sa bilang ng mga nakatira dito ay kailangan upang makapag-petisyon ng pamilya at makakuha ng permesso di soggiorno CE para sa mga mas matagal na maninirahan (dating Carta di soggiorno), kung sakaling mayroon kayong mga kapamilya na nakatira kasama ninyo at dumedepende sa inyo. Sa katunayan, hinihingi ang:

regular na kontrata ng pangungupahan; o ang deklarasyon ng kakayahan na magpatuloy •ng mga kamag-anak na pirmado ng tao kung kanino nakapangalan ang kontrata ng pangungupahan (o ng may-ari) kung kayo ay kasambahay at hindi sa inyo nakapangalan ang kontrata;ang akto ng bentahan (notarial deed), kung pag-aari ninyo ang bahay na tinitirhan ninyo;•katibayan ng • kaangkupang tirhan na mula sa comune at tumutukoy sa bilang ng tao na maaaring tumira sa isang bahay. Ang mga sukatan upang malaman ang bilang ng tao na maaaring tumira sa isang bahay ay itinatakda ng Rehiyon sa pamamagitan ng sukat ng bahay o bilang ng mga kwarto. Halimbawa, ang isang studio type ay para lamang sa hindi hihigit sa 2 tao. Sa ilang mga comune, ang ASL ang nagpapalabas ng katibayan ng kaangkupan sa kalusugan-sanitarya.

aLa

m n

iyo b

a na - m

ga m

ah

ah

aLa

ga

ng

ad

dr

ess

20 21

APu – Associazione Proprietari utentiMilano, Via Giambellino 115; tel. 02-48958106. www.apu.it. Mula Lunes hanggang Biyernes, 9:00-12:00/15:00-18:00 May opisina rin sa Brescia at Bergamo.

ASPPI – Associazione Sindacale Piccoli Proprietari ImmobiliariMilano, via Archimede 22; tel. 02-76110167. www.asppi.it; www.associazioni.milano.it/asppiprovmi. Mula Lunes hanggang Biyernes, 10:00-13:00/15:00-18:00. May opisina rin sa Bergamo, Brescia, Cremona, Lecco, Lodi, Mantova, Monza, Varese.

uPPI - unione Piccoli Proprietari Immobiliari Milano, via Pancaldo 1/3; tel 02-2047734. www.uppi.it; www.uppi-milano.org. May opisina rin sa Brescia, Como, Cremona, Lodi, Mantova, Monza, Pavia, Sondrio, Varese.

Mga kooperatiba at mga ikatlong sektor

ALcAB-LegacoopAsosasyong kooperatiba ng mga nakatirang kaanib ng Legacoop na nagsusulong ng mga paglikha ng mga programang pang-gusali upang mapahintulutan ang kanilang mga myembro na makabili at makaupa ng bahay. www.casacoop.it.

Associazione casa AmicaNaglalaan at namamahala ng mga bahay na pinauupahan sa mga indibidwal at mga pamilya at mga apartamento na nagsisilbing pangalawang tahanan para sa mga grupo ng mga imigrante; sumasama sa mga bahay na paupahan; nagbibigay ng payo at mga serbisyo tungkol sa pagbili ng unang bahay; gumagawa at nag-aayos ng mga bahay na pinauupahan sa mas mababang renta at nag-iiskedyul at nagbibigay ng konsultasyon para makasali sa mga anunsyo sa rehiyon tungkol sa pampublikong pabahay (ERP).Bergamo, Via Longuelo 83; tel. 035-403525. www.casaamica.org.

cooperativa impresa sociale RuahNamamahala ng isang institusyon na tumatanggap ng mga lalaking imigrante na nasa bayan ng Bergamo at mga apartamento na nagsisilbing pangalawang tirahan ng mga grupo ng mga imigrato at mga pamilyang dayuhan na nasa Bergamo at mga probinsya nito. Bergamo, Via Mauro Gavazzeni 3, tel. 035-313463. www.cooperativaruah.it.

dar-casaKooperatiba ng pabahay na nagbibigay ng mga sumusunod na serbisyo: nagpapaupa ng mababa para sa mga hindi kayang magbayad ng normal na halaga ng upa; nagbibigay ng tulong sa pagkuha ng pautang mula sa banko; nagsusulong ng mga inisyatiba ng pagtulong para sa integrasyon.Milano, via Canaletto 10; tel. 02-70101943, 45409477. www.darcasa.org.

Federabitazione Lombardia - confcooperativeNag-uugnay at nag-oorganisa ng mga kooperatiba ng pabahay na gumagawa ng mga bahay

MG

A M

Ah

Ah

ALA

GA

nG

Ad

dR

eSS

22 23

na ipagbibili, magagamit o mauupahan ng mga myembro. Milano, via Decorati al Valor Civile 15. www.lombardia.confcooperative.it.

Fondazione housing socialeNagsusulong ng mga inisyatiba hinggil sa mga problema sa pabahay. Milano, via Monte di Pietà 12; tel. 02-32168301. www.fhs.it.

Fondazione s. CarloNagpapaupa ng mga higaan sa 4 na tirahan ng mga matatanda; namamahala ng mga apartamento para sa mga pamilyang may mababang kita.Milano, Via della Signora 3/a; tel. 02-76017040. www.fondazionescarlo.it.

CaaF (o CaF) Centri autorizzati di assistenza Fiscale

Ito ang mga serbisyong isinusulong ng mga unyon at ng kanilang mga kaanib. Ang mga ito ay may pahintulot na tumulong sa mga tao para sa mga gawaing administratibo na may kinalaman sa mga buwis. Ang mga ito ay maraming sangay sa buong rehiyon, pati na sa maliliit na mga bayan. Ang mga sumusunod ay ang listahan ng ilang mga organisasyon na may mga opisina na matatagpuan sa buong rehiyon. Marami pang ibang opisina.

CaaF CgiL LombardiaBrescia, Via Fratelli Folonari 18; tel. 030-280081. www.fisco.cgillombardia.it.

CaaF CisL - LombardiaMilano, Via Tadino 23; tel. 02-20525301. www.caafcisl.it.

CaaF UiLMilano, Via M. Macchi 27; tel. 02-66998111. www.cafuil.it; www.ceser.it.

CaaF aCLiMilano, via C.G.Merlo 3; tel. 02-795316. www.caf.acli.it.

CaaF mCLMilano, Via Fabio Filzi 2; tel. 02-67493187. www.cafmcl.it.

CaaF 50&piùMilano, Via Sangro 15; tel. 02-26884421, toll-free number 800.929922. www.cafservizi.it.

edilizia residenziale Pubblica

regione Lombardia – direzione generale Casa e opere Pubbliche www.casa.regione.lombardia.it.

mg

a ma

ha

ha

Lag

an

g a

dd

ress

22 23

comune di MilanoPara sa lahat ng mga impormasyon na may kinalaman sa mga anunsyo ng pagtitipon para sa pampublikong pabahay, kontakin ang: DC Casa - Settore Assegnazioni Alloggi di E.R.P. - Ufficio bandi. Milano, via Pirelli 39, tel. 02-88464407 (Mula Lunes hanggang Biyernes, 9:00 -12:00). www.comune.milano.it.

ALeR - Azienda lombarda per l’edilizia residenziale Milano, www.aler.mi.it; Brescia, www.aler.bs.it; Bergamo, www.alerbg.it; Pavia, www.alerpavia.it; Lodi, www.alerlo.it; Varese, www.alervarese.it; Sondrio, www.aler.so.it; Como, www.alercomo.org; Mantova, www.alermantova.it; Cremona, www.aler-cremona.it; Busto Arsizio, www.alerbusto.it; Monza e Brianza, www.alermonza.it.

Mga notaryo

consiglio nazionale del notariatoRoma, via Flaminia 160. www.notariato.it. consiglio notarile di MilanoMilano, via Locatelli 5. www.comprarcasasenzarischi.it. Associazione Sindacale dei notai della Lombardiawww.federnotai.org.

Mga unyon na nangangalaga sa mga okupante

Pinangangalagaan nila ang mga taong nangangailangan ng bahay. Nagbibigay sila ng mga impormasyon, konsultasyon at tulong pang-legal at teknikal sa mga okupante na may problema tungkol sa bahay.

SIceT - Sindacato inquilini casa e territorio Milano, Via Tadino 20; tel. 02-29522100. www.sicet.it. May opisina sa lahat ng probinsya ng rehiyon.

SunIA – Sindacato unitario nazionale inquilini e assegnatari (national union of tenants and social housing assignees)Milano, Via Giambellino 115; tel. 02-4232633. www.sunia.it. Mula Lunes hanggang Biyernes, 9:00-12:00/15:00-18:00. May opisina sa lahat ng probinsya ng rehiyon.

uIL cASAMilano, Via Campanini 7; tel. 02-671103401. www.uil.it. May opisina rin sa Sesto San Giovanni.

MG

A M

Ah

Ah

ALA

GA

nG

Ad

dR

eSS

24 25

Unione inquiliniSangay ng pangrehiyon: Milano, via Mossotti 1, tel. 02-89076733. www.unioneinquilini.it. Lunes at Martes, 10:30- 12,00/ Huwebes, 15:00-17:30. May opisina sa lahat ng probinsya ng rehiyon.

serbisyo ng mga impormasyon para sa mga imigrante

Sa buong rehiyon ng Lombardia ay mayroong mga helpdesk para sa mga imigrante na matatagpuan sa mga comune, institusyon o asosasyon. Ang sumusunod ay listahan ng mga matatagpuan sa mga bayan ng Bergamo, Brescia at Milano.

Comune di bergamoServizio Migrazioni; tel. 035-399496. www.comune.bergamo.it.

Comune di bresciaServizio integrazione e cittadinanza. Brescia, Piazza Repubblica 1; tel. 030-3752837. www.comune.brescia.it.

Comune di milanoPara sa lahat ng mga impormasyon tungkol sa iba’t-ibang hakbang tungkol sa mga visa, permesso di soggiorno, residensya, nasyonalidad, rekwest para sa mga pampublikong pabahay, atbp., maaaring kontakin ang: DC Famiglia, Scuola e Politiche Sociali - Settore Adulti inDifficoltà-UfficioStranieri.Milano,viaTarvisio13,tel.02-67391357;02-6700944.www.comune.milano.it.

telefono mondoMga impormasyon - sa iba’t-ibang wika- tungkol sa mga batas na may kinalaman sa mga mamamayang dayuhan at sa mga serbisyo sa Italia. Lunes: italiano, ingles, tagalog; Martes: italiano, arabo, pranses; Miyerkules: italiano, chinese; Huwebes: italiano, rumeno; Biyernes: italiano, espanyol. Tel. 800 513 340 (libreng tawag): mula Lunes hanggang Biyernes, 14:00 -18:00.

iba pang mga mahahalagang address

Listahan ng mga institusyon na tumatanggap sa mga imigrante sa Lombardia – osservatorio regionale per l’integrazione e la multietnicità (orim). www.ismu.org/orim/accoglienza.

UNAR – Ufficio Nazionale Antidiscriminazioni Razziali - Dipartimento per le Pari opportunità.Numero ng telepono na libreng tawagan: 800 90 10 10 mula Lunes hanggang Biyernes, mula 10:00 hanggang 20:00. Nasa wikang italiano, ingles, pranses, espanyol, albanese, arabo, russo, rumeno, chinese mandarin. www.pariopportunita.gov.it.

mg

a ma

ha

ha

Lag

an

g a

dd

ress

24 25

9. GLoSARyo: MGA SALITAnG MAdALAS nA GInAGAMIT

Abitabilità (Permesso di)

Pahintulot na maaaring tirahan

Dokumentong pinapalabas ng munisipyo na nagpapatunay na ang isang gusali ay maaaring tirhan

Acquirente Bibili Ang bibili

Affittuario Lessee Okupante kung kanino nakapangalan ang bahay

Alloggio Pabahay Tirahan, apartamento

Assemblea condominiale

Kapulungan ng mga nakatira sa kondominyo

Kapulungan ng mga nakatira sa kondominyo. Ang kapulungan ay may kapangyarihan na magdesisyon para sa nakararami tungkol sa pamamahala ng kondominyo

canone Renta Kabuuang halaga ng pera na dapat ibayad nang regular ng okupante sa may-ari ng bahay para sa pangungupahan

caparra o deposito cauzionale

Down payment o security deposit

Paunang bayad na gumagarantiya sa pagpapatupad ng komtrata

catasto Land Registration Authority

Ang opisina na nagrerehistro ng mga ari-arian na matatagpuan sa isang bayan o isang probinsya. Nakalista rin dito ang pangalan ng may-ari

cauzione Deposito Perang deposito bilang garantiya ng pakikipag-kompromiso

coinquilino Kasambahay Ang sinuman na nakikihati sa isa pang tao sa pagtira sa parehas na apartamento

condominio Kondominyo Sosyong pagmamay-ari ng isang gusali na hinati-hati sa iba’t-ibang tao

condomino Kasosyong may-ari May-ari ng isang apartamento sa isang kondominyo

conguaglio Balanse Kalkulasyon ng pera na nakatakda pa lang bayaran

contratto Paunang kontrata Kasunduan na sumasaklaw na pinirmahan ng dalawa o mas maraming partido

contratto preliminare(o compromesso)

Abiso ng pagsisi-mula ng paggawa

Sa pamamagitan ng kontratang ito ay naninindigan ang magkabilang panig na magbenta/bumili, itinatakda ang halaga ng ari-arian, ang mga paraan ng pagbabayad, ang mga takdang oras ng bilihan at ang halaga ng down payment

dIA Abiso ng pagsisimula ng paggawa. Ito ay ipapakita sa Comune upang makagawa ng maliliit na konstruksyon sa bahay

disdetta Kanselasyon Akto ng pagpapaalam sa kabilang panig ng kagustuhan na kanselahin na ang kontrata

GLo

SARy

o

26

Garante Garantor Tao na may obligasyong garantiyahan ang bankong nagpautang kapag hindi na kayang magbayad ng taong umutang

Idoneità alloggiativa (documento di)

Katibayan ng kaan-gkupang tirhan

Dokumentong nagpapatunay na ang isang bahay ay may angkop na sukat para sa mga bilang ng mga nakatira dito at batay sa itinatakda ng batas ng rehiyon para sa mga pampublikong pabahay

Immobile Ari-arian Pangkalahatang salita na tumutukoy sa mga lupa at mga gusali

Inquilino Okupante Nakatira sa bahay na paupahan

Interesse passivo Interes Halaga ng pera na dapat bayaran dahil sa pagkakaroon ng utang

Ipoteca Pagkakasangla Batas na kung saan maaring kunin ng nagpautang mula sa delingkwenteng mangungutang ang kanyang pag-aari na gumagarantiya sa kanyang utang

ISee - Indicatore della Situazione economica equivalente

Tagasukat ng Siwasyong Pang-ekonomiya

Mga indise na kumakatawan sa sitwasyong pampinansyal ng isang pamilya, kinalkula mula sa mga kita at iba pang sukatan

Locatario Okupante Ang nangungupahan sa bahay

Locatore May-ari Ang nagpapaupa ng bahay

Locazione Pangungupahan Parehas ng affitto

Morosità Pagiging delingk-wente

Pagiging huli sa pagbabayad ng utang

Moroso Delingkwente Taong delingkwente dahil hindi nakapagbayad sa itinakdang panahonq

Mutuo Utang Utang na may interes at mahaba ang palugit

Proposta d’acquisto

Alok na bumili Dokumento na nagpapakita ng kagustuhan na bumi-li na maaaring pirmahan ng bumibili at nagbebenta bago ang kompromiso

Proroga Palugit Pagpapahaba ng takdang araw batay sa napagkasunduan

Rata Hulog Halaga na dapat ibayad sa permanenteng takdang araw para sa isang pagbili na hindi binayaran ng cash, para sa utang o maging para sa mga bayaring pang-kondominyo

Rogito Notarial deed Akto ng bentahan na isinulat ng isang notaryo

Valore catastale Halaga ng lupa Halaga na iba mula sa komersyal na halaga, kung saan ibinabatay ang mga buwis na ipinapataw ng pamahalaan para sa mga ari-arian

GLo

SARyo