EDUKACIJSKI FAKULTET UNIVERZITETA U TRAVNUKU (MASTER STUDIJ) Postdiplomski studij Sport

Predmet : Fizioloki aspekti uenja Tema :Formiranje motorne navike sport Dudo

Student Samir Balihodi Travnik , 2011.

Mentor Prof.Dr.Farid Ljuca

2.

Sadra1. 2. 3. 4.

Uvod ........................................................................................ 3Intelektualne funkcij mozga;uenje ipamenje dudou............................................................................................ 5 u

Zakljuak .................................................................................. 14 Literatura ................................................................................... 15

3.

1.Uvod.

Formiranje motorne navike u procesu obike i usavravanja tehnike dudo-a i samoodbrane Dudo i samoodbrana spadaju u borilake tjelesne aktivnosti koje se odvijaju u uslovima suprostavljanja boraca,koji su esto veoma sloeni , promjenjivi i neoekivani .Tehnike koje se primjenjuju u dudo-u i samoodbrani imaju i svoju utilitarnu vrijednost u uslovima realne borbe .jedan pogrean pokret u sortskoj borbi moe dovesti do poraza ,dok u realnoj borbi taj isti pokret moe ujedno biti i posljednji pokret! Stoga je neophodno da se u procesu treninga ,takmienja i realne uslove borbe oforme efikasne motorne navike (odbrane,napada i kontra napada), prijenjive u najrazliitijim borbenom situacijama .Japanski majstori borenja jednu takvu efikasnu i plastinu tehniku ,u koju se moe uvjek pouzdati,uporedenju sa japanskim maem Katana iskovanim od najboljih materijala ,uz primjenu tajnih efikasnih metoda obrade :Ako je ma istinski i srce je istinsko.Drugim rjeima ,u prrocesu formiranja jedne tako tehnike razvijaju se i odreene pozitivne karakteristike i crte linosti (srsnost,hladnokrvnost,odlunost,upornost i slino).

4.1.akov,V. M.,:Savrenstvovanie fizieskovo maesterstva sportamaneov,F. I S ., Moskva 1967,str. 11. 2. donskoj, D. D., : Sportska tehnika ,NIP Partizan, Beograd 1967, str. 11.

2. FIZIOLOKA KRETANJA I UENJA

Po akovu , sportska tehnika je specijalan sistem istovremenih i uzastopnih kretnji koje su usmjerene na racionalnu organizaciju primjenjivih unutranjih i spoljanjih sila,koje djeljuju na sportiste ,sa ciljem da se ove sile potpuno i to bolje iskoriste za postizanje visokih sportskih rezultata .Ova definicija akova ukazuje da sportska tehnika mora istovremeno biti racionalna i cjelishodna .racionalnost tehnike se postie optimalnim usklaivanjem spoljnjih (aktivnih i pasivnih) i unutranjih (miinih) sila .Naime bez spoljanjih sila (otpor sredine , sprava,podloga...) ne moe poeti nikakvo premjetanje cjelog tjela (teite tjla) u prostoru.Ovu injenicu Donskoj veoma jasno , saeto i precizno istie rjeima : Nainteresantnije je da jedne aktivne (sa gledita FIZIOLOGIJE) miine sile , kao unutranje sile tjela same ne mogu pomjeriti itavo ovjekovo tjelo ,izmjeniti njegovo kretanje u cjelini i kretanje njegovog centra teita , ako ne postoji otpor kao spoljna sila . Na promjer , u skoku , u letu , izvan olonca ,pokreti mogu da budu s u s r e t n i ( prividne rotacije).Koliko kretanja dobije u letu jedan io tjela toliko e isto izgubiti drugi dio , koji se kree u suprotnom smjer,acentar teita ( CTT) od toga nee promjeniti svije kretanje . Optimalnim usklaivanjem unutranjih i spoljnih sila sportista je u stanju da od BEZBROJ moguih putanja , po kojima se mogu kretati pojedini djelovi tjela ili tjelo u cjelini,odabere onu putanju koja je ,u konkretnoj situaciji ,najracionalnij i najsvrsihodnija . Svako kretanje tjela ,pa i s p o r t s k a t e h n i k a kretanja , ima svoje osnovne karakteristike ,koje odreuju f o r m u i k a r a k t e r kretanja ( k i n e m a t i k e k a r a k t e r i s t i k e spoljanja slika kretanja) , kao i d i n a m i k e karakteristike ,koje ukazuju na u z r o k e promjene brzine kretanja ( mehanizmi kretanja s i o n e karakteristike .

5. F o r m a kretanja zavisi od prostornih karakteristika :pravaca ,smjera i amiplitude ( duine i oblika putanje) kretanja. Putanja istog oblika i duine ( amplitude) moe se prei razliitim brzinama, sa ili bez zaustavljanja .ta svojstva kreatnja definiu vremenske karakteristike kretanja : - vrijeme trajanja pokreta; - trajanje pojedinih djelova ( faza ) pokreta ; -tempo ili broj pokreta u jedinici vrema ; - ritam ili odnos trajanja djelova ( faza) kretanja. Od meusobnih odnosa prostornih i vremskih karakteristika zavisi b r z i n a i u b r z a nj e kretanja ( brzinske karakteristike). Vremenske i brzinske karakteristike u cjelini daju predstavu o karakteru kretanja ..Zajedno sa prostornim one odreuju k i n e m a t i k e karaktristike. A sve zajedno daju predstavu o formi 1 karakteru kretanja ,o takozvanoj spoljnoj slici kretanja.) Dinamike karakteistike ukazuju na uzroke kretanja. To su osnovne ( masa i sila) a takoer izvedene karakteristike moment sile , impuls sile ,rad nergija i druge ). Masa tjela ( ili djelova tjela ) pokazuje kako se( pod djelovanjem drugog tjela ) mjenja brzina.jedna te ista sila saoptie razliito ubrzanje razliitimasama;veoj masi saoptie manje ubrzanje , manjoj vee). Dejstvo sile na poluge ( kosti) naeg tjela je razliito i zavisi od ugla pod kojim sila djeluje,kao i od duine djelovanja. to sila Due djeluje i po uglom bliim uglu od 90 stepeni , to pluzi soptva veu bzinu.Sile mogu da ubrzaju kretanje , i da uspore . Neutralne sile ne utiu na promjenu brzine kretanja, ali mogu promjeniti pravac kretaja . Brzina kretanja tjela zavisi i od sile ineracije. Sila ineracije bilo koje mase tjela je reaktivna sila; ona se javlja kao odgovor na djelovanje sile koja izaziva ubrzanje .kada sila koja koi izaziva negativno ubrzanje ( usporenje) , ( na primjer reakcija podloge pri doskoku poslje skoka ) tada sila inecije itavog tjela djeluje na podlogu).Sloeni sistem kretanja koji se odvija u toku izvoenja sportske tehnike moe se uslovno ( teoretski) podjeliti nekoliko prostijih djelova elemenata kretanja , od kojih svaki pojdini e l e m e n a t predstavlja sam za sebe izvjesnu logiku cjelinu.

6. Prema Donskoj , elementi kretanja u vremenu ( koji sljede jedan za drugim ) nazivaju se faze. Faze se razlikuju jedna od druge po pravcu kretanja ,trajanju, silama koje djeljuju i po svom znaaju . (Donskoj,1967).U zavisnosti od osnovnih karakteristika tehnike i psihofizika svojstva sportista , obuavanje se moe poeti ponavljanjem elemnata tehnike u cjelini ,, a da se potom nastavi rad na detaljima tehnike; ili se od poetka obuavaju djelovi kretanja ( faze) ,spajaju se postepeno u cjelinu. Ali uvjek i u svim sliajevima potrebno je raditi i nasvim djelovima i na itavoj strukturi kratanja .Ovaj rad traje sve dok se ne formira s t r u k t u r a kretanja u cjelini sa dovoljno usavrenim osnovnim elementima (Donskoj). Radi orijentacije u stepenu savladanosti strukture tehnike moe nam posluiti definicija donskoj o odreivanju strukture kratkog akta ;Odrediti strukturu kretnog akta znai izuiti kako njegovi elementi uzajamno djeljuju jedan na drugog, kakve veze spajaju mnogobrojne procese u jedan akt, i odrediti nain spjanja istovremenih pokreta i pokreta koji teku jedan za drugim svih djelova tjela u jedno cjelovito cretanje ). Usvajanje strukture sportske tehnike u procesu obuke i usavravanja ,odvija se na osnovu odreenih zakonitosti koje vladaju u oblasti FIZIOLOGIJE , funkcionalne anatomije , PSIHOLOGIJE , pedagogije , metodike ......Ipak naophodno je naglasiti da se ni jedno , makar i najprostije kretanje ne moe usvojiti ukoliko se u centralnom nervnom sistemu , na bazi ve postojeih motornih iskustava , ne oforme novi uslovni refleksi sa odgovarajuim 2 privremenim vezama u kori velikog mozga . Ova injenica nas upuuje da se kratko osvrnemo na osnovne refleksne teorije. Nervni sistem se djeli na c e n t r a l n i ( kimena modina i mozak) i periferni ( nervi rasuti po pojedinim djelovima tjela, sastavljeni od zavretaka a k s o n a perifernih djelov nervnih elija ). Nadraaj , iz spoljanje i unutranje sredine , se prima preko specijalnih R e c e p t o r a , lokalizovanih u pojedinim ulima ,koi, miiima, miinim tetivama i vezama . Primljeni nadraaj se preko senzornih ( osjeajnih) nerava prenosi do odgovarajuih mjesta u kimenoj modini

i mozgu. U nervnim vorovima spoj dvije ili vie nervnih elija ( s i n a p s a m a ) , vri se obrada primljenih nadraaja i alje poruke u nervni motorni centar kore velikog mozga .Poslje odreene analize primljenih poruka alje u pustvo u vidu nervnih impulsa , preko motornih ( efektrornih ) nerava , za pokretanje rada odgovarajuih organa efektora ( miia , ljezda sa unutranjim luenjem ...). Po izvrenom pokreti impulsi uz odgovarauih receptor ( proprio receptora ) alju mozgu informaciju o vrsti i kvalitetu izvrenog pokreta , kako bi mozak , nakon 7. Odreenog uporenja zadatog i izvre potrebne korekcije pokreta ( povratna veza). Osnovni principi refleksnog luka ( receptor, osjeajni neuron, sinapsa . motorni neuron efektor-mii),prostor soenog , dati u Prilogu 41 a . Razdraenje receptora i prenos nadraaja preko senzornih vlakana , preko kimene modine , mozga do odgovarajuih podruja u kori velikog mozga ( somestetiko podruje i otoriki korteks ) prikazano u Prilogu 41 b. Prenos upustava za rad miia iz motorikog podruja kore velikog mozga preko motorikog nerva za miie , do miia , prilog 41 c. U prilogu 41 d ematski je prikazan odnos motorike i senzo-motorne kore velikog mozga.Potrebno je napomenuti da se u predjelu produene modine vre odreena ukrtanja itavih snopova kako senzornih tako i motornih nervnih vlakana , tako da se veliko broj nervnih vlakana zaduenih ia intervenciju i pokretanje u desnoj hemisferi velikog mozga i obrnuto,nervi zadueni za desnu polovinu tjela zavravaju se u ljevoj hemisferi velikog mozga .Oteenjem odgovarajuih regiona na mapi kore velikog mozga sa Desne strane , izaziva oduzimanje -nepokretnost odgovarajuih djelova tjela sa ljeve strane. Zahvaljujui pomenutom ukrtanju pojedinih nervnih Snopova ,u predjelu produene modine, omoguuje se transver prenos odreenih znanja i sposobnosti steenih uvjebavanjem (treningom) ljevih djelova tjela djelimino i na desne djelove tjela koji su bili obuhvaeni tretmanom treninga. Razumljivo j da ovo vai i u obrnutom postupku .Ova injenica ukazuje na izuzetan znaaj koji treba dati uvjebavanju pojedinih tehnika u dudo-u i samoodbrani na obe strane .Piramidni put , sa pomenutim ukrtanjima nervnih vlakana prikazan je u prilogu 41 e ,. U prilogu 42 a inet je veoma interesantan grafiki prikaz nekih osnovnih principa refleksne teorije , u kojem je ovjekov organizam predstavljen kao bio maina . Iz spoljanje sredine , preko eksteroceptora, prima veliki broj raznovrsnih nadraaja i preko odgovarajuih osjeajnih neurona i sinapsi prenosi u vie centre nervnog sistema ( sistem upravljanja ).U iste centre pristiu i nervni impulsi ( informacije) iz

sistema za snabdjevanje , nosei infirmacije o stanju u ovom sistemu . Preraene informacije prispjele iz interoceptora i eksteroceptora analiziraju se u Sistemu upravljanja ,otpremaju odgovarajue poruke i alju ,preko motornih neurona u odreene efektore ) miie , ljezde sa unutrajim luenjem...) u cilju njihovog aktiviranja .Po izvrenom radu , na osnovu poruke , odreeni analizatori ( proprio ceptori interoceptori) alju informaciju o izvrenom radu u Sistemu upravljanja. Na osnovu prispjelih informacija i soljanje i unutranje sredine .Sistem upravljanja 8. uporeuje zadato sa izvrenim i alj e uputstvo u efektore za za odgovarajuu korekciju . Slinu emu nudi i Anohin Hare,d.1973, str 190., uz neke nove postavke:

Iako je reakcija organizma na oudraaj bila objanjena materijalistiki ,ova teorija je imala do sada neke osnovne greke, Teorija refleksa je ograniavala proces prilagoavanja samo na reakciju.Kao razumljivo,bio je prihvaeno da je odgovor nareakciju prikladan.Za procjenu rezultata reakcije nije bilo mjesta .Ova greka je bila prenjeta takoer i na tumaenje vjetina,budui da je bila prikazana kao lanac refleksa . Bilo je prihvaeno da su pojedini udovi bili tako poredani , da je kraj pokreta jednog ekstremiteta odredio poetak drugog .Meutim , dugogodinja istraivanja Anohina) pokazala su da motorika aktivnost mora da se zavri do ponovnog poetka , etape , poslje toga ponovni impuls prispjeva u centralni nervni sistem , ime zapoinje sljedea aktivnost.) Po Anohinu , iz priloene eme ( Prilog 42 b) refleksna reakcija odgovara zavisi na dva naina od uslovnih podraaja . ( odUslovnog situacionog podraaja i Uslovnog dovodnog podraaja).Cjelina oba dovoda prastavlja D o v o d n u s i n t e z u . Traba spomenuti da se efektornom aparatu ne ostvaruje nikakvo refleksno dejstvo sve dok nije zavrena sinteza svih uticaja na organizam . Na osnovu postojee cjeline dolaznih podraaja , dolaznom sintezom se odreuje rezultat funkcije efektora. Gledano sa PSIHOLOKOG aspekta stanovitadovodna sinteza zavrava se kada nastaje namara da se djeluje .Anohin i njegovi saradnici ). Davno su otkrili da se tano u momentu zavretka sinteze svih dovodnih podraaja I oblikovanja odgovarajuih refleksnih djelovanja u efektornom djelu nervnog sistema razvija posebno dovodni parat .Ovaj se moe oznaiti kao radni prihvata. Radni prihvata preuzima sve dovodne podraaje koji nastaju kao rezultat djelovanja . On uporeuje rezultate dovodne sinteze , koja se moe oznaiti kao radni plan, sa izvrenim djelovanjem

.Ako se ovi nalaze u saglasnosti cio ciklus je zavren. Ako nema saglasnosti , izazaiva se cio niz novih reakcija ,koje moraju da dovedu do refleksne reakcije, koja odgovara uzoru akcionog ili aktivnog prihvataa . U svim sluajevima tzv. samovoljnog odnosa , kao i kod oblikovanja uslovnih reflekasa kao odgovor na uslovni izaziva, , koji usaglaava izvreno Djelovanje sa prirodnom namjerom. akcioni primalacje faktor upravljanja .Anohin istie da ovo tvrenje ,bez ogranienja vai i za ljude koji posjeduju drugaiji signalni sistem). Znaaj ponovnog dovoenja lei 9. u funkciji upravljanja aktivnog primaoca. Ponovni dovod kod nekog kretnog ina mora da se podjeli na dvije grupe:

ealizacija daje odreenu motornu naviku .ovo je s t a v i Bernesteina ( o1) D o v o d z a u p r a v lj a nj e k r e t a nj e m - zastupljen je iskljuivo u proprioreceptivnom impulsu za kretanje odgovarajue muskulature. 2) R e z u l t a t s k i d o v o d je uvjek kompleksan i obuhveobuhvata sva dovodna obiljeja koja se tiu rezultata izvrene kretnje. U ematskom prikazu u p r a v lja nja , pri formiranju motorne navike , haidze prua jo kompleksniji i sveobuhvatniji pristup ovoj problematici (Prilog 43) .I kod njega se pojavljuju neki novi termini koji zahtjevaju izvrsno objanjenje . P o j a m c i lj a p o k r e t a , haidaze pored pitanja k a k o , z a t o , postavlja pitanje i e m u ( zbog ega je potrebna takva aktivnost .On zahtjeva da se odredi f u n k c i j a c i lj a date pojave . Za realizaciju funkcije cilja potreban je program rada i njegov r dbacivanja postavke da pokret moe da bude izazvan samo kao reakcija na spoljanje nadraje). P o j a m b i o l k e ( FIZIOLOKE) a k t i v n o s t i . Ovaj pojam je usko povezan sa funkcijom ivih bia . Aktivnost je funkcija mozga , koja se ispoljava u sposobnosti za samo-regulaciju kroz unutaranju cirkulaciju informacija i pretvaranja energije.P o j a m f u n k c i j e t r a e nj a . Traenje ( istraivanje ) je nain funkcionisanja aktivnih sostema mozga . Mogu se razlikovati tri aspekta funkcije traenja:

- kao mehanizam uenja , koji se zasniva na optimalizaciji rjeavanja motornih zadataka, - kao mehanizam za nalaenje odgovarajueg cilja i pravljenje , u vezi s njim, optimalnog rada , - kao mehanizam za postizanje optimalnog stanja organizma , koji omoguava izbor strategije i taktike rada. P o j a m h i j e r a r h i n o s t i u u p r a v lj a nj u . N a pojedinimnivoima realizuju se zadatci raznog stepena optosti i vri pretvaranje raznih informacija . U procesu koordinacije , sutinski znaaj

10. Ima injenica da se centralno upravljanje ne odnosi na pojedinosti ( detalje ) ve da uzima u obzir informacije uoptenih parametara . K o m p l e k s pokreta , a ne pojedinani pokreti ( tim prije ne pojedinani refleksi ), daje realizaciju funkcije postavljenog cilja. Sadraj Kompleksa pokreta nazivamo miinim sinergijama odabranih na osnovu odreenih principa koji omoguavaju da se uzme u obzir odgovor na pitanje zbog ega je taj pokret realizovan. Izbor konkretne akcije prilagoene konkretnoj situaciji i poreenja procesa pokreta sa modelom potrebe organizma ,vri se na hijerarhiski nain koordinacionim nivoima. Bitna razlika izmeu eme haidzea i eme upravljanja Anohina i Bersteina se sastoji u tome to su u emu haidzea uvedena dva prstena Upravljanja i hijerarhisko poreivanje unutranjeg prstena spoljanjem. ( Prilog 43).

Tako predstavljene cirkulacije informacija zahtjevalo je da se udvoji petlja povratne veze i da se izdvoje dva centra sinteza i dva mehanizma za Uporeivanje .S programom pokreta su takoe povezana dva elementa : mehanizam koji zadaje program i odgovarajui mehanizam za programiranje . Ali prosta veza spojena sa servo mehanizmom zajednika je za oba prstena upravljaka . Spoljanji prsten upravljanja sastoji se od proste veze i spoljanje petlje povratne veze , koja provodi informacije iz receptora vida , sluha , mirisa ukusa i dodira . ta informacija omoguava da se formulie tako zvani V i d n i d i o p r o g r a m a koji moemo sebi da predstavimo. Unutranji prsten upravljanja , pored proste veze , sastoji se jo od unutranje petlje, povratne veze, koja provodi informacije iz prpoprijo

receptora. Ova informacija omoguava da se ocjenuje stanje aparata za kretanje, tj. Poloaj u zglobovima, napetost miia i tetiva. Ovu informaciju nemoemo sebi predstaviti. Unutranji prsten upravljanja realizuje i izvrni dio motornog programa, to znai koordinalnu djelatnost miia i zglobova. Njegov mehanizam za poredjenje je vjerovatno lokalizovan u malom mozgu. Kod savladjivanja nove motorne navike vodeu ulogu ima spoljanji prsten upravljanja. Pokret se odvija pod kontrolom ekstero receptora i najprije se savlauje opti proces pokreta. Usaglaavanje detalja pokreta mogue je 11. samo preko u n u t r a nj e g prstena, jer spoljani prsten ne dobija informacije o detaljima pokreta kojeg vre posebni miii i dijelovi tijela. Vremenom postaje izlina kontrola pokreta pomou vida i drugih ekstero receptora. Cjelokupnu kontrolu preuzima unutranji prsten koji funkcionie automatski ( podsvjesno) i samim tim bre i tanije. Imajui u vidu pomenutu hijerarhiju upravljanja, moemo izvui izvjesne zakljuke koji e nam koristiti u metodici stvaranja i usavravanja nove motorne navike : 1. U prvoj fazi ubuke, pod dejstvom spoljanjeg prstena upravljanja, imamo uee svijesti samo u opti v i d n i d i o p o k r e t a, te nemoemo insistirati na detaljima tehnike, koji spadaju u nadlenost unutranjeg prstena upravljanja; 2. Usavravanje detalja tehnike treba vriti uz veliki broj ponavljanja u promjenljivim situacijama i uslovima, a na posve svjesnom osjeanju sportiste; 3. Sportisti treba ukazati na mogunost raznih rjeenja meutim sportista mora putem probe i greaka sam da izabere za sebe najefikasniju varijantu tehnike, 4. S obzirom na spoljani prsten upravljanja ima veu ulogu u sportskijm igrama i borilakom sportovimka, tamo gdje ozbor kompleksa dejstava zavisi od ocjenjivanja od promjenljive situacije kako stvara protivnik, to uenje tehnike treba da se odvije uporedo sa uenjem taktike ( ta raditi i zbog ega raditi).Ovako iscrpan prilaz problemu upravljanja pri formiranju i usavravanju motorne navike u mnogome e olakati razumijevanje procesa formiranja motorne navike iznijetog u Prilogu 44. Proces formiranja motorne navike podijelili smo u tri faze, koje treba shvatiti uslovno jer ih moe biti i vie, pri emu odreenih jasnih granica meu fazama nema. Ovaj proces smo razmatrali sa pet razliitih aspekata

koji se meusobno prepliu i usavravaju. Odreeni aspekti su postavljeni na osnovu odgovarajuih s t a v o v a strunjaka koji su izuavali ove oblasti ( Forfel, 1960, Meinel, L., 1960, haidzea, Bersteina, 1947., Harre 1973., Maslienko, 1964., Puni 1965., ). Na osnovu odreenih stavova nabrojanih autora izvrili smo modifikaciju eme Harre _a tehnika u stojeem stavu ili borbi na tlu, kojem se u sportskoj borbi po9stie najvei broj pobjeda. Gotova da ne postojhe dva borca koji potpuno iste s p e c i j a l k e . ak i ako izvode i s t u tehniku , na primjer uci-matu, svaki od njih dae toj tehnici izvjestan svoj specifini p e a t ( stil). Na izbor tehnika za specijalizaciju utie vie faktora : 12. konstrukcija borca ( sitan, krupan, visok, nizak ...); - fizike spospbnosti ( snaga, brzina, pokretljivost, izdrljivost); - stepen efikasnisti izvoenja potencijalne specijalke u borbi na treningu i takmienju; - stepen efikasnog kombiniranja sa pomonim tehnikama ( uvodne tehnike ili varke finte - tehnike ometanja); - stepen otpornosti budue specijalke na kontra zahvate; - stepen primljenjivosti - efikasnosti tehnike u razliitim uslovima borbe ( razliiti tipovi boraca , razliiti uslovi odravanja takmienja i sl. ). U toku dueg sportskog staa , sportista u manjoj ili veoj mjeri usavrava svoje fizike , tehniko taktike . psiholoke sposobnosti , te se moe desiti da neka od specijalki nije vie tako efikasna u borbi. Uzrok neefikasnosti neke specijalke moe biti i pretreniranost ili pak automatizacija tehnike sa nekom grekom, koja je dola do izraaja tek na viem nivou takmienja ( internacionalni nivo takmienja). Uzrok Neefikasnosti jedne tehnike moe biti i pojava brzinske barijere , koja se obino pojavljuje usred mnogobrojnog ponavljanja tehnike u sitom maksimalnom ritmu i tempu . Biomehanikom analizom kretanja i elektomigrafskim snimkom2 moe se veoma pouzdano utvrditi sa li se radi o greci u izvoenju tehnike ili pak o brzinskoj barijeri. Uporeivanjem snimka sa korektno izvedenom tehnikom kanonom ustanovljava se greka u tehnici i pristupa ispravljanju greke. Ponekad je ispravljanje greke teko komplikovano da je maltene ekonominije da se prebacimo na novu specijalku. Ispravljanje greke treba izvoditi organizovano i strpljivo prolazei gotovo kroz iste faze kao i pri njenom prvobitnom obuavanu i usavravanju . Ponekad se preporuuje da se pogrena tehnika jedno vrijeme uopte ne-radi - ne izvodi na treningu ni na takmienju , kako-

Bi se tragovi uslovne veze u kori velikog mozga , djelimino izbrisali . Poslje jednog ovakvog zatrpavanja t r a g o v a pogrene tehnike , lake se vre korekcije i bre dolazi do i s p r a v n e tehnike . Novu , korigovanu tehniku , treba postepeno usavravati u sloenijim uslovima, bliskim onim koji nas oekuju na takmienju .Ukoliko se o ovome ne vodi dovoljno rauna , u uslovima takmienja povrati e se stara i pogrena tehnika. B r z i n s k a b a r i j e r a se karakterie okamenjenom maksimalnom brzinom izvoenja tehnike, najee niom od internacionalnog nivoa brzine , pri emu je izvoenje tehnike k o r e k 13. t n o . razaranje brzinske barijere , uz ouvanje korektnog izvoenja tehnika, i stvaranja uslova za poveanje brzine izvoenja tehnike, takoe je sloen proces . I ovdje se preporuuje da se ostavi da se tehnika malo ohladi ( ne radi) , pa da se tek onda pristupi razaranju brzinske barijere u olakanim uslovima . pri emu stepen olakanja i pomoi , u principu , ne smije da pree 10% maksimalne okamenjene brzine , jer bi se u protivnom naruila koordinacija izvoenja same tehnike . U atletici kod sprinta , brzinska barijera se razara stvaranjem uslova za izvoenje kretanja (pretravanje dionice) neto veom brzinom, pri emu se kao pomo koristi vjetar u lea, neto nagnuta staza, mono-ina kojom se atletiar djelomino vue i odie sa tla... U udou se koristi laki protivnik ili lutka, u karateu gume. Pri obuci i usavravanju tehnika u borenjima vae uglavnom svi didaktiki i metodski principi koji se primjenjuju pri obuci bilo kojeg koordiciono sloenog kretanja, stim to se pojavljue izvjestan broj za borenje specifinih metodskih postupaka, ija je efikasnost provjerana u dugogodinjoj praksi. Meu takve metodske postupke spadaju borba sa sjenkom borba sa protivnicima razliite teine, visine, snage, brzine, razliitog stepena majstorstva, uvjebavanje tehnike u mjestu, u kretanju, bez otpora, sa otporom koji se dozira; uslovne borbe po zadatku, borbe sa vie odmornih protivnika bez pauze . Poto su tehnike bacanja osnovne tehnike u dudou , to e metodski postupci za njihovo usklaivanje biti iznjeti neto detaljnije nego za ostale tehnike dudoa i samoodbrane . Vjebanje tehnike bez partnera ( Tendoku renshu) Za usavravanje i automatizaciju spocijalne tehnike , prilagodljive razliitim uslovima takmienja , neophodno je mnogobrono ponavljanje u toku vie godinjeg procesa teninga .Nedostatak vremena na

redovnim satima treninga , na kojima se rjeavaju i drugi raznovrsni zadatci , moe se nadoknadir individualnim radom , tipa domaih zadataka , na usavravanju tehnike bez partnera , Ovakvi i njima slini domai zadatci najee se rade u privatnim reijama na privatnim terenima , koji predstavljaju adaptirane djelove stana ( podrum, garae , terase, loe, predsoblja ...) ili dvorita . U ovakve sale i na ovakve terene se obino mintiraju odgovarajue pomone sprave , koje prati veliki broj raznovsnih rekvizita sa specijalnom namjenom. Jedan od najprostijih rekvizita su papue (zurike) vjebaa , koje se pomjeranjem dovode u razliite poloaje , tako da zajenjuju poloaj 14. protivnikovih stopala u odgovarajuem momentu za pojedinani napad ili napad u kombinaciji . tehnika se ponavlja u serijama ulaska ili bacanja , na zamiljenom protivniku, kojima je odreen samo poloaj stopala . Guma , vijae razliitih debljina (poprenog presjeka) i razliitog stepena elestinosti, predstavljaju veoma korine rekvizite koji se mogu koristiti za razliite vrste preskakanja ( sunono,neizmjenino,ukrteno,viekratno povlaenje u jednom preskoku) , kao i za razliite opte specijalke tehnike ulazaka na vie naina i ve razliitih tehnika bacanja dudoa.......,

3. Zakljuak Kako smo vidjeli u ovom seminarskom radu, fiziologija uenja i pamenja se izuava stotinama godina, meutim do danas taj prostor nije do kraja istraen. Ironino je da od svih dijelova mozga najmanje znamo o funkcijama modane kore, premda ona ini najvei dio nervnog sistema. Vidjeli smo da na uenje utiu brojni faktori, kako psiholoki, tako i fizioloki (kao to su dob, spol, umor, dispozicije...). Takoe, na uenje utiufizioloka graa modane kore te funkcije specifinih kortikalnih podruja. Kroz ovaj rad smo vidjeli i da su razliiti dijelovi mozga zadueni za razliite radnje, te da je lijeva hemisfera gotovo kod svih ljudi razvijenija od desne. Zakljuak je da se konstantnim "treniranjem" mozga uenjem postie bre, efikasnije i dugotrajnije pamenje.