OPŠTA GEOLOGIJA

Docent dr NATAŠA GERZINA

KONTAKT

• Kamenička 6 (zgrada Ekonomskog fakulteta), 3.

sprat, kabinet 318

• Tel. 2632-166 lokal 113

• Konsultacije sredom 12-14

• E-mail: natasa.gerzina@rgf.bg.ac.rs

NAČIN OCENJIVANJA STUDENATA

• 15 NEDELJA NASTAVE

• PRISUSTVO NA VEZBAMA JE OBAVEZNO. STUDENT IMA PRAVO

NA 3 IZOSTANKA TOKOM SEMESTRA

• USMENI ISPIT 0-30 BODOVA

• SEMINARSKI RAD 0-10 BODOVA

• DVA KOLOKVIJUMA (2X30) 0-60 BODOVA

• OSTVARENI BROJ BODOVA VAŽI DO POČETKA NAREDNE ŠKOLSKE GODINE

ISPIT

• NA OSNOVU PREDISPITNIH AKTIVNOSTI OSTVARIO NAJMANJE 51

BOD

• 70 POENA (OCENA 7) JE MAKSIMUM KOJI SE MOŽE OSTVARITI KROZ

PREDISPITNE OBAVEZE

STUDENT NE MORA POLAGATI USMENI ISPIT IZ

OPŠTE GEOLOGIJE AKO JE

• NA OSNOVU PREDISPITNIH AKTIVNOSTI OSTVARIO NAJMANJE

30 BODOVA

STUDENT MOŽE IZAĆI NA USMENI ISPIT IZ OPŠTE

GEOLOGIJE AKO JE

- OCENJIVANJE -

OCENA BROJ POENA

5 0 - 50

6 51 - 60

7 61 - 70

8 71 - 80

9 81 - 90

10 91 - 100

Literatura: • Pešić L. (2002), Opšta geologija–Endodinamika, RGF

Univerziteta u Beogradu, Beograd

• Pešić L. (2002), Opšta geologija–Egzodinamika, RGF Univerziteta u Beogradu, Beograd

KNJIGE SE MOGU KUPITI U BIBLIOTECI U KAMENIČKOJ (1 SPRAT)

Dodatna literatura: • Lutgens F.K., Tasa D. (2011) Essentials of Geology,

Prentice Hall

GEOLOGIJA - nauka o Zemlji

- sastav

- dinamički razvoj Zemlje

- struktura

GEOLOŠKE DISCIPLINE - fundamentalna i primenjena geologija -

- GEODINAMIKA

- TEKTONIKA

- ISTORIJSKA GEOLOGIJA SA STRATIGRAFIJOM

- PALEONTOLOGIJA

- PETROLOGIJA

- MINERALOGIJA I KRISTALOGRAFIJA

- GEOHEMIJA

- LEŽIŠTA MINERALNIH SIROVINA

- HIDROGEOLOGIJA

- INŽENJERSKA GEOLOGIJA

- GEOFIZIKA

MOGUĆNOST PRIMENE REZULTATA GEOLOŠKIH ISTRAŽIVANJA

- Gradjevinarstvo

- Rudarstvo i naftno rudarstvo

- Energetika

- Vodosnabdevanje

- Poljoprivreda i šumarstvo

- Zaštita životne sredine

MERKUR VENERA ZEMLJA MARS JUPITER SATURN URAN NEPTUN

ZEMLJA UNUTAR SUNČEVOG SISTEMA

- Najviša temperatura je na Veneri - U Sunčevom sistemu ima još 60 satelita i više od 2000 asteroida i planetoida, smeštenih uglavnom između Marsa i Jupitera

Postanak sunčevog sistema - Mitološka objašnjenja

- “Veliki prasak”

- širenje svemira

NEBULARNA TEORIJA Imanuel Kant, Pjer Laplas (XVIII)

- oblak čestica u međuzvezdanom prostoru (nebula)

- zbijanje čestica pod dejstvom gravitacije

- kontrakcija je ubrzala rotaciju i formiran je disk

TEORIJA SUDARA Džejms Džins i Džejms Maksvel (XX)

- sudar neke prolazeće zvezde sa Suncem

- planete nastaju sažimanjem otkinute materije

TEORIJA KONDENZACIJE

- savremena modifikacija Kant-Laplasove teorije

• Starost Sunčevog sistema procenjena je na 4.6 milijardi godina

• FAZA KONDENZACIJE – nestabilnost oblaka međuzvezdane materije

- formiranje protoplanetarnog diska

- zgušnjavanje i početak termonuklearnih reakcija (formiranje Sunca)

- hlađenje i kondenzacija prašine

• FAZA AKRECIJE

- formiranje nagomilanja od čestica prašine u ravni diska

• FAZA NASTANKA PLANETEZIMALA (tela 0.1-1 km)

TEORIJA KONDENZACIJE

Postanak planeta

• Najveći deo nebule – proto-Sunce

• Gravitacija uzrokuje sudaranje i nakupljanje planetezimala od kojih nastaju protoplanete i planete

• Veća tela gravitacijom privlače manja tela

• Planete: – Unutrašnje (terestričke)

• Merkur, Venera, Zemlja i Mars

– Spoljašnje (gasoviti džinovi) • Jupiter, Saturn, Neptun i Uran

• Približna starost Zemlje oko 4.6 milijarde godina

• Prve pojave života pre oko 3.5 milijarde godina

• Pojava čoveka pre nekoliko miliona godina

Postanak i građa Zemlje

Fizičke osobine planete Zemlje Oblik Zemlje

- Poluosa na ekvatoru 6377km, - Poluosa na polovima 6356km. - Razlika iznosi 21km.

Dimenzije Zemlje

lopta rotacioni elipsoid geoid

Građa Zemlje

Zemljina kora kontinentalna

okeanska

litosfera

astenosfera

mezosfera

unutrašnje jezgro

Jezgro spoljašnje jezgro

Mantl (omotač)

čvrsti deo gornji deo

donji deo

kontinentalna kora leži na gušćoj okeanskoj kori – njeno spuštanje na jednoj strani izaziva podizanje na drugoj; ravnoteža plutanja različitih blokova – IZOSTAZIJA

Kontinentalna kora (granitna kora, sial –Si,Al) -pretežno granitni sastav, malo sedimenata - nedostaje na dnu okeana - relativna gustina 2,7 g/cm3

Okeanska kora (bazaltna kora, sima – Si,Mg) - pretežno bazaltni sastav - izgrađuje dno okeana - relativna gustina -2,95 g/cm3

KORA

kontinentalna kora leži na gušćoj okeanskoj kori – njeno spuštanje na jednoj strani izaziva podizanje na drugoj; ravnoteža plutanja različitih blokova – IZOSTAZIJA

unutrašnji deo Zemlje, od granice s litosferom do dubine 2900 km, relativna gustina 2,3 g/cm3 i 6,5 g/cm3

OMOTAČ (MANTL)

središnji deo Zemlje od 2900 km do središta, a sastoji se od slobodnih teških metala, Fe i Ni, s visokom relativnom gustinom, oko 11 g/cm3

unutrašnje jezgro je u čvrstom stanju, a periferni deo predstavlja metalnu masu u specifičnom tečnom stanju

JEZGRO

Gravitaciono polje Zemlje Sila Zemljine teže je rezultanta između sile privlačenja (gravitacione sile svih masa Zemlje) i centrifugalne sile. Ubrzanje Zemljine teže nije isto na svim geografskim širinama – najveće je na polovima, a najmanje na ekvatoru.

Geoelektrično polje Zemlje

Zemlja ne poseduje sopstveno električno polje

Geomagnetno polje Zemlje

- pomeranje magnetnih polova

- inverzija magnetnog polja

- paleomagmatizam

UGAO MAGNETNE DEKLINACIJE

- ugao između geografskog i magnetnog pola UGAO MAGNETNE INKLINACIJE

- ugao izmedju magnetnog meridijana i horizontalne ravni

Zemlja se ponaša kao relativno slab magnet (dipol) pozitivni pol na južnoj hemisferi, a negativni na severnoj geografski i magnetni polovi Zemlje se ne podudaraju

- geotermski stupanj - dubinski razmak u m potreban radi povećanja temperature za 1 C; u proseku za Europu 32,3 m

TEMPERATURA (T) Zemlje je rezultat djelovanja dva

izvora, Sunca i stalnih radioaktivnih procesa u Zemljinoj unutrašnjosti

- toplotna energija Sunca deluje na površinu litosfere, ali se njen utiecaj odražava i plitko pod površinom; ispod površine zona u kojoj je T =const. i uglavnom odgovara sred. god. temperaturi promatranog područa (granična zona - neutralni temperaturni sloj)

- od neutralnog sloja temp. Zemlje raste sa povećanjem dubine

Hemijski sastav planete Zemlje

Srednji hemijski sastav Zemlje određen je na osnovu: - geofizičkih podataka o njenoj građi, - sastava meteorita - geohemijskog karaktera hemijskih elemenata. O, Si, Al, Fe, Ca, Na, K, Mg - 99% litosfere u omotaču je skoncentrisana silikatna faza u jezgru je metalna faza, a između njih je raspoređena sulfidna faza.

Atmosfera

Izdvajaju se četiri sloja: troposfera stratosfera mezosfera termosfera (jonosfera) Na visini 13-25km nalazi se ozonski sloj. Glavni sastojci atmosfere su: azot (78%), kiseonik (20.95%), argon (0.93%), ugljen-dioksid (0.038%)

Vazdušni omotač planete Zemlje