Lucerne,

Institute for Management and Regional Economics

Stefan Pfaeffli

7. juli 2011.

Fiskalni federalizam u Švajcarskoj Karakteristike švajcarskog federalizma i reforme

Slide 2, 7. juli 2011.

Teme

Opšte karakteristike federalne Švajcarske

Zadaci i finansiranje na nižim nivoima vlasti

Reforma federalizma između konfederacije i kantona

Organizacija i uloga opština

Slide 3 , 7. juli 2011.

Opšte karakteristike federalne Švajcarske

Slide 4 , 7. juli 2011.

Opšti podaci o Švajcarskoj

- Površina: 41.300 km2 - Stanovništvo: 7,7 miliona - Gustina naseljenosti: 185 stanovnika/km2 - 3 zvanična jezika: nemački, francuski, italijanski - Stranci: 1,735 miliona ~ 22,1% stanovništva. 1 - Radna snaga: 4,8 miliona 2 - Stopa nezaposlenosti: 2,9% 3

- BDP: $ 666,3 mlrd 4; 535 mlrd CHF - BDP po glavi stanovnika: $ 86.532; 69.500 CHF - Javni dug: 38,8% BDP 5

1) april 2011. 2)kraj 2010. 3) maj 2011. 4) 2008, po tekućem deviznom kursu 5) kraj 2009.

Slide 5 , 7. juli 2011.

Mapa Švajcarske

Slide

Tri nivoa vlasti u Švajcarskoj

7. juli 2011.

Nacionalna vlada

26 kantona 20 kantona, 6 polukantona

~2700 opštine

Slide 7 , 7. juli 2011.

Kasarakteristike nacionalne Vlade

- Savezna država (republika)

- Jak federalizam: princip subsidijarnosti

- Neposredna demokratija na saveznom nivou: - Inicijativa: 100.000 potpisa - Referendum: 50.000 potpisa

- Organizacija vlasti: Velika koalicija, sada desni centar (2 SP, 1 CVP, 2 FDP, 1 SVP, 1 BDP); bira Parlament; mandat: 4 godine

- Parlament: dvodomni sistem: Nacionalno veće (predstavnici građana; biraju se proporcionalno) i Veće kantona (Senat; dva predstavnika iz svakog kantona)

Slide 8 , 7. juli 2011.

Načela podela vlasti između kantona i konfederacije

-Nadležnosti na saveznom nivou samo ako su predviđene saveznim ustavom

-Savezni ustav mora navesti sva savezna ovlašćenja pojedinačno i u potpunosti

Nove javne dužnosti u početku su u okviru nadležnosti kantona

Nova savezna ovlašćenja zahtevaju izmene i dopune saveznog ustava

Izmena i dopuna saveznog ustava uvek zahteva referendum s dvostrukom većinom, većinom kantona i većinom građana

Ovo pravilo o dodeli ovlašćenja otklanja konfuziju.

Slide 9 , 7. juli 2011.

Drţavne jedinice i para-drţava Drţavne jedinice

- Konfederacija: centralna vlast

- Kantoni

o 20 kantona + 6 polu-kantona o donose kantonalne zakone i imaju visok

stepen autonomije

- Opštine o ~ 2700 o Dužnosti / Položaj zavisi od kantona o Prosečna veličina opštine: 2400 stanovnika o Lokalna autonomija (u okviru ograničenja):

organizacija, finansiranje, obavljanje obaveznih i dobrovoljnih zaduženja

Para-drţavni sektor

- Poštanske usluge, železnica, socijalno osiguranje, snabdevanje električnom energijom, …

57.234.09

7

34%

71.084.52

0 42%

40.756.63

8

24%

Confederation Cantons Municipalities

Slide 10, 7. juli 2011.

Kantonalni dispariteti Kantonale Disparitäten

48153

43488

45492

107592

51917

44845

38760

61223 6

9865

45946

38762

42592

48401

68450

38562

44103

53916

49336

45873

40577

44230

44374 51474

36850

92168

67375

0.0%

2.0%

4.0%

6.0%

8.0%

10.0%

12.0%

14.0%

16.0%

18.0%

20.0%

AG AR AI BS BL BE FR GE GL GR JU LU NE NW OW SG SH SZ SO TI TG UR VD VS ZG ZH

An

teile

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

in C

HF

Flächenanteil

Bevölkerungsanteil

VE pro Kopf

Situacija 2004.

Slide 11 , 7. juli 2011.

Oblast Konfederacija Kantoni

Opštine s

lokalnim

parlamentima

Opštine s

lokalnim

parlamentima

Izbor vlade Parlament Građani Građani Građani

Izbor parlamenta Građani kantona Građani Građani ----

Ustav Građani i kantoni Građani Građani Građani

Zakon Parlament

Parlament,

ponekad i

građani Parlament Građani

Inicijativa Građani i kantoni Građani Građani Građani

Referendum Građani i kantoni Građani Građani Građani

Odobrenje finansijskih

izveštaja Parlament Parlament Parlament Građani

Usvajanje novog

budžeta Parlament Parlament Parlament Građani

Odobrenje poreza Parlament Parlament Parlament Građani

Politička vlast (Opšti pregled)

Slide 12 , 7. juli 2011.

Dužnosti i finansiranje na nižim nivoima vlasti

Slide 13 , 7. juli 2011.

Sadašnja raspodela duţnosti između konfederacije, kantona i opština

Data 2005

0 10,000,000 20,000,000 30,000,000 40,000,000 50,000,000

General Public Services

Defense

Public Order and Safety

Economic Affairs

Environmental Protection

Housing and Community Amenities

Health

Recreation, Culture, and Religion

Education

Soicial Protection

Confederation Cantons MunicipalitiesPodaci iz 2008.

Slide 14 , 7. juli 2011.

Glavne duţnosti kantona (Rashodi u 1000 CHF u 2008)

8,666,842

212,232

5,669,565

10,586,594

643,270

204,213

9,004,105

1,542,273

20,907,559

13,647,867

0 5,000,000 10,000,000 15,000,000 20,000,000 25,000,000

General Public Services

Defense

Public Order and Safety

Economic Affairs

Environmental Protection

Housing and Community Amenities

Health

Recreation, Culture, and Religion

Education

Soicial Protection

Slide 15 , 7. juli 2011.

Raspodela prihoda

15.08.05

Oporezovana stavka Konfederacija Kantoni Opštine

Dohodak Direktni federalni

porez Direktni porez na

dohodak Dodatak

Zdravstvo Porez na bogatstvo Dodatak

Profit Porez na profit Porez na profit Porez na profit

Kapital Porez na kapital

Porez na

kapital

Potrošnja Porez na dodatu

vrednost

Potrošnja određenih

dobara Npr. benzin

Nasleđe/pokloni Opciono Moguće

Posebne javne usluge na

zahtev Takse Takse Takse

Nije kompletirano

Slide

Sistem raspodele poreza u Švajcarskoj

16 , 7. juli 2011.

R

T

1U

C

M

C

M

N

Slide 17 , 7. juli 2011.

Korišćenje i udeo poreza i taksi

Podaci iz 2008.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Income Tax

Wealth Tax

Tax on Profits

Tax on Capital

Land Value Tax

Consumption Taxes

Withholding Tax

Capital Gains Tax

Capital Transfer Tax

Inheritance Tax

Motor Vehicle Tax &…

Tariffs

Other

Confederation Cantons Municipalities

40.4%

4.4%

14.5%

1.3%

0.8%

25.6%

5.3%

1.2%

0.9%

0.7%

3.4%

0.8%

0.8%

0.0% 10.0%20.0%30.0%40.0%50.0%

Income Tax

Wealth Tax

Tax on Profits

Tax on Capital

Land Value Tax

Consumption Taxes

Withholding Tax

Capital Gains Tax

Capital Transfer Tax

Inheritance Tax

Motor Vehicle Tax & Charges

Tariffs

Other

Udeo izvora prihoda

Slide 18 , 7. juli 2011.

Raspodela glavnih prihoda među nivoima vlasti

- Prihod pojedinaca i pravnih subjekata oporezuju sva tri nivoa vlasti

- Bogatstvo oporezuju samo kantoni i opštine

- Iako se izvori prihoda raspodeljuju među nivoima vlasti, nema fiksnih kvota

- Poreske zakone usvajaju kantoni. Kantoni određuju odbitke, poreske razrede i poreske jedinice

- Opštinske dodatke određuje svaka opština

- Porez na potrošnju pripada samo konfederaciji

- Takse određuju samo kantoni i opštine

Slide 19 , 7. juli 2011.

Poreska opterećenja po kantonima Indeks poreskih zaduţenja za porodicu s dvoje dece u 2006.

(porez na prihod i bogatstvo po kantonima, opštinama i crkvama)

89.2114.8

129.1207.3

80.7184.6

96.1180

43.3115

119.6100

108122.6

148.6136.5

122.5135

8565

47.890.2

111.2174.3

78.2137.7

0 50 100 150 200 250

ZHBELUURSZO

NWGLZGFRSOBSBLSHARAI

SGGRAGTGTI

VDVSNEGEJU

najveći : najniži = 4.79

Slide 20 , 7. juli 2011.

Reformisanje federalizma Konfederacija - kantoni

Slide 21 , 7. juli 2011.

Reformisanje federalizma u Švajcarskoj Pregled

Nova zaduţenja i dodela finansijskih sredstava (važi od 1. januara 2008) - nova zaduženja - dodela novih troškova i sredstava - fino podešavanje putem finansijskog izjednačavanja u užem smislu

Reforma teritorije, naročito na opštinskom nivou

Projekti reforme na višim nivoima (konfederacija-kantoni) i niţim nivoima (kantoni-opštine)

Fin

ansijs

ko iz

jednačavanje

u

šire

m s

mis

lu

Slide 22 , 7. juli 2011.

NFA – najvaţnija reforma federalizma

1. Razjašnjenje funkcionalnih odgovornosti na svakom nivou vlasti

i. Oslobađanje od odgovornosti ii. Poboljšanje vertikalne saradnje između

federalnog i kantonalnog nivoa upravljanje zajedničkim funkcijama (programski pristup)

iii. Podsticanje horizontalne saradnje među kantonima

2. Smanjenje razlika među kantonima

i. Ujednačavanje resursa (minimalni nivo finansiranja) ii. Nadoknada posebnih troškova

(zbog topografskih i socijalno-demografskih uslova)

Slide 23 , 7. juli 2011.

Nova zaduţenja I: Rasterećenje (važi od 2008)

- Penziono osiguranje - Invalidsko osiguranje - Autoputevi

o izgradnja o upravljanje o održavanje

- Centri za poljoprivredne konsultacije

o Uzgoj domaćih životinja

- Domovi za stare: doprinos za izgradnju i rad

- Specijalno obrazovanje - Kućna nega - Obrazovanje za socijalna

zanimanja - Bespovratna sredstva ispod

univerzitetskog nivoa - Rekreativni sport u školi - Razdvajanje saobraćaja van

urbanih područja: modernizacija železničkih ukrštanja

- Aerodromi - Subvencije za izgradnju u

planinskim područjima - Direktni saveti

poljoprivrednicima

Centralizacija Kantonizacija

Slide 24 , 7. juli 2011.

Nova zaduţenja II:

Pojednostavljena saradnja između konfederacije i kantona

Smanjenje premije zdravstvenog osiguranja Dodatna pomoć za stara lica Regionalni javni saobraćaj

Saobraćaj u urbanim područjima Upravljanje bukom Zaštita prirode i pejzaža Sprečavanje poplava Očuvanje voda Poboljšanje poljoprivrednih struktura Šume, lov, ribolov

Glavni putevi

Zvanični pregled zemljišta

Fiksni doprinos nema rangiranja prema finansijskoj snazi

Programsko budţetiranje

Opredeljena bespovratna sredstva

Upravljanje prema ciljevima od konfederacije ka kantonima

Slide 25 , 7. juli 2011.

Nova dodela duţnosti III: poboljšana saradnja među kantonima

- Integracija osoba s invaliditetom

- Najmodernija medicina, specijalizovane bolnice

- Kantonalni univerziteti

- Univerziteti primenjenih nauka

- Urbani prevoz

- Prominentna pozorišta, muzeji, itd.

- Upravljanje otpadom

- Kanalizacija

Međukantonalni okvir horizontalne saradnje - optimizirana u svim kantonima

- ko ima prednost = ko odlučuje = ko plaća - više efikasnosti

Slide 26 , 7. juli 2011.

Finansijsko ujednačavanje (u užem smislu)

15.08.05

Konfederacija

Kompenzacija troškova Ujednačavanje resursa

GCC SCC VRL HRL

Kantoni s posebnim opterećenjima

Resursi-slabi kantoni Resursi-jaki kantoni

1.557 M CHF 590 M CHF

295 M CHF 295 M CHF 2.646 M CHF

GCC = Geografsko-topografska kompnezacija troškova SLC = Socijalno-demografksa kompenzacija troškova

HRL = Horizontalno ujednačavanje resursa VRL = Vertikalno ujednačvanje resursa

1.090 M CHF

Slide 27 , 7. juli 2011.

NFA ujednačavanje resursa

Slide 28 , 7. juli 2011.

NFA – kompenzacija troškova prema geografsko-topografskim uslovima

Slide 29 , 7. juli 2011.

NFA – kompenzacija troškova prema socijalno-demografskoj situaciji

Slide 30 , 7. juli 2011.

Organizacija i uloga opština

Slide 31 , 7. juli 2011.

Opština – standardna organizacija

Građani o Glasačka kutija o Opštinski sastanak

Skupština opštine (nije obavezan)

Revizorski komitet

Kontrolna komisija (dobrovoljna)

o Saveti za političko usmeravanje o Učešće u kontroli

Opštinska vlast

o 3-7 članova / načelo kolegijalnosti o Biraju građani opštine neposredno o Proporcionalno glasanje je često, ali

nije obavezno

Komisija

Uprava

Građani

SKUPŠTINA

Opštinska vlast

Opštinska uprava

Komisija

Revizorski komitet

Kontrolna komisija

Slide 32 , 7. juli 2011.

Glavne duţnosti opština Organizacija opštine

- Sistem upravljanja - Izbor lokalnih organa vlasti - Ljudski resursi

Naplata poreza - Kantonalni porezi - Lokalni porezi (opština, crkva)

Odrţavanje reda / Spasilačke sluţbe - Građevinska inspekcija - Vatrogasna brigada

Matična sluţba - Stanovnici, rođenje, smrt, venčanja

Obrazovanje - Osnovna škola i predškolske ustanove - Muzičke škole

Socijalno staranje - Socijalna pomoć - Domovi penzionera, Domovi za negu

Zdravstvo - Kućna nega

Saobraćaj - Regionalni i urbani javni prevoz - Opštinski putevi

Ţivotna sredina i razvoj - Upravljanje kanalizacijom i otpadom - Prostorno planiranje

Kultura, razonoda, sportovi - Opštinski centri za kulturu, razonodu i sportove, na primer biblioteke, pozorišta, muzeji,

koncertne dvorane, stadioni, klizališta, bazeni, igrališta Glasanje i izbori

- Organizacija i sprovođenje saveznih, kantonalnih i opštinskih glasanja i izbora

Slide 33 , 7. juli 2011.

Finansijska odgovornost opštine

Porezi47%

Dozvole, licence0%

Prihodi od sredstava6%

Takse27%

Neopredeljena bespovratna sredstva

4%

Opredeljena bespovratna sredstva

13%

Investicioni prihodi3%

Samo 17%

bespovratnih sredstava

Cifre 2005.

Slide 34 , 7. juli 2011.

Dispariteti u poreskim opterećenjima na području Lucerna 2007.

Sa

mo o

pšt

insk

ipo

rezi

vis

ok

: n

iza

k =

2,1

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.6

1.95

2.05

1.70

1.95

2.05

1.50

1.80

1.85

1.90

1.60

1.70

2.00

2.20

1.85

2.35

1.15

2.25

1.95

1.80

1.90

2.40

1.95

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5

Adligenswil

Buchrain

Dierikon

Ebikon

Emmen

Eschenbach

Gisikon

Greppen

Hildisrieden

Honau

Horw

Kriens

Littau

Luzern

Malters

Meggen

Meierskappel

Rain

Root

Rothenburg

Schwarzenberg

Udligenswil

Kanton

Gemeinde

Slide 35 , 7. juli 2011.

Reformisanje federalizma u okviru kantona Kanton Lucerna - “Lucern ’99 – reforma opštine 2000+”

- Trajanje projekta 1997-2008

- Ciljevi - Efikasnije opštine - Poboljšan opštinski kapacitet za zadovoljavanje potreba građana - Bolje partnerstvo između opština i kantona

- Sadrţaj projekta - Bolja raspodela zaduženja: oslobađanje / kongruencija ovlašćenja i odgovornosti - Efikasnije finansijsko izjednačavanje

- Ujednačavanje resursa

- Kompenzacija troškova

- Poboljšanje spoljnih struktura

- Bolja saradnja među opštinama

- Spajanje opština

- Poboljšanje unutrašnjih struktura (novi Zakon o opštinama)

- Jasnije razlikovanje strateških i operativnih funkcija: Uloga vlade i uprave

- Više upravljanja (novi instrumenti za planiranje i kontrolu) - Srednjoročno planiranje zadataka i finansija, godišnji plan, godišnji budžet (ranije su bili obavezni samo

finansijski plan i budžet ) - Obračun troškova (prikaz potpunih troškova, veća transparentnost) - Tri opcije za godišnje izveštaje o budžetu: obračun troškova, NPM ili gotovinska osnova

- Smanjeni nadzor kantona (više odgovornosti za opštinu) - Ograničeno na četiri oblasti: demokratski standardi, vladavina prava, minimalni administrativni zahtevi i

postojanje kontrolnog sistema CS. CS mora da prati opštinski statut; postoje godišnji budžet, srednjoročno planiranje, godišnji plan, godišnji izveštaj važe.

- Kanton ne sme da se meša u sprovođenje i ocenu politike, sem ukoliko to nije predviđeno posebnim zakonom.

- Međuopštinska saradnja

Slide 36 , 7. juli 2011.

Autonomija opština i odgovornost drţave

- Reformisanje federalizma više prostora za delovanje

opština - Više mogućnosti – veći rizici! - Kantonalna odgovornost za opštine – da ili ne? Problem “moralnog rizika”

- Strogi uslovi za odgovornost kantona: o garancija kantona za opštinu o slab nadzor o neposredni uzrok slabog nadzora; dokaz o uzročnosti

Nema više garancije nula-deficit Samo sumarni monitoring