Analysis of the Syntax and the System of

Affixes in the Bisaya’ Language from Cebu

Howard P. McKaughan

Halimbawa ng Tagalog to Cebuano

Tagalog CebuanoMasayang Matuto Ang pagkat-on ay kalipay.

Magandang Tanghali! Maayong Hapon!

Anong pangalan mo? Unsay imong ngalan?

Mahal Kita! Nahigugma ka nimo!

Masaya ka ba? Malipayon kaba?

Kamusta ka? Kumusta ka?

Bakit ka malungkot? Nganong magul-anon man ka?

Halimbawa ng Tagalog to Waray

Tagalog WarayMagandang Hapon! Maupay nga kulop!

Pangit ka! Maraot ka!

Mahal Kita! Higugmaon kita!

Pwede ba akong manghiram ng kwarta sayo?

Pwede ba ako makautang hin kwarta ha imo?

Kamusta ka? Kumusta ka?

Maayos bang lagay mo? Maupay kaba yana?

Maganda ako! Mahusay si!

Affixes/Transitive Verbs/

ma- naka- / nagka- na-

mo- nag- / ga- ni- / mi- / hing-

mag- nag- / naga- nag-

-an gina- .. -an gi- ... -an

-on gina- gi-

i- gina- gi-

mang- nang- / nagpang- nang-

Mga iba pang halimbawa:English Cebuano

The child will sleep Matulog ang bata.

The child had slept. Nakatulog ang bata

The child is sleeping Natulog ang bata

I will eat. Mokaon ko

I am eating. Nagkaon ko.

I had eaten. Mikaon ko.

I will wait. Maghulat ko.

English CebuanoI am waiting. Naghulat ko.

I waited for an hour. Naghulat ko og usa ka oras

He will give. Hatagan niya.

He had been giving. Ginahatagan niya.

He gave him money. Gihatagan niya og kwarta

He will cook it. Lung-agon niya.

He is cooking it. Ginalung-ag niya.

English CebuanoHe cooked it.

Gilung-ag niya.

She will go washing. Nanglaba siya gahapon.

She is washing. Nanglaba siya.

She was washing yesterday. Manglaba siya

Prefixes:400

di- dili- ga- gai- gaipa- gaka- gapa- gapan- gapang- gi- gihi- gika- gikahi- gikapa- gina- ginapa- ginapaha- ginapaka- ginapag- ginapang- ginapanghi- gipa- gipaha- gipahi- gipaka- gipaki- gipakig- gipanag- gipanag- gipanig- gipatig- gipan- gipang- gipanghi- gim- gin- ging- ha- hi- hika- hima- hinga- hipang- hin- hing- hingka- i- iga- igaha- igaka- igapa- igapaha- igapahi- igapaka- igapasi- ihi- ika- ikahi- ikapa- ikapakama- ikapanig- ikapasig- ikapang- ikag- inig- inighi- inigka- inigpa- inigpang- inigpanghi- ipa- ipaha- ipahi- ipaka- ipaki- ipakig- ipanig- ipasig- ipatig- ipam- ipampa- ipang- ipanghi- isig- isigka- itag- ig- igka- igpa- igpang- ing- ka- kaha- kahi- kahing- kama- kapa- kapanig- kapasi- kapang- kataga- katagi- katigi- kina- ma- maga- magaka- magama- magapa- magapaha- magapahi- magapaka- magapaki- magapakig- magapan- magapang- maha- mahag- mahi- mai- maipa- maipang- maka- makahi- makapa- makapaha- makapahi- makapan- makapang- makapanghi- makag- maki- makipag- makig- makigpa- makigpang- manag- managka- managpa- managpaka- managpaki- managpan- managpang- manga- mangaha- manging- mangim- mangin- mani- manig- manim- mapa- mapahi- mapanag- mapasig- mapang- masig- masigka- matag- mag- maghi- magka- magkina- magma- magpa- magpahi- magpahing- magpaka- magpaki- magpakig- magpasig- magpang- mam- man- mang- manggi- manghi- 

mi- mihi- mikapa- mipa- mipaha- mipahi- mipaka- mipatig- mipanghi- misag- ming- mingpa- mingpaha- mo- mohi- mopa- mopahi- mopasig- mopatig- na- naga- nagaha- nagahi- nagaka- nagakahi- nagama- nagapa- nagapaha- nagapahi- nagapaka- nagapaki- nagapakig- nagapan- nagapang- nagapanghi- naha- nahapa- nahag- nahi- nahipa- nai- naipa- naipang- naka- nakahi- nakapa- nakapaha- nakapahi- nakapahi- nakapakig- nakapasig- nakapan- nakapang- nakapanghi- nakag- naki- nakipag- nakig- nakighi- nakigpa- nakigpang- nanag- nanagka- nanagpa- nanagpahi- nanagpaka- nanagpaki- nanagpakig- nanagpan- nanagpang- nanagpangha- nanagpanghi- nanang- nanga- nangaha- nangaka- nangag- nangin- nani- nanig- nanim- naning- napa- napahi- napasig- napang- nasig- nag- naghi- naghing- nagisig- nagka- nagkahi- nagkina- nagma- nagni- nagpa- nagpaha- nagpahi- nagpahing-nagpaka- nagpaki- nagpakig- nagpanga- nagpaning- nagpasig- nagpatig- nagpan- nagpang- nagtika- nagtig- nan- nang- nanggi- nanghi- nanghing- ni- nikapa- nipa- nipaka- nipatig- nipanghi- ning- ningpa- pa- paga- pagahi- pagaka- pagapa- pagapaka- pagapang- paha- pahi- pahig-

paka- paki- pakig- pala- panag- panagka- panga- pangang- pangin- pani- panig- panim- papang- para- parag- pasi- pasig- pasing- pati- patig- pag- paghi- paghig- pag-i- pag-ipa- pagka- pagkadi- pagkadili- pagkaha- pagkahi- pagkama- pagkawalay- pagkaway- pagkig- pagma- pagna- pagni- pagpa- pagpaha- pagpahi- pagpaka- pagpaki- pagpakig- pagpanag- pagpanga- pagpangin- pagpanim- pagpasi- pagpasig- pagpasing- pagpan- pagpang- pagpanghi- pam- pampa- pan- pang- panggi- panghi- pangpa- pangpaka- pangpang- pina- pinaka- sika- taga- tagi- tali- tag- tagma- tagmang- tagpa- tinag- tig- tigpa- tigpaha- tigpahi- tigpaka- tigpaki- tigpang- tigpanghi- ting- tingpa- tingpanga- tingpang- wa- wala- walay- way-

Infixes:5

-in-

-um-

-al-, -il-, -ul-

Suffixes:

55

-a -ado -an -anan -anang -anay -ang -anon -anong –ay

-ayg -ayng -do -dor -g -ha -hag -han -hana -hanan -hanay -hang -hanon –

hanong -hay -hi -hig -hing -hon -hona -hong -honon -i -ig -ing -ira -irang -iro -iro -irong -n-on -ng -nhan -nhon -nhong -nhonon -non -nong -on -onan -ong -onon -onong -y -yng

• Mas mahabang gamit ng “Mahi”

“Ug mahimo ugaling, ikuha’ mo ako ng sagbut nga mahitambal niining sakita”

(Kung maaari, ikuha mo ako ng mga halamang gamot na makakagamot sa sakit na ito)

• Mas Maikling paggamit ng “Mahi”

“Mahitambal ang sagbut niining sakita”(Ang mga halamang gamot ay maaaring

magamit upang makapagpaggaling ng sakit)

Mimeographed