UBND QUẬN BÌNH THẠNH CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƯỜNGTHCS BÌNH LỢI TRUNG Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

TỔ NGỮ VĂN

ĐỊNH HƯỚNG NỘI DUNG TỰ HỌC KIẾN THỨC MỚI

KHỐI LỚP 9: TỪ 6/4 ĐẾN 10/4 ( Tiếp theo)

TUẦN BÀI HỌC NỘI DUNG

(HỌC SINH BẮT BUỘC CHÉP BÀI VÀO VỞ BÀI HỌC)

ĐỊNH

HƯỚNG

TỰ HỌC

TUẦN

24

1.Cách

làm bài

văn nghị

luận về

một vấn

đề tư

tưởng, đạo

lý

I.Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lýBước 1: HS đọc ngữ liệu hoặc nhận định (nếu có) và yêu cầu đề bài. Bước 2: HS tìm hiểu đề để tránh lạc đề hoặc xa đề. - Xác định vấn đề nghị luận - Xác định phạm vi nghị luận ( giới hạn theo yêu cầu của vấn đề nghị luận) - Định hướng phạm vi dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề nghị luận.Bước 3: Lập dàn ý A.Mở bài (Bám sát vào ngữ liệu và yêu cầu đề bài) - Dẫn dắt - Giới thiệu vấn đề nghị luận - Trích dẫn (nếu có)B.Thân bài * Giải thích vấn đề * Bàn: (Lí lẽ + Dẫn chứng để chứng minh) - Vì sao … - Những biểu hiện của vấn đề: Mặt tốt (đúng) Mặt xấu (sai) *Luận (Mở rộng vấn đề) - Phê phán - Bài học nhận thức và hành động.

HS kết hợp đọc SGK trang34,35,36

1

- Phản đề (nếu có) C. Kết bài (Phải bám sát vào vấn đề) - Khẳng định vấn đề - Liên hệ bản thân. II. Luyện tập(Bài tập vận dụng: HS xem lại nội dung tự học trong tuần 10/02-16/02)

2. Viếng

lăng Bác-

Viễn

Phương

I. Đọc _Hiểu chú thích 1. Tác giả:Viễn Phương là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam thời kì chống Mỹ.2. Tác phẩm: * Hoàn cảnh sáng tác:  Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi, nước nhà thống nhất, lăng chủ tịch Hồ Chí Minh vừa khánh thành, nhà thơ ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác. Bài thơ “ Viếng lăng Bác” ra đời trong hoàn cảnh ấy.* Xuất xứ: In trong tập thơ " Như mây mùa xuân” (1978)* Thể thơ: Tám chữ tự do*Chủ đề: Bài thơ ca ngợi công đức của Bác Hồ, thể hiện lòng thương tiếc, kính yêu và biết ơn Người khi nhà thơ đến viếng lăng. * Bố cục: 4 phần   + Khổ 1: Cảm xúc ban đầu của nhà thơ khi đến lăng Bác + Khổ 2: Cảm xúc trước đoàn người vào lăng viếng Bác + Khổ 3: Cảm xúc của nhà thơ khi vào lăng viếng Bác + Khổ cuối: Cảm xúc của nhà thơ khi từ biệt lăng BácII. Đọc - Hiểu văn bản: 1.  Cảm xúc trước lăng Bác (Khổ 1,2)

Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng  (khổ 1)“Con ở Miền Nam ra thăm lăng Bác”

- Lời thông báo ngắn gọn, giản dị+ Miền Nam: nơi tuyến đầu của Tổ quốc,nơi máu đổ suốt mấy chục năm, chịu bao đau thương trong chiến tranh vừa mới giành thắng lợi-> Hành trình tìm về cội,

HS đọc

phần chú

thích SGK

HS đọc

văn bản

SGK

HS gạch

2

về báo công với Bác.+ Xưng hô “con”- “Bác”: gần gũi, thân thiết, ấm áp mà vẫn thành kính, thiêng liêng.+ “Thăm” ( Nói giảm nói tránh)-> Giảm nhẹ nỗi đau thương mất mát, khẳng định Bác vẫn còn sống mãi trong trái tim nhân dân miền Nam, trong lòng dân tộc.

=>Tình cảm nhớ thương, xúc động của người con đối với cha sau bao năm xa cách. - Hình ảnh hàng tre: + Bát ngát + Xanh xanh Việt Nam + Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng (Từ cảm thán- ôi, ẩn dụ, thành ngữ -Bão táp mưa sa, nhân hóa ) -> Hình ảnh tượng trưng cho sức sống bền bỉ, kiên cường, bất khuất của dân tộc. -> Hình ảnh đất nước, dân tộc luôn luôn quanh Bác, bảo vệ giấc ngủ cho Người => Nỗi xúc động chân thành, thiêng liêng, thành kính của nhà thơ và cũng là của nhân dân đối với Bác Hồ kính yêu. Cảm xúc trước hình ảnh dòng người viếng lăng  (khổ 2)

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ - “Ngày ngày” (Điệp ngữ)-> Sự liên tục, bất biến của tự nhiên, góp phần bất tử hóa hình ảnh Bác Hồ trong lòng mọi người và giữa thiên nhiên vũ trụ. - Hình ảnh “mặt trời đi qua trên lăng”: hình ảnh thực, mặt trời của thiên nhiên - Hình ảnh “mặt trời trong lăngrất đỏ”: chỉ Bác Hồ -“ Rất đỏ”: gợi trái tim đầy nhiệt huyết của Bác và tình yêu cháy bỏng của Người dành cho cách mạng, cho dân tộc Việt Nam (Ẩn dụ, kết cấu sóng đôi) -> Sự cao cả của Bác, người như vầng mặt trời đỏ, chói ánh hào quang mang lại sự sống cho đất nước, con người. - “ Thấy” : Cái nhìn chiêm ngưỡng hằng ngày của mặt trời tự nhiên

chân các

dẫn chứng

trong

SGK

3

(Nhân hóa) ->Ca ngợi sự vĩ đại của Bác và niềm tự hào của dân tộc Việt Nam khi có Người Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân

- “Ngày ngày” (Điệp ngữ)-> Chỉ thời gian vô tận, tấm lòng của người dân chưa bao giờ thôi nhớ Bác

- “Dòng người…nhớ”: những người dân từ khắp mọi miền đất nước tụ họp về đây, xếp hàng lặng lẽ vào lăng viếng Bác

- “Tràng hoa” (Ẩn dụ)-> Chỉ những người vào lăng viếng Bác, dòng người kết thành tràng hoa, mỗi người mang một bông hoa của lòng thành kính, sự yêu mến và niềm ngưỡng vọng lãnh tụ - “Bảy mươi chín mùa xuân” (Hoán dụ)-> Chỉ cuộc đời Bác đẹp như những mùa xuân, đó còn là tuổi thọ của Bác⇒ Sự biết ơn công lao to lớn của chủ tịch Hồ Minh, niềm thành kính của người dân Việt Nam với vị lãnh tụ của dân tộc.

2. Cảm xúc khi vào lăng viếng Bác (Khổ 3)- “ Bác nằm…bình yên: không khí yên tĩnh, trang nghiêm, giấc ngủ thanh thản của Người (Nói giảm nói tránh)-> Giảm đi nỗi đau, vừa thể hiện thái độ nâng niu, trân trọng giấc ngủ của Bác.

- “Vầng trăng sáng dịu hiền” (Ẩn dụ)-> Vẻ đẹp tâm hồn thanh cao của Người - “Trời xanh” (Ẩn dụ)-> Bác vẫn trường tồn, vĩnh hằng cùng non sông đất nước -“ Nhói” (Động từ)-> Nỗi đau quặn thắt, tê tái - “ Mà sao nghe nhói ở trong tim” ( Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác)-> Nỗi đau có hình hài, nghe thấy cứ nhức nhối như cắt cứa trong tim - Vẫn-mà”(Cặp quan hệ từ)-> Diễn tả mâu thuẫn giữa tình cảm, lí trí, không kìm nén được khoảnh khắc yếu lòng.=> Đỉnh điểm của nỗi nhớ thương, đau xót, thành kính thiêng liêng

4

3. Cảm xúc lưu luyến khi rời xa lăng Bác (Khổ 3)- “Mai về…nước mắt”: lời giã biệt đầy lưu luyến- “Thương”: tình cảm chân thành, sâu sắc- “Trào”: cảm xúc mãnh liệt, bịn rịn không muốn xa nơi

Bác nghỉ“Muốn làm con chim hót quanh lăng BácMuốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đâyMuốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

-Hình ảnh: Con chim, đóa hoa, cây tre + Nhà thơ ao ước hóa thành con chim nhỏ cất tiếng hót làm vui lăng Bác + Muốn thành đóa hoa đem sắc hương, điểm tô cho vườn hoa quanh lăng Bác + Muốn nhập vào hàng tre để canh giấc ngủ cho Người, hình ảnh “ cây tre trung hiếu” chỉ sự kính yêu, trung thành vô hạn với Bác

( Điệp ngữ,liệt kê, ẩn dụ, kết cấu đầu cuối tương ứng) ->Ước muốn thiết tha, mãnh liệt, cháy bỏng => Tình cảm lưu luyến không muốn rời xa, khát khao được ở lại bên Bác đầy mãnh liệt và chân thành của một người con miền Nam. => Tấm lòng trung hiếu, thành kính thiêng liêng của nhân dân đối với Bác, với cách mạng. III. Tổng kết (SGK/ T60) IV. Luyện tập

- Học thuộc lòng bài thơ và nắm chắc nội dung bài học

HS đọc

ghi nhớ

SGK

3.Nghị

luận về

một đoạn

thơ, bài

thơ.

I. Tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ :

1. Văn bản "Khát vọng, hoà nhập dâng hiến cho đời"(sgk t77)

2. Nhận xét :

- Hình ảnh mùa xuân và cảm xúc của Thanh Hải trong bài thơ

“Mùa xuân nho nhỏ”

HS đọc

ngữ liệu

sgk t77,78

5

- Các luận điểm :

+ Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ của Thanh Hải mang nhiều

tầng nghĩa.

+ Hình ảnh mùa xuân hiện lên trong cảm xúc thiết tha, trìu mến

của nhà thơ.

+ Hình ảnh mùa xuân nho nhỏ thể hiện khát vọng được hoà

nhập, được dâng hiến của nhà thơ.

- Các luận cứ tập trung sáng tỏ luận điểm

- Bố cục bài văn ba phần: ngắn gọn,chặt chẽ

+ MB : Từ đầu đến đáng trân trọng : giơí thiệu tác phẩm Mùa

xuân nho nhỏ của Thanh Hải.

+ TB : Tiếp đó đến của mùa xuân": Trình bày cảm nhận, đánh

giá của tác giả về nội dung và nghệ thuật bài thơ thông qua các

luận điểm, luận cứ.

+ KB : Phần còn lại : Tổng kết, khái quát hoá về giá trị và tác

dụng của bài thơ.

- Nhận xét cách diễn đạt: sâu sắc, hợp lí, có sức thuyết phục.

3. Ghi nhớ SGK/T78II. Luyện tập (HS làm trong sgk trang79)

HS gạch

luận điểm,

luận cứ

vào sgk

HS chia

bố cục

vào sgk

HS đọc

ghi nhớ

SGK.

HS làm

luyện tập

4.Con cò-

Chế Lan

Viên

Hướng dẫn đọc thêm: (Cả bài Khuyến khích học sinh tự đọc

trong SGK trang 45,46,47,48,49)

HS tự đọc

bài trong

SGK

5. Sang

thu( Hữu

Thỉnh) +

Nói với

con(Y

Phương)

Sang thu (Đọc- hiểu văn bản: câu hỏi 2, 3 Luyện tập- Khuyến khích học sinh tự đọc, tự làm)Nói với con( Đọc- hiểu văn bản: câu hỏi 2, 3, 4, 5 Luyện tập- Khuyến khích học sinh tự đọc, tự làm)Cả 02 bài Tích hợp thành một bài. Tự học có hướng dẫn (1 tiết): tập trung vào đọc văn bản, trả lời câu hỏi 1 phần Đọc - hiểu văn bản và phần Ghi nhớ ở cả hai bài.

6

Văn bản: SANG THU ( Hữu Thỉnh) NÓI VỚI CON (Y Phương)

I.Đọc-Hiểu chú thích-VB “Sang thu” sgk trang 71;- VB “ Nói với con” sgk trang 73;II.Đọc-Hiểu văn bản 1.Văn bản: Sang thu (Hướng dẫn HS trả lời câu hỏi 2,3 trong sgk trang71) *Câu 2 (SGK trang 71)Phân tích sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ về những biến chuyển trong không gian lúc sang thu?Gợi ý:- Qua hương vị, qua sự vận động của gió, sương, của dòng sông, cánh chim, đám mây, qua nắng, mưa, tiếng sấm.- Sự tinh tế của tác giả thể hiện trong những từ ngừ đầy gợi cảm: bỗng, phả vào, chùng chình, hình như, dềnh dàng, vắt nửa mình.Câu 3 (SGK trang 71 )Theo em, nét riêng của thời điểm giao mùa hạ - thu này được Hữu Thỉnh thể hiện đặc sắc nhất qua hình ảnh, câu thơ nào? Em hiểu thế nào về hai dòng thơ cuối bài:Sấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.Gợi ý:- Học sinh tự chọn câu thơ, hình ảnh mà mình cho là đặc sắc để phân tích. - Hai dòng thơ cuối bài:+ Ý nghĩa tả thực về thiên nhiên (hiện tượng sấm, hàng cây) lúc sang thu.+ Tính ẩn dụ của hình ảnh (sấm: những vang động bất thường của ngoại cảnh, cuộc đời; hàng cây đứng tuổi: con người đã từng trải).2. Văn bản: Nói với con(Hướng dẫn HS trả lời câu hỏi 2,3,4,5 trong sgk trang73,74)Câu 2 (SGK trang 73 )Con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, trong

7

sự đùm bọc của quê hương. Hãy tìm và phân tích các câu thơ nói lên điều ấy?Gợi ý: Các câu thơ: + Chân phải bước tới cha    + Chân trái bước tới mẹ    + Người đồng mình yêu lắm     + Đan lờ cài nan hoa     + Rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng -> Nền tảng gia đình, quê hương nâng đỡ đứa trẻ trưởng thànhCâu 3 (trang 73 SGK Ngữ văn 9, tập 2):Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp gì của người "đồng mình", từ đó nhắc nhở con trên đường đời cần phải như thế nào?Gợi ý: Những đức tính cao đẹp của "người đồng mình"    + Giàu tình cảm, tình yêu thương, + Sống tự nhiên, mạnh mẽ, bền bỉ, có niềm tự hào, kiêu hãnh + Mộc mạc, chân chất, luôn đoàn kết bao bọc, chở che ->Người cha nhắc nhở con phải giữ gìn truyền thống của người "đồng mình", luôn tự tin, yêu thương và sống trách nhiệm.Câu 4 (trang 73 SGK Ngữ văn 9, tập 2):Em cảm nhận như thế nào về tình cảm người cha đối với con trong bài thơ? Điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền cho con qua những lời này là gì?Gợi ý:- Tình cảm người cha đối với con thể hiện trong bài thơ: đó là tình yêu vô bờ, mong con trưởng thành, vững vàng- Điều lớn lao nhất người cha muốn truyền cho con chính là nghị lực sống phi thường, bản lĩnh trước mọi khó khăn, sóng gió của cuộc đời.Câu 5 (SGK trang 73)Nhận xét về cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ?Gợi ý:

8

- Cách diễn đạt mộc mạc, giản dị, độc đáo - Hình ảnh gợi tả, cụ thể, có sức khái quát, mang ý nghĩa - Bố cục chặt chẽ, cách dẫn dắt tự nhiên III. Tổng kết: Ghi nhớ1( “Sang thu” sgk-T 71) Ghi nhớ2( “Nói với con” sgk-T 74)IV. Luyện tập: Khuyến khích học sinh tự làm trong sgk trang72 và sgk trang74

TUẦN

25

1. ÔN

TẬP VỀ

THƠ

1. Bảng thống kê các tác phẩm thơ đã họcTác phẩm/Tác giả

Năm sáng tác

Thể thơ

Giá trị nội dung Đặc sắc nghệ thuật

Đồng chí/ Chính Hữu

1948 Tự do

Tình Đồng Chí của những người lính dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ và lí tưởng chiến đấu, được thể hiện tự nhiên, bình dị mà sâu sắc trong mọi hoàn cảnh, góp phần quan trọng tạo lên sức mạnh và vẻ đẹp tinh thần của người lính cách mạng.

Chi tiết, hình ảnh, ngôn ngữ giản dị, chân thực cô đọng, giàu sức biểu cảm.

Bài thơ về tiểu đội xe không kính/ Phạm

1969 Tự do

Qua hình ảnh độc đáo – Những chiếc xe không kính, khắc hoạ nổi bật hình ảnh những người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong

Chất liệu hiện thực sinh động, hình ảnh độc đáo; giọng điệu tự nhiên khoẻ khoắn,

9

Tiến Duật

thời kì kháng chiến chống Mĩ với tư thế hiên ngang, tinh thần dũng cảm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam.

giàu tính khẩu ngữ.

Đoàn thuyền đánh cá/ Huy Cận

1958 Bảy chữ

Những bức tranh đẹp, rộng lớn, tráng lệ về thiên nhiên, vũ trụ và người lao động trên biển theo hành trình chuyến ra khơi đánh cá của đoàn thuyền. Qua đó thể hiện cảm xúc về thiên nhiên và lao động, niềm vui trong cuộc sống mới.

Nhiều hình ảnh đẹp, rộng lớn được sáng tạo bằng liên tưởng và tưởng tượng; âm hưởng khoẻ khoắn, lạc quan.

Bếp lửa/ Bằng Việt

1963 Kết hợp bảy chữ và

tám chữ

Những kỉ niệm xúc động về bà và tình bà cháu, thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước.

Kết hợp giữa biểu cảm với miêu tả và bình luận; sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà.

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ/ Nguyễn Khoa

1971 Chủ yếu là

tám chữ

Thể hiện tình yêu thương con của người mẹ dân tộc Tà ôi gắn liền với lòng yêu nước, tinh thần chiến đấu và khát vọng về tương lai

Khai thác điêụ ru ngọt ngào, trìu mến

10

ĐiềmÁnh trăng/ N.Duy

1978 5 chữ

Từ hình ảnh ánh trăng trong thành phố, gợi lại những năm tháng đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị, nhắc nhở thái độ sống tình nghiã thuỷ chung.

Hình ảnh bình dị mà giàu ý nghĩa biểu tượng, giọng điệu chân thành, nhỏ nhẹ mà thấm sâu.

Con Cò/ Chế Lan Viên

1962 Tự do

Từ hình tượng con cò trong những lời hát ru, ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru đối với cuộc đời của mối con người.

Vận dụng sáng tạo hình ảnh và giọng điệu lời ru của ca dao.

Mùa xuân nho nhỏ/ Thanh Hải

1980 5 chữ

Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên và đất nước, thể hiện ước nguyện chân thành góp mùa xuân nhỏ của đời mình vào cuộc đời chung.

Thể thơ năm chữ có nhạc điệu trong sáng, tha thiết gần với dân ca; Hình ảnh đẹp, giản dị, những so sánh, ẩn dụ sáng tạo.

Viếng lăng Bác/ Viễn Phương

1976 Tám chữ

Lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ đối với Bác Hồ trong một lần từ miền Nam ra viếng lăng Bác.

Giọng điệu trang trọng và tha thiết; nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm; ngôn ngữ bình dị, cô đúc.

11

Nói với con/ Y Phương

Sau 1975

Tự do

Bằng lời trò chuyện với con, bài thơ thể hiện sự gắn bó, niềm tự hào về quê hương và đạo lí sống của dân tộc.

Cách nói giàu hình ảnh, vừa cụ thể, gợi cảm, vừa gợi ý nghĩa sâu xa.

Sang thu/ Hữu Thỉnh

1977 5 chữ

Biến chuyển của thiên nhiên lúc giao mùa từ hạ sang thu qua sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ.

Hình ảnh thiên nhiên được gợi tả bằng nhiều cảm giác tinh nhạy, ngôn ngữ chính xác, gợi cảm.

2 : Sắp xếp các bài thơ đã học theo từng giai đoạn lịch sử cụ thể

STT Giai đoạn Tên bài thơ1 1945 -

1954- Đồng chí

2 1954 - 1964

- Đoàn thuyền đánh cá , Bếp lửa , Con cò

3 1964 - 1975

- Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Khúc hát ru những em bé lớn lên trên lưng mẹ

4 Sau 1975 - Ánh trăng- Mùa xuân nho nhỏ- Viếng lăng Bác- Sang thu- Nói với con

a. Các tác phẩm thơ kể trên đã tái hiện cuộc sống đất nước và hình ảnh con người Việt Nam suốt một thời kì lịch sử từ sau Cách mạng tháng Tám 1945 , qua nhiều giai đoạn - Đất nước và con người Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ với nhiều gian khổ , hi sinh nhưng rất anh hùng .

12

- Công cuộc lao động , xây dựng đất nước và những quan hệ tốt đẹp của con người .b. Nhưng điều chủ yếu mà các tác phẩm thơ đã thể hiện chính là tâm hồn tình cảm , tư tưởng của con người trong một thời kì lịch sử có nhiều biến động lớn lao , nhiều thay đổi sâu sắc :- Tình cảm yêu nước , tình quê hương .- Tình đồng chí , sự gắn bó với cách mạng , lòng kính yêu Bác Hồ .- Những tình cảm gần gũi và bền chặt của con người : tình mẹ con , bà cháu trong sự thống nhất với tình cảm chung rộng lớn .3 : So sánh những bài thơ có đề tài gần nhau để thấy điểm chung và những nét riêng của mỗi tác phẩm (câu 3 , 4 trong SGK/T90) .a. Ba bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn lên trên lưng mẹ” - “Con cò” - “Mây và sóng” :* Giống nhau : - Đều đề cập đến tình mẹ con , đều ngợi ca tình mẹ con thắm thiết , thiêng liêng . - Cách thể hiện có điểm gần gũi , đó là dùng điệu ru lời ru của mẹ.* Khác nhau :- Khúc hát ru những em bé lớn lên trên lưng mẹ : + Thể hiện ở sự thống nhất giữa tình yêu con với lòng yêu nước , gắn bó với cách mạng và ý chí chiến đấu của người mẹ dân tộc Tà-ôi trong hoàn cảnh hết sức gian khổ.- Con cò : khai thác và phát triển tứ thơ từ hình tượng con cò trong ca dao , hát ru , để ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru .- Mây và sóng : Hoá thân vào lời trò chuyện hồn nhiên ngây thơ của em bé với mẹ để thể hiện tình yêu mẹ thắm thiết của trẻ thơ . b. Ba bài thơ “Đồng chí” , “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” , “Ánh trăng” :* Giống nhau : đều viết về người lính cách mạng với vẻ đẹp trong tính cách và tâm hồn của họ . * Khác nhau :

13

- Đồng chí : + Viết về người lính ở thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, xuất thân từ nông dân + Tình đồng chí dựa trên cơ sở cùng cảnh ngộ , cùng chia sẻ những gian lao , thiếu thốn và cùng lí tưởng chiến đấu . + Bài thơ tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở những người lính cách mạng.- Bài thơ về tiểu đội xe không kính : + Khắc hoạ hình ảnh những chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ . + Bài thơ làm nổi bật tinh thần dũng cảm , bất chấp khó khăn nguy hiểm , tư thế hiên ngang , niềm lạc quan và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam của người chiến sĩ lái xe - một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ .- Ánh trăng : + Nói về những suy ngẫm của người lính đã đi qua cuộc chiến tranh , nay sống giữa thành phố , trong hoà bình . + Bài thơ gợi lại những kỉ niệm gắn bó của người lính với đất nước, với đồng đội trong những năm tháng gian lao của thời chiến tranh , để từ đó nhắc nhở về đạo lí nghĩa tình, thuỷ chung .4. (Câu 5 trong sgk trang 90 )Bút pháp xây dựng hình ảnh thơ :   - Đoàn thuyền đánh cá : lãng mạn tượng trưng là chủ yếu, nhiều liên tưởng mới mẻ.   - Ánh trăng  : Lời thơ như lời tâm sự, chân thành rung động, bút pháp gợi tả không đi vào chi tiết mà hướng tới khái quát.   - Mùa xuân nho nhỏ : hình tượng đẹp, giàu nhạc điệu, bộc lộ cái “tôi”.   - Con cò : bút pháp tượng trưng chủ yếu, vận dụng lời ru và hình ảnh con cò ca dao.

2. Cách

làm bài

nghị luận

về một

đoạn thơ,

I.Đề bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ(HS tham khảo các đề trong SGK trang 79,80)1. Cấu tạo đề:- Có 2 cách cấu tạo đề:+ Đề không kèm theo những chỉ định cụ thể: Đề 4, 7.+ Đề có kèm theo những chỉ định cụ thể: Các đề còn lại.

HS đọc

SGK

14

bài thơ 2. So sánh:- Giống: Đều yêu cầu phải nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.- Khác: + Từ “phân tích”: Yêu cầu nghiêng về phương pháp nghị luận.+ Từ “cảm nhận”: Yêu cầu nghị luận trên cơ sở cảm thụ của người viết.+ Từ “suy nghĩ”: Yêu cầu nghị luận nhấn mạnh tới nhận định, đánh giá của người viết.II.Cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ DÀN Ý TỔNG QUÁT (Cần ghi nhớ)

A. MB - Giới thiệu: Tác giả Tác phẩm: hoàn cảnh lịch sử chủ đề ý chính ( Giới hạn đề)

- Trích dẫn thơ (theo yêu cầu của đề bài) B. TB 1. Tổng - Hoàn cảnh sáng tác - Khái quát nội dung chính bài thơ 2. Phân tích: Lần lượt phân tích theo trình tự sau: - Dẫn dắt - Trích thơ - Phân tích: Giá trị nghệ thuật + nội dung qua từng chi tiết và hình ảnh trong mỗi dòng thơ. 3. Hợp Đánh giá chung về nội dung và nghệ thuật đã phân tích. 4. Chuyển ý (Theo yêu cầu đề bài) Cảm nhận khái quát Rút ra điểm gặp gỡ ( Điểm chung) C. KB: - Khẳng định lại ý nghĩa đoạn thơ.

- Liên hệ bản thân.III. Ghi nhớ (sgk trang79)IV. Luyện tập(Bài tập vận dụng: HS ôn lại nội dung tự học trong tuần 02/03-06/03)

HS đọc

ghi nhớ

3. Nghĩa Nghĩa tường minh và hàm ý (II. Luyện tập: các bài tập 3, 4)

15

tường

minh và

hàm ý

4. Nghĩa

tường

minh và

hàm ý (tt)

Nghĩa tường minh và hàm ý (tt) (II. Luyện tập: các bài tập 1, 3, 4, 5)Cả 02 bài Tích hợp thành một bài. Tự học có hướng dẫn (1 tiết): tập trung vào các bài tập 1, 2 (bài Nghĩa tường minh và hàm ý), bài tập 2 (bài Nghĩa tường minh và hàm ý- tiếp theo).

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý (TT)

I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý1. Nghĩa tường minh- Ghi nhớ (SGK trang 75)2. Nghĩa hàm ý- Ghi nhớ (SGK/T75)II. Điều kiện sử dụng hàm ý

- Ghi nhớ (sgk/t91)III. Luyện tập 1.Bài tập 1: (SGK/T75) a.Câu nào cho thấy ông họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp em nhận ra điều ấy?b. Tìm từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái? Thái độ ấy giúp em đoán ra điều gì có liên quan đến chiếc khăn mùi xoa?Trả lời:a.Câu: “Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy”.- Cụm từ: tặc lưỡi -> Ông họa sĩ chưa muốn chia tay anh thanh niên.b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái - Mặt đỏ ửng ->Ngượng ngùng, khó nói- Nhận lại chiếc khăn-> Không tránh được- Quay vội đi-> Quá ngượng=> Cô gái đang bối rối, ngượng ngùng, vì cô kín đáo để lại khăn làm kỷ vật cho người thanh niên, thế mà anh đã quá thật thà không hiểu ý của cô, tưởng cô bỏ quên, nên gọi cô trả lại. 2. Bài tập 2(SGK/T75) Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích?

HS vận

dụng lí

thuyết làm

bài tập 3,

4 trong

sgk

trang75,7

6

HS vận

dụng lí

thuyết làm

các bài

tập còn lại

trong sgk

trang

16

Trả lời:- Câu: “Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá” -> Ông họa sĩ chưa kịp uống nước chè đấy.

3. Bài tập 2(SGK/T92)Hàm ý của câu in đậm dưới dây là gì? Vì sao em bé không nói thẳng được mà phải sử dụng hàm ý? Việc sử dụng hàm ý có thành công không? Vì sao?Trả lời:- Câu nói " Cơm sôi rồi, nhão bây giờ!" ->Hàm ý: chắt giùm nước để cơm khỏi nhão- Bé Thu nói hàm ý vì không chịu gọi ông Sáu là ba, và vì tính cách của bé Thu bướng bỉnh. - Việc sử dụng hàm ý trong trường hợp này không hiệu quả vì người nghe không tiếp nhận, từ chối cộng tác bằng cách " ngồi im" vờ như không nghe thấy.

91,92.

5. Mây và

sóng (Ta –

go)

I. Đọc- Hiểu chú thích

1. Tác giả: R. Ta-go (1861- 1941) nhà thơ hiện đại lớn nhất ấn

Độ

- Được giải thưởng Nô- ben về văn học (1913)

2. Tác phẩm:

a. Hoàn cảnh sáng tác: Được viết bằng tiếng Ben- gan in trong

tập Si-su (Trẻ thơ) năm 1909.

b. Bố cục: 2 phần

- Phần 1: Từ đầu -> bầu trời xanh thẳm: Em bé từ chối lời mời

gọi của những người “trên mây”.

- Phần 2: Còn lại-> Em bé từ chối lời mời gọi của những người

“trong sóng”.

II. Đọc- Hiểu văn bản

1. Lời mời gọi của những người sống trên mây, trên sóng

- Những người sống trên mây:

+ Chơi từ khi thức dậy đến chiều tà,

+ Chơi với bình minh vàng, vầng trăng bạc.

- Những người sống trong sóng:

HS đọc

chú thích

sgk

HS đọc

phần chú

thích SGK

HS đọc

văn bản

SGK

17

+ Ca hát từ sáng sớm đến hoàng hôn,

+ Ngao du nơi này , nơi nọ.

->Một thế giới hấp dẫn giữa vũ trụ rực rỡ sắc màu, với

những tiếng ca du dương bất tận.

- Cách đến với họ:

+ Đến nơi tận cùng trái đất, đưa tay lên trời…

+ Đến bờ biển cả, nhắm nghiền mắt lại…

-> Lời mời gọi lung linh huyền ảo đầy hấp dẫn.

2. Lời chối từ của em bé

- Mẹ mình đang đợi ở nhà,làm sao có thể rời.

- Mẹ luôn muốn mình ở nhà, làm sao có thể rời mẹ.

-> Lời từ chối dễ thương mặc dù rất luyến tiếc cuộc chơi.

=> Tình yêu thương mẹ đă thắng lời mời gọi đầy hấp dẫn

3. Trò chơi của em bé

- Con là mây, mẹ là trăng…hai bàn tay con ôm lấy mẹ

- Con là sóng, mẹ là bờ…con lăn, lăn mãi

=> Trò chơi sáng tạo, ấm áp tình mẹ con hòa quyện cùng

thiên nhiên lung linh.

IV. Tổng kết

* Ghi nhớ (sgk tr/ 89)

HS gạch

chân các

dẫn chứng

trong

SGK

HS đọc

ghi nhớ

sgk

Lời dặn: Để đạt được kết quả tốt trong kỳ thi tuyển sinh 10, các em cần lưu ý:

1. Phải chép bài và làm bài đầy đủ.

2. Học thuộc lòng bài thơ và học kỹ nội dung văn bản “Viếng lăng Bác”

3. Tham khảo đường link G V chia sẻ (Bấm ctrl+ Click chuột trái )

4. Soạn bài “ Những ngôi sao xa xôi”

Mến chúc các em học bài và ôn tập thật tốt!

Nhóm Giáo viên Ngữ văn 9!

18