2011|2012 M. ReintsP. Merkx

–theorievoorhetcentraalexamen metoefenopgaven–oriëntatietoets–9examensmetuitwerkingen–4examenszonderuitwerkingen waaronder2011-I

Nederlandsvwo

3© ThiemeMeulenhoff

vwo nederlands

Voorwoord

Met deze examenbundel kun je je goed voorbereiden op het centraal examen voor het vak Nederlands op niveau vwo. Je kunt met deze examenbundel je leesvaardigheid oefenen in je eigen tijd en in eigen tempo.

De examenbundel bevat de volgende onderdelen:

deel 1 Hier vind je een overzicht met theorie, gebaseerd op het examenprogramma. In de eerste paragraaf staat beschreven wat je kunt verwachten op het centraal examen. Ook is er een lijst opgenomen met woorden die veel in examens voorkomen. Dit overzicht wordt gevolgd door oefenopdrachten om te toetsen of de theorie is begrepen, met daarachter de uitwerkingen.

oriëntatietoets Na het theoretische deel volgt een oriëntatietoets. De antwoorden vind je op www.examenbundel.nl. Na het invullen van je scores krijg je een handig studieadvies.

deel 2 In dit deel staan negen examens die zijn voorzien van uitwerkingen met duidelijke toelichtingen.

deel 3 Hierin vind je nog vier recente examens zonder uitwerkingen. De antwoorden vind je op www.examenbundel.nl. Op deze site kun je nog veel meer gratis oefenexamens downloaden.

bijlagen Achter in deze bundel staan tabellen om je cijfer te bepalen voor de in deel 2 opgenomen examens. Ook vind je er een register waarbij je examens kunt zoeken op onderwerpen uit de theorie.

Op www.examenbundel.nl staat een Quickscan, een digitale toets, waarmee je snel je leesvaardigheid test en waarbij je een goed studieadvies krijgt voor verdere examen-training met de examenbundel.

Het centraal examen Nederlands vwo 2012 wordt afgenomen op maandag 14 mei tussen 13.30 en 16.30 uur. De makers van de examenbundel wensen je daarbij alvast heel veel succes!

Voor reacties, zowel van leerlingen als van docenten, houden wij ons graag aanbevolen. Mail naar info.avo@thiememeulenhoff.nl.

Amersfoort, mei 2011

OpmerkingDe overheid stelt regels op die betrekking hebben op de specifieke examenonderwerpen in 2012, de hulpmiddelen die je tijdens je examen mag gebruiken, duur en datum van je examen, etc. Hoewel deze examenbundel met de grootst mogelijke zorgvuldigheid is samengesteld, kunnen auteur en uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de aanwijzingen die betrekking hebben op publicaties van de overheid.Het is altijd raadzaam je docent of onze website www.examenbundel.nl te raadplegen voor actuele informatie die voor jouw examen van belang kan zijn.

4

Examenbundel 2011 | 2012

© ThiemeMeulenhoff

Inhoud

3 voorwoord

7 deel 1het centraal examen: theoriemet oefenopgaven

9 1 het centraal examen 10 2 signaalwoorden/signaalzinnen 11 3 tekstsoort, schrijfdoel 12 4 citeren, eigen woorden 14 5 hoofdgedachte, hoofdvraag 16 6 functie van tekstgedeelte 19 7 standpunten en argumenten 21 8 redeneringen (of: argumentaties) 22 9 drogredenen 24 10 beoordelingsvragen 26 11 samenvatten 28 12 veelvoorkomende woorden in de

examens 32 oefenopgave A 35 oefenopgave B 38 uitwerkingen

41 oriëntatietoets nagaan wat je nu kunt

43 opgaven

47 deel 2het centraal examen: negen examens met uitwerkingen

examen 2003-I 49 tekstverklaring: De tijdgeest en de

doodstraf 55 samenvatting: Democratie gaat zonder

debat failliet

examen 2004-I 63 tekstverklaring: Nederland bestaat niet

meer 69 samenvatting: De uitverkoop van ‘68

examen 2005-I 77 tekstverklaring: De sublieme sigaret 83 samenvatting: Tegen de tirannie van

het persoonlijke

examen 2006-I 93 tekstverklaring: De illusies van de

kenniseconomie 99 samenvatting: De appel en de mand

examen 2007-I 107 tekstverklaring: Het poreuze zelf 113 samenvatting: Wie spreek je aan, als

niemand de macht heeft?

examen 2008-I 122 tekstverklaring: Overheid en kunst 128 samenvatting: Geschonden

beroepseer

examen 2009-I 136 tekstverklaring: Grenzeloze literatuur 142 samenvatting: Regeerders in een

rijtjeshuis

examen 2009-II 152 tekstverklaring: De vloek van het

feminisme 158 samenvatting: De overbodigheid van

artikel 6

examen 2010-I 167 tekstverklaring: Maatwerk contra

kuddegeest 174 samenvatting: De liefde tot zijn land

is ieder aangeboren ...

5© ThiemeMeulenhoff

vwo nederlands

183 deel 3het centraal examen: vier examens zonder uitwerkingen

examen 2007-II 185 tekstverklaring: De macht aan de

burger 192 samenvatting: Overvloed en

onbehagen

examen 2008-II 195 tekstverklaring: Wie de beschaving

terug wil, moet weer leren balanceren 203 samenvatting: Over oorlog en vrede

wordt niet rationeel beslist: waarom haviken vaak winnen van duiven

examen 2010-II 207 tekstverklaring: Dieren zijn geen

burgers – hooguit hamburgers 214 samenvatting: Gebrek aan diepgang

leidt tot desinteresse

examen 2011-I 217 tekstverklaring samenvatting

bijlagen

cijferbepaling cijferbepaling tekstverklaringen cijferbepaling samenvattingen register

167

vwo nederlands

examen vwo Nederlands 2010-I

tekst 1

VW-1001-a-10-1-b 2 lees verder ►►►

Tekst 1

Maatwerk contra kuddegeest (1) Politiek is iets voor mensen met idealen. De Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA, was benieuwd naar de idealen van de generatie jonge mensen die nu 5 tussen de twintig en dertig jaar oud zijn, en liet er onderzoek naar verrichten. (2) De uitkomsten van dit onderzoek zijn verrassend. Het lijkt wel of de huidige twintigers zich nergens druk om 10 maken. Ze consumeren en communi-ceren erop los, maar organiseren zich nauwelijks en al helemaal niet voor ‘de Goede Zaak’. Ze kunnen maar moeilijk begrijpen wat hun ouders tijdens de 15 studentenprotesten van de roerige jaren zestig bezielde en wanneer ze ergens nog een oude sticker met de tekst ‘Kernenergie? Nee bedankt!’ tegen-komen, hebben ze geen idee van het 20 fanatisme dat achter deze protestkreet schuilging. Het idealisme van hun ouders hebben ze, naar het lijkt, niet meegekregen. (3) Dat dit idealisme hun vreemd lijkt te 25 zijn, zou wel eens kunnen komen door-dat ze zijn opgegroeid in de zorgeloze jaren negentig. Die jaren vormden de

30

35

‘ontwikkelingssamenwerking’ kreeg vorm en in 1989 kwam er met de val van de Berlijnse muur een definitief einde aan de Koude Oorlog. De 40 maatschappij leek af. In de jaren negen-

iedereen een eigen huis bezat, er was genoeg te eten en er was werk, veel

werk. Het gemakkelijk verdiende geld 45 werd in het weekend met handen vol weer uitgegeven. Het was de tijd van de houseparty’s, de drankfestijnen, van coke en pillen. Natuurlijk gebeurde er wel eens wat in de wereld, maar aan de 50 jongeren die in deze tijd opgroeiden ging dat grotendeels voorbij. De Golf-oorlog, de moordaanslag op de Israëli-sche premier Rabin en het dodelijke ongeluk van prinses Diana: het waren 55 berichten uit een andere werkelijkheid. (4) Aan dit zorgeloze tijdperk kwam tegen het eind van de jaren negentig

60

aanslagen op New York van 9/11 zorgden wereldwijd voor een schok-65 effect. In korte tijd maakten de jongeren van toen alsnog kennis met het feno-meen ‘maatschappelijk vraagstuk’. Fundamentalisme, xenofobie, werk-loosheid en politiek getinte moord-70 aanslagen: het nieuws was opeens op de hoek van de straat te vinden en eiste van iedereen, jong of oud, een standpunt. (5) De jonge generatie van, inmiddels, 75 twintigers moest een inhaalslag maken. Maar dat betekende niet dat idealisme meteen haar grootste hobby werd, laat staan het soort idealisme van vorige generaties. Deze twintigers gaan maar 80 voor weinig de straat op en compromis-loze wereldverbeteraars zul je er zelden onder aantreffen. Hun houding lijkt ongeïnspireerd, maar misschien gaat daar wel juist het optimisme achter 85 schuil waarmee ze als jongeren zijn opgegroeid. Juist omdat stabiliteit en overvloed voor hen altijd zo normaal

plotseling een eind. Investeerders in internetbedrijven bleken uit te gaan van veel te rooskleurige verwachtingen en nogal wat kleine beleggers verloren in één klap hun kapitaal. De terroristische

kroon op een lange periode waarin de maatschappij met forse stappen vooruit- ging. In de tweede helft van de vorige eeuw werd de verzorgingsstaat opge- bouwd, werden instituties gedemocra- tiseerd en nam de vrouwenemancipatie een hoge vlucht. De Verenigde Naties werden opgericht, het verschijnsel

tig kreeg je de indruk dat zo ongeveer

177© ThiemeMeulenhoff

vwo nederlands uItwerkINg2010-I

tekSt 1 MAAtwerk CONtrA kuDDegeeSt

1p 1 D

De schrijver vergelijkt het idealisme van de huidige generatie twintigers met die van eerdere generaties. De eerste alinea noemt de aanleiding: het onderzoek van de Wiardi Beckman Stichting.

1p 2 alinea 5

Alinea 5 is de eerste alinea waar de schrijver kenmerken van het idealisme onder de huidige twintigers noemt: ‘Deze twintigers gaan maar voor weinig de straat op en compromisloze wereldverbeteraars zul je er zelden onder aantreffen. Hun houding lijkt ongeïnspireerd, maar misschien gaat daar wel juist het optimisme achter schuil waarmee ze als jongeren zijn opgegroeid.’ (regels 80-87).

1p 3 alinea 11

Zie regels 184-190: ‘Publicist Evert Nieuwenhuis toonde zich erg enthousiast over dit verschijnsel, dat hij benoemde als ‘Nieuw Idealisme’. Maar niet iedereen heeft zo’n positieve kijk op de manier waarop de huidige twintigers zich inzetten voor het goede doel.’

1p 4 B

De schrijver concludeert dit uit het voorgaande: ‘Ze kunnen maar moeilijk begrijpen wat hun ouders tijdens de studentenprotesten van de roerige jaren zestig bezielde en wanneer ze ergens nog een oude sticker met de tekst ‘Kernenergie? Nee bedankt!’ tegenkomen, hebben ze geen idee van het fanatisme dat achter deze protestkreet schuilging.’ (regels 14-22).

1p 5 B

In alinea 3 stelt de schrijver dat de generatie jongeren opgroeide in een zorgeloos tijdperk, waarin het nieuws werd gevormd door ‘berichten uit een andere werkelijkheid’ (regel 56). Maar eind jaren negentig was het nieuws opeens ‘op de hoek van de straat te vinden en eiste van iedereen, jong of oud, een standpunt’ (regels 71-74). Dat de jonge generatie een inhaalslag moest maken, is het gevolg van die plotselinge omslag.

1p 6 B

Het argument luidt: ‘want de laatste jaren is duidelijk geworden dat sommige idealen (…) moeilijk verenigbaar zijn.’ (regels 146-151). De schrijver had ook kunnen zeggen: dat is heel begrijpelijk, want de ervaring leert …

1p 7 D

De schrijver ziet een zekere tegenstrijdigheid in het organiseren van een Diner tegen Honger – hij is waarschijnlijk geneigd zoiets ongepast te vinden. Daarom vermeldt hij dat de netwerkgeneratie geen ironie bedrijft wanneer ze zo’n diner organiseert.

1p 8 individualisme

In alinea 6 lees je dat de huidige twintigers zich niet langdurig binden aan één stroming of instituut (zie regels 98-100). Deze generatie wordt geen lid van een vakbond, een omroep of een vereniging (zie regels 101-107). Het verdwijnen van de saamhorigheid (zie regels 108-109) wijst op individualisme.

Bundels voor al je vakken bestel je op

www.examenbundel.nlexamenbundelsvwo Duits 978-90-06-07665-3vwo Engels 978-90-06-07666-0vwo Frans 978-90-06-07664-6vwo Nederlands 978-90-06-07663-9vwo biologie 978-90-06-07670-7vwo natuurkunde 978-90-06-07675-2vwo scheikunde 978-90-06-07674-5vwo wiskunde A 978-90-06-07671-4vwo wiskunde B 978-90-06-07672-1vwo wiskunde C 978-90-06-07673-8vwo aardrijkskunde 978-90-06-07667-7vwo economie 978-90-06-07669-1vwo geschiedenis 978-90-06-07668-4vwo m&o 978-90-06-07676-9vwo maatschappijwetenschappen 978-90-06-07677-6

samengevatvwo biologie 978-90-06-07377-5vwo natuurkunde 978-90-06-07380-5vwo scheikunde 978-90-06-07381-2vwo wiskunde A 978-90-06-07382-9vwo wiskunde B 978-90-06-07383-6vwo wiskunde C 978-90-06-07384-3vwo aardrijkskunde 978-90-06-07376-8vwo economie 978-90-06-07378-2vwo m&o 978-90-06-07379-9

Engels in de praktijk 978-90-06-07397-3Duits in de praktijk 978-90-06-07396-6Frans in de praktijk 978-90-06-07398-0

examensurvivalgids 978-90-06-07633-2

Meer kans van slagen met de Examenbundel!De Examenbundel bevat oefenexamens met uitleg bij de antwoorden, zodat je leert tijdens het oefenen.

De bundel is speciaal samengesteld voor dit schooljaar, dus je oefent altijd de juiste stof. Test je kennis met de Oriëntatietoets en kijk voor meer tips om te slagen op www.examenbundel.nl.

Meer kans van slagen met Samengevat!Samengevat biedt je een helder en beknopt overzicht van alle examenstof. Met Samengevat kun je grote hoeveelheden stof snel herhalen en overzien. Kijk op www.examenbundel.nl.

De Examensurvivalgids geeft je een handleiding om het examenjaar te overleven!Het geeft je een structuur in het leren enplannen in je examenjaar.

Al onze uitgaven zijn verkrijgbaar via de erkende boekhandel.

vwo