11-1

หนวยท 11 วธพจารณาในการออกคำสงทางปกครอง

อาจารยสชาต ศรวรกร

ผเขยน อาจารยสชาต ศรวรกร

วฒ นตศาสตรบณฑต นตศาสตรมหาบณฑต

ตำแหนง ตลาการหวหนาคณะศาลปกครองกลาง

หนวยทเขยน หนวยท 11

11-2

11.1.1 การปฏรประบบราชการ

11.1.2 วธพจารณาทางปกครองและวธพจารณา

ของศาล

11.2.1 รปแบบและวธการทใชในการพจารณา

11.2.2 บคคลทเกยวของในการพจารณา

11.3.1 หลกพนฐานทใชในการพจารณา

11.3.2 ขอยกเวนหลกการทสำคญ

11.3.3 รปแบบของคำสงทางปกครอง

11.3.4 วธพจารณาในชนอทธรณ

11.3.5 วธพจารณาในการขอใหพจารณาใหม

11.3.6 การยตการพจารณาทางปกครอง

แผนผงแนวคดหนวยท 11

วธพจารณาใน

การออกคำสง

ทางปกครอง

11.1 แนวคดพนฐาน

11.2 หลกการทสำคญ

11.3 การพจารณาเพอ

ออกคำสง

ทางปกครอง

11-3

หนวยท 11

วธพจารณาในการออกคำสงทางปกครอง

เคาโครงเนอหาตอนท 11.1 แนวคดพนฐาน

11.1.1 การปฏรประบบราชการ

11.1.2 วธพจารณาทางปกครองและวธพจารณาของศาล

ตอนท 11.2 หลกการทสำคญ

11.2.1 รปแบบและวธการทใชในการพจารณา

11.2.2 บคคลทเกยวของในการพจารณา

ตอนท 11.3 การพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง

11.3.1 หลกพนฐานทใชในการพจารณา

11.3.2 ขอยกเวนหลกการทสำคญ

11.3.3 รปแบบของคำสงทางปกครอง

11.3.4 วธพจารณาในชนอทธรณ

11.3.5 วธพจารณาในการขอใหพจารณาใหม

11.3.6 การยตการพจารณาทางปกครอง

แนวคด1. ในการปฏบตราชการในยคสมยใหมโดยเฉพาะกระบวนการในการใชอำนาจของเจาหนาท

จำเปนตองมการจำกดการใชอำนาจของเจาหนาทของรฐเพอใหสอดคลองกบแนวคด

ระบบนตรฐ

2. หลกการสำคญเกยวกบการออกคำสงทางปกครองคอการใหประชาชนไดเขามามสวนรวม

ในกระบวนการพจารณาออกคำสงทางปกครอง เปนการบรหารราชการแผนดนในระบบ

เปดกลาวคอ ขนตอนในการปฏบตราชการโดยหลกแลวจะตองเปดเผยไมเปนความลบ

อกตอไป ซงจะเปนการกระตนใหเจาหนาทของรฐใชอำนาจรฐอยางระมดระวง กระตนให

ประชาชนรบรและวธในการปกปองสทธเสรภาพของตนเองจากการใชอำนาจของรฐ

3. การพจารณาออกคำสงทางปกครองของเจาหนาทเปนการใชอำนาจกงตลาการและมวตถ-

ประสงคในการจดทำบรการสาธารณะตามทกฎหมายกำหนดไว

11-4

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท 11 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายแนวคดในการปฏบตราชการในแนวคดระบบนตรฐได

2. อธบายหลกการสำคญในกระบวนการพจารณาออกคำสงทางปกครองได

3. อธบายและวเคราะหหลกการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองได

กจกรรม 1. กจกรรมการเรยน

1) ศกษาแผนผงแนวคดหนวยท 11

2) อานแผนการสอนประจำหนวยท 11

3) ทำแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 11

4) ศกษาเนอหาสาระจาก

4.1) แนวการศกษาหนวยท 11

4.2) หนงสอประกอบการสอนชดวชากฎหมายปกครองชนสง

5) ปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

6) ตรวจสอบคำตอบของกจกรรมแตละกจกรรมจากแนวตอบ

7) ทำแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 11

2. งานทกำหนดใหทำ

1) ทำแบบฝกหดทกขอทกำหนดใหทำ

2) อานเอกสารเพมเตมจากบรรณานกรม

แหลงวทยาการ1. สอการศกษา

หนงสอประกอบ

(1) ชยวฒน วงศวฒนศานต(2540) กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

จรรชการพมพ กรงเทพมหานคร มถนายน 2540

(2) บญอนนต วรรณพาณชย หลกกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง พมพ

ครงท 2

11-5

(3) ชาญชย แสวงศกด คำอธบายกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง

พมพครงท 6 พมพโดย บรษท สำนกพมพวญญชน จำกด

(4) ชาญชย แสวงศกด ความรเบองตนเกยวกบพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539 โดยสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

(5) สมยศ เชอไทย กฎหมายมหาชนเบองตน พมพครงท 4 พมพโดย บรษท

สำนกพมพวญญชน จำกด

(6) อมร จนทรสมบรณ คอนสตตวชนแนลลสม (Constitutionlism): ทางออกของ

ประเทศไทย พมพโดยสถาบนอดมศกษา

(7) วรพจน วศรตพชญ (2540) ขอความคดและหลกการพนฐานในกฎหมายมหาชน

พมพครงแรก มกราคม 2540 สำนกพมพนตธรรม

(8) ดร.โภคน พลกล(2540) ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540: หนทางส

ราชการระบบเปด พมพครงท 1 เดอนกนยายน 2540 พมพโดยคณะกรรมการ

ปฏรประบบราชการ สำนกงานเลขานการ คณะกรรมการปฏรประบบราชการ

2. หนงสอตามทอางไวในบรรณานกรม

การประเมนผลการเรยน1. ประเมนผลจากการสมมนาเสรมและงานทกำหนดใหทำในแผนกจกรรม

2. ประเมนผลจากการสอบไลประจำภาคการศกษา

11-6

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

วตถประสงค เพอประเมนความรเดมของนกศกษาเกยวกบเรอง “วธพจารณาในการออกคำสงทาง

ปกครอง”

คำแนะนำ อานคำถามตอไปน แลวเขยนคำตอบในชองวางทกำหนดให นกศกษามเวลาทำแบบ

ประเมนผลตนเองชดน 30 นาท

จงอธบายหลกการสำคญในการพจารณาออกคำสงทางปกครอง

11-7

ตอนท 11.1

แนวคดพนฐาน

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท 11.1 แลวจงศกษาสาระสงเขป พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท 11.1.1 การปฏรประบบราชการ

เรองท 11.1.2 วธพจารณาทางปกครองและวธพจารณาของศาล

แนวคด1. แนวคดในการบรหารราชการแผนดนในปจจบนเปนระบบแบบเปดคอใหประชาชน

สามารถเขาถงและมสวนรวมในการปฏบตราชการดวย

2. วธพจารณาทางปกครองมกฎหมายกำหนดขนตอนและวธคลายวธพจารณาของศาล

วตถประสงคเมอศกษาตอนท 11.1 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความจำเปนในการปฏรประบบราชการได

2. อธบายวธพจารณาทางปกครองและวธพจารณาของศาลได

11-8

เรองท 11.1.1 การปฏรประบบราชการ

สาระสงเขปแนวการบรหารราชการแผนดนของรฐในปจจบนเปนการบรหารแบบระบบเปด กลาวคอเปนระบบ

ทใหประชาชนสามารถเขาถงและมสวนรวมในการปฏบตราชการดวยโดยเฉพาะการจดทำบรการสาธารณะ

ของเจาหนาทของรฐทจะตองยดถอกฎหมายทกำหนดอำนาจหนาทไวโดยเครงครด อยภายใตเงอนไขของ

รฐธรรมนญซงถอวาเปนสญญาประชาคมระหวางผปกครองและผใตปกครอง (social contract) ซงเปน

ทงแหลงทมาของอำนาจและขอจำกดในการใชอำนาจของผปกครอง แนวคดการบรหารของรฐในปจจบนเปน

ผลมาจากแนวคดและความเชอตางๆ ทเกดขนในยคสมยใหมมากมาย เชน

- แนวคดเสรนยม (liberalism)

- แนวคดทเชอในความมเหตผลของมนษย (rational nature of man)

- แนวคดทมองวา มนษยทกคนมศกดศรความเปนมนษย (dignity) และมความเทาเทยม

กนภายใตกฎหมาย (equality before the law)

- การเกดขนของชนชนกลาง (bourgeoisie)

- แนวคดทไมนยมระบบอภสทธ (privilege)

- การเกดขนของรฐสมยใหม (modern state) ทเปนรฐทมภาระกจแตกตางและมากกวารฐ

ในสมยโบราณ (ancient state) และเปนรฐทใชกฎหมายโดยเฉพาะกฎหมายทเปนขอหามและจำกดสทธ

เสรภาพ (mala prohibita) เปนเครองมอในการบรหารราชการแผนดน

- การเกดขนของรฐเสรประชาธปไตย (liberal-democratic state) อนเปนรฐท

ใหหลกประกนสทธ เสรภาพ และทรพยสนของประชาชน และเปนความเชอทเปนปฏปกษตอการจำกด

สทธเสรภาพของมนษย

- ความไมไวเนอเชอใจผปกครองในอดต

รฐสมยใหมจงเปนรฐทจำกดการใชอำนาจของตนเองเฉพาะทมกฎหมายกำหนดอำนาจหนาท

ไวเทานน เปนรฐทยอมตนอยภายใตระบบกฎหมายและภายใตการบงคบใชกฎหมาย กอปรกบแนวคด

และทศนะในทางสงคมวทยา (sociological approach) ทเกยวกบการบรหารราชการแผนดนในยค

สมยใหมทเปลยนไปจากเดมทถอวา ขาราชการเปนผปกครองประชาชนเปนผใตปกครองดงสภาษตทกลาว

ไววา “สบพอคาไมเทาหนงพระยาเลยง” เปลยนเปนการบรหารราชการแผนดนเพอประชาชนในฐานะเปน

ผเสยภาษอากรและขาราชการเปนผรบเงนเดอนจากภาษของประชาชน โดยยนยอมใหประชาชนเขามาม

สวนรวมและตรวจสอบการใชอำนาจในการปกครอง การบรหารราชการแผนดนในปจจบนนอกจาก

เจาหนาทของรฐจะตองบรหารราชการภายใตระบบกฎหมายทกำหนดไวแลว ยงตองมความโปรงใส

(transparency) มกระบวนการบรหารจดการและวธพจารณาในการออกคำสงทางปกครอง (procedure)

11-9

ทเปนระบบสามารถตรวจสอบได มการบรหารจดการทรวดเรว มประสทธภาพ ซงสงเหลานจะเกดขนได

การบรหารราชการแผนดนจะตองมวธดำเนนการทแนนอนชดเจน ประชาชนสามารถเขาถงขอมลใน

การปฏบตราชการของเจาหนาทได โดยเฉพาะวธพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองซงเปนเครองมอท

ฝายปกครองใชในการบรหารราชการแผนดน ดงนนเราจงเรยกวธปฏบตราชการทางปกครองในอกชอหนง

วา “กฎหมายวธสบญญตในชนของเจาหนาท”

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดยชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

กจกรรม 11.1.1

จงอธบายแนวคดในการปฏรประบบราชการ

บนทกคำตอบกจกรรม 11.1.1

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.1 กจกรรม 11.1.1)

11-10

เรองท 11.1.2 วธพจารณาทางปกครองและวธพจารณาของศาล

สาระสงเขปกฎหมายวธสบญญตทเรารจกคนเคยกนแตเดมคอ กฎหมายวธพจารณาคดของศาล เปน

กฎหมายทวางหลกวธปฏบตของศาลเพอใชในการพจารณาตดสนคดมวธปฏบตทคอนขางเครงครดให ความสำคญกบกระบวนการพจารณาเปนวธปฏบตราชการของศาล อยางไรกตามศาลจะมหนาทพจารณา คดเฉพาะคดหรอขอโตแยงทมาสศาลเทานน ศาลเปนผใชอำนาจตลาการในการตดสนกรณพพาททมาสศาล เปรยบศาลเหมอนเปนกรรมการชขาด (umpire) ไมมสวนไดเสยในกรณพพาททตดสนชขาด สวนวธ พจารณาทางปกครองหรอวธสบญญตในชนเจาหนาทนน แมจะมสภาพบงคบเปนกฎหมายและมการ พจารณาทมลำดบกอนหลงเชนเดยวกนกบวธปฏบตในชนศาล แตการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง ของเจาหนาทเปนการกระทำในฐานะทเปนผมหนาทตามกฎหมายในการจดทำบรการสาธารณะดวย กลาวในอกนยหนงเจาหนาทเปนผมสวนไดเสยในฐานะทเปนผมหนาทตามกฎหมายหรอรกษากฎหมายในคำสงทาง ปกครองทตนเองพจารณา การพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองจงไมไดเนนวธการและขนตอนท กฎหมายกำหนดแตเพยงอยางเดยว แตจะตองใหการจดทำบรการสาธารณะสามารถดำเนนการตอไปได ตามเจตนารมณของกฎหมายดวย วธพจารณาในการออกคำสงทางปกครองจงมวธการทไมเครงครดมาก อยางเชนการพจารณาในชนศาล ลกษณะพเศษทแตกตางน เชน

- มความยดหยนกวา (elasticity) เชน คำสงทางปกครองทเจาหนาทผพจารณาจะตองจด ใหมเหตผลตามมาตรา 37 ซงถอวาเปนเรองทสำคญในการพจารณาออกคำสงทางปกครองในการทคกรณจะใชสทธในการโตแยงวาการพจารณาคำสงทางปกครองนนของเจาหนาทชอบดวยกฎหมายหรอไม หรอ คำสงทางปกครองทเจาหนาทผออกคำสงรบฟงคกรณไมสมบรณ (ดมาตรา 41 แหงพระราชบญญตวธ ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) ไมเปนเหตใหคำสงทางปกครองนนไมสมบรณ ถาไดมการแกไข ขอบกพรองในภายหลง

- มขอยกเวนในการปฏบตมากกวา ทงทบญญตเปนเงอนไขไวในกฎหมาย และตามสถาน- การณทเกดขน

- การรเรม (initiative) ในการใชอำนาจของเจาหนาทมทงกระบวนการทมาจากเจาหนาทเองตามทกฎหมายสารบญญตกำหนดอำนาจหนาทไว หรอกระบวนการทเรมมาจากประชาชนเปนผรองขอ เชน การขออนญาต ขออนมต เปนตน

- วธพจารณาของเจาหนาทไมมมาตรฐานเดยวกนเชนเดยวกบการพจารณาคดของศาล มแตวธพจารณาทเปนมาตรการกลางซงเปนเกณฑมาตรขนตำทใชวด ดงนนอาจมวธพจารณาทกำหนดไว ในกฎหมายเฉพาะทมมาตรฐานดกวามาตรฐานกลางกได

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

11-11

กจกรรม 11.1.2

จงอธบายถงความแตกตางถงวธพจารณาทางปกครองและวธพจารณาของของศาล

บนทกคำตอบกจกรรม 11.1.2

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.1 กจกรรม 11.1.2)

11-12

ตอนท 11.2

หลกการทสำคญ

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท 11.2 แลวจงศกษาสาระสงเขป พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท 11.2.1 รปแบบและวธการทใชในการพจารณา

เรองท 11.2.2 บคคลทเกยวของในการพจารณา

แนวคด1. การพจารณาออกคำสงทางปกครองเนนทผลมากกวาวธการ ไมเนนแบบพธมากนก

ดงนนในการพจารณาออกคำสงทางปกครองในบางกรณอาจยกเวนไมปฏบตตามเงอนไข

ทกำหนดในกฎหมายได ทงคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายกยงถอวามผล

สมบรณอยและมผลใชบงคบไดจนกวาจะถกยกเวน เพกถอนหรอเปลยนแปลงแกไข

2. บคคลทเกยวของในการพจารณาไดแก เจาหนาท ทไดรบการแตงตงตามกฎหมาย นอก

จากนนผทเกยวของอกฝายไดแก คกรณอกฝาย

วตถประสงคเมอศกษาตอนท 11.2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะห รปแบบและวธการทใชในการพจารณาได

2. อธบายและวเคราะหบคคลทเกยวของในการพจารณาได

11-13

เรองท 11.2.1 รปแบบและวธการทใชในการพจารณา

สาระสงเขป ดงไดกลาวแลวขางตน การพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองมวตถประสงคหลกเพอการจด

ทำบรการสาธารณะ จงเปนหลกการทเนนถงผล (the end) มากกวาวธการ (mean) ไมเนนแบบพธมากนก

(informality of procedure) จากหลกการนทำใหการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองในบางกรณ

อาจถกยกเวนไมตองปฏบตตามเงอนไขทกำหนดไวในกฎหมาย เชน การออกคำสงทางปกครองดวยวาจา

หรอสอความหมายในรปแบบอน ซงการออกคำสงทางปกครองในรปแบบนยอมเปนทเขาใจไดวา คกรณ

ไมอาจเขาสกระบวนการพจารณาในการออกคำสงทางปกครองได ทงนเพอใหการจดทำบรการสาธารณะ

เปนไปดวยความรวดเรวและเกดประสทธภาพ หรอคำสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย (illegal) กยง

ถอวามผลสมบรณอยและมผลใชบงคบได (effective) จนกวาจะถกยกเลกเพกถอนหรอเปลยนแปลงแกไข

ไมวาโดยตวเจาหนาทเอง ผบงคบบญชา หรอศาล ซงจะแตกตางจากนตกรรมทเปนโมฆะทถอวาไมเคยทำ

นตกรรมกนเลย หรอแมเปนคำสงทางปกครองทไมชอบกฎหมายหากคกรณยอมรบกยงมผลสมบรณอย

หากไมอทธรณหรอฟองขอใหศาลเพกถอนคำสงทางปกครองภายในกำหนดระยะเวลา เชน คำสงทออก

โดยเจาหนาททมความไมเปนกลาง (ดมาตรา 13 และมาตรา 18 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. 2539) นอกจากนนยงเนนในเรองความสะดวก รวดเรว และประสทธภาพในการดำเนนการ

แลว ยงเปนวธการทยดหยนโดยใหคณะรฐมนตรสามารถวางระเบยบกฎเกณฑและวธการเพอใหเจาหนาท

กำหนดเวลาสำหรบการพจารณาทางปกครองขนไวใหเหมาะสมแกกรณ (ดมาตรา 33 แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539)

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

กจกรรม 11.2.1

จงอธบายถงรปแบบและวธการทใชในการพจารณาออกคำสงทางปกครอง

11-14

บนทกคำตอบกจกรรม 11.2.1

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.2 กจกรรม 11.2.1)

11-15

เรองท 11.2.2 บคคลทเกยวของในการพจารณา

สาระสงเขปบคคลทสำคญทสดททำการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองกคอ “เจาหนาท” (คำวา “เจาหนาท”

มบญญตไวในหลายท เชน ตามพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

ซงใชคำวา “เจาหนาทของรฐ” และตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539

ซงใชคำวา “เจาหนาท” เหมอนกน) เจาหนาทนอกจากจะตองไดรบการแตงตงโดยชอบดวยกฎหมายยงตอง

เปนผมอำนาจหนาทในเรองนน การพจารณาออกคำสงทางปกครองในเรองใดทกระทำโดยบคคลทไมเคยได

รบการแตงตงใหดำรงตำแหนงซงมอำนาจทำการพจารณาออกคำสงทางปกครองในเรองนนเลยไมวาเวลาใดๆ

แตไดแสดงตนวาเปนผดำรงตำแหนงดงกลาว การพจารณาออกคำสงทางปกครองนนยอมไมชอบดวย

กฎหมาย และในสายตาของนกกฎหมายแลวถอวาเปนโมฆะ และการทบคคลไดรบการแตงตงใหดำรง

ตำแหนงใดถาตอมาปรากฏวาการแตงตงนนเปนไปโดยไมชอบดวยกฎหมายทำใหบคคลนนตองพนจาก

ตำแหนงไป การพนจากตำแหนงของผนนไมกระทบกระเทอนถงการทผนนไดปฏบตไปตามอำนาจหนาท

(ดมาตรา 19 พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539)

ความหมายของเจาหนาทหมายความถง ผมหนาท (authority) ซงในความเปนจรง เจาหนาทจะ

เปนบคคลธรรมดาหรอขาราชการ คณะบคคล คณะกรรมการ หรอนตบคคล คอหนวยงานของรฐกได หรอ

ในกรณทมเหตผลอนเหมาะสมโดยประการอน รฐอาจมอบใหเอกชนเปนผมอำนาจกระทำแทนรฐในบางกรณ

ได ในกรณนนเอกชนกจะเปนเจาหนาทในการนน ความเปนเจาหนาทจงเปนเรองทถกสถาปนา (establish)

ขนโดยกฎหมาย ตามหลกทวา เจาหนาทของรฐจะกระทำการใดไดกตอเมอมกฎหมายกำหนดใหอำนาจ

หนาทไวเทานน ดงนนฐานะทางกฎหมาย (legal status) ของเจาหนาทจงเปนเรองสำคญเบองตนทจะ

พจารณาวาการออกคำสงทางปกครองชอบดวยกฎหมายหรอไม นอกจากฐานะทางกฎหมายแลว คณสมบตของ

เจาหนาทกฎหมายกำหนดเปนเงอนไขไวจะทำการพจารณาทางปกครองไมได โดยเฉพาะเจาหนาทผมสวน

ไดเสย (conflict of interest) ในการทจะพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง (ดมาตรา 13 แหงพระราช-

บญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) อยางไรกตามการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองใน

บางเรองเจาหนาผพจารณาออกคำสงทางปกครองอาจไมใชเปนบคคลทเหนดวยกบคำสงทตนเองเปนผออก

ทำใหเจาหนาทไมมความเปนตวของตวเอง เชน กรณทหนวยงานของรฐเหนวาเจาหนาทผนนไมตองรบผด

แตกระทรวงการคลงตรวจสอบแลวเหนวาตองรบผด ใหสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนนนมกำหนด

อายความหนงปนบแตวนทหนวยงานของรฐมคำสงตามความเหนของกระทรวงการคลง (ดมาตรา 10 แหง

พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539) จงเปนคำสงทางปกครองทผออกคำสงไม

เหนดวยกบเหตผลทตนเองออกไป และไมอาจอธบายถงตรรกทางกฎหมายในการออกคำสงทางปกครองของ

เจาหนาทไดวา ขนตอนการพจารณาของกระทรวงการคลงเปนขนตอนการพจารณาเพออกคำสงทาง

11-16

ปกครองหรอไม หรอเปนเพยงขนตอนภายในของฝายปกครอง และการฟองคดเพอขอใหศาลเพกถอน

คำสงทางปกครองจะฟองใครบาง ซงผเขยนเหนวาควรแกไขกฎหมายในเรองนเพอใหเกดความชดเจนขนบคคลททเกยวของอกฝายหนงกฎหมายใชคำวา “คกรณ” (ดมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) โดยหลกทวไปไมไดกำหนดเนนในเรองสถานะทางกฎหมาย ไวกลาวคอ จะเปนตวเจาหนาทเองหรอบคคลธรรมดาหรอนตบคคล หรอผแทนของบคคลดงกลาวกได แตจะเนนในเรองทบคคลนนไดรบผลกระทบกระเทอนถงสทธจากผลของคำสงทางปกครองเปนสำคญ ไมวาจะเปนผยนคำขอหรอผคดคานคำขอผอยในบงคบหรอจะอยในบงคบของคำสงทางปกครองเนองจาก ถกกระทบสทธ ดงนนผเยาวหรอบคคลทบกพรองในเรองความสามารถกอาจเปนผทไดรบผลกระทบ กระเทอนจากผลของคำสงทางปกครองได และตกเปนคกรณจากผลของคำสงนนทนท โดยทเจาหนาท ไมตองออกคำสงทางปกครองผานผแทนโดยชอบธรรมของบคคลเหลานน แตหากเปนการกระทำในกระบวนพจารณาทางปกครองกฎหมายไดกำหนดเรองความสามารถไววาจะตองเปนผทบรรลนตภาวะแลว (ดมาตรา 22 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) ดวยเหตดงกลาวขางตนททำใหคำสงทาง

ปกครอง (นตกรรมทางปกครอง) มมมมองและวธคด (legal method) ทแตกตางจากนตกรรมในทางแพง

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

กจกรรม 11.2.2

จงอธบายอธบายความหมายของคำวา เจาหนาท ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง

บนทกคำตอบกจกรรม 11.2.2

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.2 กจกรรม 11.2.2)

11-17

ตอนท 11.3

การพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท 11.3 แลวจงศกษาสาระสงเขป พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท 11.3.1 หลกพนฐานทใชในการพจารณา

เรองท 11.3.2 ขอยกเวนหลกการทสำคญ

เรองท 11.3.3 รปแบบของคำสงทางปกครอง

เรองท 11.3.4 วธพจารณาในชนอทธรณ

เรองท 11.3.5 วธพจารณาในการขอใหพจารณาใหม

เรองท 11.3.6 การยตการพจารณาทางปกครอง

แนวคด1. หลกการพนฐานทสำคญในการพจารณาออกคำสงทางปกครองคอ หลกการไตสวน

การรบฟงพยานหลกฐาน ขอเทจจรงจากบคคลหรอหนวยงานทเกยวของการออก

ไปตรวจสถานท การกระทำโดยเปดเผย เปนตน

2. ขอยกเวนในการพจารณานนตองตความโดยเครงครด

3. รปแบบของการออกคำสงทางปกครองท ตองทำเปนหนงสอตองมเหตผลซงประกอบ

ดวยขอเทจจรงทเปนสาระสำคญ ขอกฎหมาย และขอพจารณาและขอสนบสนนในการ

ใชดลพนจ

4. กฎหมายกำหนดใหการอทธรณตองทำเปนหนงสอ แตอยางไรกตามกฎหมายมไดกำหนด

วธพจารณาไว แตผอทธรณอาจยนพยานหลกฐานตางๆ ตอผพจารณาอทธรณไดเสมอ

5. เหตในการขอใหพจารณาใหมเปนการพจารณาทบทวนคำสงทางปกครองใหมแตไมใช

การอทธรณ

6. การพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองนนจะตองดำเนนการอยางตอเนอง แมตว

เจาหนาทหรอคกรณถงแกความตายกไมเปนเหตใหการพจารณาเพอออกคำสงทาง

ปกครองตองสนสดลง

11-18

วตถประสงคเมอศกษาตอนท 11.3 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหหลกพนฐานทเจาหนาทใชในการพจารณา

2. อธบายและวเคราะหขอยกเวนหลกการทสำคญ

3. อธบายและวเคราะหรปแบบของคำสงทางปกครอง

4. อธบายและวเคราะหวธพจารณาในชนอทธรณ

5. อธบายและวเคราะหวธพจารณาในการขอใหพจารณาใหม

6. อธบายและวเคราะหการยตการพจารณาทางปกครอง

11-19

เรองท 11.3.1 หลกการพนฐานทใชในการพจารณา

สาระสงเขปหลกการพนฐานทเจาหนาทใชในการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองไมแตกตางจากหลกการ

พนฐานทศาลใชในการพจารณาคดเพอพพากษาตดสนคด เพยงแตศาลจะตองเครงครดอยกบกระบวน

พจารณาเพอรกษาหลกความยตธรรม แทจรงแลวการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองถอไดวาเปนการ

ใชอำนาจตลาการอยางหนงหรอทเราเรยกวา “อำนาจกงตลาการ” (quasi judicial) โดยเฉพาะการพจารณา

เพอออกคำสงทางปกครองในรปของคณะกรรมการ แตการพจารณาทางปกครองมวตถประสงคสดทายก

เพอใหการออกคำสงทางปกครองถกตองตามเจตนารมณทแทจรงของกฎหมายและทำใหการบรการ

สาธารณะสามารถดำเนนการตอไปไดอยางตอเนอง วธการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองจงมวธ

พจารณาทไมเครงครดดงเชนการพจารณาคด เพราะศาลไมมหนาทในการจดทำบรการสาธารณะ ในขณะทฝาย

ปกครองหรอเจาหนาทของรฐมหนาทในการจดทำบรการสาธารณะและจะตองรบผดชอบการบรหารราชการ

แผนดนตอสภาหรอประชาชนในขณะทศาลไมหนาทดงกลาว ดงนนหากพจารณาจากทางฝายเจาหนาทแลว

เจาหนาทแทบจะไมถกผกมดหรอจำกดอยกบกฎเกณฑใดๆ เลย ในการทจะใหไดมาซงขอเทจจรงทเปนจรง

เพอนำมาปรบกบกฎหมายในการพจารณาออกคำสงทางปกครอง เจาหนาทจงสามารถดำเนนการไดทกอยาง

ทเหนวาเหมาะสม และวธการทสำคญทเจาหนาทใชในการพจารณาในการออกคำสงทางปกครอง คอ

- ใชหลกการไตสวน (inquisitorial principle) กลาวคอเจาหนาทสามารถดำเนนการแสวงหา

ขอเทจจรงและพยานหลกฐานทกอยางทเกยวของโดยไมตองผกอยกบเงอนไขใดๆ โดยเฉพาะพยาน

หลกฐานทคกรณไมไดยนแสดง หรอระเบยบกฎเกณฑตางๆ ทคกรณไมไดอางถง

- การรบฟง (hearing) พยานหลกฐานคำชแจงหรอความเหนของคกรณหรอของพยานบคคล

พยานผเชยวชาญทคกรณอางถง

- ขอขอเทจจรงจากบคคลดงกลาว หรอหนวยงานทเกยวของ

- การออกไปตรวจสถานท (ดมาตรา 29 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. 2539) แมวาในขณะการแสวงหาขอเทจจรงของเจาหนาทจะไดกระทำละเมดตอคกรณกไมมผลทำให

คำสงทางปกครองนนไมชอบดวยกฎหมาย เชน ในขณะทรงวดตรวจสอบเขตทดนทำใหพชผลทปลกไวเสย

หายกไมทำใหการออกโฉนดทดนเสยไป

- การกระทำโดยเปดเผย (transparency principle)

- กระทำโดยเจาหนาทมความเปนกลาง (impartiality principle) ไมลำเอยง (bias)

วธการดงกลาวขางตนมวตถประสงคหลกเพอคมครองคกรณเปนสำคญ เพราะถอวาคกรณเปนผท

ถกกระทบสทธโดยตรงจากการกระทำหรอการออกคำสงทางปกครองของเจาหนาท เพอปกปองสทธพนฐาน

(right to protect) ของคกรณ และเปนการกระตนเตอนใหเจาหนาทมความรอบครอบและระมดระวงในการ

11-20

ใชอำนาจพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง แตหลกการดงกลาวขางตนซงลวนแตเปนบทบาทของเจาหนาท จะไมสมบรณหากไมใหคกรณมบทบาทในการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองดวย โดยเฉพาะ การใหโอกาส (opportunity) แกคกรณทสทธอาจไดรบผลกระทบจากการออกคำสงทางปกครอง โดยตองใหโอกาสทจะไดรบทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอ และใหโอกาสไดโตแยงและแสดงพยานหลกฐานของตน (ดมาตรา 30 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) ซงแทจรงแลวเปนเรองเดยว กนกบการรบฟงพยานหลกฐานของเจาหนาท ตามมาตรา 29 แตเพอใหการรบฟงพยานหลกฐานของเจาหนาทจะมความสมบรณไมขาดตกบกพรอง จงตองใหคกรณไดมโอกาสโตแยงแสดงความเหนหรอสงวนสทธ ซงกรณนเปนเนนยำถงสทธของคกรณอยางจรงจงในการทจะใชสทธปองกน นอกจากนนยงรวมถงการทจะตองใหโอกาสทจะไดรบทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอและใหโอกาสไดโตแยงและแสดงพยานหลกฐานของ ตนอยางเพยงพอดวยเพอใหเกดดลยภาพในการรบฟงพยานหลกฐานของเจาหนาท อยางไรกตามความ เพยงพอดงกลาวขางตนแคไหนเพยงใดจงจะถอวาเพยงพอจงตองพจารณาวา ขอเทจจรงหรอการโตแยง และแสดงพยานหลกฐานนน หากเจาหนาทไดใหโอกาสแลวจะมผลตอการเปลยนแปลงคำสงทางปกครอง หรอไม หากมผลตอการเปลยนแปลงคำสงแมเจาหนาทจะใหโอกาสแลวกยงถอวาไมเพยงพอ นอกจากนนคกรณยงมสทธขอตรวจดเอกสารทจำเปนตองรเพอการโตแยงหรอชแจงหรอปองกนสทธของตน (ดมาตรา 31 มาตรา 32 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) ในกรณนการขอตรวจดเอกสารของ เจาหนาทนน คกรณอาจตองปฏบตตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540 และ มสทธทจะนำทนายความหรอทปรกษาเขามาในกระบวนการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง (มาตรา 23 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539)

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

กจกรรม 11.3.1

จงอธบายหลกพนฐานในการทเจาหนาทใชในการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง

บนทกคำตอบกจกรรม 11.3.1

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.3 กจกรรม 11.3.1)

11-21

เรองท 11.3.2 ขอยกเวนหลกการทสำคญ

สาระสงเขปขอยกเวนทเจาหนาทไมตองใหโอกาสแกคกรณทจะไดรบทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอ และให

โอกาสไดโตแยงและแสดงพยานหลกฐานของตน โดยหลกทวไปแลวจะตองตความเครงครดเทาทกำหนด ไว เพราะไมเชนนนกจะเปนการตความขยายขอยกเวนแลวจะไปกระทบหลกทวไป ซงสวนใหญจะเปนเรองท กระทบตอสวนรวม เชน ประโยชนสาธารณะ กำหนดเวลาทกฎหมายกำหนดไวในการทำคำสงทางปกครอง ตองลาชาออกไป หรอเปนเรองการบงคบใชกฎหมายของเจาหนาท หรอทเรยกวามาตรการบงคบทาง ปกครอง ซงแสดงวาเจตนารมณของกฎหมายตองการคมครองประโยชนสาธารณะและการจดทำบรการ สาธารณะมากกวา ดมาตรา 30 วรรคสอง (1) – (6) อยางไรกตามขอยกเวนหลกการพนฐานน ในบางกรณไม ไดเปนขอยกเวนตามกฎหมายเฉพาะ ฉะนนคกรณสามารถทจะใชสทธตามกฎหมายเฉพาะได เชน การลงโทษทางวนยตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2535 ทกรรมการสอบสวนตองแจงขอกลาวหาให ขาราชการผถกกลาวหารบทราบขอเทจจรงกอนในเรองทถกกลาวหา เพราะมมาตรฐานการปฏบตทดกวา และหากมกฎหมายสาระบญญตจำนวนมากถกตราขนในขณะทยงไมกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง กระบวนการพจารณาทางปกครองจะตองใชเกณฑตามทบญญตไวเปนมาตรฐานการปฏบตขนตำ

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

กจกรรม 11.3.2

จงอธบายขอยกเวนหลกการพนฐานในการทเจาหนาทใชในการพจารณาเพอออกคำสงทาง

ปกครอง

บนทกคำตอบกจกรรม 13.3.2

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.3 กจกรรม 11.3.2)

11-22

เรองท 11.3.3 รปแบบของคำสงทางปกครอง

สาระสงเขปรปแบบของคำสงทางปกครองแมไมใชเปนขนตอนการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง แตกม

ความสมพนธใกลชดกนกบกระบวนการในการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง ทงนเพราะรปแบบ (form) ทกำหนดเงอนไขในการออกคำสงทางปกครองไวเปนผล (the end) ของการพจารณาเพอออกคำสงทาง ปกครอง โดยเฉพาะคำสงทางปกครองททำเปนหนงสอตองจดใหมเหตผลไว และเหตผลนนตองประกอบดวย ขอเทจจรงอนเปนสาระสำคญ ขอกฎหมายทอางอง และขอพจารณาและขอสนบสนนในการใชดลพนจ เหตผลดงกลาวเปนตวสะทอนถงการพจารณาของเจาหนาในการออกคำสงทางปกครอง และเปนตววดทดท สดวาเจาหนาทไดพจารณาออกคำสงทางปกครองชอบดวยกฎหมายหรอไม รวมทงเปนประโยชนในการ ควบคมการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองของเจาหนาทไมวาการทบทวนภายในฝายปกครองโดย ผบงคบบญชาหรอโดยศาล

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

กจกรรม 11.3.3

อธบายรปแบบของคำสงทางปกครอง

บนทกคำตอบกจกรรม 11.3.3

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.3 กจกรรม 11.3.3)

11-23

เรองท 11.3.4 วธพจารณาในชนอทธรณ

สาระสงเขปคำวนจฉยอทธรณถอวาเปนคำสงทางปกครองอยางหนงทเจาหนาทผมอำนาจในการพจารณา

อทธรณตองระบเหตผลไวในคำสงหรอในเอกสารแนบทายคำสง (ดประกาศสำนกนายกรฐมนตร เรอง

คำสงทางปกครองตองระบเหตผลไวในคำสงหรอในเอกสารแนบทายคำสง ฉบบลงวนท 31 กรกฎาคม 2543)

บคคลทไดรบผลกระทบจากคำวนจฉยอทธรณมสทธทจะฟองคดตอศาลเพอขอใหศาลเพกถอนคำวนจฉย

อทธรณได ซงอาจเปนตวเจาหนาทเองหรอคกรณกได แมการพจารณาอทธรณเปนเพยงการแกไขหรอ

ทบทวนคำสงทางปกครองใหถกตอง และเปดโอกาสใหประชาชนไดรบความเปนธรรม กอนทจะนำคดขน

วนจฉยยงองคกรทมอำนาจพจารณาวนจฉยคดปกครอง แตคำวนจฉยอทธรณกมผลกระทบตอสทธของ

คกรณและมความสำคญไมยงหยอนกวาคำสงทางปกครอง ทงนเพราะผมอำนาจในการพจารณาอทธรณ

มอำนาจแกไขคำสงทางปกครองของเจาหนาทชนตนไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความ

เหมาะสมของการทำคำสงทางปกครอง และอาจมคำสงเพกถอนคำสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลง

คำสงนนไปในทางใด ไมวาจะเปนการเพมภาระหรอลดภาระหรอใชดลพนจแทนในเรองความเหมาะสม

ของการทำคำสงทางปกครองหรอมขอกำหนดเงอนไขอยางไรกได ซงจะแตกตางจากการควบคมของศาล

ซงเปนการควบคมจากองคกรภายนอกฝายปกครอง ซงโดยหลกแลวศาลจะมหนาทเฉพาะแตเพยงการ

ควบคมความชอบดวยกฎหมายเทานน (legality control) ในขนตอนการพจารณาอทธรณกฎหมายไมได

กำหนดขนตอนการพจารณาไวอยางเชนการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง ตามทกฎกระทรวง

ฉบบท 4 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

ขอ 1 ไดระบใหคำสงทางปกครองไมรวมถง คำสงทางปกครองอนเปนการวนจฉยอทธรณทไดดำเนน

การตามขอ 2 และคำสงทางปกครองอนเปนการวนจฉยอทธรณตามขนตอนทมกฎหมายกำหนดไว

เปนการเฉพาะ จงไมตองนำการใหโอกาส (opportunity) แกคกรณทสทธอาจไดรบผลกระทบจากคำวนจฉย

อทธรณ โดยตองใหโอกาสทจะไดรบทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอ และใหโอกาสไดโตแยงและแสดง

พยานหลกฐานของตน (ดมาตรา 30 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539)

มาใชบงคบกบการพจารณาอทธรณ กฎหมายเพยงแตกำหนดใหการอทธรณตองทำเปนหนงสอโดยระบ

ขอโตแยงและขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทอางองประกอบดวย (ดมาตรา 44 แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) อยางไรกตามการพจารณาเพอออกคำวนจฉยอทธรณอาจแยกไดเปน

2 กรณ กรณแรก กรณทเจาหนาทผทำคำสงทางปกครองเหนดวยกบคำอทธรณ ในกรณนเหนวาไมม

ปญหาในเรองการโตแยงหรอการนำพยานหลกฐานเขาแสดงเพมเตมและนาจะถอไดวาเปนการทบทวน

คำสงทางปกครองทแทจรง กรณทสอง เปนกรณทเจาหนาทผทำคำสงทางปกครองไมเหนดวยกบคำอทธรณ

เจาหนาทผทำคำสงทางปกครองมหนาทตองสงคำอทธรณใหผมอำนาจวนจฉยอทธรณพจารณา ซงใน

11-24

ขนตอนนแมกฎหมายจะไมกำหนดวธพจารณาไว เหนวา ผอทธรณมสทธทจะนำพยานหลกฐานตางๆ ยนตอผมอำนาจพจารณาอทธรณไดเสมอรวมทงโตแยงขอเทจจรง ขอกฎหมาย ขอพจารณาและ ขอสนบสนนในการใชดลพนจของเจาหนาทผทำคำสงทางปกครอง เพราะคำวนจฉยอทธรณถอวาเปนคำสงทาง ปกครองทมผลกระทบกระเทอนถงสทธของผอทธรณเชนเดยวกบคำสงทางปกครอง ในสวนขอโตแยง ของเจาหนาทผออกคำสงทางปกครองทไมเหนดวยกบคำสงทอทธรณนนเหนวา การพจารณาอทธรณเปน เรองภายในฝายปกครองโดยการควบคมผใตบงคบบญชาหรอผอยในดแลกำกบใหปฏบตใหถกตองตาม เจตนารมณทแทจรงของกฎหมาย ดงนนผพจารณาอทธรณจงสามารถทจะเรยกใหผทำคำสงทางปกครอง

ชแจง สงพยานหลกฐาน และใหความเหนประกอบการพจารณาไดโดยไมจำกด

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

กจกรรม 11.3.4

อธบายวธพจารณาในการอทธรณคำสงทางปกครอง

บนทกคำตอบกจกรรม 11.3.4

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.3 กจกรรม 11.3.4)

11-25

เรองท 11.3.5 วธพจารณาในการขอใหพจารณาใหม

สาระสงเขปเหตแหงการขอใหพจารณาใหม (ดมาตรา 54 วรรคหนง (1) – (4) แหงพระราชบญญตวธปฏบต

ราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) เปนยนยนวา คำสงทางปกครองทออกมาโดยไมชอบไมวาจะเปนเจาหนาท

ผทำคำสงไมมอำนาจในเรองนนหรอกระบวนพจารณาทถกตดโอกาสโดยไมเปนธรรม คำสงทางปกครอง

นนยงมผลใชบงคบอยจนกวาจะถกยกเลกเพกถอนหรอเปลยนแปลง การพจารณาใหมไมใชการพจารณา

อทธรณและแมวาจะเปนการพจารณาทบทวนคำสงทางปกครองอกครงหนงเชนเดยวกบการพจารณา

อทธรณของเจาหนาททออกคำสงทางปกครอง และกฎหมายกไมไดกำหนดถงวธการในการพจารณาออก

คำสงทางปกครองใหมไว แตการพจารณาใหมมวตถประสงคสดทายเพอการออกคำสงทางปกครองเชน

เดยวกบการพจารณาออกคำสงทางปกครองเดม ดงนนจงเหนวา คกรณทขอจงมสทธในการโตแยงแสดง

หลกฐานไดอยางเตมทเชนเดยวกบการพจารณาออกคำสงทางปกครองเดม แตอยภายใตเงอนไขเหตแหง

การขอใหพจารณาใหม อยางไรกตามการขอใหพจารณาใหมหากเขาเงอนไขขอยกเวนตามมาตรา 30 วรรคสอง

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เหนวา จะยนคำขอใหพจารณาใหมไมได

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

กจกรรม 11.3.5

จงอธบายเหตในการขอพจารณาใหม

บนทกคำตอบกจกรรม 11.3.5

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.3 กจกรรม 11.3.5)

11-26

เรองท 11.3.6 การยตการพจารณาทางปกครอง

สาระสงเขปการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองเปนการจดทำบรการสาธารณะของฝายปกครองซง

มลกษณะทสำคญคอ บรการสาธารณะจะตองกระทำอยางตอเนองและจะหยดไมได ดงนนความตาย

ของเจาหนาทจงไมเปนเหตใหการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองตองสนสดลง เจาหนาทผอนทดำรง

ตำแหนงนนแทนจะตองดำเนนการพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองนนตอไป แตหากพจารณาจากฝาย

ของคกรณแลว หากคกรณถงแกความตายหรอความสามารถของคกรณเปลยนแปลงไปไมเปนเหตให

การพจารณาเพอออกคำสงทางปกครองตองสนสดลงในกรณทคกรณไดแตงตงผกระทำการแทนไว (มาตรา

24 วรรคสาม แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539) แตหากคกรณไมไดแตงตง

ผทำการแทนไว อยางไรกตามการพจารณาในประเดนนเหนวา จะตองพจารณาวาการพจารณาของเจาหนาท

เพอออกคำสงทางปกครองนนเปนเรองเฉพาะตวของคกรณหรอไม หากเปนเรองเฉพาะตว เชน สถานภาพ

คณสมบต ตำแหนง การลงโทษ เปนตน เหนวาเจาหนาทจะตองหยดดำเนนกระบวนพจารณาตอไปเพราะ

คกรณทถงแกความตายไมอาจทจะใชสทธในการปองกนตนเองไดเลย อยางไรกตามกรณการพจารณาออก

คำสงทางปกครองในเรองความรบผดทางละเมด เหนวาเปนการมงบงคบเอากบตวทรพยสนของคกรณไม

ใชตวคกรณทถงแกความตาย ดงนนเจาหนาทจงไมตองหยดดำเนนกระบวนพจารณา

สรปวธพจารณาในการออกคำสงทางปกครอง เปนวธทมลกษณะพเศษเปนเทคนคทฝายปกครองใช

ในการบรหารราชการแผนดนมทงกฎเกณฑทตองปฏบตโดยเครงครดตามทกฎหมายกำหนดไว หลก

เกณฑททำใหเกดความยดหยนในการปฏบตราชการ และขอยกเวนทไมตองปฏบต ทงนเพอใหการบรหาร

ราชการแผนดนสามารถดำเนนตอไปได แตในขณะเดยวกนกไมละเลยทจะคมครองสทธของคกรณทไดรบ

ผลกระทบกระเทอนจากคำสงทางปกครอง

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชยวฒน

วงศวฒนศานต และหนงสอคำอธบายกฎหมายวาวธปฏบตราชการทางปกครอง โดย ชาญชย แสวงศกด)

กจกรรม 11.3.6

อธบายเหตแหงการยตการพจารณาคำสงทางปกครอง

11-27

บนทกคำตอบกจกรรม 11.3.6

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 11 ตอนท 11.3 กจกรรม 11.3.6)

11-28

แนวตอบกจกรรมหนวยท 11

วธพจารณาในการออกคำสงทางปกครอง

ตอนท 11.1 แนวคดพนฐาน

แนวตอบกจกรรม 11.1.1

การปกครองในยคปจจบนรฐถกจำกดอำนาจเฉพาะทมกฎหมายใหอำนาจเปนรฐทอยภายใต

กฎหมาย ประชาชนมสวนรวมและตรวจสอบการใชอำนาจในการปกครอง นอกจากนนการบรหารงานของ

เจาหนาทตองโปรงใส มกระบวนการบรหารจดการและวธพจารณาในการออกคำสงทางปกครองทตรวจ

สอบได มการจดการทรวดเรว มประสทธภาพ

แนวตอบกจกรรม 11.1.2

มวธการไมเครงครดมากเชนวธพจารณาในศาล ลกษณะทแตกตางกนคอ วธพจารณาในการ

ออกคำสงทางปกครองมความยดหยนกวา มขอยกเวนในการปฏบตมากกวา การรเรมอาจมทมาจากการใช

อำนาจของเจาหนาทเองตามทมกฎหมายกำหนดหรออาจมกระบวนการรเรมจากประชาชนเปนผรองขอกได

วธพจารณาของเจาหนาทไมมมาตราฐานเดยวกนเชนวธพจารณาของศาล

ตอนท 11.2 หลกการทสำคญ

แนวตอบกจกรรม 11.2.1

การออกคำสงทางปกครองเนนถงผลไมเนนแบบพธมากนก อาจออกคำสงดวยวาจาหรอสอความ

หมายอยางอนกไดเพอใหการจดทำบรการสาธารณะเปนไปโดยมประสทธภาพ

แนวตอบกจกรรม 11.2.2

คำวาเจาหนาทหมายถง ผมหนาทซงอาจเปนบคคลธรรมดาหรอขาราชการ คณะบคคล

คณะกรรมการ หรอนตบคคลกไดซงตองไดรบการแตงตงตามกฎหมาย

11-29

ตอนท 11.3 การพจารณาเพอออกคำสงทางปกครอง

แนวตอบกจกรรม 11.3.1

หลกการพนฐานคอ การหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานทกอยาง การรบฟงพยานหลกฐานและ

ความเหนของคกรณ ขอขอเทจจรงจากบคคลหรอหนวยงานทเกยวของ กระทำการโดยเปดเผย กระทำการ

โดยเจาหนาททเปนกลาง เปนตน

แนวตอบกจกรรม 11.3.2

ขอยกเวนหลกพนฐานคอ เมอเปนการกระทบตอสวนรวมเชนประโยชนสาธารณะ

แนวตอบกจกรรม 11.3.3

การออกคำสงทางปกครองทเปนหนงสอตองมเหตผลประกอบดวย เหตผลนนตองประกอบดวย

ขอเทจจรงอนเปนสาระสำคญ ขอกฎหมายทใชอางอง ขอพจารณาและขอสนบสนนในการใชดลพนจ

แนวตอบกจกรรม 11.3.4

เปนไปตามขนตอนทกฎหมายเฉพาะกำหนด

แนวตอบกจกรรม 11.3.5

คำสงทางปกครองออกมาโดยไมชอบดวยกฎหมายอาจจะเปนกรณทเจาหนาทไมมอำนาจ หรอ

กระบวนพจารณาไมเปนธรรมเปนตน

แนวตอบกจกรรม 11.3.6

โดยหลกความตายของเจาหนาทหรอคกรณไมเปนเหตใหการพจารณาคำสงทางปกครองสนสดลง

แตหากเปนเรองเฉพาะตวหากคกรณตายเจาหนาทตองหยดดำเนนกระบวนพจารณา

11-30

แบบประเมนผลตนเองหลงเรยน

วตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง “วธพจารณาในการออก

คำสงทางปกครอง”

คำแนะนำ อานคำถามตอไปน แลวเขยนคำตอบในชองวางทกำหนดให นกศกษามเวลาทำแบบ

ประเมนผลตนเองชดน 30 นาท

จงอธบายหลกการสำคญในการพจารณาออกคำสงทางปกครอง

11-31

เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท 11

กอนเรยนและหลงเรยนการออกพจารณาออกคำสงทางปกครองมหลกการทสำคญคอ การหาขอเทจจรงและพยาน

หลกฐานทกอยาง การรบฟงพยานหลกฐานและความเหนของคกรณ ขอขอเทจจรงจากบคคลหรอหนวยงาน

ทเกยวของ กระทำการโดยเปดเผย กระทำการโดยเจาหนาททเปนกลาง เปนตน