EVROPSKA CENTRALNA BANKA

Uloga ECB u finansijskoj krizi

SadrajHistorijat ECBOsnovni instrumenti ECBHronologija dogaaja od poetka finansijske krizePrva i druga linija odbraneSadanja deavanja i budua predvianjaFinansijska regulacija i supervizija

ECB poinje sa radom 1.1.1999. banka banaka zemalja EU sjedite u Frankfurtu (Njemaka) predsjednik MARIO DRAGHI zadatak - upravlja operacijama oko uvoenja zajednike valute danas upravlja prostorom eurozone (329 mil stanovnika) Upravni savjet, izvrni odbor i generalni savjet

Osnivaki kapital ECB se formira na osnovu uplata kapitala svih 27 zemalja lanica EU i iznosi 5.760.652.402,58 lanice Eurozone i EU

lanice EU koje nisu prihvatile Euro

zemlja koja je u procesu pristupanja Eurozoni

zemlja koja planira provesti referendum o usvajanju Eura

zemlje koje nisu lanice EU

zemlje koje su prihvatile Euro kao svoju valutu ( potpisan formalni sporazum)

zemlje izvan EU, koje koriste Euro kao valutu Osnivanje ECB Eurosistem Eurozona Instrumenti monetarne politike

xOsnivanje ECB Eurosistem Eurozona Instrumenti monetarne politike x

Evropski sistem centralnih banaka (ESCB) = ECB+ centralne banke svih zemalja EU koje jesu i nisu prihvatile EURO.

Eurosistem = ECB + centralne banke zemalja koje su prihvatile euro

Eurozona je podruje 17 drava lanica EU koje u novanom opticaju koriste euro + Crna Gora +Kosovo+ Andora+Vatikan+Monako

Osnivanje ECB Eurosistem Eurozona Instrumenti monetarne politike

Nezavisnost i transparentnost ECB statut ECB-a i Maastricht sporazumbez odobravanja direktnih pozajmica dravnim i javnim institucijama bez direktnih kupovina instrumenata dugatransparentnost poslovanja

xOsnivanje ECB Eurosistem Eurozona Instrumenti monetarne politike

Koji su ciljevi ECB-a?

stabilnost cijena (primarni)visok stepen zaposlenosti (sekundarni)odriv i neinflatorni rast (sekundarni)


ta je HICP? Mjera inflacije u euro-zoni;HICP Harmonised Index of Consumer Prices

Godinji porast harmonizovanog indeksa potroakih cijena, koji za zonu eura iznosi ispod 2% na srednji rok


Zadaci ESCBformulisanje i implementacija monetarne politike u eurozonisprovoenje deviznih operacijadranje i upravljanje oficijalnim deviznim rezervama zemalja lanicaunapreenje i nesmetano funkcionisanje platnih sistema


Instrumenti monetarne politike ECBOperacije na otvorenom trituUstaljene kreditne pogodnosti za banke (standing facilities)Politika rezervi likvidnosti (OR)


Kategorije operacija na otvorenom tritu

Glavne operacije refinansiranja (MRO)Dugorone operacije refinansiranja (LTRO)Operacije finog podeavanjaStrukturalne operacije


Kriza na amerikom tritu hipotekarnih zajmova tek e minimalno utjecati na privredu EU, utvrdio je predsjednik vijea ministara finansija lanica eurozone Jean-Claude Juncker.

"Smatramo da se posljedice nee pretjerano osjeati iako je jo prerano za procjene. Reakcije ECB-a bile su uzorne.

Banka je nastupila odgovorno, potiui i ostale meunarodne aktere u krizi da povuku potrebne poteze, naglasio je Juncker.

28.8.2007., Madrid Amerika kriza nee bitnije utjecati na EU

Frankfurt - Predsjednik ECB, an-Klod Trie, upozorio je na pojaane rizike po ekonomski rast u 15 zemalja lanica eurozone.

Evropska ekonomija dobila je "ameriku gripu" i moda e due ostati bolesna nego privreda SAD, ocjenili su finansijski analitiari.

Februar 08 Evropska ekonomija se razboljela

ECB i BoE ne mijenjaju kamatnu stopuECB ubrizgava 15 milijardi euraVisoke cijene nafteJak euroKriza na kreditnom trituG7 ne poduzima znaajnije intervencijemart/april 08

Euro je napredovao prema dolaru i drugim jakim valutama zbog uvjerenja investitora da Evropska centralna banka (ECB) nee na predstojeem sastanku mijenjati baznu kamatu.

Euro je bio iznad 1,6 dolara.

Inflacija za petnaestolanu zajednicu eurozone je ozbiljan problem i svi bi u njoj trebalo da se naviknu na vie cijene energenata, upozorio je an Klod Trie.

Maj 08 Da li je inflacija zaista problem ???

Inflacija iznosi 4%ECB poveava kamatnu stopu na 4,25%Rast EURIBORaDeficit bilansa plaanja Eurozone 7,3 milijarde euraRast kamata na stambene kredite

juni/juli 08

Zemlje zone eura bi trebalo da izbjegnu recesiju, ali se, ipak, oekuje da znaajnije uspore privredni rast, saoptio Meunarodni monetarni fond.Iako su ovo dani kada se obiljeava poetak velikog praska na svjetskim berzama, kada je naglo poljuljano povjerenje u globalni kreditni sistem, potrebno je, ipak, naglasiti da su postojali mnogi analitiari koji su i mnogo ranije predviali takav scenario. Poslije oekivanog saoptenja ECB i BoE da nisu promijenile baznu kamatu, od 4,25 i5% analitiari istiu da bi slabiji privredni rast u zoni eura mogao da umanji inflatorne pritiske u regionalnoj ekonomiji i tako "otvori neki prostor centralnim bankama da se izbore sa kreditnom krizom putem niih kamata.

August 08 ECB i BoE spavaju ...

Strah od recesijeECB i BoE upumpavaju novac Spas banaka od bankrotaFinansijske injekcije institucijamaMjere stabilizacije finansijskog trita

septembar/oktobar 08

Svjetske berze su ule u novi mjesec sa solidnim rastom vrijednosti akcija, zahvaljujui potezima drava i centralnih banaka u izvlaenju privreda iz recesije.

Evropska centralna banka (ECB) je odluila da snizi baznu kamatu za rekordnih 75 procentnih poena, na 2,5 % u nastojanju da oivi privredu zone eura koja je od polovine ove godine u recesiji.

Euro je ojaao prema dolaru nakon to su objavljeni novi podaci koji ukazuju na slabljenje amerike ekonomije, ali i naznaka da bi kamate u eurozoni mogle ostati nepromijenjene.

Novembar/decembar 08 Stabilniji kurs, skuplji krediti ?!?!

Januar 09ECB opet ree kamatnu stopu !!!Evropska Centralna Banka (ECB) je snizila kamatnu stopu na 2 %.

Devet velikih banaka koje znatan dio poslovanja obavljaju u regiji srednje, istone i jugoistone Europe krajem prole sedmice zatrailo je pomo europskih institucija za drave nelanice Europske unije.

Evropska inflacija pala je na najnii nivo od uvoenja eura (1,1%), dok nezaposlenost biljei rast ve peti mjesec za redom (8%).

Februar 09Nazire li se kraj krize???

Na stranim deviznim tritima nastavljen je oporavak jedinstvene europske valute. Ovakvom oporavku eura znaajno je doprinijelo oekivanje investitora kako e ECB ostaviti referentnu kamatnu stopu nepromijenjenom.

Ne nazire se kraj kreditnoj krizi, a iznos nelikvidne aktive u bilansima banaka i dalje raste.

Privreda eurozone je zabiljeila rekordan pad, to poveava pritisak na ECB da u martu snizi kljunu kamatnu stopu za 50 baznih poena.

Oekivanja za privredu eurozone govore o daljnjem padu aktivnosti uz istovremeni porast nezaposlenosti i uz pad povjerenja potroaa i investitora.

Prvi period krize

Prva linija odbrane- sistemski rizik likvidnosti -

august 2007. sredina septembra 2008.

Modifikovane tehnike procedure u snadbjevanju likvidnim sredstvima

Omoguen pristup likvidnim sredstvima ranije nego to je to bilo prije mogue

Neogranieni fondovi sa dospjeem do 6 mjeseci/proiren spektar prihvatljivih kolaterala

Internacionalna saradnja centralnih banaka ojaala

Drugi period krizeDruga linija odbrane- sistemski rizik solventnosti -

Sredina septembra 2008. povean kreditni rizik

Oktobar 2008. ECB donosi sljedee odluke:usvajanje fiksne kamatne stope poveala broj i uestalost dugoronih operacija finansiranja i uvela novi oblik refinansiranja

Kamatne stope novanog trita poetna taka djelovanja monetarne politike

Poduzete mjere su omoguile solventnim bankama pristup likvidnim sredstvima bez obzira na difunkcionalnost novanog trita

Mjere rekapitalizacije, garancije i plan podrke sredstava

5.3.2009.ECB sniava kamatnu stopu na 1,5%

GDP inflatorna oekivanja kamatne stope


Novembar 2008.Decembar 2008.Januar 2008.M37.77.55.9M12.23.35.2Odobreni zajmovi privatnom sektoru 7.15.85.0

Kretanje GDP-a

godinji rast GDP-a je za 2008. iznosio 0.8%ECB predvia da e se GDP za Eurozonu kretati izmeu -3,2% i -2,2% u 2009. godini, i izmeu -0,7% i +0,7% u 2010. godini.

2009. jako teka godinaJurgen Stark, lan izvrnog odbora ECB je 9.marta u Luksemburgu izjavio: Da budemo realni, godina 2009. e biti jako teka godina. To e biti godina dovoenja u red bilansa stanja banaka, kompanija i privatnih domainstava. Ove prilagodbe, sreivanja, trebali bi biti osnova za stabilizaciju i eventualna poboljanja ekonomskih uslova.THE DAILY NEWSwww.dailynews.comTHE WORLDS FAVOURITE NEWSPAPER- Since 1879

otpisi vrijednosti imovine iz bilansa stanja banaka u svijetu iznose 780 milijardi amerikih dolarana Eurozonu se odnose 134 milijarde amerikih dolara

Inflatorna kretanjaGDP inflatorna oekivanja kamatne stope

HICP u februaru 2009. iznosio 1,2%predvia se dalji pad HICP indeksaHICP izmeu 0,1% i 0,7% za 2009. i 0,6% i 1,4% u 2010.Razvoj cijena u Eurozoni


03-13-20091.640%03-12-20091.650%03-11-20091.663%03-10-20091.687%03-09-20091.703%03-06-20091.726%03-05-20091.757%03-04-20091.778%03-03-20091.799%03-02-20091.811%

znaaj mehanizma monetarne politike u Eurozoni nije naroito umanjentromjeseni Euribor se predvia oko 1,8% za 2009. i 2,1% za 2010.

NEDOSTATAK POVJERENJAJurgen Stark, lan izvrnog odbora ECB je izjavio:Problem nije nedostatak likvidnosti na tritu. Problem je nedostatak povjerenja izmeu banaka.

THE DAILY NEWSwww.dailynews.comTHE WORLDS FAVOURITE NEWSPAPER- Since 1879

Kamatne stope na depoziteGDP inflatorna oekivanja kamatne stope

Postavlja se pitanje, ta uiniti sada, kada se ve operira na niskim kamatnim stopama? Koje jo mjere nekonvencionalne CB moe preuzeti?

kupovina komercijalnih papirakupovina korporativnih obveznica kupovina dravnih obveznica iz druge rukekupovina dionica kompanijakupiti kredite trita nekretnina

Kretanja cijena dionicaGDP inflatorna oekivanja kamatne stope

xBankarske KS na kreditekamatne stope na kratkorone velike zajmove privredikamatne stope nakratkorone zajmove domainstvimaGDP inflatorna oekivanja kamatne stope

bilans stanja Eurosistema narastao za 600 milijardi eura od kraja juna 2007.porast od 65%

Da li ECB prijeti da postane netransparentna i nepredvidljiva?Sa svim mjerama koje se poduzimaju, da li je mogue da e Europska centralna banka uspjeti sauvati svoju finansijsku i politiku stabilnost, koju je tako teko zaradila?THE DAILY NEWSwww.dailynews.comTHE WORLDS FAVOURITE NEWSPAPER- Since 1879

ECB nije odustala od osnovnih pricipa koji su bili glavna vodilja prolih godinaSve su mjere u cilju odravanja stabilnosti cijena i ouvanja finansijske stabilnosti

Evropska finansijska regulacija i supervizijaRazvoj finansijskih trita

Integracija finansijskog trita je nevjerovatno porasla u posljednih 10 godina na globalnom podruju kao i u eurozoniFinansijske inovacijeKonkurencija

Konkurencija meu nacionalnim finansijskim centrima i institucijama prepreka efektivnoj suradnji nacionalnih supervizora

Finansijska turbulencijaNedostaci evropske supervizije

Pad kreditnih tokova

- smanjena tranja

- pojava smanjenog finansiranja dugovima

Jaanje finansijskog sistemaTri cilja koja se moraju zadovoljiti: Njegovanje odrivostiPoboljavanje otpornosti na krizne udarePoveavanje spektra regulacije

Koja su rjeenja?Regulacije harmonizirane i usklaeneSupervizija na makro i mikro nivou sjedinjenaglobalna opreznostTransparentnostPristup supervizijskim informacijama

***Kada govorimo o glavnoj centralnoj banci u okviru Evropske Unije mislimo na Evropsku centralnu banku (ECB). Evropska centralna banka, kao i veina centralnih banaka predstavlja banku banaka zemljama lanica Evropske unije. ECB sa sjeditem u Frankfurtu na Majni u Njemakoj poela je sa radom 1.1.1999. godine, uporedo sa uvoenjem tree faze monetarne unije, osnovana je kao jezgro Eurosistema i ESCB-a 30.6.1998. Zajedno sa centralnim bankama lanica Evropske unije, ECB je imala zadatak da upravlja operacijama oko uvoenja zajednike valute eura i da nadzire itav taj proces. Organe odluivanja i upravljanja Evropskom centralnom bankom ine predsednik, potpredsednik i guverneri 27 centralnih banaka lanica Evropske unije, koji nastoje da ispune ciljeve ECB. ECB upravlja prostorom eurozone koji naseljava 329 miliona stanovnika.

Kapital ECB se formira na osnovu kapitala svih 27 zemalja lanica EU. Kapital iznosi 5,760,652,402.58. Udjeli u kapitalu su odreeni na osnovu kljua koji predstavlja udio populacije zemlje lanice u cjelokupnoj populaciji EU, kao i udio GDP-a zemlje lanice u ukupnom GDPu Evropske unije. ECB vri preraspodjelu udjela svaku put kada nova zemlja ue u lanstvo.

*Zemlje, lanice eurozone uplauju na osnovu slijedeih postotaka

11 zemalja lanica EU koje nisu lanice eurozone takoer participiraju u Evropskom Sistemu Centralnih Banaka minimalni postotak kapitala to zapravo ukupno predstavlja samo 7% cjelokupnog kapitala uplauju u slijedeim omjerima:

*Evropski sistem centralnih banaka (ESCB) je sastavljen od Evropske centralne banke i centralnih banaka svih zemalja EU koje su prihvatile i koje nisu EURO kao glavnu monetu. Osnovni cilj ESCB-a je odravanje stabilnosti cijena. U skladu s tim ciljem ESCB e podravati generalnu ekonomsku politiku Evropske unije jedino ako je ona u funkciji realiziranja njenog osnovnog cilja. Zadaci ESCB-a su prije svega definirati i implementirati monetarnu politiku Unije, zatim provoditi devizne transakcije, drati i upravljati deviznim rezervama i unapreivati platni sistem u zajednici.Eurosistem ini ECB i Centralne banke zemalja koje su prihvatile euro. Eurosistem i ESCB se razliku jedino po lanicama EU koje su van zone eura.Eurozona je podruje 16 drava lanica EU koje u novanom opticaju koriste jedinstvenu evropsku valutu euro. Osim pojedinih lanica EU-a, u Eurozonu spada i Crna Gora koja nije lanica EU-a, te Kosovo na ijem podruju se, zbog specifinosti situacije u kojoj se nalazi, uglavnom koristi Euro i Andora

*Evropska centralna banka predstavlja nezavisnu instituciju, i ova institucija funkcionie po pravilima koja su propisana Statutom ECB-a i Maastricht sporazumom. U odnosu na zakonodavnu vlast ECB ima najvii stepen nezavisnosti. Statut ESCB-a i ECB-a izriito zabranjuje ECB-u u nacionalnim centralnim bankama da odobravaju kredite ili bilo koji drugi tip pozajmice institucijama i tijelima EZ-a, centralnim vladama, regionalnim, lokalnim i drugim javnim organima vlasti.Takoe im je zabranjeno da direktno kupuju instrumente duga od navedenih subjekata. ECB sama odreuje svoj budet. Transparentnost je znaajna za efikasnost i uspeh monetarne politike ECB, a ona treba da doprinese smirivanju inflacionih oekivanja i da minimizira pogrena oekivanja koja se razvijaju na finansijskom tritu i kod ire publike u pogledu moguih odgovora politike.Potpuna transparentnost u pogledu fundamentalnih informacija praktino je neizvodljiva. U publikacijama Saveta guvernera ocenjuje se ekonomska situacija i rizici za stabilnost cena, to predstavlja najvaniji deo zahteva za transparentnost. Odluke o monetarnoj politici se redovno saoptavaju u tampi, a potpunije informacije se saoptavaju u mesenom biltenu ECB, u govorima guvernera i u obraanjima prdsednika ECB evropskom parlamentu.

**Primarni cilj jedinstvene monetarne politike unije je odravanje stabilnosti cijena. Taj je cilj kvantitativno definisan od strane Upravljakog savjeta ECB. On kae da se stabilnost cijena definira kao godinji porast Harmoniziranog indeksa potroakih cijena (HICP) do 2% koji se mora odravati u srednjem roku.

**Kako bi ostvario taj cilj ECB se koristi instrumentima monetarne politike. Tu su: - operacije na otvorenom tritu- minimalne rezerve za kreditne institucije- stalni aranmani

*4 kategorije operacija na otvorenom titu koje provodi ECB:Glavne operacije refinansiranja (MRO) - sa rokom dosp do 1 sedmice, tender i prema unaprijed definisanom kalendaru; Dugorone operacije refinansiranja - dospjee do 3 mjeseca, obino jednom mjeseno, tenderOperacije finog podeavanja - izvrenje na ad hoc osnovi, bilateralne procedureStrukturalne operacije - kada god ECB eli prilagoditi svoju strukturalnu poziciju finansijskom sektoru eurozone

************Prvi udar finansijske krize, koji je bio od augusta 2007. do sredine septembra 2008., je okarakterisan kao sistemski nedostatak likvidnosti. ECB je modifikovala tehnike procedure u snadbjevanju likvidnim sredstvima, procedure koje su se koristile u normalnim uvjetima. Od augusta 2007. operacije otvorenog trita Eurosistema imaju za cilj, kroz upravljanje kratkoronim kamatnim stopama, da osiguraju da solventne banke imaju kontinuirani pristup likvidnim sredstvima. Prvo, Eurosistem je prilagodio distribuciju likvidnih sredstava za periode u kojima je bilo potrebno odravati obaveznu rezervu likvidnosti (reserve maintenance period), omuguavajui pristup likvidnim sredstvima ranije nego to je to bilo prije mogue. Drugo, Eurosistem je omoguio bankarskom sistemu likvidna sredstva kroz operacije otvorenog trita, operacije koje su dotada jako rijetko koritene. Takoer Eurosistem je produio rok dospjea svojih pozajmnica za banke eurozone. ECB je obezbijedila bankama neograniene fondove sa dospjeem do 6 mjeseci, te je proirila spektar prihvatljivih kolaterala. Zbog toga se iznos sredstava, koje je CB namjeravala koristiti u operacijama finansiranja do jedne sedmice,smanjio posljedino, kako bi se odrao isti iznos sredstava, koji je odvojen za operacije finansiranja. Tree, internacionalna saradnja centralnih banaka svijeta je ojaala, jo u samoj ranoj fazi. Ogledala se u poveanoj razmjeni informacija i zajednikog monitoringa trita, da bi sredinom decembra 2007. se donijele konkretne mjere u implementaciji monetarne politike ( to je za ECB znailo, obskrebljivanje banka eurozone sa US dolarima). *Sredinom septembra 2008.znaajno se poveao kreditni rizik i tenzije iz SAD-a su se odmah prenijele na eurozonu, da bi onda novano trite manje ili vie prestalo funkcionirati. Od tog momenta ECB radi na intenziviranju akcija, kako bi omuguila solventnim bankama da nastave redovno obavljati svoje aktivnosti. Uloga intermedijacije Eurosistema je narasla u posljednjih pet mjeseci. Od oktobra 2008. godine Centralna banka je donijela niz nesvakidanjih odluka:Sredinom oktobra 2008. ECB je donijela odluku da usvoji fiksnu kamatnu stopu u sklopu tendera za glavne i dugorone operacije finansiranja (tendere sedmine operacije finansiranje i dugorone do 6 mjeseci). Ova e mjere ostati sve dokle bude potrebna.ECB je takoer poveala broj i uestalost dugoronih operacija finansiranja, sa dodatna tri termina, dva za periode dospjea dot ri mjeseca, jedan za period dospjea od est mjeseci, te je uvela novi oblik refinansiranja koji odgovara periodu za koji je potrebno odravati obaveznu rezervu.*Za ECB najbitnije je bilo za poetak pravilno djelovati na novanom tritu. Kamatne stope novanog trita, posebno kratkih dospjea su poetna, startna taka, djelovanja monetarne politike. One utvruju granine trokove refinansiranja bankarskog sektora i samim tim djeluju kroz politiku posuivanja i kamatne stope banaka. Kamatne stope trita novca su kljune da bi se utvrdila kriva prihodai zbog su krucijalne za centralnu banku, prenosei oekivanja monetarne politike Ove mjere su doprinijele uvrivanju uloge intermedijacije CB tokom ovih kriznih perioda. Takoer su omoguile solventnim bankama pristup likvidnim sredstvima, bez obzira na disfunkcionlnost novanog trita. Ove kljune mjere ukljuuju rekapitalizaciju, garancije i plan podrke sredstava (asset support schemes). Eurosistem je izdao i preporuke okvira za vladine garancije (government guarantees) i mjere rekapitalizacije (recapitalisation measures). Da bi se to bolje pomoglo bankarskom tritu trebale bi postojati mjere jedinstvene za euro trite, jedna jedinstvena monetarna politika. Vlade drave se uglavnom pridravaju veine ovih mjera. Plan podrke sredstava je tu da ukoni nesigurnosti u valuaciji odreenih vrijedonosnih papira u okviru bankarskih bilansa. ECB je zajedno sa Europskom komisijom definisala vodilje za ocjenu vrijednosti sredstava.Obezbijeujui neogranieene fondove u svojim refinansijskim operacijama, ECB su osigurali da sve banke koje se suoavaju sa problemima prikupljanja sredstava preko trita, uvijek mogu ispuniti svoje potrebe likvidnosti.Odlukom Upravnog savjeta, ECB sniava 5.3.2009. svoju kamatnu stopu sa 2% na 1,5%, to je rekordno niska razina.*Postepeno sniavanje kamatne stope od strane ECB.Koji cilj CB namjerava da postigne sniavajui kamatne stope, u normalnim uslovima? Kakav efekat na ekonomiju ovo sniavanje ima? Sniavanjem kamatnih stopa, CB vodi politiku ekspanzije privrede. Dajui na raspolaganje sredstva bankama, po niim cijenama, stimuluu banke da odobravaju vie kredita privredi.*Koji trend u ovoj tabeli moemo da vidimo? Na ovoj tabeli moemo da vidimo trend pada odobrenih zajmova privrednom sektoru, od novembra mjeseca 2008. Zato banke manje odobravaju kredite? Banke imaju problema sa likvidnou. Opreznije su pri odobravanju kredita. Privredna oekivanja su loa. Strah od pogoranja pozicije. Kompanije se tee odluuju da pokrenu projekte, ekajui razvoj situacije. Znaajan je rast agregata M1. Ali opet kada pogledamo u strukturu M1, rast su zabiljeili kratkoroni depoziti, dok su pad zabiljeili dugoroni depoziti do 2 godine (u iznosu od 130 milijardi eura). Iako je pozitivan trend rasta depozita, zbog manje dugoronijih bankama e biti tee da se rono usklade.

*ta mislite kao rezultat smanjenja kreditiranja privrednog sektora, kakva su oekivanja za GDP? Da li e se smanjiti ili poveati?Aktivnost u okvirima Eurozone nije ostala nezatiena od negativnih posljedica svjetske finansijske krize. Ekonomski rast eurozone je takoer usporen. Ogleda se u naglom smanjivanju cijena robe, koja je prije ljeta 2008. godine naglo rasla, i korekcije cijena trita nekretnina koja jo uvijek traje. To je uglavnom zbog manjih cijena robe, te slabijeg trita rada i usporene globalne tranje.Kao rezultat svih ovih faktora aktivnost eurozone je zapaeno opala u drugoj polovici 2008. Rast GDP svakog tromsjeja je opadao za 1,5%, kao rezultat smanjenja evropskog izvoza, ali i domae potranje. Godinji rast GDP je za 2008. iznosio 0,8%, to je najnii rast jo zabiljeen jo od poetka 1990. godine.

*Prema mnogim predvianjima oekuje se slab rast GDP-a. Prema podacima MMF-a svjetski GDP e se smanjiti na pola procenta u 2009., u nekim sluajevima bie i negativan. Za razvijene zemlje oekuje se negativna stopa rasta od -2%. Za zemlje u razvoju stopa rasta ostat e pozitivna na 3.3%, ali manja za pola u odnosu na prolu godinu. Iako se oekuje da e se svjetska ekonomija oporaviti do 2010. i dalje je neizvjesno ta se moe oekivati i koji e biti razvoj finansijske krize. Ako se ispostavi da finansijska kriza ima mnogo vei efekat na privredu od oekivanog, ne samo u EU ve i u svijetu, i u sluaju pojavljivanja i pojaanja mjera protekcionizma, uslovi mogu biti promijenjeni. Indikatori poetka 2009. takoer pokazuju nastavljeno smanjenje aktivnosti. ECB predvia da e se GDP za Eurozonu kretati izmeu -3,2% i -2,2% u 2009. godini, i izmeu -0,7% i +0,7% u 2010. godini. Oekuje se da e oko 3,5 miliona radnika izgubiti posao. Zvaninici ECB-a smatraju da niska stopa inflacije, koja ojaava prihode, i strogi fiskalni i monetarni stimulansi bi trebali doprinijeti postepenom oporavku u eurozoni. Iako je sve neizvjesno.

**Kada banka smanjuje KS i poveava privrednu ekspanziju, ta se deava sa inflacijom? Da li raste ili opada? Raste.Nakon to su cijene poele rasti u prvo pola godine 2008. ECB je u ljeto, da sprijei dalji inflatorni rast, povisila kamatnu stopu. U ljeto 2008. inflacija u Eurozoni je iznosila 4%, to je daleko vie od glavnog cilja monetarne politike,odravanje cijena na nivou ispod, ali blizu 2%. ECB i BOE nisu eljele smanjti kamatne stope. Zbog sve veih tenzija na tritu i propasti jedne od najveih banaka Lehman Brothers, ECB mijenja politiku. Smanjuje kamatnu stopu i vidjeli smo da je od ljeta 2008. kada je kamatna stopa iznosila 4,25% sada 1,5%. Da li je to povealo inflatorna oekivanja? NE. ak ta vie inflacija se u odnosu na ljeto prole godine znaajno smanjila. Zato? Pa iz istog razloga zato GDP ne raste oekivano. Banke ne daju kredite, a i privredni subjekti se tee odluuju na pokretanje projekata. Ovaj pad je rezultat svjetskog pada cijena robe, posebno cijena nafte i slabe globalne potranje, to je utvreno na osnovu prikupljenih podataka o indikatorima, na osnovu kojih kompanije odreuju cijenu robe, i znaajnog smanjenja cijene kotanja proizvoda u ranim proizvodnim fazama. ta ovo sve znai za glavni instument monetarne politike?!*U februaru 2009. godinja HICP inflacija je iznosila 1,2% to je puno manje od 4% koliko je bilo registrovano u julu 2008. ECB predvia dalji pad HICP indeksa u sljedeim mjesecima. Ako poredimo stopu inflacije ove i prethodne godine, imamo ogroman pad cijena (bazni efekat). Postoji velika mogunost da e godinji HICP indeks sredinom 2009. godine postati negativan. Ne moe se iskljuiti i mogunost da e se u nekim dravama, negativne stope inflacije zadrati dui vremenski period. Za drugu polovinu 2009. godine oekuje se ponovni rast cijena. Za 2010. osoblje ECB-a predvia HICP indeks u okviru umjerenih stopa. ECB upozorava da negativne stope inflacije koje se oekuju nisu deflacija, jer deflacija je proces koji traje i koji pojaava oekivanja da e cijene nastaviti padati i dalje u budunost. ECB-u nije u cilju deflacija, jer se to kosi sa njihovim osnovnim ciljem, a to je osiguranje stabilnosti cijena, i to u okviru HICP indeksa koji za zonu eura iznosi ispod 2% na srednjem roku. Oni smatraju da e im definisanje ovog cilja, znatno pomoi da ostanu na pravom putu u borbi protiv inflatornih oekivanja. The average rate of increase in the overall HICP is projected to be between 0.1% and 0.7% in 2009, and between 0.6% and 1.4% in 2010.

*Kako smanjenje kamatne stope utie na meubankarsko trite? Kamatne stope na meubankarskom tritu se smanjuju.

*Bankarske kamatne stope na kredite su se smanjile. ECB smatra da je to zbog ve ranijeg sniavanja njihove kamatne stope, to bi znailo da uprkos tenzijama na finansijskim tritima, znaaj mehanizama monetarne politike u eurozoni nije naroito umanjen. The methodology gives an overall average level of short-term interest rates of 1.8% for 2009 and 2.1% for 2010. The market expectations for euro area ten-year nominal government bond yields imply an average level of 4.2% in 2009 and 4.6% in 2010.Na finansijskom tritu Evrope, za razliku od drugih razvijenih trita, banke su najdominantnije. Disfunkcija bankarskog sektora, znaila bi disfunkciju ekonomije u eurozoni.Zato ECB ne eli smanjivanje kamatne stope? Zato bi CB najradije izbjegla sniavanja kamatne stope? ECB jeste sniavanje kamatne stope postigla sniavanje meubankarske kamatne stope, ali nije postigla eljeni rezultat. Cilj eurosistema bi sada bio da se vrati ponovo intermedijacija izmeu banaka i meubankarsko posuivanje, jer sniavanje KS je za ECB samo privremena mjera. ECB strunjaci se boje da niske kamatne stope i njeno dalje sniavanje, mogu samo doprijeniti pogravanju situacije. Banke su destimulisane da posuuju jedne od drugih, kada od CB mogu posuditi sredstva i po nioj kamatnoj stopi od stope koja vlada na meubankarskom tritu. (1,5% i 1,640%)Banke onda imaju i manje incijative da oiste svoje bilanse od problematinih sredstava i da pomnije prate kreditni rizik. Te mjere bi stanje i ponaanje banaka vratilo na staro, to bi samo ojaalo uzroke krize i dalje poremetilo finansijski sistem. Preniske kamatne stope mogle bi potaknuti neprofitna posuivanja. To bi nakodilo rastu ekonomije i dovelo do nezdravog rasta, moda ak i do nove krize. Jer opet gledaju na CB kao last resort, nekoga ko e im uvijek pomoi kada zapadnu u krizu. Banke manje izdvajaju sredstava za meubankarske kredite, iz straha od nekih iznenadnih problema sa likvidnou.

*Koje mjere osim sniavanja osnovne kamatne stope, ECB jo koristi? Sniava kamatne stope na depozite, koje komercijalne banke dre kod svojih nacionalnih centralnih banaka. Niske kamatne stope trita novca bi znaile manju incijativu banaka da posuuju jedni drugima, jer vie preferiraju u tom sluaju drati depozite na raunima CB, tamo gdje je sigurnije, iako su i tamo niske kamatne stope.*ta ako se situacija u privredi pogora i deflacija nastavi da prijeti. Osnovni cilj monetarne politike je ugroen. Instrument sniavanja KS uskoro nee biti dovoljan. ta dalje? Koje nekonvencionalne mjere, nestandardne ECB moe poduzeti?!*Tzv kvantitativne i kvalitativne mjere. Jedna od kvantitativnih mjera u sluaju deflacije, u sluaju da se politika sniavanja kamatnih stopa pokae neefikasnom, je preplavljivanje bankarskih sistema golemim koliinama novca, vie nego to je potrebno, da bi odrale kamatne stope niskima i tako poduprle finansijske sisteme i potaknule kreditiranje. Obino se to radi kupovinom velikih koloina imovine od banaka.To moe biti kupovina komercijanih papira, i to sa rokom dospjea do 3 mjeseca. Na taj nain bi vie likvidnih sredstava dolo do korporacija. Kupovina komercijalnih papira meutim ima i nedostataka, jer je trite komercijalnih papira razvijeno samo u Njemakoj i Francuskoj, dok npr. u paniji nije. To bi moglo izazvati nezadovoljstva kompanija iz drugih drava. Jedna od mjera je kupovina korporativnih obveznica od nefinansijskog sektora je teko izvodljiva. CB moe usloviti finansijske institucije da ukoliko budu odabravale vie kredita privredi, CB e od njih kupovati obveznice. Kupovina dravnih obveznica iz druge ruke, preko banaka, moe biti jedna opcija. Ali postoji problem kako se odluiti koje obveznice od koje drave kupiti, jer postoje znaajne razlike u prihodima, koje donose obveznice, u razliitim eurozonama. Kupovina dionica kompanija, kako bi se olakali bilansi banaka. Meutim problem sa ovom opcijom je taj, to su veina tih sredstava kolaterali kod ECB, i nema vie sredstava koje bi ECB mogla kupiti, a da su prihvatljivi. Kupiti kredite trita nekretnina trite EU nije u tolikoj krizi sa nekretninama kao trite, SAD-a, tako da ta mjera ne bi puno pomogla Da se proiri iznos sredstava koje banke posuuju bankama.

*Na sljedeem grafikonu moete vidjeti nedavna kretanja cijena dionica u eurozoni, predstavljenih Dow Jones Euro Stoxx indeksom. Od 15. septembra 2008. pa sve do sredine januara 2009., ovaj indeks je dramatino opao, za ak 30%. A od ljeta 2007. za 50%. Kako se moe vidjeti sa grafikona, najvei gubici su bili u okviru bankarskog sektora, sa padom od 50% od septembra 2008. i padom od 70% od poetka krize. Kako prikazuje ovaj grafik, razlika u prihodu imeu korporativnih obveznica i vladinih obveznica se znaajno poveala. Naravno kompanije sa niim rejtingom su najvie pogoene zbog poveanog kreditnog rizika i nevoljnosti drugih da preuzimaju rizik.

*Iako su banke, zahvaljujui mjerama ECB-a, poele smanjivati kamatne stope za nefinansijske kompanije i domainstva, i dalje su na visokom nivou.*ECB je da bi omoguio komercijalnim bankama likvidna sredstva,davao je bankama zajmove u zamjenu za kolateral. Kao rezultat svih operacija bilans stanja eurosistema se uveao za 600 mijardi eura od kraja juna 2007. to je porast za 65% (neto vie od 6% ukupnog GDP-a Evrope). Iz ECB upozavaju da oni ne mogu sami rijeiti problem solventnosti finansijskog sistema. Npr. trebala bi postojati institucija ili da neko drugi (npr. kao to su dosad vlade zemalja) da takoer preuzimaju kreditne rizike npr. komercijalnih papira, koje dre trenutno banke. ECB je ve prihvatila korporativne zajmove kao kolateral u operacijama likvidnosti. To je dosta doprinijelo u poboljanju kreditiranja privrednog sektora i smanjanja kreditnih zahtjeva. Ali ECB ne zna koliko e jo moi podnijeti da iri bilans, prihvatajui takva sredstva kao kolateral.

*Koje god mjere da CB namjerava preuzeti , ona mora biti potpuno svjesna koja je to monetarna politika koju treba razvijati i kojim ciljeva se treba teiti, a kojima ne. Jurgen Stark, lan izvrnog odbora ECB, odgovara da ECB nije odustala od osnovnih pricipa koji su bili glavna vodilja prolih godina. Mjere koje preuzimaju ostaju striktno u skladu sa njihovim obavezama. Sve su mjere u cilju odravanja stabilnosti cijena i ouvanja finansijske stabilnosti. Sve mjere moraju biti u skladu sa zabranom monetarnog finansiranja javnog sektora (prohibition of monetary financing), kojim se zabranjuje finansiranje vlada i drugih institucija javnog sektora, u cilju zatite nezavisnosti CB. (Exception for supply of reserves to public credit institutions, if same treatment as private credit institutions ) ----ta god budemo radili bie u okviru naih osnovnih ciljeva i njih ne namjeravamo ugroziti!CB mora objasniti razloge i mehanizme preko kojih operira, jer je jako bitno da javnost ne stekne pogrenu impresiju, da je CB nemona u uslovima mogue deflacije, u periodima kada se operira sa niskim kamatnim stopama. Javnost moara biti u potpunosti ubjeena, da e u sluaju deflacije, CB preuzeti sve potrebne mjere da to sprijei.**Integracija finansijskog trita je nevjerovatno porasla u posljednjem desetljeu na globalnom podruju a takoer i u eurozoni. Krajem 2007 bilo je oko 45 bankarskih grupa sa inozemnim aktivnostima, predstavljajui 70% bankarskih sredstava. Od ovih 45 33 su u eurozoni. Integracija donosi puno interakcije izmeu banaka ali i rizika. Posljedice krize u jednoj dravi se lahko prenose na drugu.Finansijske inovacije su napredovale kroz godine, dovodei do sofisticireanih instrumenata. Sve je postalo kompleksinije i povezanije.Konkurencija je glavni faktor na tritu. Konkurencija se ne javlja samo izmeu fin institucija i uesnika nego i izmeu finansijskih centara. Konkurencija meu nacionalnim finansijskim centrima i institucijama je prepreka efektivnoj suradnji nacionalnih supervizora.Finansijska turbulencija je pokazala da u sluaju rjeavanja krize supervizija i centralno bankarstvo moraju biti usko povezane, ak i u zemljama pojedinano. Ukoliko su ove dvije funkcije alocirane, razmjena informacija je kompleksnija i sve poduzete akcije su spore i manje efektivne. Meke upravljanje rjeavanja kriza moe biti podcijenjeno od strane razliitih pogleda od strane centralnih banaka i drugih autoriteta o aktivnostima koje e se preuzeti. Neto kreditni tokovi su godinu i po u eurozoni ostali pozitvini tokom svih ovih finansijskih previranja. Ali posljednjih sedmica imamo prve znakove pada kreditnih tokova. Jedan od razloga je i zbog smanjene tranje. Kompanije odlau svoje investicije, ukazujui na slabljenje pozitivnih ekonomskih oekivanja. ak su i domainstva smanjila posuivanja iz istih razloga. Drugi razlog je pojava smanjenog finansiranja dugovima. Ali postoji i pozitivnih strana finansiranja korporativnog sektora. Jedan od njih je korporativno trite dionicama, koje je ostalo znaajno. U januaru , za eurozonu, emisije korporativnih obveznica su dosegle rekordnu visinu. Iako trite funkcionira, ne profitiraju jednako sve kompanije od te emisije. Fromiranje cijena je postalo tee i emisije veeg volumena e biti nadoknaene, teim finansiranjem od strane banaka. Kriza je ukazala na znaajne strukturalne slabosti u vie oblasti finansijskog sistema. ECB se zalae za gradnju i jaanje odbrane u sluaju ove i eventualno sljedeih kriza. Postoje tri cilja koja se moraju zadovoljiti:njegovanje odrivosti (foster sustainability) da je finansijski sistem dugorono odriv. Ovo bi znailo da se razmiljanja trita o visokim dobicima u kratkim vremenskim periodima promjene. Strukture bi trebalo da podravaju ulaganja na srednjorone i dugorone rokove. ECB smatra da je saradnja Meinarodnog monetarnog fonda i Financial stability forum bitna, da se takvo razmiljanje, takva tenja , prenese na cijeli svijet.drugi cilj je da se pobolja otpornost na krizne udare (resilience to shocks) u godinama prije krize, dranje kapitala ili likvidne imovine, koji je donosio manji povrat, pokazalo se kao neefikasno sredstvo koritenja dioniarkih sredstava; to se moe uporediti sa just-in-time proizvodnjom, koja je podrazumijevala da firme dre to minimalnije zalihe robe, kroz itav proces proizvodnje. Sistem je izgledao jako efikasan, ali slab na razne udare. Neto se slino desilo i finansijskom sistemu. Pritisak da se povea dioniarska dobit i kratkoroni povrati, dovele su mnoge institucije na granicu rezervi i zatita na mogue udare. Zakljuak je da je finansijski sistem sve skupa sa neregulacijom, nije bio ni snaan ni efikasan. Nije dobro alocirao kapital i nije dobro upravljao rizikom. Finansijski sistem se ponekad poredi sa zranim jastucima u automobilima. ta se desilo posljednjih godina je to da su se svi zrani jastuci finansijkog sistema uklonili i sada se desila nesrea i imamo direktno zadobijene rane. Rezerve, tamponi zatite, trebaju ponovo biti vraeni u sistem. To ne znai da banke moraju drati vie kapitala od potrebnog.trei cilj je holistiki pristup (reforms that are holistic in scope) treba da se povea spektar finansijske regulacije i da se uvede jedna razboritost u sistem. Ova kriza je glasan poziv da se za proirenom regulacijom i indetificiranjem regulatornih rupa. Naroito institucija kao to su hedge fondovi i kreditne agencije za ocjenu rejtinga ili trita npr. OTC trita. OTC je primjer derivatnog trita, koji mora imati vie transparencije i bolju infrastrukturu. Trebalo bi da postoji jedan zajedniki, meunarodni, regulatorni okvir. Komitet za superviziju europskih vrijedonosnih papira i Komitet za superviziju europskih banaka, ve rade na izradi takvog pravilnika.Regulacije moraju biti harmonizirane i usklaene, moda ak i kreiranjem Evropskog supervizorskog pravilnika, to bi dovelo do manjih manevrisanja i na nacionalnom nivou.zatim , supervizija na makro i mikro nivou mor abiti sjedinjenija. Makro autoriteti moraju imati razmjenu informacija sa mikro autoritetima i obratno. ECB se zalae za jednu globalnu opreznost, makro opreznost (macro-prudential supervision), koja bi trebala da ukljui monitoring i analize finansijske stabilnosti, ali i vie. To ukljuuje razvoj si stema za rano upozoravanje za rizike u finansijskim sistemima, podrazumijeva provonje stress testinga to je vie mogue, te to veu savjetodavnu ulogu sa aspekta dugorne odrivosti. Efektivna makro opreznost zavisi od pristupa podacima, te preavilnim tumaenjima tih podataka, kako bi se donijele konkretne mjere. O dvije bitne stvari se treba voditi rauna. Prva je vea transparentnost. ECB zajedno sa CESR radi na razvoju standarda za podatke koje moraju objaviti emiteri vrijedosnosnih papira. da bi se omuguio pristup tim podacima i vladama, regulatornim organima i finansijskoj industriji. Takva infrastruktura bi mogla pomoi interesnim stranama da naprave bolje analize sve komplikovanijeg finansijskog trita. Drugo,centralne banke trebaju da imaju pristup supervizijskim informacijama. CB i supervizori trebaju raditi skupa da uspostave jedan operativni sporazum na osnovu toka informacija obje strane. Ovo trenutno i nije razvijeno toliko u Evropi, zbog mnogo uesnika, ali trenutno se radi na tome da se to pobolja.

Documents

EVROPSKA CENTRALNA BANKA