Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

1

Ahoz

Idatziz

11. GAIA

AITZAKIA UGARI

1- Entzun 154. orrialdeko testua.

2- Egin 155. orrialdeko ariketak.

1- Egin 156. eta 157 orrialdeetako ariketak.

154 155

156 157

Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

2

Irakurri

Ulertu

Literatura

1- Irakurri 158 eta 159. orrialdeetako testua.

- Berriro irakurri 144 eta 145. orrialdeetako testua.

- 160. orrialdeko 1,2,3,4,5 eta 6 ariketak egin.

158 159

160

161 orr.

ALEGIA

ALEGIA narrazio laburra da.

Protagonistak animaliak izaten dira.

Bukaeran, zerbait irakasten digu.

Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

3

1- Irakurri testu hau:

1- Testua irakurri ondoren erantzun galderei.

Zeintzuk dira kontakizuneko pertsonaiak?

Nork irabazten du kontakizunean, zaharrak ala gazteak?

ERBINUDEA ETA SAGUA

Erbinude zahar batek ezin zituen saguak hartu oinak astunak zituelako, eta irina zegoen ontzi batean sartzea bururatu zitzaion, eta zuri-zuri irten zen. Toki ilunean jarri zen saguak harrapatzeko asmo gaiztoaz.

Halako batean, sagu gaztetxo bat heldu zen, eta gauza zuri hura janariren bat zela pentsaturik, erbinudearen atzaparretan erori zen. Gauza bera gertatu zitzaien beste sagutxo biri ere.

Hartan, heldu zen arratoi zahar askojakin bat, gauza guztiei ondo begiratzen beti zebilena. Gauza zuri hura ikusita, ez zen hurbildu. Igarri zuen han zegoena ez zela irin hutsa, bazela gauza biziren bat. Eta esan zion:

- O, zuriz estalita zauden sagu hori, ni bezalako arratoi zaharrak ez dituzu harrapatuko, zure tranpak ondo ezagutzen ditut.

Ipuin honek dio nahiz eta indarrik ez izan, jakituriak laguntzen digula etsaien tranpak ikusten.

Ipuin onak Bizenta A. Mogel

Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

4

Lexikoa

Zer lortzen du arratoi zaharrak?

Zer irakasten digu kontakizun honek?

Gazteek ................................ ,

baina zaharrek ................................. asko dute.

Euskal abizenak Interneten begiratzeko: www.kaixo.com/euskaletxea

162 orr.

HERALDIKA

Euskal abizen gehienak jatorri bat dute.

Jatorri hori aztertzean arduratzen da heraldika.

Adibidez: ETXEBARRIA etxe + barria (casa nueva) TEILAGORRI teila + gorri ( teja roja)

indarra jakituria

Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

5

1- Asmatu abizen hauen esanahia.

Etxenagusia Arrutia

Iriarte Zubizabala

Aranbarri Landaluze

2- Lotu abizenak jatorriarekin.

ABADETXEA Olaren edo burdinolaren beheko partea.

ABERASTURI Otsoa.

BARRENETXEA Etxearen goiko partea.

ETXAGOIEN Abadearen etxea.

OTXOA Mendiaren punta.

OLABE Beheko etxea.

MENDIGUREN Aberatsen hiria (uria)

3- Begiratu Interneten euskal abizenak. Aukeratu lau eta idatzi jatorria.

1.

2.

3.

4.

Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

6

Gramatika

EGON JOAN ETORRI IBILI

NI

BERA

GU

ZU

ZUEK

HAIEK

nago

dago

gaude

zaude

zaudete

daude

noa

doa

goaz

zoaz

zoazte

doaz

nator

dator

gatoz

zatoz

zatozte

datoz

nabil

dabil

gabiltza

zabiltza

zabiltzate

dabiltza

EGON JOAN ETORRI IBILI

NI

BERA

GU

ZU

ZUEK

HAIEK

nengoen

zegoen

geunden

zeunden

zeundeten

zeuden

nindoan

zihoan

gindoazen

zindoazen

zindoazten

zihoazen

nentorren

zetorren

gentozen

zentozen

zentozten

zetozen

nenbilen

zebilen

genbiltzan

zenbiltzan

zenbiltzaten

zebiltzan

163 orr.

ADITZ TRINKOA

Aditz trinkoak hitz bakarrean daudenak dira.

daude, dator, dabil, daki ...

OR

AIN

ALD

IA

LEH

ENA

LDIA

Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

7

1- Irakurri esaldiak. Azpimarratu aditzak eta gero, sailkatu.

Jantokiko dilistak oso daude.

Zuek ez daukazue bizikletarik

Bihar Aitorren etxera joango gara.

Nik ez dakit xakean jolasten.

Irakaslea ez dago hemen.

Irakaslea patiora joan da.

Zuek gustora zaudete eskolan?

Igandean mendira joango naiz lagunekin.

Mikel oso gustora dabil jolasten.

Nire etxeko plater guztiak armairuan daude.

Igerilekutik eguerdian bueltatuko gara.

Haiek igerilekutik datoz.

Hora zoaz hain arin?

ADITZ TRINKOA BAI

ADITZ TRINKOA EZ

daude

Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

8

2- Osatu esaldiak.

Guk ez (jakin) ............................... txisterik, baina Jonek asko

(jakin) ...............................

Zuek kromo asko (edukin) ............................... errepikatuta; nik,

ordea, ez (eduki ) ............................... bat ere.

Aitor ez (egon ) ............................... hemen, patioan (egon )

...............................

Kontuz, maisua oso serio (etorri ) ............................... Haserre ote

(egon ) ...............................?

3- Zer egiten ari dira orain? Esaldiak idatzi aditz trinkoak erabiliz.

parkean egon mendira joan

bizibletaz ibili eserita egon

Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

9

1- Irakurri hitz hauek.

medikuntza dirutza zuzentzen gizonarentzat

batzuk etxea bikoitza apurtzen

irakatsi eskolarantz bizitza nekazaritza

abeltzaintza arrantza txakurra txabola

txartela txanda atzo mingotsa

motxila txerria hantxe jakintsua

txukuna atsegina bainuontzia atsedena

dantzaria deskantsatu kutxa txoria

kontsumitu hautsa mahatsa lotsa

2- Aurreko ariketako hitzekin koadroa bete.

TZ duten hitzak TX duten hitzak TS duten hitzak

Ortografia 164 orr.

TS , TZ eta TX

Laguntza gela EUSKERA 5 Egokitzapena Ibaizabal

10

3- Esaldiak idatzi hitz hauekin.

...............................................................................................

..................................................................................................................

................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

...............................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

4- Zuzendu akatsak.

atzo

txanda

atsedena

lotsatia

txakurkumea

batzuk

Igel kantariak

Apoek eta igelek kantatsea atxegin dute.

Hala ere, gizakiok ezin dugu esan kantari onak diren ala ez.

Izan ere, kantu guztiak berdinak edo oso antsekoak dira guretzat.

Txinako Amolops Tormotus igel arrekin, ordea, ez da gauza bera

gertatsen. Batrakio honek tzorien antzera abesten du emeak erakartzeko.

Ondo kantatseaz gain, arrak elkarren aurka lehiatzen dira, abestirik

konplexuena nork osatuko.

Ikertutako 21 igelen artean, denek doinu desberdinak egin dituzte.

Gaztetxulo, 23.zk.