Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Bezpieczeństwo pracy
Proszę w okrasie kwarantanny:
■ Utrwalić wiadomości;
■ Przygotować się do sprawdzianu;
■ Uzupełnić notatki w zeszytach.
ERGONOMIA W ŻYCIU CODZIENNYM I PRACY ZAWODOWEJ
Bezpieczeństwo pracy – klasa 1TRB
1. Definicja ergonomii
Ergonomia jest dziedziną wiedzy zajmującą się przystosowaniem maszyn, urządzeń
technicznych, narzędzi, stanowisk roboczych i fizycznego środowiska pracy do
psychofizycznych cech, możliwości i potrzeb człowieka.
Definicja według Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego:
„Ergonomia to nauka, której zasadniczym dążeniem jest dostosowanie narzędzi,
maszyn, urządzeń, technologii, organizacji pracy, materialnego środowiska pracy oraz
przedmiotów codziennego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i
społecznych człowieka”.
2. Ergonomia – nauka interdyscyplinarna
a) Fizjologia pracy,
b) Socjologia i psychologia pracy,
c) Antropologia,
d) Medycyna pracy,
e) Organizacja i pedagogika pracy,
f) Urbanistyka,
g) Nauki techniczne (inżynieria środowiska, transportu, maszyn, materiałowa),
h) Technologia,
i) Ochrona środowiska,
j) Bionika,
k) Estetyka,
l) Prawo.
Ergonomia łączy elementy wielu nauk w celu wytworzenia optymalnego układu:
Człowiek – praca – środowisko.
Ergonomia wykorzystuje elementy takich nauk jak:
Ad a. Fizjologia pracy
Fizjologia pracy zajmuje się badaniem czynników oddziałujących na pracę mięśni
w różnych warunkach otoczenia oraz wpływem wysiłku fizycznego na funkcje różnych
narządów i mechanizmy przystosowania tych funkcji do pracy mięśni.
W ergonomii fizjologię pracy wykorzystuje się do:
― Ustalenia optymalnych warunków pracy fizycznej zmniejszających zmęczenie i
możliwość wystąpienia chorób,
― Zapobiegania schorzeniom wynikającym z przeciążenia układu mięśniowo-
szkieletowego i innych układów pracą dynamiczną i statyczną,
― Ustalenia częstotliwości i długości przerw w pracy,
― Ustalenia zasad odżywiania pracownika w zależności od rodzaju wykonywanej pracy.
Ad b. socjologia i psychologia pracy
W tym zakresie ergonomia korzysta w celu:
― zwiększenia motywacji do pracy,
― intensyfikacji wysiłku i zaangażowania pracowników,
― zmniejszania liczby czynników stresogennych wynikających z procesu pracy,
― doboru rodzaju wykonywanej pracy do cech osobowości i predyspozycji
psychologicznych.
Ad c. Antropologia
W ergonomii wykorzystuje się przede wszystkim podstawową metodę badawczą
antropologii zwaną antropometria, polegającą na pomiarach porównawczych części
ciała ludzkiego, dostosowuje się wymiary i budowę maszyn, urządzeń i narzędzi oraz
stanowiska pracy do cech fizycznych pracownika.
Ad d. Medycyna pracy
Zajmuje się ochroną zdrowia pracowników przed wpływem szkodliwych czynników w ich
miejscach pracy. W ergonomii wykorzystuję się ją głównie w celu formułowania zasad
profilaktyki zdrowotnej pracowników.
Ad e. Pedagogika pracy i organizacja
Tę dziedzinę wiedzy wykorzystuje się głównie w celu budowy optymalnego układu
człowiek – praca – środowisko poprzez wykorzystanie wpływu wychowawczego pracy na
przystosowanie pracownika do warunków pracy.
Organizację pracy wykorzystuje się natomiast do stwarzania warunków sprzyjających
efektywnemu wykorzystaniu czasu.
Ad g. Nauki techniczne
Nauki techniczne umożliwiają dostosowanie obiektów technicznych oraz ich środowiska
do anatomicznych i psychofizycznych możliwości człowieka.
Ad j. Bionika (biomimetyka)
Bionika to nauka zajmująca się wykorzystywaniem występujących w przyrodzie
rozwiązań technicznych. Stosuje się ją głównie w automatyce i mechanice do
projektowania nietypowych maszyn i urządzeń oraz różnego rodzaju wyposażenia,
ułatwiających pracę, czyniących ją bezpieczną lub po prostu przyjemniejszą.
3. Podział ergonomii.
Ergonomia
Ergonomia korekcyjna Ergonomia koncepcyjna
4. Ergonomia korekcyjna
ERGONOMIA KOREKCYJNA (poprawa stanu już istniejącego)–zajmuję się analizą
istniejących maszyn, urządzeń, stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do
psychofizycznych możliwości pracowników, formułowaniem zaleceń mających na celu
polepszenie warunków pracy i zmniejszenie istniejących obciążeń oraz poprawą
wydajności i jakości pracy.
Można ją stosować w celu polepszenia jakości pracy w szkole, w pracy czy w domu.
5. Ergonomia koncepcyjna
ERGONOMIAKONCEPCYJNA–stosowana w fazie projektowania narzędzi, urządzeń,
maszyn, stanowisk pracy, budynków, warunków pracy w celu dostosowania ich do
fizjologicznych, psychicznych i społecznych potrzeb człowieka.
Zadaniem ergonomii koncepcyjnej jest kierowanie się odpowiednimi wytycznymi w
trakcie procesu projektowania.
PRZYKŁADY WYROBÓW ERGONOMICZNYCH I PROJEKTOWANIA ERGONOMICZNEGO
Na koniec – zadanie
Przyporządkuj podane pojęcia ich definicjom:
a. Ergonomia
b. Fizjologia pracy
c. Nauka interdyscyplinarna
d. Ergonomia korekcyjna
….. Zajmuje się analizą istniejących maszyn, urządzeń, stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizycznych możliwości pracowników, formułowaniem zleceń mających na celu polepszenie warunków pracy i zmniejszenie istniejących obciążeń oraz poprawą wydajności i jakości pracy.
……. Jest dziedziną wiedzy zajmującą się przystosowaniem maszyn, urządzeń technicznych, narzędzi, stanowisk roboczych i fizycznego środowiska pracy do psychofizycznych cech, możliwości i potrzeb człowieka.
…… Zajmuje się badaniem czynników wpływających na pracę mięśni w różnych warunkach otoczenia oraz wpływem wysiłku fizycznego na funkcje różnych narządów i mechanizmy przystosowania tych funkcji do pracy mięśni.
……. Łączy w sobie elementy wielu nauk.
ERGONOMIA POSTAWY PODCZAS
PRACY
Bezpieczeństwo pracy
Opracowała: Anita NawrotKlasa 1 TRB
1. Postawy przyjmowane podczas pracy.
Ewolucja przystosowała człowieka do wykonywania czynności związanych
z zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Jest on więc przystosowany do chodzenia,
siedzenia, leżenia i stania. Wszystkie te czynności powinny odbywać się na zmianę.
Koszt energetyczny wynikający z przyjęcia danej pozycji :
― pozycja leżąca w stanie spoczynku –64,8 kcal/godz.
― pozycja siedząca – wzrost o 4%
― pozycja klęcząca –wzrost o 8,5 %
― pozycja stojąca – wzrost o 12%
Możliwość zmiany pozycji ciała w czasie pracy sprawia, że szkodliwość ewentualnych
nieprawidłowości jest stosunkowo mniejsza i pracownik może dość długo przebywać
w warunkach niewygodnych i uciążliwych.
2. Zmiana pozycji ciała.
Zmiana pozycji ciała przyczynia się do:
― zwiększenia ciśnienia krwi
― pobudza serce i układ oddechowy
― a co za tym idzie poprawia sprawność i wydajność pracy fizycznej i umysłowej.
Długotrwałe przyjmowanie tylko jednej pozycji powoduje obciążenia jednostronne
prowadzące do problemów zdrowotnych.
3. Układ ruchu
Układ ruchu składa się z:
─ części biernej (kości, stawy i więzadła),
─ części czynnej (mięśnie szkieletowe).
4. Praca dynamiczna i statyczna
Wykonywanie pracy przez mięśnie jest możliwe dzięki ich zdolnościom do skurczów i
rozkurczów.
Praca dynamiczna –skurcze mięśni wprowadzają w ruch kości szkieletowe, dzięki czemu
człowiek się porusza.
Napięcie dynamiczne –napięcie mięśni powodujące zmianę ich układu.
Jeśli mięśnie znajdują się w stanie długotrwałego napięcia bez zmiany położenia
odpowiedniej części ciała, występuje napięcie statyczne, a wykonywaną wtedy pracę
nazywamy pracą statyczną.
4 c.d. Praca dynamiczna i statyczna
4 c.d. Praca dynamiczna i statyczna
KAŻDY RODZAJ PRACY WYMAGA UDZIAŁU WYSIŁKU STATYCZNEGO, JAK I DYNAMICZNEGO.
STANOWISKO PRACY POWINNO BYĆ TAK ZORGANIZOWANE ABY, WYSIŁEK STATYCZNY
ZMNIEJSZYĆ DO MINIMUM.
5. Budowa kręgosłupa
Kręgosłup jest:
― częścią składową narządu ruchu;
― zapewnia obszerny, wielokierunkowy zakres ruchów tułowia;
― niezbędny do sprawnego wykonywania czynności życia codziennego.
Budowa kręgosłupa zapewnia mu wytrzymałość na duże, zmienne obciążenia podczas
pracy, a jego naturalne wygięcia spełnianie funkcji podporowej i amortyzacyjnej przy
przemieszczaniu się.
5 c.d. Budowa kręgosłupa
6. Wady postawy
Skrzywienia kręgosłupa są przyczyną:
― łatwego męczenia się;
― utrudniają pracę układu oddechowego i krążenia;
― wywołują większość bólów głowy.
Wady postawy występują u około: 50% dzieci i 70% dorosłych.
Najczęstszą postacią skolioz jest skrzywienie prawostronne piersiowe, zniekształcające
klatkę piersiową (garb żebrowy) i znajdujące się w niej narządy. W wyniku tego
następuje niewydolność układu krążenia i oddychania oraz zmiany zwyrodnieniowe
w układzie ruchu, nasilające się wraz z wiekiem.
6 c.d. Wady postawy
6 c.d. Wady postawy
6 c.d. Wady postawyObecnie większość wad postawy spowodowana jest długotrwałą pracą w pozycji
siedzącej, będącą przyczyną takich problemów zdrowotnych, jak:
― choroby układu krążenia
― cukrzyca
― otyłość
― zaburzenia żołądkowo-jelitowe
― zła kondycja fizyczna
― odwapnienia kości i zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa
― ograniczenia ruchowe
― uciążliwe dolegliwości bólowe obciążonych mięśni
― osłabienie wzroku.
7. Profilaktyka wad postawy
Profilaktyka powinna obejmować:
― Wykonywanie ćwiczeń korekcyjnych, wzmacniających mięśnie grzbietu, brzucha i barków;
― Ograniczenie siedzącego trybu życia;
― Zachęcanie do zwiększonej aktywności ruchowej;
― Unikanie sytuacji, które powodują wady postawy (osłabienie mięśni, siedzący tryb życia,
nieprawidłowo dopasowane krzesła, uzależnienie od telefonów komórkowych – nienaturalnie
pochylona głowa podczas przeglądania treści na urządzeniach mobilnych poddaje odcinek
szyjny kręgosłupa ogromnym przeciążeniom! );
― Zadbać o odpowiednią ilość i warunki snu;
― propagowanie wśród społeczeństwa wiedzy dotyczącej świadomości ruchów swojego ciała,
pozwalającej na eliminowanie nadmiernych napięć mięśni.
8. Wpływ pozycji przyjmowanej podczas pracy na obciążenie kręgosłupa
Pozycja siedząca powoduje zmiany
naturalnych krzywizn kręgosłupa,
spłaszczanie się lordoz lędźwiowej
i szyjnej, zaokrąglenie pleców, zmianę
postawy ciała.
Wpływ pozycji ciała na siłę
nacisku między kręgami
lędźwiowymi
I na koniec spróbuj odpowiedzieć na pytania:
1. Dlaczego praca dynamiczna jest korzystniejsza dla organizmu od pracy statycznej?
2. Jakie są najczęstsze przyczyny wad postawy?
3. Jakie wady kręgosłupa mogą powodować nieprawidłowe nawyki postawy?
4. Jaka jest siła nacisku na kręgi lędźwiowe w pozycji siedzącej wyprostowanej, a jaka w
pozycji siedzącej mocno pochylonej?
ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY
CZŁOWIEKA W POZYCJI STOJĄCEJ
Bezpieczeństwo pracy
Opracowała: Anita NawrotKlasa 1 TRB
1. Pozycja stojąca
Pozycja stojąca jest częsta w zawodach, w których praca związana jest z koniecznością
użycia większej siły i większej przestrzeni. Nie jest ona wskazana do prac precyzyjnych.
Najczęściej przyjmują ją :
― fryzjerzy,
― sprzedawcy,
― hostessy,
― pracownicy laboratoriów,
― osoby pracujące przy taśmach produkcyjnych, frezarkach i obrabiarkach,
― kelnerzy.
2. Korzyści wynikające z pracy w pozycji stojącej:
― możliwość bezpiecznego przemieszczania ciężkich przedmiotów,
― dobra widoczność elementów sterujących, pojedynczych wskaźników i pogrupowanych
zgodnie z procesem technologicznym,
― wygoda obsługi urządzeń sterujących,
― możliwość odpowiedniego rozmieszczenia przedmiotów potrzebnych do pracy,
― duża mobilność pracownika, który może wykonywać wiele różnych zadań wymagających
odmiennego wyposażenia,
― możliwość lepszego niż w pozycji siedzącej wykorzystania przestrzeni pracy,
― swoboda ruchów.
3. Wpływ pozycji stojącej na funkcjonowanie organizmu pracownika:
─ duże obciążenie mięśni kończyn dolnych i grzbietu,
─ zwiększenie zużycia energii w porównaniu z pozycją siedzącą,
─ występowanie największego ukrwienia w obrębie kończyn dolnych, kosztem
niedokrwienia pozostałych części ciała,
─ obniżony poziom metabolizmu,
─ niekorzystne obciążenie stawów odpowiedzialnych za utrzymanie człowieka w pozycji
stojącej,
─ niekorzystne obciążenie statyczne stóp,
─ złe zaopatrzenie w krew i tlen więzadeł zapewniających ruch kręgosłupa.
4. Pozycja stojąca ma niekorzystny wpływ na organizm i jest przyczyną:
─ żylaków,
─ obrzęków i zakrzepów żył,
─ płaskostopia,
─ zniekształcenia stawów kolanowych,
─ skrzywień kręgosłupa, w tym trwałego skrzywienia w odcinku piersiowym,
─ zahamowania funkcji wydzielniczej żołądka,
─ zapalenia górnych dróg oddechowych,
─ chorób nerek.
5. Długotrwała pozycja stojąca
Długotrwała pozycja stojąca jest
przeciwieństwem naturalnego
stanu człowieka – ruchu.
Dla typowych prac wykonywanych za
pomocą rąk, najkorzystniejszy poziom
powierzchni roboczej znajduje się na
wysokości łokcia pracownika lub nieco
(5-10 cm) niżej.
Powierzchnia robocza do wykonywania
ciężkiej pracy fizycznej powinna być
umieszczona ok. 20-40 cm poniżej
wysokości łokcia pracownika.
6. Organizacja stanowiska pracy stojącej
Przy organizacji stanowiska pracy przeznaczonego do wykonywania zadań w pozycji
stojącej należy zwrócić uwagę na:
― Odpowiednią wysokość pola pracy (ustala się ją przyjmując za punkt odniesienia
wysokość od podłoża do łokcia–najmniejsze obciążenia dla organizmu występują
wtedy, gdy ta wysokość mieści się między7cm poniżej łokcia a 10cm powyżej;
― Optymalny obszar pracy–pracownik powinien w jak najmniejszym stopniu pracować
w pozycji wymuszonej (pochylonej); optymalny obszar pracy to 30-35cm od krawędzi
oraz 25- 30cm od środka stołu (maksymalnie 50-60 cm);
― Rozmieszczenie elementów pracy według ich ważności i częstości stosowania.
7. Zasady wykonywania pracy w pozycji stojącej
Podczas wykonywania pracy w pozycji stojącej należy:
― umieścić przedmioty, nad którymi pracujemy, z przodu i jak najbliżej ciała;
― równomiernie rozkładać ciężar na obie stopy;
― regularnie napinać i rozluźniać mięśnie nóg, pleców i brzucha;
― pozwolić odpocząć stopom i nogom;
― przyjmować właściwą postawę;
― dobrać odpowiednie obuwie wykonane z materiałów przepuszczalnych;
― odpoczywać po pracy z nogami uniesionymi powyżej serca;
― uprawiać każdy rodzaj aktywności fizycznej;
― stosować przemienne zimne i ciepłe prysznice nóg i w miarę możliwości masaże.
8. Akty prawne dotyczące pracy stojącej
Rozporządzenie w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub
szkodliwych dla zdrowia kobiet ─ „praca kobiety w ciąży lub karmiącej piersią wykonywana w pozycji stojącej łącznie
ponad trzy godziny w czasie zmiany roboczej jest uznana za szczególnie uciążliwą lub
szkodliwą dla zdrowia.”
Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy ─ przy wykonywaniu pracy niewymagającej stale pozycji stojącej należy zapewnić pracownikom
możliwość siedzenia;
─ przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia należy zapewnić
pracownikom możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w pozycji siedzącej
─ siedziska powinny spełniać wymagania Polskich Norm
Praca z komputerem w pozycji stojącej
2 – kąt widzenia;
3 – monitor;
6 – klawiatura;
7 – myszka;
8 – podstawka na dokumenty;
11 – oświetlenie;
15 – pomiar poziomu hałasu;
16 – sylwetka wyprostowana;
17 – wysokość stanowiska pracy.
I na koniec zadanko:
Dobierz wysokość powierzchni roboczej do rodzaju wykonywanej pracy. W tym celu wpisz w
miejsce kropek odpowiednie litery.
Wysokość powierzchni roboczej:
a. 80 cm
b. 135-140 cm
c. 100-105 cm
d. 118-123 cm
Wykonywana praca:
…… obserwacja urządzeń kontrolno-pomiarowych;
……prace wykonywane za pomocą rąk bez potrzeby
dokładnej kontroli wzrokowej, ze swobodą ruchu;
…… Manipulowanie ciężkimi przedmiotami.
ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY
CZŁOWIEKA W POZYCJI SIEDZĄCEJ
Bezpieczeństwo pracy
Opracowała: Anita NawrotKlasa 1 TRB
1. Pozycja siedząca
Pozycja siedząca jest pozycją ciała sprzyjającą wykonywaniu wielu czynności zawodowych.
Pozwala na skupienie się na realizowanych zadaniach i przeprowadzanie prac precyzyjnych o
niewielkich wymaganiach siłowych. Nie jest w niej też konieczne przemieszczanie się
pracownika.
Typowe stanowiska pracy w pozycji siedzącej:
― stanowiska montażu ręcznego,
― operatorzy maszyn (operator dźwigu, operator suwnicy, kierowcy pojazdów),
― dyspozytorzy,
― stanowiska pracy biurowej.
2. Korzyści wynikające z pracy w pozycji siedzącej:
― odciążenie kończyn dolnych,
― dobra stabilność tułowia,
― dobra koordynacja ruchowa,
― ograniczenie ruchów mimowolnych związanych z utrzymaniem pozycji ciała.
3. Wpływ pozycji siedzącej na funkcjonowanie organizmu pracownika:
─ duże obciążenie części lędźwiowej kręgosłupa.
Na krążek międzykręgowy znajdujący się między trzecim a czwartym kręgiem
lędźwiowym jest wywierany nacisk przekraczający wagę ciała (w zależności od
stopnia pochylenia) od dwóch do czterech razy. Siły te prostują naturalną krzywiznę
kręgosłupa (lordozę) w odcinku lędźwiowym, co zwiększa obciążenia kręgosłupa.
─ niekorzystny wpływ pracy statycznej mięśni (pleców, ramion grzbietu, rąk) na układy
krążenia i oddechowy oraz narządy wewnętrzne,
─ uciążliwości wynikające z jednostajności ruchów i czynności,
─ obciążenia wzroku,
─ stres psychospołeczny.
4. Długotrwała pozycja siedząca ma niekorzystny wpływ na organizm i jest przyczyną:
─ dolegliwości bólowych ze strony układu mięśniowo-szkieletowego,
─ drętwienia, mrowienia i bólu nóg spowodowane zastojem krwi w naczyniach
krwionośnych podudzi lub źle wyprofilowaną płytą siedziska,
─ zmian zwyrodnieniowych stawów odcinków szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa,
─ zespołu cieśni kanału nadgarstka,
─ zapalenia pochewek ścięgnistych mięśni przeciążonych pracą,
─ zmęczenia wzroku.
5. Pozycja przyjmowana podczas pracy siedzącej
Zbyt nisko ustawiona
powierzchnia pracy zmusza
do pochylenia głowy.
6. Organizacja stanowiska pracy siedzącej
Obciążenia pracownika wykonującego
pracę w pozycji siedzącej zależą
w dużym stopniu od wymiarów
krzesła (siedziska) i stołu tworzących
stanowisko pracy.
7. Właściwa pozycja siedząca wymaga:
― używania ergonomicznych stolików i krzeseł,
― spoczywania ciężaru ciała głównie na guzach kulszowych, górnej części ud i na stopach,
― rozstawienia nóg na szerokość bioder,
― postawienia całych stóp na podłożu,
― przy pewnych rodzajach prac częściowego przenoszenia ciężaru ciała na lędźwie i na przedramię,
― utrzymania prostego tułowia, łopatek ściągniętych do dołu, odcinków lędźwiowego i dolnego piersiowego opartych o krzesło, jeśli to tylko możliwe przy danym rodzaju czynności;
― zachowania kąta między podudziem a stopą nie mniejszego niż 900
― zachowania kąta między udem i podudziem nie mniejszego niż 900
― wystawienia łokci nieco poza brzeg stołu, a nie położenia ich na nim,
― lekkiego pochylenia głowy,
― nieodchylania głowy do tłu,
― zachowania od 250 do 350 mm odległości oczu od pola pracy lub obrabianego przedmiotu.
8. Nieergonomiczne stanowisko pracy siedzącej może powodować:
― zmiany sylwetki (spłaszczenie klatki piersiowej, wystąpienie tendencji do
poszerzenia bioder, skrzywienia kręgosłupa),
― wygięcia kręgosłupa powodującego nacisk na nerwy,
― gorszej wentylacji płuc i unieruchomionego oddychania, co upośledza krążenie,
podwyższa ciśnienie tętnicze i powoduje zwężenie naczyńkrwionośnych,
― napięcia nerwowo-mięśniowe,
― zmiany morfologiczne i czynnościowe narządów wewnętrznych,
― liczne dolegliwości i choroby.
9. Eliminowanie negatywnych skutków pracy w pozycji siedzącej.
W celu eliminowania negatywnych skutków pracy w pozycji siedzącej należy:
─ wytworzyć w sobie nawyk utrzymywania właściwej postawy ciała w pozycji siedzącej i częstej zmiany postawy,
─ sprawdzać, czy stanowisko pracy ma dostosowane do wzrostu wysokości siedziska i stołu,
─ sprawdzać, czy stanowisko pracy ma odpowiednie oświetlenie,
─ aktualizować wiedzę o zagrożeniach istniejących na stanowisku pracy i stosować poznane sposoby zmniejszające te zagrożenia,
─ mieć umiejętności pozwalające na eliminowanie nadmiernych statycznych napięć mięśni,
─ w czasie przerw w pracy przyjmować pozycje odciążające kręgosłup,
─ systematycznie wykonywać ćwiczenia korekcyjne wzmacniające mięśnie grzbietu, brzucha i barków.
Każda pozycja przy pracy wymaga zmiany na inną – u dzieci co kilka minut, a u dorosłych co kilkanaście.
Silne mięśnie brzucha, grzbietu i pośladków odciążają kręgosłup i zapobiegają jego skrzywieniom.
10. Akty prawne dotyczące pracy siedzącej
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998
r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach
wyposażonych w monitory ekranowe─ Minimalne wymagania ergonomiczne dla krzesła biurowego przeznaczonego do pracy
z komputerem.
W przypadku pracy wykonywanej w pozycji siedzącej na innych stanowiskach należy
dodatkowo uwzględnić specyfikę realizowanych zadań – są one dostępne na stronach:
Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - www.ciop.pl
Państwowej Inspekcji Pracy - www.pip.gov.pl
I na koniec kilka pytań:
1. Jakie grupy mięśni należy wzmocnić, aby zapobiec negatywnym skutkom pracy w pozycji
siedzącej?
2. Do czego może doprowadzić nieergonomiczne stanowisko pracy wykonywanej w pozycji
siedzącej?
3. Wymień zasady, które należy stosować przy wykonywaniu pracy w pozycji siedzącej,
dotyczące położenia nóg, tułowia, łokci i głowy.
4. Jakie skutki może wywołać długotrwałe wykonywanie pracy w pozycji siedzącej?
RĘCZNE PRACE TRANSPORTOWE
Bezpieczeństwo pracy
Opracowała: Anita NawrotKlasa 1 TRB
1. Ręczne prace transportowe
Ręczne prace transportowe polegają na przemieszczaniu przedmiotów (materiałów) przez co
najmniej jednego pracownika. Wykonuje się je na stanowiskach wymagających przenoszenia
przedmiotów o malej lub dużej masie, czynności manipulacyjnych, prac montażowych czy
sterowania maszynami lub urządzeniami. Transport ręczny odbywa się bez jakichkolwiek
urządzeń lub za pomocą prostych beznapędowych środków transportu np. taczki, wózki
ręczne.
Ręczne prace transportowe do których zalicza się:
― podnoszenie,
― przenoszenie,
― unoszenie,
― układanie,
― przetaczanie,
― przewożenie,
― pchanie,
― przesuwanie
― ciągnięcie,
należą do czynności najbardziej obciążających organizm i stwarzają poważne
zagrożenie wypadkowe.
2. Urazy przy ręcznych pracach transportowych:
― skręcenia stawów,
― zerwania ścięgien, więzadeł,
― złamania kości,
― uszkodzenia nerwów,
― zapalenia mięśni.
3. Sytuacje stwarzające ryzyko urazów:
─ ograniczone możliwości fizyczne pracowników wynikające ze stanu zdrowia (np.
istniejące już dolegliwości, mała sprawność spowodowana brakiem aktywności
fizycznej, wiek);
─ brak odpowiedniego przygotowania do ręcznych prac transportowych, wynikający
z nieprzeszkolenia pracowników w zakresie bezpiecznych technik przemieszczania
ładunków, z pracy bez sprzętu pomocniczego, niewłaściwej organizacji pracy;
─ Stres pracowników powodujący stałe napięcie mięśni (zwiększony nacisk na krążki
międzykręgowe).
4. Kręgosłup przy podnoszeniu ciężarów
Niewłaściwe podnoszenie ciężaru
może doprowadzić do:
─ uszkodzenia więzadeł kręgosłupa
i tzw. jądra galaretowatego
znajdującego się między kręgami.
Właściwe podnoszenie ciężaru
o masie nie większej niż 50 kg:
─ równomiernie uciska kolumnę
kręgosłupa, a ciśnienie rozkłada
się na amortyzujące powierzchnie
międzykręgowe.
5. Obowiązki pracodawcy
Obowiązki pracodawcy przed przystąpieniem pracownika do pracy wymagającej ręcznego
transportu to:
─ przeszkolenie pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym
w szczególności w zakresie właściwych sposobów wykonywania ręcznych prac
transportowych;
─ zapewnienie pracownikom informacji dotyczących przemieszczanego przedmiotu,
w szczególności jego masy i położenia środka ciężkości, zwłaszcza gdy masa jest
nierównomiernie rozłożona;
─ informowanie pracowników o wszystkich aspektach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
wymaganiach ergonomii, w tym o wynikach oceny ryzyka zawodowego, oraz o środkach
bezpieczeństwa zapobiegających urazom, a zwłaszcza urazom kręgosłupa.
W przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania pracy jest niewłaściwy i stwarza zagrożenia, pracodawca
jest obowiązany zapewnić wstrzymanie prac do czasu zastosowania odpowiednich działań eliminujących te
zagrożenia.
6. Obowiązki pracownika
Obowiązki pracownika przed rozpoczęciem ręcznego transportu:
─ pozyskać dokładną wiedzę, gdzie umieścić przenoszony przedmiot;
─ sprawdzić drogę, po której będzie się poruszać, czy jest wolna od przeszkód a drzwi są
otwarte;
─ sprawdzić czy może uchwycić przenoszony przedmiot w sposób pewny i wygodny;
─ sprawdzić czy masa przenoszonego przedmiotu nie przekracza norm.
7. Dopuszczalna masa przemieszczanych przedmiotów:
Masa przedmiotów podnoszonych i przenoszonych samodzielnie przez pracownika nie może
przekraczać:
Osoby pełnoletnie
Mężczyźni Kobiety
praca stała praca dorywcza praca stała praca dorywcza
30 kg 50 kg 12 kg 20 kg
Młodociani
Chłopcy Dziewczęta
przy obciążeniu
powtarzalnym
praca dorywcza przy obciążeniu
powtarzalnym
praca dorywcza
12 kg 20 kg 8 kg 14 kg
8. Transport przedmiotów długich:
Przedmioty o długości 4 m i masie powyżej 30 kg muszą być przenoszone przez co
najmniej dwóch pracowników.
Niedozwolone jest zespołowe przenoszenie przedmiotów na odległość przekraczającą
25 m lub o masie przekraczającej 500 kg.
praca stała praca dorywcza
9. Zespołowe przenoszenie
Zespołowe przenoszenie przedmiotów nakłada na pracodawcę dodatkowe obowiązki
w zakresie m.in. odpowiedniego doboru pracowników pod względem wzrostu i wieku
oraz zapewnienia nadzoru doświadczonego pracownika.
Podczas przenoszenia na ramionach przedmiotów długich
i ciężkich należy przestrzegać, aby wszyscy pracownicy:
─ jednocześnie i na komendę wkładali ciężar na ramiona;
─ przenosili ciężar na ramionach jednoimiennych
(lewych lub prawych).
10. Wymagania ergonomii przy organizacji ręcznych prac transportowych
─ przemieszczane przedmioty należy trzymać jak najbliżej ciała;
─ przemieszczany przedmiot nie powinien ograniczać pola widzenia;
─ należy zapewnić wystarczającą przestrzeń, umożliwiającą zachowanie właściwej pozycji ciała podczas przemieszczania przedmiotów;
─ Niedopuszczalne jest przemieszczanie przedmiotów przez pomieszczenia, schody, korytarze lub drzwi zbyt wąskie w stosunku do ich rozmiarów;
─ Powierzchnia, po której są przemieszczane przedmioty powinna być równa i stabilna, nie może też być śliska;
─ Ostre, wystające elementy przemieszczanych przedmiotów należy zabezpieczyć w sposób zapobiegający powstawaniu urazów;
─ Jeżeli kształt lub rozmiar opakowania przeznaczonego do ręcznego przemieszczania przedmiotów utrudnia lub uniemożliwia ich bezpieczne transportowanie, opakowanie takie powinno być wyposażone w odpowiednie uchwyty;
─ Sposób rozmieszczenia przedmiotów w opakowaniach powinien zapewnić ich stabilność podczas przemieszczania.
11. Właściwe podnoszenie ciężkich przedmiotów
Niebezpieczne jest podnoszenie ciężkich przedmiotów na wyprostowanych nogach ze
skręconym i pochylonym tułowiem. Może to doprowadzić do urazu kręgosłupa i przepuklin,
X X X
Właściwe podnoszenie ciężkich przedmiotów polega na przyjęciu takiej pozycji ciała, która
pozwoli wykorzystać jak największą liczbę mięśni.
12. Postawa przy podnoszeniu ciężarów
Odpowiednia postawa przy podnoszeniu ciężkiego
przedmiotu to:
─ uchwycenie go w przysiadzie,
─ przy prostych placach,
─ wolne prostowanie nóg.
Masa przedmiotu rozkłada się wtedy na mięśnie ud,
pośladków, ramion, barków.
Jeżeli zajdzie potrzeba wykonania skrętu z ciężarem, należy
zmienić pozycję nóg, a nie skręcać tułów.
Podczas opuszczania ciężaru na podłogę należy najpierw
opuścić go na wysokość pasa, a dopiero potem ugiąć
kolana i przy wyprostowanych plecach zakończyć czynność.
13. Akty prawne dotyczące pracy siedzącej
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca
2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych
pracach transportowych.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie
wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia
kobiet.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania
przy niektórych z tych prac.
I na koniec teścik:
1. Masa przedmiotów przenoszonych przez kobietę przy pracy stałej nie może przekraczać:
a.20 kg
b.25 kg
c.12 kg
d.15 kg
2. Masa przedmiotów przenoszonych przez mężczyznę przy pracy stałej nie może przekraczać:
a. 12 kg
b. 15 kg
c. 30 kg
d. 25 kg
3. Podtrzymywanie ciężarów, utrzymywanie wymuszonej pozycji ciała, trzymanie w rękach ciężkich
narzędzi to przykłady pracy z przewagą wysiłku:
a. statycznego,
b. dynamicznego,
c. energetycznego,
d. fizycznego