Epitelno i vezivno tkivo

Epitelno i vezivno tkivoHistologija : bavi se istraivanjem zdravih ljudskih tkiva.Tkiva ine stanice sline grae i funkcije.

Tkiva su graena od stanica i meustanine tvari (proizvodi stanica)

Postoje etiri osnovne vrste tkiva:1/ Epitelno tkivo2/ Vezivno tkivo (vezivno, hrskavino i kotano)3/ Miino tkivo4/ ivano tkivoEPITELNO TKIVO

Jedno od 4 osnovne vrste tkiva. Sastoji se od gusto zbijenih, vrsto povezanih stanica.Opa svojstva epitelnih stanica: polarnost, ishrana difuzijom, dobra ivana inervacija, obnavljanje stanica mitozom.Metaplazija- prijelaz jedne vrste epitela u drugi

OBLIK- uvjetuje ga gusti smjetaj epitelnih stanicaa) ploaste stanice

b) kubine stanice

c) cilindrine (visokoprizmatine) stanice

Plohe epitelne stanice

1/Bazalna ploha- bazalna lamina (lamina densa + lamina rara) izgraena je od kolagena tipa IV, laminina, enaktina i proteoglikana. Bazalna membrana= bazalna lamina + retikularna lamina.Funkcija bazalne lamine: selektivna barijera, utjee na staninu polarnost, proliferaciju idiferencijaciju itd.

2/ Lateralna ploha - stanice su povezane meustaninim spojevimaNepropusni spojevi (zonule okludentes): membrane susjednih stanica su se stopile i zatvorile meustanini prostor. Funkcija joj je stvaranje vrste barijere koja sprijeava protok tvari izmeu stanica.b) Privrsni spojevi (zonula adherens i macula adherens ili dezmosom i hemidezmosom). Funkcija im je vrsto povezivanje susjednih stanica te epitelnih stanica s vezivnom podlogom.c) Komunikacijski spojevi (tijesni spoj ili nexus ili gap junction): omoguuje funkcionalno povezivanje susjednih stanica (npr. srani mii)

3/ Slobodna ploha(povrina)a) Mikrovili (crijevne stanice):slue za poveavanje povrineb) Trepetljike (dini sustav):transport estica na povrini stanica (dini sustav)c) Stereocilije (muki spolni sustav):to su dugi mikrovili koji poveavaju povrinu i olakavaju prolazak molekula u stanicu i izvan nje.

ORGANIZACIJA STANICEHrapava endoplazmatskamreica (sinteza proteina)Golgijev kompleks(sinteza eera)Mirohondrij(izvor energije)Mikrotubuli i mikrofilamenti (citoskelet:oblik, transport)Glatka endoplazmatskamreica (sinteza lipida)Meustanina veza(dezmosom)Lizosom(razgradnja)Centrioli(dioba)Trepetljike(pokretljivost)Mikrovili(poveanje povrine)Bazalna lamina

BAZALNAMEMBRANAPOKROVNI EPITELIa) JednoslojniSve stanice dodiruju bazalnu laminu

jednoslojni ploasti (endotel u krvnim ilama i mezotel na povrini seroznih membrana)

- jednoslojni kubini (npr.bubreg)

- jednoslojni cilindrini (npr. jajnik)

VRSTE EPITELA:

1/ POKROVNI: pokriva vanjsku i unutranju povrinu tijela2/ LJEZDANI: sintetizira i izluuje proizvode (sekrete)

b) Mnogoslojni -ima vie od 1 sloja stanica (samo neke stanice dodiruju bazalnu membranu)

-mnogoslojni ploasti neoroeni(usna upljina)

mnogoslojni ploasti oroeni(koa)

BOLESTI UZROKOVANE ABNORMALNOM SINTEZOMINTERMEDIJARNIH FILAMENATA- KERATINA U EPITELU KOE

c)Vieredni- sve stanice dodiruju bazalnu laminu, a jezgre su smjetene na razliitim razinamavieredni cilindrini s trepetljikama(dini sustav)

vieredni cilindrini epitel sa stereocilijama(muki spolni sustav)

- prijelazni epitel (mokrani sustav)a) merokrina sekrecija- sekretna zrnca izlaze egzocitozom

b) apokrina sekrecija - sekret se izluuje zajedno s apikalnim dijelom citoplazme

c) holokrina sekrecija - pri sekreciji propada itava stanica

NAINI IZLUIVANJASEKRETALJEZDANI EPITEL

Tipina ljezdana stanica:Apikalni dio (povrina stanice)- mjesto izluivanja sekreta

Stanine organele- mjesto sinteze sekreta

Bazalni dio- unoenje sirovina za sintezu(aminokiseline, jednostavni eeri)a) prema broju ljezdanih stanica- jednostanine- viestanineb) prema mjestu izluivanja sekreta- endokrine - izluuju svoj proizvod u krv (hormoni) i nemaju odvodnih kanala- egzokrine - izluuju svoj proizvod kroz odvodni kanal(enzim), imaju sekresijki dio i odvodni kanal

c) prema razgranjenosti odvodnog kanala- jednostavne (nerazgranjen kanal)- sloene (razgranjen kanal)d) prema obliku sekrecijskog dijela- alveolarne (acinusne)- okrugli raspored stanica- tubulusne - duguljasti raspored stanica-alveotubulusne -okrugle i duguljaste grupice sekrecijskih stanicaPodjela ljezdanih epitela

Vraste stanice (dini i probavni sustav)

Tipovi epitelnih stanica prema funkcijiStanice koje izluujusteroidne hormone(nadbubrena i spolnelijezde)Stanice koje prenose ione(bubreg, odvodni kanali lijezda)

mioepitelne stanice

Neuroendokrine stanice (DNES)-derivati embrionalnog ivanog sustavaoko 35 vrsta stanica (dini, probavni, mokrani sustav, titnjaa i hipofiza)-prepoznaju se imunohistokemijskim metodamaVEZIVNO TKIVOVezivno tkivo povezuje stanice i organe dajui im oblik i mehaniku potporu. Slui u obrani organizma i prehrani organa.Nastaje od mezenhima kojeg ine pluripotentne stanice koje se postepeno diferenciraju.

VRSTE VEZIVNOG TKIVA

1/ vezivno tkivo u uem smislu: a) rahlo (vie stanica i osnovne tvari, manje vlakana) b) gusto (vie vlakana): neformirano formirano

2/ vezivno tkivo s posebnim svojstvima: masno tkivo elastino tkivo hematopoetsko tkivo sluzavo tkivo

3/ potporna vezivna tkiva: hrskavica kostVEZIVNO TKIVO = STANICE + MEUSTANINA TVARSTANICE:

- fibroblasti- makrofazi- mastociti- plazma stanice- masne stanice- leukociti- limfocitiMEUSTANINA TVAR: I/ Amorfna tvar + tkivna tekuina- glikozaminoglikani- proteoglikani- strukturni glikoproteini

II/ Vlakna- kolagena vlakna- retikulinska vlakna- elastina vlakna

FIBROBLASTI (FIBROCITI) - stvaraju sve dijelove meustanine tvari, te imbenika rasta. Fibroblast moe reverzibilno prijei u fibrocit.Fibroblasti se mogu aktivirati i sudjelovati pri cijeljenju rana.

Obrambena reakcija tijela na antigenAntigen je svaki tetni imbenik koji uzrokuje imunoloki odgovor tijela.Princip obrane tijela:Antigen dolazi u kontakt s makrofagima koji ga djelomino razgrauju. Informacija o vrsti antigena se prenosi na T-limfocit, od koje se informacija putem interleukina prenosi na B-limfocit.B-limfocit je prethodnik plazma stanice, koja stvara specifina protutijela (IgG) koja unitavaju antigen.MAKROFAZI - nastaju od monocita krvi. Pripadaju mononuklearnom fagocitnom sustavu, razgrauju antigene procesomfagocitoze.T-limfociti- sami razgrauju antigen(stanini imunitet)B-limfociti- pretvaraju se u plazma stanice koje sintetiziraju protutijela gama globuline(humoralni imunitet).

REAKCIJA ANTIGEN- PROTUTIJELO

ALERGIJSKA REAKCIJAKao odgovor na ulazak alergena (antigena), plazma stanice izluuju imunoglobuline (protutijela) E skupine.IgE se veu na receptore na povrini mastocita. Mastociti izluuju histamin i druge aktivne tvari koje uzro kuju znakove alergijske reakcije (edem-otok tkiva, poveanu propusnost krvnih ila, svrbe).VLAKNA - tanki polimeri bjelanevina (sinteza u fibroblastima i meustaninoj tvari)

a) kolagena vlakna (ine 30% teine tijela) su najrasprostranjenija u tijelu. Aminokiseline karakteristine za kolagen su hidroksiprolin i hidroksilizin. Otporna su prema vlaku.-vlaknasti kolagen Kolagen tipa I najei je u tijelu.Kolagen tipa II nalazi se u hrskavicama.Kolagen tipa III u retikulinskim vlaknima.Kolagen IV u bazalnim membranama.

b) retikulinska vlakna ine prostornu mreu. Sastoje se od kolagena tipa III vezanog na druge tipove kolagena, glikoproteine i proteoglikane. Ima ih najvie tijekomembriogeneze, upala i cijeljenja rana.

c) elastina vlakna reagiraju na vlak rastezanjem. Elastin je otporan na kuhanje, kiseline i luine, a sadrava posebneaminokiseline dezmozin i izodezmozin.

RETIKULINSKA VLAKNA

Argirofilna su- boje se srebromTvore mreu u krvotvornim organima

Organizacija tetive

Patoloka sinteza kolagena: Ehlers-Danlos sindrom

Poremeaji sinteze kolagenih i elastinih vlakana:Marfanov sindromAMORFNA OSNOVNA TVAR- mjeavina glikoproteina i proteoglikana koji povezuju stanice s vlaknima.

-glikoazminoglikani su ravni polisaharidni lanci sastavljeni od disaharidnih jedinica (dermatan-sulfat, hondroitin-sulfat, keratan-sulfat, heparan-sulfat, hijaluronska kiselina). Veu vodu.

proetoglikani nastaju vezanjem glikoazminoglikana za sredinji bjelanevinski lanac. Prevladava uhljikohidratni dio (polianioni), vrlo su hidrofilni sa slojem vezane vode oko sebe.

- strukturni glikoproteini nastaju vezanjem razgranjenih ugljikohidrata na bjelanevinsku osnovu. Prevladava bjelanevinski dio. Meusobno povezuju susjedne stanice i osiguravaju prijanjanje uz podlogu (fibronektin, laminin, hondronektin).Integrini-transmembranski proteini koji povezuju stanice (citoskelet) smeustaninom tvari (kolagenom, fibronektinom, lamininom), odreuju vrstou meustanine tvari.

.

Proteoglikanski agregati