EPILOGI 1-2 2011

No

481

ISS

N 1

105

2503

ΕΠΙΛ

ΟΓΗ

ΙΑΝ

ΟΥ

ΑΡ

ΙΟΣ

- Φ

ΕΒ

ΡΟ

ΥΑ

ΡΙΟ

Σ 2

01

1

ΣΤΟΝ ΕΠΙΤΑΧΥΝΤΗ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ

Ο ΚΟΣΜΟΣΗ ΕΥΡΩΠΗΗ ΕΛΛΑ∆Α

OPINION LEADERS

ΚΩΣΤΑΣ ΑΖΑΡΙΑ∆ΗΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΙ∆ΗΣΓράµµα από την Αµερική

Bankers' Green TechHealthLiving values

Value&Values

ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES

TMENT • DEVELOPMENT VALUE ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑ

Ε ΤΟΣ 48 ο ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011 T IMH 5.00 €

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ:

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX: E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

Κατηγορία Συνδροµής Ετήσια Διετής

Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 € 160 €

Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο 125 € 225 €

Φοιτητές(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 48 € 88 €

* Επίσης: Ν.Π.Δ.Δ. - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα

Συδροµή Εξωτερικού 165 € 275 €

Συνδροµή φοιτητών εξωτερικού(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 115 € 185 €

Στις τιµές περιλαµβάνεται Φ.Π.Α. 5%

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ


ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:

ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ:ALPHABANK: GR15 0140 1030 1030 0232 0001 786 (ALL MEDIA A.E.)ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: GR70 0110 0800 0000 0804 7142 701 (ALL MEDIA A.E.)ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: GR70 0172 0110 00 5011 016125 652 (ALL MEDIA A.E.)ΠΡΟΣΟΧΗ! Για να γίνει η πιστωση, παρακαλούµε γράψτε στο παραστατικό της κατάθεσης τον αποστολέα και στείλτε το στο fax: 210 64 24 850.

ΝΑ ΣΤΑΛΕΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ (για την περιοχή της Αθήνας)

ΘΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΑΣ

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ VISA Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ DINERS Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

Γίνετε συνδροµητής στην ΕΠΙΛΟΓΗ Το πακέτο συνδροµής περιλαµβάνει:

6 διµηνιαίες εκδόσεις ΕΠΙΛΟΓΗ και 5 ετήσιες εκδόσεις. Επιπλέον, παρέχεται 20% έκπτωση στις online βάσεις δεδοµένων του economics.gr

Δείτε πληροφορίες για την ΕΠΙΛΟΓΗ και τις ετήσιες εκδόσεις της ALLMEDIA στο δικτυακό τόπο www.epilogimag.gr

Θεοφάνους 19-21, 115 23 Αθήνατηλ.: 210 64 23 688, fax: 210 64 24 850

e-mail: [email protected]





Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

& , 1 -2

©

& , 3 -4

©

& , 5 -6

& , 7 -8

©- Corporate Value

µ ©

& , 9 -10

©

& , 11 -12

Αγαπητοίεκπρόσωποι του ελληνικού τομέα αιολικής ενέργειας,

Σας προσφέρουμε την 30-ετή μας εμπειρία.

Η επένδυση στην αιολική ενέργεια απαιτεί την αποφυγή ρίσκου, οπουδήποτε αυτό είναι εφικτό. Αυτό σημαίνει την επιλογή επιχειρηματικών εταίρων βάσει της εμπειρίας τους στην καθημερινή διαχείριση κινδύνων.

Αυτό ακριβώς κάνει η Vestas εδώ και 30 χρόνια. Το αποτέλεσμα είναι η V112: η πλέον εξελιγμένη και δοκιμασμένη ανεμογεννήτρια της αγοράς. Η νέα γενιά των ανεμογεννητριών της Vestas είναι προϊόν της αποδεδειγμένα επιτυχημένης τεχνολογίας που χρησιμοποιήθηκε σε 41.000 ανεμογεννήτριές μας σε ολόκληρο τον κόσμο, μεγιστοποιεί την παραγόμενη ενέργεια σε περιοχές με χαμηλό και μεσαίο αιολικό δυναμικό, μειώνει το κόστος της ενέργειας μετατρέποντας έτσι σε οικονομικά βιώσιμα, έργα που στο παρελθόν δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εξειδίκευση μας στην αιολική τεχνολογία επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας

vestas.com/worldofwind

10251_Annonce_GR.indd 1 26-10-2010 11:27:26

c.papaioannou

adv

www.vestas.com

c.papaioannou

adv

www.genesispharma.gr

4 ΕΠΙΛΟΓΗ

G R E E N VA L U E S | Σ Ε Λ . 9 0 H E A LT H VA L U E S | Σ Ε Λ . 112T E C H VA L U E S | Σ Ε Λ . 10 2

π ε ρ ι ε χ ο μ ε ν α

08 | Editorial

10 | ΟικΟνΟμiα κoσμΟσ & Ελλaδα Το έγκλημα της φοροδιαφυγής και τα έσοδα του ελληνικού δημοσίου • Η κατανάλωση υποχωρεί, η Ελλάδα γίνεται γκρίζα • Συν Αθηνά και χείρα κίνει για το ελληνικό επιχειρείν: Μνημόνιο αλλά και ίδιες δράσεις • Τα ελληνικά ομόλογα • Ο Γερμανός Klaus Regling και το CAC • Κατάσταση χαρμολύπης στο ελληνικό επιχειρείν μετά τη μείωση των φορολογικών συντελεστών - Πράσινα κεφάλαια σε αναμονή στη χώρα • Η ύφεση δεν κάνει διακρίσεις, πλήττει και την αγορά πολυτελών ειδών • Το οικονομικό βαρόμετρο της επικαιρότητας στην Ελλάδα και τον κόσμο. Από το Επιτελείο της «Ε»

22 | ανιχνΕyσΕισ ΕπιχΕιρηματικΟτητα Νέος επιχειρηματίας ετών 20 Από τον Χρήστο Κώνστα

24 | πΟλιτικη Συνέπεια, επιμέλεια, μεταμέλεια για την Ελλάδα Από τον Παναγιώτη Μαυρίδη

26 | Ευρωπαϊκη Ενωση Γαλλογερμανικό κοντσέρτο για 27 Από τον Νίκο Μπέλλο

28 | CovEr Story 2011 Ο Κόσμος, η Ευρώπη, η Ελλάδα Από την Ευαγγελία Παπαϊωάννου

30 | Οι Ηνωμένες Πολιτείες & οι Ηνωμένες Οικονομίες της Ευρώπης Από την Ευαγγελία Παπαϊωάννου

32 | Mission Imposible για τον Γ. Παπακωνσταντίνου και την Ελλάδα Από την Ευαγγελία Παπαϊωάννου

32 | Ιστορίες αναζητήσεων & προκλήσεων για τον κόσμο και την Ευρώπη Από την Ευαγγελία Παπαϊωάννου

36 | oPiNioN lEadErS Κώστας Αζαριάδης, Γιάννης Ιωαννίδης Γράμμα από την Αμερική Από την Ευαγγελία Παπαϊωάννου

42 | SPECial iSSuES παγκΟσμια ΟικΟνΟμια Η Ο Jacques Attali & ο χρεωκοπημένος πλανήτης Aπό τον Αντώνη Λιβιεράτο

46 | δημΟσιΟ χρΕΟσ Μεγάλες Αλήθειες Από τον Κώστα Καλλωνιάτη

48 | BuSiNESS τΟ 2011 Το στοίχημα του επιχειρηματία Από τον Άκη Δρακάτο

53 | BaNkErS’ valuE τραπΕζικη σΕ δυσκΟλΟυσ καιρΟυσ Η αισιοδοξία του Ζαν Κλοντ Τρισέ & η επιχείρηση κρατικά ομόλογα Από το Επιτελείο της «Ε»

01 | 02.2011

C O V E R S T O R Y | Σ Ε Λ . 2 8 - 3 5 O P I N I O N L E A D E R S | Σ Ε Λ . 3 6

P R E C I O U S L I F E | Σ Ε Λ . 12 1

B A N K E R S ' C L U B | Σ Ε Λ . 61 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ | ΣΕΛ. 42

c.papaioannou

adv

www.piraeusbank.gr

6 ΕΠΙΛΟΓΗ

56 | ΕλληνικΕσ τραπΕζΕσΟι μέρες χαλκού των τραπεζώνΑπό τον Χρήστο Κώνστα

61 | BaNkErS’ CluB Συνέντευξη με τον Αλέξανδρο Σαρρηγεωργίου της EFG Eurolife Ασφαλιστικής Από την Έλενα Ερµείδου

64 | oN liNE iNvEStMENtS Συνέντευξη με τον Χάρη Κουντούρη της FXCM HellasΑπό την Έλενα Ερµείδου

70 | ΕΞαγωγΕσ Στις λεωφόρους της εξωστρέφειαςΑπό τον Μάκη Ντόβολο

72 | διαΦημιση Συνέντευξη με τις Β. Κορμά και Τ. Κανελλοπούλου της V+O Communication Από τον Δηµήτρη Κορδερά

75 | GrEEN valuESGrEEN NEWSΣτιγμές της επικαιρότητας που αξίζουν προσοχή Από το Επιτελείο της «Ε»

82 | πρασινΕσ ΕπΕνδυσΕισ Η μεγάλη αναζήτηση Από τον Θανάση Αντωνίου

84 | πρασινα κτιρια Η πρόκληση της πράξηςΑπό τον Θανάση Αντωνίου

86 | δικτυα & υπΟδΟμΕσ Η Ευρώπη και η αποστολή στην Αφρική Από τον Θανάση Αντωνίου

88 | πρασινη αναπτυΞη Η Μεσόγειος επενδύει στον ήλιοΑπό τον Θανάση Αντωνίου

90 | ΦωτΟΒΟλταϊκαΣυνέντευξη με τον Adel El Gammal της EPIAΑπό τον Θανάση Αντωνίου

92 | πρασινα δανΕια Ο στίβος της πράσινης χρηματοδότησης Από τον Θανάση Αντωνίου

96 | ανακυκλωση Συνέντευξη με την Νατάσα Βορηά της Ανακύκλωσης Συσκευών Από τον Θανάση Αντωνίου

101 | tECH valuEStECH NEWSΣτις λεωφόρους της τεχνολογίας

104 | δημoσια Eργα Ψηφιακό δημόσιοΑπό τον Παναγιώτη Αδριανέση

106 | τΕχνΟλΟγiα & καινΟτΟμiα Συνέντευξη του Ρολφ Σβίρτς της Fujitsu Technology Solutions Από τον Παναγιώτη Αδριανέση

111 | HEALTH valuESHEaltH BuSiNESSΣυνέντευξη με τους Βασίλειο Κάτσο της Pharmathen και Κωνσταντίνο Φρουζή της Novartis Από τον Μάκη Ντόβολο

118 | HEaltH BuSiNESS Συνέντευξη με τον Ευάγγελο Σπανό της Βιοϊατρικής Από τον Παναγιώτη Αδριανέση

121 | PrECiouS liFE & liviNG valuES

130 | ΕπΕα πτΕρΕΟνταΟ Ανδρέας Ριζόπουλος, ψάχνει, αναδεικνύει και σχολιάζει τα σημεία της εκτρο-χιασμένης πραγματικότητας!

Θεοφάνους 19, 115 23 αθήναΤηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850 email: [email protected]: www.epilogimag.gr ή www.επιλογη.gr

EκδΟτησχρηστΟσ παπαϊωαννΟυ

διΕυΘυνση ΕκδΟσησΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

διΕυΘυνση συνταΞησΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣΚΩΣΤαΣ ΚαΛΛΩνιαΤΗΣ, χρΗΣΤοΣ ΚΩνΣΤαΣ, ανΤΩνΗΣ ΛιΒιεραΤοΣ, παναΓιΩΤΗΣ μαΥριΔΗΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣπαναΓιΩΤΗΣ ανΔριανεΣΗΣ, ΘαναΣΗΣ ανΤΩνιοΥ, εΛενα ερμειΔοΥ, ΔΗμΗΤρΗΣ ΚορΔεραΣ, ΣιμοΣ ΚοΣμεΤαΤοΣ, χρΗΣΤοΣ ΚΩνΣΤαΣ, νιΚοΣ μπεΛΛοΣ, χαραΛαμποΣ νιΚοποΥΛοΣ, ΓιΩρΓοΣ παπαχαΤΖΗΣ, ανΔρεαΣ ριΖοποΥΛοΣ, ΚΩΣΤαΣ χαΛΚιαΔαΚΗΣ

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΒαΣιΛΗΣ παπαΔαΚΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣμαρινα παπαΪΩαννοΥ

ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣΦΛΩρα ΛενοΥ, ΛιΤΣα ΦραΓΚοΥ

ART DIRECTORΒαΓΓεΛΗΣ ΦΩΚαΣ

ΑΤΕΛΙΕαναΣΤαΣια παπαΔεα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣαΓΓεΛοΣ ΣΤαΥραΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗTηλ. 210 64 01 852 email: [email protected]

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗTηλ. 210 64 23 688 email: [email protected]

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣTηλ. 210 64 01 850email: [email protected]

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟTηλ. 210 64 01 850 email: [email protected]

ΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER

ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ:εΛΛ. πραΚΤορειο ΔιανομΗΣ Ξ. ΤΥποΥ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 1260

ιδρυτησΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ιδιΟκτησιαALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, αναπαραγω-γή, ολική, µερική ή περιληπτική, κατά παρά-φραση ή διασκευή απόδοση του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιονδήποτε τρόπο, µηχανι-κό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.



Συνέντευξη με τον Ευάγγελο Σπανό

c.papaioannou

adv

www.chartisinsurance.gr/businessguard

8 ΕΠΙΛΟΓΗ

Το παιχνίδι θα κριθεί στους θεσμούς

Χρήστος Παπαϊωάννου

από τον εκδότη

Η ψαλίδα μεταξύ ευρωπαϊκού βορρά και νότου ανοίγει. Με τα σημερινά δεδομένα, φαίνεται ότι οι κοινωνίες του νότου, που σήμερα στερούνται αναπτυξιακών διαδι-κασιών, θα υποστούν για αρκετά χρόνια τις διαδικασίες μείωσης ελλειμμάτων και

ανάκτησης της αξιοπιστίας τους.

Όμως για την Ελλάδα, η αξιοπιστία της χώρας δεν αφορά μόνο τα δημόσια οικονομικά. Το μεγάλο στοίχημα, είναι να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στη λειτουργία των θεσμών. Σή-μερα όλο και περισσότεροι οικονομολόγοι, όταν μιλούν επί του πρακτέου, προτάσσουν, την ανάγκη σεβασμού των θεσμών, ως προαπαιτούμενο, για την επιτυχία των οποιωνδήποτε αναπτυξιακών μέτρων.

Ανάπτυξη χωρίς επενδύσεις δεν γίνεται. Αλλά, όσο διατηρούνται «κεκτημένα» που στρε-βλώνουν το επιχειρηματικό πεδίο και τον ανταγωνισμό, δεν πρόκειται να γίνει επένδυση στη χώρα. Πριν από πολλούς μήνες, σε συζήτηση περί του κατά πόσον η κρίση θα δη-μιουργούσε έδαφος για νέα επιχειρηματική δράση στην Ελλάδα, επενδυτής μου απάντη-σε: «Αγαπητέ μου, στην Ελλάδα ο σίγουρος τρόπος για να χάσεις τα λεφτά σου, είναι να κάνεις επιχείρηση. Γιατί πριν επενδύσεις στην Ελλάδα, θα ψάξεις και δυο τρία πράγματα: Για παράδειγμα, τι θα γίνει όταν θα χρειαστεί να υποστηρίξεις τα συμφέροντα της επένδυ-σης με προσφυγή στις διαδικασίες της δικαιοσύνης; ... Όταν θα διαπιστώσεις ότι σε κά-θε επενδυτική σου κίνηση καραδοκούν ένα σωρό φορείς και επαγγελματικές ομάδες για να αρπάξουν το 'δικαίωμά τους'. Και, τέλος-τέλος, ποιος ξέρει τι προσφυγές, εναντίον της επένδυσης, θα γίνουν στο ΣτΕ…».

Σήμερα αλλάζουν τα πράγματα; Πράγματι, αναθαρρούμε όταν βλέπουμε να ανοίγουν, τό-σα μαζί, κλειστά επαγγέλματα. Στον αντίποδα, από τον τρόπο λειτουργίας των πανεπιστη-μίων, διαπιστώνουμε ότι, μετά από ένα κενό 30 ετών, δεν έχει γίνει ακόμα αντιληπτό ότι η εκπαίδευση είναι η βασική συνιστώσα για την ανάπτυξη... Ακόμα, ότι στην εποχή που τα γεωργικά προϊόντα είναι πάλι περιζήτητα, το ελληνικό σύστημα εργάτης - αγρότης - μεσάζοντες - λιανέμποροι, είναι τόσο στρεβλό ώστε τελικά δεν συλλέγονται οι καρποί της ελληνικής γης και ας εισάγουμε λάχανα, κρεμμύδια και πατάτες από άλλες αγορές!

Σε μια χώρα σε τρικυμία, ο Πρωθυπουργός φαίνεται ότι αποδέχεται τον -υποχρεωτικό- ρόλο του μεταρρυθμιστή. Στο εξωτερικό μέτωπο οι εξελίξεις δείχνουν ότι η Ελλάδα αποτέ-λεσε τον καταλύτη (ή σπινθήρα) για την αλλαγή στην Ευρώπη. Στο εσωτερικό, η πορεία της χώρας θα κριθεί από τη σταθερότητα στον βηματισμό προς μια άλλη Ελλάδα, όπου, αντί απλά της μείωσης των ελλειμμάτων, θα βρεθεί κυρίαρχη θέση για αξίες όπως ο σεβασμός στους θεσμούς, η αξιοκρατία, η διαφάνεια, η λογοδοσία και η αποτελεσματικότητα.

Υ.Γ.: «It is a tale told by an idiot, full of sound and fury, signifying nothing.»

Είναι κρίμα που το σύστημα των Mέσων Eνημέρωσης, ακόμα και σήμερα δεν έχει το ανάστημα, πλην ολίγων εξαιρέσεων, να απαντήσει στους «φαφλατάδες» της πολιτικής: «Λόγια και χειρονο-μίες, χαμόγελα και συγκαταβατικές φράσεις, ώστε στο τέλος, να αδυνατεί κάποιος να τους «χρε-ώσει» οποιαδήποτε ξεκάθαρη πολιτική θέση». Ο Ανδρέας Ριζόπουλος, στη σελίδα 130, τους αφιε-ρώνει την παραπάνω φράση του Σαίξπηρ από τον Macbeth.

c.papaioannou

adv

www.heliosphera.com

10 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ελληνικh ΟικΟνΟμια Περαίωση και άλλα τινά…

Έγκλημα και έσοδαΚαλύτερα απ’ ό,τι περίμενε. Πάνω από 1 δισ. ευρώ τα εκτιμώμενα έσοδα του

Δημοσίου από την περαίωση, αν και αρχικά προβλέπονταν στα 700 εκατ. ευρώ.

Η περαίωση τελικά απο-δείχτηκε πολύ πιο απο-δοτική για τα δημόσια ταμεία από τις προβλέ-ψεις. Ο υπουργός Οικο-

νομικών ανέμενε έσοδα 700 εκατ. ευρώ και τώρα τα έσοδα προβλέπεται ότι θα ξεπεράσουν το 1 δισ. ευρώ. Στην τωρινή συγκυρία αυτό είναι πολύ καλό φυσικά, βοήθησε ώστε η υστέρηση στα φορο-λογικά έσοδα από τον τελευταία αναθε-ωρημένο στόχο των 51,3 δισ. ευρώ να περιορισθεί στα 280 εκατ. ευρώ μόνο. Φυσικά επίσης έχει δηλωθεί αρμοδίως ότι αυτή θα είναι η τελευταία, ώστε να μην δοθεί κίνητρο στους φορολογούμε-νους να μην εκπληρώνουν συστηματικά τις υποχρεώσεις τους αναμένοντας μια

Η αξΙα τΗς εμπΙςτοςΥνΗςΗ ατιμωρησία στον δη-μόσιο βίο, προκαλεί τη δυσφορία του Γιώργου Παπανδρέου. Δικαίως, γιατί η κάθαρση είναι καθοριστική για την αποκατάσταση της εμπι-στοσύνης των πολιτών στην κρατική μηχανή και τους λειτουργούς της. Τι έχει γίνει με τις υποθέ-σεις παράνομου πλουτι-σμού στελεχών κυβερ-νήσεων που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας το 2010;

νέα φορολογική αμνησία. Το πόσο αυτό ισχύει μένει να αποδειχθεί στο μέλλον. Το μήνυμα του Υπουργείου Οικονομικών που κάλεσε τους πολίτες να προσέλθουν στις εφορίες μιλούσε για κλείσιμο του πα-ρελθόντος και μια νέα αρχή. Ως εδώ όλα καλά. Για να υπάρξει όμως όντως μια νέα αρχή θα πρέπει ο πολίτης να γνωρίζει ότι το κλείσιμο αφορά όλους. Τι έχει γίνει άραγε με τις υποθέσεις παράνομου πλου-τισμού στελεχών προηγούμενων κυβερ-νήσεων που ήρθαν στο φως της δημοσι-ότητας το 2010; Έχουν άραγε καταλογισθεί και σε αυτούς οι αναλογούντες φόροι, μιας και βρέθηκαν στην κατοχή τους αδι-καιολόγητα με βάση το δηλωθέν εισόδη-μα περιουσιακά στοιχεία; Πώς θα πεισθεί ο πολίτης ότι όντως θα υπάρξει μια και-νούργια αρχή στις σχέσεις πολίτη – κρά-τους, όταν στον χορό των εκατομμυρίων, με off-shore εταιρείες και ακριβά ακίνητα, δεν υπάρξει κάθαρση; Η δημοσιοποίηση των ενεργειών της κυβέρνησης στα θέμα-τα αυτά θα λειτουργήσει ευεργετικά για το περί δικαίου αίσθημα και θα αποκατα-στήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στη λειτουργία της κρατικής μηχανής, τόσο απαραίτητη για την ενίσχυση της φορολο-γικής συνείδησης. Εκτός και αν η όλη υπό-θεση εξαντλήθηκε στα δημοσιεύματα των εφημερίδων και δεν γίνει τίποτα, οπότε ο πολίτης εύλογα θα συμπεράνει ότι τίποτα δεν αλλάζει στην Ελλάδα. Θα συνεχίζουν να πληρώνουν μόνο οι ειλικρινείς φορο-λογούμενοι, οι υπόλοιποι θα αναμένουν μια νέα περαίωση και οι κατάφορα παρα-νομούντες θα μένουν στο απυρόβλητο. Η Ελλάδα κάνει μεγάλη προσπάθεια για να αλλάξει τα κακώς κείμενα που μας οδήγη-σαν στα τωρινά αδιέξοδα. Η προσαρμογή στα νέα δεδομένα πρέπει να αφορά όλους αν θέλουμε να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη για την ελληνική οικονομία. Εμπιστοσύνη σε μια οικονομία που θα λειτουργεί ορθο-λογικά και σε ένα σύστημα που δεν προ-στατεύει συγκεκριμένες ομάδες σε βάρος των υπολοίπων.

// Επιτελείο «Ε»

c.papaioannou

adv

www.eede.gr/content.asp?id=845&source=activities_2

12 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ελληνικh ΟικΟνΟμια Όταν η κατανάλωση υποχωρεί

Γκρίζα ΕλλάδαΤο δύσκολο 2011, η ύφεση που συνεχίζεται και το αδιέξοδο μιας χώρας που εξακολουθεί να δαπανά, ακόμα και σήμερα, πολύ περισσότερα από όσα έχει!

Η προκλΗςΗ τοΥ εξορθογΙςμοΥΗ προσγείωση της χώρας στη νέα πραγματικότητα, ίσως οδηγήσει σε ένα συλλογικό εξορθολογισμό. Αποταμιεύουμε μόλις 5% του αεπ έναντι 20% στην Ευρωζώνη. Το λυπηρό είναι ότι το ανθρώπινο κόστος της προσαρμογής και της απρονοησίας ενός κράτους που έδινε το πα-ράδειγμα της σπατάλης, είναι πολύ μεγάλο. Το μαρτυρούν οι 680 χιλιάδες άνεργοι.


Oι μαζικές κινητοποιήσεις των εργαζομένων στα μέ-σα μαζικής μεταφοράς στην Αθήνας επέφεραν ένα μεγάλο πλήγμα στην αγο-

ρά που ήδη ήταν σε οριακή κατάσταση λόγω της ύφεσης. Παράγοντες της αγο-ράς μιλούν για μείωση του τζίρου της τάξης του 40% στο κέντρο της πόλης την περίοδο των εορτών. Οι αντιδράσεις των θιγόμενων από τα μέτρα περιορισμού των αμοιβών στον ευρύτερο δημόσιο τομέα ήταν αναμενόμενες. Δεν θα πρέ-πει όμως να παραβλέπουν το γεγονός ότι ακόμα και μετά τις περικοπές διατηρούν ένα σχετικά καλό μισθό και ασφάλεια για

τη θέση εργασίας τους. Το θέμα είναι κα-τά πόσο μπορούσε να διατηρηθεί το βιο-τικό επίπεδο όλων στα επίπεδα των προ-ηγούμενων ετών. Και πόσο μπορούσε να αντέξει το κράτος, δηλαδή ο Έλληνας φο-ρολογούμενος να συντηρεί τα τεράστια ελλείμματα των συγκοινωνιακών φορέ-ων. Η Eurostat πρόσφατα περιέλαβε στον δημόσιο τομέα και τις ΔΕΚΟ, μιας και τα χρέη τους βαρύνουν το δημόσιο χρέος και τα ελλείμματά τους το κρατικό ταμείο, έτσι ώστε τα μέτρα να καθίστανται ανα-πόφευκτα. Όμως το πρόβλημα είναι της κοινωνίας γενικότερα. Μια ματιά στους αριθμούς αρκεί για να δείξει ότι η κα-τάσταση αναπόδραστα οδηγούνταν σε εκτροχιασμό. Η κατά κεφαλή κατανάλω-ση των Ελλήνων, των πολιτών μιας υπερ-χρεωμένης στο εξωτερικό χώρας, από το 2006 ήταν υψηλότερη των Γερμανών, των πολιτών μιας πλούσιας και πλεονασμα-τικής χώρας. Από το 2002 είναι σταθερά υψηλότερη από των Γάλλων, των Ιταλών, των Ολλανδών, των Φιλανδών, των Σου-ηδών, και των Δανών, δηλαδή των πλού-σιων χωρών της ΕΕ. Το 2009, με μέσο όρο 100 για την ΕΕ των 15, χωρίς δηλαδή να συνυπολογίζονται οι νέες φτωχότερες χώρες της ΕΕ, η Ελλάδα είχε 107, η Γερ-μανία 105, η Γαλλία 97, η Φιλανδία 94, η Ιταλία 93, η Σουηδία 92, και η Δανία 89. Ακόμη και το 2011, μετά τη μεγάλη αναδίπλωση των καταναλωτών, και την οικονομία για 3ο έτος σε ύφεση, η κατά κεφαλή κατανάλωση των Ελλήνων θα βρίσκεται στο 97 με 107 για τη Γερμανία, 97 για τη Γαλλία, 93 για την Ιταλία, 91 για την Ολλανδία, 90 για τη Δανία και 84 για τη Σουηδία. Οι μέσοι όροι βέβαια υπο-κρύπτουν μεγάλες ανισότητες. Συγχρό-νως όμως καταδεικνύουν το αδιέξοδο μιας χώρας που δαπανά ακόμα και τώρα πολύ περισσότερα από όσα έχει. Πώς εί-ναι δυνατόν με χαμηλότερους μισθούς από τον μέσο Ευρωπαίο ο Έλληνας να δαπανά περισσότερα; Οδεύουμε προς μια προσγείωση σε μια νέα πραγματικό-τητα και αυτή θα είναι επίπονη.

ΕΠΙΛΟΓΗ 13

c.papaioannou

adv

www.findbiz.gr

14 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕπΕνδΥσΕισ Επιχειρείν

Το 2011, όπως φαίνεται, τα δημοσιονομικά μας θα έχουν μπει σε τροχιά μονιμότερης διόρθωσης. Και τώρα πρέπει να προχωρήσουμε στο επό-

μενο βήμα, της εξόδου από την ύφεση. Και για να γίνει αυτή πραγματικότητα πρέπει να αποκατασταθεί αυτό που έχει χαθεί, η εμπιστοσύνη. Τα προβλήματα χρηματοδότησης της Ελλάδας (και των τραπεζών) πηγάζουν από την απώλεια εμπιστοσύνης των ξένων στις προοπτι-κές μας. Στο εσωτερικό, εκτός από τη μείωση των εισοδημάτων και την αυξα-νόμενη ανεργία, αυτό που βαραίνει το κλίμα στην αγορά είναι αβεβαιότητα για τις μελλοντικές προοπτικές των κατανα-λωτών, που οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερο περιορισμό των δαπανών. Μπορεί αυτή η μείωση να λειτουργήσει εξυγιαντικά σε μια οικονομία εθισμένη ως πριν από την κρίση στον δανεισμό και την κατα-νάλωση, κυρίως εισαγόμενων, χωρίς να

προτεραΙοτΗτες Η κυβέρνηση θα πρέπει με την ίδια προσήλωση που επιδεικνύει στην ανα-μόρφωση του δημόσιου τομέα, να κινητοποιήσει τις δράσεις εκείνες που θα διευκολύνουν τη δρα-στηριοποίηση των επι-χειρήσεων στους τομείς εκείνους που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά. Μόνον έτσι θα αποκατασταθεί η εμπιστο-σύνη στην οικονομία και τις προοπτικές της.

ανησυχεί για τη συρρικνούμενη παραγω-γή σε διεθνώς εμπορεύσιμους τομείς, που συνιστούν τον πυρήνα της οικονομίας που δημιουργεί αξία για το μέλλον. Οι Γερμα-νοί έδωσαν βαρύτητα στη δημοσιονομική πειθαρχία, όμως εστιάζουν και σε κάτι άλ-λο εξίσου σημαντικό: τις διεθνείς αγορές. Σε αντίθεση με τους Αμερικανούς και τους Βρετανούς, όπου η έξοδος από την ύφεση ήρθε με κρατική στήριξη από τομείς υπη-ρεσιών, στη Γερμανία η ανάκαμψη ήρθε από τομείς με διεθνώς εμπορεύσιμη παρα-γωγή, γι αυτό και βασίζεται σε πιο στέρεα θεμέλια. Το επόμενο διάστημα δεν θα εί-ναι εύκολο όχι τόσο γιατί θα βρισκόμαστε κάτω από τη στενή παρακολούθηση της τρόικας και τα σενάρια αναδιάρθρωσης του χρέους κάθε τόσο επανέρχονται. Αλλά κυρίως γιατί θα πρέπει με την ίδια προσή-λωση που επιδεικνύει ο Πρωθυπουργός στην αναμόρφωση του δημόσιου τομέα, να κινητοποιήσει την κυβέρνησή του ώστε να προχωρήσουν στις δράσεις εκείνες που θα διευκολύνουν τη δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων στους τομείς εκείνους που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα αγα-θά. Για αυτό και πρέπει να προχωρήσει γρήγορα στην εφαρμογή του νέου επεν-δυτικού νόμου. Συγχρόνως πρέπει να ολοκληρώσει τις διαδικασίες για το Γενικό Επιχειρηματικό Μητρώο που θα διευκολύ-νει την ίδρυση επιχειρήσεων, αλλά και να ολοκληρώσει τις διαδικασίες για τη χωρο-θέτηση και την απλοποίηση της αδειοδό-τησης. Η εσωτερική υποτίμηση, με τη μεί-ωση του κόστους εργασίας, θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις. Όμως το κόστος εργασίας δεν είναι ο κύριος παράγοντας που κάνει την Ελλάδα να χάνει σε ανταγωνιστικότη-τα, είναι οι υποδομές, η ποιότητα κ.α. Και σε αυτά πρέπει να εστιάσουμε. Ας δρα-στηριοποιηθούμε με τα μέσα που έχουμε, για να μην παρακολουθούμε απλά τη μια μετά την άλλη τις μικρομεσαίες επιχειρή-σεις να κλείνουν επιρρίπτοντας την ευθύ-νη στο Μνημόνιο που «αφαιρεί» χρήματα από την αγορά.


Το άλλοθι του ΜνημονίουΣυν «Αθήνα» και χείρα κίνει. Το Μνημόνιο ό,τι είχε να δώσει, το έδωσε και το δίνει. Δεν αρκεί από μόνο του. Πρέπει να αποφασίσουμε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας.

ΕΠΙΛΟΓΗ 15

ΕπΕνδΥσΕισ Κρατικά ομόλογα

Η απόδοση των κρατικών ομολόγων, δηλαδή τα μα-

κροχρόνια επιτόκια, βρίσκεται σήμερα σε πολύ χαμηλά επίπεδα στις μεγάλες ανεπτυγμένες οικονομίες. Αυτό τροφοδοτεί ανησυχίες ότι στην αγορά αυτή δημιουργούνται συνθήκες φούσκας, που όταν σκάσει θα έχει σοβαρότατες συνέπειες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τη δημοσιονομική κατάσταση των χωρών και γενικά την οικονομία. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ένας από τους λόγους είναι ότι οι αγορές μπορεί να προεξοφλούν ότι οι κεντρικές τράπεζες θα δι-ατηρήσουν χαμηλά τα επιτόκια τους το επόμενο διάστημα καθώς η οικονομία θα παραμένει αδύναμη. Θα μπορούσαν ωστόσο να οδη-γηθούν στις ίδιες εκτιμήσεις για τα επιτόκια, υποθέτοντας ότι με-γάλες κεντρικές τράπεζες θα ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια την ίδια πολιτική χαμηλών επιτοκίων, αναντίστοιχων με την οικονομική δραστηριότητα, που ακολούθησαν την προηγούμενη δεκαετία (ιδίως στις ΗΠΑ με κεντρικό τραπεζίτη τον Άλαν Γρήνσπαν), και που συνέ-βαλλε στη χρηματοπιστωτική κρίση τη διετία 2008 – 10. Θα μπορού-σε να προστεθεί και ένας τρίτος λόγος: η αβεβαιότητα για τη δημο-σιονομική υγεία ορισμένων χωρών της Ευρωζώνης, που συνεπάγε-ται φυγή των επενδυτών στα αμερικανικά ομόλογα και τους τίτλους ισχυρών χωρών, όπως η Γερμανία. Πόσο μάλλον που οι οίκοι αξιο-λόγησης προειδοποιούν ή προχωρούν σε νέο γύρο υποβαθμίσεων των αδύναμων χωρών της Ευρωζώνης, μεταξύ των οποίων της Ελλά-δας σε ακόμη χαμηλότερο μη-επενδυτικό επίπεδο. Αναμφίβολα συ-νέβαλε και η πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης -αγορές κρατικών ομο-λόγων σε ΗΠΑ και Βρετανία- που ώθησε σε άνοδο τις τιμές τους και αντίστοιχα μείωσε τις αποδόσεις. Ο ΟΟΣΑ στις πρόσφατες προβλέ-ψεις του εκτιμά ότι οι κεντρικές τράπεζες θα προχωρήσουν σε σταδι-ακή προσαρμογή της επιτοκιακής και της μη συμβατικής νομισματι-κής πολιτικής τους ώστε να μην υπάρξουν απότομες διορθώσεις στις τιμές των ομολόγων, δηλαδή απότομη διάρρηξη μιας φούσκας. Ας ελπίσουμε ότι αυτή θα είναι η εξέλιξη των πραγμάτων.

Ιστορικά χαμηλάΗ χαμηλή απόδοση των κρατικών ομολόγων στον αναπτυγμένο κόσμο και οι ανησυχίες για τη δημιουργία συνθηκών φούσκας.

ο κΙνδΥνος καΙ το επΙχεΙρΗμαΠώς στοιχειοθετούνται οι εκτιμήσεις για συνθήκες φούσκας στις αγορές ομολόγων; Οι αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων βρίσκονται σήμερα σε χαμηλά 50 ετών (2,5% στα 10ετή), των αμερικανικών σε ιστορικά χαμηλά αν και αυξάνονται τελευταία (3,4%), ενώ πολύ χαμηλά βρίσκονται και των γαλλικών και ολλανδικών.


16 ΕΠΙΛΟΓΗ

παΓκΟσμια ΟικΟνΟμια Η επόμενη μέρα

Ο Γερμανός Klaus Regling, οι αδύναμες οικονομίες της Ευρωζώνης, οι τονωτικές ενέσεις του European Financial Stability Facility και το περίφημο ευρωομόλογο.

Ο Γερμανός Klaus Regling εί-ναι επικεφαλής του European Financial Stability Facility, του οργάνου της Ερωζώνης που

σκοπό έχει να βοηθήσει με δάνεια της χώ-ρες σε κρίση. Από την έδρα του στο Λου-ξεμβούργο, θα μπορεί να εκδώσει ομόλο-γα για να χρηματοδοτήσει τα δάνεια αυτά. Μιας και τα ομόλογα αυτά θα έχουν την εγγύηση των χωρών μελών της, το μεγα-λύτερο μέρος των οποίων αφορά τη Γερ-μανία, φυσικό είναι να έχουν την ανώτερη αξιολόγηση από τους διεθνείς οίκους. Βέ-βαια, λόγω των υψηλών εγγυήσεων που θα έχουν τα ομόλογα του, το ποσό των δανείων που θα μπορεί να χορηγήσει εί-ναι αρκετά μικρότερο των 440 δισ. ευρώ που έχει στη διάθεσή του. Ήδη ξεκίνησε δουλειά, με την πρώτη έκδοση ομόλογου για να χρηματοδοτηθεί η συμμετοχή του στο σχέδιο διάσωσης της Ιρλανδίας. Με 10 χρόνια εμπειρίας στο ΔΝΤ, 10 χρόνια στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, σύντομη θητεία στο επενδυτικό κεφάλαιο αντιστάθμισης κινδύνου Moore Capital

και γενικός διευθυντής της Διεύθυνσης Οι-κονομικών της ΕΕ από το 2001, ο 60χρονος Regling έχει μεγάλη εμπειρία στις αγορές και τους μηχανισμούς τους. Πρόσφατα και με ικανοποίηση δήλωσε ότι η Κίνα εκδή-λωσε θερμό ενδιαφέρον για να αγοράσει το ομόλογο που θα εκδώσει. Στη συνέχεια ακολούθησε και η Ιαπωνία. Την περασμένη άνοιξη η Κίνα είχε εκδηλώσει το ίδιο ενδι-αφέρον για την Ελλάδα και πιο πρόσφατα για την Ιρλανδία και την Ισπανία. Ήδη στην πρώτη έκδοση των 5 δισ. ευρώ στα τέλη Ιανουαρίου οι προσφορές έφθασαν τα 40 δισ. ευρώ. Ίσως η ικανοποίηση του απο-δειχθεί βραχύβια. Καθώς οι επενδυτές θα προτιμούν τα ομόλογα που θα εκδίδει, θα αυξηθούν οι δυσκολίες άντλησης κεφαλαί-ων από τις αδύναμες χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας. Και ίσως ο μηχανισμός βρε-θεί στην ανάγκη να παράσχει στήριξη και σε άλλες χώρες. Και όσο η Γερμανία και οι πλεονασματικές βόρειες χώρες αρνούνται να αυξήσουν τον προϋπολογισμό του, θα βρεθεί να ακροβατεί σε συνθήκες ασταθούς ισορροπίας. Προνοητικός, όπως όλοι οι Γερ-μανοί, ο Klaus Regling υποστήριζε από το 2004 (σε ομιλία του στο IMF) τη συμπερίλη-ψη των collective action clauses στα κρατι-κά ομόλογα (δηλαδή των όρων που επιβάλ-λουν στους ιδιώτες πιστωτές συμμετοχή στο κόστος διάσωσης μιας χώρας σε περίπτωση που αυτή βρεθεί σε αδυναμία πληρωμών). Τώρα, όπως όλοι άλλωστε, διαπιστώνει ότι ήδη με την προοπτική αυτή τα spreads των ομολόγων στην Ευρωπαϊκή περιφέρεια αυξάνονται κατακόρυφα, ενισχύοντας τις ανησυχίες για τις δυνατότητες αναχρηματο-δότησής τους. Το πιθανότερο είναι η θητεία του στο Moore Capital, να αποδειχτεί πολύ ευκολότερο εγχείρημα από την τωρινή. Και αυτό γιατί θα αντλεί μεν σχετικά άνετα φθη-νά κεφάλαια, το περιβάλλον των αγορών όμως θα γίνεται ολοένα και δυσκολότερο για τις αγορές κρατικών ομολόγων της ευ-ρωζώνης και σε περιβάλλον συγκοινωνού-ντων δοχείων οι απαιτήσεις στον μηχανισμό του οποίου προΐσταται θα αυξάνονται.

O Mr Regling και το CAC


ΙςχΥρΗ πΙθανοτΗτα

Το πιθανότερο είναι τελικά, το ευρωο-μόλογο, παρά τις αντιδράσεις κυρίως της Γερμανίας, να επανέλθει de facto στο τραπέζι των δια-πραγματεύσεων των Ευρωπαίων ηγετών.

ΕΠΙΛΟΓΗ 17

ΦΟρΟλΟΓια Η μείωση των συντελεστών

Η απόφαση του πρωθυπουρ-γού να μειώσει κατά 4 πο-σοστιαίες μονάδες (από 24% σε 20%) τον φορολογικό συντελεστή στα μη διανεμό-

μενα κέρδη από το 2011 ικανοποίησε, αλλά μόνο εν μέρει, τον επιχειρηματικό κόσμο. Μετά τις αντιδράσεις, στο τελευταίο φορο-λογικό νομοσχέδιο τα διανεμόμενα κέρδη κάθε ανώνυμης εταιρείας πριν διανεμηθούν στους μετόχους θα φορολογούνται στο όνο-μα της εταιρείας με συντελεστή 25%. Στη συνέχεια το μέρισμα που εισπράττουν τα φυσικά πρόσωπα προστίθεται στα υπόλοι-πα εισοδήματά τους και φορολογείται με βάση την κλίμακα φορολογίας με συντελε-στές που φθάνουν έως και 45%. Στο στάδιο αυτό γίνεται και ο συμψηφισμός και σε πε-ρίπτωση που ο φορολογούμενος ανήκει, με βάση το εισόδημά του, σε κλιμάκιο χαμη-λότερο από αυτό που επιβαρύνεται με τον συντελεστή του 25% θα έχει επιστροφή φό-ρου αλλιώς προκύπτει επιβάρυνση. Σε ότι αφορά τις θυγατρικές πολυεθνικών ομίλων, ο συντελεστής φορολογίας ανέρχεται στο 20% σε επίπεδο νομικού προσώπου και το μέρισμα θα φορολογείται στη χώρα προ-

Κατάσταση χαρμολύπηςΗ κυβέρνηση μείωσε τους φορολογικούς συντελεστές στα μη διανεμόμενα κέρδη των

ανώνυμων εταιρειών, οι βασικές ενστάσεις όμως των επιχειρηματιών παραμένουν.

προθεςΗ καΙ πραγματΙκοτΗτα

Ο Αλέξανδρος Μωρα-ϊτάκης, πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ, προτρέπει την κυβέρνηση να προ-χωρήσει στη μείωση του φόρου επί των μερισμάτων, επισημαί-νοντας στην «Ε» ότι: «Εάν το Δημόσιο θέλει, όπως έχει διακηρύξει, να πουλήσει σε καλές τιμές εισηγμένες εται-ρείες πρέπει να ρίξει τον φόρο στα μερίσμα-τα σε ανταγωνιστικά επίπεδα».

// Από τον Μάκη Ντόβολο

έλευσής τους. Ο πρόεδρος του ΣΜΕΧΑ κ. Αλέξανδρος Μωραϊτάκης υποστηρίζει στην «ΕΠΙΛΟΓΗ» ότι «ο φόρος στα μερίσματα της τάξης του 40% για ξένους και του 45% για τους Έλληνες δεν είναι ανταγωνιστικός σε σχέση με τα ισχύοντα στις γειτονικές χώρες και διεθνώς. Για τις εισηγμένες, μάλι-στα, εταιρείες αποτελεί αιτία πτώσης και της αξίας τους». Δεν λείπουν περιπτώσεις όπου μεγαλομέτοχοι εταιριών και ξένοι επενδυ-τές μεταβιβάζουν τις μετοχές τους σε ποι-κίλα «επενδυτικά οχήματα» (εταιρίες, Α/Κ, τραπεζικοί λογαριασμοί omnibus, κ.τ.λ.) σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Λου-ξεμβούργο, την Ελβετία και την Κύπρο προ-κειμένου να αποφύγουν τη φορολόγηση των μερισμάτων κατά 40% (εκμεταλλευό-μενοι το ευνοϊκότερο φορολογικό καθε-στώς της χώρας προέλευσης). Μάλιστα ο κ. Μωραϊτάκης προτρέπει την κυβέρνηση να προχωρήσει στη μείωση του φόρου επί των μερισμάτων και για έναν άλλο λόγο: «Εάν το Δημόσιο θέλει όπως έχει διακηρύξει να πουλήσει σε καλές τιμές εισηγμένες εταιρεί-ες πρέπει να ρίξει τον φόρο στα μερίσματα σε ανταγωνιστικά επίπεδα».

18 ΕΠΙΛΟΓΗ

πρασινη αναπτΥξη Επενδύσεις

Την ώρα που εντείνονται οι πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ένω-σης και του Διεθνούς Νομι-σματικού Ταμείου προς την ελληνική κυβέρνηση για την

πλήρη και ουσιαστική απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, οι εμπλεκόμενοι φο-ρείς κλάδου εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους στην Πολιτεία. Ο Γιώργος Περιστέ-ρης, πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτροπαραγωγών από ΑΠΕ και πρόε-δρος του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ διατυπώνει συγκεκριμένα: «Σήμερα υπάρχει επάρκεια ενέργειας διότι κάποιες εταιρείες ανταπο-κρίθηκαν στην απαίτηση της Πολιτείας, επένδυσαν από τα ίδια κεφάλαιά τους χω-ρίς καμία επιδότηση και καμία εγγύηση, κεφάλαια ύψους 2,5 δισ. ευρώ.». Η δυσα-ρέσκειά του; «Η Πολιτεία μας επιβάλλει να πουλάμε την παραγόμενη ενέργεια σε τι-μές κάτω του κόστους με αποτέλεσμα μια μονάδα ισχύος 400 MW να χάνει συνολι-κά 25-30 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, δεν ορίζουμε την τιμή της ενέργειας, αφού η τιμή προσδιορίζεται από τις παλαιές λιγνι-τικές μονάδες του δικτύου». Ο Γ. Περιστέ-ρης εκτιμά ότι αν και οι μονάδες παραγω-

Πράσινα κεφάλαιαΑνανεώσιμες πηγές ενέργειας, Έλληνες επιχειρηματίες, επενδύσεις και Πολιτεία. Αιχμή

της δυσαρέσκειας, η ανεκμετάλλευτη πηγή των ελληνικών επενδυτικών κεφαλαίων.

το ερωτΗμα «Τί έχουν τα ελληνικά κεφάλαια και τα υποτιμούμε;», διερωτάται ο Γιώργος Περιστέρης, πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτροπαραγωγών από ΑΠΕ και πρόεδρος του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ο οποίος εκτιμά ότι στην Ελλάδα υπάρχουν αυτό το διάστημα κεφάλαια ύψους 20 δισ. ευρώ τα οποία μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να επενδυθούν στην αγορά ενέργειας και ειδικά στις ΑΠΕ.

γής ηλεκτρικού ρεύματος από την καύση φυσικού αερίου θα έπρεπε να θεωρού-νται η «ατμομηχανή» της μετάβασης στη νέα εποχή, ο λιγνίτης συνεχίζει να παίζει καθοριστικό ρόλο στον προσδιορισμό της οριακής τιμής. Είναι ιδιαίτερα λάβρος κα-τά των μεταπρατικών επιχειρήσεων που εισήλθαν πρόσφατα στην ενεργειακή αγο-ρά της Ελλάδας και αποσπούν ολοένα και μεγαλύτερα μερίδια αγοράς από τη ΔΕΗ. Πιστεύει ότι χειραγωγούν τις τιμές χωρίς να έχουν επενδύσει παρά ελάχιστα ποσά στην υπόθεση ενέργεια. Όπως τονίζει «Η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας θέ-λει επενδύσεις κι όχι μεταπράτες».Ο Γιώργος Περιστέρης πιστεύει ότι στην Ελλάδα υπάρχουν αυτό το διάστημα κεφά-λαια ύψους 20 δισ. ευρώ που μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να επενδυθούν στην αγορά ενέργειας και ειδικά στις ΑΠΕ. «Τα χρήμα-τα αυτά υπάρχουν. Υπάρχουν σήμερα, δεν ξέρω αν θα υπάρχουν σε μερικούς μήνες ή του χρόνου. Τα θέλουμε; Αν ναι, πρέπει να κινηθούμε γρήγορα για να μην αποθαρρυν-θούν τραπεζικοί οργανισμοί και διεθνείς φορείς. Τι έχουν τα ελληνικά κεφάλαια και τα υποτιμούμε;», αναρωτιέται εκφράζοντας τη δυσαρέσκειά του για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται –ορισμένες φορές και σε ορισμένους κλάδους– οι Έλληνες επιχειρηματίες. Αυτά από όσα διατύπωσε ο κ.Περιστέρης στην 4η Εβδομάδα Ενέργειας στα τέλη Νοεμβρίου. Λίγες ημέρες πριν είχε ανακοινωθεί από την ελληνική κυβέρνηση ένα νέο επενδυτικό πρόγραμμα στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης. Την ίδια περίοδο, ο υφυπουργός Εξωτερικών, Σπύρος Κουβέ-λης και ο Αιγύπτιος υφυπουργός Οικονο-μικής Συνεργασίας, Μουσταφά Μωχάμεντ Εϊζα, υπέγραψαν πρωτόκολλο συνεργασίας για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας με υποθαλάσσιο καλώδιο, τη μεταφορά φυσι-κού αερίου και πετρελαίου, αλλά και τη συ-νεργασία στις ΑΠΕ.

// Από τον Θανάση Αντωνίου

Αναλυτικότερα για τις θέσεις της Πολιτείας στη σελ.: 82, Green Values

ΕΠΙΛΟΓΗ 19

Ειδη πΟλΥτΕλΕιασ Στην εποχή της ύφεσης

Ύφεση με φινέτσα και στυλΠορτοφόλια ερμητικά κλειστά για την αγορά ειδών πολυτελείας. Η οξύμωρη σχέση των

καταναλωτών που «κατέχουν» και η αρνητική ψυχολογία που καθορίζει τις επιλογές.

Με μ ι α α π λ ή β ό λ τ α σ τ ι ς ακριβές συνοι-κίες και δρό-μους της Αθή-

νας, εύκολα αντιλαμβάνεται κά-ποιος τη μεγάλη πτώση της κατα-ναλωτικής κίνησης στα καταστή-ματα με επώνυμες μάρκες ρού-χων, στα κοσμηματοπωλεία, στα ακριβά εστιατόρια και ξενοδο-χεία. Εν μέσω του αρνητικού αυ-τού κλίματος ήδη καταγράφονται οι πρώτες απώλειες (κλείσιμο καταστημάτων και επιχειρήσεων με ιστορία ετών), φαινόμενο που αναμένεται να ενταθεί το 2011. Μιλώντας στην «Ε» ο Πάνος Ντέ-ρος, ένας εκ των κύριων μετόχων της Baccarat Ελλάς (οι λοιποί κύ-ριοι μέτοχοι της εταιρείας είναι η κα Ειρήνη Ντέρου και η μητρική γαλλική εταιρία Baccarat με μα-κρά παράδοση στον χώρο των κρυστάλλων), υποστηρίζει ότι η καθοδική πορεία για την αγορά πολυτελών ειδών ξεκίνησε από τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008. «Εκείνη την περίοδο άρχι-σε να αντιστρέφεται η ανοδική πορεία που είχε καταγράψει η αγορά ειδών πολυτελείας από τις αρχές της δεκαετίας μέχρι και το 2007. Τα γεγονότα εκείνου του Δεκεμβρίου προκάλεσαν την πρώτη σοβαρή ζημιά στον κλάδο καθώς, να μην ξεχνάμε ότι, κατά τον τελευταίο μήνα του χρόνου πραγματοποιείται το 25-50% του ετήσιου τζίρου σε πολλά είδη πολυτελείας». Έκτοτε τη «σκυτά-λη» πήρε η οικονομική ύφεση με αποτέλεσμα, όπως σημειώνει ο κ. Ντέρος, «η πτώση του τζίρου που καταγράφηκε στην εν λόγω

αγορά τόσο το 2009 όσο και το 2010 να ανέρχεται στο 13-14% κατά μέσο όρο σε ετήσια βάση». Όμως γιατί επηρεάστηκε τόσο πολύ μια αγορά η οποία απευ-θύνεται κυρίως στα ανώτερα οι-κονομικά στρώματα των οποίων το εισόδημα δεν έχει πληγεί σε μεγάλο βαθμό από την κρίση και τα οικονομικά μέτρα που λαμβά-νονται; «Στα πολυτελή είδη η μεί-ωση της κατανάλωσης οφείλεται πρωτίστως στην αρνητική ψυχο-λογία που επικρατεί στην πλει-ονότητα των πελατών αυτής της κατηγορίας. Εμφανίζονται περισ-σότερο συγκρατημένοι σε σχέση με το παρελθόν ίσως και διότι βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου η επίδειξη πλούτου και πολυτε-λών αντικειμένων δεν συνάδει με το γενικότερο κλίμα» εκτιμά ο κ. Ντέρος ενώ προσθέτει πως «όσον αφορά τα επαγγελματικά δώρα είναι εμφανής η προσπά-θεια των επιχειρήσεων να μειώ-σουν το συγκεκριμένο κόστος». Για το 2011 οι προβλέψεις δεν εί-ναι καθόλου ευοίωνες. Σύμφωνα με τον κ. Ντέρο, «η φετινή χρο-νιά θα είναι χειρότερη για την αγορά ειδών πολυτελείας. Η εκ νέου μείωση του τζίρου κατά 10-15% δεν θα είναι το μόνο στοι-χείο. Πλέον δεν υπάρχουν άλλα «μαξιλάρια». Πολλές επιχειρή-σεις του χώρου θα καταγράψουν την 3η συνεχόμενη ζημιογόνα χρήση. Το αποτέλεσμα θα είναι να δούμε αυξημένες αποχω-ρήσεις επιχειρηματιών από την αγορά. Τα brand names θα επιβι-ώσουν, αλλά πολλοί επιχειρημα-τίες που τα διαχειρίζονται όχι».

ΨΥχραΙμΙαΡωτήσαμε τον Πάνο Ντέρο, έναν εκ των τριών κύριων μετόχων της Baccarat Ελλάς πώς αντιμετωπίζει η εταιρεία τη συνεχιζόμενη ύφεση που σε σημαντικό βαθμό έχει πλήξει την αγορά ειδών πολυτελείας. «Με ψυχραιμία.» μας απάντησε. «Δεν προχωράμε στον εύκολο δρόμο των εκπτώσεων και προσφορών, που έχουν αμφίβολα αποτελέσματα, αλλά επενδύουμε στην καλύτερη εξυπηρέτηση του πελάτη, στη διαφήμιση και στην προώθηση πολυτελών προϊόντων πιο προσιτής αξίας».

// Από τον Μάκη Ντόβολο

20 ΕΠΙΛΟΓΗ

Είκοσι δύο χρόνια πριν, είκοσι δύο χρόνια μετά. Η τιμή του χρυσού σήμερα έχει επιστρέψει στα επίπεδα που βρισκόταν πριν 22 χρόνια σε σχέση με τις αμερικανικές μετοχές.

Η ανοδική τάση στις τιμές των εμπορευμάτων θα διατηρηθεί και κατά τη διάρκεια του 2011, καθώς αναμένεται ότι η Κίνα θα καταφέρει να αποφύγει την υπερθέρμανση της οικονομίας της, εκτιμά η Merrill Lynch Wealth Management. Και πάλι ο κλάδος της ενέργειας έρχεται στο προσκήνιο, μαζί με τον χαλκό και

τα υπόλοιπα βιομηχανικά μέταλλα, καθώς η ανάπτυξη των ασιατικών οικονομιών οδηγεί σε αύξηση της ζήτησης. Παρόλα αυτά, το ράλλυ της τιμής του χρυσού έχει ολοκληρωθεί, σύμφωνα με τον Johannes Jooste, συντάκτη στρατηγικής χαρτοφυλακίων για τη Merrill Lynch Wealth Management. «Η τιμή του χρυσού έχει επιστρέψει στα επίπεδα που βρισκόταν πριν από 22 χρόνια, σε σχέση με τις αμερικανικές μετοχές», σημειώνει ο κ. Jooste και συνεχίζει: «Αυτή η ανωμαλία έχει φτάσει στο τέλος της. Οι μετοχές είναι πλέον εξίσου καλή

προστασία έναντι του πληθωρισμού».

ΟικΟνΟμια Βαρόμετρο

Τα τρικ των αριθμών. Σύμφωνα με την Eurostat, τη στατιστική υπηρεσία της ΕΕ, η Ιρ-λανδία είναι η τρίτη πλουσιότερη σε όρους κα-τά κεφαλήν αεπ, χώρα της ΕΕ. Με μέσο όρο για την ΕΕ των 27 100, το κατά κεφαλή προϊόν της το 2009 ήταν 127, με ραγδαία βέβαια υποχώ-ρηση την προηγούμενη τριετία. Το κατά κεφα-λή αεπ της Γερμανίας, του εγγυητή του μεγαλύ-τερου μέρους των δανείων για τη διάσωση του άλλοτε κελτικού τίγρη, είναι μόλις 116%!

Ο δείκτης επιχειρηματικής εμπιστοσύνης της Γερμανίας αυξήθηκε στο υψηλότερο επί-πεδο της τελευταίας 20ετίας. Ανοδικά κινείται στη Γαλλία, το Βέλγιο και την Ιταλία καθώς η δυναμική της γερμανικής βιομηχανίας συμπα-ρασύρει τις άλλες οικονομίες. Στην Ελλάδα βρίσκεται χαμηλά όπως άλλωστε και των κα-ταναλωτών που είναι εξαιρετικά απαισιόδοξοι, καταγράφοντας τη χειρότερη επίδοση στην ΕΕ.

Οι Ιρλανδικές τράπεζες έχουν αντλήσει από την ΕΚΤ 136 δις. ευρώ, το ¼ του συνόλου που έχει διοχετεύσει η ΕΚΤ στις τράπεζες. Ακολου-θεί η Ελλάδα με 94 δισ. ευρώ.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Κίνας έφθασαν αισίως τα 2,8 τρις. δολάρια, σύμφω-να με ανακοίνωση της κεντρικής τράπεζας της χώρας, καθώς τα εμπορικά της πλεονάσματα αυξάνονται και πάλι. Ακολουθεί η Ιαπωνία με 1,1 τρισ. και η Ρωσία με περίπου 400 δισ. δολ.

Τα 57 δισ. ευρώ φθάνουν οι ανάγκες σε δα-νειακά κεφάλαια της Ελλάδας το 2011. Ποσό τεράστιο για τα δικά μας δεδομένα αλλά μικρό για τα Ευρωπαϊκά. Η Γαλλία θα αντλήσει από τις αγορές 386 δισ. ευρώ, η Ιταλία 381 και η συνετή Γερμανία μόλις 292 διςσ. ευρώ.

Οι κατασχέσεις κατοικιών στις ΗΠΑ αυξά-νονται και περίπου 1,2 εκατ. κατοικίες βρίσκο-νται σε κάποιο στάδιο της διαδικασίας. Αυτό πιέζει ακόμα περισσότερο τις τιμές τους. Σύμ-φωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ αυτές υποχώρη-σαν 8% περίπου το 2010.

Η ζήτηση για πετρέλαιο αυξάνεται. Ο Δι-εθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπει ότι θα αυξηθεί από 87,7 εκατ βαρέλια ημερησίως (ε.β.η) το 2010 σε 89 το 2011, ενώ οι τιμές του άγγιξαν τα 100 δολ./βαρέλι τον Ιανουάριο. Η άνοδος της ζήτησης προέρχεται όχι μόνο από την Κίνα αλλά και από τις ανεπτυγμένες χώρες.

Ο ΟΠΕΚ, ο οργανισμός των πετρελαιοπαραγωγών εξαγωγέων χω-ρών εκτιμά ότι θα αυξηθεί στα 90 ε.β.η. ως το 2014 και στα 106 ως το 2030. Η πιο ενεργοβόρα χώρα σε όρους κατά κεφαλή κατανάλωσης πετρελαίου θα παραμείνουν οι ΗΠΑ, με 16 βαρέλια ανά κάτοικο το 2030, έναντι 10 της Ρωσίας, 8 της Ευρώπης και 4 της Κίνας. Το σενά-ριο που στηρίζει τις προβλέψεις του ο ΟΠΕΚ βασίζεται στην υπόθεση ότι οι τιμές του θα κυμαίνονται μεταξύ των 75 και 85 δολ. ανά βαρέλι ως το 2020 και θα αυξηθούν στα 106 ως το 2030. Δεν παραλείπει να τονίσει ότι οι τιμές πλέον καθορίζονται στα χρηματιστήρια εμπορευ-μάτων, όπου τα παράγωγα τροφοδοτούν την κερδοσκοπία.

Ανάσα από τις εξαγωγές. Η μεγάλη άνοδός τους που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ τον Νοέμβριο, κατά 35%, ανεβάζει το ποσοστό αύξησής τους στο 7,5% το 2010 μετά από μείωση 18% το 2009.

Η απορρόφηση του ΕΣΠΑ 2007-2013 βρίσκεται μόλις στο 18%, παρά τη σημαντική πρόοδο που υπήρξε το 2010. Ο στόχος είναι ως το τέλος του 2011 η απορροφητικότητα των κοινοτικών κεφαλαίων να φθάσει το 35%.

Οι τιμές των ακινήτων υποχώρησαν 4% περίπου το 2010 σύμ-φωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Λίγο μεγαλύτερη είναι η μείωση στα καινούργια διαμερίσματα. Η ύφεση στις οικοδομές πιέζει τις τι-μές. Ο όγκος των νέων οικοδομών μειώνεται με ετήσιο ρυθμό 25%.

ΑνοδΙΚΑ ΤΑ ΕΜΠορΕυΜΑΤΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 21

Στο 22% έφθασε η υποχώρηση του γενικού δείκτη στο Χρηματι-στήριο Αθηνών το 2010. Το 2009 υποχώρησε 36%.

Οι επενδύσεις υποχωρούν για 12ο συνεχόμενο τρίμηνο. Σύμ-φωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το 3ο τρίμηνο 2010 σε σύγκρι-ση με το ίδιο τρίμηνο του 2009 μειώθηκαν 20%, η κυβερνητική εκτίμηση μιλά για μείωση 17% σε ολόκληρο το έτος, εκτίμηση που μάλλον θα αποδειχθεί μη ρεαλιστική. Το 2009 μειώθηκαν 11% .

Οι παραγγελίες της βιομηχανίας στην Ελλάδα αυξάνονται, αν και με επιβραδυνόμενο ρυθμό, 6,5% τον Νοέμβριο από 9,7% τον Οκτώβριο (σε σύγκριση με Νοεμ. 2009). Η άνοδος οφείλεται στην άνοδο των παραγγελιών από το εξωτερικό, κατά 27%. Στην εσωτε-ρική αγορά μειώθηκαν 6,7% καθώς στην Ελλάδα η ύφεση περιορί-ζει τη ζήτηση. Σε άνοδο οι παραγγελίες από το εξωτερικό σε βασι-κά μέταλλα (88%), μηχανήματα (35%) και χημικά (58%).

Πτήσεις εδάφουςΣε αρνητικά επίπεδα η ροή δανείων στην οικο-νομία τόσο από την πλευρά της προσφοράς, όσο και από την πλευρά της ζήτησης.

Οι αιτήσεις για δάνεια έχουν υποχωρήσει από 11 δισ. ευρώ το 2005, σε 6 δισ. το 2010, ενώ τα δάνεια σε καθυστέρηση εκτιμάται ότι έφθασαν το 11% των συνολικών ή τα 28 δις. ευρώ. Ο

ρυθμός ανόδου της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα από τις τράπεζες υποχώρησε στο -0,2% το 2010 από 4,1% το 2009. Η επιβράδυνση τους προηγούμενους μήνες και η μείωση τον Δεκέμβριο οφείλεται στη μεγάλη αναδίπλωση των νοικοκυριών, με τα καταναλωτικά δάνεια να υποχωρούν 4% και ενώ και τα στεγαστικά πλέον εισήλθαν σε αρνητική περιοχή, υποχωρούν 0,4%. Η άνοδος της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων υποχώρησε στο 1%, με τις πιστώσεις προς τη βιομηχανία και το εμπόριο, τους δύο κλάδους που απορροφούν περίπου το 40% της συνολικής δανειακής έκθεσης των τραπεζών προς τις επιχειρήσεις, σε αρνητική περιοχή. Οι πιστωτικοί κίνδυνοι και ο κίνδυνος ρευστότητας των τραπεζών καθώς και η ύφεση που περιορίζει τη ζήτηση δανείων οδηγούν στη μείωση του υπολοίπου των δανείων. Όσον αφορά τις συνθήκες ρευστότητας των τραπεζών, πέρα από τον αποκλεισμό τους από τις διεθνείς αγορές, χαρακτηριστική είναι η μείωση των καταθέσεων των επιχειρήσεων και νοικοκυριών κατά 29 δισ. ευρώ το ενδεκάμηνο ως τον Νοέμβριο 2010.

Στην Ευρωζώνη, οι παραγγελίες της βιο-μηχανίας αυξάνονται σε ετήσια βάση για 10ο συνεχόμενο μήνα. Τον Οκτώβριο αυξήθηκαν 15%, με δυναμική την άνοδο 19% στην ισχυ-ρή γερμανική βιομηχανία, 12% στη Γαλλία και 13% στην Ιταλία. Οι ενδείξεις ωστόσο διαγρά-φουν επιβράδυνση, θέτοντας σε αμφισβήτηση τη δυναμική της ανόδου. Στην ΕΕ αυξήθηκαν 14%, 12% σε Βρετανία και 16% στη Σουηδία.

Η υποχώρηση του λιανικού εμπορίου συ-νεχίζεται, με ένταση, στην ελληνική αγορά. Σύμφωνα με την Εθνική Συνομοσπονδία Ελ-ληνικού Εμπορίου, ο τζίρος των επιχειρήσεων του κλάδου ένδυσης μειώθηκε 52% το 2010, των επίπλων κλπ 15%, των καλλυντικών 27%. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο όγκος των πωλήσε-ων μειώνεται με ρυθμό 10%. Η πίεση στα εισο-δήματα, η μείωση των αμοιβών, η αβεβαιότητα που προκαλεί η αυξανόμενη ανεργία αποθαρ-ρύνουν τους καταναλωτές που περικόπτουν δραστικά τις δαπάνες τους.

Ο όγκος των λιανικών πωλήσεων στην Ευ-ρωζώνη επιβραδύνει. Τον Νοέμβριο (σύγκριση με Νοεμ 2009) αυξήθηκε 0,1% μόνο μετά από άνοδο 1,2% τον Οκτώβριο. Στη Γερμανία η άνοδος επιβραδύνει στο 1%, επιβεβαιώνοντας τις απόψεις που μιλούν για χαμηλότερη ανά-πτυξη το επόμενο διάστημα.

Στο 13,5% έφθασε το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα, σε ιστορικό υψηλό. Ο αριθμός των ανέργων φθάνει πλέον τις 684 χιλ. άτομα, 193 χιλ. περισσότεροι από το 2009. Για το 2011 προβλέπεται άνοδος του ποσοστού στο 14,6%. Στο περιβάλλον αυτό οι μέσες ονομαστικές αποδοχές μειώθηκαν 3,7% στο σύνολο της οικονομίας το 2010, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος.

Σταθερά στο 10,1%, για 2ο μήνα, το ποσο-στό ανεργίας στην Ευρωζώνη, επίπεδο που αποτελεί υψηλό δεκαετίας. Το ποσοστό στο 20% στην Ισπανία, στη Γαλλία στο 9,8% με οριακή άνοδο, στο 6,7% στη Γερμανία με τά-ση υποχώρησης. Στην αμερικανική οικονομία το ποσοστό ανεργίας διατηρήθηκε στο 9,4% τον Δεκέμβριο, μέσα στον χρόνο ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά 700 χιλ. στα 14,5 εκατ. Στην Ιαπωνία το ποσοστό υποχωρεί οριακά στο 5,1%.

ΧορηΓhσΕΙσ

Νέα εποχή, νέες συνθήκες, διαφορετική τεχνολογία. Οι νέοι επιχειρηµατίες του χθες και οι νέοι επιχειρηµατίες του σήµερα κινούνται από την ίδια ανάγκη. Την ανάγκη για δηµιουργία και καινοτοµία, γνωρίζοντας ότι στόχος ζωής δεν είναι η ασφάλεια της µισθωτής εργασίας, που ούτως ή άλλως, είναι πλέον µύθος.

22 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Επιχειρηµατικότητα

Τί θα µπορούσα να σ υ µ β ο υλ έ ψ ω σ ή -µερα ένα νέο παιδί που τ ε λε ιώνε ι τ ι ς σπουδές του; ∆ια-βάζοντας άρθρα και

αναλύσεις που κυριαρχούν αυτή την εποχή στον διεθνή Τύπο νοµί-ζω ότι µπορώ να κοιτάξω στα µάτια κάθε νέο παιδί και µε την εµπειρία των 20 ετών στη ∆ηµοσιογραφία να του µιλήσω µε ειλικρίνεια: ∆εν µπο-ρεί να είναι στόχος ζωής το βόλεµα στο ∆ηµόσιο. Οποιεσδήποτε και αν

είναι οι σπουδές του, η επιλογή κα-ριέρας είναι µια επιχειρηµατική επι-λογή. Χρειάζεται ένα σαφές και ξε-κάθαρο επιχειρηµατικό σχέδιο, ένα business plan. Αυτή την εποχή το να είσαι 21 ετών είναι υπέροχο, αλλά και λίγο τροµακτικό. Υπάρχουν αρ-κετοί που πιστεύουν ότι αφού κα-τάφεραν και πήραν το πτυχίο στη Σχολή που επέλεξαν µε καλό βαθµό, δικαιούνται αµέσως µια καλοπλη-ρωµένη και αξιοπρεπή δουλειά. Το να είσαι επιχειρηµατίας δεν είναι καριέρα. Είναι µάλλον εσωτερική

επιταγή. ∆εν υπάρχουν προβλέψι-µες δοµές για την εκπλήρωση αυτού του πεπρωµένου, όπως συµβαίνει σε άλλα επαγγέλµατα, στην ιατρική, τη λογιστική, τη νοµική ή ακόµη και στην ακαδηµαϊκή καριέρα. Οι περ-γαµηνές, οι τίτλοι εργασίας και οι θέσεις στην ιεραρχία δεν παίζουν ρόλο για µια επιτυχηµένη επιχει-ρηµατική καριέρα. Όλα αυτά είναι µάλλον τα «εξώπροικα» για να απο-κτήσει κοινωνική θέση και όχι ουσι-αστικά στοιχεία απαραίτητα για την επιτυχία. Το να είσαι αφεντικό του

Από τον ΧΡΉΣΤΟ ΚΏΝΣΤΑ

Ε τ ώ ν 2 0ΝEΟΣΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤIΑΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 23

Μπορεί από τους νέους να λείπει η σοφία, τους λείπει όµως & το βαρίδι της απαισιοδοξίας

εαυτού σου σηµαίνει ότι κάνεις το δικό σου ταξίδι. Στο επιχειρείν δεν µαθαίνεις τόσο από την εκπαίδευση, όσο από την πρακτική. Κλειδί είναι η δράση. Οι επιχειρηµατίες είναι άν-θρωποι των πράξεων και όχι της θε-ωρίας. Ο δρόµος δεν είναι εύκολος. ∆εν υπάρχει καµία εξασφάλιση ότι ο νέος επιχειρηµατίας θα µπορέσει να έχει έστω και τον βασικό µισθό. Οι οικονοµικοί στόχοι, όµως, δεν θα πρέπει να είναι η βασική προτε-ραιότητα. Σύµφωνα µε τον Αριστο-τέλη, «οι νέοι αγαπούν τις τιµές και τις νίκες περισσότερο από το χρή-µα»... Από τους πραγµατικούς νικη-τές στον κόσµο των επιχειρήσεων ελάχιστοι είχαν ως κίνητρο την αύ-ξηση του πλούτου τους. Το βασικό τους κίνητρο ήταν να αποδείξουν κάτι, να αφήσουν το σηµάδι τους, να δηµιουργήσουν κάτι αξιόλογο. ∆εν ήταν η ασφάλεια. Στις µέρες µας πάλι, η ασφάλεια ακόµα και στη µι-σθωτή εργασία είναι ένας µύθος, είτε πρόκειται για τον δηµόσιο είτε για τον ιδιωτικό τοµέα.

Νέα γενιά, νέες ιδέες

Η γενιά των σηµερινών 20άρη-δων πιστεύει στην ελευθερία και στην ανεξαρτησία. Το να δηµιουρ-γήσεις τη δική σου επιχείρηση εί-ναι ένας αρκετά αποτελεσµατικός τρόπος για να πετύχεις αυτούς τους στόχους. Επίσης, όσο γρηγορότερα συνηθίσεις στις δόξες αλλά και στα δεινά της αυτοαπασχόλησης τόσο το καλύτερο. Το πιο σηµαντικό εί-ναι ότι ο νέος άνθρωπος έχει λίγα να χάσει: χωρίς εξαρτώµενα µέλη οικογένειας, µε ελάχιστες δαπάνες διαβίωσης και άπειρο διαθέσιµο χρόνο. Όταν είσαι νέος έχεις απε-ριόριστη ενέργεια και λιγότερες αναστολές ως προς τις καινοτόµες προτάσεις. Ποιος άλλος µπορεί να πιστέψει στο ακατόρθωτο; Η πα-λαιότερη γενιά έχει σοφία, όµως παράλληλα µπορεί να επιδείξει κυ-νισµό και υπεροψία, µπορεί να έχει

που κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για να πετύχει η επιχείρησή τους. Το επιχειρείν δεν είναι η απάντηση στην ανεργία και η αστάθεια που κρύβει δεν ταιριάζει σε όλους. ∆ε-δοµένων όµως των δύσκολων συν-θηκών που επικρατούν πλέον στην αγορά εργασίας, ο κίνδυνος δηµι-ουργίας µιας νέας επιχείρησης είναι πλέον φαινοµενικός περισσότερο παρά πραγµατικός. Και βέβαια, στα αρχικά στάδια τουλάχιστον, υπάρχει πάντα η λύση µιας δεύτερης προσω-ρινής µισθωτής εργασίας προκειµέ-νου να καλυφθούν οι ανάγκες.

βολευτεί ή και να είναι πλέον πολύ απαισιόδοξη. Από την άλλη πλευρά, ο νέος µπορεί να έχει ένα διαφορε-τικό όραµα, ιδέες για έναν καλύτερο κόσµο. Πάντα υπάρχουν ανάγκες στις οποίες πρέπει κανείς να απα-ντήσει και προβλήµατα που πρέπει να λυθούν και µόνο οι επιχειρηµα-τίες µπορούν να τα αντιµετωπίσουν. Κάθε εποχή έχει τη δική της τεχνο-λογία που αλλάζει τα δεδοµένα, την οποία µπορούν να εκµεταλλευτούν τα άτοµα µε κίνητρο. ∆εν πρόκει-ται για τάση µε κεντρική καθοδή-γηση. Προκύπτει από την ευφυΐα των χιλιάδων νέων επιχειρηµατιών

ΥΦΕ Σ Η Κ Α Ι ΕΥ Κ Α ΙΡ ΙΕ Σ

Παρά τη χρηµατοοικονοµική κρίση και την αδύναµη οικονοµία, αυτή είναι σπουδαία εποχή για να δοκιµάσεικανείς καινούργιες ιδέες.

Το ∆ιαδίκτυο καθιστά την καινοτοµία πιο φθηνή παρά ποτέ. Μπορείς να που-λήσεις και να διαφηµιστείς σε όλο τον κόσµο από τον φορητό υπολογιστή σου. Επίσης, ακόµη και στη σηµερινή Ελλάδα, όχι µόνον στο εξωτερικό, υπάρχει περισσότερη στήριξη για τους νέους επιχειρηµατίες απ' ό,τι στο παρελθόν, είτε πρόκειται για επίσηµη καθοδήγηση είτε για επιχειρηµατικούς µέντορες διαφό-ρων µορφών. Υπάρχουν πολυάριθµες ιστοσελίδες, οµάδες, βιβλία και άλλοι τρό-ποι µε τους οποίους οι νέοι επιχειρηµατίες µπορούν να ενηµερώνονται αλλά και να δικτυώνονται. ∆ιαρκώς εντυπωσιάζοµαι από τους νέους επιχειρηµατίες που συναντώ. Είναι πιο συνεργάσιµοι από τη δική µας γενιά, µε περισσότερο διεθνή προοπτική και πιο εξελιγµένη προσέγγιση στα χρηµατοοικονοµικά τους.

Με ταµέλε ιαΕ π ι µ έ λ ε ι αΣυνέ πε ια

Οι λέξεις-κλειδί που θα εξασφαλίσουν στην Ελλάδα την επόµενη δόση του δανείου «διάσωσής» της. Την ίδια στιγµή ο Έλληνας πρωθυπουργός επιχειρεί να εξασφαλίσει τη συµφωνία των δανειστών µας για επιµήκυνση της διάρκειας των δανείων, ενώ συγχρόνως παίζει το χαρτί των πρόωρων εκλογών, µέσο πίεσης για δανειστές και τρόικα που ζητά πρόσθετα µέτρα. Για τη Νέα ∆ηµοκρατία και τον Αντώνη Σαµαρά το «έσο έτοιµος» είναι το σύνθηµα.

24 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Πολιτική

Η ώρα της κρίσης πλη-σιάζει. Η χορήγηση της τέταρτης δόσης του δανείου «διά-σωσης» της Ελλάδας

θα εξαρτηθεί από τη ...συνέπεια, την ...επιµέλεια και τη ...µεταµέλεια που θα επιδείξει η Ελλάδα το δίµηνο Φεβρουαρίου – Μαρτίου. ∆ιότι όσο κι αν δεν οµολογείται από επίσηµα κυβερνητικά χείλη, είναι γνωστό –κι εν πολλοίς αναµενόµενο– ότι ασκεί-ται πίεση από τους δανειστές για τη

λήψη πρόσθετων µέτρων λιτότητας προκειµένου να εξοικονοµηθούν περί τα 12 δισ. ευρώ µέχρι το 2014. Μάλιστα η τρόικα απαιτεί το σχέ-διο να είναι αναλυτικότατο και να παρουσιαστεί από την κυβέρνηση εντός του διµήνου. Αν µάλιστα δεν είναι πειστικό και ρεαλιστικό, το ενδεχόµενο να υπάρξει γερµανική άρνηση στην έγκριση της νέας πί-στωσης είναι υπαρκτό. Εξίσου όµως υπαρκτός είναι ο κίνδυνος το νέο αυτό σχέδιο που στην ουσία συνιστά

ένα νέο µνηµόνιο να µην λάβει την έγκριση του εκλεκτορικού σώµατος. ∆εδοµένης της κατάστασης βρασµού που επικρατεί στην κοινοβουλευτική οµάδα του ΠΑΣΟΚ, σε συνδυασµό µε τη διαρκώς διογκούµενη κοινωνική δυσαρέσκεια από τα µέτρα λιτότητας που ήδη έχουν ληφθεί, είναι εξαιρε-τικά αµφίβολο αν θα υπάρξει ανοχή σε πρόσθετα µέτρα. Πόσο µάλλον όταν αυτά θα αφορούν σε νέες περι-κοπές µισθών των δηµοσίων υπαλ-λήλων, επιπλέον των περικοπών του

Από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙ∆Η

ΕΠΙΛΟΓΗ 25

Πολιτικές ισορροπίες, διεκδικήσεις και µάχες, σε έναν αγώνα µε αβέβαιη έκβαση

2010, για εξοικονόµηση 1 δισ. ευρώ ετησίως, εκ νέου αναθεώρηση του Ασφαλιστικού, δεδοµένου ότι οι πε-ρικοπές που έγιναν δεν καλύπτουν τους στόχους της τρόικας για τις συνταξιοδοτικές δαπάνες, άνοιγµα κλειστών επαγγελµάτων, τριετές πρό-γραµµα αποκρατικοποιήσεων κοκ. Για τον λόγο αυτό, το Μαξίµου από τις αρχές ήδη του έτους επιχειρεί σε δυο επίπεδα: το πρώτο στην ΕΕ, όπου προσπαθεί να πετύχει µια συµφωνία για επιµήκυνση του χρόνου αποπλη-ρωµής του χρέους και µείωση των επιτοκίων δανεισµού. Το επιχείρηµα που προβάλει είναι πως µε δυσθε-ώρητο χρέος και υψηλά επιτόκια, η οικονοµία θα παραµένει σε ύφεση και το χρέος αντί να µειώνεται θα δι-ογκώνεται, µε αποτέλεσµα στο τέλος η χρεοκοπία να είναι αναπόφευκτη. Παράλληλα, προβάλει ακριβώς τον κίνδυνο της κοινωνικής έκρηξης που θα έχει καταστροφικές συνέπειες για το πρόγραµµα σταθεροποίησης, µε αποτέλεσµα στο τέλος οι δανειστές να χάσουν τα λεφτά τους. Γι’ αυτό και θέλει τη συµφωνία πριν την πίστωση της τέταρτης δόσης που θα την εµφα-νίσει ως «επιβράβευση» των θυσιών του ελληνικού λαού.

Επικοινωνιακά παιχνίδια

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Γιώρ-γος Παπανδρέου άρχισε να παίζει ξανά το χαρτί των πρόωρων εκλο-γών. Είναι και αυτός ένας έµµεσος εκβιασµός προς τους δανειστές για να κάµψει τις αντιρρήσεις και να κερ-δίσει χρόνο. Για την ώρα όµως αντι-µετωπίζει τη σθεναρή επιφυλακτικό-τητα της Γερµανίας κυρίως, η οποία θέτει το νέο µνηµόνιο ως «προϋπό-θεση» για την εκταµίευση της τέταρ-της δόσης. Το Βερολίνο θεωρεί πως στην περίπτωση που υπάρξει συµ-φωνία πριν τη λήψη πρόσθετων µέ-τρων, η προσπάθεια της δηµοσιονο-µικής προσαρµογής θα χαλαρώσει. Την ίδια στιγµή όµως η πίεση του Βερολίνου προς την Αθήνα δηµιουρ-γεί εκνευρισµό στους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, αλλά και στους συνδικαλι-στές της ΠΑΣΚΕ, που δεν φαίνονται ικανοί να διαχειριστούν χωρίς σο-βαρές απώλειες τις επιπτώσεις ενός

νέου πακέτου λιτότητας. Η πίεση που υφίστανται από την κοινωνία και τους χώρους δουλειάς είναι τεράστια και φτάνει µέχρι και την απειλή της σωµατικής τους ακεραιότητας. Είναι λοιπόν εξαιρετικά αβέβαιο αν δεν θα υπάρξουν κάποιοι που θα επιχει-ρήσουν να διαφοροποιηθούν, εξα-ναγκάζοντας ουσιαστικά τον Γιώρ-γο Παπανδρέου να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές. Άλλωστε, ο µόνος λόγος που για την ώρα φαίνεται να διατηρεί τη συνοχή της κοινοβου-λευτικής οµάδας του ΠΑΣΟΚ είναι η πρόνοια του Συντάγµατος που θέλει

τις εκλογές εντός 18µηνου να διενερ-γούνται µε λίστα. Πολλοί βουλευτές φοβούνται πως αν προχωρήσουν σε ανταρσία αυτή τη στιγµή δεν θα έχουν καµία τύχη επανεκλογής. Αντιθέτως, µετά την παρέλευση του 18µηνου, ίσως υπάρξουν αρκετοί που θα σκεφτούν να επιχειρήσουν ηρωική έξοδο που θα κεφαλαιοποι-ήσουν πολιτικά στη συνέχεια. Συνε-πώς, για τον Γιώργο Παπανδρέου και την κυβέρνηση ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος είναι εξαιρετικά κρίσιµοι µήνες που θα καθορίσουν τις πολιτι-κές εξελίξεις.

ΤΟ ∆ΙΣ ΕΞΑΜ ΑΡΤΕΙΝ

Αυτή τη φορά, µε τον Γ. Παπανδρέου να χρησιµοποιεί το χαρτί των πρόωρων εκλογών, ο Αντώνης Σαµαράς θέλει να είναι έτοιµος. Χωρίς να επιτρέψει σε κάποιον να ισχυριστεί πως του δίνεται η ευκαιρία να διεκδικήσει την εξουσία, αλλά εκείνος απλά φοβάται να την αναλάβει.

Στη Ν∆ άρχισαν να συγκεντρώνουν βιογραφικά. Ο Αντώνης Σαµαράς εξουσιοδότησε τον Ανδρέα Λυκουρέντζο να προβεί σε αξιολογήσεις νέων στελεχών, ικανών να διεκδικήσουν την ψήφο των πολιτών. Παράλληλα δε, µε την αναζήτηση νέων µάχιµων «στρατιωτών» αλλάζει και λάβαρα και γενικώς, όπως όλα δείχνουν, ετοιµάζεται για εκλογές. Πρόκειται άραγε για παιχνίδι εντυπώσεων ή στη Ρηγίλλης εκτιµούν βασίµως –αν δεν γνωρίζουν ήδη– πως το επόµενο δίµηνο υπάρχει σοβαρό ενδεχόµενο να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές; Ουδείς είναι σε θέση να πει µε βεβαιότητα. Πλην όµως, καλού–κακού, η ηγεσία της Ν∆ δεν χάνει τίποτα να διατηρεί τον κοµµατικό µηχανισµό σε επαγρύπνηση. Άλλωστε µε τον τρόπο αυτό επιτυγχάνει και τη συνοχή της παράταξης, µειώνει τις πιθανότητες να υποστεί εκλογικό αιφνιδιασµό και το κυριότερο, εξαναγκάζει τον Γιώργο Παπανδρέου να σκεφτεί ωριµότερα προτού χρησιµοποιήσει εκ νέου το εκλογικό χαρτί –όπως έπραξε τον περασµένο Νοέµβριο.

Από την πλευρά του, ο Αντώνης Σ α µ α ρ ά ς κ α ι τ η ν έ κ δ ο σ η ευ ρω ο µ ολόγου υ π οσ τη ρ ί ζ ε ι κ α ι τ η ν α ν ά γ κ η χ ρ ο ν ι κ ή ς επιµήκυνσης της αποπληρωµής του χρέους , µ ε π α ράλ ληλη α ν α π ρ ο σ α ρµ ο γή τ ω ν ό ρ ω ν δανεισµών. Προφανώς, όχι γιατί σε περίπτωση που η προσπάθεια ευοδωθεί θα αλλάξει το κλίµα κ α ι θ α α π ο µ α κ ρ υ ν θ ε ί τ ο ενδεχόµενο πρόωρων εκλογών, αλλά γιατί θα έχει ευκολότερο έργο, όταν, αν και εφόσον κληθεί να αναλάβει την εξουσία.

Ο Μηχανισµός Σταθερότητας, που υιοθέτησαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, αναµένεται να οξύνει, αντί να αµβλύνει, τις ανησυχίες των αγορών για την κρίση δηµοσίου χρέους. Κι αυτό οφείλεται στην επιµονή της Γερµανίας να εµπλέξει τους ιδιώτες επενδυτές στην αντιµετώπιση δηµοσιονοµικών προβληµάτων χωρών της ευρωζώνης.

26 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Ευρώπη

Με τά την υ ιο -θ έ τ η σ η τ ω ν µέτρων οικο -νοµικής διακυ-βέρνησης, τα

οποία ενισχύουν τον συντονισµό των οικονοµικών πολιτικών, εισάγουν αυστηρές κυρώσεις κατά των χω-ρών µε δηµοσιονοµικά προβλήµατα, αναγάγουν τη µείωση του χρέους σε βασική προτεραιότητα και επιβάλουν διαρθρωτικές παρεµβάσεις για βελτί-ωση της ανταγωνιστικότητας, εκείνο που απέµενε, στη Σύνοδο Κορυφής του ∆εκεµβρίου, ήταν ένα σαφές µή-νυµα των Ευρωπαίων ηγετών προς

τις αγορές. Ένα µήνυµα αποφασιστι-κότητας και αλληλεγγύης που θα οδη-γούσε σε εκτόνωση των πιέσεων στα οµόλογα των χωρών της ευρωζώνης. Όµως, για µια ακόµη φορά, η Γερµα-νίδα Καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ πέτυχε µε την υποστήριξη του Γάλλου προέδρου, Νικολά Σαρκοζί να επιβά-λει τις δικές της θέσεις, προωθώντας αποφάσεις που θα δηµιουργήσουν σηµαντικά προβλήµατα σε χώρες «αδύναµους κρίκους» της ευρωζώνης (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία). Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισµός Σταθερότη-τας (ΕΕ-χώρες µέλη-∆ΝΤ) που θα τεθεί σε λειτουργία στα µέσα του 2013 εί-

ναι µια γερµανική επινόηση, θα επεµ-βαίνει «εάν είναι απαραίτητο» για τη διάσωση χωρών στο τελευταίο στά-διο, δηλαδή όταν θα βρίσκονται στα όρια της κατάρρευσης και θα χορηγεί δάνεια υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Μάλιστα, για να ενεργοποιηθεί ο Μη-χανισµός θα πρέπει να υπάρχει οµο-φωνία των χωρών της ευρωζώνης. Το απαίτησαν οι Γερµανοί για να καθορί-ζουν µε δικά τους κριτήρια πότε µια χώρα κινδυνεύει µε κατάρρευση. Από τα µέσα του 2013 όλα τα νέα κρατικά οµόλογα που θα εκδίδονται θα περι-λαµβάνουν µια «ρήτρα συλλογικής δράσης». Αποδεχόµενοι αυτή τη ρή-

Από τον ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟ

ΝΕΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ

Γερµανογαλλικό κοντσέρτο για 27

Η Γαλλίδα υπουργός Οικονοµικών, Κριστίν Λαγκάρντ, σε συνέντευξή της σε τηλεοπτικό δίκτυο, απέκλεισε µεν το ενδεχόµενο εξόδου της Ελλάδας ή κάποιας άλλης χώρας από την Ευρωζώνη, δήλωσε όµως σιβυλλικά ότι δεν θα υπάρξει αναδιάρθρωση χρέους µέχρι το τέλος του 2011.

ΕΠΙΛΟΓΗ 27

Οι αγορές δυσπιστούν, οι αδύναµοι κρίκοι ανησυχούν, η Α. Merkel «θριαµβεύει».

τρα οι ιδιώτες πιστωτές θα υποχρεού-νται να συνεισφέρουν σε περίπτωση που µια χώρα έχει πρόβληµα ρευ-στότητας ή καθίσταται αφερέγγυα. Το πότε και πώς θα το καθορίζουν η ΕΕ και το ∆ΝΤ. Εάν έχει πρόβληµα ρευ-στότητας η εν λόγω χώρα οι ιδιώτες πιστωτές θα δέχονται επιµήκυνση αποπληρωµής του χρέους και θα τους ζητείται να διακρατούν τα οµόλογα, ενώ σε περίπτωση αδυναµίας πλη-ρωµών (εάν κριθεί αφερέγγυα) θα αποδέχονται (οι ιδιώτες) µείωση του επιτοκίου ή ακόµη και περικοπή της ονοµαστικής αξίας των οµολόγων. «Προνοµιούχοι πιστωτές», δηλαδή αυτοί που θα εξοφλούνται πρώτοι θα είναι κατά σειρά το ∆ΝΤ και ο Ευρω-παϊκός Μηχανισµός Στήριξης, δηλαδή οι χώρες, κυρίως της ευρωζώνης, που συνεισφέρουν στον Μηχανισµό. Οι ιδιώτες επενδυτές θα αποζηµιώνονται τελευταίοι, εάν υπάρχει δυνατότητα. Τα κρατικά οµόλογα ορισµένων χω-ρών, όπως τα ελληνικά, θα αγορά-ζονται πλέον από τους ιδιώτες επεν-δυτές µε αυξηµένο πριµ κινδύνου, προκειµένου να διασφαλιστούν µε τη σειρά τους στο ενδεχόµενο χρεο-κοπίας. Η Ελλάδα έχει σήµερα το µε-γαλύτερο δηµοσιονοµικό πρόβληµα, το υψηλότερο χρέος σε ποσοστό του ΑΕΠ και τη βαθύτερη ύφεση στην Ευ-ρωζώνη. Όλα αυτά θα τα λαµβάνουν υπόψη οι ιδιώτες επενδυτές πριν προβούν στην αγορά κρατικών οµο-λόγων. Μέχρι τώρα πίστευαν ότι οι χώρες της Ευρωζώνης είχαν απόλυτη κάλυψη από την υπόλοιπη «οικογέ-νεια» και δεν πρόκειται να χρεοκο-πήσουν. Αυτό πλέον δεν υφίσταται µε τον νέο Μηχανισµό. Συνεπώς, όσο πιο «επικίνδυνη» χαρακτηρίζε-ται η δηµοσιονοµική κατάσταση µιας χώρας, τόσο ακριβότερο θα είναι το κόστος δανεισµού της. Πάντως, παρά την αρνητική στάση της κ. Μέρκελ παραµένουν στο «τραπέζι» προτάσεις που θα έδιναν βαθιά ανάσα στην ευ-ρωζώνη. Πρόκειται για την εισήγηση του προέδρου της ευρωζώνης, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ για έκδοση κοινού ευρωοµολόγου που θα αγόραζε, υπό προϋποθέσεις, δηµόσιο χρέος

χωρών, αλλά και την πρόταση του προέδρου της ΕΚΤ, Ζαν-Κλοντ Τρισέ για τροποποίηση της λειτουργίας του προσωρινού ταµείου στήριξης, ώστε να διαθέσει µέρος των χρηµάτων του (750 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 500 δισ. της ΕΕ και χωρών-µελών) για την αγορά κρατικών οµολόγων. Αυτό που αποκλείουν µε κατηγορηµατικό τρόπο στις Βρυξέλλες είναι τα σενά-ρια περί αναδιάρθρωσης του δηµό-

σιου χρέους ή ακόµη και την προ-σωρινή ή µόνιµη έξοδο από την ευ-ρωζώνη κάποιας ή κάποιων χωρών. Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε καταστρο-φικές συνέπειες, οικονοµικές και πο-λιτικές όχι µόνο για κάποιες χώρες αλλά για το σύνολο της Ευρωζώνης. Κι αυτό γιατί θα δηµιουργούσε σο-βαρότατο πρόβληµα δανεισµού σε όλες τις χώρες µε σοβαρά δηµοσιο-νοµικά προβλήµατα.

ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Στα µέσα του 2011 εκτιµά η ΕΕ ότι θα ξεκινήσειη ανάκαµψη της ελληνικής οικονοµίας.

Η βαθιά ύφεση της ελληνικής οικονοµίας θα συνεχιστεί µέχρι τα µέσα του 2011, επιβαρύνοντας περαιτέρω βασικούς δείκτες, όπως της ανεργίας που θα αυξηθεί σε επίπεδα ρεκόρ τα επόµενα δυο χρόνια. Παρόλ’ αυτά από τα µέσα του 2011 εκτιµάται ότι θα αρχίσει η ανάκαµψη της οικονοµίας. Στην Ευρωζώνη, τα µέτρα δηµοσιονοµικής εξυγίανσης στις περισσότερες χώρες, θα µετριάσουν την ανάκαµψη το 2011, ωστόσο το 2012 αναµένεται να είναι καλύτερο, διότι αναµένεται αύξηση της εσωτερικής ζήτησης. Οι εξελίξεις στα κράτη µέλη προβλέπεται πάντως ότι θα παραµείνουν ανοµοιογενείς. Αυτές είναι οι βασικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αναφέρει ευθέως ότι στην Ελλάδα η µείωση της απασχόλησης θα παρασύρει προς το κάτω τους µισθούς στον ιδιωτικό τοµέα, συνεισφέροντας στη µερική ανάκαµψη της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονοµίας. Όπως επισηµαίνει η Κοµισιόν, το 2010 η ελληνική οικονοµία γνώρισε τη µεγαλύτερη ύφεση στην ΕΕ µε το ΑΕΠ να εκτιµάται ότι υποχώρησε κατά 4,2%, τη στιγµή που στην Ευρωζώνη αυξήθηκε 1,8%. Τα αλλεπάλληλα πακέτα λιτότητας θα οδηγήσουν σε νέα σηµαντική υποχώρηση του ΑΕΠ το 2011 της τάξης του 3% µε προβλεπόµενη

αύξηση σ την Ευρωζώνη 1,5%. Φυσ ικό επακόλουθο των παραπάνω προβλέψεων είναι η σηµαντική αύξηση της ανεργίας, η οποία από το 12,5% του εργατικού δυναµικού το 2010, θα εκτοξευθεί στο πρωτόγνωρο 15% το 2011 και 15,2% το 2012. Στον δηµοσιονοµικό τοµέα, το έλλειµµα θα υποχωρήσει από 9,6% του αεπ το 2010 στο 7,4% φέτος, µε τα επιπλέον µέτρα που περιλαµβάνει ο

προϋπολογισµός του 2011.

28 ΕΠΙΛΟΓΗ

Το σΤοΙχημα Τησ ανακαμψησ

2011Ο ΚΟΣΜΟΣΗ ΕΥΡΩΠΗΗ ΕΛΛΑ∆Α Το φετινό έτος είναι η χρονιά της μεγάλης μάχης. Η χρονιά

που θα δείξει εάν τα δύσκολα μπορούν να τιθασευθούν ή τουλάχιστον να μπουν σε τροχιά τιθάσευσής τους. Οι αβεβαι-ότητες και οι αστάθμητοι παράγοντες αρκετοί και η απόστα-ση που πρέπει να διανύσει ο κόσμος, η Ευρώπη, η Ελλάδα μέχρι τη μεγάλη νίκη είναι η ίδια ακριβώς που χωρίζει τον κόσμο, την Ευρώπη και την Ελλάδα από το μεγάλο Βατερ-λό. Αυτό ισοδυναμεί με την αδυναμία του αναπτυγμένου κόσμου να διορθώσει τις μεγάλες ανισορροπίες και να μπει δυναμικά στην ανάπτυξη παρασέρνοτας στο άρμα της και αδύναμες οικονομίες όπως η ελληνική.

Ετος σταθµός στη µέχρι σήµερα ιστορία του κόσµου, της Ευρώπης, της Ελλάδας. Ο λόγος για το 2011. Έτος γέφυρα για την αναδίπλωση του καπιταλισµού και την αποτελεσµατική διόρθωση των συστηµικών του λαθών. Έτος, που ο αναπτυγµένος κόσµος, η Ευρώπη και η Ελλάδα θα αναµετρήσουν τις δυνάµεις τους µε την κεκτηµένη γνώση, τα εργαλεία αναχαίτισης των προβληµάτων και της ύφεσης που διαθέτουν και τη δυ-

νατότητά τους να δώσουν αποτελεσµατικές απαντήσεις στις αβεβαιότητες που θα κρίνουν ποια ακριβώς και πώς θα είναι η επόµενη µέρα, µε τις οποίες η συνδιαλλαγή το 2011 θα είναι διαρκής. Ποιες είναι όµως αυτές οι αβεβαιότητες;

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α, το ερώτηµα είναι κατά πόσο η οικονοµία δεν θα εγκλωβιστεί σε ένα αυτοτροφοδοτούµενο καθοδικό σπιράλ, κατά πόσο η οικονοµία θα έχει τα αντανακλαστικά, δηλαδή την ενδογενή δυναµική, να αντιδράσει στην πίε-ση των δραστικών περικοπών στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, και στη µείωση των εισοδηµάτων στον ιδιωτικό. Και κατά πόσο ο ιδιωτικός τοµέας, µε την ενί-σχυση του νέου αναπτυξιακού νόµου θα προχωρήσει σε νέες επενδύσεις, που θα αναχαιτίσουν την άνοδο της ανεργίας, και τελικά θα οδηγήσει στην έξοδο

Από την ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΕΠΙΛΟΓΗ 29

από την κρίση. Η διαδικασία, εφό-σον πετύχει, µπορεί να παροµοια-στεί µε τη δηµιουργική καταστρο-φή του Joseph Schumpeter, όπου τα παλαιό, και στη συγκεκριµένη περίπτωση ο σπάταλος δηµόσιος τοµέας και γενικά η χαµηλής αντα-γωνιστικότητας οικονοµία, δίνουν τη θέση τους σε µια πιο αποτελε-σµατική σε οργάνωση και δυναµική οικονοµία.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ το ερώτηµα είναι αν θα αποφύγει τελικά µια γενίκευ-ση της κρίσης χρέους, αν θα επι-κρατήσει η πολιτική δυναµική για συνένωση δυνάµεων για την αντι-µετώπιση µιας συστηµικής κρίσης, πέρα από την τιµωρία των «άτα-κτων παιδιών», ώστε να µην απει-ληθεί η επιβίωση της Ευρωζώνης.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, το ερώτηµα είναι κατά πόσο η Αµερική, θα αποφύγει, µε την ποσοτική χαλάρωση, τη µε-γαλύτερη επιβράδυνση, ενόσω το εξωτερικό της έλλειµµα αυξάνεται. Ένα ακόµα µεγαλύτερο ερώτηµα αφορά τις επιπτώσεις που µπορεί να έχει η διατήρηση και ενίσχυ-ση των παγκόσµιων ανισορροπι-ών στην παγκόσµια οικονοµία. Οι εξελίξεις στο διεθνές σκηνικό δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη την Ελ-λάδα, από όλες τις πλευρές: µια κρίση χρέους στην Ευρωζώνη θα επιφέρει µεγάλο πλήγµα στις δυνα-τότητες της χώρας να εξυπηρετήσει το χρέος της και µια επιβράδυν-ση στις ξένες αγορές θα πλήξει τις εξαγωγές, που αποτελούν τον µόνο παράγοντα τόνωσης της οικονοµί-ας. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο επικεφαλής του ∆ΝΤ, Ντοµινίκ Στρος Καν, η Ελλάδα θα µπορέ-σει να αντιµετωπίσει τις τωρινές δυσκολίες εφόσον τηρήσει τους όρους του Μνηµονίου και εφόσον δεν υπάρξουν δυσµενείς εξελίξεις στο εξωτερικό.

Στις σελίδες που ακολουθούν σελ.: 30-35

αναλύονται οι προκλήσεις και οι προβλη-

µατισµοί µε τους οποίους βρίσκονται αντι-

µέτωποι, ο κόσµος, η Ευρώπη, η Ελλάδα.

30 ΕΠΙΛΟΓΗ

Το σΤοΙχημα Τησ ανακαμψησ

Phot

o: Α

ΠΕ

& Ε

ΡΑ/Α

ΠΕ.

Επε

ξεργ

ασία

: AllM

edia

Cre

ativ

e

ΕΠΙΛΟΓΗ 31

&Οι Ηνωμένες Πολιτείες

Οι Ηνωμένες Οικονομίες της Ευρώπης

Οικονομικές ισορροπίες στην Αμερική και την Ευρώπη με κινδύνους και μεταβλητές. Οι επερ-χόμενες εξελίξεις, θα δείξουν κατά πόσο η Ελλάδα θα έχει αποτελέσει τον καταλύτη μιας ουσια-στικής αλλαγής στη Γηραιά Ήπειρο, προς τις Ηνωμένες Οικονομίες (Πολιτείες;) της Ευρώπης.

αρχικά ήταν η στρατηγική της Λισσαβό-νας. Πρόσφατα οι Ευρωπαίοι ηγέτες πα-ραδέχθηκαν την παταγώδη αποτυχία της στο να φθάσει η Ευρώπη την Αμερική σε παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρά τα μεγάλα

προβλήματά τους, παραμένουν μια οικονομία ισχυρή και ανταγωνιστική, που προσελκύει μεγάλα επενδυτικά κε-φάλαια. Με έναν ομοσπονδιακό προϋπολογισμό μεταφέ-ρει κεφάλαια στις πολιτείες, σε έκταση πολύ μεγαλύτερη από ότι τα Διαρθρωτικά και άλλα ταμεία της ΕΕ στις χώ-ρες-μέλη. Στην Ευρώπη τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η Ευρωζώνη στηρίχτηκε σε σαφείς κανόνες για τη Νομι-σματική Ένωση και ασαφείς όσον αφορά την Οικονομι-κή. Όπως χαρακτηριστικά είπε ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ «Η ΕΚΤ φρόντισε για το Ν της ΟΝΕ. Μένει στους ηγέτες της να φροντίσουν για το Ο». Ένθερμος υπο-στηρικτής της «ποσοτικής και ποιοτικής» ενίσχυσης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, σε κεφάλαια και σε ευελιξία (ώστε να μπορεί να αγοράζει ομόλογα χωρών σε κρίση στη δευτερογενή αγορά, κάτι που θα απαλλάξει την ΕΚΤ από τις αγορές στις οποίες προχωρά αυτή την εποχή), τονίζει αυτό που έλειψε από την Ευρωζώνη. Μια οικονο-μική διακυβέρνηση που θα φροντίζει ότι οι οικονομικές πολιτικές των κρατών-μελών δεν θα οδηγούν σε κρίσεις όπως η τωρινή αλλά και θα τη θωρακίζει με κοινή άμυνα στις κρίσεις και που αναδεικνύει τις δυσκολίες που προ-κύπτουν από την απουσία δημοσιονομικής ένωσης.Τα προβλήματα της Ελλάδας ήταν ο καταλύτης της αλλαγής στην Ευρωζώνη. Ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν ο πρώ-τος που υποστήριξε ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελλη-

νικό. Στην Ευρώπη το αναγνώρισαν μόνο όταν απειλήθη-κε η σταθερότητα του ευρώ. Σήμερα οι ισχυροί πυλώνες της, Γερμανία και Γαλλία, αλλά και άλλες χώρες του Βορρά αντιδρούν στο Ευρωομόλογο. Η Ελλάδα υποστηρίζει την αναγκαιότητά του. Παρά τις τεχνικές και πολιτικές δυσκο-λίες, όσον αφορά την κατανομή των εγγυήσεων ή την πιο ουσιαστική κοινή εγγύηση όλων, εφόσον τελικά υιοθετη-θεί, θα δημιουργήσει μια αγορά με ρευστότητα ανάλογη εκείνης των αμερικανικών κρατικών ομολόγων. Θα έδινε το σήμα στις αγορές ότι η Ευρώπη ενωμένη ισχυροποιεί-ται ενώ θα αποτελούσε το πρώτο βήμα για τη δημοσιο-νομική ένωση. Περισσότερες χώρες θα μπορούν να δανει-σθούν φθηνότερα, εκτονώνοντας τις πιέσεις στα ομόλογά τους που τις οδηγούν στον προθάλαμο του Μηχανισμού Στήριξης. Τώρα που οι οίκοι αξιολόγησης προελαύνουν σε νέες περιοχές της Ευρωπαϊκής περιφέρειας -πρόσφατα άγγιξαν την Κύπρο απειλώντας με υποβάθμιση- γίνεται σαφές ότι η λύση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη εί-ναι ακόμη μακριά. Ο επικεφαλής της πανίσχυρης Deutsche Bank, Γιόζεφ Άκερμαν, είπε ότι η κρίση χρέους αποτελεί την ευκαιρία για μεγαλύτερη οικονομική ολοκλήρωση της Ευρωζώνης, για την οποία προαπαιτούμενο είναι η ισχυ-ρή πολιτική ηγεσία. Η Ελλάδα 30 χρόνια πριν, με τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου που υποστήριξε την αναγκαιότητα των Μεσογειακών Προγραμμάτων, υπήρξε ο καταλύτης της μετεξέλιξης της ΕΕ από μια τελωνειακή ένωση και με σημαντικότερο τομέα της την ΚΑΠ προς μια πιο ουσιαστική ένωση. Οι εξελίξεις θα δείξουν κατά πόσο η Ελλάδα θα έχει αποτελέσει και πάλι τον καταλύτη μιας ουσιαστικής αλλαγής στη Γηραιά Ήπειρο, προς τις Ηνωμέ-νες Οικονομίες (Πολιτείες;) της Ευρώπης.

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

2011 ΕλλAδα - οΙκονομία

Πολιτική των δυνατών & των αδυνάτων

Ο πρόεδρος Ομπάμα δεν μειώνει το έλλειμμα από το 10% του αεπ για να στηρίξει την οικονομία. Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν μπο-ρεί να ακολουθήσει τέτοια πολιτι-κή και για αυτό πρέπει να κινηθεί έξυπνα ώστε να κινητοποιήσει τις δυνάμεις μιας χώρας τραυμα-τισμένης από δικά της λάθη και παραλείψεις. Οι Γερμανοί βγήκαν αλώβητοι από την κρίση γιατί η κυβέρνησή τους εγκαίρως εφάρ-μοσε το μεγαλύτερο σε όρους πο-σοστού του αεπ, πρόγραμμα στή-ριξης της οικονομίας.

Mission

Ετος βαθιάς ύφεσης το 2011 για την Ελλάδα, αν και ηπιότερης, σε σύγκριση με το 2010. Το μεγάλο στοί-χημα για τη χώρα; Να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των αγορών στη βιωσιμότητα των οικονομικών της. To ακαθάριστο εγχώριο προϊόν μετά από μείωση 4,2% το 2010, προβλέπει να μειωθεί 3%, ενώ μικρή ανάκαμψη, 1%

εκτιμάται για το 2012. Για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της, η Ελλάδα θα βρεθεί για τρίτο συνεχόμενο έτος σε ύφεση, που αν συνυπο-λογισθεί και η μείωση κατά 2,3% του 2009, ισοδυναμεί με απώλειες περί-που 10% συνολικά του ετήσιου προϊόντος της σε μια τριετία. Η ζήτηση στην οικονομία θα παραμείνει πιεσμένη, η κατανάλωση των νοικοκυριών, που με δανεισμό τροφοδότησε την ανάπτυξη των προηγούμενων ετών, θα συ-νεχίσει να υποχωρεί κάθετα. Μετά από μείωση 4,1% το 2010, η κυβέρνη-ση προβλέπει ότι θα μειωθεί 4,3% το 2011, ενώ οι επενδύσεις, μετά από καταβαράθρωση, με μείωση 17% το 2010 προβλέπεται να μειωθούν 8% το 2011. Στο περιβάλλον αυτό ο στόχος, που υπαγορεύει μείωση του δημο-σίου ελλείμματος κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες του αεπ, από 9,4% το 2010 σε 7,4% το 2011 είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί. Και αυτό γιατί σε

Impossible

ΕΠΙΛΟΓΗ 33

περιβάλλον ύφεσης τα φορολογικά έσοδα δύσκολα θα αυξηθούν (η άνοδος τους τοποθετείται στο 1,8%). Έτσι, το βάρος εστιάζει στη μείωση των δαπανών. Με μειώσεις στις δαπάνες και τις αμοιβές στις ΔΕΚΟ, που με τα ελλείμ-ματά τους επιβαρύνουν τον Έλληνα φορολογούμενο, με μείωση στις αποδοχές του ευρύτερου δημόσιου τομέα, με πλαφόν στις αμοιβές, με συγχωνεύσεις και καταργή-σεις φορέων επιχειρείται ένας εξορθολογισμός που από πολλούς ήταν αναγκαίος. Και μόνο από αυτή την άποψη το Μνημόνιο ήταν αναγκαίο. Όπως και όλες οι άλλες δι-αρθρωτικές αλλαγές που δρομολογήθηκαν με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας όπως η απελευθέρω-ση των κλειστών επαγγελμάτων κ.λπ. Γιατί τελικά μόνο με ανταγωνιστικότητα η οποία θα φέρει ανάπτυξη θα καταφέρουμε να μειώσουμε το δημόσιο χρέος αλλά και το εξωτερικό, που κάθε χρόνο απορροφά τεράστια ποσά για την εξυπηρέτησή του. Ποσά που αποτελούν μεταφο-ρά εισοδήματος στο εξωτερικό αφού το δημόσιο χρέ-ος στο μεγαλύτερο μέρος του διακρατείται από ξένους. Όπως δείχνει η καθαρή επενδυτική θέση της χώρας χρω-στάμε σχεδόν όλο το ετησίως παραγόμενο αεπ στο εξω-τερικό και το ποσοστό αυξάνεται ταχύτατα, από 85% το 2009 σε 94% το 2010. Το δημόσιο χρέος συνολικά από 143% του αεπ το 2010 θα αυξηθεί σε 153% στο 2011 και σε 148% το 2014 κατά την κυβέρνηση ή σε 160% κατά το ΔΝΤ. Και δεν θα πρέπει να παραβλέπονται οι επιπτώσεις στις αντοχές μιας κοινωνίας που διαπιστώνει ότι, παρά τις μεγάλες προσπάθειες που καταβάλλονται, το δημό-σιο χρέος συνεχίζει να αυξάνεται. Και εδώ μπαίνει στο παιχνίδι μια άλλη δυναμική, αυτή του χρέους και των αγορών. Με αυτά τα μεγέθη πως είναι δυνατόν η Ελλάδα να βγει στις αγορές για να δανειστεί το 2012 ή το 2013; Για να μπορέσει η Ελλάδα να δανειστεί από τις αγορές θα πρέπει να έχει αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στη βιωσι-μότητα των οικονομικών της. Με επιτόκιο της τάξης του 5,8% με το οποίο δανείζεται με το Μνημόνιο και με το ονομαστικό αεπ να υποχωρεί εύλογα υπάρχουν αμφιβο-λίες, καθώς οδηγείται σε αύξηση του χρέους. Η αύξηση αυτή ανατροφοδοτεί τις ανησυχίες των δανειστών μας,

σε ένα φαύλο κύκλο. Με τη δρομολογούμενη μάλιστα συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών στο κόστος διάσωσης μιας χώρας σε αδυναμία, το υψηλότερο επιτόκιο δανει-σμού είναι δεδομένο. Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από τον φαύλο κύκλο της καταστροφής; Πώς θα έρθει η ανά-πτυξη; Η ανεργία καλπάζει προς το 15% του εργατικού δυναμικού και οι αμοιβές στον ιδιωτικό τομέα, με την ύφεση αλλά και μετά τη νομοθετική ρύθμιση της κυβέρ-νησης που επιτρέπει στις επιχειρησιακές συμβάσεις να υπερισχύουν των κλαδικών, προβλέπεται να υποχωρούν όπως άλλωστε και στον δημόσιο. Οι εξελίξεις αυτές θα πιέσουν ακόμη περισσότερο τη ζήτηση στην εσωτερική αγορά. Επιπλέον η αγορά κατοικιών που τροφοδοτεί μεγάλο τμήμα της οικονομίας βρίσκεται πλέον σε μόνι-μη ύφεση. Έτσι, μόνη διέξοδος είναι οι επενδύσεις και η εξωστρέφεια. Για το πρώτο, βασική στήριξη μπορεί να δώσει ο νέος επενδυτικός νόμος που παρέχει σημαντικά, φορολογικά κυρίως, κίνητρα και το Εθνικό Ταμείο Επιχει-ρηματικότητας και Ανάπτυξης. Για το δεύτερο, το ταμείο για την εξωστρέφεια Go2market μπορεί να δώσει κάποια ώθηση, να διευκολύνει την αναζήτηση αγορών στο εξω-τερικό ακόμα και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν τον κύριο όγκο της επιχειρηματικότητας. Πό-σο αποτελεσματικό όμως μπορεί να είναι όταν σε περι-βάλλον τεράστιων προβλημάτων ρευστότητας στην αγο-ρά, το κράτος χρωστά στις επιχειρήσεις 500 εκατ. ευρώ από επιστροφές ΦΠΑ; Τέλος, βασική προϋπόθεση για να είναι αποτελεσματικές οι παρεμβάσεις της κυβέρνη-σης είναι να γίνει πράξη είναι αυτό που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν accountability, να γνωρίζει δηλαδή ο επιχει-ρηματίας και όποιος θέλει να δραστηριοποιηθεί επιχει-ρηματικά ποιος είναι υπεύθυνος και για πιο πράγμα στη διοίκηση. Και επίσης να υπάρξει ταχύτητα στη διεκπεραί-ωση των υποθέσεων και των αιτήσεων για επενδύσεις. Διαφορετικά, οι προθέσεις θα παραμείνουν ασκήσεις επί χάρτου. Αυτά είναι τα μεγάλα στοιχήματα για την κυβέρνηση για το 2011. Τώρα που το «λίπος» στον δη-μόσιο τομέα εξαντλείται το επόμενο βήμα είναι η επα-νεκκίνηση της οικονομίας.

Τ Ο Ε ξ ω Τ Ε ρ ι Κ O Σ Ο Κ

Οι δανειστές μας, ο Ντομινίκ Στρος Καν και το ΔΝΤ εκτιμούν ότι αν το Μνημόνιο εκτελεστεί κανονικά και χωρίς εξωτερικό σοκ η Ελλάδα θα εξυπηρετήσει το χρέος της κανονικά και θα επανέλθει σε ανά-καμψη. Πού υπεισέρχεται το εξωτερικό σοκ; Οι προβλέψεις μιλούν για μικρή ανάκαμψη το 2012, η οποία θα βασίζεται στις εξαγωγές, καθώς η συνολική κατανάλωση και οι επενδύσεις θα συνεχίσουν να υποχωρούν, με πολύ χαμηλότερους ρυθμούς βέβαια από ό,τι τη διετία 2010-2011. Συνεπώς, δυ-σμενείς εξελίξεις στο εξωτερικό θα πλήξουν τη ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές και θα απομακρύνουν χρονικά την ανάκαμψη. Δεν παραλείπει να τονίσει επίσης ότι απαιτείται αναδιάρθρωση της φορολογί-ας για να καταστεί η χώρα ελκυστική.

Ο ρ i Ζ Ο Ν Τ Α Σ Δ Ε Κ Α Ε Τ ί Α ΣΟ Ευρωπαίος Επίτροπος, Ολι Ρεν, αισιοδοξεί ότι σε ορίζοντα δεκαετίας και με αυστηρή πολιτική μπορεί το δημόσιο χρέος να μειωθεί από 150% του αεπ σε 80% το 2013.

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

Με ανάπτυξη την επόμενη διετία, 1,7% το 2011 και 1,5% το 2012, και την ανεργία στο 10% του εργατικού δυνα-μικού για την Ευρωζώνη και την ΕΕ συνολικά, η γηραιά ήπειρος βρίσκεται σε ένα μεγάλο σταυροδρόμι.

Θα αποφύγει τη μετάδοση της κρί-σης χρέους που ξεκίνησε από την Ελλάδα και για διαφορετικούς λό-γους έπληξε την ιρλανδία και τώρα απειλεί άμεσα την Πορτογαλία και δευτερογενώς την ισπανία; Αν η

κρίση εξαπλωθεί τίποτα δεν αποκλείει στη δίνη της να παρασυρθούν και άλλες χώρες με υψηλό δημό-σιο χρέος όπως η ιταλία, που βέβαια προστατεύεται από το ότι χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από εσωτερική αποταμίευση, και το Βέλγιο. Το θέμα εί-ναι το πώς θα την αποφύγει. Η Γερμανία και οι άλ-λες πλεονασματικές χώρες όπως η Ολλανδία και η Αυστρία αντιτίθενται στην ενίσχυση του Ευρωπα-ϊκού Μηχανισμού Στήριξης απότο τωρινό επίπεδο των 440 δισ. ευρώ (μια άποψη είναι ότι θα δώσει λάθος μήνυμα στις αγορές ομολόγων, ότι δηλαδή προετοιμάζονται για επερχόμενα προβλήματα σε με-γαλύτερες οικονομίες πχ. της ισπανίας και της ιταλίας) όπως επίσης και στην έκδοση του ευρωομολόγου (με το οποίο θα δανείζονται φθηνότερα οι χώρες με προ-βλήματα). Οι εξελίξεις όμως αναγκαστικά τα έχουν θέ-σει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και το πρώτο τουλάχιστον ήδη δρομολογείται. Όσο τα δάνεια του Μηχανισμού παρέχονται με υψηλά σχετικά επιτόκια (5,8% για την Ελλάδα, 7% για την ιρλανδία) οι χώρες με προβλήματα θα δυσκολεύονται να τα εξυπηρετή-σουν, ενώ το κόστος πρόσβασης στις αγορές είναι απαγορευτικό, καθιστώντας την έξοδο από το πρό-βλημα δυσχερή ως ανέφικτη. Το θέμα τώρα δεν είναι να πληρώσουν αυτοί που έσφαλαν, όπως υποστηρί-ζει η Γερμανία, αλλά η έξοδος από το πρόβλημα. Για το μέλλον το πρώτο φυσικά πρέπει να ισχύει, για τις αγορές όμως το μέλλον είναι τώρα. Και όσο εκτιμούν ότι τα υψηλά επιτόκια καθιστούν τη θέση μιας χώρας ακόμη πιο επισφαλή θα τη δανείζουν με ακόμη υψη-λότερα επιτόκια, συντηρώντας το πρόβλημα. Επιπλέ-ον, η πρόβλεψη του collective action clause στις νέες εκδόσεις κρατικών ομολόγων, δηλαδή της συμμετο-χής των ιδιωτών πιστωτών στο κόστος διάσωσης μιας

Ι σ Τ ο Ρ Ι Ε σ Π ο λ Ι ο Ρ κ Ι α σ αναΖηΤHσΕΩν & ΠΡοκλHσΕΩν

2011 ΕυΡΩΠη κοσμοσ - οΙκονομΙα

Στην Ευρώπη βρέχει, στη Γερμανία όχιΗ σιδηρά κυρία της Γερμανίας, η Άνγκελα Μέρκελ σίγουρα δι-καιούται να ατενίζει το μέλλον με λιγότερες «ανασφάλειες» σε σχέση με τους εταίρους της στην Ευρώπη. Μια Ευρώπη που φέτος καλείται να αντιμετωπίσει την πρόκληση της χαμηλής ανάπτυξης και για την οποία απαιτείται μια συνολική προσέγ-γιση. Διαφορετικά θα χάνει έδαφος σε έναν κόσμο όπου νέες δυνάμεις θα αναδύονται στην οικονομική σφαίρα.

ΕΠΙΛΟΓΗ 35

χώρας, επιδρά αυξητικά στα επιτόκια δανεισμού. Εφόσον η αντιμετώπιση της κρίσης χρέους συνεχίσει να είναι απο-σπασματική, θα οδηγηθούμε σε μια διχασμένη Ευρώπη. Με ένα σκληρό πυρήνα αποτελούμενο από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και ίσως την Αυστρία, τη Δανία και τη Σουηδία και μια περιφέρεια που θα είναι ευάλωτη σε κλυδωνισμούς. Το πόσο ανθεκτική μακροπρόθεσμα θα εί-ναι η Ευρωζώνη και το ευρώ αν οι εξελίξεις οδηγήσουν σε αυτό το ενδεχόμενο, μένει να αποδειχθεί. Το ενδεχόμενο το «διαζύγιο» να το ζητήσουν οι ισχυροί δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί. Πρόσθετη πρόκληση για την Ευρώπη είναι η χαμηλή ανάπτυξη, εξαιρουμένης φυσικά της Γερμανίας, για την οποία απαιτείται μια συνολική προσέγγιση. Διαφορε-τικά, θα χάνει έδαφος σε έναν κόσμο όπου νέες δυνάμεις αναδύονται στην οικονομική σφαίρα.

Με την Αμερική να πειραματίζεται με νέες αγορές ομολόγων που μπορεί να ξεπεράσουν τα 600 δισ. ευρώ, όπως δήλωσε ο πρόεδρος της Fed Mπεν Μπερνάνκε, αν οι ενδείξεις προδι-αγράφουν μεγαλύτερη επιβράδυνση της οικο-νομίας, η μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, παρά τα προβλήματά της αναπτύσσεται με υψη-λότερους ρυθμούς από ό,τι η Ευρώπη, 2,7% το 2010 και 3% το 2011.

Συγχρόνως όμως η υψηλή ανεργία, στο 10% του εργατι-κού δυναμικού, και η συνεχιζόμενη υποχώρηση της αγο-ράς κατοικιών (8% περίπου η μείωση των τιμών το 2010) πιέζουν την κατανάλωση που τροφοδοτεί την αναπτυξια-κή της μηχανή. Παρόλα αυτό παραμένει ελκυστική για το-ποθετήσεις στα ομόλογά της. Ο πρόεδρος Ομπάμα διατη-ρεί το δημόσιο έλλειμμα στο 10% του αεπ και το δημόσιο χρέος της αισίως φθάνει το 100% του αεπ. Η απόδοση των ομολόγων της όμως παραμένει στο 3,3%. Συγχρό-νως τα χαμηλά επιτόκια και η υποχώρηση του δολαρίου οδηγούν σε carry trades στο αμερικανικό νόμισμα (δανει-σμό σε δολάρια για τοποθέτηση στις υψηλών αποδόσεων αγορές των αναπτυσσόμενων χωρών) με κινδύνους δη-μιουργίας συνθηκών φούσκας. Στους κινδύνους αυτούς οι αναπτυσσόμενες χώρες απαντούν με περιορισμούς στις εισροές κεφαλαίων. Η ιαπωνία τώρα που σύντομα θα παραχωρήσει τη θέση της δεύτερης μεγαλύτερης οι-κονομίας του πλανήτη στην Κίνα, βλέπει να εξαντλούνται οι επιπτώσεις του πακέτου στήριξης της οικονομίας και την οικονομία να επιβραδύνει, με τον ρυθμό ανάπτυξης στο 1,6% το 2011 από 4,3% το 2010, ενώ δεν καταφέρ-νει να βγεί από την παγίδα του αποπληθωρισμού, στον οποίο επανέκαμψε από το 2009. Από την πλευρά τους οι αναπτυσσόμενες χώρες συμβάλλουν σχεδόν κατά το μισό στην άνοδο του παγκόσμιου αεπ, κατά 4,5% τη δι-ετία 2010-11. Έναντι προβλεπόμενου ρυθμού ανάπτυξης

2,5% το 2011 για τις ανεπτυγμένες οικονομίες, για τις αναπτυσσόμενες προβλέπεται 6,5%. Η Κίνα συνεχίζει να αναπτύσσεται δυναμικά, με ρυθμό ανόδου του αεπ 10% και διατηρεί χαμηλά το νόμισμά της για να προστατεύσει τις εξαγωγές της, προκαλώντας την αντίδραση των Αμερι-κανών, ιαπώνων και τα χαλαρά σχόλια των Ευρωπαίων. Τα συναλλαγματικά της αποθέματα τροφοδοτούνται από τα εξωτερικά της πλεονάσματα, και έχουν φθάσει πλέον τα 2,8 τρισ. δολ. ωστόσο, αποτελούν μια εν δυνάμει πηγή νέας κρίσης, καθώς η παγκόσμιες ανισορροπίες, ασιατικά πλεονάσματα - αμερικανικά ελλείμματα, επανακάμπτουν μετά την κρίση. Αντιμετωπίζει τον κίνδυνο υπερθέρμαν-σης της οικονομίας, με περιορισμούς στις χορηγήσεις δα-νείων από τις τράπεζες και άνοδο των επιτοκίων. Δηλώνει ότι τα πλεονάσματα της τροφοδοτούν την παγκόσμια ανά-πτυξη καθώς χρηματοδοτούν τη ζήτηση για εισαγωγές από τον υπόλοιπο κόσμο. Και επειδή γνωρίζει ότι ο αντα-γωνισμός με βάση μόνο τη διατήρηση χαμηλής ισοτιμίας του νομίσματός της και το φθηνό εργατικό κόστος δεν αποτελεί εγγύηση για το μέλλον, επενδύει στην εκπαίδευ-ση. Με βάση τα πρόσφατα αποτελέσματα της αξιολόγη-σης μαθητών του ΟΟΣΑ, οι μαθητές της εύπορης Σαγκάης είχαν τις υψηλότερες επιδόσεις παγκοσμίως, στο μαθημα-τικά και τις θετικές επιστήμες.Οι υπόλοιπες αναπτυσσόμενες οικονομίες έχουν βγει σχε-δόν αλώβητες από την κρίση. Το 2011 για την ινδία, τη ρωσία, τη Βραζιλία και την ινδονησία θα αποτελέσει έτος ανάπτυξης. Το αεπ θα αυξηθεί 8% στην πρώτη, 4,5% στις δύο επόμενες και 6% για την πολυπληθέστερη μετά την Κίνα και την ινδία, χώρα της Ασίας. Η ρωσία ετοιμάζεται να περάσει την πόρτα του Παγκόσμιου Οργανισμού εμπο-ρίου. Αν θέλουμε να έχουμε μια εικόνα της εξωτερικής θέσης των οικονομιών στο παγκόσμιο διασυνδεδεμένο χωριό μια ματιά στους αριθμούς αρκεί. Το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ το 2011 προβλέπεται να αυξηθεί στα 559 δισ. δολ. από 496 δισ. το 2010. Πώς αυτό αντιπαραβάλλεται; Με το πλεόνασμα των 396 δισ. δολ. τις Κίνας (340 δισ. το 2010), των 219 δισ. δολ. της ια-πωνίας (191 το 2010) και των μόλις 42 δισ. δολ. της Ευρω-ζώνης. Συγχρόνως, σε περιβάλλον ανοδικών τάσεων στις τιμές του πετρελαίου, οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες βελ-τιώνουν τη θέση τους. Τα πλεονάσματά τους θα αυξηθούν στα 360 δισ. δολ από 313 δισ. το 2010, καθώς ο OPEC δη-λώνει ότι δεν προτίθεται να αυξήσει την παραγωγή όσο οι τιμές βρίσκονται κάτω από τα 100 δολ./βαρέλι.

36 ΕΠΙΛΟΓΗ

OpiniOn Leaders #12

Ελλάδα και Ευρωζώνη, και οι δύο σε σημείο καμπής, οδηγούνται στην αντιμετώπιση των προβλημάτων τους. Προϋποθέσεις για την ελληνική πορεία, η επαναφορά αξιών όπως, σεβασμός στους θεσμούς, αξιο-κρατία, αγάπη για την πατρίδα και το περιβάλλον. Η πάταξη της διαφθοράς και η άμεση φυλάκιση των

από την ΓραμμαΓ. Ιωαννίδης, Τufts University

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

Κωστασ αζαριαδησ - Γιαννησ ιωαννιδησ

πιο αδηφάγων και επώνυμων καταχραστών, η απάλειψη των εμποδίων στον ποιοτικό ανταγωνισμό στην εκπαίδευση και αναπτυξιακά μέτρα, θα συμβάλουν στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης των Ελλήνων στο μέλλον. Οι διακεκριμένοι καθηγητές, Κώστας Αζαριάδης και Γιάννης Ιωαννίδης, μιλούν στην Ε.

Συνέντευξη στην ΕυαγγΕλια ΠαΠαϊωαννου

από την αμερικη

Κ. Αζαριάδης Washington University

38 ΕΠΙΛΟΓΗ

OpiniOn Leaders #12

Όσο για τα τεκταινόμενα στις ΗΠΑ, φρονούμε πως η Κεντρική Τράπεζα υπερτιμά τον κίνδυνο αποπλη-θωρισμού με επιστροφή στην ύφεση, και σύντομα θα επιστρέψει σε πιο ήπια νομισματική πολιτική.

Eίστε αισιόδοξοι ότι «υπάρχει ακόμα αρκετή αρετή στην Ελλά-δα». Ποια θα ήταν η σημαντικότερη παρέμβαση της πολιτικής για να την αναδείξει; Χρειάζεται πολλή αρετή για να ξε-κινήσει το ηράκλειο έργο της μεταρρύθμισης και ακόμα περισσότερη για να περαιωθεί. Η ελληνική οικονομία και οι κοινωνικοί θεσμοί έχουν στρε-βλωθεί αφάνταστα τα τελευταία 30 χρόνια από την κρατική παρέμβαση, την αυξανόμενη ισχύ των μονοπωλίων, την αποκόλληση αμοιβής από την παραγωγικότητα και τον καταποντισμό της αξιοκρατίας. Ο ανταγωνισμός περιορίσθηκε. Με την ενθουσιώδη στήριξη ψηφοφόρων από όλες τις παρατάξεις, μεταφέρθηκαν σημαντικά οικο-νομικά και πολιτικά προνόμια από τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις στην πολιτική τάξη και τις συντεχνίες. Οι ξένες επενδύσεις εξαφανίσθη-καν. Η παιδεία κατέρρευσε από την ανοχή των γονέων για συνεχείς καταλήψεις σχολείων, αλλά και των πρυτάνεων. Οι ιστορικές στρεβλώσεις της μεταπολίτευσης έχουν διαβρώσει και τις αξίες της μάζας των νέων, που συχνά βλέπουν με καχυπο-ψία την αξιοκρατία, παραμελώντας την απόκτηση προσόντων και επαγγελματικής συνείδησης με την προσδοκία πελατειακής αργομισθίας στο δη-μόσιο. Οι αναγκαίες επεμβάσεις ισοδυναμούν με επανασύσταση ολόκληρης της ελληνικής κοινωνί-ας με πρότυπο την παραδοσιακή ελληνική οικογέ-νεια σε ένα πιο σύγχρονο πλαίσιο. Τα μέτρα είναι πάμπολλα σε αριθμό και ριζικά σε χαρακτήρα. Χρονικά προέχει η κάθαρση της διαφθοράς που αναγκαστικά ξεκινά από την πολιτική τάξη με ανα-θεώρηση του Συντάγματος, δραστικό περιορισμό των εδρών της Βουλής σε 150, χαρακτηρισμό της υπεξαίρεσης δημοσίου πλούτου ως «ιδιωνύμου αδικήματος» και άμεση φυλάκιση των πιο αδηφά-γων και επωνύμων καταχραστών.

Η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα καθορίζουν το μέλ-λον μιας χώρας. Αν τα ηνία της πολιτικής ήταν στα χέρια σας ποιά θα ήταν η πρώτη σας κίνηση για να την ενισχύσετε; Τα καλύ-τερα «ευχολόγια» επαναλαμβάνουν δοκιμασμέ-νες, και βασικά σωστές, αναπτυξιακές συνταγές αγνοώντας το πολιτικό κόστος των αλλαγών, που στην Ελλάδα είναι μεγάλο. Κλασικά μέτρα αύξη-σης παραγωγικότητας είναι οι επενδύσεις στην υλική υποδομή και το ανθρώπινο κεφάλαιο. Για την Ελλάδα τούτο σημαίνει προσθήκη 2-3.000 χι-λιομέτρων συγχρόνων αυτοκινητοδρόμων, 1000 χιλ. υπερταχείων σιδηροδρόμων, 5 αερολιμένων και 50 μαρινών. Το συνολικό κόστος αγγίζει το

Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε εξαιρετικά δύ-σκολη θέση. Με την αδράνεια του status quo ισχυρή στην πολιτική και την κοινωνία, οδηγήθηκε σε αδιέξοδα. Πόσο βάσιμος είναι ο κίνδυνος να εγκλωβιστεί σε ένα καθοδικό σπιράλ μειούμενης ζήτησης, εισοδημάτων

και αυξανόμενης ανεργίας; Νομίζουμε πως οι φόβοι σας είναι δικαιολογημένοι. Η πιθανότητα παρατετα-μένης ύφεσης στην επόμενη διετία 2011-12 είναι αρκετά υψηλή, με συσσωρευτική πτώση του ΑΕΠ μέχρι και 15% από σήμερα και 25% από το 2008. Η ανεργία θα αγγίξει το 17% περίπου. Οι συνέπει-ες για την ανισότητα και την κοινωνική συνοχή θα είναι απρόβλεπτα μεγάλες. Ο μόνος τρόπος να αποσοβηθεί η εμβάθυνση της κρίσης είναι η λήψη ισχυρών αναπτυξιακών μέτρων που προϋποθέ-τουν πλατειά πολιτική και κοινωνική συναίνεση. Προς το παρόν δεν βλέπουμε σοβαρή προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν υπάρχει η απαι-τούμενη σύμπνοια, ίσως επειδή πολίτες, κόμματα και φορείς δεν έχουν κατανοήσει την ένταση και σοβαρότητα της επερχόμενης οικονομικής θύελ-λας ή ελπίζουν σε κάποιον «από μηχανής θεό». Επίσης η ανάκτηση εμπιστοσύνης στο μέλλον από πλατειά στρώματα του Ελληνικού πληθυσμού εί-ναι απαραίτητο στοιχείο της ανάκαμψης.

Οι προβλέψεις της κυβέρνησης μιλούν για ύφεση και το 2011 και μικρή ανάκαμψη τη διετία 2012-13. Για τότε όμως ο πληθω-ρισμός προβλέπεται στο 0,5% και η ανεργία στο 15%. Μπορεί η ανάκαμψη να είναι βιώσιμη όταν ο πληθωρισμός βρίσκεται κάτω από το επίπεδο που θεωρείται συμβατό με τη σταθερότη-τα των τιμών; Πχ, ο Μπερνάνκε προχωρά στον δεύτερο κύκλο ποσοτικής χαλάρωσης για να αποφύγει τον αποπληθωρισμό. Προς το παρόν ο πληθωρισμός στη χώρα συνεχί-ζει ακάθεκτος υπό την επιρροή νέων φόρων καθώς και μονοπωλιακών δυνάμεων (συντεχνίες, κλειστά επαγγέλματα, ΔΕΚΟ) που περιορίζουν τον ανταγω-νισμό σε πολλές αγορές. Το ότι η αύξηση του ΦΠΑ μετακυλύεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στις τιμές κα-ταναλωτή είναι από μόνη της σοβαρή ένδειξη της παρουσίας έντονων μη-ανταγωνιστικών δυνάμεων. Η επιστήμη μας λέει πως η σχέση ανεργίας-πληθω-ρισμού είναι περισσότερο ευκαιριακή και λιγότερο αιτιακή. Όπως το σημερινό 5% του πληθωρισμού δεν εγγυάται χαμηλή ανεργία, έτσι και το αυριανό 0,5% δεν θα την εκτινάξει αναγκαστικά στα ύψη. Αποπληθωρισμός είναι ένα είδος εσωτερικής υπο-τίμησης που είναι μία, αλλά όχι και η μοναδική, από τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να ανακτή-σει τη χαμένη της ανταγωνιστικότητα η Ελληνική οικονομία. Εξίσου αναγκαία είναι η γρήγορη βελτί-ωση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού για να μπορεί η χώρα να παράγει ανταγωνιστικά προ-ϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθεμένης άξιας.

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

ΚωστΑσ ΑζΑρΙΑδΗσ - ΓΙΑννΗσ ΙωΑννΙδΗσ

ΑΕΠ 4 μηνών και καλύπτεται εύκολα από κοινο-πραξίες ιδιωτών με αντάλλαγμα την εκμετάλλευση διοδίων και ενοικίων για ορισμένα χρόνια. Πολι-τικά δυσκολότερη και οικονομικά σημαντικότε-ρη είναι η ουσιαστική αναμόρφωση της παιδείας στην οποία το έθνος θα χρειασθεί να επενδύσει, από δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους, γύρω στο 7% του ΑΕΠ για μακρό χρονικό διάστημα. Αρχή θα κάναμε με την απάλειψη συνταγματικών και νομικών διατάξεων που συνεχίζουν να εμποδί-ζουν την τριτοβάθμια ιδιωτική παιδεία και πε-ριορίζουν δραστικά τον ποιοτικό ανταγωνισμό σε όλο τον τομέα της εκπαίδευσης. Η ουσιαστικά ανύπαρκτη δημόσια παιδεία χρειάζεται δραστικό-τερα μέτρα για να πάρει ανάσα ζωής, ανάλογα με αυτά που έλαβε η Γερμανία και οι χώρες της Ανα-τολικής Ευρώπης το 1990-95. Η προσπάθεια αυτή ξεκινά με αναγκαστική διαχείριση των σχολείων και ιδρυμάτων για μια διετία και καταλήγει στην πλήρη διοικητική και οικονομική αυτονόμηση των πανεπιστημίων. Περισσότερο χρήμα και καλύτερη διαχείριση δεν αρκούν. Από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια παιδεία μας έχει εκλείψει το ηθι-κοπλαστικό υπόβαθρο που κάποτε μετέδιδε στους νέους αξίες απαραίτητες για κάθε ευνομούμενη και πολιτισμένη κοινωνία, όλα αυτά που σήμερα τ’ αποκαλούμε «κοινωνικό κεφάλαιο». Κλασικά συ-στατικά κοινωνικού κεφαλαίου είναι η αγάπη για την πατρίδα και το περιβάλλον, σεβασμός στους θεσμούς και τους πρεσβύτερους, αποδοχή της αξι-οκρατίας και πολλά άλλα.

Μπορεί μια χώρα όπως η Ελλάδα να είναι ανταγωνιστική με ένα ισχυρό νόμισμα όπως το ευρώ; Υπάρχουν εγγενείς αδυναμίες στη σύλληψη και σύσταση της Ευρωζώνης; O αείμνηστος Mil-ton Friedman είχε προβλέψει αυτό που όλοι πλέον μάθαμε: το ευρώ θα παραμείνει σαθρό νόμισμα όσο λείπει κοινή δημοσιονομική πολιτική, δηλαδή χωρίς επαρκείς δεσμεύσεις αενάως ισοσκελισμέ-νων προϋπολογισμών από όλες τις χώρες-μέλη. Η Ελλάδα δεν έχει παρουσιάσει τέτοιον προϋπολογι-σμό για δεκαετίες. Επειδή ο υπερμεγέθης και αδη-φάγος δημόσιος τομέας της δυσκολεύει κάθε κίνη-ση προς αυτή την κατεύθυνση, η φυσική θέση της χώρας είναι εκτός ευρώ, μαζί με τα άλλα αδύναμα μέλη του ευρωπαϊκού νότου. Βλέπουμε πάντα μια μικρή πιθανότητα οικονομικού «θαύματος» ταχύρ-ρυθμης ανάπτυξης που προαπαιτεί καταιγισμό από άμεσες και ριζικές μεταρρυθμίσεις σε όλο το εύρος του οικονομικού και κοινωνικού ιστού της χώρας, με ταυτόχρονη μαζική έκδοση ευρωομολόγων από τις ισχυρές ευρωπαϊκές οικονομίες, καθώς και με-γάλης κλίμακας παρέμβαση από την ΕΚΤ. Όσο νω-ρίτερα δεχθούν την αναγκαιότητα τέτοιων αλλα-γών οι κύριοι πόλοι της Ενωμένης Ευρώπης τόσο πιο εύκολα θα πεισθούν οι κεφαλαιαγορές ότι η ΕΕ δεν αρέσκεται σε ρητορικά σχήματα μόνο. Αλ-λά σημαντικές εντάσεις παραμένουν. Το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να βλέπει με δυσπιστία τη νομισματική ένωση, και μερικά από τα καινούργια μέλη της Ε.Ε. από την Ανατολική Ευρώπη συμφω-νούν και έτσι συμβάλλουν στην επιβράδυνση της περαιτέρω ενοποίησης. Σύμφωνα με το ρητό «Κά-θε Εμπόδιο για Καλό», η σημερινή κρίση επιταχύ-

Ο ΚωΣΤΑΣ ΑζΑριΑΔΗΣ είναι καθηγητής στην Έδρα Mallinckrodt του Washington University in St. Louis.Έχει διατελέσει καθηγητής στο University of California, Los Angeles (1993-2006) και το University of Pennsylvania (1983-92) και βοηθός καθηγητή στο University of Pennsylvania (1977-83) και στο Brown University (1973-1977). Η έρευνά του επικεντρώνεται στα μακροοικονομικά, τα οικονομικά της ανάπτυξης και τη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική. Με δίπλωμα χημικού μηχανικού από το Μετσόβιο, συνέχισε τις σπουδές του στην Αμερική, όπου πήρε το διδακτορικό του στα οι-κονομικά από το Carnegie-Mellon University.

O ΓιΑΝΝΗΣ ιωΑΝΝιΔΗΣ είναι καθηγητής στην Έδρα Neubauer του Τufts University από το 1995.

Έχει διδάξει στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια στα Πανεπιστήμια Brown, Boston και Virginia Tech. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τη μακροοικονομία και τα κοινωνικά οικο-

νομικά, με έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη και ανισότητα, την αγορά στέγης και την οικονομική των κοι-νωνικών αλληλεπιδράσεων και δικτύων. Ηλεκτρολόγος-Μηχανικός του Μετσοβίου, συνέχισε τις σπουδές στο

Stanford University, από όπου πήρε το διδακτορικό του σε Engineering-Economic Systems and Economics.

Ιδρυτικά μέλη του blog Greek Economists for Reform

www.greekeconomistsforreform.com

c.papaioannou

link

www.greekeconomistsforreform.com

40 ΕΠΙΛΟΓΗ

νει την αντιμετώπιση εγγενών προβλημάτων από τη σύσταση της ΕΕ. Προφανώς βρισκόμαστε σε σημαντικό σημείο καμπής.

Έχετε προτείνει τη μείωση της φορολόγησης των επιχειρήσεων στο 10% για να τονωθεί η επιχειρηματικότητα, με τη λογική του less is more. Πόσο καθοριστική είναι η φορολογία στην παρού-σα φάση για την Ελλάδα; Για μας η ενίσχυση της επιχει-ρηματικότητας και η διεύρυνση της φορολογικής βάσης είναι δύο από τις απαραί-τητες προϋποθέ-σεις ταχύρρυθ-μης ανάπτυξης. Και οι δύο στό-χοι επιτυγχάνο-νται με τη χαμη-λή φ ορολογ ία του επιχειρημα-τ ικού κέρδους στο 10% που θα αποζημιώσει εν μέρει τους επεν-δυτές για το με-γάλο κόστος της γραφειοκρατίας και της διαπλο-κής σ τη χώρα, καθώς και γ ια την αστάθεια του φ ο ρ ο λ ο γ ι κ ο ύ κώδικα. Σημειώ-νουμε πως τα συνολικά έσοδα του δημοσίου από την άμεση φορολογία επιχειρήσεων είναι την στιγ-μή αυτή μηδαμινά –περίπου 4 δισ. ευρώ– και θα αυξηθούν κατακόρυφα από νέες επενδύσεις. Από την αλλαγή αυτή θα ωφεληθούν όλοι εκτός από μερικούς διεφθαρμένους εφοριακούς που θα απο-λέσουν το σεβαστό μερίδιο που τους αποφέρουν οι «συμβιβασμοί» με το δημόσιο. Η μείωση φο-ρολογικών συντελεστών είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή για την τόνωση της επιχειρηματικότητας. Αν η χώρα θέλει να προσελκύσει ξένες επενδύσεις, χρειάζεται ευρύτερο πακέτο που θα συνδυάσει χα-μηλούς φόρους με πάταξη διαφθοράς και βελτίω-ση υποδομών.

Ποιες είναι οι παρεμβάσεις που θα μείωναν την ανεργία; Στην Ελλάδα, με το χαμηλό επίπεδο κοινωνικής προστασίας πόσο εφικτή είναι η μείωση των επιδομάτων ανεργίας, που θα οδη-γούσε σε μικρότερο χρόνο αναζήτησης εργασίας και χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας; Όπως και η ισπανία αντιμετωπίζει ποσοστά ανεργίας της τάξης του 20% –νούμερα αδιανόητα για άλλες χώρες– έτσι και η Ελλάδα θα ζήσει για λίγο και με το 17-18% που προβλέπουμε

πως της επιφυλάσσει η κατά γράμμα τήρηση των όρων του Μνημονίου. ισπανοί και Έλληνες θα επι-βιώσουν με την αλληλεγγύη των οικογενειακών δεσμών που συνεχίζουν να είναι ισχυροί στον Ευρωπαϊκό Νότο. Το ποσοστό ανεργίας στην χώ-ρα μπορεί να ξεπεράσει το 17% αν το Δημόσιο δεν συνεχίσει να μισθοδοτεί όλους όσους προσέλαβε την τελευταία δεκαετία, να ελαττωθεί προσωρινά κάτω από 17% αν η χώρα κάνει στάση πληρωμών,

να μειωθεί με-σ ο π ρ ό θ ε σ μ α αν αποχωρή-σουμε από την Ευρωζώνη, ή να πέσει δρα-σ τ ικά αν πά-ρουμε τα ανα-πτυξιακά μέτρα που συζητήσα-με νωρίτερα. Αυτό που μας ανησυχεί ιδι-αίτερα είναι το φάσμα «δομι-κής ανεργίας» σε υψηλά επί-πεδα και μα-κρύ ορίζοντα ιδ ια ί τ ε ρα α ν –ή καθώς– η οικονομική δο-μή της χώρας

αλλάξει. Για να πετύχει οικονομικά η Ελλάδα πρέ-πει το βάρος της οικονομίας να μεταφερθεί από εσωστρεφείς τομείς (κράτος, ΔΕΚΟ, επιδοτούμενη γεωργία και φθηνοτουρισμός) σε εξωστρεφείς ιδι-ωτικές δραστηριότητες με μεγάλη προστιθεμένη αξία (τράπεζες και ασφάλειες, υψηλή τεχνολογία, ποιοτικό κρασί και λάδι, οργανική γεωργία, κρου-αζιέρες, υπηρεσίες πολιτισμού και γνώσης). Οι απαιτούμενες δεξιότητες για τη μετάβαση αυτή λεί-πουν από μεγάλο τμήμα του εγχώριου εργατικού δυναμικού, μιας και τα δημόσια σχολεία λειτουρ-γούν επί πολλές δεκαετίες με γνώμονα την απα-σχόληση στο πελατειακό κράτος και άλλους τομείς εσωστρέφειας. Επίσης η παρατεταμένη αεργία από μόνη της καταστρέφει δεξιότητες, γνωστικές και μη γνωστικές, και έτσι επιδεινώνει το πρόβλημα της μετάβασης. Πρόβλημα δομικής ανεργίας αντιμετω-πίζουν και χώρες όπως οι ΗΠΑ όπου η ταχύρρυθ-μη τεχνολογική εξέλιξη παροπλίζει από την αγορά εργασίας τους αποφοίτους λυκείου, τις ηλικίες άνω των 50, και γενικότερα όσους δεν διαθέτουν τη μόρφωση και ευελιξία που απαιτεί η κοινωνία της

OpiniOn Leaders #12

Tα καλύτερα ‘ευχολόγια’ επαναλαμ-βάνουν δοκιμασμένες αναπτυξιακές συνταγές. Κλασικά μέτρα αύξησης παραγωγικότητας είναι οι επενδύσεις στην υλική υποδομή και το ανθρώ-πινο κεφάλαιο. Για την Ελλάδα τού-το σημαίνει προσθήκη 2-3.000 χιλ. συγχρόνων αυτοκινητοδρόμων, 1000 χιλ. υπερταχείων σιδηροδρόμων, 5 αερολιμένων και 50 μαρινών. …. Πολιτικά δυσκολότερη και οικονομι-κά σημαντικότερη είναι η ουσιαστική αναμόρφωση της παιδείας.

ΕΠΙΛΟΓΗ 41

γνώσης και του παγκόσμιου εμπορίου. Για την Ελ-λάδα, οι προοπτικές παρατεταμένης ανεργίας της τάξης του 15% είναι αρκετά σημαντικές. Νομίζουμε πως μεγαλύτερη έμφαση στην έρευνα, την ιδιωτική και δημόσια παιδεία, την τεχνική κατάρτιση, την επαγγελματική μετεκπαίδευση, την διά βίου μάθη-ση θα διευκολύνουν την προσαρμογή και την προ-κοπή της χώρας στην κοινωνία του 21ου αιώνα.

Η εκπαίδευση και η τεχνολογία είναι παράγοντες καθοριστικοί για την πορεία εξέλιξης μιας χώρας. Έλληνες διαπρέπουν στα με-γάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού ενώ τα ελληνικά πανεπιστή-μια «διώχνουν» τα προικισμένα μυαλά. Από την εμπειρία σας, τι θα έπρεπε να γίνει για να γίνουν πηγές παραγωγής νέας γνώσης και τι είναι αυτό που διώχνει τις κορυφές; Το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν στερεί μόνο την Ελλάδα από πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο. Είναι γενικό και αφορά χώρες και κοινωνίες που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των επενδύσεων σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Όπως τα καινούργια μη-χανήματα χρειάζονται φροντίδα και συντήρηση μέσα σε κατάλληλα κτίρια έτσι και οι επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο έχουν σοβαρές προϋπο-θέσεις αυτοεπιλογής, εκπαίδευσης και διά βίου μάθησης. Οι χώρες που έχουν επιτύχει να κρατή-σουν τα «προικισμένα μυαλά» είναι εκείνες που εκτιμούν σωστά τις ανάγκες τους σε ανθρώπινο κεφάλαιο, και τις συνέργειες των δεξιοτήτων εργα-σίας με την έρευνα, την τεχνολογία και την επινό-ηση νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Όλοι αυτοί οι χώροι στενάζουν από την αναποτελεσματικότητα του Ελληνικού δημόσιου τομέα. Μερικές απώλει-ες «μυαλών» είναι αναπόφευκτες, διότι διάφορες οικονομίες ή υποοικονομίες εξειδικεύονται σε δι-αφορετικά προϊόντα. Η επιστήμη είναι διεθνής. Η Ελλάδα ωφελείται εάν π.χ. οι προικισμένοι χημι-κοί της απασχολούνται στα καλύτερα ερευνητικά και πανεπιστημιακά κέντρα του κόσμου εφόσον το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα θα διευκόλυνε και παρότρυνε στοιχειωδώς τη χημική έρευνα στη χώρα. Αυτό δεν αληθεύει σήμερα άλλα συνεχίζει να είναι μέσα στα όρια δυνατοτήτων της χώρας.

Οι κρίσεις στον καπιταλισμό είναι εγγενείς; Βλέπουμε ότι από τη χρηματοπιστωτική κρίση περνάμε στην κρίση κρατικών χρεών. Η επόμενη; Οι χρηματοοικονομικές κρίσεις είναι πράγ-ματι εγγενείς γιατί το παγκόσμιο πιστωτικό σύστη-μα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αμφίπλευρη «πίστη» ανάμεσα σε δανειστές και δανειζόμενους. Απρόβλεπτα συμβάντα -όπως αυξημένοι κίνδυνοι χρεοκοπιών- που τραυματίζουν αυτούς τους δε-σμούς εμπιστοσύνης- τροφοδοτούν κύματα φυγής από τραπεζικές δραστηριότητες και παρεμποδί-ζουν δάνεια προς δίκαιους και άδικους, χωρίς τα

οποία παγώνει κάθε οικονομική δραστηριότη-τα. Υπάρχει καλύτερο σύστημα από το σημερινό; Το ότι από τη χρηματοπιστωτική κρίση περνάμε στην κρίση κρατικών χρεών δεν είναι πρωτάκου-στο. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αδύνατη η λήψη μέτρων περιορισμού του δημοσίου και ιδιωτικού δανεισμού, μέσα σε σαφώς καθορισμένα πλαίσια. Η οικονομική επιστήμη διαψεύδει τον ισχυρισμό ότι μεγάλες διεθνείς κρίσεις σαν την τωρινή είναι προβλέψιμες διότι, όπως είδαμε και πρόσφατα, η «πίστη» είναι ένας ευμετάβλητος ψυχολογικός παράγων. Αλλά αυτό δεν πρέπει να μας οδηγεί σε απραξία και απροθυμία λήψης προληπτικών μέτρων αποσόβησης υπερβολικού δανεισμού. Η Ελλάδα μπήκε στην κρίση με μεγαλύτερο δημόσιο χρέος από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ. Γι΄αυτό και υποφέρει περισσότερο.

Με το δολάριο να υποχωρεί οδηγούμαστε σε αναγκαστική επα-ναδιάταξη ισορροπιών στην παγκόσμια οικονομία (rebalancing); Μπορεί το δολάριο να παραμείνει το κυρίαρχο νόμισμα ενόσω η χώρα εκδότης του είναι ο μεγαλύτερος χρεώστης του κόσμου; Αν σας ζητούσαμε να μας πείτε πώς βλέπετε την εικόνα της πα-γκόσμιας σκηνής στο μέλλον, πώς θα την περιγράφατε; Σοβα-ρότατο θέμα, αναμφισβήτητα, αλλά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος χρεώστης του κόσμου δεν είναι το σημαντικότερο. Παρά την ακάθεκτη άνοδο των Ασιατικών οικονομιών, το ειδικό βά-ρος τους τα επόμενα είκοσι χρόνια δεν νομίζουμε πως θα ξεπεράσει την θέση που είχαν το 1800 μ.Χ. ινδία και Κίνα διαλύθηκαν οικονομικά από την Ευρωπαϊκή έφοδο του 19ου αιώνα και τώρα ανα-κτούν τη σημασία που είχαν παλαιότερα. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα εξακολουθήσουν να είναι οικονομικοί κολοσσοί όσο συνεχίζουν να παράγουν ένα τόσο μεγάλο ποσοστό νέας γνώσης και τεχνογνωσίας και όσο εξακολουθούν ενεργητική πολιτική συμ-μετοχής στα παγκόσμια κοινά. Η παγκόσμια οικο-νομική ιστορία μας διδάσκει επίσης τη σημασία του leap frogging στην οικονομική ανάπτυξη. Εάν οι G 20 επιληφθούν της δημιουργίας αποτελεσμα-τικών διεθνών χρηματοοικονομικών θεσμών, τό-τε ο ακριβής ρόλος του δολαρίου (που ούτως ή άλλως καθορίζεται ενδογενώς), σε μελλοντικό σύστημα διεθνών οικονομικών συναλλαγών θα είναι δευτερεύων σχετικά με την ανάγκη συναινε-τικής λύσης στις διεθνείς οικονομικές αντιδικίες. Έτσι οι ΗΠΑ και η Κίνα θα ευεργετηθούν από την επαναδιάταξη ισορροπιών, οι ΗΠΑ μειώνοντας τα ελλείμματά τους και η Κίνα μειώνοντας τα πλεονά-σματά της. Περιμένουμε στο μέλλον περισσότερη συναίνεση και λιγότερες αντιδικίες, αλλά με ανα-βαθμισμένο τον ρόλο της ρωσίας, της Βραζιλίας, της ινδίας και της Κίνας.

ΚωστΑσ ΑζΑρΙΑδΗσ - ΓΙΑννΗσ ΙωΑννΙδΗσ

42 ΕΠΙΛΟΓΗ

Όλοι πτωχευµένοι σε δέκα χρόνια; Ο Ζακ Ατταλί πιστεύει ότι ο κίνδυνος είναι υπαρ-κτός αν δεν αλλάξουν στρατηγική οι χώρες µε υψηλά δηµόσια χρέη. Όπως δείχνει µάλιστα η ιστορία των τελευταίων 200 ετών οι πτω-χεύσεις κρατών και ηγεµόνων είναι σχεδόν κανόνας.

Από τον ΑΝΤΩΝΗ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟ

42 ΕΠΙΛΟΓΗ

Oταν διαβάζει κανείς τον κατάλογο των βιβλίων, μυ-θιστορημάτων, θεατρικών έργων, εκθέσεων πάνω σε οικονομικά θέματα, τρομάζει από το πλήθος των δημοσιεύσεων και από ενός σημείου και εφεξής δι-ερωτάται αν η τρομακτική ποσότητα είναι σε βάρος της ποιότητας. Εκεί οι κρίσεις για το πρόσφατο βι-

βλίο του Jacques Attali ποικίλουν, δεδομένου ότι ο συγγραφέας ήταν άνθρωπος του προσκηνίου, σύμβουλος του προέδρου Mitterrand και σήμερα επικεφαλής, με απόφαση του προέδρου Σαρκοζί, της επιτρο-πής Γαλλία 2020, με σκοπό την απελευθέρωση του αναπτυξιακού δυ-ναμικού της χώρας. Όμως δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει ότι η δου-λειά του συμβαδίζει με την επικαιρότητα. Το πρόσφατο βιβλίο του Ζακ Ατταλί «Όλοι πτωχευμένοι σε δέκα χρόνια; Δημόσιο χρέος: H τελευταία ευκαιρία»* αναφέρεται όπως το ξεκαθαρίζει ο υπότιτλος, στις περιπέτειες των χωρών με τα χρέη τους, συναρπαστι-κές μεν αλλά ακριβοπληρωμένες από τους λαούς. Με τη χαρακτηριστική της γαλλικής γλώσσας ακριβολογία, ο Attali γράφει... «Δανείζειν, είναι να αποδέχεσαι τον κίνδυνο να υποστείς την αγνωμοσύνη των χρεωστών. Ο Θεός διατρέχει τον κίνδυνο να τον καταρώνται οι άνθρωποι. Έτσι και εκείνος ο οποίος δανείζει το όνομά του, την εργασία του, την αγάπη του ή τα χρήματα του αναδέχεται τον κίνδυνο να καταστραφεί από εκείνους οι οποίοι δεν παραδέχονται ότι οφείλουν στον οποιοδήποτε και ακόμη λιγότερο (παραδέχονται) ότι οφείλουν να εξοφλήσουν τα χρέη τους»....

O Jacques Attali& Ο Χ ΡΕΟΚΟΠΗΜEΝΟΣ Π Λ Α ΝHΤΗ Σ

«…Αντιστρόφως, δανείζεσθαι σημαίνει μια κάποια εξάρτηση, μια απώλεια αυτο-νομίας απέναντι στον δανειστή, μια μείω-ση του πεδίου των δυνατοτήτων, και ένα τραύμα του εγωισμού, με το που συνει-δητοποιούν οι δανειζόμενοι τη χαζομάρα τους. Δανείζεσθαι σημαίνει να αντιμετωπί-ζεις την πραγματικότητα ».Από την αρχική μορφή του δημόσιου χρέ-ους, του χρέους του Πρίγκιπα που δεν δίσταζε να δανειστεί αλλά και να προχω-ρήσει σε στάση πληρωμών, έως το τωρινό Δημόσιο χρέος, η απόσταση δεν είναι με-γάλη. Όμως η συναλλαγή κράτους –επεν-δυτών– (σημερινή μετονομασία των δανει-στών), κατά κανόνα καταλήγει στην από-σβεση του χρέους, γράφει ο Attali. Γιατί όταν το κράτος αδυνατεί να εξοφλήσει το χρέος του μπορεί να προβεί σε στάση πλη-ρωμών ή ακόμη και σε διαγραφή του χρέ-ους σε εποχές πολιτικών αναστατώσεων, με κορυφαία περίπτωση π.χ. τη διαγρα-φή όχι μόνο του χρέους αλλά και εκείνου

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 43ΕΠΙΛΟΓΗ 43

44 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

44 ΕΠΙΛΟΓΗ

Xπου θα προέκυπτε αν οι κατέχοντες ζητούσαν να εξαργυρώσουν το ρω-σικό χαρτονόμισμα την εποχή της ρωσικής επανάστασης. Αυτό συνέ-βη επίσης στην Ελλάδα όταν βγή-κε κατεστραμμένη μετά την κατοχή 1941-44. Βέβαια, ο Attali παραλεί-πει να υπενθυμίσει ότι τις δεκαετίες εξυπηρέτησης του χρέους, ο δανει-στής απήλαυσε χρήμα πολλαπλάσιο του αρχικού δανείου από τους δα-νεισθέντες. Πολλές φορές μάλιστα εξοργιστικά υψηλό αν οι συμβάσεις προέβλεπαν διακύμανση του επιτο-κίου δανεισμού. Όταν η διαδικασία διαγραφής, βίαια πάντοτε, κλείσει ο απολογισμός είναι πάντα θετικός για τους δανειστές, ενώ βρίσκει ζημιω-μένους και πτωχότερους τους δανει-ζόμενους.

Χρέη και χρεώστες

Απεικονίζοντας τη σημερινή κατά-σταση ο Attali παραθέτει μερικά απολαυστικά μεγέθη. Το πλέον χρε-ωμένο κράτος είναι η Ιαπωνία, (με εξαίρεση τη Ζιμπάμπουε) όπου το χρέος, εσωτερικό κυρίως, ανέρχε-ται στο 214% του ΑΕΠ. Στην Ευρω-παϊκή Ένωση αθροιστικά το χρέος είναι στο 80% του αεπ. Στη Γαλλία είναι στο 77% του αεπ αλλά και το 535% των ετησίως εισπραττόμενων φόρων, κ.λπ. Έτσι φτάνουμε στο ...... «παράξενο φαινόμενο οι πλούσιοι να ζουν (σε μερικές αλλά ουσιώδεις περιπτώσεις) με έξοδα των πτωχών, πχ οι Κινέζοι εργαζόμενοι με χαμηλές απολαβές, χρηματοδοτούν τους απα-σχολούμενους στη Δημόσια διοίκη-ση, τις ένοπλες δυνάμεις, στην έρευ-να ... των ΗΠΑ»... Η ανασκόπηση του Attali επεκτείνεται λοιπόν αρκετά ώστε να γίνει φανερό ότι πρόβλημα δημόσιου χρέους έχουν οι πάντες και συνεχίζει αποδεικνύοντας ότι οι πτωχεύσεις κρατών και ηγεμόνων είναι σχεδόν κανόνας. «Ανάμεσα στο 1800 και το 2009 υπήρξαν 250 στά-σεις πληρωμών εξωτερικού δημοσί-ου χρέους και 68 εσωτερικού. Μόνον οι Καναδάς, Δανία, Νορβηγία, Φι-λανδία, Νότια Κορέα Χονγκ-Κονγκ, Σιγκαπούρη, Ταϊβάν, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία εξαιρούνται από τον κανόνα ... Αν όμως προσέξει κανείς

θα παρατηρήσει ότι έξη από αυτά τα κράτη είναι νεογνά ιστορικώς. Αυτός ο απολογισμός δείχνει ότι η πτώχευ-ση του συνόλου της Δύσης είναι κατά σοβαρή πιθανότητα υπαρκτός κίνδυ-νος. Η αιτία θα είναι (βλέπε και στα καθ’ημάς) το ότι σε τελευταία ανά-λυση το δημόσιο χρέος προκύπτει από την αδυναμία συγχρονισμού εισπράξεων του κράτους με τις δα-πάνες. Πώς προκύπτει αυτή η αδυ-ναμία; Από τις επιθυμίες των μαζών για ευημερία, από τους φιλοχρήμα-τους πλούσιους μέχρι και τους νοι-κοκυραίους. Οι επιθυμίες, συνήθως άσχετες με τις ανάγκες, μεταφέρονται στους υπουργούς Οικονομικών. Οι

τελευταίοι υπό την πίεση ακόμη και των πρωθυπουργών ή άλλων ηγετών το μόνο που μπορούν να πράξουν, και το πράττουν, είναι να μεταμφι-έσουν τις αντίστοιχες δαπάνες έτσι ώστε να τις κάνουν «αόρατες» έως ότου βέβαια καταφθάσει ή στιγμή της αλήθειας. Το φαινόμενο είναι παλαιόθεν γνωστό. Λίγο πριν από τη Γαλλική Επανάσταση, ο ελεγκτής των οικονομικών επί βασιλείας του Λου-δοβίκου XVI, Guy Target, απευθυ-νόμενος στον ηγεμόνα του γράφει... «Ένα από τα πλέον σημαντικά εμπό-δια στην οικονομική διαχείριση είναι η πληθώρα των απαιτήσεων οι οποί-ες συνεχώς πολιορκούν τη Mεγαλει-ότητά σας, και η ευκολία, δυστυχώς, των προκατόχων σας να τις (εγκρί-νουν) εντέλλονται»... Ως γνωστόν ο Λουδοβίκος XVI απεβίωσε στη λαι-μητόμο.

Το καλό και το κακό χρέοςΤελικά… «Η πραγματική λύση στην κρίση του χρέους είναι η Ανάπτυξη, η οποία όμως προϋποθέτει επενδύ-σεις, που προϋποθέτουν δημόσιες υποδομές, και βέβαια και το «καλό» χρέος. Με άλλα λόγια η εξαφάνιση του κακού χρέους προϋποθέτει την αύξηση του «καλού χρέους».... Όμως ο γράφων θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, το δημόσιο χρέος παραμένει. Μια άλλη λύση θα ήταν, γράφει ο Attali να χτίσουμε ένα κουμπαρά, επιμε-λώς τροφοδοτούμενο, ο οποίος με καλούς χειρισμούς θα μπορούσε

να αποσβέσει το δημόσιο χρέ-ος π.χ. σε μια πεντηκονταετία!! Μια τέτοια λύση προϋποθέτει δυσκολοχώνευτε ς αποφάσεις και θυσίες και θα ήταν δυνατό να εφαρμοστεί μόνον αν ο λαός κατανοήσει ότι Δημόσιο Χρέος σημαίνει οι παρούσες γενεές να τρώνε το ψωμί των παιδιών τους. Υπάρχει και εδώ ένας αντίλογος. Οι μέλλουσες γενεές θα μπορούν να ανεχθούν την κατάσταση γιατί θα είναι πλουσιότερες (αν είναι πλουσιότερες και σοφότερες). «....Είναι λοιπόν πρώτης προτε-ραιότητας οι ψηφοφόροι να μην επιτρέψουν την εγκατάλειψη της διαχείρισης των δρώμενων στα

χέρια ηγετών οι οποίοι σκέπτονται και ενεργούν σαν να μην πρόκειται να απολογηθούν ποτέ για τις συνέ-πειες των πράξεων τους στις μελλο-ντικές γενεές»... Με τις συστάσεις αυτές ο Attali κλείνει τον πρόλογο της μελέτης του, έχοντας τοποθετή-σει τα συμπεράσματα στην αρχή της, μια κάπως περίεργη μεθοδολογία. Αλλά η συνέχεια στο κείμενο και εν-διαφέρουσα είναι και διδακτική. Αρ-χίζοντας με την βιογραφία του χρέ-ους φθάνει ως τις μέρες μας με καλές διαπιστώσεις, απόψεις και υποδεί-ξεις, αν μπει κάποιος στον κόπο να τον διαβάσει. Δυστυχώς ειδικά για τους συμπατριώτες μας η ανάγνω-ση σοβαρών κειμένων δυσκολεύει τη χώνευση. Άλλωστε πιστεύουν ακράδαντα ότι «θεία φροντίδα» ... «τα ξέρουν όλα».

Οι ψηφοφόροι δεν πρέπει να αφήσουν τη διαχείριση των δρώµενων στα χέρια

ηγετών οι οποίοι σκέπτονται και ενεργούν σαν να µην

πρόκειται να απολογηθούν ποτέ για τις συνέπειες

των πράξεων τους στις µελλοντικές γενεές.

ΕΠΙΛΟΓΗ 45ΕΠΙΛΟΓΗ 45

Το κυνικό παιχνίδι των πλούσιων χωρώνΤα τελευταία χρόνια παίζεται ένα κυνικό παιχνίδι από τις πλούσιες χώρες, κατά τον Attali. Οι τελευταίες δανείζονται όταν το έχουν ανάγκη, παράδειγμα οι ΗΠΑ, με τα διαθέσιμα χρηματοπιστωτικά εργαλεία. Όταν τα πράγματα ζορίσουν εφευρίσκουν νέα τα οποία ελκύουν τους επενδυτές (τους δανείζοντες), έως ότου διαμορφωθεί μια φούσκα περιουσια-κών στοιχείων την οποία αφήνουν να εκραγεί. Τότε ακολουθεί μία τραπεζική κρίση και στη συνέχεια ύφεση, ταχύτατα μεταφερόμενη στους υπηκόους (τους φορολογουμένους). «Αποδεχόμενοι» οι τελευταίοι να συνεισφέρουν στη σωτηρία της πατρίδας, υποβιβάζουν τις απολαβές τους. Με υποβιβασμένο το βιοτικό τους επίπεδο ρίχνονται στη δουλειά για την ανάκαμψη, και τελικά για την ανάπτυξη!!! Ένας ενάρετος οικονομικός κύκλος έχει κλείσει!!!

Σύμβουλος του Γάλλου προέδρου, Νικολά Σαρκοζί, ο Ζακ Ατταλί είναι σήμερα επικεφαλής της επιτροπής Γαλλία 2020, με σκοπό την απελευθέρω-ση του αναπτυξιακού δυναμικού της χώρας.

46 ΕΠΙΛΟΓΗ

Δηµόσιο χρέος

ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΠΙΛΟΓΗ

Από τον ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

Μπορεί η κρίση που έπληξε αρχικά την ευρωζώνη να ξεκίνησε από την ελλάδα, γρήγορα όμως απλώθηκε στην ιρλανδία και τώρα στις πορτογαλία και ισπανία με συνέπεια όλοι να μιλάνε για κρίση ευρω-παϊκή και αγώνα επιβίωσης της ευρωζώ-

νης και του ευρώ. Ακόμη, ενώ οι σχεδιαστές της οικονομικής πολιτικής στην ευρώπη έριξαν το βάρος τους αρχικά στις πολι-τικές δημοσιονομικής λιτότητας, τη μείωση του κόστους εργασί-

ας και στις διαρθρωτικές αλλαγές, τώρα διαπιστώ-νουν πως οι πολιτ ικές αυτές υποσκάπτουν την ανάκαμψη που είχε δρο-μολογηθεί και οδηγούν τις υπερχρεωμένες οικο-νομίες σε ακόμη μεγαλύ-τερα αδιέξοδα λόγω της ύφεσης που προκαλούν. τέλος, οι ευρωπαίοι ηγέ-τες που αρχικά ήθελαν

όλα τα βάρη της δημοσιονομικής προσαρμογής να σηκώσουν τα υπερχρεωμένα κράτη-μέλη μόνα τους, όχι μόνον αποφάσισαν τελικά τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού διάσωσης όπου ενέταξαν την ελλάδα, αλλά προχώρησαν στην ένταξη και της ιρλανδίας ενώ συζητούν την επέκταση του μηχανισμού για την πιθανή κάλυψη από αυτόν της πορτογαλίας και ισπανίας. Ακόμη σημαντικότερο, ενώ μέχρι πρότινος δεν ήθελαν να ακού-σουν για αναδιάρθρωση χρεών και έκδοση κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων, τώρα τα ζητήματα αυτά - τα οποία φυσικά προϋπο-θέτουν μία κοινή ευρωπαϊκή στάση και περαιτέρω σύγκλιση σε επίπεδο οικονομικής πολιτικής– έχουν τεθεί και επισήμως στο τραπέζι του ευρωπαϊκού διαλόγου.

ΜεγάλεςΑΛHΘΕΙΕΣΑναπόφευκτο το ψαλίδισµα του χρέους στην Ευρώπη και τον κόσµο.

Πολύ δύσκολα θα αποφύγουµε το «κούρεµα» του δηµοσίου χρέους, όχι µόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες υπερδανεισµένες χώρες της Ευρώπης, ακόµη και στις ΗΠΑ. Ο λόγος είναι απλός: στα επίπεδα που έχει φτάσει το χρέος, δεν επιτρέπει την ανάπτυξη, προϋπόθεση για τη µείωσή του, ούτε µπορεί να αναχρηµατοδοτηθεί από τις αγορές.

Τί ακριβώς συµβαίνει λοιπόν; Γιατί τώρα που η διεθνής οικονοµική ανάκαµψη κερδίζει έδαφος, αναζητούνται πρόσθετα δραστικά και συντονισµένα µέτρα για τη χαλιναγώγηση της δηµοσιονοµικής κρίσης;

ΕΠΙΛΟΓΗ 47

Α π ο τ η ν ε ν Α ρ ξ η τ η ς κ ρ ι ς η ς μ ε χ ρ ι ς η μ ε ρΑ τρεις βασικές διαπιστώσεις έχουμε κάνει από τη στήλη αυτή: πρώτο, η κρί-ση χρεών που ξέσπασε την άνοιξη με επίκεντρο την ελλάδα, δεν ήταν μία κρίση ελληνική αλλά ένας απλός κρίκος ή μία νέα φάση στο ξετύλιγμα του κουβαριού της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008 και της οποίας οι οικο-νομικές ρίζες πάνε πολύ πιο πίσω. Δεύτερο, η έξοδος από την κρίση δεν μπορεί παρά να γίνει μέσω της οικονομικής ανάπτυ-ξης και αυτή με τη σειρά της προϋποθέτει την ουσιαστική μείωση του τεράστιου βάρους των χρεών που οι υπερχρεωμένες οικονομίες κουβαλούν στις πλάτες τους. τρίτο, η κρίση οδηγεί την ευρώπη σε διεύρυνση των εσωτερικών της ανισορροπιών και ανισοτήτων, με συνέπεια είτε η ευρωζώνη να παραδοθεί στις φυγόκεντρες τάσεις και να διαλυθεί είτε να προχωρήσει γρήγορα σε μία ενιαία πολιτικά και δημοσιονομικά ευρώπη. Όλες αυτές οι προγνώσεις επιβεβαιώνονται καθημερινά.

Η απάντηση είναι απλή: η οικονομική ανάκαμψη θεωρείται αναιμική και προσωρινή, ενώ η δημοσιονομική κρίση συνεχίζεται ακάθεκτη και εξα-πλώνεται. Απόδειξη η όψιμη αύξηση των αποδόσεων των γερμανικών και

αμερικανικών ομολόγων μετά την πτώση της τιμής τους που προκάλεσε η συμφωνία του αμερικανού προέδρου ομπάμα με τους ρεπουμπλικάνους για την επέκταση για άλλα δύο χρόνια των φορολογικών απαλλαγών της δι-ακυβέρνησης μπους, απόφαση που πυροδότησε τους φόβους των επενδυτών για διόγκωση του χρέους στο 110% του Αεπ και την αύξηση του πληθωρισμού. Βεβαί-ως, η αύξηση του κόστους δανεισμού του αμερικανικού δημοσίου είναι συνεχής όλο το τελευταίο 4μηνο ςεπτεμ-βρίου-Δεκεμβρίου με την απόδοση των 30ετών κρατι-κών ομολόγων τους να αυξάνεται από 3,5% σε 4,3%. με άλλα λόγια, οι επενδυτές φοβούνται πως τα συνεχή νο-μισματικά και δημοσιονομικά μέτρα στήριξης των τραπε-ζών και τόνωσης των οικονομιών από την μία πλευρά εί-ναι ολοένα και λιγότερο αποτελεσματικά και από την άλ-λη αυξάνουν την πυραμίδα των συσσωρευμένων χρεών εντείνοντας συγχρόνως τις ανησυχίες για πληθωριστικές πιέσεις στην παγκόσμια οικονομία. Έχοντας διαπιστώσει τις πρώτες συνέπειες της παρεμβατικής δημοσιονομικής πολιτικής για τη διάσωση των τραπεζών και την αποτρο-πή της ύφεσης –δηλαδή την εκτίναξη δημοσίων ελλειμ-μάτων και χρεών- αντιλαμβάνονται τώρα την αδυναμία σειράς χωρών να ανταπεξέλθουν στις τεράστιες δανεια-κές υποχρεώσεις τους δίχως προσφυγή σε νέο δανεισμό και βοήθεια από διεθνείς οργανισμούς και αυξάνουν τα ασφάλιστρα κινδύνου έναντι πιθανής χρεοκοπίας. Ακό-μη χειρότερα, βλέποντας την κλιμάκωση της ευρωπαϊ-κής κρίσης χρεών σε γενικότερη κοινωνική και πολιτική αναταραχή που δεν επιτρέπει την απλή και συνεχόμενη συνταγογράφηση πολιτικών μισθολογικής λιτότητας (βλ σχετικές προειδοποιήσεις Δντ και κομισιόν), αντιλαμ-βάνονται ότι η γερμανική πρόταση για ανάληψη μέρους

των βαρών των υπερχρεωμένων χωρών και από τους ιδιώτες ομολογιούχους πιστωτές τους σημαίνει τη δυνη-τική απώλεια μέρους του επενδυμένου κεφαλαίου τους. είναι αυτός ο φόβος των επενδυτών, πως η αδυναμία των φορολογουμένων να σηκώσουν μόνοι τους όλα τα βάρη της προσαρμογής θα μετακυλίσει στις τσέπες τους μέρος αυτής, που προκαλεί την απροθυμία τους να αγοράσουν κρατικά ομόλογα απ’ όπου και εάν προ-έρχονται (εκδίδονται) αυτά. κοντολογίς, φοβούνται αυτό που ορισμένοι αναλυτές έχουν περιγράψει σαν τη μεγαλύτερη φούσκα όλων των εποχών: την επικίν-δυνα υπερτιμημένη διεθνή αγορά ομολόγων και τον νομισματικό πληθωρισμό που προκαλεί η εκτύπωση χρήματος για τη μείωση του βάρους των χρεών και η οποία έχει σαν συνέπεια τη μείωση της αξίας των τίτ-λων όπου είναι τοποθετημένοι. ςτις συνθήκες αυτές, ακόμη και αν η ευρωπαϊκή Ένω-ση δεν υιοθετούσε πολιτικές αναδιάρθρωσης χρέους με συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών σε αυτή, αρκεί μία διεθνής κρίση της αγοράς ομολόγων για να οδηγή-σει στη ντε φάκτο απομείωση της αξίας των χρεών στη δευτερογενή αγορά. μπορεί, λοιπόν, σήμερα τα κράτη (βλ. ελλάδα) να εξακολουθούν να δεσμεύονται ότι θα τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους, όπως μπορεί ακόμη οι ημιεπίσημες ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις να αφο-ρούν την επιλεκτική επιμήκυνση (παράταση εξόφλησης) του χρέους ορισμένων χωρών με τη παράλληλη ενίσχυ-ση του ευρωπαϊκού μηχανισμού ςτήριξης, όμως είναι σχεδόν βέβαιο πως η τελική κατάληξη θα είναι το ‘κού-ρεμα’ (μείωση) του όγκου του χρέους. Για τον απλό και μαθηματικά αποδεδειγμένο λόγο ότι στα επίπεδα που έχει φθάσει –σε ελλάδα, ευρώπη και ηπΑ– ούτε την ανάπτυξη της οικονομίας επιτρέπει ούτε να αναχρημα-τοδοτηθεί από τις αγορές μπορεί. Αν οι κοινωνικές αναταραχές, οι αναλυτές και οι σύμβου-λοι δεν πείσουν τις κυβερνήσεις να επιμερίσουν τα κόστη της οικονομικής κρίσης, θα τους το επιβάλλουν οι ίδιες οι αγορές με βιαιότερο και καταστροφικότερο τρόπο.

οταν οι προβλεψεις επιβεβαιωνονται

48 ΕΠΙΛΟΓΗ

Business το 2011

Το τεράστιο δημόσιο χρέος θα κρατάει τα spreads στα ύψη, ελαχιστοποι-ώντας τις επενδύσεις ανεξαρτήτως των προσπαθειών της κυβέρνησης και, σε συνδυασμό με τη σχεδόν μηδενική πιστωτική τραπεζική επέκταση, το ΑΕΠ θα υποχωρεί σταθερά, για τα επόμενα δύο χρόνια.

ΕΠΙΛΟΓΗ 49

To στοίχηματου επιχειρηματία

Από τον οικονομολόγο, Aκη ΔρΑκAΤο

Υπερδανεισμένη και σε ύφεση. Το 2011 θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για την Ελλάδα. Είναι αμφίβολο αν τελικά θα αποφύγει μια αναδιάρθρωση του χρέους της. Σήμερα όμως, υπάρχει η ευκαιρία να διορθωθούν τα κακώς κείμενα που ταλανίζουν τη χώρα εδώ και δεκαετίες. Το ερώτημα είναι κατά πόσο το σύστημα, που επί δεκαετίες δημιούργησε και παγίωσε συντεχνιακές και κοντόφθαλμες αντιλήψεις, θα μπορέσει να τις αλλάξει ριζικά και μάλιστα μέσα σε ασφυκτικά χρονικά πλαίσια.

Το 2011 –όπως όλα δείχνουν– θα εί-ναι μια δύσκολη, σκληρή και επί-πονη χρονιά για την οικονομία και κατ’ επέκταση για την κοινωνία. Οι ελληνικές επιχειρήσεις, επίσης, πρό-κειται να αντιμετωπίσουν μια από τις δυσκολότερες συγκυρίες των τε-

λευταίων δεκαετιών. Τα δεδομένα είναι, μέχρι στιγμής, τα εξής: Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση θα πρέπει –για μια ακόμα χρονιά- να αντιμετωπίσει τη σοβαρότατη δη-μοσιονομική κατάσταση οποία χαρακτηρίζεται από το δυσθεώρητο δημόσιο χρέος (330 δισ. ευρώ για το 2010 ή 143% του ΑΕΠ), το έλλειμμα(21,8 δις. για το 2010 ή 9,4% του ΑΕΠ) και τη συρρίκνωση της οικονομίας (μεί-ωση του ΑΕΠ το 2010 κατά περίπου 4,3%). Κατά το 2011 θα υιοθετηθούν συνολικά μέτρα ύψους 4,9 δισ. ευρώ για την περαιτέρω μείωση του ελλείμματος (στο 7,4% του ΑΕΠ το 2011 από 9,4% το 2010). Συνολικά, για τα έτη 2011 έως και 2014, θα απαιτηθούν πρόσθετα μέτρα προσαρμογής ύψους 15,5 δισ. ευρώ ενώ αν προστε-θούν σε αυτά και τα μέτρα του 2010, τότε η συνολική προσαρμογή θα ανέρχεται, στην καλύτερη περίπτωση, σε μέτρα ύψους 29,8 δισ. ευρώ. Παράλληλα, θα πρέ-

πει να υλοποιηθούν, κάτω από την ασφυκτική πίεση του χρόνου- οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις (κλειστά επαγγέλματα, αναδιάρθρωση ΔΕΚΟ, μείωση κράτους και αριθμού δημοσίων υπαλλήλων, ιδιωτικοποιήσεις, κ.λπ.). Παρότι μακροπρόθεσμα είναι άκρως απαραίτη-τες, αναμένεται βραχυπρόθεσμα να δημιουργήσουν ισχυρές και διαρκείς πιέσεις (κοινωνικές και πολιτικές) και να επιβαρύνουν σημαντικά την ιδιωτική κατανάλω-ση και έτσι η συνολική οικονομία (ΑΕΠ) θα σημειώσει νέα μείωση τουλάχιστον κατά 4% το 2011. Κατά συνέ-πεια η ανεργία θα συνεχίσει να αυξάνει απειλητικά, σε πραγματικά ποσοστά, κοντά στο 18% με 20%. Ταυ-τόχρονα το δημόσιο χρέος όχι μόνο δεν θα μειώνεται αλλά θα αυξηθεί σημαντικά για να ανέλθει στα επίπε-δα του 160% του ΑΕΠ (~400 δισ. ευρώ, σύμφωνα με το ΔΝΤ) το 2014 (αξίζει να γίνει αναφορά στην αρχική εκτίμηση της κυβέρνησης –μέσω του επίσημου ΠΣΑ– για στόχο 113,4% του ΑΕΠ το 2013 για να γίνει κατα-νοητή η αρνητική δυναμική αυτών των μεγεθών και πόσο εύκολα επέρχεται μια σημαντική απόκλιση). Το ισχυρό πρόβλημα ρευστότητας του τραπεζικού τομέα δεν φαίνεται να επιλύεται εντός του 2011, καθώς η δι-ατραπεζική αγορά θα εξακολουθεί να δυσλειτουργεί, η

50 ΕΠΙΛΟΓΗ

Business το 2011

Τ ο α σ φ υ κ Τ ι κ ο π λ α ι σ ι ο

αβεβαιότητα και η ύφεση θα συνεχίσουν να επηρεάζουν την πορεία των καταθέσεων, οι επισφάλειες θα αυξάνουν (σή-μερα εκτιμώνται σε περίπου 30 δισ. ευρώ) και τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν και τις λήξεις των τίτλων υβριδικών κεφαλαίων τους. Όλα αυτά αναμένε-ται να ενισχύσουν περαιτέρω τις υφιστάμενες πιέσεις προς τις ελληνικές επιχειρήσεις και να αυξήσουν σημαντικά –σε σημείο, ίσως, οριακό – εντός του 2011 τις δυσκολίες χρημα-τοδότησης επενδύσεων, αλλά ακόμα και της αναχρηματοδό-τησης των υφιστάμενων πιστωτικών γραμμών τους. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον –και με τα πολύ δύσκολα να είναι ακό-μα μπροστά μας– οι ελληνικές επιχειρήσεις –η κάθε μια με τα δικά της δεδομένα –θα πρέπει να υιοθετήσουν ευέλικτες στρατηγικές –όσο κάτι τέτοιο είναι, βέβαια, εφικτό– για το πώς θα αντιμετωπίσουν την επόμενη χρονιά αλλά και τις επό-μενες 3-4 χρήσεις καθώς είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχουμε, σε κάθε περίπτωση, μακρύ και επίπονο δρόμο ακόμα μπροστά μας. Το πρόσφατα αναγγελθέν κρατικό πακέτο εγγυήσεων προς τις τράπεζες ύψους 25 δισ. ευρώ έχει στόχο να ελαφρύ-νει τις άμεσες πιέσεις, αλλά απομένει να δούμε πώς ακριβώς θα εφαρμοστεί, ποιές προτεραιότητες θα καλυφθούν και με ποιους όρους. Πρέπει επίσης να δούμε αν θα επιβαρύνει ισόποσα ή ανάλογα με τη χρησιμοποίησή του το δημόσιο χρέος και κατ’ επέκταση τους Έλληνες φορολογούμενους. Αυ-τό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα spreads των ελληνικών

ομολόγων βρίσκονται στα επίπεδα των 800–900 μονάδων (όπως και των CDS) θα καθιστούν απαγορευτικές τις επενδύ-σεις τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό, επη-ρεάζοντας δυσμενώς την ανάπτυξη. Εξαιρέσεις θα υπάρξουν, ίσως, μόνο σε τομείς οι οποίοι δεν θα πληγούν τόσο από την κρίση (π.χ. πράσινη ενέργεια) ή σε μεμονωμένες περιπτώσεις (π.χ. ιδιωτικοποιήσεις) και υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρ-ξει η πολιτική βούληση για την άμεση προώθησή τους.

Και όλα αυτά ενώ η κρίση χρέους θα συνεχίζει να υφί-σταται σε όλη την Ευρώπη, με τις τριβές και πιέσεις από τη Γερμανία περί τιμωρίας των κρατών–μελών από το 2013 οι οποίες θα εκδίδουν ομόλογα και δεν θα πληρούν τους απαιτούμενους δημοσιονομικούς όρους, την αβεβαιότητα για το μέχρι πότε θα μπορεί να συνεχιστεί η στήριξη των (ελληνικών) τραπεζών από την ΕΚΤ και την αβεβαιότητα για το εάν τα κεφάλαια του «Ευρωπαϊκού Ταμείου Στήρι-ξης»(EFSF) θα επαρκέσουν για τη στήριξη και των άλλων «μεγάλων», δυνητικά, προβληματικών οικονομιών (Ιταλίας και Ισπανίας). Δεν έχει γίνει καθόλου ακόμα ξεκάθαρο για το εάν υπάρχουν σχέδια (κυρίως από τη Γερμανική πλευρά και τους συμμάχους της) για Ευρώπη των δύο ταχυτήτων (με ένα νόμισμα, το ευρώ ή με δύο τύπους ευρώ) και πώς αυτό μεταφράζεται πρακτικά για την κάθε χώρα ξεχωριστά. Ερωτήματα και αμφιβολίες, τουλάχιστον, ως προς αυτή την πιθανότητα, σήμερα, εύλογα γεννιούνται. Κυρίως γιατί δεν

O λα τα ανωτέρω συνθέτουν ένα πλαίσιο λειτουργίας μέσα στο οποίο θα κινηθεί η ελληνική οικονομία κατά το 2011 αλλά και κατά τα επόμενα 3 με 5 έτη. Οι βασικές συνιστώσες του πλαισίου αυτού είναι οι ακόλουθες:

Οι στόχοι προσαρμογής για το 2011 πιθανότατα να μην επιτευχθούν στο σύνολό τους (όπως δεν επιτεύχθηκαν στο σύνολό τους και οι στόχοι του 2010). Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσό θα μετακυληθεί στα επόμενα έτη επιμηκύνοντας την όλη διαδικασία της δημοσιονομικής προσαρμογής.

Οι κοινωνικές και πολιτικές πιέσεις θα ενταθούν εντός του πρώτου 6μήνου του 2011. Συνολικά πρόσθετα μέτρα ύψους 15,5 δισ. ως το 2014 είναι εξαιρετικά δύσκολο να «περάσουν» αναίμακτα από την οποιαδήποτε κυβέρνηση. Η συνεχής πίεση προς την κοινωνία ενδεχομένως την εξαντλήσει.

Η Ελλάδα είναι υπερδανεισμένη και δύσκολα θα αποφύγει –μέσα στην επόμενη 5ετία– την αναδιάρθρωση του χρέους της, που το 2014 θα ανέρχεται σε 400 δισ. ευρώ ή στο 160% του ΑΕΠ (αν όλα έχουν πάει καλά) και μόνο οι τόκοι για την εξυπηρέτησή του θα ανέρχονται σε 20 δισ. ευρώ ετησίως ή σε ~8% του ΑΕΠ. Το ποσό του χρέους είναι τεράστιο και η ύφεση που θα κρατάει το ΑΕΠ και τα πρωτογενή πλεονάσματα(;) χαμηλά δεν θα αφήνει άλλα περιθώρια.

Το τεράστιο αυτό χρέος θα κρατάει τα spreads στα ύψη, ελαχιστοποιώντας τις επενδύσεις ανεξαρτήτως των προσπαθειών της κυβέρνησης και, σε συνδυασμό με τη σχεδόν μηδενική πιστωτική τραπεζική επέκταση, το ΑΕΠ θα υποχωρεί σταθερά, για τα επόμενα δύο χρόνια. Η περαιτέρω συρρίκνωση θα μεγεθύνει τα ήδη υφιστάμενα προβλήματα της οικονομίας και ενδεχομένως την οδηγήσει σε αυτοτροφοδοτούμενες πιέσεις οι οποίες ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους.

ΕΠΙΛΟΓΗ 51

Η Ελλάδα, όχι μόνο δεν θα εξέλθει του μνημονίου το 2013 αλλά, στην καλύτερη περίπτωση, θα παραμείνει εντός μνημονίου τουλάχιστον μέχρι την αποπληρωμή του δανείου (των 110 δισ.). Άλλωστε οι αρχικές συζητήσεις με το ΔΝΤ και την ΕΕ ήδη προλειαίνουν το έδαφος για κάτι τέτοιο, εφόσον όμως η πορεία το 2011 και το 2012 κριθεί «επιτυχής» από τους δανειστές. Και αυτό όμως θα πρέπει, πολιτικά, να κριθεί.

Το 2011 θα είναι μια πολύ κρίσιμη χρονιά για τόσο για τη χώρα μας όσο και για την Ευρώπη καθώς μεγάλος βαθμός δυσκολιών, αμφιβολιών και εμποδίων θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν και να βρουν λύση ή τουλάχιστον να πάρουν σαφή κατεύθυνση με τον έναν τρόπο ή τον άλλον. Υπάρχει πράγματι η ευκαιρία να διορθωθούν πολλά κακώς κείμενα που ταλανίζουν τη χώρα εδώ και δεκαετίες. Το πρόβλημα είναι ότι το σύστημα που επί δεκαετίες δημιούργησε και παγίωσε τις συντεχνιακές και κοντόφθαλμες αντιλήψεις στην Ελληνική κοινωνία, καλείται τώρα το ίδιο να τις αλλάξει ριζικά και μάλιστα μέσα σε ασφυκτικά χρονικά πλαίσια και με το ευρωπαϊκό περιβάλλον σε πλήρη αστάθεια. Είναι κάτι τέτοιο εφικτό; Το πρόβλημα είναι ακριβώς αυτό: ότι ενώ είναι άκρως απαραίτητο δεν γνωρίζουμε εάν είναι πρακτικά εφικτό και σίγουρα θα είναι επίπονο. Ο αναγκαστικός δρόμος της εσωτερικής υποτίμησης (ελλείψει αδυναμίας άσκησης νομισματικής πολιτικής) φαίνεται να είναι, εξίσου, σκληρός. Σε κάθε περίπτωση, το μετά, την κρίση, οικονομικό, κοινωνικό, επιχειρηματικό και πολιτικό σκηνικό δεν θα είναι το ίδιο με αυτό το οποίο γνωρίζαμε πριν το 2009.

διαψεύδονται από όλους κατηγορηματικά. Τέλος, θα υφί-σταται και σε παγκόσμιο επίπεδο ο νομισματικός πόλεμος για την ανταγωνιστικότητα που έχει ξεκινήσει δυναμικά, οι διαφαινόμενες πληθωριστικές πιέσεις στην Κίνα που ενδε-χομένως θα οδηγήσουν σε άνοδο των επιτοκίων του γουάν και συνεπώς σε συγκράτηση του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης της περιοχής και τέλος ο κίνδυνος για ενδεχόμενο «double-dip» στην παγκόσμια οικονομία (παρόλες τις προσπάθειες της FED να τονώσει την αμερικανική αγορά αυξάνοντας την προσφορά χρήματος). Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν

χώρες (π.χ. Βραζιλία) αλλά και ευρύτερες περιοχές (π.χ. χώ-ρες Ειρηνικού) οι οποίες εμφανίζουν σήμερα ικανοποιητι-κούς ρυθμούς ανάπτυξης. Πρέπει όμως να επισημανθεί ότι αυτοί οι ρυθμοί ανάπτυξης, σε παγκόσμιο επίπεδο, ενέχουν έναν βασικό παράγοντα κινδύνου ο οποίος μπορεί, αιφνί-δια, να αποκαλυφθεί: τον κίνδυνο που σχετίζεται με τις επι-πτώσεις της ενδεχόμενης αποτυχίας (προσχεδιασμένης ή μη) των ευρωπαϊκών κρατών να συγκρατήσουν τα δημοσιο-νομικά τους μεγέθη, να διαχειριστούν τα χρέη και την κρίση και να επιστρέψουν στην (πραγματική) ανάπτυξη.

52 ΕΠΙΛΟΓΗ

TMENT • DEVELOPMENT VALUE 28o

•

A

Β Ι Ω Σ Ι Μ Η A Ν Α Π Τ Y Ξ Η

Ετήσια έκδοση µε τη συνεργασία του περιοδικού ΕΠΙΛΟΓΗ. Κάθε χρόνο προσεγγίζει τις εξελίξεις που προσδιορίζουν τις τάσεις στην οικονοµία, την επιχειρηµατικότητα

και την πολιτική, µε πληρότητα, αντικειµενικότητα και διεισδυτικότητα.

Περιλαµβάνονται: Οι εξελίξεις στην ελληνική οικονοµία και οι προοπτικές για τη νέα χρονιά.

Μελέτες - αναλύσεις υψηλού επιπέδου σε κρίσιµα και επίκαιρα θέµατα, ελληνικά και διεθνή. Οικονοµικά στοιχεία. 300 σελίδες.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

κυκλοφορεί τον Μάρτιο

28η χρονιά το 2011

c.papaioannou

adv

www.allmedia.gr/Allmedia/_gr/digitalpublications/taseis/TASEIS_10/TASEIS_2010.html

ΕΠΙΛΟΓΗ 53

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

V

ALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΕΞΕΛIΞΕΙΣ

∆ΡAΣΕΙΣ

ΥΠΗΡΕΣIΕΣ

ΠΡΟΪOΝΤΑ

ΥΠΕΥΘΥΝOΤΗΤΑ

54 ΕΠΙΛΟΓΗ

Τραπεζική σε δύσκολους καιρούς


Συγκρίνοντας την Ευρώπη με τους άλλους μεγά-λους του αναπτυγμένου κόσμου, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, ο Ζαν Κλοντ Τρισέ του οποίου η θητεία λήγει τον ερχόμενο Οκτώβριο, δηλώνει ότι η Ευ-ρώπη βρίσκεται σε καλύτερη θέση, όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά. Έναντι δημοσίου χρέους

ίσου με 100% του αεπ για την αμερικανική οικονομία και 200% για την Ιαπωνία, η Ευρωζώνη έχει μόλις 87%, και έναντι δημο-σίου ελλείμματος 9% και 6% έχει μόλις 5%. Η αισιοδοξία του αυτή όμως σίγουρα περιορίζεται όταν εστιάζει στον τραπεζικό τομέα και τα τμήματα εκείνα στα οποία υπάρχουν εν δυνάμει πηγές συστηματικού κινδύνου. Αυτό αφορά τις τράπεζες που έχουν μεγάλη έκθεση σε χώρες όπου υπάρχει πρόβλημα κρα-τικού χρέους και εκείνες που έχουν εθιστεί στην παροχή ρευ-στότητας από την ΕΚΤ. Όσον αφορά τις δεύτερες αρκεί να ανα-φερθεί ότι οι Ιρλανδικές μόνο τράπεζες έχουν αντλήσει από την ΕΚΤ 137 δισ. ευρώ, το ένα τέταρτο του συνόλου των κεφαλαίων που έχει χορηγήσει η ΕΚΤ στις τράπεζες. Πότε θα μπορέσει να επιστρέψει στις δημοπρασίες, από τις τωρινές πράξεις χορήγη-σης απεριόριστης ρευστότητας είναι άγνωστο. Όσον αφορά τις πηγές συστημικού κινδύνου, έχει να αντιμετωπίσει τον μεγάλο βαθμό αλληλεξάρτησης των ευρωπαϊκών τραπεζών μεταξύ τους αλλά και με τις χώρες με πρόβλημα χρέους και τη διαδικασία δυσμενούς ανατροφοδότησης μεταξύ τραπεζών – δημοσιονομι-κής κατάστασης χωρών. Αυτή προκύπτει από τη μεγάλη έκθεση των τραπεζών σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και το ενδεχόμενο μετά τις δύο πρώτες και οι δύο τελευταίες χώρες να αντιμετωπίσουν προβλήματα στην αναχρη-

«Δεν έχω λόγους να πιστεύω ότι η Fed ή η αμερικανική κυ-βέρνηση ακολουθούν τακτικές και πολιτικές για ένα αποδυ-ναμωμένο δολάριο» δήλωσε πρόσφατα ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, τηρώντας αποστάσεις από την πολιτική πο-σοτικής χαλάρωσης του Αμερικανού ομολόγου του, που με τις πράξεις του οδηγεί σε αποδυνάμωση του δολαρίου.

Το χάρισμα του να μπορείς

να είσαι αισιόδοξος

ΕΠΙΛΟΓΗ 55

Μόνο την τελευταία εβδομάδα του 2010 η ΕΚΤ προχώρησε σε αγορές που έφθα-σαν τα 1 δισ. ευρώ, ποσό πολύ μεγαλύτε-ρο από των προηγούμενων εβδομάδων,

ενώ οι αγορές συνεχίστηκαν και τον Ιανουάριο μετά τις ισχυρές πιέσεις που δέχθηκαν τα ελληνικά και τα πορ-τογαλικά ομόλογα. Η πρακτική αυτή βρίσκει αντίθετους τους πιθανότερους διαδόχους του, τον Άξελ Βέμπερ της Bundesbank και τον Μάριο Ντράγκι, πρόεδρο της κεντρι-κής τράπεζας της Ιταλίας και επικεφαλής του Financial Stability Board, έργο του οποίου είναι η θέσπιση νέων κανόνων στον χρηματοπιστωτικό τομέα ώστε να αποτρα-πεί μια νέα κρίση. Και οι δύο θεωρούν ότι έτσι υπονο-μεύεται την ανεξαρτησία της ΕΚΤ. Προς το παρόν προσπα-θεί με λεπτούς χειρισμούς να κρατήσει τις ισορροπίες σε μια αγορά σε κατάσταση αναμονής. Γιατί οι πιέσεις στις τράπεζες στα τέλη του 2010 εντάθηκαν καθώς την εποχή αυτή όλες έκλειναν ισολογισμούς και ήταν απρόθυμες να δανείσουν η μια την άλλη. Αυτό έγινε ιδιαίτερα αισθητό στην άντληση κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση θέσεων σε δολάρια, γι’ αυτό και επέκτεινε, σε συντονισμό με τη Fed, το πρόγραμμα χορήγησης ρευστότητας σε δολάρια ως τον Αύγουστο του 2011. Γνωρίζει βέβαια ότι με τις αγορές κρατικών ομολόγων η ΕΚΤ δεν προστατεύει μό-νο τις τράπεζες που έχουν έκθεση σε χώρες με πρόβλη-μα, που είναι και το κύριο μέλημά του, αλλά και τις ίδιες τις χώρες. Και υποστηρίζει σθεναρά ότι ο Μηχανισμός

Στήριξης πρέπει να αυξηθεί σε κεφάλαια ώστε να απομα-κρυνθούν από την αγορά τα σενάρια περί αναδιάρθρω-σης χρέους στην Ευρωζώνη, τα οποία μετά τη νέα υπο-βάθμιση της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας από τον οίκο Fitch και τις προειδοποιήσεις για νέες υποβαθμίσεις άλ-λων χωρών της Ευρωπαϊκής περιφέρειας επανέρχονται. Γιατί αν ενταθούν θα προκαλέσουν νέα κρίση ρευστότη-τας στις τράπεζες, θα απαιτηθούν πρόσθετα ποσά κρατι-κών εγγυήσεων, νέα απώλεια εμπιστοσύνης, συρρίκνωση των πιστώσεων στην οικονομία και μεγαλύτερη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας σε έναν φαύλο κύκλο, στον οποίο οι τριγμοί από τη μια χώρα θα μεταφέρονται μέσω των τραπεζών στις άλλες.

Για την Ελλάδα η υποβάθμισης της πιστοληπτικής αξιο-λόγησής της περνά απευθείας στις τράπεζες, τις οποίες οι οίκοι Moody’s και Fitch υποβάθμισαν λόγω των ελ-ληνικών προβλημάτων. Οδήγησε ήδη σε μεγάλη υπο-χώρηση των τραπεζικών μετοχών ενώ μειώνει την αξία των κρατικών εγγυήσεων των 25 δισ. ευρώ έτσι ώστε οι ελληνικές τράπεζες θα αντλήσουν λιγότερη ρευστότητα από την ΕΚΤ από αυτή που προέβλεπαν. Επιπλέον, με τα σχέδια του Ευρωπαίου επιτρόπου, Μισέλ Μπαρνιέ, για μεγαλύτερη συμμετοχή των senior bondholders των τραπεζών σε ενδεχόμενη διάσωσή τους από το 2013, ώστε να μην επιβαρύνεται με εγγυήσεις ο φορολογού-μενος, το κόστος των κεφαλαίων για τις τράπεζες θα αυ-ξηθεί και για τις ελληνικές ακόμα περισσότερο.

Ε π ι χ ε ί ρ η σ η κ ρ α τ ι κ ά ο μ ό λ ο γ αΟ Ζαν-Κλοντ Τρισέ προσπαθεί με τις αγορές κρατικών ομολόγων των χωρών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα, οι οποίες πλέον έχουν φτάσει τα 74 δισ. ευρώ από τον Μάιο 2010 οπότε άρχισαν, να εκτονώσει τις πιέσεις στις αγορές που μεταφράζονται σε εκτόξευση των spreads και που επηρεάζουν και τις τράπεζες.

ματοδότησή του, αντιμετωπίζοντας πολύ υψηλά επιτό-κια καθώς στο παιχνίδι πλέον μπαίνουν οι ιδιώτες πι-στωτές. Ο ίδιος εξ αρχής είχε αντιταχθεί στο τελευταίο.

Οι χώρες της Ευρωζώνης τώρα θα χρειασθεί να ανα-χρηματοδοτήσουν πάνω από 800 δισ. ευρώ χρέους το 2011. Αυτό και μόνο αρκεί για να δείξει ότι με τέτοιο ανταγωνισμό στην προσέλκυση κεφαλαίων ήδη οι επι-βαρυμένες χώρες θα βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Τι επιπτώσεις θα έχουν οι πιέσεις στην αγορά κρατικών ομολόγων για τις τράπεζες; Ο κ. Τρισέ αναγνωρίζει ότι θα είναι μεγάλες. Τα μεγέθη αρκούν για να προκαλέσουν πο-νοκέφαλο στον κεντρικό τραπεζίτη και καταδεικνύουν ότι

το πρόβλημα είναι πολύ πιο πολύπλοκο από ότι φαίνεται. Η συνολική έκθεση (σε κρατικό χρέος και ιδιωτικό τομέα) των γερμανικών τραπεζών στην Ελλάδα σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία φθάνει τα 37 δισ. ευρώ, των γαλλικών τα 54 δισ. ευρώ, ενώ των ιρλανδικών, ιταλικών και των ολλανδικών τα 5 δισ. περίπου. Οι ιρλανδικές τρά-πεζες έχουν μεγάλη έκθεση στην Ιταλία, 40 δισ. ευρώ, και την Ισπανία 25 δισ. ευρώ. Συγχρόνως οι γερμανικές τρά-πεζες έχουν μεγάλη έκθεση στην Ιρλανδία, τριπλάσια από της Ελλάδας, 139 δισ. ευρώ (που εξηγεί και τη μεγάλη πί-εση που δέχθηκε η Ιρλανδία για να μπεί στον Μηχανισμό Στήριξης) και 156 δισ. ευρώ στην Ιταλία.

56 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η πραγματική αξία των τραπεζών

Η ΕΚΛΟΓΙΚΕΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΡΕΣ ΧΑΛΚΟΥ

ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Από τον ΧρΉΣΤο κΩνΣΤΑ

Από τον

ΕΠΙΛΟΓΗ 57

Η ΕΚΛΟΓΙΚΕΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΡΕΣ ΧΑΛΚΟΥ

ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Από τον ΧρΉΣΤο κΩνΣΤΑ

Μείωση καταθέσεων, υποβάθμιση από τους οίκους αξιολόγησης, που ακολουθεί την υποβάθμιση των ελληνικών κρατικών ομολόγων, στενότητα ρευστότητας, χαμηλή ζήτηση δανείων και χειροτέρευση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου δανείων συνθέτουν το περιβάλλον για τις τράπεζες το 2011. Όποιος όμως τις αποτιμά με βάση τις τω-ρινές τιμές των μετοχών τους που βρίσκονται σε επίπεδα απαξίωσης, θα πρέπει να έχει υπόψη ότι η ση-μερινή αξία τους δεν θα έχει καμία σχέση με εκείνη που θα έχουν στο τέλος αυτής της δύσκολης χρονιάς.

Το 2011 είναι η χρονιά που το Ελληνικό Τα-μείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας -η δράση του οποίου προβλέφθηκε με προφητικό τρόπο από το περιβόητο Μνη-μόνιο που υπέγραψε η Ελλάδα με την τρό-ϊκα των δανειστών μας- θα αναλάβει να

οδηγήσει το τραπεζικό μας σύστημα στην ιστορική του ανάκαμψη. Ως σύνολο, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έκλεισε με ζημιογόνες χρήσεις τη δύσκολη χρονιά του 2010. Οι κερδοφόρες τράπεζες πραγματοποίησαν κέρ-δη της τάξης του 1 δισ. ευρώ (σε σύγκριση με τα 2,5 δισ. ευρώ του 2009) αλλά οι 4 ζημιογόνες τράπεζες επιβάρυ-ναν τον τελικό συνολικό ισολογισμό του τραπεζικού μας συστήματος με ζημίες ρεκόρ της τάξης των 500 εκατ. ευ-ρώ. Οι ζημίες που επιβαρύνουν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι απότοκος της κάκιστης δημοσιονομικής κατάστασης με την οποία το ελληνικό Δημόσιο καταδικά-ζει τον ιδιωτικό τομέα της oικονομίας σε ανυποληψία και ακριβό δανεισμό. Από την άλλη πλευρά οι ελληνικές τρά-πεζες είναι καταδικασμένες να ηγηθούν της προσπάθειας ανάταξης της εθνικής οικονομίας και γι’ αυτό είναι υπο-χρεωμένες να αλλάξουν τις διαδικασίες και τον μέχρι σή-μερα τρόπο λειτουργίας τους…. Αυτός είναι ο λόγος που η σημερινή αξία των ελληνικών τραπεζών δεν έχει καμία σχέση με την αξία που οι ίδιες οι τράπεζες θα έχουν στο τέλος αυτής της δύσκολης χρονιάς. Καθώς η ελληνική οι-κονομία διανύει το τρίτο διαδοχικό έτος ύφεσης, το ελ-ληνικό τραπεζικό σύστημα περνά την κρισιμότερη δοκι-μασία της ιστορίας του. Δουλειά των τραπεζών είναι να πουλάνε χρήμα, να δέχονται καταθέσεις και να χορηγούν

δάνεια κερδίζοντας από τη διαφορά επιτοκίων. Οι κατα-θέσεις σήμερα έχουν μειωθεί σε ανησυχητικά επίπεδα ενώ η ζήτηση για νέα δάνεια καταγράφει μείωση της τά-ξης του 40%, χωρίς να συνυπολογισθεί η πιστοληπτική αξιοπιστία δηλαδή η ικανότητα αποπληρωμής των υπο-ψηφίων δανειοληπτών που υποβάλλουν ακόμη αιτήματα για χορηγήσεις. Ήδη οι επισφαλείς απαιτήσεις στο τραπε-ζικό μας σύστημα αγγίζουν το οδυνηρό 10% καταφέρνο-ντας καίριο πλήγμα στην υγεία των ισολογισμών. Από την αρχή της κρίσης οι ελληνικές τράπεζες έχουν εντάξει σε προγράμματα αναδιάρθρωσης χρέους περίπου 250.000 δανειολήπτες στεγαστικής και καταναλωτικής πίστης και 50.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το περίγραμμα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο θα κινηθούν οι τράπε-ζές μας το 2011 είναι πλέον σαφές. Οι αγορές χρήματος και κεφαλαίου είναι ακόμη πιο δύσπιστες και κλειστές σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Η εκροή καταθέσεων από πανικόβλητους –και άσχετους με τα δι-εθνή οικονομικά– καταθέτες έχει επιβραδυνθεί σημαντι-κά αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση δεν δείχνει αποφασισμένη να κόψει την κακή συνήθεια «δεν πληρώνω–δεν πληρώνω» που αναπτύσ-σεται τελευταία στην ελληνική κοινωνία, αντιθέτως η πίε-ση στους δολίως κακοπληρωτές δανειολήπτες είναι πολύ χαλαρή όπως προκύπτει από τον τρόπο εφαρμογής του κατά τα άλλα σωστού «νόμου Κατσέλη περί προστασίας υπερχρεωμένων δανειοληπτών» με την εμπλοκή δικηγό-ρων στη διαδικασία του «εξωδικαστικού συμβιβασμού». Οι δικηγόροι έχουν κάθε συμφέρον να οδηγηθεί η κάθε υπόθεση στα δικαστήρια. Οι δικηγόροι δεν θέλουν «εξω-

58 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η πραγματική αξία των τραπεζών

δικαστικό συμβιβασμό» ενώ ο φόρτος των δικαστηρίων καθιστά αμφίβολη την εκδίκαση των χιλιάδων αιτημάτων δικαστικής επίλυσης των διαφορών. Ο νόμος προβλέπει πως όποιος δανειολήπτης χάσει τη δίκη, στερείται και το δικαίωμά του να κάνει χρήση της εξωδικαστικής ρύθμι-σης. Επιπλέον πρόβλημα δημιουργεί η δυνατότητα «ενή-μερων δανειοληπτών» δηλαδή εκείνων που μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους να διεκδικήσουν «διευκολύνσεις» από τις τράπεζες.Η ζήτηση για νέα δάνεια στο τραπεζικό μας σύστημα έχει περιοριστεί δραματικά. Στα στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια η ζήτηση δανείων έχει μειωθεί και 45%. Παρ’ όλα αυτά, η πιστωτική επέκταση στην Ελλάδα και παρά την ύφεση της οικονομίας που ξεπερνά το -4,5%, έχει οριακά θετικό πρόσημο 0,4%. Είναι σημαντικό να υπογραμμισθεί ότι σε περίοδο οξύτατης οικονομικής ύφεσης ο ρυθμός εκταμίευσης δανείων παραμένει –οριακά έστω–θετικός. Από την άλλη πλευρά βλέπουμε για πρώτη φορά το φαι-νόμενο τραπεζικών οργανισμών που …χαρίζουν (στην κυριολεξία) χρέη και τόκους στους έλληνες δανειολήπτες! Είναι συγκεκριμένη η περίπτωση θυγατρικής ξένης τράπε-ζας η οποία από το 2001 προσφέρει καταναλωτικά δάνεια και στη χώρα μας. Ο πιστωτικός αυτός οργανισμός αυ-τή τη περίοδο προτείνει και σε «ενήμερους» πελάτες του (που δεν καθυστερούν να πληρώνουν τις δόσεις τους) να εξοφλήσουν πρόωρα τις οφειλές τους, με αντάλλαγμα τη διαγραφή έως και 40% του υπολοίπου. Το κόστος και οι συνθήκες χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών από τις διεθνείς αγορές, στην αρχή του 2011, είναι προφανώς χειρότερα από την αρχή του 2010. Η δεξαμενή των κατα-

θέσεων δεν μπορεί να υποκαταστήσει την διατραπεζική αγορά. Το κόστος του χρήματος παραμένει 2,5 ποσοστι-αίες μονάδες υψηλότερο σε σχέση με το Εuribor (τρίμηνο Εuribor-τρίμηνη προθεσμιακή κατάθεση) και πρέπει οπωσ-δήποτε να μειωθεί καθώς δεν είναι εύλογο σε περίοδο κρί-σης. Οι Έλληνες τραπεζίτες για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια συνεχούς ανάπτυξης έχουν πάρει την απόφαση να μειώσουν σημαντικά το λειτουργικό τους κόστος χωρίς να εξαιρούν και το κόστος μισθοδοσίας. Από την πλευρά της η κυβέρνηση έχει αναλάβει, μέχρι τέλη Φεβρουαρίου, να προχωρήσει σε νομοθετική αλλαγή του πλαισίου ρύθμι-σης των εργασιακών θεμάτων. Το σύνολο των τραπεζικών υπαλλήλων, θα τεθεί υπό το ίδιο καθεστώς με τους άλλους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα. Αυτό σημαίνει πως ειδι-κοί κανονισμοί προσωπικού που καλύπτονται κατά κανόνα από σχετικούς νόμους και ισχύουν στις περισσότερες τρά-πεζες, θα αντικατασταθούν με νέες επιχειρησιακές συμφω-νίες, που θα προκύψουν από ενδοεταιρικές διαπραγματεύ-σεις. Η μεταρρύθμιση αυτή αναμένεται να επιτρέψει στις τράπεζες να διαχειριστούν αποτελεσματικότερα το προ-σωπικό τους και να προσαρμόζουν το ωράριο εργασίας με βάση τις ανάγκες της αγοράς. Οι μετοχές των ελληνικών τραπεζών κινούνται σε όρια πρωτοφανούς απαξίωσης, όπως δείχνει η ραγδαία υποχώρηση της κεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών. Θεωρητικά κάποιος επενδυτής μπορεί να αγοράσει όλες τις εισηγμένες τραπεζικές μετοχές μόλις με 18 δισ. ευρώ! Από το 2007 μέχρι σήμερα, οι ελ-ληνικές τράπεζες έχουν αντλήσει από τους μετόχους τους κεφάλαια ύψους 12 δισ. ευρώ και έχουν αποδώσει ως μέ-ρισμα όχι περισσότερα από 5 δισ. ευρώ.

Βασίλης Ράπανος

Η Ελλάδα μπορεί να πετύχει τους στόχους που έχει θέσει στα πλαίσια του Μνημονίου. Ο πρόεδρος της ΕΤΕ όμως πι-στεύει ότι «αν δεν αλλάξου-με τους θεσμούς μας, αν δεν δημιουργήσουμε θεσμούς σταθερούς, απεξαρτημένους από το πολιτικό και κομματι-

κό μας σύστημα, οι προοπτικές διατηρήσιμης δημοσι-ονομικής εξυγίανσης και οικονομικής ανάπτυξης είναι περιορισμένες».

Νικόλαος Νανόπουλος

Επιστροφή στην ανάπτυξη από τα τέλη του 2011 ή αρ-χές του 2012 βλέπει ο δ/σ της Eurobank EFG, Νικόλαος Νανόπουλος, καθώς ήδη τα πρώτα σημάδια είναι εμφανή στους εξωστρεφείς τομείς. Προϋποθέσεις για την επιτυ-χία της προσπάθειας είναι η

πολιτική και κοινωνική συναίνεση, η τήρηση των όρων του Μνημονίου και η δημιουργία αναπτυξιακής δυνα-μικής με έμφαση στην εξωστρέφεια. Σχετικά με τους οί-κους αξιολόγησης δηλώνει ότι «υπάρχουν ερωτηματικά για τη στάση τους, που κατατάσσουν τις ελληνικές τρά-πεζες χαμηλότερα από τις ιρλανδικές, οι οποίες άλλω-στε δημιούργησαν το πρόβλημα στη χώρα τους».

ΕΠΙΛΟΓΗ 59

Γιάννης Κωστόπουλος

O πρόεδρος της Alpha Bank, Γιάννης Κωστόπουλος, με-τά τη διάκριση «Τράπεζα της Χρονιάς» το 2010 στην Ελλά-δα, που απονεμήθηκε στην Alpha από το αναγνωρισμέ-νου κύρους οικονομικό περι-οδικό «The Banker», δηλώνει αισιόδοξος για τις προοπτικές

της: «Η Ελλάδα καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες ώστε να μπορέσει να επιστρέψει στον δρόμο της στα-θερότητας και της ανάπτυξης. Σε αυτή τη δύσκολη συ-γκυρία, επιδείξαμε τις ισχυρές επιχειρησιακές μας δυ-νατότητες στηρίζοντας την πελατεία και τις επενδύσεις μας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, έναν χώρο ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική μας εξέλιξη».

Μιχάλης Σάλλας

Το 2011 θα είναι μια δύσκο-λη χρονιά για την Ελλάδα. Ο πρόεδρος του ομίλου Πειραιώς, πιστεύει όμως ότι με σκληρή δουλειά και εξω-στρέφεια, αν προσηλωθού-με στη βελτίωση της αντα-γωνιστικότητας, μπορούμε να πετύχουμε την έξοδο

από την κρίση νωρίτερα από όσο νομίζουμε. Επίσης δηλώνει ότι οι ελληνικές τράπεζες ορθώς δεν εγκα-τέλειψαν τις θέσεις τους στο εξωτερικό, όπως πολλοί υποστήριζαν πριν δύο χρόνια. Σήμερα οι θέσεις αυτές αποτελούν σημαντικές πηγές εσόδων.

Οι ελληνικές τράπεζες αναζητούν ρευστότητα εν μέσω φόβων ότι η σοβούσα στην ευρωζώνη κρίση θα παρα-τείνει την εξαίρεσή τους από τη διεθνή αγορά δανεισμού και θα πυροδοτήσει περαιτέρω μείωση των καταθέσεων. Απαντώντας στις τραπεζικές ανησυχίες, το υπουργείο Οι-κονομικών έχει δεσμεύσει 25 δισ. ευρώ κρατικών εγγυήσεων προ-κειμένου να χρησιμοποιηθούν για χρηματοδότηση από την ΕΚΤ. Οι διεθνείς αγορές είναι κλειστές για τις ελληνικές τράπεζες γιατί ακόμη και σήμερα θεωρείται (;) βάσιμος ο κίνδυνος να προχωρήσει Ελλά-δα σε αναδιάρθρωση χρέους. Οι traders στο Λονδίνο επισημαίνουν πως οι ελληνικές τράπεζες μέχρι σήμερα έχουν καταφέρει να ισορ-ροπούν στο τεντωμένο σχοινί της ρευστότητας με διμερείς συμφωνί-ες, όμως οι ημέρες κατά τις οποίες Έλληνας τραπεζίτης μπορούσε να σηκώσει το τηλέφωνο και να μι-λήσει με έναν dealer κανονίζοντας ένα μεγάλο δάνειο έχουν παρέλθει, τουλάχιστον προς το παρόν. Οι υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας και τα spreads που καλείται να πληρώσει υψηλότε-ρα του γερμανικού bund είναι κάποιοι ακόμη λόγοι που λειτουργούν αποτρεπτικά στο να αποκτήσουν οι τράπεζες πρόσβαση σε ρευστότητα. Τα ελληνικά ομόλογα έχουν αξιολόγηση μη επενδυτικού

επιπέδου από τη Moody’s και τη Standard & Poors, ενώ τα spread για τον δανεισμό της χώρας είναι απαγορευτι-κά. Οι διμερείς συμφωνίες με τράπεζες του εξωτερικού που πέτυχαν οι μεγάλες τράπεζες σε συνδυασμό με την επιβράδυνση των πιστώσεων, επέτρεψαν στις ελληνικές

τράπεζες να μην εξαρτώνται τό-σο πολύ από τη ρευστότητα που παρέχει η ΕΚΤ. Αν τα repos υπο-στηρίζονται από ελληνικά κρατι-κά ομόλογα, δέχονται «κούρεμα» haircut τουλάχιστον 20% από την ΕΚΤ και περισσότερο αν για εγγύη-ση χρησιμοποιηθούν άλλοι τίτλοι. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια εί-ναι σχεδόν στο 10% και ο αριθμός τους δεν αναμένεται να κορυφωθεί πριν από το 2012, ενώ οι τράπε-ζες είναι έτοιμες για νέες εκροές καταθέσεων αφού τα νοικοκυριά επιστρατεύουν τις οικονομίες τους λόγω της μείωσης των διαθέσι-μων εσόδων και οι επιχειρήσεις τα αποθέματά τους. Οι ελληνικές τρά-

πεζες έχουν ξεκινήσει έναν κύκλο αυξήσεων κεφαλαίου και πώλησης στοιχείων ενεργητικού σε μια προσπάθεια να μειώσουν την πίεση που δέχονται. Σε συνέχεια αυτών των κινήσεων, οι τράπεζες κανονικά θα είναι σε θέση να αντέξουν μία διετία ζημιών λόγω προβλημάτων στην ποι-ότητα του ενεργητικού τους. Όμως, αυτή είναι μια κατά-σταση που μπορεί να αλλάξει γρήγορα.

Τα ελληνικά ομόλογα έχουν αξιολόγηση μη επενδυτικού επιπέδου από τη Moody’s και τη Standard & Poors, ενώ τα spread για τον δανεισμό της χώρας είναι απαγορευτικά.

Η αναζήτηση της ρευστότητας

60 ΕΠΙΛΟΓΗ

c.papaioannou

adv

www.kpmg.com/gr

ΕΠΙΛΟΓΗ 61

EFG EUROLIFE ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗEFG EUROLIFE ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ

Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου

ΑΞΙΑ ΕΧΕΙ ΑΞΙΑ ΕΧΕΙ

BankersClub …ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ & ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

V

ALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

62 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣυνένΤευξη ΑλΕξΑνδρος ςΑρρηγΕωργιου // EFG EuroliFE ΑΣφΑλιΣΤικη

αγωνας δ ρ ομου Ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου δεν χρειάζεται συστάσεις. Είναι manager της ασφαλιστικής αγοράς με μακρά εμπειρία. Εκτιμά ότι η ασφαλιστική αγορά βρίσκεται σήμερα σε ένα κομβικό σημείο. Οι εταιρείες έχουν μειωμένη καθαρή θέση λόγω της ύφεσης και ταυτόχρονα βρίσκονται αντιμέτωπες με την πρόκληση του Solvency II, την πρόκληση της αυξημένης κεφαλαιακής επάρκειας.

Από την ελενΑ ερμειδου

Βρίσκεστε στη Eurolife μετά από μια επιτυχημένη πο-ρεία στην Allianz Ελλάδος. Να σας πω. Συμπληρώ-νω φέτος αισίως 26 χρόνια στον χώρο των ασφα-λειών και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού, έχοντας ξεκινήσει από τις Γενικές Ασφάλειες. Το

διοικείν κάθε εταιρείας παρουσιάζει για τον manager ένα διαφορετικό σύνολο προκλήσεων, μπορώ πάντως να πω ότι ο ασφαλιστικός χώρος στα χρόνια που πέρασαν και στα χρόνια που έρχονται, μου επεφύλαξε και πιστεύω θα συνε-χίσει να μου προσφέρει, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εμπει-ρίες και την ευκαιρία να γνωρίζω και να συνεργάζομαι με εξαιρετικούς ανθρώπους.

Να περάσουμε στην ασφαλιστική αγορά τώρα. Η χώρα μας βρί-σκεται στα γρανάζια της ύφεσης κ. Σαρρηγεωργίου. Ποιές οι επιπτώσεις της στον κλάδο των ασφαλειών; Η ασφαλιστική αγορά βρίσκεται σήμερα σε ένα κομβικό σημείο. Την ώρα που τα στοιχεία του ενεργητικού και η καθαρή θέση των εταιρειών είναι απομειωμένες λόγω της κρί-σης, το Solvency II είναι προ των πυλών, αυξάνοντας δραστικά σε κάποιες περιπτώσεις τα απαιτούμενα κεφάλαια, ενώ ταυτόχρονα οι εποπτικές αρχές και οι εξελίξεις της αγοράς βάζουν τέλος σε νοσηρές πρα-κτικές δεκαετιών. Είναι σαφές ότι πολλές εταιρείες θα δυσκολευθούν. Είναι φυσιολογικό να υπάρξει συρ-ρίκνωση, με συγχωνεύσεις, εξαγορές αλλά και ενδε-χομένως αφαιρέσεις αδειών σε επίπεδο αφαλιστικών

εταιρειών και σε επίπεδο διαμεσολαβούντων. Όμως την επόμενη μέρα, κατά την εκτίμησή μου, σε 2-3 χρόνια από τώρα, λιγότερες, κεφαλαιακά ισχυρές, ανταγωνιστικές ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορούν να προσβλέπουν στην ανάπτυξη στον χώρο της Ζωής κυρίως με το συνταξιοδοτικό αλλά και στον ευρύτερο χώρο των Γενικών Ασφαλίσεων.

Οι αλλαγές στο ασφαλιστικό ανοίγουν νέες προοπτικές για τον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης; Έχουμε έναν κλάδο, τον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης ο οποίος λειτουρ-γεί πια υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος, με κριτήρια αξιοπιστίας που υπαγορεύονται πλέον ουσιαστικά από το Solvency II. Εδώ σημειώστε ότι Solvency II δεν σημαίνει μόνο κεφαλαιακή επάρκεια, αλλά και κανόνες για την αξιόπιστη λειτουργία μιας ασφαλιστικής εταιρείας και η οποία, μέσα σε θεσμικό πλαίσιο που θα καθορίσει η Πολιτεία και που θα εξα-σφαλίζει την υγιή λειτουργία του συστήματος, μπο-ρεί άμεσα να δώσει τη λύση που η κοινωνία χρειάζε-ται. Πιστεύω πως αν επιτευχθεί το 3πτυχο: φορολογι-κά κίνητρα, θεσμικό πλαίσιο και εποπτεία τότε είναι σίγουρο πως η ανάπτυξη στον χώρο του ασφαλιστι-κού θα είναι σημαντική. Θεωρώ επίσης πως είναι ση-μαντικό κάθε Έλληνας πολίτης να συνειδητοποιήσει πως από εδώ και στο εξής, συμπληρωματικά με την

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

κοινωνική ασφάλιση, θα πρέπει ο ίδιος να αποταμι-εύσει κεφάλαια για τη δική του σύνταξη. Και δώ πρέ-πει να σημειώσουμε το προφανές: ότι οι νέοι πρέπει να αποταμιεύσουν κεφάλαια με μακροπρόθεσμο ορί-ζοντα ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν και στο μέλλον ένα καλό βιοτικό επίπεδο.

H μεταφορά της ΕΠΕΙΑ στην ΤτΕ πιστεύετε ότι θα συμβάλει θετι-κά στον κλάδο; Η ΕΠΕΙΑ αναμφισβήτητα επετέλεσε ση-μαντικό έργο, όμως η Τράπεζα της Ελλάδος είναι ένας έμπειρος εποπτικός οργανισμός με κύρος και εμβέ-λεια τέτοια που θα βοηθήσει –επιτελώντας με ταχύ-τητα και συνέπεια τον ρόλο της– στην αποκατάσταση της φήμης του θεσμού της ιδιωτικής ασφάλισης.

Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφεί για τον θεσμό των δικτύων πρακτόρων στη χώρα, άλλοτε θετικά και άλλοτε πολύ λιγότερο. Ποιά η γνώμη σας για τον πολυσυζητημένο θεσμό του agency; Τί αλλάζει, υποκινούμενο από το σκηνικό της ύφεσης; Κοιτάξ-τε, εμείς στην EFG Eurolife Ασφαλιστική πιστεύουμε ότι στα χρόνια που έρχονται, θα αναδειχθούν εκείνοι οι διαμεσολαβούντες οι οποίοι με τις γνώσεις και τις υπηρεσίες που προσφέρουν θα δικαιολογούν την αμοιβή τους, εκείνοι οι οποίοι θα έχουν δημιουρ-γήσει τις προϋποθέσεις για να λειτουργούν στο νέο

ασφαλιστικό περιβάλλον υπεύθυνα, προσφέροντας στους πελάτες προστιθέμενη αξία. Έτσι, τα τελευταία χρόνια ένας από τους στρατηγικούς άξονες στους οποίους επενδύει η Eurolife είναι να δουλεύει με όλα τα δίκτυα εκείνα που προσθέτουν αξία στις σχέσεις τους με τον πελάτη. Με βάση αυτή τη στρατηγική, έχουμε διευρύνει τις συνεργασίες μας στον χώρο των μεσιτών και των πρακτόρων στον οποίο και μας ενδι-αφέρει ιδιαίτερα η περαιτέρω ανάπτυξη με δεδομένη και την ποιότητα των εργασιών και της συνεργασίας. Είναι προφανές ότι τόσο το bancassurance όσο και οι άλλοι μη παραδοσιακοί τρόποι πώλησης ήδη παίζουν ή θα παίξουν ρόλο στο μέλλον της διανομής ασφα-λιστικών προϊόντων. Όμως πιστεύω ακράδαντα ότι ο καλά ενημερωμένος επαγγελματίας ασφαλιστής θα συνεχίσει να επιτελεί το έργο του –να συμβουλεύει αποτελεσματικά τον πελάτη για το risk management

της οικογένειας ή της επιχείρησής του– χωρίς αντα-γωνισμό σε αυτό το επίπεδο. Από την άλλη πλευρά, ο ευκαιριακός, μη κατηρτισμένος διανομέας προϊόντων δεν έχει πια μέλλον.

Ας περάσουμε στην EFG Eurolife. Ο δικτυακός τόπος της εταιρεί-ας, πρόσφατα αναβαθμισμένος δίνει τη δυνατότητα για iphone application. Ναι, η εφαρμογή που δημιουργήσαμε για το i-phone είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χα-ρακτηριστικά του νέου site και παράλληλα, είναι η εφαρμογή που μας καθιστά την πρώτη ασφαλιστική εταιρεία στη χώρα που δίνει τη δυνατότητα στον πε-λάτη να οργανώσει τα στοιχεία που αφορούν στην ασφάλιση του αυτοκινήτου του κάνοντας τη ζωή του ευκολότερη. Γενικά, πιστεύω ότι το αναβαθμισμένο site της EFG Eurolife Ασφαλιστικής ξεχωρίζει για την υψηλή αισθητική του, το φιλικό του προφίλ, την εύ-κολη πλοήγηση και τη χρήση νέων εφαρμογών.

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

«είναι σημαντικό κάθε έλ-ληνας πολίτης να συνειδη-τοποιήσει πως από εδώ και στο εξής, συμπληρωματικά με την κοινωνική ασφά-λιση, θα πρέπει ο ίδιος να αποταμιεύσει κεφάλαια για τη δική του σύνταξη.»

64 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣυνένΤευξη ΧΑρης Κουντουρης // FXCM HEllaS

Από την ελενΑ ερμειδου

Στη χώρα μας δραστηριοποιείται μόλις το τελευταίο διάστημα έχοντας συστήσει την FXCM HELLAS. Ο λόγος για την FXCM LLC έναν από τους μεγαλύτερους Forex και CFDs brokers στον κόσμο που μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας δίνει διαδικτυακή πρόσβαση στις χρηματαγορές στους επεν-δυτές. Για την ηλεκτρονική πλατφόρμα συναλλαγών FXCM μιλά στην «Ε» ο Χάρης Κουντούρης, διευθύνων σύμβουλος της FXCM HELLAS.

η περιπέτεια συνεχίζεται on line

τί ήταν αυτό κ. Κουντούρη που σας έκανε να επενδύσε-τε στην ελληνική αγορά, όταν όπως έχουμε δει η αγορά κεφαλαίων διαγράφει μια αρνητική θα λέγαμε πορεία το τελευταίο διάστημα. Κοιτάξτε η ελληνική αγορά αποτε-λεί στρατηγική επιλογή για την FXCM. Οι Έλληνες είναι

αρκετά έμπειροι στον παραδοσιακό τρόπο επενδύσεων και πλέον είναι σε θέση να αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους αξιοποίησης των κεφαλαίων τους. Πολύ πριν ιδρύσουμε το υποκατάστημα της FXCM στην Ελλάδα, είχαμε αρκετούς Έλληνες και Κύπριους πελά-τες, γεγονός που μας οδήγησε στην απόφαση να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας σε τοπικό επίπεδο και στην ελληνική γλώσσα. Η FXCM LLC τώρα είναι ένας από τους μεγαλύτερους Forex και CFDs brokers στον κόσμο, προσφέρει υπηρεσίες online πρόσβασης στις χρηματαγορές σε 165.000 επενδυτές από 180 χώρες. Μέσα από τις πλατφόρμες της FXCM πραγματοποιούνται 7.000.000 συναλλαγές το μήνα, οι οποίες αντιστοιχούν σε τζίρο 261 δισ. δολ. το μήνα.

Ποιό είναι το επενδυτικό κοινό σας; Είναι θεσμικοί ή και απλοί μεμο-νωμένοι ιδιώτες; Βασική μας προτεραιότητα είναι να παρέχουμε ιδανικές συνθήκες trading με πλήρη διαφάνεια σε κάθε επενδυτή. Κύριος στόχος μας είναι οι ιδιώτες επενδυτές, οι οποίοι μπορούν να επενδύσουν μέσα από τις πλατφόρμες της FXCM με κεφάλαιο που ξεκινά από μόλις 2.000 δολάρια. Ταυτόχρονα, όμως, δίνουμε μεγάλη βάση στους θεσμικούς και στις τράπεζες, καθώς τα προϊ-όντα μας καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα επιλογών και είναι ικανά να υποστηρίξουν ακόμα και τους πλέον απαιτητικούς επαγγελματίες.

Πώς θα πραγματοποιείται μια συναλλαγή και πώς διασφαλίζεται ο επενδυτής; Η FXCM είναι πιστοποιημένη εταιρεία και ελέγχεται από μερικές από τις κυριότερες εποπτικές αρχές του κόσμου. Το ελληνικό υποκατάστημα ελέγχεται από το FSA και εποπτεύεται από την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, κάτι που αυτομάτως διασφαλίζει τα κεφάλαια των επενδυτών. Οι συναλλαγές εκτελού-

νται από τους κεντρικούς servers της εταιρίας στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη και οι εντολές κατευθύνονται άμεσα στη διατραπεζική αγορά χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση, χρησιμοποιώντας το μοντέλο εκτέλεσης συναλλαγών Nο Dealing Desk forex execution, που αποτελεί και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της FXCM.

Τί επενδυτικά προϊόντα προσφέρει η εταιρεία και ποια θα είναι τα οφέλη των επενδυτών από το online trading; Μέσα από την πλατ-φόρμα συναλλαγών FXCM οι πελάτες μας μπορούν να επενδύσουν σε 60 ζεύγη νομισμάτων στη spot αγορά του forex, στην άνοδο ή την πτώση των βασικών χρηματιστηριακών δεικτών με τη μορφή των CFDs, όπως επίσης σε χρυσό, ασήμι και πετρέλαιο. Τα βασικότερα πλεονεκτήματα του online trading είναι η ευ-κολία στη διαδικασία των συναλλαγών, η δυνατότητα πλήρους ελέγχου του λογαριασμού, η διαμόρφωση στρατηγικών με αυ-τοματοποιημένες εντολές και η πρόσβαση σε διαδικασία εκτέ-λεσης εντολών και σε εργαλεία ανάλυσης τα οποία πριν από λί-γο καιρό - ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα - ήταν προνόμιο των επαγγελματιών του χώρου. Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε την απουσία προμηθειών, την 24ωρη λειτουργία των αγορών όσο και τη δυνατότητα μόχλευσης του κεφαλαίου - πλεονεκτήμα-τα που παρέχουν προστιθέμενη αξία στον επενδυτή της FXCM. Χρυσός, πετρέλαιο, CFDs. Τι από όλα αυτά θα συστήνατε στους πε-λάτες σας; Όλα τα επενδυτικά προϊόντα που περιλαμβάνει η πλατ-φόρμα της FXCΜ προσφέρουν ευκαιρίες για κέρδη στους σωστά εκπαιδευμένους και ενημερωμένους επενδυτές. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η FXCM προσφέρει πρόγραμμα εκπαιδευτικών σεμιναρί-ων για επενδυτές, οι οποίοι εκπαιδεύονται για τον τρόπο χρήσης της πλατφόρμας της FXCM, την αγορά συναλλάγματος και των συμ-βολαίων επί της διαφοράς (CFD’s) σε προϊόντα όπως χρηματιστη-ριακοί δείκτες, μέταλλα και εμπορεύματα και καθοδηγούνται ως προς τον τρόπο λειτουργίας των αγορών και της αναγνώρισης των επενδυτικών ευκαιριών μέσα από διαγράμματα.

ΕΠΙΛΟΓΗ 65

Τα κύθηρα της ανάπτυξηςΕιδική μελέτη-πρόταση για την ανάδειξη του ελληνικού τουρισμού και τη μετεξέλιξή του ώστε να κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας, παρουσίασε ο ΣΕΤΕ, με χορηγό την EFG Eurobank.

και την απασχόληση, καθώς με την ευρεία έννοια συμμετέχει με περί-που 17% - 18% στο ΑΕΠ της χώρας μας. Οι σημερινές προκλήσεις για τον τουρισμό μας χρειάζονται παρεμ-βάσεις τις οποίες θα πρέπει να ανα-λάβουν με διορατικότητα, σύγχρονη αντίληψη και όραμα, όχι μόνον το κράτος αλλά και οι ιδιωτικοί φορείς. Είναι απαραίτητος ένας μακροπρόθε-σμος σχεδιασμός που να προσδιορί-ζει τις εναλλακτικές μορφές ανάπτυ-ξης του τομέα με ποιοτικά κριτήρια και σεβασμό στο περιβάλλον», επε-σήμανε χαρακτηριστικά ο διευθύ-νων σύμβουλος της τράπεζας. «Ως Όμιλος, είμαστε σταθερά αρωγοί του ελληνικού τουρισμού, με σημερινά υπόλοιπα χαρτοφυλακίου δανείων προς τις τουριστικές επιχειρήσεις άνω του 1,5 δισ. ευρώ, επεσήμανε ο κ. Ν. Καραμούζης, προσθέτοντας ότι «το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει από μόνο του περίπου το 20% των συνο-λικών χρηματοδοτήσεων του κλάδου του τουρισμού στην Ελλάδα, καθι-στώντας την Eurobank EFG ηγέτιδα δύναμη στη χρηματοδότησή του. Είμαστε ευέλικτοι στις αναδιαρθρώ-σεις δανειακών υποχρεώσεων ξενο-δοχείων έχοντας ολοκληρώσει ανα-διαρθρώσεις ύψους 400 εκατ. ευρώ περίπου. Ενισχύουμε το κεφάλαιο κίνησης των τουριστικών επιχειρή-σεων έχοντας διαθέσει άνω των 270

«κοινός στόχος, να παράγουμε ένα ελκυστικό και ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν που θα προβάλλεται δυναμικά, και θα ανταποκρίνεται στην μεταβαλλόμενη παγκόσμια ζήτηση», επεσήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της EFG Eurobank, ν. νανόπουλος.»

εκατ. ευρώ σε πιο ευέλικτες μορφές χρηματοδότησης, όπως προεξοφλή-σεις απαιτήσεων από Tour Operators και ανακαινίσεις ξενοδοχείων καθώς και σε λοιπές μορφές κεφαλαίου κί-νησης».

Η μελέτη είναι διαθέσιμη στο www.greektourism2020.gr.

Kατά την παρουσίαση της μελέτης, ο πρό-εδρος του ΣΕΤΕ, Νίκος Αγγελόπουλος τό-νισε ότι: «Η πρόταση για το νέο αναπτυ-ξιακό μοντέλο του ελληνικού τουρισμού είναι κατά βάση πρόταση πολιτικής, που κατά προτεραιότητα, πρέπει να διαχει-ρισθεί ή ακόμα καλύτερα να επιβάλλει κυρίως την αλλαγή νοοτροπίας. Η ση-μερινή ρομαντική προσέγγιση με την οποία ο δημόσιος τομέας αντιμετωπίζει τη σχέση του με τον τουρισμό, πρέπει να μετατραπεί σε προσέγγιση τεχνοκρατική με συνέχεια και συνέπεια. Η σημερινή προσέγγιση του ιδιωτικού τομέα, που χαρακτηρίζεται από ενδοκλαδική εσω-στρέφεια, πρέπει να μετεξελιχθεί σε εξω-στρεφή πρωταγωνιστικό ρόλο».

Η Eurobank στηρίζει τον τουρισμό

Από την πλευρά της Eurobank EFG, οι Νικόλαος Νανόπουλος, δι-ευθύνων Σύμβουλος και Νικόλαος Καραμούζης, αναπληρωτής διευθύ-νων σύμβουλος επανέλαβαν ακόμα μια φορά τη στρατηγική επιλογή της τράπεζας για τη βελτίωση της αντα-γωνιστικότητας και τη στήριξη των εξωστρεφών ελληνικών επιχειρήσε-ων και μεταξύ αυτών, των τουριστι-κών. Ειδικότερα, ο κ. Νανόπουλος στον χαιρετισμό του επεσήμανε: «Δι-αχρονικά ο τουρισμός συμβάλλει ση-μαντικά στην οικονομική ανάπτυξη

Τουρισμός

66 ΕΠΙΛΟΓΗ

14ο Συμπόσιο Ανθρώπινου Δυναμικού // Business & Κοινωνική Δικτύωση

Από τον JOHN SULLIVAN *

Ασχολούμαι με το θέ-μ α του «employer branding» για περισ-σότερο από μια δεκα-ετία. Στο παρελθόν η κοινή πεποίθηση ήταν

πως οι εταιρείες μπορούσαν να δημι-ουργούν εκ των προτέρων ένα σχέδιο για να κερδίσουν τα βραβεία «Καλύ-τερου εργασιακού περιβάλλοντος» και να γίνουν έτσι σημείο αναφοράς σε άρθρα και πρωτοσέλιδα, να αποτελέ-σουν case studies άλλων εταιρειών και να γίνουν αντικείμενο συζήτησης σε επιχειρηματικά events. Οι επιχειρήσεις διαχειρίζονταν και συντόνιζαν όλες τις πληροφορίες που ήταν σχετικές με την κατάσταση εσωτερικά στον οργα-νισμό τους, και ήταν έτσι δυνατό να δημιουργούν μία συγκεκριμένη εικόνα για την εταιρεία τους, ώστε να γίνουν γνωστές στο ευρύ κοινό. Ήταν μία πρακτική βάσει της οποίας, εταιρείες όπως είναι η Google, τα Starbucks, η GE, η IBM, η Microsoft και η HP κατέ-ληξαν να θεωρούνται ως τα καλύτερα μέρη για να εργάζεται κάποιος. Ωστό-σο, αυτό αποτελεί παρελθόν! Σήμερα, ναι μεν μπορεί ακόμη να επηρεαστεί η γνώμη που σχηματίζει ο κόσμος για τις εταιρείες με τη δημιουργία μιας ει-κόνας που προβάλλουν οι ίδιες, αλλά με τη ραγδαία ανάπτυξη των κοινωνι-κών δικτύων, την peer to peer content publishing και την αξιολόγηση μέσω διαδικτύου, έχουμε οδηγηθεί σε μία εποχή όπου η εικόνα επηρεάζεται μα-ζικά από τον κόσμο και δεν κατευθύ-

Όταν ο εργαζόμενος διαχειρίζεται την εταιρική φήμηΟΙ Ε ΤΑ Ι ΡΕ Ι Ε Σ Δ Ε Ν Ε Λ Ε Γ ΧΟΥ Ν Π Ι Α Τ Ο E M PL OY E R BR A N D Τ ΟΥ Σ

Πόση αξία έχει για μία επιχείρηση να συμπεριληφθεί στους διαγωνισμούς που γίνονται για τα best place to work; Μέχρι πρόσφατα, κάτι τέτοιο ήταν επιχειρηματικά «ανεκτίμητο». Προσέδιδε καλή φήμη προσελκύοντας ικανούς εργαζομένους που μπορούσαν να συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της επιχείρησης. Για τη γενιά του διαδικτύου αυτή η πραγματικότητα είναι το παρελθόν. Χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο internet, η γενιά του διαδικτύου δείχνει να εμπιστεύεται περισσότερο από τα αποτελέσματα των σχετικών διαγωνισμών και τις θετικές εταιρικές προβολές των Media, τα όσα έχουν να πουν οι εργαζόμενοί της σε αυτή, μέσω blog, twitter, facebook κ.λπ.

ΕΠΙΛΟΓΗ 67

νεται τόσο από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Αυτή η μετατόπιση της επικοινωνιακής ισχύος έχει τη δυνατότητα να καταστή-σει αναποτελεσματικές ακόμα και τις πιο καλά οργανωμένες προσπάθειες. Οι σημερινοί εργαζόμενοι αλλά και αυτοί που είχαν εργαστεί παλαιότερα, οι πωλητές και άλλοι συνεργάτες μιας επιχείρησης είναι όλοι ικανοί, μέσω του διαδικτύου, να διαδώσουν τη γνώμη και τις εργασιακές τους εμπειρίες σε οποιονδήποτε θελήσει να ακούσει. Αυτοί που ελέγχουν τώ-ρα τα Employer Brands είναι ένα σύνθετο μίγμα ανθρώπων, και μία ευρεία γκάμα επικοινωνιακών μέσων:

• B l o g g e r s Χιλιάδες σκεπτόμενα άτομα αναρτούν σχό-λια σχετικά με το πώς πέρασε η μέρα στη δουλειά τους, για το αυστηρό αφεντικό τους, τον ανόητο που μόλις προ-σλήφθηκε, τις ανόητες αποφάσεις του HR, την τρέλα της κεντρικής διοίκησης και όλα εκείνα τα μικρά μυστικά της εταιρείας που θα έπρεπε για λόγους εμπιστευτικότητας να μείνουν μεταξύ των εργαζομένων της εταιρείας.

• s o c i a l m e d i a Από το Facebook και το MySpace στις ΗΠΑ, το QZone στην Κίνα, το Hyves στην Ολλανδία, εκα-τομμύρια άνθρωποι μοιράζονται με λεπτομέρεια την κα-θημερινότητα τους. Σε λίγα λεπτά διαδίδονται γεγονότα, φήμες, εικόνες καθώς και υπαινιγμοί σε εκατομμύρια ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Οι χρήστες των Social Media μπορούν να ασκήσουν τρομερή πίεση μέσω των τοποθετήσεων τους σε αυτά τα δίκτυα και την επισήμανση των αρνητικών γεγονότων που οι εταιρείες θα προτιμού-σαν να μην γνωστοποιηθούν ποτέ.

• T w i T T e r Τα πάντα στη στιγμή! Όπως τα πολιτικά γεγο-νότα στο Iράν γνωστοποιήθηκαν αμέσως, έτσι και οι αρνη-τικές εμπειρίες των εργαζομένων ακόμη και των πελατών μαθαίνονται στη στιγμή. Άτομα τα οποία έχουν απολυθεί μπορούν να παρέχουν σε χιλιάδες ανθρώπους μία εμπερι-στατωμένη και αναλυτική αφήγηση του κακού τρόπου με τον οποίο έγινε η απόλυσή τους.

• T e x T e r s Στην κινητή τηλεφωνία, χρησιμοποιούν την 24ωρη υπηρεσία κατά τη διάρκεια όλης της εβδομάδας, τόσο για να λαμβάνουν, όσο και για να αποστέλλουν μη-νύματα με νέα που αφορούν την εταιρεία τους, τους εργα-ζόμενους, αλλά και τις εταιρικές πρακτικές.

• Ε μ π ο ρ ι κ e ς ι ς τ ο ς Ε λ i δ Ε ς Ιστοσελίδες του τύπου «τι λένε οι εργαζόμενοι σου», όπως είναι το Vault, τα φόρουμ στο Indeed, ή το glassdoor.com, το οποίο ειδικεύεται στο να μοιράζεται μηνύματα σχετικά με το πώς είναι να εργά-ζεται κάποιος στην συγκεκριμένη εταιρεία που αναζητεί ο χρήστης. Έχουν δημιουργηθεί για να διαδίδουν ένα συν-δυασμό αληθειών, παραποιημένων στοιχείων και ψεμά-των σχετικά με τις εταιρείες που αντιπαθούν.

- info -

* O John Sullivan χαρακτηρίζεται από τις ανατρεπτικές και καινοτόμες ιδέες του στα θέματα διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμι-κού. Στόχος του είναι να αναδείξει τη ση-μαντική επιρροή που έχει η διαχείριση των ταλαντούχων ανθρώπων στην οικονομική απόδοση των οργανισμών.

Για περισσότερα από 30 χρόνια εργάζεται στενά με ηγέτες και εταιρείες σε όλο τον κό-σμο (Google, Starbucks, Παγκόσμια Τράπε-ζα, Ledra Marriott, Pfizer, Oracle κ.ά.), βοη-θώντας τους να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, μέσω της σχεδίασης και της εφαρμογής πρακτικών και στρατηγικής HR.

Διδάσκει τα τελευταία 26 χρόνια και σήμε-ρα «προετοιμάζει τις μελλοντικές γενιές των ηγετών», όπως του αρέσει του ίδιου να λέει, ως καθηγητής Management στο College of Business του San Francisco State University.

Στην Ελλάδα θα βρεθεί στις 16 & 17 Φε-βρουαρίου ως κεν τρικός ομιλητής σ το 14ο Συμπόσ ιο Ανθρώπινου Δυναμικού της KPMG: «Entering a new age in people management».

Η Τ Α Υ Τ Ο Τ Η Τ Α Τ Ο Υ Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Ο Υ

1 4 ο Σ Υ Μ Π Ο Σ Ι Ο Α Ν Θ Ρ Ω Π Ι Ν Ο Υ Δ Υ Ν Α Μ Ι Κ Ο Υ

«Entering A New Age In People Management»

16 & 17 Φεβρουαρίου 2011 Α Ι Γ Λ Η Ζ Α Π Π Ε Ι Ο Υ

K E Y - N O T E S P E A K E R S Prof. Peter Salovey & Dr. John Sullivan

www.kpmg.gr, 210 6062257

ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES


68 ΕΠΙΛΟΓΗ

Business // Κοινωνική Δικτύωση

• i n d u s T r y κ α ι p r o f e s s i o n - s p e c i f i c f o r u m s Τωρινοί εργαζόμενοι, άνθρωποι που είχαν εργαστεί κατά το παρελ-θόν, επενδυτές και μεμονωμένα άτομα που έχουν ενημε-ρωθεί για κάποια εταιρεία, μπορούν να αναρτήσουν ερω-τήσεις ή και να απαντήσουν σε άλλες. Αυτό μπορεί να γίνει σε πολυάριθμα φόρουμ επαγγελματικών συνδέσμων ή και ανεξάρτητα listservers.

• δ ι α δ ι κ τ υ α κ e ς ο μ a δ Ε ς κοινωνικής δικτύωσης Google, Yahoo!, FΒ, Twitter και το Linkedln, επιτρέπουν στους ανθρώπους με παρόμοια ενδιαφέροντα και ασχολίες, καθώς και κοινές πεποιθήσεις να έρθουν σε επαφή και να δημιουργήσουν ομάδες σχετικές με την κάθε εταιρεία.

• i n T e r n e T s h o w h o s T s διαδικτυακές εκπομπές πολ-λές φορές περιλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους συνεντεύ-ξεις από άτομα που λένε τη γνώμη τους για το πώς είναι να εργάζεται κανείς σε συγκεκριμένη εταιρεία.

• x ρ h ς τ Ε ς s o c i a l B o o k m a r k i n g s e r v i c e Μία ιστο-ρία με «Digg» ή σημείωση σελιδοδείκτη στον browser, μπορεί να αυξήσουν την αναγνωσιμότητα και ορατότητα οποιασδήποτε αρνητικής ιστορίας.

• δ ι α χ Ε ι ρ ι ς τ Ε ς μ η χ α ν Ω ν α ν α ζ h τ η ς η ς Δεν έχουν προ-κατάληψη έναντι κάποιας εταιρείας ή κάποιου οργανι-σμού, μολαταύτα ο σχεδιασμός του αλγορίθμου αναζή-τησης επηρεάζει τι είδους μηνύματα θα γίνουν εύκολα αντιληπτά από τους χρήστες.

• a n T i - B u s i n e s s α τ ο μ α Άτομα που είναι ενεργά μέ-σω διαδικτύου και που προσπαθούν να βρουν την ευ-καιρία να κατηγορήσουν εταιρείες για διάφορα οικονο-μικά και περιβαλλοντικά προβλήματα, αλλά και να δημι-ουργήσουν μαζικά letter-writing campaigns, κατ’ ιδίαν συναντήσεις ή ακόμη και διαμαρτυρίες.

Περιεχόμενα που έχουν δημιουργηθεί από συναδέλφους είναι πιο αξιόπιστα. Εάν ελέγχαμε την εγκυρότητα των δεδομένων που παρουσιάζονται στα blog, Tweets ακόμη και τα βίντεο του YouTube, θα διαπιστώναμε ότι τα περισσότερα είναι ψευδή. Οι έρευνες δείχνουν πως οι περισσότεροι άνθρωποι (ειδικότερα η «διαδικτυακή γενιά») πιστεύουν τα λεγόμενα των συναδέλφων τους περισσότερο από τα λεγόμενα των μέσων μαζική ενημέρωσης. Μπορεί το γεγονός αυτό να δημιουργεί προβληματισμό στις επιχειρήσεις, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι οι θέσεις που προβάλλουν οι οργανισμοί στην εταιρική τους ιστοσελίδα, στις διαφημιστικές

αγγελίες ή στα δελτία τύπου, θα είναι για τους αναγνώστες λιγότερο αξιόπιστες από ένα σχόλιο ή έναν υπαινιγμό ενός blogger, μολονότι η δήλωση του blogger μπορεί να είναι δημιούργημα φαντασίας. Όσο εξοικειώνονται οι χρήστες με το διαδίκτυο και εκφράζουν την άποψη τους μέσω αυτού, είναι εξαιρετικά δύσκολο για τις εταιρείες να ελέγχουν και να ανταπαντούν σε όλα αυτά τα κανάλια όπου γίνονται οι δηλώσεις. Εάν εκατοντάδες χρήστες του διαδικτύου σχολιάζουν μια εταιρεία, είναι λίγα τα πράγματα που μπορεί μία ομάδα εργαζομένων να κάνει, ώστε να ξανακερδηθεί η εμπιστοσύνη του κόσμου. Η εταιρεία δεν πρέπει να απαντά στα αρνητικά σχόλια διότι δίνει μεγαλύτερη

έκταση στο θέμα και δίνει την αίσθηση ότι οι καταγγελίες είναι βάσιμες. Οι επιχειρήσεις σήμερα είναι απαραίτητο να γνωρίζουν να χρησιμοποιούν τις προειδοποιήσεις των μηχανών αναζήτησης, τα site εύρεσης blog, την αναζήτηση αρχείων του Twitter καθώς και να χρησιμοποιούν τεχνικές βελτιστοποίησης στις μηχανές αναζήτησης, ώστε το περιεχόμενο που τις αφορά και θέλουν να γίνει ευρέως γνωστό, να γίνεται εύκολα προσβάσιμο, ενώ τα κακώς κείμενα να γίνονται λιγότερο αντιληπτά. Εξ’άλλου είναι διαδεδομένη πρακτική, έξυπνοι brand managers να χρησιμοποιήσουν εργαζόμενους της εταιρείας για να προωθήσουν και να βελτιώσουν την εικόνα της εταιρείας.

Αντεστραμμένη πραγματικότητα

Οι σημερινοί εργαζόμενοι αλλά και αυτοί που είχαν εργαστεί παλαιότε-ρα, οι πωλητές και άλλοι συνεργάτες μιας επιχείρησης είναι όλοι ικανοί, μέσω του διαδικτύου, να διαδώσουν τη γνώμη και τις εργασιακές τους εμπειρίες σε οποιονδήποτε θελήσει να ακούσει.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΑΣΠΛΗΡΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ Ο∆ΗΓΟΣ 223 ΣΕΛΙ∆ΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ

Για την παράδοση των αντιτύπων, µπορείτε να επικοινωνήσετε µε:

τον (την) κύριο (κυρια) .................................................................. στο τηλέφωνο ...............................................

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ:

Ι∆ΙΟΤΗΤΑ:

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX:

E-MAIL:

∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ:

ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: Ι∆ΙΟΤΗΤΑ


∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

Επιθυµούµε την εγγραφή συνδροµής στο περιοδικό ΕΠΙΛΟΓΗ και να παραλάβουµε (από τα γραφεία σας) ως δώρο το cd: ΝΟΜΟΙ.

Ετήσια συνδροµή € 88 (ιδιώτες, επιχειρήσεις), €125 (Τράπεζες, Ασφάλειες, ∆ηµόσιο, Ν.Π.∆.∆., Οργανισµοί)

Το cd διατίθεται προς 35€ *

ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ:Για 5 αντίτυπα, έκπτωση 10%Για 10 αντίτυπα, έκπτωση 20%Για περισσότερα από 10 αντίτυπα, έκπτωση 25%

* συν έξοδα αποστολής

Επιθυµούµε την αγορά αντιπύπων του cd: ΝΟΜΟΙ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ 100 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΙΡΑ, ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ, ΤΑ ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ

∆είκτες Ευηµερίαςτων νοµών - περιφερειών

Αναλυτικοί Πίνακεςµε στοιχεία για νοµούς και περιφέρειες

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ 100 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΙΡΑ, ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ,

ΤΑ ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ

Για την παραγγελία σας τηλεφωνείστε: 210 640 1850 ή στείλτε το παρακάτω κουπόνι στο fax: 210 642 4850

c.papaioannou

adv

www.epilogimag.gr/Subscriptions.asp

70 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η ανάκαμψη των εξαγωγών το 2010 δείχνει ότι οι Έλληνες επιχειρηματίες βρίσκουν διέξοδο στη διεθνή αγορά ώστε να καλύψουν τις απώλειες που προκαλεί η ύφεση της εγχώριας οικονομίας, υποστηρίζει ο γενικός διευθυντής του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων /ΟΑΕΠ, Βασίλειος Λά-ζαρης σε συνέντευξη που παραχώρησε στην «Επιλογή». Ο ίδιος κρίνει ιδιαίτερα θετικό το ότι η χώρα αποκτά για πρώτη φορά στρατηγική που καλύπτει συνολικά την έννοια της εξω-στρέφειας και όλες τις επιμέρους παραμέτρους.

Από τον ΜΑκΗ ΝτΟΒΟΛΟ

ΣτιΣ λεωφορουΣ τηΣ εξωΣτρεφειαΣ

ας ξεκινήσουμε με μια γενική ερώτηση για την πορεία των εξαγωγών. Αν και παρου-σιάζουν μια αύξηση 4% στο δεκάμηνο Ια-νουαρίου-Οκτωβρίου 2010 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2009, εντούτοις

η χώρα μας εξακολουθεί να εμφανίζει ένα εξαιρετικά με-γάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών. Που αποδίδετε αυτή τη μακροχρόνια υστέρηση; Μπορεί τα νούμερα μέχρι και σήμερα να έδειχναν μία «μακροχρόνια υστέρηση» όπως αναφέρετε. Όμως οι Ελληνικές επιχειρήσεις βρίσκουν δι-έξοδο στη διεθνή αγορά ώστε να καλύψουν τις απώλειες από την ύφεση της εγχώριας αγοράς και οικονομίας. Γι’ αυτό και έχουμε αύξηση των εξαγωγών 4% μέχρι τον Οκτώ-βριο του 2010. Το ίδιο διάστημα, με τη συνε-χιζόμενη πτωτική πορεία των εισαγωγών εί-χαμε μία μείωση του εμπορικού ελλείμματος από 20,3 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2009 σε 16,4 δισ. το 2010. Θα μου επιτρέ-ψετε να πω ότι νούμερα δείχνουν έστω και δειλά ότι τείνουμε να ξεπεράσουμε το στάδιο της μακροχρόνιας υστέρησης. Όσο τα ελλη-νικά προϊόντα γίνονται πιο ανταγωνιστικά σε ποιότητα και τιμές τόσο περισσότερο οι αγο-ρές του εξωτερικού θα τα εμπιστεύονται.

Ποιοι τομείς κατά τη γνώμη σας θα μπορούσαν να είναι η «αιχμή του δόρατος» στην προσπάθεια για μεγαλύτερη εξωστρέφεια της οικονομίας μας; Πρόσφατα ανα-κοινώθηκε από τον υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Μιχάλη Χρυσοχοίδη το Πρόγραμμα της χώρας μας για «Εθνική Στρατηγική» στις εξαγωγές. Η χώρα αποκτά για πρώτη φορά στρατηγική που καλύπτει συνολικά την έννοια της εξω-στρέφειας και όλες τις επιμέρους παραμέ-τρους, από την κατάθεση ενός εθνικού brand μέχρι την ανασύνταξη των αρμοδίων δημοσί-ων φορέων, μέσα στους οποίους περιλαμβά-νεται και ο Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγι-κών Πιστώσεων. Στον νέο Εθνικό Σχεδιασμό για τις εξαγωγές ο ΟΑΕΠ αναπροσαρμόζεται ώστε να παρέχει ενημέρωση, να λειτουργεί με ευελιξία, να γίνει περισσότερο πελατοκε-ντρικός και να αποκτήσει τη δυνατότητα να καλύπτει έμμεσες επενδύσεις.

Ποιες αγορές θεωρείτε ότι παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον; Η κύρια αγορά μας, που είναι οι χώρες της ΕΕ, θα χάσει μερίδιο στις ελληνικές εξαγωγές τα επόμενα χρό-νια λόγω της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής που ακολουθούν πλέον οι περισσότεροι εμπορικοί μας εταίροι; Όλες οι χώρες παρουσιάζουν ενδιαφέρον, γι’ αυτό και ο ΟΑΕΠ καλύπτει όλες τις χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, καλύπτοντας ακόμα και χώ-ρες υψηλού κινδύνου όπως Β. Αφρικής, Μέ-σης Ανατολής, χώρες της Κεντρικής Ανατολι-κής Ευρώπης. Μεγάλες αγορές όπως αυτή της Κίνας μπορούν να αποκτήσουν μεγάλο ενδι-αφέρον, θέλουν όμως σωστό και μακροχρό-νιο σχεδιασμό στην προσέγγιση τους. Όσον αφορά στις απώλειες που θα έχουμε ενδεχο-μένως τα επόμενα χρόνια από την περιορι-στική δημοσιονομική πολιτική των εμπορι-κών μας εταίρων στην ΕΕ, θα μπορέσουμε να καλύψουμε τις ενδεχόμενες απώλειες με το άνοιγμα μας σε νέες δυναμικές αγορές, έχο-ντας πάντα σαν στόχο μας την ποιότητα των προϊόντων μας.

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι ο ΟΑΕΠ θα κα-λύπτει και τις έμμεσες επενδύσεις εκτός από τις παραδο-σιακές ασφαλίσεις που κάνει μέχρι τώρα στα εξαγώγιμα προϊόντα. Τι σημαίνει αυτό για τον Οργανισμό; Το γεγο-νός και μόνο πως ο Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων είναι ένας από τους βασικούς συντελεστές της Εθνικής Στρατη-γικής για τις εξαγωγές και θα καλύπτει από εδώ και πέρα και τις έμμεσες επενδύσεις, μας γεμίζει με ευθύνη και μας οδηγεί στο να θέ-σουμε ακόμα υψηλότερους στόχους. Μέχρι

Εξαγωγές - Συνέντευξη

ΕΠΙΛΟΓΗ 71

σήμερα υφίσταται επανειλημμένα στον ΟΑΕΠ αιτήματα ελληνικών επιχειρήσεων που είτε μέσω των θυγατρικών τους στο εξωτερικό εί-τε μέσω τοπικών, στις κατά περίπτωση χώρες επένδυσης, κοινοπραξιών με άλλες ομοειδείς αλλοδαπές επιχειρήσεις προχωρούν σε αυτο-χρηματοδοτούμενα ή συγχρηματοδοτούμενα δημόσια έργα. Ο ΟΑΕΠ κάλυπτε μόνο άμεσες επενδύσεις και έτσι δεν είχε τη δυνατότητα να καλύψει τη συμμετοχή αυτή των ελληνι-κών επιχειρήσεων σε επενδύσεις του εξωτε-ρικού, οι οποίες πραγματοποιούνται μέσω σύνθετων εταιρικών σχημάτων και έχουν ιδι-αίτερη σημασία για την εξωστρέφεια της ελ-ληνικής οικονομίας.

Η σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία σε διεθνές επίπεδο αυξάνει και τους πιθανούς κινδύνους για τους Έλληνες εξαγωγείς ή/και επενδυτές και άρα την ανάγκη για ασφαλιστική τους κάλυψη; Η ανάγκη για ασφα-λιστική κάλυψη των εξαγωγέων και των επεν-δυτών είναι επιβεβλημένη, σε αυτή τη δύσκο-λη οικονομική συγκυρία που βιώνουμε. Ο Έλληνας εξαγωγέας, ανεξαρτήτως μεγέθους, ακόμα και αν επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί για πρώτη φορά στη διεθνή αγορά, σε όποιο κλάδο και υπηρεσία επιθυμεί μας βρίσκει δί-πλα του,αρωγό του. Ενδεικτικά θα σας πω, ότι από το 2007 έως και σήμερα ΟΑΕΠ έχει δώσει αποζημιώσεις ύψους 2.051.691 ευρώ.

Ποιο είναι το εταιρικό προφίλ των πελατών σας; Θεωρεί-ται ότι υπάρχουν περιθώρια διεύρυνσης και προς ποιους τομείς; Οι επιχειρήσεις που μας έχουν εμπι-στευτεί και μας εμπιστεύονται καθημερινά την δραστηριότητα τους στις ξένες αγορές, αφορούν όλο το εξαγωγικό εμπόριο. Στον Οργανισμό Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώ-σεων ασφαλίζονται μεγάλες επιχειρήσεις της ελληνικής αγοράς με σημαντική θέση και στις ξένες αγορές. Όμως ασφαλίζονται και πολλές δραστήριες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δοκιμάζουν πετυχημένα τις δυνάμεις τους στις όλο και περισσότερο απαιτητικές αγορές του εξωτερικού. Σε ορισμένα προϊόντα όπως τα αγροτικά ασφαλίζονται στον ΟΑΕΠ ακόμα και οικογενειακές επιχειρήσεις. Στόχος μας είναι να διευρύνουμε ακόμα περισσότερο την πελατειακή μας βάση προς όλους τους τομείς του εξαγωγικού εμπορίου.

Γιατί οι μεσογειακές χώρες, κυρίως η Ιταλία, βρίσκονται στις πρώτες θέσεις όσον αφορά τις αποζημιώσεις που κατέβαλλε ο ΟΑΕΠ; Υπάρχει μια «κουλτούρα» αθέτησης εμπορικών συμφωνιών στις εν λόγω χώρες; Η Ιταλία

«Οι Eλληνες εξαγωγείς πρέπει να εμπιστευθούν τα «εργαλεία» του ΟΑΕΠ καθώς το τμήμα εμπορικών πληροφοριών μας ελέγχει τη φερεγγυότητα των πελατών του εξωτερικού».

ΒαΣιλΕιοΣ λαζαρηΣ // οαΕΠ

όντως βρίσκεται στην πρώτη θέση του πίνα-κα με τις καταβολές αποζημιώσεων, όπως και η Πορτογαλία και η Ισπανία που ακολουθούν στη δεύτερη και τρίτη θέση. Δεν θα ήθελα να κάνω κάποιο σχόλιο αλλά να επιστήσω την προσοχή στους Έλληνες επιχειρηματίες, να εξετάζουν προσεκτικά τους αγοραστές. Οι Έλληνες εξαγωγείς μπορούν και πρέπει να εμπιστευθούν τα «εργαλεία» που τους προ-σφέρει η συνεργασία τους με τον ΟΑΕΠ κα-θώς το τμήμα εμπορικών πληροφοριών μας φροντίζει να ελέγχει την φερεγγυότητα των πελατών του εξωτερικού.

72 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΔΑπό τον Δημητρη ΚορΔερA

Ο καιρOς της ςυςτηματικHς & ςτΟχευμEνης επικΟινωνIας

Δέκα χρόνια από το ξεκίνημα της V+O στην ελληνική αγορά και αν μελετήσει κανείς τα ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία της εταιρεί-ας, θα διαπιστώσει ότι ο απολογισμός είναι θετικός. Αν σας ζητήσω να απομονώσουμε μερικά στοιχεία της V+O που κατά τη γνώμη σας έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη θετική της πορεία, ποια θα ήταν αυτά;

ΤεΤη Κανελλοπουλου: Τα πιο σημα-ντικά στοιχεία, που έχουν υπάρξει καθοριστικά για την ανάπτυξη και εξέλιξη της εταιρείας είναι τα στελέχη μας και η ισχυρή εταιρική κουλτούρα. Δέκα χρόνια τώρα, χάρη στη δυναμι-κή ομάδα μας, η οποία χαρακτηρίζεται από επαγγελματισμό, στρατηγική ματιά, δη-μιουργικότητα, συσσωρευμένη τεχνογνωσία, εμπειρία, έμπνευση και πάθος για τη δουλειά μας, αλλά και χάρη στο ισχυρό ομαδικό κλίμα που υπάρχει στην εταιρεία, εμπιστεύονται την επικοινωνία τους σε μας ελληνικές και πολυε-θνικές εταιρείες, leaders στον χώρο τους. Έχου-με καταφέρει να διαχειρισθούμε ιδιαίτερα απαι-τητικά projects, αποκτώντας εξαιρετική εμπει-ρία σε κρίσιμους τομείς όπως είναι το issues και crisis management, τα financial transactions, τα local affairs, το internal communication, η διαχείριση ζητημάτων change management, αλλά και το ευρύτερο positioning εταιρειών και brands, τόσο σε επίπεδο εταιρικής εικόνας και φήμης, όσο και σε επίπεδο κοινωνικού αποτυ-

πώματος. Χάρη σε αυτή την ομάδα και τη συνο-λική μας κουλτούρα και στάση προς τη δουλειά μας, έχουμε επιτύχει μια συνεχή αναπτυξιακή πορεία, που μας έχει αναδείξει σε μια από τις εταιρείες leaders του κλάδου μας.

Το 2000 που ξεκίνησε η εταιρεία, η αγορά της επικοι-νωνίας βρισκόταν μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις, με τη μεγαλύτερη να έχει να κάνει με την ανάγκη στροφής από τις παραδοσιακές δημόσιες σχέσεις σε περισσότερο στρατηγικές και ολοκληρωμένες προσεγγίσεις. Η οικο-νομική κρίση έχει αλλάξει αυτή την ανάγκη;

ΤεΤη Κανελλοπουλου: Η οικονομική κρίση έχει εντείνει ακόμα περισσότερο την ανάγκη για στρατηγικές προσεγγίσεις επικοινωνίας, με αποτέλεσμα την ωρίμανση της αγοράς και τη δι-

Διαφήμιση - ΤEΤη ΚανελλοποYλου – Βιργινια ΚορμA // V+O COmmuniCAtiOn

Βιργινία Κορμά

H V+O Communication αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες εται-ρείες δημοσίων σχέσεων της χώρας. το 2010 συμπλήρωσε δέκα χρόνια στην ελληνική αγορά και σήμερα στοχεύει στην ανάπτυξή της και στη Νοτιοανατολική ευρώπη. η τέτη Κανελλοπούλου, γενική διευθύντρια και η Βιργινία Κορμά, international business director της εταιρείας μίλησαν στην «επιλογή» για την πορεία της V+O τα δέκα αυτά χρόνια και την εξέλιξη της λειτουργίας των δημοσίων σχέσεων και της επικοινωνίας στο περιβάλλον της.

ΕΠΙΛΟΓΗ 73

Τέτη Κανελλοπούλου

αρκή αλλαγή στο μίγμα των υπηρεσιών επικοι-νωνίας. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, οι επι-χειρήσεις καλούνται να διαχειρισθούν τη συνο-λική στρατηγική τους τοποθέτηση προς όλους τους stakeholders τους, μέσα από μια συστη-ματική και στοχευμένη επικοινωνία. Η επικοι-νωνία καλείται να λειτουργήσει ολοκληρωμένα, αποτελώντας άρρηκτο κομμάτι της στρατηγικής αλλά και της καθημερινής επιχειρηματικής δρά-σης και οι σύμβουλοι επικοινωνίας οφείλουν να διευρύνουν το αντικείμενο δραστηριοποίησής τους, υποστηρίζοντας ουσιαστικά τους επικεφα-λής των εταιρειών. Στο πλαίσιο αυτό, δημιουρ-γούνται σημαντικές ευκαιρίες για τις εταιρείες που λειτουργούν στρατηγικά και μπορούν να ανταποκριθούν στο νέο περιβάλλον, μέσα από δημιουργικές και καινοτόμες προσεγγίσεις, αλ-λά και μέσω της ενσωμάτωσης των νέων digital τάσεων, που αναπτύσσονται συνεχώς.

Ο ρόλος των δημοσίων σχέσεων αποκτά σήμερα μεγα-λύτερη βαρύτητα ή ξεπερνιέται από την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των νέων ψηφιακών μέσων;

ΤεΤη Κανελλοπουλου: Σε μια εποχή όπου όλα αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς και τα νέα ψηφιακά μέσα ανατρέπουν καθημερινά τις πα-ραδοσιακές προσεγγίσεις στην επικοινωνία, διευρύνοντας διαρκώς τον επικοινωνιακό χάρτη μιας εταιρείας, ο ρόλος των δημοσίων σχέσεων είναι πιο ουσιαστικός και αναγκαίος από ποτέ. Στο περιβάλλον αυτό, μια εταιρεία δημοσίων σχέσεων αποτελεί τον κατάλληλο συνεργάτη, που μπορεί να καθοδηγήσει αποτελεσματικά τον πελάτη της στο πώς πρέπει να διαφοροποιηθεί και να εκφράσει το σωστό μήνυμα, τη σωστή στιγμή στο κατάλληλο κοινό, χρησιμοποιώντας το κατάλληλο μέσο, ώστε να απαντήσει σε ανη-συχίες, προκαταλήψεις, φόβους και προβλημα-τισμούς που πάντα υφίστανται, αλλά εντείνονται και εκφράζονται με μεγαλύτερη ένταση λόγω και της χρήσης των ψηφιακών μέσων. Εκπαιδεύο-ντας τον πελάτη της, μπορεί να λειτουργήσει με μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτητα, αξιοποιώντας τις online εναλλακτικές επικοινωνίας και συμμε-τέχοντας στον online διάλογο. Κατ’ επέκταση το περιβάλλον αυτό μόνο ευκαιρίες μπορεί να δημι-ουργήσει για εταιρείες που χαρακτηρίζονται από ευελιξία και διορατικότητα, οι οποίες καταφέρ-νουν να προσαρμόζονται και να επηρεάζουν τις νέες ψηφιακές τάσεις της επικοινωνίας.

Σε ένα περιβάλλον κρίσης, η στρατηγική που επιλέγετε είναι αμυντική ή επιθετική; Και πώς αυτή αποτυπώνεται στις δράσεις σας;

Βιργινια Κoρμα: Η κουλτούρα και το DNA τησ εταιρείας μας βασίζονται στην επιθετική προ-σέγγιση στα πράγματα. Δεν πιστεύουμε στην άμυνα. Ναι στον προγραμματισμό και τον με-θοδικό σχεδιασμό, όχι όμως στην αμυντική στάση που οδηγεί στην αδράνεια. Η συγκεκρι-μένη κρίση που βιώνουμε έχει δυο χαρακτηρι-στικά που την κάνουν διαφορετική. Είναι δύ-σκολο να κάνει κανείς προβλέψεις τόσο για το μέγεθος, όσο και για τη διάρκειά της. Πιστεύ-ουμε όμως ότι το περιβάλλον που διαμορφώ-νεται λόγω της κρίσης παρουσιάζει ευκαιρίες για τις εταιρείες, οι οποίες έχοντας προτάσεις και ιδέες για την αγορά και ένα όραμα το οποίο υπηρετούν, μπορούν να αντεπεξέλθουν και να γίνουν δυνατότερες. Η δική μας στρα-τηγική για το 2011 εστιάζει σε διεύρυνση της γεωγραφικής μας παρουσίας εκτός Ελλάδος, αλλά και σε εξάπλωση και μεγαλύτερη εμβά-θυνση σε τομείς της επικοινωνίας, που αναμέ-νεται να έχουν ακόμα μεγαλύτερη ζήτηση.

Σε κάθε περίπτωση υποθέτω ότι προχωρήσατε σε κινή-σεις εξορθολογισμού. Τι αφορούσαν οι κινήσεις αυτές;

Βιργινια Κoρμα:Αναπόφευκτα η V+O, όπωσ-και όλη η αγορά, έχει επηρεαστεί από τη συ-γκυρία. Το γεγονός βέβαια ότι ο τζίρος μας δεν προέρχεται αποκλειστικά από την Ελλάδα,

Τέτη Κανελλοπούλου

74 ΕΠΙΛΟΓΗ

καθώς και τα υψηλά ποσοστά new business και διατήρησης πελατών, μας διασφαλίζουν απέναντι στη κρίση. Φυσικά ως προετοιμα-σία και στο πλαίσιο του προληπτικού σχε-διασμού μας, κάναμε αυτό που όφειλαν να κάνουν όλες οι εταιρείες, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις: επαναξιο-λόγηση των διοικητικών εξόδων και παρα-κολούθηση της πορείας μας μήνα-μήνα. Για μας ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι το mo-rale και ο δυναμισμός των ομάδων σε αυτές τις δύσκολες χρονιές, κατά τη διάρκεια των οποίων καλούμαστε να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας.

Η V+O πολύ γρήγορα στράφηκε και στις βαλκανικές αγορές, αποκτώντας εκεί ουσιαστική παρουσία. Σή-μερα σε πόσες χώρες δραστηριοποιείστε και ποια εί-ναι η κατάσταση που αντιμετωπίζετε εκεί;

Βιργινια Κoρμα: Το όραμά μασ να εξελι-χθούμε σε μια από τις ισχυρές και δυναμι-κές εταιρείες επικοινωνίας στη Νοτιοανα-τολική Ευρώπη, μας οδήγησε όντως από νωρίς να αναζητήσουμε και να εντοπίσουμε τις επιχειρηματικές ευκαιρίες στις γειτονικές χώρες. Το πρώτο βήμα έγινε το 2004, όταν η V+O Βουλγαρίας ξεκίνησε τη λειτουργία της στη γειτονική χώρα. Το 2006, το επιτυχημέ-νο μοντέλο της Βουλγαρίας αναπροσαρμό-σθηκε και εφαρμόσθηκε και στη γειτονική Ρουμανία, ενώ στα μέσα του 2008 ξεκίνησε η δραστηριότητα στη Σερβία. Σύντομα δε, θα ξεκινήσει τη λειτουργία και το γραφείο της Αλβανίας. Σήμερα η ομάδα του εξωτερικού απαρτίζεται από 26 στελέχη. Οι θυγατρικές μας λειτουργούν ανεξάρτητα, διατηρώντας, ωστόσο τον ισχυρό συνδετικό κρίκο που διασφαλίζει την ανταλλαγή πολύτιμης τε-χνογνωσίας και ουσιαστικών πληροφοριών. Για τις χώρες του εξωτερικού, η χρονιά των νέων προκλήσεων ήταν στην πραγματικότη-τα το 2009, διότι ήδη από τα τέλη του 2008 η κρίση είχε αρχίσει να γίνεται αισθητή στις τοπικές αγορές. Ωστόσο, η έγκαιρη συνειδη-τοποίηση της πραγματικότητας, μας βοήθησε να κινηθούμε αποτελεσματικά, επενδύοντας κυρίως στις ομάδες μας και αξιοποιώντας στο έπακρο το σύνολο των ευκαιριών που παρουσιάστηκαν.

Μέσα από την κρίση, εκτιμάτε ότι θα αναδειχθεί ένα νέο μοντέλο επικοινωνίας με τον καταναλωτή; Ποιο θα είναι αυτό και σε ποιό βαθμό θα το διαμορφώσει ο ίδιος ο καταναλωτής;

ΤεΤη Κανελλοπουλου: Οι καταναλωτέσ αλ-λάζουν καθημερινά και μεταστρέφονται από ένα πρότυπο υπερκατανάλωσης σε ένα πρό-τυπο πιο μετρημένης και υπεύθυνης κατανά-λωσης. Στο πλαίσιο αυτό, αναζητούν μεγαλύ-τερη και περισσότερη ειλικρίνεια και διαφά-νεια από τις εταιρείες και είναι διατεθειμένοι να τις επιβραβεύσουν για αυτό. Επιδιώκουν αμεσότητα στην επικοινωνία και εστίαση σε μια πιο εξατομικευμένη προσέγγιση. Για να ανταποκριθούν στις τάσεις αυτές, οι εται-ρείες θα πρέπει να οδηγηθούν σε ακόμα πιο στοχευμένες και στρατηγικές προσεγγίσεις και σε πλήρη αξιοποίηση των online δυνα-τοτήτων επικοινωνίας, εγκαταλείποντας στα-διακά τα μοντέλα μαζικής επικοινωνίας, τα οποία δεν καταφέρνουν να αγγίξουν τις ιδι-αίτερες ανάγκες του σύγχρονου καταναλωτή.

Η αίσθηση ότι τα προηγούμενα χρόνια ο κλάδος της επικοινωνίας είχε διευρυνθεί ανεξέλεγκτα, σε μεγέθη που εκ των πραγμάτων δεν μπορούσε να συντηρήσει η δυναμική της ελληνικής αγοράς, είναι πλέον γενι-κευμένη. Συμφωνείτε με αυτή; Πιστεύετε ότι η αγορά μετά την κρίση θα είναι πολύ διαφορετική; Ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά της;

ΤεΤη Κανελλοπουλου: Σίγουρα τα προηγού-μενα χρόνια υπήρξε μεγάλη άνθηση του κλά-δου της επικοινωνίας που οδήγησε σε μεγέ-θη που πλέον δεν μπορούν να συντηρηθούν λόγω της οικονομικής κρίσης. Ταυτόχρονα όμως, η άνθηση αυτή οδήγησε και στην ανά-δειξη του ουσιαστικού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει η επικοινωνία στον επιχειρη-σιακό σχεδιασμό μιας εταιρείας. Σίγουρα θα δούμε αλλαγές και ανατροπές στην αγορά μας. Δεν ξέρουμε αν θα κλείσουν εταιρεί-ες από τον κλάδο μας και ελπίζουμε να μην συμβεί κάτι τέτοιο. Αυτό που σίγουρα όμως θα αλλάξει και πρέπει να αλλάξει είναι η προ-σέγγιση όλων μας στα πράγματα. Η κρίση πα-ρουσιάζει μια μεγάλη ευκαιρία. Μια ευκαιρία για ενδοσκόπηση, αυτοκριτική, αξιολόγηση καταστάσεων, συνεργασιών, ανθρώπων. Και συνήθως μέσα από τέτοιες διεργασίες προκύ-πτουν ανανεωμένα σχήματα, πιο δυναμικά, με μεγαλύτερη διάθεση και όραμα. Πιστεύου-με και ευελπιστούμε ότι αυτά θα είναι τα βα-σικά χαρακτηριστικά της αγοράς μας: μεγα-λύτερη ειλικρίνεια και ουσία στις σχέσεις με τους πελάτες, πιο ουσιαστική παροχή υπηρε-σιών, επαγγελματισμός χωρίς κανέναν συμ-βιβασμό, έμπνευση, άνθρωποι σκεπτόμενοι που θέλουν να κάνουν τη διαφορά συνολικά και όχι μόνο στην επικοινωνία.

Διαφήμιση - ΤEΤη ΚανελλοποYλου – Βιργινια ΚορμA // V+O COmmuniCAtiOn

η διαφημιστική αγορά μετά την κρί-ση θα έχει εντελώς νέα χαρακτηριστικά εκτιμούν η Τέτη Κανελλοπούλου και η Βιργινία Κορμά. Όπως διατυπώ-νουν τα χαρακτηρι-στικά αυτά είναι:

«Μεγαλύτερη ειλι-κρίνεια και ουσία στις σχέσεις με τους πε-λάτες, πιο ουσιαστική παροχή υπηρεσιών, επαγγελματισμός χωρίς κανέναν συμ-βιβασμό, έμπνευση, αλλά και άνθρωποι σκεπτόμενοι που θα κάνουν τη διαφορά συνολικά και όχι μόνο στην επικοινωνία».

ΕΠΙΛΟΓΗ 75

ΔιεισΔυτική ματια σε εναν νεο πρασινο κοσμο!

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

V

ALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

76 ΕΠΙΛΟΓΗ

Green NewsΣτιγμές της ελληνικής ειδησεογραφίας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διαμόρφωση πολιτικών που μας αφορούν όλους και νομοθεσία που αλλάζει την επιχειρηματική δραστηριότητα.

Στην επικαιρότητα

Έρχονται οι «Ενεργειακοί Πρεσβευτές» του ΚΑΠΕ αν και θα έπρε-πε να λέγονται «Ενεργειακοί Ρομπέν των Φτωχών». Πρόκειται για σώ-μα επιθεωρητών που θα βοηθά οικογένειες στη διαχείριση των κατα-ναλώσεών τους για θέρμανση, ηλεκτρική ενέργεια και νερό. Επιπλέον, θα ευαισθητοποιήσει κατασκευαστές και ιδιοκτήτες ακινήτων για την αναγκαιότητα των εργασιών ενεργειακής αναβάθμισης. Επαγγελματίες κοινωνικοί λειτουργοί θα δρουν σε επίπεδο δήμων με τη συνδρομή των επιστημονικών στελεχών του ΚΑΠΕ. Με περίπου 1,5 εκατομμύρια νοικοκυριά σε «ενεργειακή ένδεια» (συνολικό ετήσιο εισόδημα μέχρι 15.000 ευρώ), οι Ρομπέν θα έχουν πολλή δουλειά.

Ας ξεκινήσουμε με κάτι θετικό: η Διάσκεψη στο Κανκούν του Μεξικού δεν ήταν φιάσκο όπως ανέμεναν οι απαισιόδοξοι. Η έκ-βαση της Συνδιάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα αναζωογονεί τις δι-εθνείς διαπραγματεύσεις και δίνει παράταση στην ελπίδα για μια παγκόσμια και δεσμευτική συμφωνία για την προστασία του κλίμα-τος. Η Συνδιάσκεψη δεσμεύτηκε ότι θα συνεχίσει την προσπάθεια για την παράταση ισχύος του Πρωτοκόλλου του Κιότο και μετά το 2012 (αρχική ημερομηνία λήξης), παρά το γεγονός ότι αρνούνταν οι βιομηχανικές χώρες (Ιαπωνία, Ρωσία κ.ά.). Θετική είναι επίσης και η απόφαση για μειώσεις των εκπομπών των ανεπτυγμένων χω-ρών κατά 25-40% μέχρι το 2020. Σύμφωνα με τον Guardian, Πρόο-δος υπήρξε και σε άλλα ζητήματα, όπως η αποδοχή κοινής μεθοδο-λογίας για την καταγραφή, την παρακολούθηση και την αναφορά των εκπομπών για όλες τις χώρες, η χρηματοδότηση δράσεων για την προσαρμογή των φτωχότερων χωρών στις αναπόφευκτες επι-πτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ραντεβού τον Δεκέμβριο του 2011 στη Νότια Αφρική. Η ελπίδα άντεξε…

Στα δικά μας τώρα και πρώτα απ΄ όλα στις πολύτιμες ακτές μας: προκηρύ-χθηκε από την Ειδική Γραμματεία Υδά-των το έργο κατάρτισης του Μητρώου Ταυτοτήτων των Ακτών Κολύμβησης. Το Μητρώο θα καταρτισθεί και θα παρα-δοθεί σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση θα ολοκληρωθεί πριν από την κολυμβητι-κή περίοδο του 2011 (Μάιος) κι ο προ-ϋπολογισμός είναι 1,09 εκατ. ευρώ. Για πραγματικά ‘γαλάζιες σημαίες’ και καθα-ρές ακτές…

Η Θράκη «βράζει». Μην πάει ο νους σας στα εθνικά ζητήματα, για γε-ωθερμία πρόκειται! Προκηρύχτηκε δημόσιος διεθνής πλειοδοτικός διαγω-νισμός για την εκμίσθωση του δικαιώ-ματος έρευνας του γεωθερμικού δυνα-μικού δημόσιου χώρου σε τέσσερεις μη ερευνημένες περιοχές της Ελλάδας (Δέλτα Νέστου, Δέλτα Έβρου, Σαμοθρά-κη και νότια Χίος). Μετά την απόφαση με την οποία καταργείται το όριο των 20Mw για το 2014 και των 120Mw για το 2020, η γεωθερμία απελευθερώνε-ται- μακάρι να συμβάλει και στο ενερ-γειακό μείγμα της χώρας.

300 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩΔεν είναι και λίγα: τόσα αναμένεται να διατεθούν μέχρι το 2014 για έργα αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων της Αν. Αττικής- άλυτο πρόβλημα για δεκαετίες. Η κατάσταση λόγω της έλλειψης δικτύων αποχέτευσης και εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων σε πόλεις όπως το Μαρκόπουλο, το Κορωπί, η Ραφήνα, η Αρτέμιδα, η Νέα Μάκρη κ.ά. είναι πλέον εκρηκτική.

ΕΠΙΛΟΓΗ 77

υΠΟυρΓΕιΟ ΠΕΚΑ ΜΕΤΑ ΤΑ ΠρΟΓρΑΜΜΑΤΑ «Φωτοβολταϊκά στις στέγες», «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον» και «Χτίζοντας το Μέλλον», σειρά έχει τώρα η ενεργειακή αναβάθμιση των επιχειρηματικών μονάδων. Προς τούτο, το υπουργείο ΠΕΚΑ θα συνεργαστεί με τη ΓΣΕΒΕΕ. Την ίδια στιγμή ξεκίνησε, στις 9/1/2011 η έκδοση ενεργειακών πιστοποιητικών για όλα τα κτίρια που προβλέπει ο σχετικός νόμος. Το οικονομικό νοικοκύρεμα αυτής της χώρας ίσως πάρει χρόνια, το ενεργειακό όμως μπορεί να κινηθεί γρηγορότερα…

Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε το σχέδιο νόμου του υπουρ-γείου ΠΕΚΑ για τη «Θαλάσσια στρατηγική για την προστασία και δι-αχείριση των θαλάσσιων υδάτων», το οποίο εναρμονίζει, μετά από καθυστέρηση 3 χρόνων την ελληνική νομοθεσία με την κοινοτική οδηγία 2008/56/ΕΚ. Η ΕΕ στοχεύει στη διατήρηση και αποκατάσταση της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλο-ντος έως το έτος 2020- η ‘θαλασσινή’ Ελλάδα πρέπει να σπεύσει...

Τη δημιουργία φορέα για την έρευνα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα ανακοίνωσε στα τέλη του 2010 η υπουργός ΠΕΚΑ, Τίνα Μπιρμπίλη, σε μια εποχή που το ενδιαφέρον για την …πετρελαϊκή πλευρά του Αιγαίου φουντώνει και τα σενάρια περί «συνδιαχείρισης του Αιγαίου» ακούγονται όλο και πιο συχνά. Η Ελληνική Διαχειριστι-κή Εταιρεία Υδρογονανθράκων Α.Ε. θα έχει σκοπό την άσκηση και διαχείριση για λογαριασμό του ελληνικού Δημοσίου των «αποκλει-στικών δικαιωμάτων του στην αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευ-ση των υδρογονανθράκων της χώρας, καθώς και τη διαχείριση, τον έλεγχο και την παρακολούθηση των σχετικών συμβάσεων που συ-νάπτονται ή έχουν συναφθεί στο παρελθόν από το Δημόσιο». Άλλος ένας φορέας, ελπίζουμε αυτός να ‘δουλέψει’…

Η ανάπλαση στον Βοτανικό (Ελαιώνας) και τη Λεωφόρο Αλεξάν-δρας (γήπεδο ΠΑΟ) βρίσκεται σε τελικό στάδιο -άγνωστο όμως το πότε θα αρχίσει η υλοποίησή της. Το σχέδιο του υπουργείου ΠΕΚΑ, αν και αποδίδει περισσότερους χώρους πράσινου στον Βοτανικό, ‘κουτσουρεύει’ τα όνειρα του ΠΑΟ. Θυσιάστηκε το γήπεδο μπάσκετ, θυσιάζονται αθλητικές δραστηριότητες του Ερασιτέχνη ΠΑΟ, θυσιά-

στηκε το πολυλειτουργικό κτίριο του Δή-μου Αθηναίων. Το υπουργείο κάνει λόγο για μείωση της δόμησης στο Βοτανικό κατά 66.000 τ.μ. και για συνολικό ελεύ-θερο χώρο 100 στρεμμάτων. Μακάρι…

Αντίθετα στο Ελληνικό, επιλέγεται η διαδικασία fast track, ελπίζοντας ότι η αξιοποίηση θα γίνει με ταχύτερους ρυθμούς. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμή-σεις, το σύνολο του πρώην αεροδρομί-ου προορίζεται για χρήσεις «εμπορικές, επαγγελματικές, τουρισμού, αναψυχής, οικιστικές». Φαίνεται πως η ιδέα για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου σε μέρος έστω της έκτασης αναιρείται.

Όταν μεγάλα δημόσια νοσοκομεία της πρωτεύουσας αντιμετωπίζουν πρό-βλημα καθημερινής λειτουργίας, τα 15 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα «Περι-βάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» για την κατασκευή μονάδων συμπαραγωγής ηλε-κτρισμού/ θερμότητας υψηλής αποδο-τικότητας σε συνδυασμό με συστήματα ψύξης με χρήση φυσικού αερίου μοιά-ζουν σαν ασπιρίνη σε ασθενή που βρί-σκεται σε κώμα. Καλοδεχούμενα μεν….

400 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩΣτον ελληνικό βορρά οι εξελίξεις είναι εντυπωσιακές: στις αρχές του 2011 δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα για την υπόγεια αποθήκευση φυσικού αερίου, ένα έργο κολοσσιαίας ενεργειακής αλλά και εθνικής σημασίας. Η επιτροπή εμπειρογνωμόνων που συγκροτήθηκε για να διερευνήσει τις δυνατότητες να μετατραπεί το υπό εξάντληση κοίτασμα φυσικού αερίου «Νότιος Καβάλα» σε αποθηκευτικό χώρο, έχει καλά μαντάτα. Φαίνεται πως η φυσική υποδομή (κοίτασμα) διασφαλίζει τη δυνατότητα αποθήκευσης 1 δισ. κυβικών μέτρων αερίου, με ημερήσια παροχή τουλάχιστον 4 εκατ. κυβικών μέτρων για 90 ημέρες, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ενεργειακή ασφάλεια τόσο της Ελλάδας, όσο και των υπόλοιπων χωρών της Νοτιανατολικής Ευρώπης. Άλλες 300 θέσεις εργασίας σε μια επένδυση περίπου 400 εκατ. ευρώ. Όχι κι άσχημα…

Γ ια εφαρμογές διαχείρισης μικρών – ελαφρών αντικει-μένων, το ρομποτικό σύ-στημα FlexPicker IRB 340 που «λάνσαρε» η ΑΒΒ το 1998, το οποίο εντάσσεται

στη σειρά delta robots, καταξιώθηκε επί δέκα χρόνια σε πάρα πολλές εφαρμογές συλλογής και συσκευασίας. Ωστόσο, η εμπειρία που συγκέντρωσε η ΑΒΒ από το IRB 340, βοήθησε στο σχεδιασμό και διάθεση το 2006 ενός σημαντικά βελτι-ωμένου robot για ανάλογες εφαρμογές, του FlexPicker IRB 360 (εικ. 2). Το robot αυτό, στην ίδια βασική φιλοσοφία με το IRB 340, διαθέτει κινητά μέρη από ελαφρά αλλά εξαιρετικά ανθεκτικά και ανοξείδωτα υλικά, όλους τους κινητήρες

του μέσα σε ένα στιβαρό και ακίνητο κι-βώτιο, όλους τους βραχίονες σε παράλ-ληλη ζεύξη με τρεις βαθμούς ελευθερίας και έναν επιπλέον άξονα μετάδοσης που συνεπάγεται έναν επιπρόσθετο βαθμό ελευθερίας. Η εργονομία και φιλικότητα προς το χρήστη βελτιώθηκε, μεταξύ άλ-λων, με τη μετακίνηση του πλήκτρου του φρένου σε πιο προσιτή θέση. Επίσης, η δυνατότητα συντήρησης βοηθήθηκε με τη χρήση δομικών στοιχείων που πρα-κτικά δεν απαιτούν συντήρηση ή ζητούν ελάχιστη, όπως πχ, τα πλαστικά ρουλε-μάν χαμηλής τριβής που δε λιπαίνονται. Κάτι ακόμα που προστέθηκε είναι τα χα-ρακτηριστικά δυνατότητας καθαρισμού – απολύμανσης, που είναι καθοριστικά σε πολλές βιομηχανίες, όπως αυτές των

τροφίμων, φαρμάκων, καλλυντικών και αναλώσιμων ειδών υγιεινής. Το IRB 360, με μέρη από ανοξείδωτα εξαρτήματα, επιτρέπει τον καθαρισμό του με τις κοι-νές μεθόδους και τα υγρά που χρησιμο-ποιούν οι ανάλογες βιομηχανίες (εικ. 3). Δεν απαιτούνται δηλαδή ειδικά μέσα και μέτρα καθαρισμού, όπως για το προγε-νέστερο IRB 340, το οποίο διέθετε μέρη ευπαθή στα κοινά απορρυπαντικά, με αποτέλεσμα να επιβάλλεται ειδική με-ταχείριση και αυξημένο κόστος καθαρι-σμού. Η στεγανή κατασκευή (IP 69K) του νέου robot επιτρέπει τον καθαρισμό του με ζεστό νερό υψηλής πίεσης, ακόμα και από κοντινή απόσταση. Με άλλα λόγια, ο καθαρισμός γίνεται ταχύτατα, εύκολα και φθηνά.

Ρομποτικό σύστημα από την ABB

Το νέο robot της ΑΒΒ, FlexPicker™, εξασφαλίζει υψηλότερη παραγωγικότητα σε διεργασίες συλλογής και συσκευασίας.

H διαδικασία της συλλογής των προϊόντων και της συσκευασίας τους είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ελαφριά βιομηχανία, γιατί αφορά τεράστιο πλήθος συ-χνά ευπαθών προϊόντων μικρού όγκου και βάρους, τα οποία πρέπει να συλλεγούν προσεχτικά (π.χ. απόρριψη απαράδεκτων ή επιλογή κατά κατηγορία) και να συ-σκευαστούν φροντισμένα και τακτικά, ταυτόχρονα όμως με μεγάλη ταχύτητα και ακρίβεια τοποθέτησης, λόγω της ζητούμενης πυκνότητας και ποιότητας συσκευασίας αλλά και της ευπαθούς φύσης ορισμένων (π.χ. αβγά, λαμπτήρες). Πολλές φορές απαιτείται επιπλέον ιδιαίτε-ρη φροντίδα για την καθαριότητα και την υγιεινή (πχ. σοκολατάκια, φάρμακα, κάθε είδους τρόφιμα κ.λπ.). Για ευνόητους λόγους, όλες αυτές οι απαιτήσεις δεν μπο-ρούν πλέον να αντιμετωπίζονται με την παραδοσιακή χειρωνακτική μέθοδο. Η τεχνολογία των robots, με τα πολύ προηγμένα, σύγχρονα συστήματα αυτοματισμού, έχει φέρει τη λύση στο πρόβλημα δίνοντας ώθηση στην παραγωγικότητα και το κέρδος.

01. Γραμμή συλλογής με χειρωνακτική εργασία.

78 ΕΠΙΛΟΓΗ

Παρατηρώντας το IRB 360 κατά την τέλεια λειτουργία του δικαιολογεί κανένας το χαρακτηρισμό «robot αράχνη» που του αποδίδεται. Οι ελαφρείς βραχίονές του έχουν τώρα δυνατότητες επιτάχυνσης 15 m/s2 και ακρίβειας 0,1 mm. Η ταχύτητά του είναι κατά 20% υψηλότερη από εκείνη του προκατόχου του με καλύτερα αποτε-λέσματα στο χειρισμό φορτίων βάρους από 1,5 έως 6 kg. Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα είναι η συμπεριφορά του

robot σε εξαιρετικές καταστάσεις, όπως η εμφάνιση ανώμαλων προϊόντων για συσκευασία (π.χ. κατεψυγμένα προϊόντα κολλημένα μεταξύ τους) ή η άκαιρη άφιξη προϊόντων στη ροή της σειράς (π.χ. λόγω μετατοπίσεων πάνω στις ταινίες μεταφο-ράς). Τότε συχνά, λόγω των ανωμαλιών αυτών, είναι δυνατόν να προκαλούνται συγκρούσεις. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το ελαφρύ σύστημα βραχιόνων του νέου FlexPicker έχει την ιδιότητα να αποσπά-

ται αλλά να παραμένει σε αιωρούμενη συγκράτηση μέσω ελατηρίων. Έτσι, προ-λαμβάνονται ζημιές στο robot αλλά και στη γραμμή και τα προϊόντα. Θεμελιώδες ποιοτικό χαρακτηριστικό του IRB 360 εί-ναι ο προηγμένος έλεγχος Quick-MoveTM και True-MoveTM, ο οποίος τον καθιστά παραγωγικότερο. Το σύστημα ελέγχου ρυθμίζει τις κινήσεις λαμβάνοντας υπόψη κάθε στιγμή τη δυναμική τους κατάσταση. Αυτό, εκτός της ομαλότερης κίνησης που

02. Το FlexPicker IRB 360 παρουσιάστηκε στην PackExpo τον Οκτώβριο του 2007 στις Η.Π.Α.

Robot Α ρ Α χ ν Η

ΕΠΙΛΟΓΗ 79

Ρομποτικό σύστημα από την ABB

03. Καθαρισμός του FlexPicker IRB 340.

εξασφαλίζει, μειώνει τις μηχανικές κα-ταπονήσεις και αυξάνει το χρόνο ζωής, μεγαλώνει τα διαστήματα συντήρησης και ελαχιστοποιεί τις αναγκαστικές διακοπές στην παραγωγή με όλες τις συνεπαγόμε-νες απώλειες. Ο ελεγκτής του robot έχει τη δυνατότητα ταχύτατης ανίχνευσης δυσλει-τουργιών των βραχιόνων, οπότε σταματά τη λειτουργία του robot προλαμβάνοντας σημαντικές ακολουθιακές διαταραχές στη διεργασία. Το χαρακτηριστικό αυ-τό θεωρείται από τα σημαντικότερα που προσδίδουν στο IRB 360 ηγετική θέση

στη βιομηχανία. Τα robots στις ελαφρείς βιομηχανίες καλούνται συνήθως να λει-τουργήσουν σε συνθήκες περιορισμένου χώρου. Ο έξυπνος σχεδιασμός του robot IRB 360 που εξοικονομεί χώρο αποτελεί πολύ αξιόλογο πλεονέκτημά του, τόσο για την αύξηση της πυκνότητας μηχανημάτων στο χώρο του εργοστασίου, αύξηση δηλα-δή της παραγωγικότητας μέσα σε καθορι-σμένα όρια χώρου, όσο και για τη δυνα-τότητα ένταξης νέων συστημάτων robot σε ήδη υπάρχουσες γραμμές παραγωγής όπου υπάρχει δυσκολία ανακατατάξεων

άλλων μηχανών. Ο νέος σχεδιασμός του FlexPicker IRB 360 μείωσε το μήκος του robot σε σχέση με το IRB 340 κατά 155 mm και το πλάτος κατά 160 mm, εξοικο-νομώντας χώρο τάξης 40%. Οι βελτιώσεις στον σχεδιασμό δε θα μπορούσαν να πα-ραμελήσουν τις δυνατότητες μηχανικής φόρτισης. Το IRB 360 μπορεί να διαχειρι-στεί προϊόντα βάρους 3 kg, δηλαδή 50% βαρύτερα σε σχέση με το IRB 340. Με την αρπάγη του 1 kg, το IRB 360 μπορεί να χειριστεί συσκευασίες των 2kg (το IRB 340 μπορούσε να φέρει μόνο 1,3 kg με

80 ΕΠΙΛΟΓΗ

Tο IRB 360

διαθέτει ελαφρούς

βραχίονες που

έχουν τώρα

δυνατότητες επιτά-

χυνσης 15 m/s2

και ακρίβειας 0,1

mm. Η ταχύτητά

του είναι κατά

20% υψηλότερη

από εκείνη του

προκατόχου του

με καλύτερα

αποτελέσματα στον

χειρισμό φορτίων

βάρους από

1,5 έως 6 kg.

την αρπάγη των 0,7 kg). Με άλλα λόγια, το IRB 360 μπορεί να αποδώσει κατά βά-ρος διπλά σε σχέση με το προγενέστερο μοντέλο. Αλλά και ως προς την ταχύτητα επαναλήψεων, η απόδοση βελτιώθηκε κατά 30% περίπου, χάρη στον καλύτερο έλεγχο και τις βελτιώσεις στο μηχανικό μέρος. (εικ. 4)

Aν λάβουμε υπόψη ότι ένα robot συλ-λογής τυπικά μπορεί να εκτελεί 130 κινήσεις συλλογής ανά λεπτό (δηλαδή δύο ανά δευ-τερόλεπτο), οι αναμενόμενες από αυτό επα-ναλήψεις είναι περισσότερες από 200 εκα-

τομμύρια ετησίως. Ακόμα και με ένα πολύ χαμηλό ποσοστό αστοχίας, τάξης του ένα στο εκατομμύριο, η εμφάνιση δυσλειτουρ-γιών είναι συνήθως καθημερινό φαινόμε-νο. Η μείωση λοιπόν ακόμα και αυτού του ελάχιστου ποσοστού αστοχιών που αποτε-λεί επιτακτική απαίτηση των βιομηχανιών, προσδίδει στα robots συλλογής συσκευα-σίας εξαιρετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία φιλοδοξεί να διασφαλίσει το IRB 360 της ΑΒΒ. Η εμπορική διάθεση του IRB 360 από την ΑΒΒ στην παγκόσμια αγορά άρχισε τον Απρίλιο του 2008. Λίγο αργότερα στα-

μάτησε η παραγωγή του IRB 340. Τα πλεο-νεκτήματα του IRB 360 το έχουν ήδη τοπο-θετήσει σε μια εξέχουσα θέση στη βιομηχα-νία, συγκριτικά με άλλα robots ανάλογης εφαρμογής που διατίθενται από ανταγωνι-στές της ΑΒΒ. Μεγάλος όγκος παραγγελιών για το IRB 360 έχουν ήδη τοποθετηθεί από εταιρείες χωρών αναπτυσσόμενης βιομηχα-νίας, όπως είναι η Ρωσία, Ινδία, Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Λετονία κ.ά., καθώς το IRB 360 ολοένα και προσαρμόζεται και σε νέες εφαρμογές ρομποτικής, όπως πχ. στη βιομηχανία κρέατος κ.ά.

04. IRB 340 συσκευασία καφέ σε κιβώτιο στο Löfbergs Lila, Sweden.

ΕΠΙΛΟΓΗ 81

82 ΕΠΙΛΟΓΗ

«Το νέο μοντέλο ανάπτυ-ξης που προωθεί η κυ-βέρνηση προϋποθέτει και απαιτεί επενδύσεις

για νέες και εκσυγχρονισμένες ενεργει-ακές υποδομές», υποστήριξε ο υφυ-πουργός Περιβάλλοντος, Γ. Μανιάτης στην 4η «Εβδομάδα Ενέργειας» που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου. Η «Εβδομάδα Ενέργειας» επιχείρησε να λύσει τη δύσκολη εξίσωση Επενδύσεις + Πράσινη Ανάπτυξη=… Το κλίμα ήταν βαρύ, οι λύτες όμως, εγχώριοι και δι-εθνείς, είναι αισιόδοξοι ότι θα βρεθεί λύση! Στις υποδομές τώρα απαιτούνται πόροι ύψους 4-5 δισ. ευρώ για τον Στρατηγικό Σχεδιασμό Διασυνδεδεμέ-νων Νησιών (ένα έργο που η αγορά περιμένει εδώ και χρόνια…), ενώ ση-μαντικά ποσά αναμένεται να διατεθούν επίσης για την ανάπτυξη υποδομών μεταφοράς, διανομής και αποθήκευ-σης φυσικού αερίου. Με έναν γρήγορο υπολογισμό (πόροι από ΕΣΠΑ, πόροι από φορείς έργων όπως η ΔΕΗ και η ΔΕΣΦΑ), ο υφυπουργός Περιβάλλοντος προσδιόρισε το άμεσο κόστος σε 1,5 δισ. ευρώ. Και μπορεί το επενδυτικό κλίμα να είναι δυσοίωνο, ο Γ. Μανιάτης όμως αισιοδοξεί. «Το υπουργείο ΠΕΚΑ ευελπιστεί ότι οι επενδυτικές προτάσεις θα εστιάσουν το ενδιαφέρον τους στις ΑΠΕ που αποτελούν την πλέον πρό-σφορη και φιλική προς το περιβάλλον λύση», ανέφερε, αναγνώρισε όμως ότι η τρέχουσα χρηματοπιστωτική και οι-κονομική κρίση υπομονεύει την ασφά-λεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης. Οπότε για μια ακόμα φορά, οι ελπίδες μας εναποτίθενται σε χρηματο-δοτικά μέσα όπως π.χ. το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανάκαμψης-Recovery Plan (επίτευξη στόχων της ενεργειακής πολιτικής, ασφάλεια και διαφοροποίηση του ενεργειακού εφο-διασμού, λειτουργία της εσωτερικής

Η μεγάλη αναζήτησηΚυβερνητικά σχέδια, προθέσεις και δηλώσεις. Η Ελλάδα στον μακρύ δρόμο αναζήτησης επενδύσεων και πράσινων ενεργειακών δικτύων.

Σύμφωνα με την ευρώπη

Ο Γιάννης Μανιάτης, υφυ-πουργός Περιβάλ λον τος παρουσίασε τους τέσσερις σ τόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τους οποίους αναμένεται να συντονιστούν όλες οι εθνικές πολιτικές σε επενδυτικά ζητήματα:

α) να αναπτυχθεί περαιτέρω η ενεργειακή τεχνολογία και καινοτομία,

β) να δρομολογηθούν έργα στις νέες τεχνολογίες για ευ-φυή δίκτυα και αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας,

γ) να αναπτυχθεί περαιτέρω η έρευνα για βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς και

δ) να αναπτυχθεί η εταιρι-κή συνεργασία για «έξυπνες πόλεις» με σκοπό την προ-ώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας.

αγοράς ενέργειας, μείωση των εκπο-μπών θερμοκηπιακών αερίων κ.ά.) ύψους 4 δισ. ευρώ. Το σημαντικότερο σημείο της ομιλίας του ήταν η επίσημη πλέον ανακοίνωση ότι η Ελλάδα προ-χωρά στην υπόγεια αποθήκευση φυ-σικού αερίου στις εγκαταστάσεις του Πρίνου, επένδυση της τάξης των 400 εκατ. ευρώ– ενώ πολλές από τις το-ποθετήσεις στην Εβδομάδα Ενέργειας αφορούσαν στο CCS (Carbon Capture & Storage). Ο υφυπουργός αναφέρ-θηκε σε μείζονα ενεργειακά ζητήμα-τα όπως η υιοθέτηση μέτρων για την ελεύθερη πρόσβαση τρίτων στη λιγνι-τική παραγωγή, οι διαδικασίες για την επιλογή αναδόχου για το λιγνιτωρυ-χείο Βεύης, κοιτάσματος εκτιμώμενης συνολικής αξίας άνω του 1,5 δισ. ευρώ, η κατασκευή αγωγών, οι διαγωνισμοί για την έρευνα και εκμετάλλευση των γεωθερμικών πεδίων για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στις περιοχές των Δέλτα Έβρου και Νέστου, της Σαμο-θράκης και της Χίου κ.ά. «Η ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, η χωρική και κοινωνική συνοχή, καθώς και η δημι-ουργία νέων θέσεων εργασίας είναι ο μοναδικός δρόμος για την έξοδο από την σημερινή γκρίζα και δύσκολη συ-γκυρία», επεσήμανε χαρακτηριστικά.

Ο Γιάννης Μανιάτης, με την υπουργό ΠΕΚΑ, Τίνα Μπιρμπίλη

Από τον ΘΑνΑση ΑντωνΙου

Επενδύσεις

ΕΠΙΛΟΓΗ 83

c.papaioannou

adv

www.abb.gr

84 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η Ελλάδα εξοικονομεί & εξασφαλίζεται

Ανάμεσα στην κλιματική αλ-λαγή που δείχνει ολοένα και πιο συχνά το σκληρό πρόσω-πό της και στην «ενεργειακή φτώχεια» που χτυπά όλο και περισσότερα νοικοκυριά, η πορεία προς την κατασκευή ενεργειακά αποδοτικών κτιρί-ων και κατοικιών, με μηδενι-κές εκπομπές ρύπων δεν είναι ουτοπία αλλά αναγκαιότητα.Από τον ΘΑνΑση ΑντωνΙου

Η Ελλάδα περνά από την εποχή της μα-καριότητας και της ενεργειακής σπατά-λης στη νέα εποχή της ενεργειακής επι-

σφάλειας, της εγρήγορσης και της εξοι-κονόμησης. Πρώτα απ’ όλα διαθέτει ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο. Ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων –ΚΕ-ΝΑΚ (Εγκύκλιος 1603/4.10.2010) τέθηκε σε ισχύ τον περασμένο Οκτώβριο. Είναι μια σημαντική παρέμβαση με την οποία το σύνολο της αγοράς συμφώνησε –κατ’ αρχήν– συμμετέχοντας τόσο στη συζή-τηση που προηγήθηκε εδώ και σχεδόν τρία χρόνια, όσο και στη δημόσια δια-βούλευση. Ο ΚΕΝΑΚ επιχειρεί για πρώτη φορά να συλλέξει σημαντικά ενεργειακά στοιχεία για κάθε οικοδομή της χώρας, στοιχεία που θα συγκεντρώνουν οι Ενερ-γειακοί Επιθεωρητές (ήδη επελέγησαν και πιστοποιήθηκαν οι πρώτοι) για λο-γαριασμό των ενδιαφερομένων ιδιοκτη-τών ακινήτων. Με βάση της εισηγήσεις των Επιθεωρητών θα ορίζεται το εύρος και η αξία των ενδεχόμενων παρεμβά-σεων που θα πρέπει να υποστεί το κάθε ακίνητο. Πέρα από τα υφιστάμενα κτίρια τα οποία μπορούν να …«σωθούν» ενερ-

Πράσινα κτίρια

ΕΠΙΛΟΓΗ 85

ΣΠΑΤΑλΗ ΕλλΑδΑ Η χώρα μας αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα σπατάλης ενέργειας στον κτιριακό τομέα, καθώς καταναλώνει πολύ περισσότερη ενέργεια για ψύξη και θέρμανση (ακόμα και για θέρμανση!) από το μέσο ευρωπαϊκό όρο για ίδιου όγκου και μεγέθους χώρους. Τα μοντέλα της Ακαδημίας Αθηνών και του Εθνικού Αστεροσκοπείου δείχνουν ότι μέχρι το 2030 η συνολική κατανάλωση ενέργειας θα αυξηθεί κατά 40%.

Η Ελλάδα εξοικονομεί & εξασφαλίζεται

γειακά και να σώσουν το πορτοφό-λι του ιδιοκτήτη ή των ιδιοκτητών τους, όλα τα νέα κτίρια θα εντα-χθούν στη νέα οικοδομική φιλοσο-φία. Έτσι λοιπόν, για την έκδοση οικοδομικής άδειας σε κτίρια νέα ή υφιστάμενα που ανακαινίζονται ριζι-κά, άνω των πενήντα (50) τ.μ., είναι υποχρεωτική από την 9η Ιανουαρίου 2011, η υποβολή στις πολεοδομικές υπηρεσίες της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου. Υποβάλλεται επίσης και η Μελέτη Τεχνικής, Περι-βαλλοντικής και Οικονομικής Σκοπι-μότητας που τη συνοδεύει. Μετά την

ολοκλήρωση της κατασκευής (ή της παρέμβασης) των κτιρίων αυτών θα εκδίδεται Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (Π.Ε.Α.) από τους Ενεργει-ακούς Επιθεωρητές. Κάθε κτίριο λοι-πόν, θα αποκτά μια «ενεργειακή ταυ-τότητα» που θα το συνοδεύει σε όλη τη ζωή του. Το σημαντικότερο τώρα πρόγραμμα που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι το «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον». Υπολογίζεται ότι σε πρώτη φάση, πε-ρίπου 100.000 σπίτια θα μπορέσουν να τύχουν των ευεργετημάτων του νέου προγράμματος για την ενεργει-ακή αναβάθμιση. Όσοι δηλώνουν οικογενειακό εισόδημα μέχρι 50.000

Η οικοδομική δραστηριότητα καταναλώνει και παράγει αντίστοιχα:

16% Των παγκόσμιων υδάτινων αποθεμάτων

30-40% Της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας

50% Των πρώτων υλών που εξάγονται από τη γη

40-50% Των απορριμμάτων στις χωματερές

20-30% Των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου

Πηγή: Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Αειφόρος Κατασκευή στον Δημόσιο και Ιδιωτικό Φορέα» (Sustainable Construction, www.uest.gr/suscon)

Χάσαμε πολλές φορές το τρένο των νέων τεχνολογιών και της ενεργειακής εξοικονόμησης, έχουμε όμως ακόμα μια ευκαιρία.

1980 Θέσπιση Κανονισμού Θερμομόνωσης

1985 Θέσπιση του Αντισεισμικού Κανονισμού

2009 Ενσωμάτωση κοινοτικών οδηγιών

2010 Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης

2011 Έναρξη προγραμμάτων εξοικονόμησης

ευρώ μπορούν να λάβουν χαμηλό-τοκο δάνειο για την ενεργειακή ανα-βάθμιση των σπιτιών τους –εφόσον προηγηθεί βέβαια ενεργειακή επιθε-ώρηση– ενώ τα χαμηλότερα εισοδή-ματα, μέχρι 25.000 ευρώ, μπορούν να πάρουν επιχορήγηση η οποία θα ανέρχεται στο 30% του επιλέξιμου προϋπολογισμού. Κι εδώ ο ενεργει-ακός επιθεωρητής έχει τον πρώτο λόγο: είναι αυτός που εξετάζοντας

ενδελεχώς την οικία και με βάση εκ των προτέρων δεδομένα στάνταρντ αξιολογεί τι …μπάζει, πόσο μπάζει και τι κοστίζει το (κάθε) μερεμέτι. Το ελληνικό δημόσιο χρηματοδοτεί την προσπάθεια με ποσό που θα αγγίξει τα 400 εκατ. ευρώ. Περίπου 240 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για τη σύσταση του «Ταμείου Εξοικονομώ», ενώ τα υπόλοιπα θα διατεθούν ως άμεση ενί-σχυση στα νοικοκυριά.

υπολογίζεται ότι σε πρώτη φάση, περίπου 100.000 σπίτια θα μπορέσουν να τύχουν των ευεργετημάτων του προγράμματος «Εξοικονομώ Κατ’ οίκον» για την ενερ-γειακή αναβάθμιση.

ΟικΟδΟμικΟ απΟτ υπωμα

Τρεις δεκαεΤιες καθυςΤερηςη

86 ΕΠΙΛΟΓΗ

Δε κα ο κ τ ώ μ έ τ ο χ ο ι έχουν στοιχηθεί πί-σω από το γιγαντιαίο ε π ε νδυ τ ι κό ε ν ε ρ -γε ιακό πρόγραμμα της Ευρώπης σ την

Αφρική, έργο που προβλέπει την εκμετάλλευση της ενεργειακής υπε-ρεπάρκειας της ερήμου στη Σαχάρα, τη μετατροπή της σε ηλεκτρική ενέρ-γεια μέσω συστήματος φωτοβολταϊ-κών σταθμών και τη μεταφορά της με υπόγεια καλώδια στην Ευρώπη. Το ζήτημα άλλωστε της ανάπτυξης υποδομών στην Ευρώπη απασχολεί πολλούς. Το ευρωπαϊκό ενεργεια-κό δίκτυο είναι το παλαιότερο του κόσμου και χρειάζεται επείγουσα αναβάθμιση κι ενίσχυση. Η Renew-

Οι ενεργειακές (αντι)ισορροπίεςστην Ευρώπη & η αποστολή στην Αφρική

Μπορεί αυτό το διάστη-μα ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες να …αναθεωρούν βασικές αξίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε το ευρωπαϊκό «σπίτι» της κοινής αγοράς. Στην ενέρ-γεια όμως, έχει γίνει από χρόνια κατανοητό πως χω-ρίς συνεργασία και κοινό πορτοφόλι, δεν υπάρχει κοινή πολιτική, δεν υπάρ-χει ενεργειακή ασφάλεια, δεν υπάρχει …Ευρώπη.Από τον ΘΑνΑση ΑντωνΙου

ables Grid Initiative (RGI) τώρα εί-ναι ο φορέας ο οποίος ασχολείται με την αναβάθμιση των ενεργειακών δικτύων στην Ευρώπη και την εξα-σφάλιση χρηματοδοτικών πηγών για έργα υποδομής. Σήμερα, προωθεί το έργο Transgreen που αφορά στη μεταφορά ενέργειας από ανανεώ-σιμες πηγές. Η Antonella Bataglini, γενική διευθύντρια της RGI τονίζει «Μόλις πρόσφατα πολιτικοί και επεν-δυτές κατάλαβαν ότι τα δίκτυα είναι το ‘όριο ανάπτυξης’ των ΑΠΕ κaι ότι χρειάζεται μια συγκεκριμένη αρχιτε-κτονική αν θέλουμε να κάνουμε βή-ματα προς τα μπρος». H ίδια μετέχει ως project manager στο πρόγραμμα Smart Energy for Europe Platform, το οποίο στοχεύει στη σταδιακή

μετάβαση σε οικονομίες χαμηλό-τερου άνθρακα σε χώρες της Νέας Ευρώπης. «Τα δίκτυα θα χρηματο-δοτηθούν από ιδιωτικά και δημόσια κεφάλαια σε τοπικό και περιφερεια-κό επίπεδο. Αυτό αναμένεται να δη-μιουργήσει ασφάλεια στους επεν-δυτές που θέλουν σταθερότητα και προβλέψιμα αποτελέσματα», εξηγεί. Το Transgreen είναι γαλλογερμανικό δίκτυο, το οποίο στη συνέχεια θα συνδέσει ενεργειακά την Ευρώπη με τις βορειοαφρικανικές χώρες από τις οποίες η ήπειρός μας προμηθεύεται, προς το παρόν, μόνο φυσικό αέριο. «Η Μεσόγειος, ενώ θα έπρεπε, δεν εί-ναι διασυνδεδεμένη», λέει Antonella Bataglini και συμπληρώνει: «Υπάρ-χουν σημαντικές περιοχές όπως η

Δίκτυα & υποδομές

ΕΠΙΛΟΓΗ 87

Τουρκία και οι χώρες του Μακρέμπ που δεν είναι συνδεδεμένες και πρέπει να τις εντάξουμε άμεσα στο ευρωπαϊκό δίκτυο». Το δίκτυο ανα-μένεται να λειτουργήσει σε τέσσε-ρα χρόνια και ήδη υπάρχει και εδώ μια μικρή ομάδα επενδυτών που χρηματοδοτεί. Από την πλευρά του o Γερμανός Oliver Steinmetz, μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου του De-serTec Foundation είναι αισιόδοξος και ενθουσιώδης: «Μπορούμε να κάνουμε τέτοια projects μέσα σε ένα τέτοιο οικονομικό κλίμα; Ασφαλώς! Σε δύσκολες εποχές μετά τον Δεύτε-ρο Παγκόσμιο Πόλεμο, έγιναν σημα-ντικές επενδύσεις όπως οι Autobahn στη Γερμανία και οι Autostrada στην Ιταλία. Κάπως έτσι αναπτύχθηκε η σύγχρονη Ευρώπη, έτσι θα αναπτυ-

χθεί και η σύγχρονη Μεσόγειος. Εί-μαστε μπροστά σε ένα στοίχημα. Αν τα καταφέρουμε θα έχουμε κάνει μια μεγάλη επανάσταση. Ίσως χρειαστεί να χτίσουμε στην έρημο, η ανθρω-πότητα όμως θα μας ευγνωμονεί», πιστεύει για το έργο αξιοποίησης του ήλιου στην έρημο. Ένα τέτοιο project, σε αυτή ακριβώς την περιο-χή, από ευρωπαϊκές δυνάμεις, είναι φυσικό να εγείρει ερωτήματα περί «νεοαποικιοκρατίας». «Δεν υπάρ-χει νεο- αποικιοκρατία» σπεύδει να διορθώσει ο Oliver Steinmetz. «Οι πρώτοι που θα χρησιμοποιήσουν την παραγόμενη ενέργεια θα είναι οι ίδιοι οι Αφρικανοί που την έχουν ήδη μεγάλη ανάγκη. Ο ρόλος τους στο πρόγραμμα είναι καθοριστικός» συμπληρώνει με ενθουσιασμό.

ΠρΑΣινΗ ΑνΑΠΤυξΗ «Μόλις πρόσφατα πολιτικοί και επενδυτές κατάλαβαν ότι τα δίκτυα είναι το ‘όριο ανάπτυξης’ των ΑΠΕ κι ότι χρειάζεται μια συγκεκριμένη αρχιτεκτονική αν θέλουμε να κάνουμε βήματα προς τα μπρος». Αυτά δια στόματος της An-tonella Bataglini, γενικής διευθύντριας της Renewables Grid Initiative (RGI).

πίΣω γκρεμΟΣ, μπρΟΣτα επενδυΣειΣ

Ενεργειακή ανανέωση (δίκτυα & υποδομές) 1 τρισ. ευρώ είναι ο επενδυτικός μονόδρομος που δεν μπο-ρεί να αποφύγει η Ευρώπη η οποία σήμερα διαθέτει το παλαιότερο ενεργειακό δίκτυο στον κόσμο.Την ανάγκη ενίσχυσης των ενερ-γειακών υποδομών στην Ευρώπη, προκειμένου να μπορέσει να ανα-πτυχθεί απρόσκοπτα η εσωτερική αγορά ενέργειας, επεσήμανε κι ο Hans de Berge, γενικός γραμματέας της Union of the Electricity Industry (Eurelectric), κατά τη διάρκεια των εργασιών της Εβδομάδας Ενέργειας του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοα-νατολικής Ευρώπης (IENE), πρόσφα-τα στην Αθήνα. «Αν δεν προχωρή-σουμε στην αναγκαία αναβάθμιση των δικτύων στην Ευρώπη, θα έχουμε χώρες-‘νησιά’ ενεργειακής υπερπροσφοράς ΑΠΕ και μεγάλες περιοχές που δεν θα ωφελούνται καθόλου από την ανάπτυξη των ΑΠΕ», είπε ο γ.γ. της Eurelectric. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι τον περασμένο Νοέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη «Στρατη-γική για Ανταγωνιστική, Αειφόρο και Ασφαλή Ενέργεια», με κύριο συ-μπέρασμα το ότι κατά την επόμενη δεκαετία στην Ευρώπη απαιτούνται επενδύσεις στον τομέα των υποδο-μών ενέργειας της τάξης του 1 τρισ. ευρώ, για την αντικατάσταση εξο-πλισμού, την κάλυψη των υψηλών και μεταβαλλόμενων ενεργειακών απαιτήσεων, που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία μιας πανευρωπα-ϊκής ενοποιημένης αγοράς.

O Γερμανός Oliver Steinmetz, μέλος του Εποπτικού συμβουλίου του DeserTec Foundation, αναφερόμενος στο γιγαντι-αίο επενδυτικό ενεργειακό πρόγραμμα στην Αφρική θεωρεί ότι όλα είναι εφικτά.

«Μπορούμε να κάνουμε τέτοια projects μέσα σε ένα τέτοιο οικονομικό κλίμα; Ασφαλώς! Σε δύσκολες εποχές μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έγιναν σημαντικές επενδύσεις όπως οι Autobahn στη Γερμανία και οι Autostrada στην Ιταλία. Κάπως έτσι αναπτύχθηκε η σύγχρονη Ευρώπη, έτσι θα αναπτυχθεί και η σύγχρονη Μεσόγειος», είπε πρόσφατα στην παρέμ-βασή του κατά τη διάρκεια των εργασιών του Mediterranean Green Development Investors Forum.

88 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η διεθνής επενδυτική κινητικότητα είναι εξαιρετικά ενδιαφέ-ρουσα, ενώ ειδικά στη Μεσόγειο, έχουν

πέσει πολλά βαριά ευρωπαϊκά επεν-δυτικά χαρτιά και ιδιωτικοί επενδυ-τικοί φορείς διαγκωνίζονται για μια θέση στον καυτό μεσογειακό ήλιο. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην ομά-δα κρατών του σχήματος «Mediter-ranean Partner Countries»: Μαρόκο, Αλγερία, Τυνησία, Αίγυπτος, Παλαι-στίνη, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανος και Συρία. Το διεθνές ενδιαφέρον για τη Μεσόγειο οξύνει ακόμα περισ-σότερο το πρόβλημα της ελληνικής υστέρησης και κάνει πιο επιτακτική την ανάγκη λήψης μέτρων για την προσέλκυση επενδύσεων. Στο πλαί-σιο τώρα της πρωτοβουλίας Union for the Mediterranean, αναπτύσσε-ται το πρόγραμμα Mediterranean

Η Μεσόγειος επενδύει στον ήλιο

Την ώρα που η Ελλάδα δίνει τη μάχη της ανάπτυξης μέσα (και) από τις επενδύσεις στον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στη Μεσόγειο το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι θερμό αλλά δεν μας …ζεσταίνει.Από τον ΘΑνΑση ΑντωνΙου

Πράσινη ανάπτυξη

Solar Plan (MSP) στο οποίο μετέχουν οι χώρες που προαναφέρθηκαν. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) ανέλαβε το 2008 να ετοιμάσει έναν «επενδυτικό χάρτη» για την ανάπτυξη του προγράμματος MSP, με ορίζοντα το 2020. Δύο χρόνια με-τά (Οκτώβριος 2010), η ΕΙΒ παρου-σίασε τη μελέτη με τίτλο «Study on the Financing of Renewable Energy Investment in the Southern and Eastern Mediterranean Region». Τα συμπεράσματα της μελέτης τα οποία παρουσίασε ο αντιπρόεδρος Πλού-ταρχος Σακελλάρης στην Αθήνα εί-ναι ιδιαίτερα θετικά, η τράπεζα όμως αναγνωρίζει σημαντικούς επενδυτι-κούς κινδύνους. Οι υπό εξέταση χώ-ρες έχουν εγκαταστήσει περίπου 61,8 GW ηλεκτρικής ισχύος και από αυτά το 12% είναι η ισχύς των ΑΠΕ, με το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό να

η μεΣΟγειΟΣ, Οι επενδυΣειΣ και τΟ ριΣκΟ

Ο Thomas Rueschen, επικεφα-λής του τμήματος Asset Finance & Leasing της Deutsche Bank ήταν ένας από τους κύριους ομιλητές του Mediterranean Green Development Investors Forum (23/10/2010). «Η κλιμα-τική προστασία δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν μετατραπεί σε business κι αυτό αφορά όλους τους παραγωγικούς κλάδους που συνδέονται με το περιβάλ-λον» είπε στην εισαγωγή του και πρόσθεσε ότι ο κλάδος των ΑΠΕ «είναι υγιής, αναπτύσσεται σταθερά, διαθέτει ήδη σημαντι-κά στελέχη και επεκτείνεται σε ευρύ φάσμα ΑΠΕ». Ο Γερμανός τραπεζίτης εκτιμά ότι τα επόμε-να 10 χρόνια θα επενδυθούν συνολικά στη Μεσόγειο περί-που 100 δισ. ευρώ, διευκρίνισε όμως ότι χρειάζεται ανταγωνι-στικότητα και υπομονή. «Παρά την κρίση που έχει κάνει τους πάντες επιφυλακτικούς, υπάρ-χουν ακόμα δυνατότητες για τους επενδυτές που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στη Με-σόγειο» τόνισε. Κλείνοντας, υπενθύμισε ότι δεν φτάνει μό-νο η γεωγραφική θέση μας και ο ενεργειακός πλούτος μας. «Η Μεσόγειος πρέπει να ανταγω-νιστεί κι άλλες περιοχές για την προσέλκυση επενδύσεων- δεν είστε οι μόνοι. Οι επόμενοι μή-νες θα είναι εξαιρετικά σημα-ντικοί» είπε και το ακροατήριό του δεν μπόρεσε παρά να συμ-φωνήσει- οι Γερμανοί άλλωστε έχουν (συνήθως) δίκιο.

ΕΠΙΛΟΓΗ 89

αφορά στην υδροηλεκτρική ενέρ-γεια- 90% της εγκατεστημένης ισχύ-ος. Τα αιολικά πάρκα αποτελούν το 9,6% των ΑΠΕ και τα φωτοβολταϊκά (φ/β), σε μια από τις πιο ηλιόλουστες περιοχές του κόσμου, αποτελούν μόλις το 0,4%! Το πρόγραμμα MSP εκτιμά ότι η περιοχή χρειάζεται επι-πλέον 20 GW από ΑΠΕ μέχρι το 2020 για να καλύψει τις ανάγκες της. Η πληθώρα νομοθεσιών στη Μεσόγειο, οι διαφορετικοί ρυθμοί ανάπτυξης των αγορών της, τα πολιτικά συστή-ματα και οι γεωγραφικές ιδιαιτερότη-τες, αποτελούν παράγοντες που επη-ρεάζουν την ανάπτυξη των ΑΠΕ.

Δύο σενάρια ανάπτυξης

Μέχρι αυτή τη στιγμή, ο σχε-διασμός αφορά στην εγκατάσταση περίπου 10,3 GW από τα οποία 2,2 GW βρίσκονται σε διάφορες φάσεις ανάπτυξης, ενώ μόνο 0,6 GW έχουν εξασφαλίσει χρηματοδότηση. Τα υπόλοιπα, περίπου 8,1 GW, βρίσκο-νται σε διάφορα στάδια «ωριμότη-τας». Έργα ισχύος περίπου 3,2 GW βρίσκονται σε φάση αρχικού σχεδια-σμού, ενώ έργα ισχύος 4,9 GW βρί-σκονται σε φάση αρχικής σύλληψης. Η έρευνα της ΕΙΒ θεωρεί ότι η περι-οχή της Μεσογείου έχει δυνατότητες περισσότερες από τα υπό σχεδίαση έργα, αντικειμενικές δυσκολίες όμως κρατούν τον πήχη χαμηλά. Από τα έργα τα οποία βρίσκονται σε διά-φορες φάσεις ανάπτυξης (2,2 GW), το 1,7 GW ισχύος αφορά σε αιολικά πάρκα, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι η πλειοψηφία των έργων που ακόμα εξετάζονται όσον αφορά στη βιωσι-μότητά τους, πάνω από το 80%, είναι φ/β έργα. Παρόλα αυτά, στο συνολι-κό πλαίσιο των έργων που δρομο-λογούνται (ισχύος 10,3 GW) το 56% αφορά σε φ/β, το 38% αφορά σε αι-ολικά πάρκα και το 6% σε υδροηλε-κτρικά έργα.

ΕυρωΠΑϊΚΗ ΤρΑΠΕζΑ ΕΠΕνδυΣΕων /ΕιΒ Σύμφωνα με μελέτη της ΕΙΒ το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην περιοχή της Μεσογείου θα αυξηθεί από 0,5% το 2008 σε 3,3% τα επόμενα χρόνια και σε 8,9% μέχρι το 2020. Αν προστεθεί και η ενέργεια από τα υδροηλεκτρικά έργα, το ποσοστό των ΑΠΕ μπορεί να ανέλθει μέχρι και στο 20%- και πάλι όμως, εκτιμά η μελέτη, θα είναι κατώτερο από το μέσο επίπεδο διείσδυσης των ΑΠΕ που αναμένεται στην Ευρώπη εκείνη τη χρονιά (περίπου 25%).

επενδυτικΟι παραγΟντεΣ ΣΧΟΛιαΖΟυν τΟ διεΘνεΣ κΛιμα Στο πλαίσιο του Mediterranean Green Development Investors Forum πρόσφατα στην Αθήνα, η «Ε» κατέγραψε τις απόψεις σημαντικών παραγόντων της διεθνούς επενδυτικής αγοράς.

Νέες εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που βρίσκονται σε διάφορα στάδια σχεδιασμού με ορίζοντα το 2020.

Επίπεδο ωριμότητας

αιολικάπάρκα (MW)

ΦωτοβολταϊκοίΣταθμοί (MW)

υδροη-λεκτρι-κά (MW)

Σύνολο

Μελέτη Σκοπιμότητας 1.671 231 332 2.233

Φάση αρχικού σχεδιασμού 1.862 1.378 - 3.240

Σχέδια σε θεωρη-τικό επίπεδο 350 4.210 300 4.860

Πηγή: MWH calculation/ EIB Όλα τα ποσά σε μεγαβάτ

Συνολικές επιδοτήσεις φωτοβολταϊκών τεχνολογιών με ορίζοντα το 2020.

CSP* P/VΥψηλό

σενάριοΧαμηλό σενάριο

Υψηλό σενάριο

Χαμηλό σενάριο

Σύνολο 1.141 325 30 11

Πηγή: MWH modeling results/ EIBΌλα τα ποσά σε εκατ. ευρώ * Concentrated Solar Power

Γραμματική τσίγκου- παπαδοπέτρου

παναγιώτηςΡουμελιώτης

SebastianWaldburg

γενική διευθύντρια προγραμματισμού, ΕΙΒ

διευθυντής ενέρ-γειας, Ένωση για τη Μεσόγειο

ιδρυτής, επενδυτικών fund SI Capital

«Πριν μιλήσουμε για χρήματα- εκτιμώ ότι θα βρεθούν- πρέπει να δούμε τι ακρι-βώς σκοπεύουμε να κάνουμε. Καλύτερα να έχουμε εκσυγ-χρονισμένο πλαίσιο λειτουργίας και μι-κρότερη οικονομική απόδοση, παρά να στοχεύουμε σε high risk επενδύσεις».

«Τα 20 GW των φωτοβολταϊκών του Mediterranean Solar Plan είναι μικρό κομμάτι εκείνου που τελικά θα εγκα-τασταθεί στη Με-σόγειο, είναι όμως δέκα φορές εκείνου που έχουμε αυτή τη στιγμή σε ισχύ».

«Η γραφειοκρατία και η νομοθεσία μπο-ρούν να μπλοκάρουν όχι μόνο ένα έργο αλλά και μια χώρα. Στηριζόμαστε στις πρωτοβουλίες των τοπικών κοινωνιών. Δεν μπορούμε όμως να κάνουμε πολλά για το νομοθετικό πλαίσιο ή για τη γραφειοκρα-τία».

ΕΠΙΛΟΓΗ 91

Πώ ς α ν α μ έ ν ε τ α ι , κύριε Gammal, να διαμορφωθεί στο μέλλον η επιδότη-ση της παραγωγής ρεύματος από φω-

τοβολταϊκά; Να σας πω. Η αρχή του feed in tariff εγγυάται μια τιμή τη στιγμή της εγκατάστασης ενός συ-στήματος και εγγυάται ότι αυτή τιμή θα διαρκεί για όσα χρόνια έχει ορί-σει η κάθε μια κυβέρνηση. Αλλού είναι 15 χρόνια, αλλού πάνω από 20, μέχρι και 25 χρόνια. Τι μπορεί να αλλάξει; Κάθε δύο ή κάθε πέντε χρόνια, οι νέες εγκαταστάσεις φ/β λαμβάνουν μια νέα τιμή επιδότησης. Την ίδια στιγμή η τιμή των φ/β εγκα-ταστάσεων υποχωρεί, είναι απόλυτα σίγουρο ότι σε ένα χρόνο από σήμε-ρα θα είναι μικρότερη, οπότε αναλο-γικά προσαρμόζεται και το feed in tariff σε κάθε χώρα. Είναι εντυπωσι-ακό αλλά αληθινό: μέσα στα τελευ-ταία τρία χρόνια οι τιμές έχουν πέσει περίπου 40%! Περιμένουμε συνεχή πτώση της τιμής των φωτοβολταϊ-κών μέχρι το 2020 και όπως είναι φυσικό, οι κυβερνήσεις διαπραγμα-τεύονται κάθε δύο- τρία χρόνια νέες τιμές εγγυημένης αγοράς ρεύματος, αλλά για τις νέες κάθε φορά εγκατα-στάσεις.

τί γνώμη έχετε για τους περιορισμούς στην εγκατάσταση φ/β που ισχύουν σε ορισμένες χώρες όπως η Ελλάδα; Ένα από τα μεγα-λύτερα πλεονεκτήματα των φ/β είναι η ευκολία τοποθέτησής τους στα σύγχρονα σπίτια, χωρίς να αλλοιώνουν την αισθη-τική του τοπίου, αλλά και το γεγονός ότι μπορούν να τοποθετούνται εκεί όπου υπάρχει η κατανάλωση ρεύματος. Τα φ/β στις στέγες είναι η πιο κλασική εφαρμο-γή. Όσο αφορά την τοποθέτησή τους σε γειτονιές στο ιστορικό κέντρο των πόλε-

ων ή περιοχές όπου υπάρχουν ιδιαίτερες αρχιτεκτονικές αξίες, σε αυτές τις περιοχές υπάρχουν πολλές λύσεις τοποθέτησης, ενώ όσο περνά ο καιρός θα έχουμε ολο-ένα και πιο προωθημένα προϊόντα. Ήδη υπάρχουν στην αγορά φωτοβολταϊκά σε σχήμα και χρώμα κεραμιδιού. Στο μέλ-λον θα δούμε πολλά τέτοια φωτοβολταϊ-κά προϊόντα που θα καλύπτουν διάφορες ανάγκες. Ασφαλώς δεν περιμένω και δεν θα έπρεπε να δούμε φωτοβολταϊκά στα αρχαία μνημεία, όπως ο Παρθενώνας!

Στην Ελλάδα υπάρχει κύμα επενδύσεων στον τομέα των φ/β, από αγρότες. Βλέπετε κίνδυνο να πληγεί η γεωργία; Σε καμία περίπτω-ση δεν ενθαρρύνουμε τους αγρότες να σταματήσουν τη γεωργία για να ασχοληθούν με την παραγωγή ηλε-κτρικού ρεύματος. Όπως καταλαβαί-νετε, η αρχή του feed in tariff δίνει σταθερότητα στην επένδυση και την κάνει ελκυστική. Ανάλογα με το κρά-τος και τις ιδιαιτερότητές του, ανάλο-γα επίσης με το πώς θα κινηθεί μελ-λοντικά το feed in tariff, θα έχουμε διαφορετικές κατηγορίες επενδυτών που θα παραμένουν στον κλάδο αξι-οποιώντας τα φ/β. Πρέπει όμως να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μην πληγεί η γεωργία από την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών . Μπορείς να βάλεις φ/β στις οροφές, στα βιομη-χανικά ή τα αγροτικά κτίρια, μπορείς να βάλεις πάνελ σε γαίες που δεν έχουν αξία ή δεν καλλιεργούνται, αλλά δεν μπορείς να χρησιμοποιείς εύφορη, καλλιεργήσιμη γη για να βάλεις φ/β. Θυμάστε την περίπλο-κη συζήτηση με τα βιοκαύσιμα και τις διατροφικές εξελίξεις πριν μερι-κά χρόνια; Αυτό ακριβώς είναι που απευχόμαστε. Πρέπει να αποφύγου-με οποιονδήποτε ανταγωνισμό ανά-μεσα στην παραγωγή ενέργειας και την παραγωγή τροφίμων.

πώς πιστεύετε ότι θα αντιδράσει ο τομέας των ορυκτών καυσίμων στην εντυπωσιακή ανάπτυξη των απΕ; Βλέπετε να θέτει εμπόδια; Πράγματι ο κλάδος των φωτοβολταϊ-κών χρειάστηκε σε πρώτο στάδιο να παλέψει ενάντια στα πανίσχυρα λόμπυ των συμβατικών καυσίμων κι ως ένα βαθμό συνεχίζει να το κάνει. Το ίδιο συμβαίνει και με τα λόμπυ της πυρηνι-κής ενέργειας. Οι ΑΠΕ καταλαμβάνουν ένα ολοένα και πιο μεγάλο κομμάτι της αγοράς κι αυτό προκαλεί αντιδράσεις. Ξέρετε, δεν είναι μόνο τα πετροχη-μικά και πυρηνικά συμφέροντα που θίγονται, αλλά αντιδράσεις προέρχο-νται και από τους οργανισμούς κοινής ωφέλειας. Σε πολλές χώρες, οι ενερ-γειακοί οργανισμοί κοινής ωφέλειας αντιδρούν στις ΑΠΕ και ειδικά στα φ/β.

Για ποιό λόγο; Διότι χρειάζεται να επεν-δύσουν σε νέα δίκτυα διανομής- και αυτό κοστίζει. Δεν έχουν τις τεχνικές γνώσεις διαχείρισης σε επίπεδο δι-κτύου, αλλά επίσης δεν τους ενθου-σιάζει η ιδέα ότι ο καθένας από μας μπορεί να είναι παραγωγός ηλεκτρι-κής ενέργειας που θα συνδιαλέγεται με τον οργανισμό. Υπάρχουν βέβαια και ενεργειακές εταιρείες που δρουν προληπτικά γνωρίζοντας τις συνέπει-ες που μπορεί να έχει η ευρεία διά-δοση των ΑΠΕ. Κατανοούν ότι δεν πρέπει να απουσιάζουν από μια με-γάλη αγορά που γεννιέται, ότι μπο-ρούν να παρέχουν διάφορες υπηρε-σίες κατά την εγκατάσταση, τη δια-χείριση και την πώληση ηλεκτρικού ρεύματος, παρέχοντας την τεχνογνω-σία που έχουν αποκομίσει από τις προηγούμενες δεκαετίες παρουσίας τους στη διανομή ρεύματος. Σε ορι-σμένες ευρωπαϊκές χώρες οι οργα-νισμοί κοινής ωφέλειας κινούνται προς αυτή ακριβώς την κατεύθυνση.

ο ΓΕνΙΚοσ ΓρΑμμΑτΕΑσ της European Photovoltaic Industry Association, μηχανολόγος μηχανικός Adel El Gammal, πιστεύει ότι η τιμή των φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων θα υποχωρεί συνεχώς μέχρι το 2020, κάνοντας τη συγκεκριμένη ανανεώσιμη πηγή εξαιρετικά δη-μοφιλή. τα τρία τελευταία χρόνια η μείωση έφθασε το 40%!

92 ΕΠΙΛΟΓΗ

Tραπεζική χρηματοδότηση

ο ΚωστΑσμητροΠουλοσ, πρόεδρος της Eurobank EFG Equities ανήκει σ΄ αυτούς που βλέπουν την υπόθεση της ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων με την προσθήκη φ/β με μια δό-ση σκεπτικισμού και ως τρα-πεζίτης, κρατάει αποστάσεις από τον ενθουσιασμό που επικρατεί στην αγορά.

ΕΠΙΛΟΓΗ 93

«δΕν ΘΑ ΠρΈΠΕι νΑ ΓΊνΕΤΑι ‘απόθεση’ των φω-τοβολταϊκών πάνελ όπου βρούμε… Αν ο επενδυτής εξαιτίας προβλημάτων δεν πετύχει τις αποδόσεις που περιμένει, τον περιμένουν τοκοχρεολύσια και αν δεν μπορέσει να τα πληρώσει, τότε είναι σίγουρο ότι θα δημιουργηθεί κοινωνικό πρόβλημα», ξεκα-θαρίζει σε αυστηρό ύφος ο πρόεδρος του ΣΕΦ, χρή-στος Καλυβιώτης καυτηριάζοντας μια περιορισμένη σε έκταση αλλά επικίνδυνη κατάσταση πρόχειρης τοποθέτησης φωτοβολταϊκών πάνελ.

Ο στίβος της ΠΡΑΣΙΝΗΣχρΗΜΑΤΟδΟΤΗΣΗΣ

Μπορεί η Ελλάδα να διαθέτει μια από τις καλύ-τερες ευρωπαϊκές νομοθεσίες για την ενεργει-ακή απόδοση κτιρίων και την ενσωμάτωση των ΑΠΕ στην κατασκευή, η εγχώρια πραγματικότη-τα όμως έχει τους δικούς της νόμους και ρυθμούς, καθώς και μια σειρά παγίδες, εμπόδια και γκρί-ζες ζώνες που καλούνται να ξεπεράσουν επενδυ-τές, τράπεζες, τεχνικοί, ενοικιαστές και ιδιοκτή-τες ακινήτων. Θα τα καταφέρουν; Η προσπάθεια είναι μεγάλη, ο δρόμος μακρύς, ενώ το ερώτημα δεν απαντιέται εύκολα.

Από τον ΘΑνΑση ΑντωνΙου

94 ΕΠΙΛΟΓΗ

ίγους μήνες μετά την υιοθέτηση του ΚΕΝΑΚ κι ενώ τα προγράμμα-τα «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον» και «Φωτοβολ-ταϊκά στις Στέγες» βρί-σκονται σε εξέλιξη, η εικόνα που παρουσιάζει

η ελληνική αγορά δεν είναι η επιθυ-μητή – αν και είναι πολύ καλύτερη από την περυσινή. Χιλιάδες (μικρο)επενδυτές στρέφονται προς τις ΑΠΕ, τραπεζικά προγράμματα διαφημίζο-νται, ενώ μια σειρά παροχείς συμ-βουλευτικών υπηρεσιών και ενεργει-ακών επιθεωρήσεων/εγκαταστάσεων έχουν κάνει την εμφάνισή τους στην αγορά. Όπως ήταν αναμενόμενο, η έντονη κινητικότητα, εκτός από εν-θουσιασμό, φέρνει και …γκρίνιες. «Θα πρέπει ο κόσμος να γνωρίζει ότι τα οικιακά φωτοβολταϊκά διαφέ-ρουν από τις μεγάλες εγκαταστάσεις επί οικοπέδων. Ο κάθε επενδυτής θα πρέπει να απευθύνεται σε έναν εγκα-ταστάτη που να εμπιστεύεται, έτσι ώστε, στη συνέχεια, οι τράπεζες που βάζουν τα χρήματα να γνωρίζουν τι θα πάρουν και …πότε θα το πάρουν» υποστηρίζει ο Χρήστος Καλυβιώτης, πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρει-ών Φωτοβολταϊκών. Στην πρόσφατη «Επιχειρηματική Συνάντηση- Ενέρ-γεια Β2Β», ο Χρήστος Καλυβιώτης, διεύθυνε ένα σημαντικό πάνελ ομι-λητών οι οποίοι βρέθηκαν απέναντι σε δεκάδες επενδυτές και τεχνικούς

και τα σύνθετα ερωτήματά τους. Ο πρόεδρος του ΣΕΦ ζήτησε αλλαγή ορισμένων από τα άρθρα του νομο-σχεδίου για την προώθηση των ΑΠΕ στην Ελλάδα, προκειμένου ούτε οι τράπεζες να μένουν εκτεθειμένες απέναντι στο επενδυτικό ρίσκο, ού-τε όμως οι επενδυτές να βρίσκονται προ του κινδύνου να χάσουν π.χ. το σπίτι τους εξαιτίας μη αποπληρωμής ενός (σχετικά μικρού) δανείου που έλαβαν για εγκατάσταση φωτοβολ-ταϊκού. Υπάρχει όμως τέτοιος κίνδυ-νος; Είναι πολύ νωρίς να μιλάμε για οποιοδήποτε πρόβλημα στην απο-πληρωμή των δανείων, από τη στιγ-μή που το πρόγραμμα βρίσκεται στο ξεκίνημά του. Από την άλλη πλευρά όμως, είναι σαφές ότι οι τράπεζες θέ-λουν και είναι εξασφαλισμένες στην περίπτωση μη αποπληρωμής του δα-νείου: όπως σε κάθε άλλη περίπτω-ση, γίνεται καταγγελία της σύμβασης και η κυριότητα της εγκατάστασης περιέρχεται στα χέρια της τράπεζας, ενώ παράλληλα γίνεται καταγγελία στον ΔΕΣΜΗΕ. Ο αντιπρόεδρος του ΣΕΦ, Γεώργιος Βόκας είναι επίσης ανήσυχος για τις εξελίξεις. «Βλέπω ορυμαγδό αιτήσεων προς τις τρά-πεζες αλλά δεν υπάρχει σωστή δι-αδικασία αξιολόγησης. Δεν αρκεί η απλή εκπαίδευση των τραπεζικών στελεχών στις ΑΠΕ, καθώς υπάρχουν επιμέρους θέματα και λεπτομέρειες από τις οποίες διακυβεύεται η βιω-σιμότητα της επένδυσης – εκεί βρί-

Tραπεζική χρηματοδότηση

σκεται ο μεγαλύτερος κίνδυνος των τραπεζών» σχολίασε. Η εικόνα που έχει από την αγορά του επιβάλλει να συστήσει προσοχή. «Τα κριτήρια χρηματοδότησης πρέπει να είναι σα-φή, πρέπει να υπάρχει υποτυπώδες benchmarking, να δοθεί στους τραπε-ζικούς μια reference list, όπως επίσης να ελέγχεται ο εγκαταστάτης. Η υπό-θεση των φωτοβολταϊκών είναι πολύ σοβαρή, τα χρήματα είναι πολλά και χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή απ΄ όλες τις πλευρές», ανέφερε.

ΟΙ ΤΡAΠΕζΕΣ ΔΙΣΤAζΟΥΝ

Η παρέμβασή του Κώστα Μητρόπου-λου, προέδρου της Eurobank EFG Equities κατά το πρόσφατο Συμπό-σιο «Ενεργειακά Αποδοτικά Κτίρια: πρόκληση και ευκαιρία για βιώσιμη ανάπτυξη», το οποίο διοργάνωσε ο ΣΕΒ, …προσγείωσε τη συζήτηση. «Υπάρχουν γιγαντιαίες διαφορές στην απόδοση των παρεμβάσεων στα κτί-ρια και οι διαφορές αυτές δεν έχουν να κάνουν με το είδος των παρεμβά-σεων. Για παράδειγμα, όσο μεγαλύ-τερα είναι τα κτίρια τόσο μεγαλύτερη είναι απόδοση» είπε ο επικεφαλής Επενδυτικής Τραπεζικής και Private Equity του Ομίλου Eurobank EFG. Ο Κ. Μητρόπουλος εμπιστεύεται κυρί-ως τις επενδύσεις που γίνονται με χρηματοδότηση από τρίτους (το πα-

τα ΧαμηΛa ειΣΟδhματα

Οι τράπεζες ανησυχούν για τα χαμηλά εισοδήματα που αιτούνται δανείων για κτιριακές παρεμβάσεις ενεργειακής απόδοσης, καθώς είναι συχνά ασυνεπή ως προς τις υποχρεώσεις τους. Ο Κώστας Μητρόπουλος, πρόεδρος της Eurobank EFG Equities εξηγεί: «Στα χαμηλά εισοδήματα η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος δεν παίζει σημαντικό ρόλο διότι συνήθως είτε δεν πληρώνουν, είτε καθυστερούν. Έτσι, είναι πολύ δύσκολη η παρέμβαση για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών τους. Τα νοικοκυριά αυτά δεν έχουν τη δυνατότητα να πάρουν δάνειο διότι, συνήθως είναι ήδη χρεωμένα. Θα ήταν προτιμότερο, σύμφωνα με την εμπειρία μου από τη Διεθνή Τράπεζα, να πα-ρέμβει η πολιτεία άμεσα: να πάει το κράτος δηλαδή και να αλλάξει κουφώματα, τζάμια, λέβητες! Είναι περίπλοκο, είναι ίσως έξω από την τρέχουσα λογική, αλλά είναι η μόνη λύση» επεσήμανε ο Κ. Μητρόπουλος.

Λ

96 ΕΠΙΛΟΓΗ

συνέντΕυξη νΑΤΑΣΣΑ ΒΟρΗΑ // ΑνΑΚυΚλωση συσΚΕυων ΑΕ

Πώς τα πάτε στη μάχη της ανακύκλωσης κυρία Βορηά; Η ανακύκλωση των ηλεκτρικών και ηλε-

κτρονικών συσκευών τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει εντυπωσιακά ανοδική πορεία. Μέσα στο 2008 υπερκαλύψαμε τους εθνικούς στό-χους των 44.000 τόνων αποβλή-των ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), ενώ μέσα στο 2009 συλλέξαμε και ανακυκλώσαμε 66.000 τόνους, δηλαδή πάνω από 3 εκατ. συσκευές, που δεν εγκαταλει-φθήκαν στη φύση, δεν κάηκαν και δε θάφτηκαν στις χωματερές.

Σε ποιο ύψος θα κυμανθούν οι όγκοι το 2010 που μόλις αφήσαμε πίσω μας; Το 2010 κινηθήκαμε υψηλότερα από τον κοινοτικό και εθνικό στόχο. Παρόλα αυτά δεν προβλέπεται να ξεπεράσουμε τους 50.000 τόνους με το 60% να προέρχεται από ψυ-γεία και λευκές συσκευές.

πού αποδίδετε αυτή την κάμψη; Η φετι-νή μείωση της συλλογής οφείλεται κυρίως στη δύσκολη οικονομική συγκυρία, που έχει πλήξει και την αγορά των ηλεκτρικών και ηλε-κτρονικών ειδών, με αποτέλεσμα την πτώση του ρυθμού αντικατά-στασης παλαιότερων συσκευών. Η περιορισμένη ζήτηση αυτών των προϊόντων έχει ως αποτέλεσμα μείωση εσόδων στην εταιρεία μας, εφόσον οι οικονομικοί πόροι για την αξιοποίηση των ΑΗΗΕ προέρ-χονται από τις εισφορές των συμ-βεβλημένων παραγωγών βάσει του μηνιαίου όγκου πωλήσεών τους. Τα δύο τελευταία χρόνια, οι ζημιές λόγω των μειωμένων ει-σφορών καλύπτονται από το απο-θεματικό προηγούμενων ετών, ώστε το Σύστημα να είναι σε θέση να συνεχίσει το έργο της ανακύ-κλωσης. Σήμερα το αποθεματικό αυτό είναι σε οριακά επίπεδα.

Πράσινος

δεν πάνε όλα …στραβά σε αυτή τη χώρα που κλυδωνί-ζεται από μια πρωτοφανή σε έκταση και ένταση κρίση. υπάρχουν κάποιοι τομείς στους οποίους η ανάπτυξη, αν και ασθμαίνουσα, «χαμογελά» και το (επιχειρηματικό) μέλλον προοιωνίζεται θετικό. Είναι τομείς που σχετίζο-νται με την περιβαλλοντική προστασία και τις νέες αγορές που δημιουργεί η ανακύκλωση συσκευασιών, συσκευών, υλικών κ.ά. Η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. είναι ένα τέτοιο παράδειγμα και η υπεύθυνη επικοινωνίας, νατάσ-σα Βορηά μας δίνει περισσότερες πληροφορίες.Από τον ΘΑνΑση ΑντωνΙου

Ορίζοντας

ΕΠΙΛΟΓΗ 97

Γνωρίζουμε ότι αντιμετωπίζετε κι εσείς ως κλάδος ορισμένα προβλήματα με την ανεξέλε-γκτη διαχείριση παλαιών συσκευών. τι ακρι-βώς συμβαίνει; Καταλυτικό ρόλο στη συρρίκνωση της φετινής συλλογής έχει παίξει η ανεξέλεγκτη διαχείριση παλιών συσκευών από τους εμπό-ρους scrap, τους οποίους οφείλαμε να εντάξουμε στο δίκτυο της συλλογής μας, εξαιτίας της υστέρησης συλλογής από τους ΟΤΑ. Οι έμποροι scrap συ-γκεντρώνουν ηλεκτρικά και ηλεκτρο-νικά απόβλητα από τους γυρολόγους και τα διακινούν παράνομα προς τις χαλυβουργίες σε πολύ υψηλές τιμές ανά τόνο, τις οποίες δε μπορούμε να ανταγωνιστούμε. Έτσι μεγάλος όγκος συσκευών διαφεύγει από το θεσμικό δίκτυο συλλογής, χωρίς την αναγκαία περιβαλλοντική διαχείριση.

ποιές είναι οι κύριες συνέπειες της οικονομι-κής κρίσης στη σύνθεση των προς ανακύκλω-ση συσκευών; Εξετάζοντας τη σύνθεση της συλλογής μας για φέτος, διαπι-στώνουμε ότι σε σχέση με πέρυσι παρουσιάζεται σημαντική αύξηση της συμμετοχής των τηλεοράσεων και αντίστοιχη μείωση των λευκών συσκευών. Οι αλλαγές φαίνεται ν’ αντικατοπτρίζουν την εικόνα της αγοράς. Τα στοιχεία αποτελούν έν-δειξη της στροφής στη ψυχαγωγία στο σπίτι, αλλά και της δυσκολίας για αντικατάσταση του βασικού εξοπλι-σμού του νοικοκυριού.

αναφέρεστε συχνά στον νόμο 2939/2001 και το π.δ. 117/2004. Είστε ικανοποιημένοι από την ισχύουσα νομοθεσία; Η βασική αδυ-ναμία της ισχύουσας νομοθεσίας εί-ναι ότι δεν τίθεται ξεκάθαρα η υπο-χρέωση των Δήμων για τη συλλογή των οικιακών ηλεκτρικών αποβλή-των. Είναι σημαντικό να γίνει σαφές ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να τηρεί τις υποχρεώσεις της στην εφαρμογή της εναλλακτικής διαχεί-ρισης του ηλεκτρικού και ηλεκτρο-νικού εξοπλισμού. Μόνο όταν η ανα-κύκλωση τεθεί ψηλά στις περιβαλ-λοντικές προτεραιότητες των Δήμων και στηθεί ο σωστός μηχανισμός για την εξυπηρέτηση των νοικοκυριών, θα μπορέσουμε να διασφαλίσουμε

ότι ο μεγαλύτερος όγκος ηλεκτρικών αποβλήτων οδηγείται στις μονάδες ανακύκλωσης. Βέβαια, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε καλά παραδείγματα Δήμων, που κάνουν εξαιρετική δου-λεία σε αυτό τον τομέα, όπως η Θεσ-σαλονίκη, αλλά και πολλά νησιά ανά-μεσα στα οποία ξεχωρίζουν η Τζια, η Σύρος, η Ρόδος και η Κως.

υποστηρίζεται ότι η ανακύκλωση αν και πε-ριβαλλοντικά φιλική πρακτική, εντούτοις δεν έχει το ‘αντίκρισμα’ που θα έπρεπε διότι δεν είναι εύκολη η απορρόφηση από την αγο-ρά των πρώτων υλών που παράγονται. Δεν συμφωνώ. Στον τομέα της ανακύ-κλωσης των ΑΗΗΕ, δεν υπάρχει κα-μία δυσκολία τελικής διάθεσης των δευτερογενών πρώτων υλών. Ο σί-δηρος, που αντιπροσωπεύει το 60% των ανακτημένων υλικών από τις παλιές συσκευές επαναχρησιμοποιεί-ται εξ ολοκλήρου και καλύπτει μικρό μέρος των αναγκών των ελληνικών χαλυβουργιών. Τα περιθώρια αξιο-ποίησης των παλιών ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών είναι πολύ μεγάλα, αρκεί να λάβουμε υπόψη τις τεράστιες ποσότητες που διαφεύγουν από το Σύστημά μας και προωθού-νται από τους εμπόρους scrap προς τις χαλυβουργίες, χωρίς να έχουν προηγουμένως αυτές απορρυπανθεί

και αξιοποιηθεί όλα τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένες.

τί γίνεται με τα υπόλοιπα υλικά που προκύ-πτουν από την ανακύκλωση; Σε ότι αφορά το γυαλί και το πλαστικό, αυτά προ-ωθούνται στις αντίστοιχες βιομηχα-νίες της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ οι λαμπτήρες φθορισμού μετα-φέρονται στο Βέλγιο ή τη Γερμανία γιατί στην Ελλάδα δεν υπάρχει ακό-μα μονάδα ανακύκλωσης λαμπτή-ρων. Κατά την επεξεργασία των πα-λιών λαμπτήρων ο υδράργυρος ανα-κτάται και ξαναχρησιμοποιείται στην παραγωγή νέων λαμπτήρων.

μιλώντας για λαμπτήρες, είναι γνωστή η νέα προσπάθεια που κάνετε για την ανακύκλωσή τους. πώς πάνε τα πράγματα στο ‘μέτωπο’; Από το 2006 μέχρι σήμερα, η Ανα-κύκλωση Συσκευών Α.Ε. έχει συλ-λέξει και ανακυκλώσει πάνω από 1 εκατ. λαμπτήρες. Η ελληνική αγορά λαμπτήρων φθορισμού βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και ο χρόνος ζω-ής τους είναι μεγάλος, γύρω στα 6 χρόνια. Για τον λόγο αυτό εκτιμάται ότι το ποσοστό απόρριψής τους εί-ναι ακόμα σε χαμηλά επίπεδα. Λόγω όμως της σταδιακής κατάργησης των λαμπτήρων πυρακτώσεως που θα ολοκληρωθεί το 2012, η αυξημένη ζήτηση των λαμπτήρων εξοικονό-μησης ενέργειας θα κάνει την ανα-κύκλωσή τους ιδιαίτερα σημαντική. Μέρα με τη μέρα διευρύνουμε τα σημεία συλλογής λαμπτήρων για να μπορέσουμε στο άμεσο μέλλον να ανταποκριθούμε στην αυξανόμενη ζήτηση για ανακύκλωση. To 2009 ανακυκλώθηκαν 65 τόνοι λαμπτή-ρων, που αντιστοιχούν σε πάνω από 400 χιλ. τεμάχια, ενώ το 2011 ανα-μένεται να φτάσουμε τους 100 τό-νους. Σημαντικό ρόλο στην αύξηση της συλλογής των λαμπτήρων έχει παίξει η υλοποίηση ολοκληρωμέ-νου προγράμματος ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, που περιλαμβάνει καμπάνια στα έντυ-πα, στο ραδιόφωνο καθώς και στο διαδίκτυο, με το microsite μας ‘Δεν είναι Παραμύθι 2’ να προσελκύει μεγάλο ενδιαφέρον (http://book2.deneinaiparamithi.gr).

«το 2010 κινηθή-καμε υψηλότερα

από τον κοινοτικό κι εθνικό στόχο.

Παρόλα αυτά δεν προβλέπεται να

ξεπεράσουμε τους 50.000 τόνους με το 60% να προέρχεται από ψυγεία και

λευκές συσκευές».

Ορίζοντας

98 ΕΠΙΛΟΓΗ

Νέα της αγοράς

Πράσινη επιχειρηματικότητανέα εταιρικά σχήματα και έργα μεγάλου βεληνεκούς, τεχνολογικές εφαρμογές, καινοτομίες και σύγχρονα προϊόντα ενός νέου οικολογικού κόσμου.

Hilti ΕλλάςΤο 2010 έκλεισε με πολύ καλά αποτελέσματα για τη Hilti Ελλάς, παρόλη την οικονομική κρίση, τόσο στον κατασκευαστικό τομέα για τον οποίο είναι ευρέως γνωστή για την αξιοπιστία και ποιότητά της, όσο και στις εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων, στα οποία σημειώθηκε η μεγαλύτερη επιτυχία. Το 2010 η Hilti εγκατέστησε συνολικά 25 ΜW σε όλη την Ελλάδα. Για το 2011 στόχος της εταιρείας είναι να δραστηριοποι-ηθεί ακόμα περισσότερο, τόσο στα φωτοβολταϊκά πάρκα όσο και στις οικιακές εγκαταστάσεις. Σύντομα αναμένονται και στην Ελλάδα τα και-νοτόμα προϊόντα στήριξης Φωτοβολταϊκών πλαισίων από αλουμίνιο με εφαρμογή και στα οικιακά Φωτοβολταϊκά. Σε συνδυασμό μάλιστα με το νέο Hilti Software, η διαστασιολόγηση και η παραγωγή λίστας υλικών θα πραγματοποιείται πιο εύκολα, άμεσα και με στατική πιστοποίηση.

ΑΒΒ

Η ΑΒΒ, ηγετική δύναμη στις τεχνολογίες Ενέργειας και Αυτοματισμού, υπέγραψε τρι-ετή συμφωνία για την προμήθεια μετασχη-ματιστών υψηλής απόδοσης στο CERN, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικής Φυσικής, ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα επιστημο-νικής έρευνας παγκοσμίως που βρίσκεται κοντά στη Γενεύη της Ελβετίας. Η ΑΒΒ θα προμηθεύσει το CERN με μετασχηματιστές διανομής ξηρού τύπου, ισχύος μέχρι 12.000 kVA, οι οποίοι θα αντικαταστήσουν τους ήδη υπάρχοντες και θα τροφοδοτήσουν με ισχύ τον μεγάλο υπόγειο επιταχυντή ανδρο-νίων (LHC). Ο ABB EcoDry 99plus αποτελεί μέρος της οικογένειας μετασχηματιστών δι-ανομής πολύ υψηλής απόδοσης και ανταπο-κρίνεται απόλυτα στις αυστηρές απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Η ABB ανήκει στους μεγαλύτερους κατασκευ-αστές μετασχηματιστών στον κόσμο, με μια πλήρη γκάμα μετασχηματιστών ισχύος κα-θώς και με μοναδικό πλήθος εγκαταστημέ-νων μετασχηματιστών παγκοσμίως.

IBC SOLARΈνα multi-megawatt φωτοβολταϊκό πάρκο έθεσε σε λειτουργία η IBC SOLAR, μια από τις μεγαλύ-τερες εταιρείες φωτοβολταϊκών συστημάτων σε παγκόσμια κλίμακα. Η εταιρεία ήταν υπεύθυνη για την τεχνική σχεδίαση, την ανάπτυξη και την κατα-σκευή του συστήματος. Το φωτοβολταϊκό σύστημα βρίσκεται στο Breitenguessbach, στη Γερμανία, και η ισχύς του είναι 13,8 MW. Θα παρέχει ενέργεια φι-λική προς το περιβάλλον σε 4.450 νοικοκυριά απο-τρέποντας με αυτό τον τρόπο την έκλυση περίπου 7,5 τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως.

c.papaioannou

link

www.hilti.gr/holgr/page/module/home/browse_main.jsf?lang=gr&nodeId=-280672

ΕΠΙΛΟΓΗ 99

SMA Solar Technology AG Η SMA Solar Technology AG εγκαινίασε το νέο εκπαιδευτικό της κέντρο SMA Solar Academy. Το πρωτοποριακό κτίριο, στο οποίο εκπαιδεύονται ετησίως πε-ρισσότερα από 15.000 άτομα, λει-τουργεί αποκλειστικά με ανανεώ-σιμες πηγές ενέργειας και ανεξάρ-τητα από το δημόσιο ηλεκτρικό δίκτυο, χάρη σε ένα αυτόνομο φωτοβολταϊκό σύστημα. Το νέο κτίριο του SMA Solar Academy διαθέτει μια πρότυπη σχεδίαση παροχής ενέργειας, όπου οι διά-φορες πηγές ενέργειας συνδυά-ζονται έξυπνα με τη τεχνολογία συστημάτων της SMA. Το εκπαι-δευτικό κέντρο τροφοδοτείται με ρεύμα μέσω μιας φωτοβολταϊκής εγκατάστασης στη στέγη και φω-τοβολταϊκών πλαισίων ενσωμα-τωμένων στην πρόσοψη του κτι-ρίου. Επίσης, εννέα φωτοβολταϊ-κά συστήματα με ηλιοστάτες στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου, τα οποία κανονικά τροφοδοτούν το δημόσιο δίκτυο, μπορούν να ενσωματωθούν στο αυτόνομo φωτοβολταϊκό δίκτυο και να υπο-στηρίζουν την παροχή ρεύματος, όταν απαιτείται.

Καινοτομεί η Vestas Το βραβείο καινοτομίας, πρω-τοπορίας και εξαιρετικών επι-τευγμάτων του τομέα ανανεώ-σιμων πηγών ενέργειας, «Zayed Future Energy Prize 2011» απο-νεμήθηκε στην εταιρεία Vestas. Στον φετινό διαγωνισμό για την ανάδειξη της εταιρίας με το μεγαλύτερο κύρος στον τομέα των ΑΠΕ σημειώθηκε ρεκόρ συμμετοχής, 391 εταιρείες και οργανισμοί από 69 χώρες. Ο πρόεδρος της κριτικής επιτρο-πής, τέως πρόεδρος της Διακυ-βερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος του ΟΗΕ, R.K. Pachauri, περιέγραψε τη Vestas ως την εταιρία, η οποία «πληροί επι-τυχώς και τα τρία κριτήρια της βρά-βευσης – καινοτομία, πρωτοπορία και μακροπρόθεσμό όραμα. Εδώ και 30 χρόνια, οι ανεμογεννήτριες της Vestas συγκαταλέγονται στις πλέον καινοτόμες της παγκόσμιας αγοράς του τομέα.». Το βραβείο συνοδευόταν από χρηματικό έπαθλο 1,5 εκατ. ευρώ το οποίο η Vestas δώρισε για την πε-ραιτέρω ενίσχυση της εξάπλωσης της αιολικής ενέργειας.

Οικολογικό φορτηγό πλοίοΤο επαναστατικό φορτηγό πλοίο της ENERCON, E-Ship 1, εισέρχεται πλέον στη δοκιμα-στική φάση. Εκτός των άλλων καινοτομιών το E-Ship 1 περιλαμβάνει τέσσερις ρότορες πλεύσης (κάθετους περιστροφικούς κυλίνδρους) που ενεργοποιούνται από ηλεκτρι-κούς κινητήρες, οι οποίοι σε συνδυασμό με τον άνεμο παρέχουν ώση παρόμοια με αυ-τή των συμβατικών πλοίων αλλά δέκα φορές πιο αποτελεσματική. «Oι ρότορες σε συν-δυασμό με καινοτόμα στοιχεία αποσκοπούν στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων, συνεπώς σε σύγκριση με τα συμβατικά πλοία, μειώνουν σημαντικά το ποσό των ρύπων ανά μεταφερόμενο τόνο» αναφέρει ο Rolf Rhoden, επικεφαλής του τμήματος Μηχανι-κών Ανάπτυξης και Διαχειριστής Έργων του E-Ship 1. Το βασικό σύστημα πλοήγησης βασίστηκε στην τεχνολογία της ανεμογεννήτριας Ε-82 της ENERCON.

Λιγότερα για ηλεκτρισμόΗ ΔΕΗ ανακοίνωσε τα νέα τιμολόγια μέσης και χαμηλής τάσης για το 2011. Με βάση αυτά προβλέπεται μείωση από 20% έως 30% σε 1.200.000 νοι-κοκυριά που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και σημαντική μείωση από 17% έως 3% της μέ-σης τιμής ηλεκτρικού ρεύματος για 1.500.000 περίπου μικρομεσαίες επι-χειρήσεις (εμπορικές και βιοτεχνικές). Η κατηγορία αυτή θα καταβάλλει για κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργει-ας 97 εκατ. ευρώ λιγότερα το 2011. Συγχρόνως αυξάνονται 11% στην κατηγορία πελατών των 0 - 800 kWh. Συνολικά, οι Έλληνες καταναλωτές το 2011 θα καταβάλουν 140 εκατ. ευρώ λιγότερα για αγορά της ίδιας ποσότη-τας ηλεκτρικής ενέργειας, σε σύγκρι-ση με το 2010.

Συνεργασία ΗΛΒΙΟΚΑΤ & ΟΤΕ Την ΗΛΒΙΟΚΑΤ επέλεξε ο ΟΤΕ για την κάλυψη των αναγκών του σε συστοιχίες συσσωρευτών μολύβδου κλειστού τύπου για την επόμενη διετία. Το ύψος της συμφωνίας είναι 1,5 εκατ. ευρώ, με δυνατότητα επαύξησης 30%. Η ΗΛΒΙΟΚΑΤ διαθέτει μια από τις πληρέστερες γκάμες συσσωρευτών μολύβδου σε συνεργασία με τη FIAMM SpA

100 ΕΠΙΛΟΓΗ

ÊÏÕÐÏÍÉ ÓÕÍÄÑÏÌÇÔÇ

c.papaioannou

adv

www.ornithologiki.gr

ΕΠΙΛΟΓΗ 101

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

V

ALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

102 ΕΠΙΛΟΓΗ

Tech NewsΗ τηλεπικοινωνιακή και τεχνολογική ειδησεογραφία, οι επιχειρηματικές και κρατικές πρωτοβουλίες, οι εξελίξεις και οι τάσεις που δεν περνούν απαρατήρητες.

Ο ενΟχλητικός Mr SpaMΣύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Kaspersky Lab για το κρί-σιμο ζήτημα (πρόβλημα, για τους περισσότερους...) του spam, ο όγκος των ανεπιθύμητων μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρο-μείου τον Οκτώβριο 2010 μειώθηκε κατά 3,7% και διαμορφώ-θηκε στο 77% κατά μέσο όρο. Παράλληλα, σημειώθηκαν αλλα-γές ανάμεσα στις 20 πιο σημαντικές πηγές spam στον κυβερνο-χώρο: για τον Σεπτέμβριο, η Ινδία πήρε τη πρωτιά από τις ΗΠΑ, και οι αλλαγές συνέχισαν τον Οκτώβριο με τη Ρωσία να κατα-λαμβάνει –απροσδόκητα – την πρώτη θέση, έχοντας διανείμει το 11% του συνολικού όγκου μηνυμάτων spam. Η Ινδία (8,5%), η Ουκρανία (5,6%), το Ηνωμένο Βασίλειο (4,7%) και η Βραζιλία (4,5%) ήταν οι άλλες κύριες πηγές spam. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το γνωστό σύστημα online πληρωμών PayPal βρέθηκε ξα-νά στο στόχαστρο των περισσοτέρων phishers, με το 1/3 όλων των επιθέσεων (61,), ενώ υπήρχε ανανεωμένο ενδιαφέρον για το Facebook (8,4%). Το site κοινωνικής δικτύωσης απέσπασε τη δεύτερη θέση από το eBay (4,5%). Οι άλλοι δύο πιο δημοφιλείς στόχοι για επιθέσεις phishing ήταν η HSBC (4,3%) και η Blizzard Entertainment (3,5%), που αναπτύσσει το World of Warcraft.

• • Το Virtual Computing Environment (VCE, www.vcecoalition.com), ο οργανισμός που δημιουργήθηκε από τη συνεργασία της Cisco και της EMC, καθώς και από τα επεν-δυτικά κεφάλαια της VMware και της Intel, ανακοίνωσε την έναρξη της εμπορικής διάθεσης των πακέτων Vblock Powered Solutions για συστήματα VMware View και SAP. Οι εφαρμογές των Vblock Powered Solutions έχουν υποστεί εξαντλητικές δο-κιμές και έχουν πιστοποιηθεί για τις πλατφόρμες Vblock. Αυτή τη στιγμή, ο οργανισμός VCE διαθέτει περισσότερους από 100 συνεργάτες σε 29 χώρες, οι οποίοι προωθούν τις πλατφόρμες Vblock σε μια πελατειακή βάση η οποία διευρύνεται συνεχώς.

• • Χιλιάδες ανθρώπινες ζωές σώζονται μέσω των κινητών επικοινωνιών, ενώ υγεία, εκπαίδευση και ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων ενισχύονται από αυτές. Τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης (από Ericsson, Earth Institute και Millennium Promise) που πραγματοποιήθηκε σε Γκάνα, Νιγηρία, Κένυα και Τανζανία. Για κάθε 10% αύξηση του ποσοστού διείσδυσης των κινητών, επιτυγχάνεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,2%. Στις μεταφορές, το κέρδος από την αντικατάσταση του ταξιδιού από την τηλεφωνική συνομιλία μπορεί να φτάσει τα 5 δολάρια ανά τα-ξίδι, όταν το ημερήσιο εισόδημα στην περιοχή εί-ναι μικρότερο από 1 δολάριο! Σήμερα, υπάρχουν 5 δισ. κινητές συνδρομές παγκοσμίως. Τα 450 εκατ. βρίσκονται στην Αφρική και καλύπτουν το 43% του πληθυσμού. Στην υπο-Σαχάρια Αφρική, η διείσδυση είναι 42%, και μέχρι το 2013, οι αναλυτές εκτιμούν ότι η διείσδυση των κινητών θα αυξηθεί κατά 65%.

• • Το συνολικό μέγε-θος της πληροφορίας που θα διακινείται μέσω του internet σε ετήσια βάση στον πλανήτη το 2014 προβλέπεται να προσεγ-γίσει το 0,767 zettabyte ή τα 767 exabytes, υπο-στηρίζει σε έρευνά της η Cisco, προσθέτοντας πως σε μηνιαία βάση το σχετι-κό μέγεθος θα αντιστοιχεί σε παρακολούθηση τύ-που streaming της τρισ-διάστατης ταινίας Avatar από 32 εκατ. θεατές ταυτόχρονα για ολόκληρο το μήνα! Σε σχέση με το 2009, το συνολικό μέγε-θος της πληροφορίας που θα διακινείται στο διαδί-κτυο το 2014 προβλέπεται να αυξηθεί κατά περισσό-τερες από 3 φορές σε ετή-σια βάση. Οι υψηλότεροι ρυθμοί αύξησης (κατά πε-ρισσότερες από 3 φορές)

της διακινούμενης μέσω ασύρματων δικτύων πο-σότητας πληροφορίας (mobile data) προβλέ-πεται να τροφοδοτήσει σοβαρές μεταβολές στη διάρθρωση του τρόπου διακίνησης της πλη-ροφορίας. Το μερίδιο που διακινείται μέσω managed IP προβλέπε-ται να συρρικνωθεί από το 25% του συνόλου το 2009 στο 21% το 2014, ενώ της ασύρματα διακινούμενης να διευ-ρυνθεί από το 0,6% στο 5,5%. Η ροή πληροφο-ριών μεταξύ ιδιωτών θα συνεχίσει να αποτελεί τη «ραχοκοκκαλιά» του internet, αφού η προ-βλεπόμενη μέση ετήσια αύξηση φθάνει το 37% (3 ποσοστιαίες μονάδες ταχύτερα από της συνο-λικής κίνησης).

Στην επικαιρότητα

ΕΠΙΛΟΓΗ 103

CeBIT 2011: Εργασία & ζωή στο σύννεφο!Στην επιχειρησιακή αποδοτικότητα ρίχνει το βάρος της η φετινή CeBIT, με κεντρικό

θέμα το cloud computing και χώρα-εταίρο την Τουρκία. Η έκθεση αντιστέκεται στην οικονομική κρίση, αφού όλες οι μεγάλες εταιρείες δίνουν το παρόν. Από την

Ελλάδα, μέχρι στιγμής, συμμετέχει μόνο μια εταιρεία, η di-micro.

ΣΤρΑΤΗγικΗ ΣυμμΑχιΑ Την έξυπνη ψηφιακή σήμανση καθώς και τη σχεδίαση προϊόντων επόμενης γενιάς και το cloud computing, σκοπεύει να προωθήσει η στρατηγική συμμαχία των Intel, Microsoft και NEC. Βασικά της στοιχεία είναι: από κοινού ανάπτυξη νέων οθονών και συσκευών ελέγχου με βάση την αρχιτεκτονική της Intel, εφαρμογών λογισμικού βασισμένων στην τεχνολογία Windows Embedded Standard 7, λύσεων για τη μέτρηση του κοινού και καλύτερη διαχείριση των συσκευών από τη NEC.

Στους θεματικούς τομείς της αντι-κατοπτρίζεται το κεντρικό μήνυ-μα της CeBIT 2011 (www.cebit.

de), «Work and Life with the Cloud». Μια αγορά 68,3 δισ. δολαρίων εκτιμά η Gartner την παγόσμια αγορά του cloud computing για το 2010, κάτι που σημαίνει αύξηση 17% σε σχέση με το 2009, ενώ για το 2014 η γνω-στή εταιρεία ερευνών και συμβού-λων ανεβάζει τον αριθμό στα 149 δισ. δολάρια. «Η αυξανόμενη εξάπλωση του cloud οδηγεί σε μία αξιοσημείωτη μετατροπή της δομής της βιομηχανίας της πληροφορικής και των πελατών της. Καθένας, ο οποίος συμμετέχει στη συγκεκριμένη αγορά μπορεί, να επωφεληθεί από αυτό – η CeBIT 2011 υποδεικνύει τον τρόπο, προσφέροντας στον κλάδο τόσο προσανατολισμό όσο και μελλοντικές προοπτικές σε παγκό-σμιο επίπεδο» δηλώνει ο Ερνστ Ρά-ουε, πρόεδρος της Deutsche Messe AG (Ανόβερο). Χώρα- εταίρος στη CeBIT 2011 είναι η Τουρκία. Το 2011 οι δι-οργανωτές υιοθετούν το σύνθημα: «Η δύναμη της δημιουργικότητας και της καινοτομίας», με θέματα όπως cloud computing, έξυπνα δίκτυα, εφαρμογές για κινητή τηλεφωνία κ.ά.Συναντήσαμε στην Αθήνα τον διευθύ-νοντα σύμβουλο του Ελληνογερμα-νικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (griechenland.ahk.de), Μάρτιν Κναπ. «Οι εκθέσεις στη Γερμα-νία πάνε καλά» λέει ο κ. Κναπ. «Ειδι-κότερα για τη φετινή διοργάνωση της CeBIT, περισσότεροι από 4.000 εκθέτες

έχουν ήδη δηλώσει συμμετοχή.» πα-ρατηρεί χαρακτηριστικά ο κ. Κναπ.«Η διάρθρωση της φετινής έκθεσης, CeBIT 2011 (01-05.03.2011), μελετήθη-κε προσεκτικά και πλέον η έκθεση είναι, εκτός από άρτια, πολύ πιο βατή» μας εί-πε η Άννα Κογχυλάκη, υπεύθυνη για τις εκθέσεις Ανοβέρου, Στουτγκάρδης και της IGEDO στην Ελλάδα και Κύπρο. «Με τα τέσσερα τμήματα-θεματολογίες CeBIT pro, CeBIT gov, CeBIT lab και CeBIT life, η διοργάνωση (www.messe.de) δίνει στους εκθέτες τη δυνατότητα να απευ-θυνθούν στους πελάτες τους ακόμη πιο στοχευμένα. Με αυτό τον τρόπο, η CeBIT προσφέρει τις ευνοϊκότερες συνθήκες για νέες συνεργασίες. Η έκθεση κατα-φέρνει και αντιστέκεται στην οικονομική κρίση των ημερών, αφού όλες οι μεγάλες εταιρείες θα δώσουν «παρών» σε αυτή.»

«Από την Ελλάδα, μέχρι στιγμής, έχουμε μία συμμετοχή» μας λέει η κ. Κογχυλά-κη. Πρόκειται για την εταιρεία di-micro (www.dimicro.gr), με κύριο έργο την ανάπτυξη λογισμικού και τη σχεδίαση ηλεκτρονικών διατάξεων αυτοματισμού. «Αν και η σχετική προθεσμία έχει λήξει, οι συνθήκες είναι τέτοιες, που μας επι-τρέπουν -ακόμη και τώρα- να μπορούμε να εξυπηρετήσουμε και άλλους εκθέτες από την Ελλάδα» τονίζει η κ. Κογχυλάκη. Όσο για το αν το internet και όλες οι ψη-φιακές ευκολίες… πιέζουν τις εμπορικές εκθέσεις του φυσικού κόσμου, ο κ. Κναπ είναι κατηγορηματικός: «Στο τέλος της δεκαετίας του ’90 όλοι προέβλεπαν την επερχόμενη «εικονική έκθεση» - και δια-ψεύστηκαν πλήρως! Ο κόσμος θέλει και να βλέπει τα προϊόντα και επιθυμεί την προσωπική επαφή.»

104 ΕΠΙΛΟΓΗ

Δημόσια έργα

Ψηφιακό δημόσιοΔιάθεση συγκρατημένη, κονδύλια περιορισμένα, αλλά η ζωή –και η επι-χειρηματικότητα– προ-χωρούν, μετά το δύσκολο 2010. Τη φετινή χρονιά η εγχώρια βιομηχανία πληροφορικής (θα πρέ-πει να) είναι λίγο περισ-σότερο αισιόδοξη, αφού ήδη «τρέχουν» προγράμ-ματα ηλεκτρονικής δια-κυβέρνησης, με τα έργα που προορίζονται για τα υπουργεία Παιδείας, Πολιτισμού–Τουρισμού, Αγροτικής Ανάπτυξης και Άμυνας να φθάνουν τα 185 εκατ. ευρώ.Από τον ΠΑνΑγιωτη ΑνΔριΑνεση

Κατά τη διάρκε ια του Γ’ ΚΠΣ (2002-2009) η Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ υλοποίησε 335 έργα για το Δημό-

σιο τομέα, και 7.444 για τον Ιδιωτικό τομέα - ενισχύσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συνολικού προϋπολο-γισμού 941 εκατ. ευρώ. Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ η ΚτΠ ΑΕ έχει εξασφαλίσει ήδη την υλοποίηση Δημοσίων Έρ-γων Πληροφορικής και Επικοινωνι-ών προϋπολογισμού άνω των 500 εκατ. ευρώ, ενώ δρομολογείται από το κράτος για την εταιρεία η ανάλη-ψη του ρόλου του κεντρικού φορέα συγκέντρωσης και πληρωμής τηλε-πικοινωνιακών τελών και η υποστή-ριξη και λειτουργία κέντρου δεδο-μένων (data center) της δημόσιας διοίκησης. Έναν χρόνο πριν, η κρί-ση –στη χώρα μας–- ήταν κυρίως... λεκτική: όλοι μιλούσαν γι’ αυτήν, αλλά ελάχιστοι είχαν την πρόθεση

και... το νου να ασχοληθούν ουσια-στικά με το ζήτημα, προσπαθώντας να βρουν τρόπους «θεραπείας». Σή-μερα βέβαια, ύστερα από όσα έλα-βαν χώρα όλη τη χρονιά (με κυριό-τερο, βέβαια, το θέμα της «τρόικας» και του μνημονίου) τα πράγματα έχουν αλλάξει – και στο πεδίο των έργων του δημόσιου τομέα. Σήμερα, για τη χρονιά που πρόσφατα άρχισε, η εγχώρια βιομηχανία πληροφορι-κής (θα πρέπει να) είναι λίγο περισ-σότερο αισιόδοξη, αφού ήδη «τρέ-χουν» προγράμματα που αφορούν την ηλεκτρονική διακυβέρνηση: προτάσεις που αφορούν έργα προς τα Υπουργεία Παιδείας (55 εκατ. ευρώ, 3 στοχευμένες θεματικές για ΑΕΙ-ΤΕΙ), Πολιτισμού – Τουρισμού (70 εκατ. ευρώ, αρχαιολογικό κτη-ματολόγιο, ψηφιακοποίηση και διά-θεση πολιτιστικού περιεχομένου, ει-κονικά μουσεία), Αγροτικής Ανάπτυ-ξης (30 εκατ. ευρώ, Ενιαίο Μητρώο Αγροτών, υποστήριξη-πιστοποίηση καλών πρακτικών καλλιέργειας, υποστήριξη αγροτών και επενδυτών σε θέματα καλλιεργειών, αλιείας, κτηνοτροφίας), Άμυνας (30 εκατ. ευ-ρώ, βελτιστοποίηση στρατολογικών υπηρεσιών, ψηφιακοποίηση και προβολή πολιτιστικού αποθέματος υπηρεσίας φάρων), αλλά και τους δήμους (οριζόντια BackOffice συ-στήματα – διαλειτουργικότητα). Ακο-λουθούν: Υπουργείο Υγείας (Δια-λειτουργικότητα Φορέων, ΕΚΑΒ, Αι-μοδοσία, Τηλεπρόνοια), Υπουργείο Εργασίας (Ηλεκτρονική συνταγογρά-φηση, Διαλειτουργικότητα Ασφαλι-στικών Ταμείων, Εξυπηρέτηση της διεπαφής με Επιχειρήσεις), Υπουρ-γείο Περιβάλλοντος (Κτηματολόγιο, ΔΕΣΜΗΕ, Ενέργεια/Υδάτινοι πόροι), Υπουργείο Υποδομών (Μεταφορές,

ΕΠΙΛΟΓΗ 105

Ψηφιακά μητρώα υποδομών ΤΠΕ, Ενίσχυση ψηφιακής παρουσίας υπη-ρεσιών υπουργείου), Υπουργείο Οι-κονομικών (θέματα οικονομικών/φο-ρολογικών στοιχείων, Απλοποίηση διαδικασιών και υπηρεσιών, Ψηφια-κές υπηρεσίες για προσωπικά έγγρα-φα), Υπουργείο Προστασίας Πολίτη (θέματα ασφάλειας, πολιτικής προ-στασίας, πυροπροστασίας, πρόλη-ψης φυσικών καταστροφών, Διαχεί-ριση κρίσεων και περιστατικών έκτα-κτης ανάγκης, Ψηφιακές υπηρεσίες για προσωπικά έγγραφα), Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας: Ηλεκτρονικές Δημόσιες Προμήθειες, Ψηφιακές υπηρεσίες, Οργάνωση, βελτίωση, προστασία και ανάπτυξη της ναυτιλίας, Υπουρ-γείο Δικαιοσύνης (Εθνικό Ποινικό Μητρώο, Ροή ποινικής και πολιτικής διαδικασίας, Υποστήριξη εκλογικών διαδικασιών), Υπουργείο Εξωτερι-κών (Προώθηση και προστασία των

ελληνικών συμφερόντων στο εξωτε-ρικό, Υπηρεσίες προς ομογενείς και απόδημους Έλληνες και Έλληνες του εξωτερικού).

Ψηφιακή σύγκλιση

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ψηφι-ακή Σύγκλιση» υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, τις δράσεις αξιοποίησης των ΤΠΕ στην ελληνική οικονομία, προ-ώθησης των ΤΠΕ στις επιχειρήσεις, προώθησης της επιχειρηματικότητας σε τομείς που αξιοποιούν ΤΠΕ και παροχής εξειδικευμένων ψηφιακών υπηρεσιών του δημοσίου προς τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Επίσης, προβλέπεται μετάβαση στον «Καλλι-κράτη», δηλ. στη νέα αρχιτεκτονική της χώρας από την 1η Ιανουαρίου 2011 με την καταγραφή του ανθρώπι-νου δυναμικού των υφιστάμενων Δή-μων, Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, Κρατικών Περιφερειών και ΝΠΔΔ,

την καταγραφή των κτηριακών υπο-δομών στέγασής τους με σκοπό τη διασφάλιση της λειτουργίας υποδο-μών των νέων Δήμων, Περιφερειών και Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, τη λειτουργική ενοποίηση των υφιστά-μενων Πληροφοριακών Συστημάτων των Δήμων και Περιφερειών και την ανάπτυξη κεντρικού πληροφοριακού συστήματος, και την εγκατάσταση και λειτουργία νέων e-ΚΕΠ, σε πρώτη φά-ση 20 νέων και στην αμέσως επόμε-νη φάση άλλων 1.180 περίπου. Αλλά και μετά τον “Καλλικράτη” αναμένε-ται σειρά ηλεκτρονικών υπηρεσιών: Προετοιμασία Πρότυπων Οργανι-σμών Υπηρεσιών, Προετοιμασία ορι-ζόντιων έργων ΤΠΕ για την υποστήρι-ξη της λειτουργίας τους, Δυνατότητα των νέων Δήμων και Περιφερειών να υποβάλουν προτάσεις για χρηματο-δότηση για κάθετες παρεμβάσεις που ικανοποιούν εξειδικευμένες ανάγκες τοπικού χαρακτήρα.

Οι Θεςεις της ΑΓΟΡΑς

Όπως έχει επανειλημμένα τονίσει ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας (ΣΕΠΕ), «η στήρι-ξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών δεν είναι ένα ακόμη κλαδικό ζήτημα, αλλά εθνικό ζητούμενο για την ανάπτυξη της χώρας. Το ψηφιακό έλλειμμα πλήττει βάναυσα και τη δημοκρατία μας, γιατί η απουσία της πληροφο-ρίας και το δαιδαλώδες γραφειοκρατικό μας σύστημα διαιωνίζουν τη διαφθορά και διογκώνουν το μαύρο χρήμα». Η πλήρης υιοθέτηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στη δημόσια διοίκηση και η υποστήριξη επενδύ-σεων του ιδιωτικού τομέα στην Ψηφιακή Τεχνολογία μπορούν να αποτελέσουν καταλυτικό παράγοντα στη διαδικασία εξορθολογισμού λειτουργίας του δημόσιου τομέα, αλλά και τη μοναδική απάντηση στα καίρια προβλήματα της χώρας και στην έξοδο από την οικονομική κρίση μέσω της εξοικονόμησης πόρων και της ορθολογικής διαχείρισης τους με συστήματα οικονομικής παρακολούθησης και καινοτόμες μεθόδους ανάπτυξης έργων, όπως των συμβάσεων παραχώ-ρησης. Σε σχέση με τον κυβερνητικό σχεδιασμό για τη συγχώνευση των φορέων του Δημοσίου, αλλά και τα σχετικά πρόσφατα αρνητικά δημοσιεύματα με την κατάταξη της «Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ» στις προβληματικές Δημόσιες Επιχειρήσεις, ο ΣΕΠΕ επισημαίνει ότι η «Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ» όχι μόνο δεν επιβαρύνει αρνητικά τη λειτουργία του κράτους, αλλά αντίθετα το θετικό έργο που έχει παρουσιάσει και η απρόσκοπτη λειτουργία της συνιστά εχέγγυο για την αποτελεσματική υλοποίηση των έργων τεχνολογίας στο ελληνικό δημόσιο. Εχέγγυο για την τήρηση διαφανών λειτουργιών, ανταγωνιστικών κριτηρίων και αποτελεσματικής συνεργασίας με τους εκπροσώπους της αγοράς, ακυρώνο-ντας στην πράξη τυχόν συντεχνιακές ή άλλου είδους αναχρονιστικές και επιζήμιες για τη χώρα τακτικές.

106 ΕΠΙΛΟΓΗ

«Πιστεύω ότι ο κ. Σβιρτς έχει την εμπειρία τόσο των προϊό-ντων όσο και των υπηρεσιών,

ώστε να προσφέρει πραγματικά προστι-θέμενη αξία και καλύτερη ηγεσία για την Fujitsu», δήλωσε για σας ο Ρίτσαρντ Κρί-στου, Corporate Senior Executive Vice President της Fujitsu Limited. Εσείς, από την πλευρά σας, γιατί επιλέξατε τη Fujitsu; Καταρχήν, υπάρχει ένα συναισθη-ματικός λόγος: αφού τελείωσα τις σπουδές μου, ξεκίνησα την επαγγελματική μου καριέρα το 1983, στο Μόναχο, ως systems consultant , αναλαμβάνοντας πολλές διοικητικές θέσεις στη Siemens και κατόπιν στη Siemens Nixdorf – και, όπως γνωρίζετε, η Siemens Nixdorf είχε μεγάλη

συνεισφορά στην ίδρυση και τη λειτουργία της νέας εταιρείας Fujitsu Siemens Computers. Έτσι, καταλαβαίνετε πως η Fujitsu, με τη σημερινή της μορφή, πλέ-ον, δεν είναι για μένα μια... ξένη εταιρεία, καθώς, ερχόμενος εδώ, συνάντησα πολλούς γνωστούς, πρώην συναδέλφους μου από τα παλιά! Βέβαια, εκτός από το συναισθηματικό κομμάτι, υπάρ-χουν λόγοι στρατηγικής, οι οποί-οι με οδήγησαν να επιλέξω τη Fujitsu – και σημειώστε, φυσικά, ότι η αναφορά των λόγων, που κάνω τώρα, δε γίνεται απαραί-τητα με... αξιολογικά κριτήρια. Σήμερα, η εταιρεία διαθέτει έναν άριστο συνδυασμό προϊόντων και υπηρεσιών και βρίσκεται με πολλές αξιώσεις στο κομμάτι εκείνο της αγοράς, το οποίο ονο-μάζουμε cloud computing. Από τη μία, χρειάζεται κάποιος μια «άγκυρα», για να κατανοεί ουσι-αστικά τα τεχνικά θέματα και τον τρόπο, με τον οποίο λειτουργούν τα διάφορα συστήματα, και από την άλλη, στο cloud computing, θέλει οπωσδήποτε και δυνατές υπηρεσίες – γιατί, μην ξεχνάτε, το cloud computing είναι πάνω απ’ όλα υπηρεσίες. Και αυτό είναι ένα πράγμα, το οποίο η Fujitsu το γνωρίζει και το κάνει καλά. Και διαθέτει και πιστεύει και στις αξίες εκείνες, όπως είπε στην ομιλία του στη VISIT 2010 και ο Ρίτσαρντ Κρίστου, για να δια-μορφώσουμε το αύριο (shaping tomorrow). Είναι αξιόπιστη, έχει φιλοδοξίες, είναι υπεύθυνη. Και, ενώ όλες αυτές οι ιδιότητες είναι πολύ σπουδαίες, νομίζω ότι στην εποχή μας έχουν λίγο ατονήσει… Και για μένα ήταν πολύ σημαντι-κό να βρεθώ σε μια εταιρεία, η οποία δεν λέει απλά ότι διαθέτει αυτά τα χαρακτηριστικά, αλλά

συνέντευξη ρολφ ΣβιρΤΣ // Fujitsu technology solutions

Shaping tomorrowΕίναι μόλις λίγες εβδομά-δες που ανέλαβε τα ηνία της εταιρείας. ο λόγος για τον διευθύνοντα σύμβου-λο της Fujitsu Technology Solutions που συνα-ντήσαμε πρόσφατα στο μόναχο. Σε μία από τις πρώτες λοιπόν συνεντεύ-ξεις του ως διευθύνων σύμβουλος της Fujitsu Technology Solutions, ο ρολφ Σβιρτς, μιλά για το cloud computing, το green IT και εξηγεί τη σημασία της στενής σχέ-σης που οφείλει να έχει μια επιχείρηση με τους πελάτες της.Από τον απεσταλμένο μας στο Μόναχο, ΠΑνΑγιώτη ΑνΔριΑνέση

ΕΠΙΛΟΓΗ 107

ΕΠιΤΕυγμΑΤΑ κΑι κΑινοΤομιΕΣ Tα 75 χρόνια διαρκούς παρουσίας στο παγκόσμιο τεχνολογικό στερέωμα έκλεισε πρόσφατα η Fujitsu. Υπήρξε το θεμέλιο αξιοσημείωτων επιτευγμάτων και καινοτομιών της πληροφορικής - από τις πρώτες ημέρες των τηλεφωνικών κέντρων το 1930, τα mainframe και το parallel computing generation της δεκαετίας του 1970, αλλά και σε πιο πρόσφατες εφευρέσεις, όπως το palm vein (πιστοποίηση ασφαλείας με ανάγνωση παλάμης) και τον πρώτο 3D ηλεκτρονικό υπολογιστή. Κατατάσσεται από την Gartner ως ο τρίτος μεγαλύτερος πάροχος υπηρεσιών

πραγματικά πιστεύει σε αυτά και τα κάνει πράξη καθημε-ρινά. Τέλος, το έβλεπα και το ήξερα πάντα, πως η σχέση, που είχε και έχει η Fujitsu με τους πελάτες της, είναι στενή και οι ίδιοι οι πελάτες της είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι.

Το όραμά σας, λοιπόν, για τη Fujitsu είναι η εκπλήρωση αυτού του συν-δυασμού προϊόντων και υπηρεσι-ών… Ακριβώς. Αυτός ο συν-δυασμός πιστεύως πως είναι το κατάλληλο μέσο για την επιτυχία στο πεδίο του cloud computing. Και σημειώστε πως η γνώμη μου είναι ότι το cloud computing δεν είναι απλά μία τάση των ημερών, αλλά μια ανάγκη που θα παραμείνει στο προσκήνιο, επειδή οι πελάτες αναζητούν έναν καινούργιο τρόπο να «καταναλώνουν» την τεχνο-λογία. Πρωτίστως επιθυμούν πιο ευέλικτη τιμολόγηση (αν χρησιμοποιώ κάτι λιγότερο, να το πληρώνω και λιγότερο). Επίσης, οι στατιστικές δεί-χνουν πως σήμερα μόνο 40-45% της εκάστοτε διαθέσιμης υπολογιστικής ισχύος χρη-σιμοποιεί ο χρήστης, καθώς τα συστήματα είναι φιαγμένα και για το peak κάθε περι-όδου. Πιστεύω ακράδαντα πως ακριβώς στο σημείο αυ-τό το cloud computing μπορεί να συνεισφέρει, με στόχο την καλύτερη εκμετάλλευση της ισχύος, αλλά και το όφελος του πελάτη.

Πιστεύετε πως είναι δύσκολο -ειδικά για μικρές επιχειρήσεις- να περάσουν από το σημερινό μοντέλο στο cloud computing; Τι εννοείτε «δύ-σκολο»; Είναι μια δουλειά,

η οποία πρέπει να γίνει, αν κάποιος πιστέψει στα πλεο-νεκτήματα του cloud com-puting – συνεπώς οφείλει και να το υλοποιήσει με τον σωστό τρόπο, ώστε αυτό να αποδώσει τα μέγιστα! Επί-σης, πιστεύω ότι το cloud computing μπορεί να αποβεί ακόμη πιο αποδοτικό για τις μικρές επιχειρήσεις, καθώς τα οφέλη για αυτές έρχονται πιο γρήγορα (π.χ. άμεσο δι-αμοίρασμα πόρων με άλλες μικρές επιχειρήσεις).

Κατανοούν, πιστεύετε, οι πελάτες αυτή την αναγκαιότητα; Θεωρώ πως ναι. Οι πελάτες είναι το ίδιο «ειδικοί» με μας και γνωρίζουν καλά τι πρέπει να γίνει. Και ξέρουν πως αν υι-οθετήσουν τη φιλοσοφία του cloud computing, οφείλουν να πραγματοποιήσουν ορι-σμένες αλλαγές στις διαδικα-σίες τους. Και όλα αυτά δεν έχουν απαραίτητα να κάνουν με τεχνικά ζητήματα, μα και με θέματα προσωπικού κ.λπ. Εμείς, μαζί με τους πελά-τες, συνεργαζόμαστε στενά με σκοπό να βρούμε και να προσφέρουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Από χρόνια επιμένετε στο Green IT – αισθάνεστε δικαιωμένοι, τώρα που και όλοι οι άλλοι μιλούν γι’ αυ-τό; Όντως είναι… μοντέρνο να μιλάς για το Green IT. Δεν ξέρω ακριβώς πώς είναι στην Ελλάδα, αλλά εδώ στη Γερ-μανία ακόμη και στον χώρο της πολιτικής παρατηρούμε την άνοδο του κόμματος των Πρασίνων – ένα κίνημα που ξεκίνησε ως εναλλακτικό. Εμείς, λοιπόν, είμαστε από

χρόνια υπέρμαχοι της φιλο-σοφίας του Green IT, η οποία -εκτός των άλλων- έχει επι-χειρηματικά πλεονεκτήματα. Καταρχήν, κατασκευάζουμε τα προϊόντα με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι φιλικά προς το περιβάλλον, προσέχουμε τα υλικά, την κατανάλωση ενέρ-γειας… Αλλά και μέσα στην εταιρεία μας, δίνουμε ιδιαίτε-ρη προσοχή στον τρόπο λει-τουργίας των γραφείων μας, όσον αφορά την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος κ.λπ.

Θα είχατε να κάνετε ένα σχόλιο για την ελληνική οικονομία και την κα-τάσταση που βιώνουμε αυτή την πε-

ρίοδο στην Ελλάδα; Προσωπικά δραστηριοποιούμαι εδώ και πολλά χρόνια στον χώρο της τεχνολογίας και έχω μάθει πως είναι καλό να μιλά κά-ποιος για θέματα που πραγ-ματικά καταλαβαίνει. Θεωρώ πως τα οικονομικά ζητήματα σε επίπεδο κρατών είναι αρ-κετά πολύπλοκα. Πάντως –και επαναλαμβάνω ότι αυτή είναι η προσωπική μου γνώ-μη– θεωρώ πως στη διάρ-κεια της ζωής, καθένας –άν-θρωπος, εταιρεία ακόμη και κράτος– συναντά οπωσδή-ποτε και εμπόδια και δυσκο-λίες. Το ζήτημα είναι πώς τα διαχειρίζεται όλα αυτά. Και όπως το βλέπω εγώ, νομίζω ότι η Ελλάδα συμπεριφέρε-ται αυτή τη στιγμή με υπευ-θυνότητα, καθώς προβαίνει σε διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες είναι και θέμα συζή-τησης στην ελληνική κοινω-νία. Αυτό είναι αξιοσημείωτο και έχει τον σεβασμό μου.

108 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η πληροφορική της επόμενης μέρας

Tech BusinessΔρόμοι της πληροφορίας, της τεχνολογίας, της καινοτομίας. Δρόμοι της εξέλιξης. Ό,τι πολύτιμο έχει να επιδείξει η πληροφοριακή πραγματικότητα στην εποχή μας.

CisCo VideosCape®Η Cisco παρουσίασε πρόσφατα το Cisco Videoscape®, μία ολο-κληρωμένη τηλεοπτική πλατφόρμα για τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, που συνδυάζει περιεχόμενο -ψηφιακής τηλεόρασης και online- με εφαρμογές μέσων κοινωνικής δικτύωσης και επι-κοινωνιών, με στόχο τη δημιουργία μίας νέας, πλούσιας εμπει-ρίας video, τόσο στον χώρο του σπιτιού όσο και εν κινήσει. Το Videoscape αποτελεί τμήμα της συνολικής στρατηγικής video της Cisco, η οποία θα προσφέρει την τηλεόραση επόμενης γε-νιάς – τηλεόραση που είναι πιο απλή για τους χρήστες και συμβάλλει στον εμπλουτισμό των υπηρεσιών που προσφέ-ρουν οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι. Η Cisco συνεργάζεται αυτή τη στιγμή με σημαντικούς τηλεπικοινωνιακούς παρό-χους από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Telstra, προσφέροντας εμπειρία video επόμενης γενιάς μέσω της πλατφόρμας Videoscape.

d.d. synergyΤο έργο εγκατάστασης του λογισμικού SAP στην εταιρία Aluminco ανέλαβε η d.d. Synergy, πιστοποιημένος συνεργάτης της SAP στην Ελλάδα. Η Aluminco, με έδρα τα Οινόφυτα Βοιωτίας, προσφέρει σύγχρονες αρχιτεκτονικές και κατασκευ-αστικές λύσεις με βάση το αλουμίνιο, στις οποίες περιλαμβάνονται συστήματα αλουμινίου, πάνελ, πόρτες ασφαλείας και θωρακισμένες, συστήματα κάγκελων και συστήματα εξωτερικών χώρων όπως πέργκολες, στέγαστρα εισόδων, αυ-λόπορτες, αυλόγυροι και φωτιστικά. Σκοπός της Aluminco με την εγκατάσταση του λογισμικού SAP είναι η ενοποίηση των διαδικασιών, η ολοκλήρωση των πληροφοριακών συστημάτων και η αναδιοργάνωση των διαδικασιών λειτουργίας της εταιρίας μέσω της χρήσης των βέλτιστων πρακτικών στις οποίες βασίζεται το λογισμικό SAP. Τα υποσυστήματα του λογισμικού SAP που θα εγκατασταθούν είναι η οικονομική διαχείριση, η ελεγκτική & κοστολόγηση, οι πωλήσεις & δια-νομές, η διαχείριση αποθηκών & προμηθειών και η διαχείριση παραγωγής.

ΕΠΙΛΟΓΗ 109

ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣε εμπορική συνεργασία με τον δεύτερο μεγαλύτε-ρο πάροχο κινητής τηλεφωνίας στη Βουλγαρία, τη Globul, θυγατρική της Cosmote και μέλος του Ομί-λου Deutsche Telekom, προχώρησε πρόσφατα η ελ-ληνική εταιρεία τεχνολογίας και λογισμικού (εισηγ-μένη στο χρηματιστήριο του Λονδίνου), Globo. Αυ-τή αφορά στη διάθεση της πλατφόρμας CitronGO! στην πελατειακή βάση της GLOBUL, κάτω από την εμπορική επωνυμία WAZ’UP.

ιβμ ΕλλAΣ Ο Σπύρος Πουλίδας ανέλαβε πρόσφατα καθήκοντα διευθύνοντος συμβούλου και γενικού διευθυντή στην ΙΒΜ για την Ελλάδα και την Κύπρο και διαδέχεται τον Ιωάννη Τερζάκη ο οποίος παραμένει πρόεδρος της εταιρείας. Ο Σπύρος Πουλίδας, προηγουμένως, κατείχε τη θέση του διευθυντή του τομέα υπηρεσιών της ΙΒΜ για την Ελλάδα και την Κύπρο. Ο κ. Πουλίδας σπούδασε Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στο πανεπιστήμιο Πατρών και κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο (Master in Computer Engineering) από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ.

Visa eUrope Η Visa Europe και η Wireless Dynamics Inc. (Wireless Dynamics) προχώρησαν στην ανάπτυ-ξη εφαρμογών ανέπαφων πληρωμών για τους χρήστες iPhone σε όλη την Ευρώπη. Οι χρήστες του iPhone μπορούν απλά να προσαρμόζουν το ειδικό αξεσουάρ Wireless Dynamics iCarte, που γίνεται διαθέσιμο είτε από την τράπεζά τους, είτε από τον πάροχο κινητής τηλεφω-νίας, στο iPhone τους και να «κατεβάζουν» τη συνοδευτική εφαρμογή Visa Mobile για το iCarte από το κατάστημα εφαρμογών της Apple, App Store. Το αξεσουάρ iCarte περιλαμβάνει κεραία και ενσωματωμένο σύστημα ασφαλείας (Secure Element) όπου η κάρτα Visa mobile αποθηκεύε-ται με ασφάλεια. Στη συνέχεια, αυτή η «κάρτα» λειτουργεί με μια εφαρμογή από το App Store, η οποία επιτρέπει τις πληρωμές μέσω του iPhone. Όταν ενεργοποιηθεί η κάρτα Visa mobile, οι καταναλωτές μπορούν να πραγ-ματοποιούν αγορές απλώς ανοίγοντας την εφαρμογή και αγγίζοντας την οθόνη του iPhone τους σε οποιοδήποτε σημείο υπάρ-χει η δυνατότητα πραγματοποίησης ανέπαφων πληρωμών σε όλη την Ευρώπη. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ

Η Intracom IT Services ανέλαβε το έργο αλλαγής της τεχνολογικής πλατφόρμας λειτουργίας του Κεντρικού Τραπεζικού Συστήματος της Geniki Bank, μέλους του ομίλου Société Générale. Το έργο αυτό, σημαντικό για τον όμιλο Intracom IT Services, αποδεικνύει την πολυετή εμπειρία και ισχυρή τεχνογνωσία του στην υλοποίηση τραπε-ζικών έργων.

onLine TradingΗ Saxo Bank (www.saxobank.com) και η Microsoft παρουσίασαν μια νέα πλατφόρμα συναλλαγών, την «MSN Trader – Powered by Saxo Bank», η οποία προσφέρει στους ιδιώτες επενδυτές τη δυ-νατότητα «έξυπνης» διαπραγμάτευσης μετοχών σε συνδυασμό με επενδυτικά εργαλεία που παλαι-ότερα ήταν διαθέσιμα μόνο στους επαγγελματίες επενδυτές.

από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ.

ξη εφαρμογών ανέπαφων πληρωμών για τους χρήστες iPhone σε όλη την Ευρώπη. Οι χρήστες του iPhone μπορούν απλά να προσαρμόζουν το ειδικό αξεσουάρ Wireless Dynamics iCarte, που γίνεται διαθέσιμο είτε από την τράπεζά τους, είτε από τον πάροχο κινητής τηλεφω-νίας, στο iPhone τους και να «κατεβάζουν» τη συνοδευτική εφαρμογή Visa Mobile για το iCarte από το κατάστημα εφαρμογών της Apple, App Store. Το αξεσουάρ iCarte περιλαμβάνει κεραία και ενσωματωμένο σύστημα ασφαλείας (Secure Element) όπου η κάρτα Visa mobile αποθηκεύε-ται με ασφάλεια. Στη συνέχεια, αυτή η «κάρτα» λειτουργεί με μια εφαρμογή από το App Store, η οποία επιτρέπει τις πληρωμές μέσω του iPhone. Όταν ενεργοποιηθεί η κάρτα Visa mobile, οι καταναλωτές μπορούν να πραγ-ματοποιούν αγορές απλώς ανοίγοντας την εφαρμογή και αγγίζοντας την οθόνη

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ

110 ΕΠΙΛΟΓΗ

c.papaioannou

adv

www.arcturos.gr

ΕΠΙΛΟΓΗ 111

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

V

ALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

112 ΕΠΙΛΟΓΗ

Health newsΟι εξελίξεις, οι πρωτοβουλίες, και η στρατηγική μιας αγοράς που λειτουργεί πάντα στην αιχμή της επόμενης μέρας στην υγεία.

Με χορηγiα yψους 30 εκατ. ευρώ της Εθνι-κής Τράπεζας θα κατεδαφιστούν οι παλαιές χει-ρουργικές εγκαταστάσεις του Νοσοκομείου Ευαγ-γελισμός και θα ανεγερθεί νέα πτέρυγα σύγχρονων χειρουργείων στην οποία θα στεγαστούν 20 χει-ρουργεία, μονάδες εντατικής θεραπείας του καρδι-οχειρουργικού και του νευροχειρουργικού τμήμα-τος και μονάδα επεμβατικής καρδιολογίας. H διάρ-κεια κατασκευής της νέας πτέρυγας προβλέπεται σε 20 μήνες.

ConneCted Santa απo τη CiSCo! Η τεχνολο-γία της Cisco στην υπηρεσία των μικρών ασθενών. Με τη βοήθεια των επικοινωνιών video της Cisco, ο Άγι-ος Βασίλης επισκέφθηκε τα νοσοκομεία παίδων Great North Children’s Hospital στο Newcastle και Bristol Royal Hospital for Children στη Βρετανία και την Ιρ-λανδία, για να μιλήσει με τα ίδια τα παιδιά και να μά-θει τι δώρο θέλουν για τα Χριστούγεννα. Οι μικροί ασθενείς με το πρόγραμμα Cisco Santa Connection μί-λησαν απευθείας με τον Βόρειο Πόλο μέσω ενός video link εγκατεστημένου στο νοσοκομείο. Με το πρόγραμ-μα αυτό η Cisco έδωσε χαρά και αισιοδοξία στα παι-διά. Το πρόγραμμα έχει χρησιμοποιηθεί για παιδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, τη Βρετανία και τη Γερμανία τα τελευταία χρόνια.

Η Roche και ο hPV Ένα νέο κλινικό εργαστηριακό σύστημα σχεδιασμένο να βελτιώσει την εργαστηριακή αποτελεσματικότητα και να απαντήσει στις διαγνωστικές ανάγκες διαθέτει η Roche. το ςύστημα cobas 4800 συνδυάζει τις πιστο-ποιημένες in vitro διαγνωστικές δοκιμασίες για έλεγ-χο του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (ηuman PapillomaVirus HPV) με την τεχνολογία της αλυσι-δωτής αντίδρασης πολυμεράσης πραγματικού χρό-νου (real time PCR). η δοκιμασία έχει σχεδιαστεί για να ανιχνεύει τους 14 γονότυπους HPV υψηλού κινδύνου οι οποίοι προκαλούν καρκίνο τραχήλου της μήτρας. αναγνωρίζοντας αυτούς τους γονότυ-πους, το σύστημα cobas 4800 επιτρέπει την άμε-ση ταυτοποίηση των δύο γονοτύπων (HPV 16 και 18) οι οποίοι θέτουν τις γυναίκες σε μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Χρηματοδoτηση για τον υγειο-νομικό χάρτη,

ζητά ο υπουργός Υγείας με έγγρα-φά του προς την Τράπεζα της Ελ-

λάδος. Το κόστος του έργου είναι 445 χιλ. ευρώ, με τελικό δικαι-ούχο το ΚΕΕΛ-ΠΝΟ, ενώ στην Εθνική Σχολή

Δημόσιας Υγείας θα δοθούν 150

χιλ. ευρώ.

112 ΕΠΙΛΟΓΗ

ματιές στην επικαιρότητα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΠΙΔΗΜΙΑΣ τείνει να λάβει η ασθένεια του διαβήτη, εκτιμά ο Σταύρος Παπάς, διευθυντής της Γ’ Παθολογικής Κλινικής και Διαβητολογικού Κέντρου του Γενικού Νοσοκομείου της Νίκαιας καθώς οι διαβητικοί στον κόσμο ξεπερνούν τα 246 εκατ. άτομα. Ο ίδιος κάνει λόγο για πάνω από 1 εκατ. άτομα στην Ελλάδα που πάσχουν από τη συγκεκριμένη νόσο. Σύμφωνα μάλιστα με μελέτες, κάθε 24 ώρες διαγιγνώσκονται 3.600 νέες περιπτώσεις διαβήτη στον κόσμο. Το 25% της «δεξαμενής» των διαβητικών αποτελούν σήμερα παιδιά και αυτό οφείλεται στην αλματώδη αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας. Χαρακτηριστική είναι πρόσφατη μελέτη σε μαθητές δημοτικού στο νομό Αττικής που έδειξε ότι το 28% των αγοριών ήταν υπέρβαρα και το 12% παχύσαρκα. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τα κορίτσια ήταν 27% και 10%. Ανάλογη μελέτη στο νομό Θεσσαλονίκης είχε παρόμοια ευρήματα, 22% υπέρβαρα και 4% παχύσαρκα παιδιά ηλικίας 11-17 ετών.

ΕΠΙΛΟΓΗ 113

Δύσκολες μέρεςΕγκαινιαστηκΕ προσφατα από τον υπουργό υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης, ανδρέα Λοβέρδο, το πρώτο ακτινοθεραπευτικό κέντρο παίδων στην ελλάδα, το οποίο θα λειτουργεί στο Νοσοκομείο π & α κυριακού. πρόκειται για ένα σύγ-χρονο κέντρο του οποίου τον εξο-πλισμό και την διαμόρφωση του χώρου ανέλαβε εξ’ ολοκλήρου η οπαπ α.ε., μετά τη δημόσια έκ-κληση του ςυλλόγου γονέων παι-διών με Νεοπλασματική ασθένεια «Φλόγα», η οποία είχε διατυπωθεί

την άνοιξη του 2008. η οπαπ α.ε. κατέβαλε τις δαπάνες, αλλά και οργάνωσε τον διεθνή διαγωνισμό για την προμήθεια του εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας, τον οποίο παρέδωσε προς χρήση τον Δεκέμ-βριο του 2009, έτσι ώστε να είναι εφικτές οι ακτινοθεραπείες σε παι-διά και εφήβους που πάσχουν από καρκίνο, με ασφάλεια και αποτελε-σματικότητα. Να σημειωθεί ότι με νεότερη απόφαση της οπαπ α.ε. (Μάϊος 2010) – και μετά τη διαπί-στωση ότι η χρήση του εξοπλισμού καθυστερούσε λόγω μη ύπαρξης κατάλληλου χώρου εγκατάστασής του – εγκρίθηκε η διάθεση επιπλέον 120.000 ευρώ στον ςύλλογο «Φλό-γα», προκειμένου να καλυφθούν τα έξοδα ανακαίνισης και διαμόρφω-σης των χώρων του νοσοκομείου στους οποίους, πλέον, στεγάζεται το ακτινοθεραπευτικό μηχάνημα.

Λιγότερα έσοδα και λιγότερα έσοδα! Αυτή είναι η εικόνα στην επιχειρηματική αγορά των ιδιωτικών φορέων υγεί-ας την τελευταία τριετία. Εξαίρεση αποτελούν τα διαγνω-στικά κέντρα. Την ίδια στιγμή, οι μεγάλοι επιχειρηματι-κοί όμιλοι στην αγορά κρατούν ισχυρή παρουσία.

Τα ιδιωτικά θεραπευτήρια, διακρίνονται σε μεγάλες πολυδύναμες κλινικές, σε μεσαίες και μικρότε-ρες μονάδες. ςύμφωνα

με στοιχεία της ελληνικής ςτατιστι-κής αρχής, το 2008 καταγράφηκαν σε ολόκληρη τη χώρα 15.028 κλίνες σε ιδιωτικά θεραπευτήρια επί συνό-λου 53.652 κλινών. ςτα διαγνωστικά κέντρα τώρα, σε ολόκληρη τη χώρα εκτιμάται ότι λειτουργούν περίπου 400 κέντρα κάθε μορφής και μεγέ-θους. η συνολική αγορά των ιδιωτι-κών υπηρεσιών υγείας (έσοδα), αυ-ξήθηκε 3,6% το 2009 μετά από άνοδο 11% το 2008 και 16% το 2007. τη με-γαλύτερη αύξηση εμφανίζουν τα έσο-δα των διαγνωστικών κέντρων κατά 5,2%, ακολουθούν οι γενικές κλινικές με 3,4% και οι μαιευτικές – γυναικο-λογικές κλινικές με 2,5% το 2009. ςτις γενικές κλινικές αναλογεί το μεγαλύ-τερο μερίδιο της αγοράς των ιδιω-τικών υπηρεσιών υγείας, εκτιμάται στο 67% για το 2009. οι μαιευτικές κλινικές συγκεντρώνουν το 14% των συνολικών εσόδων, ενώ το υπόλοιπο 19% αναλογεί στα ιδιωτικά διαγνω-στικά κέντρα. από τη χρηματοοικονο-μική ανάλυση των ισολογισμών των επιχειρήσεων του κλάδου προκύπτει ότι το σύνολο του ενεργητικού των ιδιωτικών κλινικών μειώθηκε 2% το 2009, των μαιευτικών κλινικών αυ-

ΑΚΤΙΝΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚO ΚEΝΤΡΟ ΠΑIΔΩΝ

ξήθηκε 11% και των διαγνωστικών κέντρων κατά 14%. Όσον αφορά τα αποτελέσματα, κέρδη προ φόρου (έναντι ζημιών) παρουσιάζουν οι γε-νικές κλινικές το 2009, ενώ τα κέρδη των γυναικολογικών κλινικών μειώ-θηκαν κατά 9,2%. αντίθετα, τα κέρδη των διαγνωστικών κέντρων αυξήθη-καν κατά 15%. αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα, στον κλάδο δραστηρι-οποιούνται ισχυροί επιχειρηματικοί όμιλοι πρωτοβάθμιας και δευτερο-βάθμιας περίθαλψης, στα επενδυτικά σχέδια των οποίων περιλαμβάνεται και η περαιτέρω ισχυροποίησή τους, όχι μόνο στην εσωτερική αγορά αλλά και σε χώρες του εξωτερικού. το 2010 ήταν μια δύσκολη χρονιά και για τον κλάδο της ιδιωτικής υγείας. Μελε-τώντας τα οικονομικά αποτελέσματα των μεγάλων επιχειρηματικών ομί-λων του κλάδου για το πρώτο 3μηνο του 2010, στον τομέα των γενικών κλινικών παρατηρείται μείωση του κύκλου εργασιών της τάξης του 9%, ενώ στον τομέα των μαιευτικών – γυ-ναικολογικών κλινικών η μείωση εί-ναι της τάξης του 8%. καλύτερη είναι η εικόνα των διαγνωστικών κέντρων όπου σημειώνεται αύξηση 6%. αυτά σε γενικές γραμμές τα βασικά ευρή-ματα πρόσφατης έρευνας της iCaP στον χώρο των γενικών θεραπευτηρί-ων, των μαιευτικών κλινικών και των διαγνωστικών κέντρων.

ιΔιΩΤικοι ΦοΡΕιΣ ΥΓΕιαΣ

Η αξiα ΤΗΣ ΠρΟΣφΟρaΣ

EuromEdica Ολοκληρώθηκε η αναδιάρθρωση των μακροπρόθεσμων εταιρικών δανείων της Euromedica, ύψους 155 εκατ. ευρώ, καθώς και του μετατρέψιμου ομολογιακού δανείου της ύψους 60 εκατ. ευρώ. Να σημειώσουμε ότι η αναδιάρθρωση οδήγησε σε μείωση των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων της Euromedica κατά 19 εκατ. ευρώ.

114 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ο Βασίλειος Κάτσος είναι από τους επιχειρηματίες «που δεν το βάζουν εύκολα κάτω». Και αυτό είναι κάτι που το έχει αποδείξει. Ο πρόεδρος της Pharmathen, καθώς και στο σύνολό του το ανθρώπινο δυναμικό της εταιρείας, ήρθαν αντιμέτωποι με το μεγάλο στοίχημα της βιωσιμότητας της Pharmathen το 1997, όταν στη νέα λίστα συνταγογρα-φούμενων φαρμάκων από το ελληνικό κράτος δεν συμπεριλήφθηκαν κάποια από τα σημαντικότερα και εμπορικότερα προϊόντα της εταιρείας, με αποτέλεσμα ο τζίρος της να συρρικνωθεί κατά περίπου 75% μέσα σε ένα βράδυ!

ΑπΟ ΤΟΤΕ μΕχρι σΗμΕρΑ Η σΤρΑΤΗγικΗ ΕξωσΤρΕφΕιΑσ που ακολούθησε η Pharmathen την κατέστησε μία ελληνική ερευνοκεντρική εταιρεία με πολυεθνική δραστηριότητα. Εξάγει σε πάνω από 85 χώρες και οι εξαγωγές αποτελούν πάνω από το 70% του τζίρου της. Από τον ΜΑκη ΝτΟβΟλΟ

Ολι

κή ε

πανα

φορά

ΣυΝeΝτευξη ΒΑσiΛΕιΟσ κaΤσΟσ // Pharmathen

ΕΠΙΛΟΓΗ 115

πώς κρίνετε τις αποφάσεις και τα μέτρα της κυβέρνησης στον τομέα της φαρμακευτικής δα-πάνης; αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που επιβαρύνουν

ασφαλιστικά ταμεία και νοσοκομεία; Θεω-ρώ πως η κυβερνητική πολιτική σε σχέση με τη φαρμακευτική δαπάνη κινείται προς τη σωστή κατεύθυν-ση. πάγια θέση μας για τη λύση στο θέμα των διογκούμενων δαπανών, είναι το κράτος να υιοθετήσει τη δι-εύρυνση της χρήσης επωνύμων γε-νοσήμων φαρμάκων μέσα από ένα θεσμικό πλαίσιο όπου το κράτος θα εξοικονομεί χρήματα εκμεταλλευό-μενο τη διαφορά τιμής μεταξύ των οικονομικότερων γενοσήμων και των προϊόντων πολυεθνικών.

Ποιά είναι τα μέτρα που θα μπορούσαν να λη-φθούν ώστε να εξορθολογιστεί η αγορά του φαρμάκου και παράλληλα να υπάρξει ένα στα-θερό περιβάλλον για τις εταιρίες που δραστηρι-οποιούνται στον τομέα αυτό; Όπως σας εί-πα το κράτος πρέπει να εκμεταλλευτεί το οικονομικό όφελος από τα γενόση-μα, δίνοντας στον Έλληνα ασθενή μια ποιοτικά ισάξια θεραπεία, απαλλάσ-σοντάς τον όμως από το οικονομικό βάρος των ακριβότερων επιλογών. Με απλά λόγια μηδενική συμμετοχή του ασφαλισμένου για τα γενόση-μα. παράλληλα θα βοηθήσει μέγι-στα προς την κατεύθυνση αυτή και η εφαρμογή του τετράπτυχου: Μηχα-νογράφηση ασφαλιστικών ταμείων (έλεγχος συνταγογράφησης-γιατρού), εφαρμογή θεραπευτικών πρωτόκολ-λων, ανατιμολόγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων και εφαρμογή λίστας με χρηματοοικονομικά κριτήρια, μέτρα τα οποία έχουν ήδη συμπεριληφθεί ή συζητούνται σοβαρά, για τον εξορθο-λογισμό της αγοράς στην ελλάδα.

Ποιά κατά τη γνώμη σας θα είναι η επόμενη μέρα στην αγορά φαρμάκου; εκτιμώ ότι θα υπάρχουν σημαντικές αλλαγές στη γε-ωγραφία της ελληνικής φαρμακοβιο-μηχανίας γενικότερα. οι αλλαγές αυτές θα είναι θετικότατες εάν και εφόσον το κράτος κινηθεί στην εφαρμογή του τε-τράπτυχου που σας ανέφερα λίγο πριν. ενώ θα είναι εξαιρετικά καταστροφικές

και θα οδηγήσουν στην αποβιομηχάνι-ση του κλάδου εάν και εφόσον υπάρ-ξει ολιγωρία στις επόμενες κινήσεις.

Να έρθουμε στην Pharmathen τώρα. Βλέπουμε, παρά την κρίση που έχει πλήξει την επιχειρημα-τικότητα, η εταιρεία επεκτείνεται δημιουργώ-ντας νέες θέσεις εργασίας. η ανάπτυξή μας προκειμένου να είναι ισχυρή και δι-αχρονική βασίζεται σε γερά θεμέλια. επενδύουμε στην έρευνα προκειμέ-νου να προάγουμε την καινοτομία των φαρμακευτικών μας προϊόντων. επεν-δύουμε στην επέκταση των διεθνών δικτύων μας, στις παραγωγικές μας υποδομές, στην αύξηση της ανταγωνι-στικότητάς μας μέσω της καθετοποίη-σης. και επανεπενδύουμε διαρκώς τα κέρδη μας με στόχο να καταστήσουμε την Pharmathen μια από τις κορυφαί-ες φαρμακευτικές βιομηχανίες στον κόσμο. και να σας πω κάτι ακόμα; εί-μαστε περήφανοι να λέμε: «εμείς στη Pharmathen ερευνούμε για τον κόσμο και επενδύουμε στην ελλάδα».

Η εξωστρέφεια, λοιπόν, είναι σημαντικό χαρα-κτηριστικό της στρατηγικής σας. η ανάγκη για μια διαφορετική στρατηγική εξω-στρέφειας έγινε επιτακτική εξαιτίας της αστάθειας της ελληνικής αγοράς και ιδιαίτερα μετά το 1997. εκείνη την περίοδο η εταιρεία αντιμετώπισε μια σημαντική κρίση, όπου κινδύνε-ψε μέχρι και η βιωσιμότητά της. το 1997 το ελληνικό κράτος εφάρμοσε

τη νέα λίστα συνταγογραφούμενων φαρμάκων στην οποία δεν συμπερι-λήφθηκαν κάποια από τα σημαντι-κότερα και εμπορικότερα προϊόντα της Pharmathen. το αποτέλεσμα ήταν ο τζίρος της εταιρείας να συρρικνω-θεί περίπου κατά 75% μέσα σε ένα βράδυ. ςε αυτή την κρίσιμη καμπή έπρεπε να πάρουμε, με αρκετό ρίσκο, κάποιες πολύ δύσκολες αποφάσεις. Ήταν όμως πλέον ξεκάθαρο ότι για την επιβίωση και την περαιτέρω ανά-πτυξη της εταιρείας δεν μπορούσαμε να βασιζόμαστε και να εξαρτόμαστε αποκλειστικά από την τοπική αγορά. καταστρώσαμε λοιπόν μια επιθετική στρατηγική, που περιλάμβανε επι-πλέον επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων και μεθο-δικά αρχίσαμε την ενδυνάμωση των εξαγωγικών μας δραστηριοτήτων. η στρατηγική εξωστρέφειας έγινε το όραμα να είναι η Pharmathen μια ελληνική ερευνοκεντρική εταιρεία με πολυεθνική δραστηριότητα. Με σκληρή δουλειά και πίστη στις ικανό-τητες μας το όραμα αυτό έγινε πραγ-ματικότητα και σήμερα η Pharmathen εξελίσσεται στην πρώτη ελληνική πο-λυεθνική φαρμακευτική εταιρεία, με εξαγωγές σε πάνω από 85 χώρες, και με τις εξαγωγές να αποτελούν πάνω από το 70% του τζίρου της.

Ποιοί είναι οι στόχοι σας για τα επόμενα έτη; ανάπτυξη χωρίς επενδύσεις δεν γί-νεται! Έτσι το αναπτυξιακό μας πλάνο 2010-2015, περιλαμβάνει επενδύσεις ύψους 110 εκατ. ευρώ, με έμφαση στην έρευνα. αντίστοιχα όμως δίνεται και σημαντική έμφαση στη καθετο-ποίηση μας. Ήδη η Pharmathen είναι από τις λίγες καθετοποιημένες φαρμα-κευτικές επιχειρήσεις στην εε, με δυ-νατότητα δηλαδή ανάπτυξης και φαρ-μακευτικών μορίων και δραστικών ουσιών. επιπλέον, έχουν προβλεφτεί σημαντικές επενδύσεις για την επέ-κταση ή/και ανανέωση των παραγω-γικών υποδομών μας, οι οποίες ήδη ενισχύθηκαν σημαντικά με την κατα-σκευή της νέας μας μονάδας στις ςά-πες ροδόπης, η οποία αναμένεται να πιστοποιηθεί και από τον Fda.

«το αναπτυξιακό μας πλάνο 2010-

2015, περιλαμβάνει επενδύσεις

συνολικού ύψους 110 εκατομμυρίων

ευρώ σε έρευνα νέων προϊόντων και υποδομές.»

116 ΕΠΙΛΟΓΗ

&ΑνΤΟχEσ oριΑ «μετά από τόσο καιρό [από την τελευταία ρύθμι-

ση των δημόσιων χρεών προς τις φαρμακευτικές εταιρείες] δεν έχουμε κληθεί να παραλάβουμε τα συγκεκριμένα ομόλογα», επισημαίνει ο αντιπρό-εδρος της Novartis Hellas και γενικός γραμματέ-ας του συνδέσμου φαρμακευτικών Επιχειρήσε-ων Ελλάδος, κωνσταντίνος φρουζής. μοναδική βεβαιότητα, υποστηρίζει, το ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν μπορούν να συνεχίσουν την ιδιότυ-πη χρηματοδότηση του ΕσΥ μέσω της συσσώρευ-σης χρεών από τα κρατικά νοσοκομεία, τη στιγμή μάλιστα που οι ίδιες αδυνατούν σήμερα να δανει-στούν από το τραπεζικό σύστημα.Από τον ΜΑκη ΝτΟβΟλΟ

Η φαρμακευτική δα-πάνη γε ν ικότερα

αλλά και οι τιμές των φαρμάκων έχoυν «ενοχο-ποιηθεί» για τις υψηλές δημόσιες δαπάνες στον χώρο της υγείας. Ισχύει πράγματι αυτό ή υπάρ-χουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην οικονομική αιμορραγία ασφαλιστικών ταμείων και νοσοκομείων; Να σας πω. το κόστος των φαρμάκων στα συνολικά κόστη ενός νοσοκομείου δεν υπερ-βαίνει το 15%. το 2010 η φαρμα-κευτική δαπάνη μειώθηκε δραστικά κυρίως λόγω τιμών και είναι το μόνο κόστος που πραγματικά μειώθηκε φέτος στα Νοσοκομεία. πρέπει κά-ποια στιγμή να εξεταστεί και να ελεγ-χθεί και το υπόλοιπο 85% γιατί όσο και να πιεστεί το 15%, το συνολικό κόστος δεν πρόκειται να μειωθεί και επιπλέον θα χαθεί όλη η προσπάθεια εξοικονόμησης από τα φάρμακα. Μην ξεχνάτε ότι ο φαρμακευτικός κλάδος έχει πλέον φτάσει σε οριακά επίπεδα επενδύσεων και απασχόλη-σης αν και θα μπορούσε υπό άλλες προϋποθέσεις να στηρίξει την χώρα στην ανάπτυξη της με κάποια βοή-θεια από την πολιτεία.

ΣυΝeΝτευξη κωνσΤΑνΤiνΟσ φρΟΥζHσ // novartis

από την πλευρά του υπουργείου υποστηρί-ζεται ότι η αύξηση των πωλήσεων γενοσήμων φαρμάκων στα νοσοκομεία θα οδηγήσει σε δραστική μείωση των σχετικών δαπανών. Ισχύ-ει κάτι τέτοιο; είναι ένα μέτρο που δεν θα βοηθήσει στον ουσιαστικό έλεγ-χο της σπατάλης λόγω του προϊοντι-κού μίγματος των νοσοκομείων όπου κυριαρχούν τα καινοτόμα, με πατέντα, φάρμακα. επιπλέον ο κίνδυνος είναι να οδηγήσει σε υπερσυνταγογράφηση γενοσήμων, όπως γίνεται εξάλλου σή-μερα στο Ικα. παράλληλα ελλοχεύει ο κίνδυνος της χρήσης μη επώνυμων γενοσήμων χωρίς ουσιαστικές μελέτες βιοισοδυναμίας (π.χ. γενόσημα άγνω-στης προέλευσης) με ό,τι αρνητικό συ-νεπάγεται αυτό για τον Έλληνα ασθενή.

Παρόλα αυτά η κυβέρνηση προχώρησε σε ρύθμιση των χρεών των νοσοκομείων. Δεν εί-ναι ένα θετικό βήμα αυτό; το υπουργείο υγείας μαζί με το υπουργείο οικονο-μικών, πριν μήνες πρότεινε και νομο-θέτησε την αποπληρωμή των χρεών 2005-2009 με ομόλογα ελληνικού Δημοσίου μηδενικού επιτοκίου. αν

και αυτό δείχνει ότι υπάρχει διάθε-ση για κάποια λύση του προβλή-ματος, όμως το ποσοστό έκπτωσης (haircut) που μας αφαιρείται για άτοκα ομόλογα τριετούς και τετρα-ετούς διάρκειας αγγίζει το 30%! παρόλα αυτά, ακόμα και σήμερα μετά από τόσο καιρό δεν έχουμε κληθεί να παραλάβουμε τα συγκε-κριμένα ομόλογα, ενώ όλα αυτά τα χρόνια, οι φαρμακευτικές εταιρείες ήταν συνεπείς στις παραδόσεις των προϊόντων μας και τις φορολογικές μας υποχρεώσεις απέναντι στην πολιτεία. τα χρέη των ετών 2005-2009 πλησιάζουν τα 3 δισ. ευρώ. γι’ αυτές τις πωλήσεις, έχουμε φορο-λογηθεί πολλαπλά επί σειρά ετών ενώ δεν έχουμε εισπράξει ούτε ένα ευρώ. επίσης κρούουμε τον κώδω-να του κινδύνου ότι πέρα από τα νοσοκομεία του εςυ πλέον και τα νοσοκομεία του Ικα, καθώς επίσης και τα στρατιωτικά συσσωρεύουν ανησυχητικά απλήρωτες υποχρεώ-σεις πάρα πολλών μηνών. οι φαρ-μακευτικές εταιρείες, πολυεθνικές

ΕΠΙΛΟΓΗ 117

«κρούουμε τον κώδωνα του κιν-δύνου ότι πέρα από τα νοσοκομεία του εΣυ πλέον και τα νοσοκομεία του ΙκΑ καθώς επίσης και τα στρατιωτικά, συσσωρεύουν, ανησυχητικά, απλήρω-τες υποχρεώσεις πάρα πολλών μηνών».

ή ελληνικές, δεν μπορούν να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση του εςυ μέσω αυτού του υπο-χρεωτικού δανεισμού προς τα κρατικά νοσοκομεία, ενώ πα-ράλληλα αδυνατούν πλέον να δανειστούν οι ίδιες από το τρα-πεζικό σύστημα.

Σύμφωνα με πληροφορίες η λίστα του νό-μου 3816, που περιείχε μόνο 89 φάρμακα για σοβαρές παθήσεις έχει διευρυνθεί στα περίπου 200 με συνολικό όφελος για τα Ταμεία της τάξης των 250 εκατ. ευρώ. Πότε αναμένεται η έκδοση της; Ως γνωστόν τα φάρμακα της συγκεκριμένης λίστας διατίθενται με μειωμένα ποσοστά κέρδους των χονδρε-μπόρων, των φαρμακοποιών, αλλά και των φαρμακευτικών εταιρειών, άρα όλοι σε αυτή την αλυσίδα διανομής συνεισφέρουν προς όφελος των ταμείων και των ασθενών (που λαμβάνουν 100% αποζημίωση). Θα πρέπει το τα-χύτερο δυνατό να τεθεί σε ισχύ η διευρυμένη της μορφή και να ενταχθούν όσα φάρμακα προορί-ζονται για θεραπεία σοβαρών πα-θήσεων απειλητικών για τη ζωή, π.χ. τα ορφανά φάρμακα που δί-νονται για τη θεραπεία σπανίων και παραμελημένων παθήσεων, που αφορούν πολύ μικρούς πλη-θυσμούς βαριά ασθενούντων συ-μπολιτών μας.

Συνδέσατε ευθέως τη συνέχιση των επεν-δύσεών σας στη χώρα μας με την ύπαρξη ενός περισσότερο σταθερού περιβάλλο-ντος στον χώρο της υγείας. Ποιά μέτρα θα μπορούσαν να συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή λαμβάνοντας υπόψη και τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας; πρόσφατα ο υπουργός υγείας με κατηγορηματικές δημόσιες δηλώ-σεις του, είπε ότι θα ρυθμίσει εντός του 2010 τις υποχρεώσεις των προ-ηγούμενων ετών και επίσης ότι οι πληρωμές θα είναι μετρητοίς από το 9μηνο του 2010 και εντεύθεν. εί-ναι μια στάση που προσθέτει στην αξιοπιστία της χώρας μας που τόσο πλήττεται τελευταία, εντός και εκτός συνόρων, και εφόσον ισχύσει άμε-σα ανάβει το πράσινο φως για ανά-

πτυξη, στήριξη της απασχόλησης και των επενδύσεων.

Ποιά είναι τα βασικά οικονομικά μεγέθη και η γενικότερη παρουσία της εταιρείας σας στην ελληνική αγορά; η novartis είναι μία νοικοκυρεμένη πολυεθνική εταιρεία με ιδιαίτερα επιτυχημένη πορεία, για την οποία είμαστε όλοι υπερήφανοι. η έρευνα και ανάπτυξη νέων φαρμάκων είναι η βασική μας προτεραιότητα όπου επενδύουμε το 19% των πωλήσεων μας ετησίως. το ερευνητικό μας πρόγραμμα είναι από τα πιο δυναμικά και καινοτόμα στη φαρμακευτική παγκόσμια βιο-μηχανία και περιλαμβάνει τον εντυ-πωσιακό αριθμό των 145 μορίων που βρίσκονται σε διάφορα στάδια κλινικής ανάπτυξης. επίσης περίπου 1 δισ. ασθενείς ωφελήθηκαν από τις θεραπείες μας παγκοσμίως.

Ποιές είναι οι προοπτικές για το 2011 και τι περιλαμβάνουν οι σχεδιασμοί σας για το νέο έτος; Ευκαιρίες για περαιτέ-ρω ανάπτυξη του κλάδου και της novartis αποτελούν οι επιπλέον επενδύσεις σε έρευνα και ανά-πτυξη στη χώρα μας, σε κλινικές μελέτες και επιβράβευση των και-νοτόμων φαρμάκων βάσει ενός συστήματος ορθολογικής τιμολό-γησης βασισμένο στην ευρωζώ-νη όπου εξ’ άλλου ανήκουμε σαν χώρα. αρκεί η πολιτεία να δείξει διάθεση συνεργασίας μαζί μας, έτσι ώστε να υπάρξει εξοικονό-μηση πόρων αλλά και οι ασθενείς να έχουν πρόσβαση σε όλες τις καινοτόμες θεραπείες. το όραμα της novartis είναι να αποτελεί σταθερά έναν άξιο και χρήσιμο εταίρο με όλους όσους συνεργά-ζεται: πολιτεία, υγειονομικές αρ-χές, ιατρική και επιστημονική κοι-νότητα, φαρμακοποιοί και πάνω από όλα για τους ασθενείς και συ-μπολίτες μας. τέλος, ενισχύουμε με άξια στελέχη την εταιρεία μας, είμαστε περήφανοι για την ποιό-τητα του ανθρώπινου δυναμικού μας και βέβαια επενδύουμε, χω-ρίς φειδώ, χρόνο και χρήμα για την εξέλιξη και ανάπτυξή τους.

118 ΕΠΙΛΟΓΗ

Αιχμή του δόρατος στην επιχειρηματική αγορά της πρωτοβάθμιας περίθαλψης αυτή την εποχή το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ιδιωτικών οργανισμών. Το υπουργείο Υγείας καλείται σήμερα να δώσει απάντηση εάν τελικά θα ισχύσει διάταγμα σύμφωνα με το οποίο το 51% του μετοχικού κεφαλαίου των επιχειρήσεων πρέπει να ανήκει σε ιατρούς. Ο Ευ-άγγελος σπανός, πρό-εδρος και διευθύνων σύμβουλος της Βιοϊ-ατρικής υποστηρίζει ότι είναι αδύνατον οι επιχειρήσεις πρωτοβάθμιας περίθαλψης να προσαρμοστούν στα χρονικά περι-θώρια που έχουν δοθεί. «κάτι τέτοιο σημαίνει οικονομική καταστροφή», τονίζει με έμφαση.

Από την ευΑγγελΙΑ ΠέτρΟβΑ

μην πυροβολείτε τον πιανίστα

ΣυΝεΝτευξη ΕΥΑγγΕΛΟσ σπΑνΟσ // βΙΟϊΑτρΙκη

ΕΠΙΛΟΓΗ 119

Ο ευΑγγελΟΣ ΣΠΑΝΟΣ, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της βιοϊατρικής, πιστεύει ότι η κρίση

δημιουργεί ευκαιρίες, αρκεί κανείς να αξιολογήσει σωστά τα βαθύτερα

αίτιά της.

μάτων, απαγόρευση κληρονόμησης επιχειρήσεων κ.λπ. το διάταγμα αυ-τό κρίθηκε αντισυνταγματικό από το ςυμβούλιο επικρατείας το 2007, αλλά η προηγούμενη ηγεσία του υπουργεί-ου υγείας το επανέφερε με τον νόμο 3846/2010 το 2010 με δικαίωμα προ-σαρμογής 18 μηνών.

Και σήμερα; είναι πρακτικά αδύνατο να προσαρμοστούμε (αλλαγή χρήσεως κτιρίων, απόσχιση υποκαταστημά-των) στο χρονικό διάστημα των 18 μηνών, οδηγούμαστε σε οικονομική καταστροφή. ελπίζουμε η νέα ηγε-σία του υπουργείου υγείας να δώσει άμεση λύση στο πρόβλημα αποτρέ-ποντας τη δημιουργία ενός ακόμη κλειστού επαγγέλματος όταν σήμερα επιχειρείται η απελευθέρωση των ήδη κλειστών επαγγελμάτων.

Ποιές κατά τη γνώμης σας είναι οι θετικές πλευ-ρές της ύφεσης που βιώνει σήμερα η χώρα; είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες, αρ-κεί κανείς να αξιολογήσει σωστά τα βαθύτερα αίτια που οδήγησαν στην κρίση. τα πολιτικά κόμματα εξουσί-ας ενδιαφέρονται μόνο για την επα-νεκλογή τους και με μεγάλη ευκολία ενέδωσαν στις απαιτήσεις συνδικαλι-στών και ψηφοφόρων με αποτέλεσμα την υπερβολική διόγκωση του κρά-τους και τη γιγάντωση της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα της ελληνικής κοι-νωνίας. ςτις θετικές πλευρές της οικο-νομικής κρίσης, είναι ο δραστικός πε-ριορισμός του κράτους και η απελευ-θέρωση των κλειστών επαγγελμάτων που άρχισε δειλά-δειλά να υλοποιεί

Οι ελλείψεις του δημόσιου συ-στήματος υγείας, κ. Σπανέ, άφησαν χώρο στον ιδιωτικό τομέα να παρέχει ιατρικές υπηρεσίες. Όμως συχνά και σήμερα γίνεται λόγος για έλ-

λειψη κινήτρων στους επιχειρηματίες να επεν-δύσουν στον ιδιωτικό τομέα της υγείας. Τί πι-στεύετε; κοιτάξτε, η πολιτεία επέλεξε να ασχοληθεί με τη δευτεροβάθμια (νοσο-κομειακή) περίθαλψη με αποτέλεσμα η ιδιωτική πρωτοβουλία να καλύψει σχε-δόν στο σύνολό τους τις ανάγκες για πρωτοβάθμια περίθαλψη. αντί κινή-τρων και παροχών αντιμετωπίσαμε ένα ιδιαίτερα εχθρικό περιβάλλον που εξε-λίχθηκε με τις πιέσεις συνδικαλιστών, τη συνειδητή αδιαφορία κρατικών λει-τουργών και την ευλογία πολιτικών σε επιχειρηματικό μεσαίωνα.

Δηλαδή; Να σας πω. το 1987 απαγο-ρεύεται η ίδρυση νέων επιχειρήσεων στον χώρο της πρωτοβάθμιας περί-θαλψης. το υπουργείο υγείας για να ξεπεράσει το πρόβλημα επέλεξε να χορηγήσει τις άδειες λειτουργίας στο όνομα υπαλλήλων ή συνεργατών ια-τρών. η πρακτική αυτή συνεχίζεται από ορισμένες νομαρχίες μέχρι και σήμερα, παρόλο που επιτρέπεται ξα-νά από το 1991 η χορήγηση αδειών λειτουργίας σε νομικά πρόσωπα. το 2001 εκδίδεται το προεδρικό διάταγ-μα 84/2001 με το οποίο επιχειρείται η βίαιη μετατροπή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος λειτουργούντων επιχει-ρήσεων στον χώρο της πρωτοβάθμι-ας περίθαλψης με διατάξεις του τύπου το 51% του μετοχικού κεφαλαίου των επιχειρήσεων πρέπει να ανήκει σε ιατρούς, απαγόρευση υποκαταστη-

iNFO• Η Βιοϊατρική ιδρύθηκε το 1981 ως ένα μικρό εξει-δικευμένο ενδοκρινολογικό εργαστήριο με μετοχικό κεφάλαιο 600 ευρώ.• Σήμερα, 30 χρόνια μετά, αποτελεί ένα σημαντικό ιδιωτικό φορέα παροχής ιατρικών υπηρεσιών πρω-τοβάθμιας περίθαλψης στη χώρα μας με διεθνείς διακρίσεις σε προγράμματα εξωτερικής ποιοτικής αξι-ολόγησης και με διεθνή αναγνώριση όπως προκύπτει από την επιλογή της Βιοιατρικής ως κέντρου αναφοράς της Roche για την πλήρη αυτοματοποίηση του εργα-στηρίου και της General Electric για την αξονική και μαγνητική τομογραφία.• Στον Όμιλο της Βιοϊατρικής απασχολούνται περισ-σότερα από 2.000 άτομα από τα οποία τα 250 είναι ιατροί.• Το εργαστήριο της Βιοϊατρικής εφαρμόζει από το 1981 προγράμματα εσωτερικού ποιοτικού ελέγχου σε συνδυασμό με κλινικό ποιοτικό έλεγχο. Είναι διαπι-στευμένο με ISO 9001 καθώς και με ISO 15189.

η κυβέρνηση. χρειάζεται περισσότε-ρη προσπάθεια στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα δια-φορετικό επιχειρηματικό περιβάλλον προκειμένου να επιτύχει η νέα ανα-πτυξιακή πορεία της χώρας μας.

Να κλείσουμε την κουβέντα μας μιλώντας για την Βιοϊατρική. Ποιά η πορεία της την περασμέ-νη χρονιά 2010 και τί αναμένετε την επόμενη διετία; κάθε επιχείρηση είναι ένας ζω-ντανός οργανισμός που για να επιβιώ-σει χρειάζεται να αναπτύσσεται. αυτό δεν αμφισβητείται. η ανάπτυξη όμως σήμερα πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη σύνεση λόγω της οικονομικής κρίσης. το 2010 η Βιοιατρική έκλεισε με ελα-φρά λιγότερα έσοδα και κέρδη σε σχέ-ση με το 2009. το 2011 αποτελεί χρο-νιά περισυλλογής, ενώ προσβλέπουμε σε δυναμική ανάπτυξη το 2012.

120 ΕΠΙΛΟΓΗ

210x280 mm © 2009 Toad Ltd. 04/11/09

c.papaioannou

adv

www.baccarat.gr

ΕΠΙΛΟΓΗ 121

210x280 mm © 2009 Toad Ltd. 04/11/09

Roof Garden, Mεγάλη Βρετανία

122 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η σπορ απόλαυση της ζωής και τα νέα αντικείμενα του πόθου.

Precious Life & Living Values


de la cremeCREME

ιTAMA SIXTY. Το Itama Sixty, το νέο µέλος της οικογένειας Itama, συνδυάζει το ταλέντο του designer Marco Casali, των µηχανικών της Itama και την υψηλή τεχνολογία σκαφών της Ferretti, που έχει εξαγοράσει την Itama. Με µηχανές V12 MAN, ισχύος 3100 hp και ανώτατη ταχύτητα 48 κόµβων, προσφέρει τη συγκίνηση του ανοικτού σκάφους αλλά και τις ανέσεις ενός πολυτελούς γιωτ.

TAG HEUER. Μπουφάν της συλλογής Vintage από τη σειρά Lifestyle Accessories της TAG Heuer. Εμπνευσμένο από τον Steve McQueen, είναι ακριβές αντίγραφο εκείνο που φορούσε ο McQueen στο θρυλικό Le Mans.

πΛαισιο. Turbo-X Tablet 450, το πρώτο Ελληνικό tablet από το Πλαίσιο με Windows 7 Home Premium, επεξεργαστή Intel Atom N450 και με οθόνη αφής 11,6” HD! Με βάρος 800g και πάχος μόλις 13 χιλιοστά, είναι ιδανικό για όσους θέλουν τη λειτουργικότητα ενός laptop και τη φορητότητα ενός netbook, με υποστήριξη HD video και εφαρμογών MS Office & MSN.

c.papaioannou

link

www.plaisio.gr/Laptop-Netbook-GPS/Notebook/Tablets/Turbo-X-Tablet-450.htm

ΕΠΙΛΟΓΗ 123

ΚτΜ. Μπουφάν, παντελόνι, t-shirt και ζώνη από την KTM, για τους λάτρεις των extreme sports. Από τον κατασκευαστή των γνωστών µοτοσικλετών.

TAG HEUERΡολόι AQUARACER 500M Calibre 5, Tag Heuer. Το νέο µοντέλο από τη σειρά Aquaracer, για τους λάτρεις της θάλασσας και όχι µόνο. Προηγµένο από κάθε πλευρά, αντέχει σε βάθος 500 µέτρων και είναι εφοδιασµένο µε αυτόµατη βαλβίδα απελευθέρωσης ηλίου, λεπτοµέρεια πολύ σηµαντική για τους λάτρεις των καταδύσεων.

Γυαλιά ηλίου της TAG Heuer, από τη σειρά αξεσουάρ Avant-Garde Lifestyle Accessories της εταιρείας. Από τον βραβευµένο designer Christoph Behling.

ΕΠΙΛΟΓΗ 123

Calibre 5, Tag Heuer. Calibre 5, Tag Heuer. Το νέο µοντέλο από τη Το νέο µοντέλο από τη σειρά Aquaracer, για τους σειρά Aquaracer, για τους λάτρεις της θάλασσας και λάτρεις της θάλασσας και όχι µόνο. Προηγµένο από όχι µόνο. Προηγµένο από κάθε πλευρά, αντέχει σε κάθε πλευρά, αντέχει σε βάθος 500 µέτρων και είναι βάθος 500 µέτρων και είναι εφοδιασµένο µε αυτόµατη εφοδιασµένο µε αυτόµατη βαλβίδα απελευθέρωσης βαλβίδα απελευθέρωσης ηλίου, λεπτοµέρεια πολύ ηλίου, λεπτοµέρεια πολύ σηµαντική για τους λάτρεις των σηµαντική για τους λάτρεις των καταδύσεων. καταδύσεων.

Γυαλιά ηλίου της TAG Heuer, Γυαλιά ηλίου της TAG Heuer, από τη σειρά αξεσουάρ Avant-από τη σειρά αξεσουάρ Avant-Garde Lifestyle Accessories της Garde Lifestyle Accessories της εταιρείας. Από τον βραβευµένο εταιρείας. Από τον βραβευµένο designer Christoph Behling. designer Christoph Behling.

ταG HEUER BOUTIQUE, Λ. Κηφισίας 37 Α, εµπορικό κέντρο Golden Hall, τηλ.210 6838171, www.vichosgroup.gr, πΛαισιο COMPUTERS, τηλ. 8001112345, www.plaisio.gr, ΕΚΚα σΚαΦη, Δαβάκη 2 & Λ. Ποσειδώνος, τηλ. 210 9848992, www.ekkayachts.gr, KTM Hellas, Αφέων Μουρίκη 50 Ελευσίνα, τηλ. 210 5540640, www.ktm-x-bow.com

c.papaioannou

link

www.vichosgroup.gr

124 ΕΠΙΛΟΓΗ

εΛΛΑΔΑς



νέα συλλογή σερβίτσιων by IoniaΌταν το σύγχρονο design συναντά την πολιτισμική κληρονομιά.

Δηµιουργίες στη λευκή πορσελάνη µε σύµβολα όπως τα ανάγλυφα του Παρ-θενώνα, η ιερή ελιά, η άµπελος, σύµ-βολα που συνοδεύουν την ιστορία της Ελλάδας, η καινούργια συλλογή σερ-βίτσιων Ιωνίας. Μία συλλογή που γεν-νήθηκε µε έµπνευση την Ελλάδα...γιατί Ελλάδα είναι: η αρχαία κληρονοµιά µας, ο Παρθενώνας, οι ποιητές µας, το λιοτρίβι, ο τρύγος, το µεράκι, το πάθος, η υπερηφάνεια... Η Ελλάδα που µετα-δίδει τη σοφία και την αρµονία της τέ-χνης και του πολιτισµού, στοιχεία που αποτυπώνονται πάνω στις πορσελά-νινες δηµιουργίες της Ιωνίας. Με τις 5 σειρές, Ακροκέραµο πορφυρό, Παρθε-νώνας, Άµπελος, Στεφάνι και Ελαιώνας, η art de la table µετατρέπεται σε µια καλλιτεχνική δηµιουργία µε πολιτιστι-κές πινελιές.

αγγιγΜα

LOVE

Πρόταση για δύο επί δύο. Είτε πρόκειται για κάποιες ξεχωριστές

μέρες όπως η μέρα του Αγίου Βαλ-νετίνου είτε πρόκειται για κάθε

άλλη μέρα που μπορεί να γίνει ξεχωριστή αρκεί να το θελή-σουμε. Με αφορμή τη μέρα του Αγ ίου Βαλεντ ίνου το πολυτελές και ιστορικό ξενο-δοχείο-σύμβολο της Αθήνας,

η Μεγάλη Βρετανία προτείνει μια δελεαστική απόδραση από

την καθημερινότητα για τη βραδιά του Αγίου Βαλεντίνου.

VaLUES Πρόταση για δύο επί δύο. Είτε πρόκειται για κάποιες ξεχωριστές

μέρες όπως η μέρα του Αγίου Βαλ-νετίνου είτε πρόκειται για κάθε

άλλη μέρα που μπορεί να γίνει ξεχωριστή αρκεί να το θελή-σουμε. Με αφορμή τη μέρα του Αγ ίου Βαλεντ ίνου το πολυτελές και ιστορικό ξενο-δοχείο-σύμβολο της Αθήνας,

η Μεγάλη Βρετανία προτείνει μια δελεαστική απόδραση από

την καθημερινότητα για τη βραδιά

GRANDE BRETAGNE & CARTIER Απόδραση από την καθημερινότητα, κατάδυση στον κόσμο των αισθήσεων.

ΕΠΙΛΟΓΗ 125

BRaINSTORMLEATHER Office by Sato Group

Άνεση και υψηλή αισθητική για τις ώρες της επιχειρηματικής δημιουργίας.

Γραφείο σε µαύρο δέρµα που στηρίζεται σε ειδικό ερµάριο σε µαύρη λάκα µε 3 συρτάρια και αποθηκευτικό χώρο για κάθε χρήση, από τη SATO. Όταν η πολυ-τέλεια γίνεται µέρος του χώρου εργασί-ας, τότε ένα γραφείο µε Ιταλική φινέτσα αποτελεί µια από τις καλύτερες επιλογές αγοράς. Με σχεδιαστικές καινοτοµίες που βασίζονται στις καµπύλες και µε πολύτιµα υλικά όπως το δέρµα, η λάκα και το φυσικό ξύλο, το αποτέλεσµα είναι κάτι παραπάνω από εντυπωσιακό. Μια ακόµη ξεχωριστή σειρά γραφείων από το χέρι του σχεδιαστή Νικόλαου Χαχάµη.

Διανυκτέρευση, χρήση του Spa, της πισίνας, του γυμναστηρίου και δείπνο στο μοναδικό Roof Garden για μια ξε-χωριστή απόλαυση. Προσφέρετε στην «αγαπημένη» σας μία αξέχαστη βρα-διά στη Μεγάλη Βρετανία, ένα από τα καλύτερα ξενοδοχεία στην Ελλάδα και παγκοσμίως καθώς το ξενοδοχείο, για μια ακόμα χρονιά, διακρίθηκε από το γνωστό περιοδικό Condé Nast Traveler των ΗΠΑ και ολοκληρώστε τη βραδιά χαρίζοντάς της μεθυστικές δημιουργίες από τη συλλογή Trinity Constellation από τον Οίκο Cartier.

GRANDE BRETAGNE & CARTIER Απόδραση από την καθημερινότητα, κατάδυση στον κόσμο των αισθήσεων.

c.papaioannou

link

http://www.grandebretagne.gr/gr/GBCorner_gr

126 ΕΠΙΛΟΓΗ

Συνέντευξη στον ΓιωρΓο ΠαΠαχατζή

Κωστασ σπυριουνησΚατάθεση ψυχής και μνήμης από έναν ιδιαίτερο καλλιτέχνη.

της ερημιaς Η γοΗτεια

Ήσασταν μαθητής του αείμνηστου Γιάν-νη τσαρούχη, κ. σπυριούνη. Και σί-γουρα τα «μαθήματα» από έναν τέτοιο δάσκαλο δεν μπορούν παρά να είναι πολλά… Τι να πρωτοθυμηθώ…; Ήταν πράγματι πολλά και μεγάλα πράγματα και άλλα μικρά, αλλά εξίσου χρήσιμα. Όμως αυτό το οποίο διαδραμάτισε τον μεγαλύτερο ρόλο σε εμένα είναι ότι μου έμαθε να επιμένω στον δύσκολο δρόμο, προκειμένου να ανακαλύψω τον εσωτε-ρικό μου κόσμο. Ακόμα θυμάμαι αυτή την επιμονή του. Όσο για τα έργα μου τα έκρινε πάντα με αυστηρότητα, αφήνο-ντας στην άκρη τους επαίνους… Ζωγρά-φος, μου έλεγε…, θα γίνεις με τα έργα που πετάς και όχι με τα έργα που κρατάς!

πάντως, φαίνεται στα έργα σας να δια-τηρείτε ακόμα ένα κομμάτι αναλλοίωτο από εκείνα τα χρόνια της αθωότητας. Δεν ξέρω αν είναι αθωότητα, είναι μάλ-λον μια ευγένεια. Αυτά ήταν χαρακτηρι-στικά μιας άλλης εποχής που μου άρεσαν και τα κράτησα μέχρι σήμερα, όχι βέβαια με το αζημίωτο. Αλλά όσο και να έχουν αλλάξει τα δεδομένα νομίζω ότι αν δεν οπλιστείς με κάποιες Αρχές, τότε είναι που τα χάνεις όλα.

η τελευταία σας δουλειά περιλαμβάνει νεοκλασικά της αθήνας, έρημες παραλί-ες κ.ά., όλα με μια «παγωμένη μορφή», σαν να σταμάτησε σε αυτά ο χρόνος… Πράγματι έτσι είναι… αφού όλα είναι αποκομμένα από την ανθρώπινη παρου-σία. Ξέρετε με συγκινεί πολύ αυτή η ει-κόνα της ερημιάς. Τον άνθρωπο θέλω να τον παρουσιάζω χωριστά, σε πορτρέτα ή σε γυμνά και μου είναι δύσκολο να επε-κταθώ περισσότερο. Ο Γιώργος Χρονάς και ο Χάρης Μεγαληνός έχουν δώσει τη δική τους ερμηνεία γι’ αυτές μου τις επιλογές.

Έχετε μπει στα «άδυτα» των ερημωμέ-νων σπιτιών ή τα ζωγραφίζετε από τη

φαντασία σας; Σε πολλά έχω μπει μέσα. Άλλα τα φωτογραφίζω και παράλληλα κρατώ σχεδιαστικές σημειώσεις.

Ένα αγαπημένο έργο σας από αυτή τη συλλογή; «Το σπίτι των νεανικών μου χρόνων», το οποίο βρίσκεται στη Σαλα-μίνα. Ένα σημαντικό κομμάτι της δουλειάς σας απαρτίζεται από τα γραμματόσημα μεγάλων Ελλήνων καλλιτεχνών που φιλοτεχνήσατε… Έτσι ακριβώς…, συ-γκεκριμένα πρόκειται για τρεις σειρές. Όλα ξεκίνησαν όταν το 2009 τα Ελληνικά Ταχυδρομεία μου ανέθεσαν να φιλοτε-χνήσω τη σειρά «Έλληνες ηθοποιοί» που περιελάμβανε τον Μάνο Κατράκη, Ντίνο Ηλιόπουλο, Έλλη Λαμπέτη, Αλέκο Αλε-ξανδράκη, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Τζένη Καρέζη, Δημήτρη Χορν, Νίκο Κούρκου-λο και Θάνο Κωτσόπουλο. Η δεύτερη σειρά αποτελεί αφιέρωμα στους Έλληνες βάρδους και συγκεκριμένα στους Γιώργο Ζαμπέτα, Σωτηρία Μπέλλου, Βασίλη Τσι-τσάνη, Βίκυ Μοσχολιού, Γρηγόρη Μπι-θικώτση, Στέλιο Καζαντζίδη. Τώρα προ-έκυψε και η τρίτη σειρά η οποία θα είναι αφιερωμένη πάλι σε Έλληνες ηθοποιούς. Βλέπετε, είχαμε πολλούς σπουδαίους καλλιτέχνες στην Ελλάδα.

ο αείμνηστος Μάνος Χατζηδάκις σας είχε πει: «Έχεις ταλέντο και είσαι όμορ-φος. το πρώτο θα το πληρώσεις εσύ, το δεύτερο άσε να το πληρώσουν άλλοι». τελικά τί «πληρώσατε»; Κοιτάξτε..., κρίνοντας εκ του αποτελέσματος και τα δύο τα πλήρωσα. Την ομορφιά την πλήρωσα ίσως γιατί ποτέ δεν πίστεψα ότι τη διαθέτω. Όσο για το ταλέντο μου το πληρώνω με εμένα τον ίδιο. Με την αγωνία μου να παραδώσω ένα έργο με πληρότητα. Και κάποιες φορές νιώθω μελαγχολία που δεν έχω ούτε στο ελά-χιστο το ταλέντο όλων αυτών των μεγά-λων ζωγράφων που θαυμάζω.

Βεβαίως, δεν θα μπορούσα να μην σας ρωτήσω και για το πρώτο μουσείο στον κόσμο «Μαρία Κάλλας» του οποίου δια-τελέσατε καλλιτεχνικός επιμελητής. Δεν σας κρύβω ότι για μένα ήταν μεγάλη τιμή να αναλάβω την καλλιτεχνική επιμέλεια του Μουσείου, όταν μου έγινε η πρότα-

ση από τον Νικήτα Κακλαμάνη. Πρέπει να σας πω όμως ότι το Μουσείο είναι ημιτελές, καθώς μένουν μόνο λίγα πράγ-ματα για να ολοκληρωθεί. Ευελπιστώ ότι και ο νυν δήμαρχος θα φροντίσει να δι-ευθετηθούν τα εναπομείναντα, ώστε να ανοίξει τις πύλες του στο κοινό.

στο διάβα σας συναντήσατε μεγάλες προσωπικότητες και βιώσατε μεγάλες στιγμές. τί νοσταλγείτε; Ξέρετε, δεν υπάρχει κάτι που να μην νοσταλγώ, γιατί απλούστατα αυτά είναι η παρακαταθήκη μου. Τα σχόλια του Χατζιδάκι που μπο-ρούσα να ακούω στο ραδιόφωνο, ο Τσα-ρούχης, ο Ρίτσος, η Μελίνα Μερκούρη από την οποία κουβαλώ μια πολύ γλυκιά ανάμνηση και άλλα πολλά…

Η ζωγραφική για τον Κώστα Σπυριούνη μοιάζει με έναν άνθρωπο που είναι στο χειρουργικό τραπέζι και ο ζωγράφος πρέπει να κάνει ό,τι καλύτερο περνάει από το χέρι του προκειμένου να τον παραδώσει αρτιμελή και υγιή στην οικογένειά του.



ΕΠΙΛΟΓΗ 127

128 ΕΠΙΛΟΓΗ

MARKET NEWS

Η Air Liquide προχώρησε στην επανεξέταση των αγορών μετά από τις αλλαγές που υπέ-στησαν σε παγκόσμιο επίπεδο, προκειμένου να αναγνωρίσει τις πιθανές ευκαιρίες τόσο σε επίπεδο κλάδων δραστηριότητας όσο και γε-ωγραφικών περιοχών, και να διαμορφώσει τους στόχους της για το 2015. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το επιχειρησιακό της πρόγραμ-μα, η Air Liquide αναμένει για τη χρονική πε-ρίοδο 2011-2015 μέση ετήσια ανάπτυξη του κύκλου εργασιών της από +8% μέχρι +10%, σε ομαλές συνθήκες. Οι παραπάνω προβλέ-ψεις προκύπτουν από τη μελέτη της δυνα-μικής των αγορών, όπως αυτή ορίζεται από μακροπρόθεσμες τάσεις. Ο Benoît Potier, πρό-εδρος και γενικός διευθυντής του Ομίλου Air Liquide, δήλωσε σχετικά: «Φιλοδοξία μας είναι να αποτελούμε μακρο-πρόθεσμα τον ηγέτη της βιομηχανίας μας με κριτήριο τις επιδόσεις μας και την υπευθυνότητα.. Από την ίδρυση του Ομίλου, οι θετικές επιδό-σεις και το αίσθημα ευθύνης βρίσκονται στα γονίδιά του και φυσικά κρατούν περίοπτη θέση στο επιχειρησιακό πρόγραμμα ALMA 2015.

Το πρόγραμμα αυτό, το οποίο συνδέεται με επεν-δυτικό πλάνο 12 δις ευρώ για τη συγκεκριμένη πε-ρίοδο, θα μας επιτρέψει να πετύχουμε τους στό-χους μας και να πραγμα-

τοποιήσουμε τη φιλοδοξία μας. Εν τω μεταξύ η Air Liquide προχώρησε ήδη στην υπογραφή συμβολαίων για να πραγματοποιήσει επένδυση 60 εκατ. ευρώ στην Κίνα και συγκεκριμένα στην κατασκευή μονάδας

Air Liquide

InteramericanΕντείνει το ενδιαφέρον της για ανάπτυξη της τεχνογνωσίας σε θέματα διαχείρισης κινδύνων η Interamerican, αξιοποιώντας κάθε δυνατότητα που της παρέ-χει ο μητρικός όμιλος Eureko και η συμμετοχή στην κοινοπραξία Eurapco, στην οποία συμμετέ-χουν εκτός της Interamerican και ανταλλάσσουν γνώση και κα-λές πρακτικές για την εκτίμηση κινδύνων μεγάλες ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρείες. Σε πρό-σφατη συνάντηση που πραγμα-

τοποιήθηκε στην Κολωνία, συζη-τήθηκαν τα θέματα της ποσοτικής εκτίμησης κινδύνων περιουσίας (PML και EML), η κοινοτική νο-μοθεσία αναφορικά με πρότυπα μέτρων προστασίας για φωτιά, κλοπή και κακόβουλες πράξεις, περιπτώσεις περιβαλλοντικών αποζημιώσεων στην Ευρώπη, η ασφαλιστική κάλυψη διακο-πής εργασιών επιχειρήσεων (Β1) και θέματα risk management. Στο risk management forum την INTERAMERICAN εκπροσώπησε ο

Β. Βήχας, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας πραγματογνώμων – εκτιμητών – μηχανικών «Μέ-ντωρ», που ανήκει στην ελληνική εταιρεία. Ακόμη, συμμετείχαν εκ-πρόσωποι των εταιρειών Tapiola (Φινλανδία), Gotaer (Γερμανία), Swiss Mobiliar (Ελβετία), Achmea, Interpolis (Φινλανδία) και Oranda (Ρωσία) του ομίλου Eureko -στον οποίο ανήκει η Interamerican- καθώς και εκπρόσωπος της Eurapco που είχε την ευθύνη του συντονισμού.

διαχωρισμού του αέρα μεγάλης κλίμακας για τον εφοδιασμό με οξυγόνο και άζωτο της μονάδας παραγωγής μεθανόλης του Όμι-λου Datong Coal Mine που είναι ο τρίτος πιο σημαντικός παρα-γωγός άνθρακα στην Κίνα. Αξίζει να σημειώσουμε τέλος, ότι η Air Liquide υπέγραψε επίσης συμ-βόλαιο ύψους 70 εκατ. ευρώ για την κατασκευή δύο μονάδων δι-αχωρισμού του αέρα για τις συ-νεχώς αυξανόμενες ανάγκες της Rashtriya Ispat Nigam Limited, της μεγαλύτερης κρατικής χαλυ-βουργίας στην Ινδία.

c.papaioannou

link

www.airliquide.gr

ΕΠΙΛΟΓΗ 129

MARKET NEWS

Μια σειρά ενεργειών με στόχο την ευαισθητοποίηση και ορθή ενημέρωση των παι-διών - εφήβων και των γονέων τους, για την ασφαλή πλο-ή γ η σ η σ τ ο διαδίκτυο ξε-κινάει ο ΟΤΕ. Με την πεποίθηση ότι η υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου είναι υπόθεση όλων μας και λειτουργώντας ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος, ο ΟΤΕ προχωράει σε συντονι-σμένη δράση, εκδίδοντας ειδικό ενημερωτικό έντυπο και υλοποι-ώντας σειρά ενημερωτικών συ-ναντήσεων. Στο πλαίσιο αυτό και συνεχίζοντας τη συνεργασία του με τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκο-μείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», ο ΟΤΕ δημιούργησε ένα ειδικό έντυπο με τίτλο «Πλοηγηθείτε στο Internet με ασφάλεια». Το έντυπο αυτό απευθύνεται στους γονείς, δίνοντας απλές και χρήσι-μες συμβουλές για την ορθολογι-

κή και ασφαλή χρήση του διαδι-κτύου. Από εδώ και στο εξής θα

διατίθεται με κάθε αγο-ρά από το εκτε-

ταμένο Δίκτυο Καταστημάτων ΟΤΕ πανελλα-δικά, ενώ εί-ναι διαθέσιμο

και στο internet σ τον ισ τότοπο:

ht tp: //w w w.ote.gr/por tal /page/por tal /OTEGR /

CorporateSocialResponsibility/BuildingTies/InTheMarketPlace/draseis_gia_agora_safeinternetΠαράλληλα με την έκδοση του εντύπου, ο ΟΤΕ αναλαμβάνει και πρωτοβουλία για την εκπαίδευση μαθητών, καθώς και ενηλίκων–γονέων, πραγματοποιώντας σει-ρά ενημερωτικών συναντήσεων στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ. Στις 17/2, 24/2, 17/3, 31/3, οι μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα μπορούν να παρακολουθήσουν μια ωραία ενημέρωση για την ασφαλή και υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου από εξειδικευμένο προσωπικό της Μονάδας Εφηβι-

κής Υγείας. Αντίστοιχα, οι ενημε-ρωτικές συναντήσεις για ενήλικες – γονείς ξεκινούν στις 5 και 6/2, με αφορμή τον εορτασμό της Δι-εθνούς Ημέρας Ασφαλούς Δια-δικτύου. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να συνδυάσουν την ενημέρωση με μια ξενάγηση στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ. Σε όσους παρακολουθήσουν την ενημέρωση αυτή, ο ΟΤΕ θα διαθέ-σει δωρεάν την υπηρεσία conn-x on-line προστασία για τους επό-μενους 6 μήνες.

ΑΒ Βασιλόπουλος

Ασφαλές διαδίκτυο για µικρούς & µεγάλους

Η ΑΒ Βασιλόπουλος επεκτείνοντας το δίκτυο των καταστημάτων της προχώρησε στην ενοικίαση 2 καταστημάτων στα οποία προηγουμένως στεγάζονταν καταστήματα της εταιρίας Ατλάντικ, με σκοπό την λειτουρ-γία τους ως καταστήματα ΑΒ. Τα καταστήματα βρίσκονται στην περιο-χή της Καισαριανής - Λεωφόρος Εθνικής Αντιστάσεως 143 και στον Κορυδαλλό, στη Γρηγορίου Λαμπράκη 102, διαθέτουν το καθένα χώρο πώλησης 500m2,. Στην ΑΒ θα εργαστεί όλο το παλαιό προσωπικό και των 2 καταστημάτων-23 για το κατάστημα της Καισαριανής και 20 για το κατάστημα του Κορυδαλλού- αναγνωρίζοντας τον χρόνο προϋπηρε-σίας του στην εταιρεία «Ατλάντικ», ενώ η εταιρεία συνέβαλλε και στην αποπληρωμή των δεδουλευμένων τους. Οι νέοι συνάδελφοι ήδη εκ-παιδεύονται σε άλλα γειτονικά καταστήματα ΑΒ προκειμένου να εντα-χθούν στην ευρύτερη Αλφαβητική οικογένεια των 10.000 υπαλλήλων.

διών - εφήβων

Με την πεποίθηση

ρά από το εκτε-

σ τον ισ τότοπο:

c.papaioannou

link

www.ote.gr/portal/page/portal/OTEGR/CorporateSocialResponsibility/BuildingTies/InTheMarketPlace/draseis_gia_agora_safeinternet

130 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΕΑπτερΟεντα

Δεν το περIμενα ότ ι κάποια στιγμή θα υπέγραφα τη φρά-ση του τίτλου μου. Κι όμως η ΕΡΤ είναι για λύπηση έτσι όπως ευτε λίζ ε ται συνεχώς και κατά συρροή. Η παρούσα πρέπει να είναι η χειρότερη περίοδος σ τα περισσότερα από 70 χρόνια λειτουργίας της με διάφορες μορφές και ονό-ματα. Τα παραδείγματα είναι πολλά και τα καμπανάκια πε-ρισσότερα. Απλώς τα περισσό-τερα καμπανάκια δεν ακούγο-νται γιατί δεν υπάρχουν αφτιά να ακούσουν.Θα σταθώ σε δύο μόνο. Αφού επί χρόνια η κρατική τηλεόρα-ση ταλαντεύτηκε μεταξύ ιδιω-τικού (διαφημίσεις) και κρατι-κού (υποχρεωτική συνδρομή στους λογαριασμούς ηλεκτρι-κού) τώρα που μειώνεται η δι-αφημιστική δαπάνη ξεκίνησαν δειλά-δειλά οι κατεδαφιστές και θυμήθηκαν το ασυμβίβα-στο συνδρομής και εμπορικής εκμετάλλευσης. Λάθος στιγμή και λάθος επιλογή γιατί γίνεται μόνο για ελπιζόμενη έμμεση αιμοδοσία των ιδιωτικών κα-ναλιών. Πιο υγιές, όμως, είναι να κλείσουν τα τέσσερα πέ-

μπτα των ιδιωτικών καναλιών τα οποία δεν έχουν ούτε ιδιαί-τερο λόγο ύπαρξης αλλά ούτε και οικονομικό μέλλον.Το δεύτερο «επικίνδυνο» στοι-χείο είναι τα άτομα με «οράμα-τα». Διαβάζω συνέντευξη του νέου ανώτατου στελέχους σχε-τικά με το ‘όραμά του’ για τη δημόσια τηλεόραση και εντυ-πωσιάζομαι: «Ο ελληνικός λα-ός πληρώνει την ΕΡΤ όχι για να κάνει υψηλή τηλεθέαση αλλά για να έχει την τηλεόραση που θέλει να βλέπει». Αν καταφέ-ρει ο δηλώσας να μας εξηγήσει πώς ο λαός (τι επικίνδυνη λέξη) ουσιαστικά θέλει να βλέπει τη-λεόραση χωρίς όμως υψηλή τη-λεθέαση μπορεί να θεωρήσου-με ότι πάσχει η κοινή λογική και θα αντιληφθούμε, για μια ακόμα φορά τη δυσκολία έκ-φρασης σε απλά νεοελληνικά.Και γ ια όποιον έχει ακόμα δυσκολία αναφοράς. Το BBC ε ίναι κρατ ικός οργαν ισμός και δεν έ χε ι διαφημίσε ις. Προσφέρει όμως μερικά από τα δημοφιλέστερα προγράμ-ματα σ τους Βρε τανούς και πουλάει τα προγράμματά του σε όλον τον κόσμο.

ΣκνιπεΣ

αμEτρητες είναι οι φράσεις και έννοιες που καθιερώθη-καν αρχικά στα αγγλικά και στη συνέχεια σε άλλες γλώσ-σες από κείμενα του Σαίξπηρ. Αντίστοιχη είναι και η συνει-σφορά του Όσκαρ Ουάιλντ κυρίως σε ‘έξυπνα’ σχόλια και των Μαρξ/Λένιν για κοι-νωνικοπολιτικά. Έτσι ώστε αν χρησιμοποιήσετε κάποια ωραία περιγραφή με αναφο-ρά σε ένα από τα παραπάνω ονόματα το ποσοστό επιτυχί-ας θα είναι ικανοποιητικό. Ο εκτεταμένος πρόλογος προ-κειμένου να περιγράψω μια ιδιαίτερα διαδεδομένη προ-σέγγιση Ελλήνων πολιτικών αστέρων που ανήκουν σε όλους τους πολιτικούς σχη-ματισμούς, στα δύο φύλα και κυρίως στις ηλικίες 50-60.Πρόκειται για ομιλίες σε τη-λεοπτικά προγράμματα πάσης φύσης και συγγραφή άρθρων σε φιλόξενα έντυπα που συ-νοπτικότατα περιγράφονται από τη φράση του Σαίξπηρ από τον Macbeth: ...it is a tale

told by an idiot, full of sound and fury, signifying nothing. Στις τηλεοπτικές εμφανίσεις τα λόγια συνοδεύονται με μα-νιερίστικες χειρονομίες, πλα-στικοποιημένα χαμόγελα και συγκαταβατικές φράσεις. Στα γραπτά κείμενα το «μυστικό» είναι όταν κάποιος φτάνει στο τέλος του κειμένου να μην μπορεί να «χρεώσει» στον αστέρα οποιαδήποτε ξεκάθα-ρη πολιτική θέση.Έχω ήδη συντάξει έναν κατά-λογο τέτοιου είδους πολιτικών που περιλαμβάνει και άτομα που σεμνύνονται ότι υπηρε-τούν την «κουλτούρα» της πο-λιτικής προσποιούμενοι τους συγγραφείς κοκ. Μια που βρι-σκόμαστε στην αρχή της νέας χρονιάς και, όπως φαίνεται θα συγκεντρώσουμε πολλά παρα-δείγματα, αποφάσισα ένα μι-κρό salto mortale. Στην πάνω γωνιά υπάρχει μια ηλεκτρονι-κή διεύθυνση έτοιμη να υπο-δεχθεί κάθε πρόταση ώστε κά-ποια στιγμή να ανακηρύξουμε τον/την φαφλατά της χρονιάς.

Εμβαλωματικά«Oταν Eχουμε Eνα κεIμενο διαβούλευσης δεν ξεκινάμε από το συνταγματικό». Έτσι δήλωσε η κα Διαμαντοπούλου σε συνέντευξή της. Βέβαια στην επόμενή της φράση προσπά-θησε να απαλύνει την ανοησία δηλώνοντας ότι: «Οι προ-τάσεις που υπάρχουν σήμερα είναι απολύτως ελεγμένες συνταγματικά». Η φράση εξηγεί τον τρόπο που κινούνται, θελημένα ή αθέλητα, όλα τα στελέχη όλων των πρόσφα-των Κυβερνήσεων που κινούνται ως μεγάλοι αναθεωρητές της παγκόσμιας και υπερουράνιας πολιτικής.Και ενώ αποφάσισα να μην την χρεώσω απόλυτα με πα-ντελή άγνοια των δομών του Πολιτεύματος αποδίδοντας τη φράση της σε χαριεντισμό (αν είναι δυνατόν), διάβα-σα την επόμενη φράση της σχετικά με τη διοίκηση των ανώτατων σχολών και έχασα κάθε ελπίδα για βελτίωση της Παιδείας μας: «Ο ρόλος των φοιτητών είναι εξαιρε-τικά σημαντικός». Δεν διάβασα παρακάτω γιατί φοβή-θηκα ότι μπορεί να είχε προσθέσει και κάποια φράση του ‘τύπου’: «Και ο ρόλος τους έχει καταξιωθεί τα τε-λευταία 35 χρόνια».

Λυπάμαι την ΕΡΤ

c αφιερωμένοι στίχοι του παλαμά σε κάποιους μεγαλοεκδότες και στην πλειοψηφία της εςηεα εξαιρετικά:

« και θα φύγεις κι απ’ το σάπιο το κορμί, ω Ψυχή παραδαρμένη από το κρίμα, και δε θά’ βρει το κορμί μια σπιθαμή μες στη γη για να την κάμει μνήμα, κι άθαφτο θα μείνει το ψοφίμι, να το φάνε τα σκυλιά και τα ερπετά, κι ο καιρός μέσα στους γύρους του τη μνήμη κάποιου σκέλεθρου πανάθλιου θα βαστά.» η γνωστή επόμενη στροφή φοβάμαι ότι είναι εξωπραγματική.

c ορισμός της απόλυτης γκαντεμιάς. να σε προπηλακίσουν για λάθος λόγους, γιατί βρέθηκες σε λάθος μέρος, να είναι μέρα απεργίας των μμε και το ίδιο σου το κόμ-μα να σφυρίζει με αδιάφορη σημασία.

c προσωπική εκτίμηση. οι διάφορες διπλωματικές υπηρεσίες δεν ενοχλήθηκαν για την αποκάλυψη μυστικών της εξωτερικής υπηρεσίας των ηπα και άλλων χωρών από τη Wikileaks, αλλά για την επιβεβαίωση της παλιάς ρήσης (του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών): «Δεν αρκεί να είσαι βλαξ για να γίνεις διπλωματικός υπάλληλος. πρέπει να το επιβεβαιώσεις με αυστηρότατες εισαγωγικές εξετάσεις».

Από τον ΑνΔΡEΑ ΡιζOΠΟυΛΟ[email protected]

Σαιξπηρικές διαπιστώσεις

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ:


ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

Κατηγορία Συνδροµής Ετήσια Διετής

Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 € 160 €

Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο 125 € 225 €

Φοιτητές(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 48 € 88 €

* Επίσης: Ν.Π.Δ.Δ. - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα

Συδροµή Εξωτερικού 165 € 275 €

Συνδροµή φοιτητών εξωτερικού(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 115 € 185 €

Στις τιµές περιλαµβάνεται Φ.Π.Α. 5%



ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:

ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ:ALPHABANK: GR15 0140 1030 1030 0232 0001 786 (ALL MEDIA A.E.)ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: GR70 0110 0800 0000 0804 7142 701 (ALL MEDIA A.E.)ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: GR70 0172 0110 00 5011 016125 652 (ALL MEDIA A.E.)ΠΡΟΣΟΧΗ! Για να γίνει η πιστωση, παρακαλούµε γράψτε στο παραστατικό της κατάθεσης τον αποστολέα και στείλτε το στο fax: 210 64 24 850.

ΝΑ ΣΤΑΛΕΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ (για την περιοχή της Αθήνας)

ΘΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΑΣ

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ VISA Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ DINERS Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

Γίνετε συνδροµητής στην ΕΠΙΛΟΓΗ Το πακέτο συνδροµής περιλαµβάνει:

6 διµηνιαίες εκδόσεις ΕΠΙΛΟΓΗ και 5 ετήσιες εκδόσεις. Επιπλέον, παρέχεται 20% έκπτωση στις online βάσεις δεδοµένων του economics.gr

Δείτε πληροφορίες για την ΕΠΙΛΟΓΗ και τις ετήσιες εκδόσεις της ALLMEDIA στο δικτυακό τόπο www.epilogimag.gr

Θεοφάνους 19-21, 115 23 Αθήνατηλ.: 210 64 23 688, fax: 210 64 24 850

e-mail: [email protected]





Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

& , 1 -2

©

& , 3 -4

©

& , 5 -6

& , 7 -8

©- Corporate Value

µ ©

& , 9 -10

©

& , 11 -12

Αγαπητοίεκπρόσωποι του ελληνικού τομέα αιολικής ενέργειας,

Σας προσφέρουμε την 30-ετή μας εμπειρία.

Η επένδυση στην αιολική ενέργεια απαιτεί την αποφυγή ρίσκου, οπουδήποτε αυτό είναι εφικτό. Αυτό σημαίνει την επιλογή επιχειρηματικών εταίρων βάσει της εμπειρίας τους στην καθημερινή διαχείριση κινδύνων.

Αυτό ακριβώς κάνει η Vestas εδώ και 30 χρόνια. Το αποτέλεσμα είναι η V112: η πλέον εξελιγμένη και δοκιμασμένη ανεμογεννήτρια της αγοράς. Η νέα γενιά των ανεμογεννητριών της Vestas είναι προϊόν της αποδεδειγμένα επιτυχημένης τεχνολογίας που χρησιμοποιήθηκε σε 41.000 ανεμογεννήτριές μας σε ολόκληρο τον κόσμο, μεγιστοποιεί την παραγόμενη ενέργεια σε περιοχές με χαμηλό και μεσαίο αιολικό δυναμικό, μειώνει το κόστος της ενέργειας μετατρέποντας έτσι σε οικονομικά βιώσιμα, έργα που στο παρελθόν δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εξειδίκευση μας στην αιολική τεχνολογία επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας

vestas.com/worldofwind

10251_Annonce_GR.indd 1 26-10-2010 11:27:26

c.papaioannou

adv

c.papaioannou

link

www.epilogimag.gr/Subscriptions.asp

No

481

ISS

N 1

105

2503

ΕΠΙΛ

ΟΓΗ

ΙΑΝ

ΟΥ

ΑΡ

ΙΟΣ

- Φ

ΕΒ

ΡΟ

ΥΑ

ΡΙΟ

Σ 2

01

1

2011 Η ΑΝΑ∆ΙΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

Ο ΚΟΣΜΟΣΗ ΕΥΡΩΠΗΗ ΕΛΛΑ∆Α

OPINION LEADERS

ΚΩΣΤΑΣ ΑΖΑΡΙΑ∆ΗΣ / ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΙ∆ΗΣΓράµµα από την Αµερική

Bankers' Green TechHealthLiving values

Value&Values



Ε ΤΟΣ 48 ο ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011 T IMH 5.00 €

c.papaioannou

adv

www.goodchannel.gr

Documents

EPILOGI 1-2 2011