ENDODINAMIKA

PROCESI IZAZVANI POVEĆANJEM p, t

i kretanjima u astenosferi

1. Magmatski pokreti (plutonizam

i vulkanizam)

2. Tektonski pokreti (epirogeni i

orogeni)

3. Metamorfizam

4. Seizmički pokreti

• plutonizam – dubinske,

plutonske ili intruzivne

stene

• Vulkanizam – izlivne,

vulkanske ili efuzivne

Magmatski pokreti – jedan od

najvažnijih geol. procesa u Sunčevom

sistemu uopšte

Vulkan je pukotina duž koje se

magma (lava) izliva na površinu

Erupcije mogu biti:

• Centralne: Etna• Arealne: Dekan

• Linearne: Island

Tip erupcije

1. Lavične

2. Eksplozivne

(stratovulkani)

3. mešoviti

Oko 625 aktivnih vulkana (oko 80

submarinskih)

Vulkanska akivnost u Srbiji

- postvulkanske pojave

• Temperaturni gradijent

• Fumarole

• Solfatare

• Mofete

• Gejziri (oko 700)

• Termalni izvori

(juvenilni i vadozni)

Yellowstone

Tektonski pokreti –sva kretanja

stenskih masa usled delovanja

unutrašnjih sila Zemlje

• EPIROGENI –

• Dugotrajni vertikalni

pokreti koji definišu

raspored kopna i mora

• Transgresija i regresija

• Priobalna područja

• Traju i danas

• Paleogeografija

• Eustazija -eustatički

pokreti; klimatske

promene

OROGENI POKRETI – posledica

kretanja ploča litosfere

• 1. tangencijalni

(kretanja paralelno

površini Zemlje)

• Plikativne

deformacije

Radijalni pokreti

Seizmički pokreti- kratkotrajna

podrhtavanja tla

1. Tektonski (oko

90%)

2. Vulkanski - 7%

3. Prolomni

4. tehnogeni

• MCS skala ( 1 – 12)

• Rihterova skala –

magnituda (8)

• Seizmološke karte

cunami

EGZODINAMIKA

• Uticaj egzodinamičkih

sila adekvatan je klimi

datog područja

• Najvažniji

egzodinamički procesi

su:

1. površinsko raspadanje

2. denudacija

3. erozija padina

4. rečna (fluvijalna) erozija:

proširivanje i

produbljivanje korita, tj.

stvaranje rečnih dolina

- kanjoni i klisure (stene

iste čvrstine)

• Različite čvrstine:

vodopadi ili slapovi

• Eroziona baza slabi

vertikalnu a pojačava

bočnu eroziju: ade,

meandri i delte;

• Ponovno jačanje vert.

erozije - mrtvaje

5. Abrazija (zalivi i plaže; rtovi, klifovi i

poluostrva; talasne potkapine, klifovi

• 6. Hemijska sufozija

(KARSTIFIKACIJA):

• Škrape, vrtače, uvale,

kraška polja

Podzemni oblici u karstu

KARSTNI KANALI

(kaverne) PONORI

JAME PEĆINE

Ledena pećina-

Durmitor

Kras u Srbiji

Istočna Srbija- tip Jure

Dinaridi - holokras

Njeguši

Durmitor

u okolini Beograda u miocenskim krečnjacima-

Merokarst

7. Lednička erozija

• Oko 11% površine zemlje pod

stalnim snegom i ledom, a

debljina ledničkih masa

lokalno i 3.500 m (Antarktik)

• snežna granica ~3.000m

• Usov ili lavina

• Cirk

• morene

• Gorske oči

8. Eolska erozija-

deflacija

• peščane ili kamenite

pustinje; lesna

prostranstva; dine,

barhane i živi

(pokretni) peskovi.