Anti-hormonale therapie

Borstkanker symposium, 8 oktober 2016Emine Goker, internist-oncoloog

Anti-hormonale therapie

§ Verschillende types borstkanker§ 70-80% hormoongevoelig

Wanneer anti-hormonale therapie?

§ Voor de operatie

§ Na de operatie

§ Palliatief bij uitgezaaide borstkanker

Anti-hormonale therapie

§ Premenopauzaal • Tamoxifen (anti-oestrogeen)

§ Postmenopauzaal• Tamoxifen -> aromatase remmer

Tamoxifen

Premenopauzaal (voor de overgang)

Postmenopauzaal(na de overgang)

Hoe lang anti-hormoontherapie

§ In principe 5 jaar§ Bij hoog risico patiënten:• Patiënten die postmenopauzaal zijn: 7 jaar• Patiënten die premenopauzaal zijn: 10 jaar

Bijwerkingen van anti-hormonale therapie

§ Bijwerkingen komen grotendeels overeen met overgangsverschijnselen

De overgangsverschijnselen bij vrouwen zonder anti-hormonale therapie

§ Opvliegers en zweten bij 75-80 % van de vrouwen

§ Opvliegers continueren • > 1 jaar bij de meeste vrouwen • > 5 jaar bij 50 % van de vrouwen

§ Nachtelijk transpireren

Tamoxifen

§ Opvliegers§ Slapeloosheid§ Stemmingswisselingen§ Spier- en gewrichtsklachten§ Hoofdpijn§ Gewichtstoename§ Verminderd libido§ Kleine risico op trombose en baarmoederkanker

Opvliegers

§ Het mechanisme van opvliegers is onbekend§ Uitlokkende factoren • roken • warme dranken• voeding die nitriet of sulfiet bevat • pittig eten• alcohol • mogelijk ook cafeïne• stress

Wat kun je er zelf aan doen?

§ Gezonde leefstijl§ Kleding§ Beddengoed§ Matig alcoholgebruik§ Niet roken

Behandeling opvliegers?

§ Clonidine § Venlafaxine§ Gabapentine

Accupunctuur

Gewichtstoename

§ Multifactorieel- Bijwerking tamoxifen ?- Chemotherapie- Medicijnen zoals dexamethason- Jonge vrouwen die vervoegd overgang - Voeding- Leef gewoontes

Gewichtstoename

Overgewicht bij mammacarcinoom is een risicofactor voor een kortere overleving en een verminderde kwaliteit van leven.

Daarnaast vergroot overgewicht de kans op andere ziekten zoals diabetes mellitus, cardiovasculaire.

Voedingsconsulent

§ “Voorkomen is beterdan genezen”

§ Voor -tijdens en na de behandeling advies op maat

Bewegen

§ Vroeg beginnen met sporten

Aromatase remmers

§ Arimidex§ Letrozol§ Exemestane

Spier- en gewrichtsklachten

§ Bij aromataseremmers 10-20 % stopt t.g.v. spier- en gewrichtsklachten

Gewrichtsklachten

§ Artritis• Zwelling, warm en roodheid

§ Artralgie• Vaak bilaterale pijn aan handen, knieën, heupen,

enkels of voeten

§ Ochtendstijfheid§ Carpaal Tunnel Syndroom

Osteoporose

Behandeling spier- en gewrichtsklachten

§ Intensief sporten vermindert de klachten aanzienlijk• Gewichtsafname en conditieverbetering

§ Pijnstilling§ Uitsluiten reuma

Conclusie

§ 70-80 % hormoongevoelig§ Premenopauzaal: tamoxifen 5-10 jaar§ Postmenopauzaal: tamoxifen-->aromatase

remmer 5-7 jaar§ Bijwerkingen van anti-hormonale therapie

beïndvloeden kwaliteit van leven§ Integrale aanpak

Bedankt voor uw aandacht