Elvir+Zukic+-+Operativni+sistem+Windows+-+hronologija+razvoja,+mogucnosti+i+perspektive

SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZ TRAVNIK

FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE

STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS; III. godina.

SMJER: POSLOVNA INFORMATIKA

ELVIR ZUKI

OPERATIVNI SISTEM WINDOWS HRONOLOGIJA

RAZVOJA, MOGUNOSTI I PERSPEKTIVE

DIPLOMSKI RAD

Travnik, 10.06.2013

SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZ TRAVNIK

FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE

STUDIJ I CIKLUSA; GODINA STUDIJA: I CIKLUS; III. godina.

SMJER: POSLOVNA INFORMATIKA

OPERATIVNI SISTEM WINDOWS HRONOLOGIJA

RAZVOJA, MOGUNOSTI I PERSPEKTIVE

D I P L O M S K I R A D

IZJAVA: Ja, Elvir Zuki student Sveuilita/Univerziteta Vitez Travnik, Indeks

broj: 0077-09/RPI odgovorno i uz moralnu i akademsku odgovornost izjavljujem da

sam ovaj rad izradio potpuno samostalno uz koritenje citirane literature i pomo

mentora.

Potpis Studenta:_______________

STUDENT: Elvir Zuki

PREDMET: POSLOVNE APLIKACIJE

MENTOR: doc.dr Nedim Smailovi

Predgovor

Ovaj rad realiziran je s ciljem prikazivanja razvoja Windowsa kroz historiju.

Windowsi nas prate kroz itav rad na raunarima, barem za nas ovdje koji smo sa

ovih krajeva. Od kako smo dobili prvi raunar, na njemu je se nalazila neka od

verzija Windowsa. Iz tog razloga to mi je dalo moral da vam to bolje istraim i

prikaem razvoj Windowsa.

Kroz ovaj rad provest u vas kroz sve verzije koje je ikad imao Windows.

Pogledamo li malo detaljnije ta se sve dogaalo na polju informacijski tehnologija u

posljednji pet godina, vidjet emo da su drutvene mree postale najkoriteniji

Internet servisi, na polju multimedije dolo je do velikog razvoja i popularnosti

sadraja u visokoj kvaliteti i rezoluciji, dolazi do irenja i koritenja raunarstva u

oblaku, sve popularniji i koriteniji postaju raunarski tableti, pametni telefoni i

raunari, a beine mree su postale toliko popularne da su dostupne na svim

moguim mjestima kao to su hoteli, restorani, kafii, aerodromi ili bilo koje drugo

javno mjesto. Pored toga, nastaju i novi ili se pouspjeuju postojei standardi kao

npr. USB, Bluetooth, HTML 5 i mnogi drugi programi ili aplikacije koje su vezane

za Windows operativne sisteme.

Na kraju elim posebno da se zahvalim svom profesoru Doc.dr. Nedimu Smailoviu

na pomoi tokom izrade diplomskog rada.

1

Saetak

Ako pogledamo ta se deava sa druge strane na polju klijentskih verzija

Windowsa, vidjeti emo da je nakon est dugih godina vladanja Windows xpa svijetu

predstavljena troma Windows Vista koja je umjesto jednostavnosti u koritenju

mnogim korisnicima zadavala srane probleme. Ovaj ve danas zaboravljeni OS

razvijao se dugo vremena te je zbog veeg nezadovoljstva korisnika, Microsoft je bio

primoran da napravi neki novi sistem koji bi bio olakica u radu, koji ne bih zadavao

probleme krajnjim korisnicima.

Taj novi sistem se zvao Windows 7 koji je zahtjevao mnogo manje resursa od

prijanji verzija a samim tim problemi su bili eleminisani. Uvedene su mnoge broje

mogunosti. Windows 7 je sistem koji se najvie i najbre prodao u historiji

Windowsa. Ali kako je vrijeme ilo, kako je tehnologija se razvijala, samim time ova

verzija Windowsa 7 je starila. Raunari i laptopi nestaju iz upotrebe, a na scenu sve

vie nastupaju tableti i pametni telefoni. Samim tim Microsoft je osmislio novi

Windows kako bi skratio muke korisnicima i izdao je za sada posljednju verziju

Windows 8.

Windows 8 predstavlja znaajne promjene na polju OS primarno se

fokusirajui na poboljanju mogunosti na prenosnim ureajima, raunarskim

tabletima i pametnim telefonima. Nakon 17 godina, Start ekran se izgubio. Windows

8 se moe koristi i na ekranima koji su touch screen.

Krajni cilj ovog rada je podsticanje itaoca da obogate svoje znanje u ovoj

oblasti te da vide kako se Windows razvijao i koje to sad mogunosti imamo kod

ovih sistema.

2

Sadraj:

1. UVOD ............................................................................................... 4

1.1. PROBLEM, PREDMET I OBJEKT ISTRAIVANJA ...... 4

1.2. RADNA HIPOTEZA I POMONE HIPOTEZE ................ 4

1.3. SVRHA I CILJ ISTRAIVANJA ......................................... 5

1.4. ZNANSTVENE METODE ..................................................... 5

1.5. STRUKTURA RADA ............................................................. 5

2. HISTORISKI RAZVOJ OPERATIVNOG SISTEMA

WINDOWS .............................................................................................. 7

2.1. STRUKTURA DOS-a ............................................................. 7

2.1.1. BIOS ................................................................................... 8

2.1.2. DOS jezgra ( Kernel ) ....................................................... 9

2.1.3. Komandni procesor ( COMMAND.COM ) .................. 10

2.1.4. DOS usluni programi .................................................... 10

2.1.5. DOS naredbe ................................................................... 10

2.2. DOS JEZGRA ............................................................................ 11

2.2.1. Windows 1.0 ..................................................................... 11

2.2.2. Windows 2.0 ..................................................................... 12

2.2.3. Windows 3.0 i Windows 3.1 ........................................... 12

2.2.4. Windows 95 ...................................................................... 13

2.2.5. Windows 98 ...................................................................... 14

2.2.6. Windows ME ................................................................... 15

2.3. NT JEZGRA .......................................................................... 16

2.3.1. Windows NT 3.1 .............................................................. 17

2.3.2. Windows NT 4.0 .............................................................. 18

2.3.4. Windows XP .................................................................... 20

2.3.5. Windows Vista ................................................................ 21

2.4. VERZIJE WINDOWSA ....................................................... 22

3

2.5. PREGLED SIGURNOSNI NEDOSTATAKA

PRIJANJIH VERZIJA................................................................... 25

3. WINDOWS 7 ................................................................................. 26

3.1. INSTALACIJA ...................................................................... 27

3.2. POBOLJANE PERFORMANSE ...................................... 28

3.3. PROMJENE U IZGLEDU INTERFEJSA ......................... 29

3.4. POBOLJANO UPRAVLJANJE NAPAJANJA .................. 29

3.5. WINDOWS DODIRNA TEHONOLGIJA ......................... 30

3.6. WINDOWS MEDIA CENTAR ........................................... 30

3.7. VIRTUALNI XP .................................................................... 30

4. SIGURNOSTI OS WINDOWS 7 ................................................ 31

4.1. SIGURNOSNI ELEMENTI ................................................. 31

4.1.1. Action center .................................................................... 31

4.1.2. Firewall ( vatrozid ) ........................................................ 33

4.2. PRONAENE RANJIVOSTI .............................................. 34

4.2.2. Propust u protokolu ........................................................ 34

4.2.2. Propust u User Account ...................................................... 34

5. WINDOWS 8 ................................................................................ 35

5.1. NOVOSTI I ZATO EMO GA KORISTIT? ....................... 41

5.2. WINDOWS 8 IZDANJA ...................................................... 44

7. LITERATURA .............................................................................. 47

8. POPIS SLIKA, GRAFIKONA I TABELA ................................ 49

4

1. UVOD

1.1. PROBLEM, PREDMET I OBJEKT ISTRAIVANJA

Predmet istraivanja u ovom radu jeste Windows. Tu su mnogi problemi sa kojima se

korisnici mogu susresti u samom koritenju ovih softwera, ali naravno tu je dakako vie

prednosti koje vam mogu koristit u ivotu. Npr. ovi sistemi dre firme, njegove podatke,

podatke o njihovim radnicima, o uvozu i izvozu robe, a sve to zavisi od firme, ime se bavi i

sa im radi. Jedan od problema je kada sistem padne, podatci se izgube, ali sa novom

tehnologijom i svime, sve je mogue vratit, tako da su veinom svi problemi rijeeni. Sistemi

puno vie pamte nego ljudi, sa vie informacija rade, hardveri imaju velike koliine brzine,

prostora, i sa samim tim, sav rad je nezamisliv bez raunara. Samim tim je mene natjeralo da

istraim to vie o ovoj temi, jer sam i sam korisnik ovih sistema, i drago mi je da ivim u

takvom vremenu gdje imam mogunost da ovo sve koristim.

1.2. RADNA HIPOTEZA I POMONE HIPOTEZE

Osiguravanje kvalitete ovog rada pomoglo je istraivanje koje je utemeljeno na

slijedeim hipotezama koje e biti argumentovane.

H0= Upoznavanje sa Windowsima kroz historiju, njihovo razvijanje, te koliko su oni

bitni za na raunar.

H1= Instaliranje neki od verzija softwera kao npr Windows 7 i Windows 8 iz razloga zato to

su to zadnje dvije verzije, i zato to smatram da se one najvie koriste trenutno u svijetu.

H2= Dolazak novi tehnologija, samim tim i Windowsi napreduju, kako na raunarima i

laptopima, tako i na pametnim telefonima te raunarnim tabletima.

5

1.3. SVRHA I CILJ ISTRAIVANJA

Raunari u dananje vrijeme se koriste u mnoge svrhu poput kontroliranja

meunarodne telefonske komunikacije, protoka informacija na Internetu, distribuciji

elektrine energije, brigu o korisnicima, brigu o poslovnim ljudima kao to su npr bankari,

neke kreditne organizacije, opine, kako god sve je to nezamislivo bez raunara. Tako da

svrha i cilj ovog istraivanje jeste da prikaem koliko je bitan raunar u dananje vrijeme,

koliko nam koristi donosi, da vam pokaem zato ljudi toliko vremena provode na njemu.

Znai da rezimiramo, kazano u jednoj reenici osnovna svrha i cilj ovog diplomskog

rada bila bi da prvi korak prema koritenju raunara i Interneta je prevencija i razumijevanje

rada na raunaru a potom instalacija alata koji ovam pomau pri radu na raunaru.

1.4. ZNANSTVENE METODE

Kod izrade rada primijenjene su slijedee metode: metoda analize, metoda

generalizacije i metoda dokazivanja, metoda klasifikacije, eksperimentalna metoda

(prikazivanjem i pisanjem primjera u praksi), te metoda posmatranja.

1.5. STRUKTURA RADA

Moj rad je baziran na razvijanju windowsa kroz historiju, i kada doete na kraj rada,

vidite da se sve svodi na novu tehnologiju. U ovom radu prikazao sam vam hronologiju i

razvoj windowsa kroz historiju, i na samom kraju sam doao do zadnje verzije tj. windows 8.

Meni nema smisla da vam puno priam o historiji windowsa, jer smatram da je bolje da vam

kaem to vie stvari o windows 7 i 8 iz razloga zato to se oni sada najvie koriste u svijetu, i

svaka nova informacija u vezi nji bi vam mogla pomoi u vaem buduem radu.

6

Kroz ovaj rad upoznat u vas za poetak o historiji, a to je struktura dosa, bios, dos

jezgra, komandni procesor, dos usluni program te dos naredbe. Tu u vam opsivati dva

jezgra dos jezgro i NT jezgro. to se tie dos jezgra upoznat emo prve verzije windowsa tj.

Windows 1.0, Windows 2.0, Windows 3.0, Windows 3.1, Windows 95, Windows 98 i

Windows ME. A u NT jezgru upoznat u vas sa Windows NT 3.1, Windows NT 4.0,

Windows 2000, Windows XP i Windows Vistom. Zatim u vas uvesti u verzije Windowsa te

pregled sigurnosni nedostataka prijanjih verzija. To bi bilo sve vezano za stare Windowse,

tj.starije verzije.

Nakon toga prei u na verzije Windows 7 i Windows 8. Kod Windows 7 prikazat u

vam sigurnosne elemente, a to su Action Center i Firewall, i pronaene ranjivosti kao to su

propust u protokolu i propust u user Accountu. Najvie vremena posvetio sam Windows 8 iz

razloga jer je to zadnja verzija, a kod njega sam jedino prikazao kako se vri instalacija, te

neke novosti vezane za taj sistem i razloge zato bi trebali koristiti ovaj sistem. Na kraju u

vam navesti verzije Windows 8 i hardwerske zahtjeve za koritenje ovog sistema.

7

2. HISTORISKI RAZVOJ OPERATIVNOG SISTEMA WINDOWS

Da raunar nebi bio tek hrpa vie ili manje uredno posloenog metala i plastike u vidu

matine ploe, razliiti kartica i perfernih ureaja ( hardvera ), potrebi su razliiti programi (

Softver ) kako bi ono postalo orue za na rad, sredstvo uz pomo kojeg se informiramo ili

pak igraka uz koju troimo ( slobodno ) vrijeme. 1

Windows je familija operativnih sistema, koja je nastala sa Windows 1.0 sistemom,

objavljenim 20. novembra 1985. godine, kao dodatnom komponentom MS-DOS operativnog

sistema. Familija ukljuuje i operativne sisteme namenjene prenosnim ureajima (Windows

Embedded) i mobilnim telefonima (Windows CE, Windows Mobile i Windows Phone).

Najnovije verzije su Windows 8 i Windows Phone 7.5.2

Kada je kompanije "Microsoft" objavila prvu verziju Windowsa OS, 20. novembra 1985.

godine, on je bio zasnovan na koritenju grafikog interfejsa. 3Davne 1963. godine Microsoft

je najavio razvoj windowsa kao grafiko suelje ( eng. Graphical User Interface GUI ), za

svoj operativni sistem MS-DOS ( eng. Microsoft Disk Operating System) kojeg je

isporuivao IBM PC raunarima. S vremenom windows zbog svoje velike popularnosti,

prerasta u operativni sistem. Parelelno od navedenog razvijaju se dvije osnovne grane koje

koriste razliite tehnologije, a to su:

DOS jezgra,

NT jezgra.

2.1. STRUKTURA DOS-a

DOS jezgra predstavljaju komericijalni program, ali se znatno razlikuju od tih

programa. Jedan dio DOS jezgra se nalazi na matinoj ploi PC raunara zapisan u memoriji

ROM, dok drugi dio programa se instalira na hard disk.

Operativni sistem DOS ine pet meusobno povezanih cjelina, a to su:

1 Lj. Milija, R. Peri, "Windows 7" Pro-Mil, Varadin, 2010., str 12

2 D. Stojanovi, M. uker, "Uvod u razvoj Windows 8 aplikacija" Taschen, Zagreb, 2013., str 22


8

1. BIOS ( Basin Input Output System )

2. DOS jezgra ( Kernel )

3. Komandni procesor ( COMMAND.COM )

4. DOS usluni programi

5. DOS naredbe

2.1.1. BIOS

BIOS predstavlja osnovni skup instrukcija i upravljakih programa ( drajvera ) za

monitor, testaturu, printer, portove, sistemski sat i ureaj s kojeg se podie operativni sistem-

hard disk. Osnovni zadatak BIOS-a je posredovanje izmeu zahtjeva preostali dijelova DOS-a

i svih perifernih ureaja, i to sve radi tako to alje pojedinani zahtjev OS-u u nizu

instrukcija koje upravljaju nekim od sklopova.

Izvor: http://gamers.ba/forum/7/54688/sve-o-bios-u/

Slika 1. Prikaz biosa na raunaru

BIOS sa sastoji od velikog broja programskih funkcija koje izravno komuniciraju sa

hardverom, a te funkcije se nazivaju elementarne BIOS funkcije.

Veina programskih jezika doputa korisnicima izravnu komunikaciju sa BIOS-om, tako to

korisnici zaobiu funkcije DOS-a. Samim tim se postie vea brzina izvravanja programa, ali

9

to programiranje zahtjeva veliki oprez jer moe doi do nekontroliranog rada programa i

operativnog sistema.

BIOS se neprestano usavrava, razvija i proiruje svoje mogunosti. Tako npr. prvi BIOS je

bio veliine 8kb.

U BIOS-u se nalazi skup programa koji pruaju osnovnu podrku za rad raunara. Svi BIOS

programi nalaze se u podruju veliine 128kb, E i F blokova memorije ( od E000 do FFFF ).4

BIOS je dizajniran tako da izravno nadzire hardver i da odgovara na sve zahtjeve hardvera.

On je namijenjen da radi tako da prua maksimalnu fleksibilnost, najmanje optereuje

programe koji ga koriste i da radi uz maksimalnu moguu sigurnost od poremeaja rada

raunara.

2.1.2. DOS jezgra ( Kernel )

Dos jezgra predstavljaju osnovni dio DOS-a. To je operativni sistem u uem smislu.

Svi programi koji se obraaju operativnom sistemu, komuniciraju sa jezgrom DOS-om. Jezgra

DOS-a se sastoje od velikog broja pojedinanih funkcija koje nisu vidljive krajnjem

korisniku, a te funkcije nose naziv elementarne funkcije DOS jezgra.

Samim tim moemo da navedemo neke od najznaajnijih DOS funkcija jezgra, a to su:

upravljanje memoriskim resursima,

upravljanje datotekama ( kreiranje, brisanje, modifiranje ),

upravljanje direktorijima ( kreiranje, brisanje, modifiranje, upis ),

iniciranje poetka i zavretka programa,

upravljanje znakovno orjentiranim U/I te

kontrola ulazno-izlaznim portovima.

Kada instaliramo operativni sistem DOS jezgra moemo pronai u datotekama MSDOS.SYS i

IO.SYS. Karnel se uitava u radnu memorju ( RAM ) za vrijeme poetnog punjenja DOS-a i

4 http://www.croportal.net/forum/racunala/struktura-dos-3279/

10

to upravo iz tih datoteka. Korisnik ne moe izravno komunicirati s jezgrom DOS-a neko s

komandnim procesorom.

2.1.3. Komandni procesor ( COMMAND.COM )

Predstavlja dio operativnog sistema s kojim se korisnik nalazi u stalnoj komunikaciji.

Ovaj dio DOS-a je program koji prihvata, interpretira i prevodi izvoenje naredbi koje izdaje

korisnik. Svaka korisnikova naredba koja se uputi OS-u izdaje se ukucavanjem niza znakova

na tastaturi. Te znakove treba prevesti u pozive odgovarajuih funkcija jezgra DOS-a. Taj

zadatak obavlja komandni procesor. Uz DOS se standardno isporuuje komandni procesor

koji se nalazi u datoteci COMMAND.COM.

2.1.4. DOS usluni programi

Uslune programe ne moemo smatrati sastavnim dijelom operativnog sistema u uem

smislu. Uz DOS se isporuuje i itav niz korisnih pomonih programa koji bitno unapreuju

sigurnost podataka, iskoritavanje memorije i jednostavnost u radu s DOS-om. Ti programi

su: DOSKEY, DOSSHELL, EDIT, DBLSPACE, DEFRAG, FDISK, HELP, INTERLINK,

MSBACKUP, MSD, UNDELETE, MSAV, QBASIC.

2.1.5. DOS naredbe

Imamo dvije vrste DOS naredba a to su; prema nainu pozivanja na izvoenje i

prema funkciji koje izvode.

Podjela naredbi prema nainu povezivanja:

interne naredbe

eksterne naredbe

Podjela prema funkcijama koje izvode:

11

naredbe za upravljanje direktorijima

naredbe za rad i upravljanje datotekama

naredbe za rad s diskom i disketama

Batch naredbe

naredbe za konfiguriranje sustava

2.2. DOS JEZGRA

2.2.1. Windows 1.0

Prva samostalna verzija operativnog sistema Windows, verzija 1.0, objavljena je

1985. godine. Verzijom Windows 1.0 predstavljeno je novo programsko okruenje za razvoj i

pokretanje aplikacija koritenjem ikona i pokazivaa. Prije pojave Windowsa, korisnici

personalnih raunara radili su iskljuivo u linijskom naredbenom nainu rada ( eng. command

line ). Ovaj proizvod u sebe je ukljuivao kalendar, ureiva teksta ( Notepad ), kalkulator,

sat, upravljaku plou ( Control Panel ) te alate za crtanje ( Paint ) i pisanje ( Write ) iji je

zadatak bio pomagati korisniku u izvoenju dnevnih zadataka. Jedan od zanimljivijih detalja

ovog operativnog sistema bili su prozori koji se nisu mogli preklapati, jedino su mogli biti

posloeni jedan do drugog. Samo prozor koji prikazuje sistemske informacije ( eng. dialog

box ) se mogao pojaviti "preko" ostalih prozora. Slika 1. prikazuje grafiki interfejs

Windowsa 1.0. i ovaj windows nikada nije postigao veliku popularnost.

Izvor: http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_1.0

Slika 2. Prikaz interfejsa Windows 1.0

12

2.2.2. Windows 2.0

Windows operativni sistem 2.0 predstavljen je 1987. godine i njega je pokretao

procesor Intel 286 s proirenom memorijom i boljom podrkom za grafiku. U ovoj verziji prvi

put se javlja napredni mehanizam kartica pomou tipki tastature, terminologija "Minimize" i

"Maximize" ( do tada su se koristili termini "Iconsize" i "Zoom" ) te je omogueno

preklapanje prozora. Prve verzije Microsoft Word-a i Microsoft Excela poele su se

upotrebljavati na Windows 2.0. Windows 2.0 je bio popularniji od 1.0 ali ni on nije masovno

koriten, stoga je veina proizvoaa i dalje izraivala DOS verzije svojih aplikacija.


Slika 3.Prikaz interfejsa Windows 2.0

2.2.3. Windows 3.0 i Windows 3.1

Verzijama Windows 3.0 koja je izila 1990. godine i windows 3.1 koja je izila 1992.

godine znatno se unaprijedio korisniki interfejs, te su se uvela brojna tehnika poboljanja

kako bi se to bolje iskoristile memorijske mogunosti procesora Intel 286 i 386. Korisnicima

je omogueno koritenje mia kojim se moglo upravljati podatcima jednom rukom bez

pamenja naredbi MS-DOS-a te pokretanje vie aplikacija u isto vrijeme ( eng. multitasking ).

Slika 3. prikazuje korisniki interfejs verzije 3.0.

13

1991. godine objavljene su ekstenzije za multimediju koje su omoguavale podrku CD-ROM

i zvunu karticu.

1993. godine predstavljena je verzija Windows for Workgroups 3-11 koja je donijela podrku

za umreavanje i kuno povezivanje raunara u mree. Ovom verzijom personalni raunari

postaju dio klijent - posluitelj raunarske evolucije u nastajanju. Instalacija za Windows 3.1

nalazila se na devet disketa, a ukupna veliina instalacije iznosila je manje od 13MB.


Slika 4.Prikaz interfejsa Windows 3.1

2.2.4. Windows 95

1995. godine na trite je stigao Windows 95 koji je postigao veliku

popularnost i donio neke nove velike stvari iz Microsofta. Verzija 95 u sebi je sadrila

TCP/IP protokol ( eng. Transmission Control Protocol/Internet Protocol ), PnP

podrku ( Plug and Play ), kojom se omoguavalo koritenje ureaja odmah nakon

14

ukljuivanja i bez puno podeavanja, a omoguavala je i mnoge multimedijalne

funkcije, te dial-up ( nain na koji se pristupa internetu pomou modema i telefonske

linije ). Verzija Windows 95 objavljena je na disketama i CD mediju.

Izvor: http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_95

Slika 5.Prikaz interfejsa Windows 95

2.2.5. Windows 98

Windows 98 se prvi put pojavio na tritu 1998. godine nakon njegovog

izlaska. On samim svojim izdanjem predstavljao je nadogradnju na Windows 95. Sa

Windows 98 dobili smo neke dodatke kao to su dodatna zatita za vane datoteke na

raunaru, ugraen je alat za automatsku izradu sigurnosne kopije registra ( eng. back

up ), poboljana je podrka AGP ( Advanced Graphics Port ), te DirectX, DVD, USB

te MMX standardi. Windows 98 je bio puno veih dimenzija od Windows 95, bio je

15

puno sporiji, a Windows 95 je imao problema sa svojom stabilnostu. Novi pomak

donosi Windows 98 Second Edition ( SE ) kojim su ispravljeni neki nedostaci te je

dodana nova aplikacija Microsoft Windows NetMeeting koja je omoguavala

povezivanje ljudi preko interneta.


Slika 6. Prikaz interfejsa Windows 98

2.2.6. Windows ME

Windows Millennium Edition ( Windows ME ) predstavljen je 2000. godine

kao nadogradnja na Windows 95 i Windows 98. U verziji WIndows ME dobijamo

novi dodatak koji se naziva System Restore, a System Restore nam daje mogunost

povratka sistema u prijanje stanje bez da izgubimo bilo koji dokument ili zapis koji

smo imali ranije. Sistemske datoteke su bile zatiene i nisu dozvoljavale da se vidi

16

njihova modifikacija, pa ak ni administratoru. Windows ME je u sebi ukljuivao

podrku za UPnP ( eng. Universal Plug and Play ) te je uvedeno API ( eng.

Application Programming Interface ), interfejs koji je korisnikim aplikacijama

omoguavao pristup skupu funkcija ili programa drugih aplikacija i operativnog

sistema. I ako je Windows stalno izdavao nove verzije, posebno ovu Windows ME,

samim tim to su uveli mnogobrojne promjene, nova poboljanja, Microsoft je stalno

bio na udaru kritike koja se alila na nestabilnost izdane verzije.

Izvor: http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_ME

Slika 7. Prikaz interfejsa Windows ME

2.3. NT JEZGRA

Microsoft .NET Framework je okruenje za izvravanje, koje se nalazi izmeu

operativnog sistema i aplikacija. Njegov primarni zadatak je obezbjeivanje pristupa

17

svim servisima operativnog sistema na kontrolisani nain, koji omoguava

programerima da budu mnogo produktivniji. C# i Visual Basic .NET su dva najee

koriena jezika za kreiranje aplikacija za .NET Framework.5

Windows NT ( eng. New Technology ) predstavlja gradnju operativnih sistema koji su

se temeljili na korisnik - posluitelj ( eng. Client - Server ) tj. arhitekturi koja povezuje

vie manjih raunara sa posluiteljem. Windows NT su inili dva proizvoda:

Microsoft NT radna stanica ( eng. Microsoft NT Workstation )

Microsoft NT posluitelj ( eng. Microsoft NT Server ).

Osnova ideja Windows NT je bila da se razdvoji radna stanica od posluitelja tako da

je za vrijeme korisnikova rada na raunaru, vei dio vremena na raunaru ( radna

stanica ) je odvojena od posluitelja. Radna postaja s vlastitom programskom

potporom iz posluiteljstva poziva podatke ( datoteke ) u svoju radnu memoriju,

samostalno obrauje podatke i po obradi vraa ih na posluitelj gdje se uvaju i na

raspolaganju su svim korisnicima mree. Windows NT dizajniran je kao

viekorisniki, vieprocesorski sistem koji upravo zbog koritene arhitekture, NTFS

datotenog sistema, koritenja naredbi, injenice da se radi o 32 bitnom

viekorisnikom i vieprocesorsorskom sistemu jako podsjea na Unix.

2.3.1. Windows NT 3.1

Windows NT 3.1. doao je na stanje 1993. godine kao prvi 32- bitni operativni

sistem koji je uz NT tehnologiju donio i novi datoteni sistem, strukturu pomou koje

raunari organizuju podatke na tvrdom disku. Datoteni sistem NTFS ( eng. New

Technology File System ) nam omoguuje bolje performanse i veu sigurnost

podataka na hard disku, odnosno particijama ili jedinicama diska nego do tad sistemi

FAT/FAT32, koji su bili koriteni u verzijama Windows sistema temeljenim na DOS

jezgrima. Korisniki interfejs vrlo je slian verziji Windows 3.1, ali je nain rada je

drukiji.


18

Izvor: http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_NT_3.1

Slika 8. Prikaz interfejsa Windows NT 3.1

2.3.2. Windows NT 4.0

Windows NT 4.0 predstavljen i izdan je 1996. godine. Korisniki interfejs je identian

Windowsu 95, ma da su to dva potpuno razliita operativna sistema i imaju razliite namjene.

Windows NT 4.0. u sebi sadri naprednu zatitu, naprednu mrenu podrku, cjelokupni 32-

bitni Windows sistem koji je raspoloiv kao radna stanica i posluitelj te napredne korisnike

administracije.

Izvor: http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_NT_4.0

Slika 9. Prikaz interfejsa Windows NT 4.0

19

2.3.3. Windows 2000

Windows NT je objavljen 2000.godine, a ponekad ga i zovu Windows 5.0. Ovaj

Windows u sebi sadri preko 29 milijuna linija koda pisanih veinom u programskomg jeziku

C ++. Od toga 8 milijuna je pisano za upravljake programe ( eng. driver ). Windows 2000 je

jedan od najveih komericijalni projekata ikada. Windows 2000 uz NTFS datoteni sistem

koristi i EFS ( eng. Encrypted File System ) ifrirani datoteni sistem kojim se tite vani

podatci. Aplikacija "Windows Installer" prati aplikacije te prepoznaje i zamjenjuje

komponente koje nedostaju.



20

2.3.4. Windows XP

Windows XP je postao najpopularnija verzija Windows OS-a, a njegovo ime je nosilo

skraenicu XP iz razloga to XP predstavlja skraenicu od eXPerience. 6Kao nadogradnja na

Windowse 2000, samo godinu dana kasnije predstavljeni su Windowsi Xp ( eng. Experienced

). Kada je ovaj operativni sistem iziao na trite imao je malih problema u radu, ali

izdavanjem skupnih packova ( eng. service pack ) postao je standard za operativne sisteme.

Evo sada nakon punih 13 godina, Windows XP koristi pa skoro najvei broj korisnika. Od

novina kod ove verzije bitno je spomenuti to da je podeeno bolje kuno povezivanja

raunara, podrku za beinu vezu, mulitimedijalne mogunosti, bolji sistem pomoi ( eng.

help center ), te podrku za nove vanjske ureaje. Takoer korisniki interfejs je znatno

izmjenje i unaprijeen. Osim svih tih noviteta Xp e sigurno pamtiti i po svojoj brzini i

stabilnosti. Windows XP imao je svoje dvije verzije a to su:

Home Edition - za kunu upotrebu

Professional Edition - za poslovne korisnike

Do sada windowsi bili su 32 bitni sistemi, ali pri izlasku Windows XP-a dobijamo i 64 bitni

operativni sistem.

Izvor: http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_XP

Slika 11. Prikaz interfejsa Windows XP


21

2.3.5. Windows Vista

Windows Vista je zavrena 2006. godine, ali na trite se pojavila 2007 godine. Drugo

ime za Windows Vistu je bio "Longhorn". Izrada Windows Viste se oduila nakon izlaska

Windows XP-a, i to je trajalo nekih 5-6 godina, i samim tim ovo predstavlja najdue ekanje

na izlaenje nove verzije Windowsa. Orginalna Vista koja je bila zasnovana na XP-ovom

izvornom kodu je odbaen te se krenulo sasvim ispoetka u izgradnju novog operativnog

sistema. Windows Vista je sadrala stotine novih znaajki, npr. unaprijeeno je grafiko

korisniki interfejs poznat pod nazivom Windows Aero, unaprijeena je trailica, pojavljuju

se novi multimedijalni alati kao Windows DVD Maker i potpuno redizajnirani mreni, audio

te grafiki podsustavi. Windows Vista je pokuavala poveati razinu komunikacije izmeu

ureaja na kunoj mrei koristei peer-to-peer tehnologiju, te omoguavala je laku razmjenu

datoteka izmeu raunara i ureaja poput USB ureaja, printera, skenera te kamera. Vista

ukljuuje verziju 3.0. NET Framework, koja programerima omoguuje laku izradu

visokokvalitetnih aplikacija. 7Prilikom izrade Windows Viste, Microsoft je puno pane

posvetio sigurnosti. Windows Vista je bila ba kritikovana radi previe sigurnosti, jer npr nije

se moglo vriti neko kopiranje zbog previe zatieni digitalnih sadraja.

Izvor: http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_Vista

Slika 12. Prikaz interfejsa Windows Vista

7 D. Stojanovi, M. uker, Nacionalni CERT+ "Sigurnost operativnog sustava Windows 7", Taschen, Zagreb,

2012., str 8

22

2.4. VERZIJE WINDOWSA

Kako bi se opisane i navedene verzije to bolje shvatile, to u vamo prikazati kroz

vremenski Graf 1, koji nam prikazuje pregled godina i izdavanja svih verzija Windows.

Izvor: Vlastita kreacija autora

Graf 1. Pregled godina izdavanja svih verzija Windowsa


Verzija Novosti

Windows 1.0 Ovaj proizvod je ukljuivao kalendar,

ureiva teksta ( Notepad ), kalkuator, sat,

upravljaku plou ( Contol Panel ) te alate za

crtanje ( Paint ) i pisanje ( Write ).

Windows 2.0 Dodali su se napredni mehanizam kartica

pomou tipki tastature, terminologija

"Minimize" i "Maximize" ( do tada "Iconize"

i "Zoom" ).

Prve verzije Microsoft Word-a i Microsoft

Excel-a

Windows 3.0 i Windows 3.1 Korisnicima je omogueno koritenje mia sa

23

kojim se moglo upravljati podatcima jednom

rukom bez pamenja naredbi MS-DOS-a.

Pokretanje vie aplikacija u isto vrijeme (

eng. multitasking ).

Windows 95 Ugraen TCP/IP protokol ( eng.

Transmission Control Protocol/Internet

Protocol )

PnP podrka ( eng. Plug and Play ) kojom se

omoguava koritenje ureaja odmah nakon

ukljuivanja, bez podeavanja multimedijalne

funkcije.

Dial-up ( nain pristupanja internetu pomou

modema i telefonske linije ) spajanje na

udaljeni raunar.

Windows 98 Dodatna zatita za vane datoteke na

raunaru.

Ugraen je alat za automatsku izradu

sigurnosne kopije registra ( eng. back up )

Poboljana podrka za AGP ( eng. Advanced

Graphics Port ), DirectX, DVD, USB te

MMX.

Windows ME System Restore funkcija koja korisniku daje

mogunost povratka sistema u prijanje stanje

bez gubitka dokumenata ili zapisa.

Sistemske datoteke su zatiene i ne

dozvoljava se njihova modifikacija nikome,

ak ni administratoru.

Podrka za UPnP ( eng. Universal Plug and

Play )

API ( eng. Application Programming

Interface ) interfejs koji korisnikim

aplikacijama omoguava pristup skupu

funkcija ili programa drugih aplikacija i/ili

24

operativini sistema.

Windows NT 3.1 Prvi 32-bitni operativni sistem

Novi datoteeni sustav NTFS ( eng. New

Technology File System )

Windows NT 4.0 Napredna zatita

Napredna mrena podrka

Cjelokupni 32- bitni Windows sistem

raspoloiv kao radna stanica i posluitelj

Napredne korisnike administracije

Windows 2000 Uz NTFS datoteni sistem koristi i EFS ( eng.

Encrypted File Systems ) ifrirani datoteni

sistem kojim se tite vani podatci

Aplikacija "Windows Installer" prati

aplikacije te prepoznaje i zamjenjuje

komponente koje nedostaju.

Windows Xp Bolje kuno povezivanje raunara

Podrka za bezinu mreu

Multimedijalne mogunosti

Bolji sistem pomoi ( eng,. help center )

Podrka za nove vanjske ureaje

Primjenjen i unaprijeen korisniki interfejs

Prvi 64-bitni operativni sistem

Windows Vista Unaprijeen grafiki interfejs Windows Aero

Unaprijeena trailica

Novi multimedijalni alati kao Windows DVD

Maker

Potpuno dizajnirani mreni, audio te grafiki

podsistemi

Peer-to-peer tehonologija

Verzija 3.0 .NET Frameworka, koja

programerima omoguuju laku izradu

visokokvalitetnih aplikacija.

Tabela 1. Popis novih stvari koje su dolazile uz verzije Windowsa

25

2.5. PREGLED SIGURNOSNI NEDOSTATAKA PRIJANJIH VERZIJA

U dananje vrijeme, zbog veeg broja sigurnosnih prijetnji koje okruuju korisnika i

konstatne povezanosti na internet kod operativnih sistema se rjeavanje sigurnosni problema

smatra se jednim od vanijih prioriteta. Napadi koje vre zlonamjerni korisnici mogu imati

veoma teke i razliite posljedice, od krae povjerljivih podataka do umetanja zlonamjernih

programa koji mogu potpuno da vam srue operativini sistem. Windows, kao najzastupljeniji

operativni sistem, kao sistem koji se najvie koristi u svijetu, najvie je na udaru zlonamjerni

korisnika. Sada u vam navesti Windows sisteme koji su se pokazali kao najranjiviji prema

istraivanjima SANS-a institua:

Internet Information Services ( IIS )

Microsoft SQL Server ( MSSQL )

Windows Authentication

Internet Explorer ( IE )

Windows Remote Access Services

Microsoft Data Access Components ( MDAC )

Windows Scripting Host ( WSH )

Microsoft Outlook Express

Windows Peer to Peer File Sharing ( P2P )

Simple Network Management Protocol ( SNMP )

Microsoft je svjestan koliko je bitno stalno poboljavati sigurnost operativnih sistema. Oni

stalno rade kako bi smanjili broj virusa tako to izdaju nove apdejte ili sigurnosne zakrpe kao

to su Service Packovi ( SP ). Npr. vezano za Service Pack, na Windows XP izdana su 3

Packa:

SP1 - poboljana USB 2.0 podrka, to znai jednostavnija upotreba printera ili nekog

drugog USB ureaja,

SP2 - ima ugraen vartrozid ( eng. firewall ), koji nam daje podrku za beinu

komunikaciju te automatskoj nadogradnji ( eng. Update ),

SP3 - najvie je doprinio stabilnosti i sigurnosti Windows XP sistema.

26

Osim sigurnosni zatita, Microsoft poveava sigurnost operativni sistema i razvojem

tehnologija za zatitu jezgre operativni sistema. U verzijama Windows Vista i Windows 7

koristi se novi nain zatite od iskoritavanja sigurnosnih propusta prekoraenjem kapaciteta

meuspremnika. ASLR ( eng. Adress Space Layout Randomization ) tehnologija omoguava

uitavanje kljunih sistematski datoteka u razliite memorijske lokacije svaki put kada se

raunar pokrene, to oteava pokretanje automitiziranih napada te izvravanje malicioznog

koda. Samim tim se oteava posao napadau to je i glavni cilj ove tehnologije.

3. WINDOWS 7

Windows 7 je radni naziv najnovijeg operativnog sistema, nasljednika Viste. Na

tritu je dostupan od 22 listopada 2009 godine u 32 i 64 bitnoj verziji. 8 Kako nam kae

Microsoft Windows 7 je doraena i poboljana verzja postojee Viste. Ispitivanje Windows 7

trajalo je vie od godinu dana. Kada je prvi put izvreno ispitivanje uestvovali su i milijuni

zainteresovanih korisnika koji su mogli besplatno da skinu probnu ( eng. beta ) verziju na

odreeno vrijeme. Na takav nain otklonjeni su mnogi problemi te nekompatibilnosti koje su

muile sve Windowse prije njihovog izlaska a posebno Vistu.



8 D. Stojanovi, M. uker, Nacionalni CERT+ "Sigurnost operativnog sustava Windows 7", Taschen, Zagreb,

2012., str 15

27

Windows 7 operativni sistem ima esti verzija poredani tako da na najbolji nain ispunjavaju

zahtjeve okruenja u kojem e biti koritene. Windows 7 operativni sistem izlazi u est verzija

koje generalno moemo klasifikovati u tri grupe:

Verzija za kune korisnike.

Verzija za poslovno okruenje

Profesionalna verzija


Slika 14. Prikaz verzija Windows 7

3.1. INSTALACIJA

Instalacija Windowsa je veoma kratak i jednostavan proces. Proces je puno krai i

jednostavniji od proli verzija. Verzija Windows 7 intiligentno prepoznaje stari operativni

sistem te zna automatski napraviti "dual-boot" instalaciju koja omoguava pokretanje

operativni sistema na jednom raunaru, ali ne i u isto vrijeme. Prilikom podizanja raunara

korisnik sam odluuje koji operativni sistem eli koristit. Microsoft je s Vistom uveo neto

drukiji proces podizanja OS-a, koritenjem BDC ( eng. Boot Configuration Data )

tehonologije.

28

3.2. POBOLJANE PERFORMANSE

Microsoft je veliku panju posvetio poboljanju performansi, a kao kljuna

poboljanja su:

Windows 7 je oblikovan za bri ulazak u stanje mirovanja, bri izlazak iz njega i bre

ponovo povezivanje s beinom mreom.

Sortiranje i grupiranje podataka znatno je ubrzano stoga korisnici puno bre dolaze do

rezultata pretraivanja.

Kada se prvi put prikljui prijenosni izmjenjljivi memorijski pogon ili neki drugi USB

ureaj, Windows 7 osposobljava ga za rad u samo nekoliko sekundi. Ako je taj ureaj

ve koriten onda se ekanje jo smanjiva.

Za razliku od prethodni verzija, operativni sistem Windows 7 napravljen je tako da

sporedne servise koji smanjuju brzinu, pokree ih samo kada ih treba. Npr. ukoliko se

BlueTooth ureaj ne koristi, Windows 7 Bluetoth servis ga nee ni ukljuiti.

Kako bi dokazali da je Microsoft zaista poboljao performanse Windows 7 u odnosu na

Vistu, slijedi usporedba navedenih operativnih sistema, koji su prikazani na slici, koju je radio

The PC World Test Center:


Graf 2. Poreenje Windows 7 i Windows Vista

Testiranje su provoena koritenjem stolnih raunara HP Pavilion a6710t s instaliranom 64-

bitnom inicom Windows Vista Ultimate odnosno Windows 7 Ultimate. Kao to je vidiljivo

sa ove slike, napredak u verzije Windows 7 u odnosu na Windows Vistu postoji, ali on nije

29

dramatian kao to se najavljivalo. Windows 7 podrava aero suelje ija je karekteristika

prozirnost prozora, pa te se stee dojam gledanja kroz staklo.9

3.3. PROMJENE U IZGLEDU INTERFEJSA

Verzija Windows 7 donijela je mnoge promjene u izgledu interfejsa. Prva promjena se

vidi u alatnoj traci koja se u potpunosti razlikuje od one u Visti. Na alatnu traku moe se

privrstit bilo koji program za kojeg elite da Vam je uvijek dostupan sa jednim klikom. Svi

programi prikazani su samo sa ikonom, bez teksta.


Slika 15. Izgled promjene interfejsa kod Windows 7

Rad sa prozorima na radnoj povrini je puno pojednostavljen, u odnosnu na prijanju verziju

Windows Vista.

3.4. POBOLJANO UPRAVLJANJE NAPAJANJA

Windows 7 donosi poboljanja koja nam donose utedu energije sa ciljem produljenja

vijeka trajanja baterije. Npr. svjetlina zaslona e se automatski zatamiti ako se raunar ne

koristi neko vrijeme. Ostala poboljanja obuhvataju koritenje manje energije za reprodukciju

DVD medija i bolju iskoritenost procesorske snage.

9 Lj. Milija, R. Peri, "Windows 7" Pro-Mil, Varadin, 2010., str 38

30

3.5. WINDOWS DODIRNA TEHONOLGIJA

I ako je Windows odlian za obavljanje mnogih zadataka, tastatura i mi nisu uvijek

najelegantiniji alati. Windows 7 nam omoguuje koritenje zaslona osjetljivog na dodir.

Dodirujui prstima zaslon mogue je kretati se, mijenjati veliinu prozora, reproducirati

medijski sadraj te pregledavati fotografije. Windows 7 uvodi i podrku za novu tehonologiju

viestrukog dodira koji omoguuje upravljanje dogaajima na zaslonu s veim brojem prstiju.

Npr. sliku je mogue poveati primicanjem dva prsta te vratiti ih u prvobitno stanje

razmicanjem dva prsta. Sliku na zaslonu mogue je zaokrenuti rotiranjem jednog prsta oko

drugog.

3.6. WINDOWS MEDIA CENTAR

S pojednostavljenim korisnikim interfejsom i podrkom za nove vrste sadraja i

digitalnu televiziju Windows Media Centar ini gledanje televizije, filmova i ostalih video

sadraja na raunaru lakim no ikada prije. Emisije iz rasporeda moe se snimati i gledati

putem kablovske veze ili jednostavne USB TV kartice.

3.7. VIRTUALNI XP

Windows Xp Mode ili XPM ( eng. Windows XP mode ) nova je mogunost

Windowsa 7 dostupna vlasnicima verzija Professional, Enterprise i Ultimate. Namjenjen je

poslovnim korisnicima koji posjeduju programe pisane za Windowse Xp, a imaju elje i

mogunosti za prelazak na Windows 7. XP Mode unutar virtualnog raunara pokree

Windows Xp. Treba imati na umu da je XP Mode koncept, a virtualizacijski softver je Virtual

PC, unutar kojeg se izvodi Mode XP. Stoga raunar ili tanije njegov procesor, mora

sklopovski podravati virtualizaciju. Virtual PC podrava samo 32- bitni virtualni raunar te

se pritom zahtjeva jo dodatnih 2gb ram memorije.

31

4. SIGURNOSTI OS WINDOWS 7

Sigurnost opertivnog sistema Windows 7 u odnosnu na Windows Vistu nije znatno

promijenjena, ve je samo unaprijeena. 10Sada u vam prikazati par sigurnosni elemenata u

Windows 7 i par otkrivenih propusta u novom operativnom sistemu.

4.1. SIGURNOSNI ELEMENTI

Operativni sistem Windows 7 dolazi s nekoliko razliitih aplikacija namijenjenih da

odravaju sigurnost sistema. U nastavku su navedene znaanije aplikacije zajedno sa kratkim

opisom rada.

4.1.1. Action center

Windows Security Center preimenovan je u akcijski centar koji omoguava

korisnicima osim pregleda i mijenjanja postavki kod raunara slui i za redovito odravanje

sistema. U sklopu akciskog centra mogu se pronai moduli za nadzor vatrozida, antivirusnog

programa, ali i upozoravanja o novim nadogradnjama s Windows Update-a, poruke Windows

Backupa ili popis problema s Windows Troubleshooting-a.

Sigurnosni elemnti koji provjeravaju akcijski centar su:

Vatrozid - da li je instaliran i ukljuen,

Antivirusni program - da li je instaliran, ima li najsvjeije definicije zloudni

programa, te je li omoguen sigurnosni pregled koritenja aplikacija,

Anti-spyware - je li instaliran, ima li najnovije definicije spyware programa te je li

omoguen sigurnosni pregled koritenja aplikacija.

Alati za odravanje su:

Windows Troubleshooting - alat koji je zaduen da zabiljei sve probleme sa

sistemom te se povremeno spaja na Microsoftu stranicu kako bi pronaao i predloio

10

D. Stojanovi, M. uker, Nacionalni CERT+ "Sigurnost operativnog sustava Windows 7", Taschen, Zagreb, 2012., str 18

32

neka rjeenja za probleme koji se nanesu od virusa. Osim toga, iz njega je mogue

pokrenuti i niz radnji za konfiguriranje sistema ( poput konfiguarcije mree,

podeavanja nekog ureaja i sl. ),

System Restore - alat koji osim vraanja operativnog sistema u nekog prethodno

snimljeno stanje u novoj verziji OS-a omoguuje i reinstalaciju samog operativnog

sistema,

Windows Update - obavjetava o moguim nadogradnjama sistema.

Kada se status nadzirane stavke promjeni ( npr. antivirus ostari ), akcijski centar vas o tome

obavjetava porukom u podruju obavijesti na traci sa zadatcima. Status stavke u akcijskom

centru mijenja boju da bi uputio na ozbiljnost poruke te preporuio daljne postupke. Na

sljedeoj slici su prikazane postavke akcijskog centra.


Slika 16. Akcijski centar - podeavanje postavki, sigurnosti i odravanja

33

4.1.2. Firewall ( vatrozid )

Vatrozid je programska ili sklopovska podrka koja provjerava informacije koje

dolaze s interneta, ili neke druge mree, te ih zaustavlja ili im doputa prolaz do operativnog

sistema korisnika ovoisno o postavljenim sigurnosnim pravilima. U operativnom sistemu

Windows 7 vatrozid je proiren s jo boljim sastavom podeavanja.


Slika 17. Izgled interfejsa Firewall-a ( vatrozida )

Pored vatrozida imamo jo vrsta zatita kao to su AppLocker, Microsoft Security Essentials,

te biometrija.

34

4.2. PRONAENE RANJIVOSTI

Iako je Microsoft stalno napominje kako je Windows 7 njihov najsigurniji operativni

sistem, nekoliko mjeseci nakon izdavanja slubene verzije ve su se pojavili propusti,

nedostatci i zakrpe. Slijedi pregled neki od nji.

4.2.2. Propust u protokolu

Ovaj propust se odnosi za dijeljenje datoteka Server Message Block. Sigurnosni

analitiari su iznijeli podatke o propustu u sistemu Windows 7, te tvrde da ranjivost moe

uzrokovati ulazak raunara u beskonanu petlju te time uskratiti pristup uslugama. Propust se

nalazi na SMB ( eng. Server Message Block ) komponenti Windows 7. SMB je mreni

protokol u aplikacijskom sloju koji se koristi za raspodjelu mreni resursa na operativnom

sistemu Windows. Zli ljudi koji napadaju, svoje napade vre preko Intertnet Explorera te

napadau omoguava zaobilaenje zatite vatrozidom. Jedini nain da se smanji ovaj propust

jeste da se blokiraju TCP portovi 139 i 445.

4.2.2. Propust u User Account

Propust koji se nalazi na sigurnosnom mehanizmu za kontrolu korisnikih rauna (

eng. User Account Control UAC ) otkriven je jo u beta verziji Windows 7. UAC se moe

podesiti na nain da ne trai od korisnika odobrenje za pokretanje prethodno odobrenih

aplikacija. Upravu je tu injenicu mogue iskoristit tako da se kombinacijom nekoliko

unaprijed odobrenih aplikacija sistema navede da pokrene zlonamjerni kod s punim

administratorskim pravima.

35

5. WINDOWS 8

5.1. INSTALACIJA WINDOWS 8

Windows 8 predstavlja najveu promjenu u cjelokupnom razvoju ovih operativnih

sistema. To nije samo nova verzija, kojom se proiruju stare funkcije i dodaju odreene

zahtijevane i popularne funkcije. 11 Prije nego se odluite za prelazak na Windows 8 trebali bi

da pokrenete program WIndows 8 Upgrade Assistant. Ovaj program ima zadatak da vam

skenira raunar, programe i sve prikljune ureaje s ciljem provjere da li je raunar spreman

za prelazak na Windows 8. Nakon zavrenog skeniranja, program ima zadatak da vam prikae

da li je va raunar u mogunosti i da li ima te performanse koje zahtijeva Windows 8.

Koritenje programa je potpuno besplatno. Postoje dva naina instalacije Windows 8, kao

nadogradnja na postojei Windows ili da idete putem iste instalacije. Ja u vam ovdje

prikazati istu instalaciju. Kada idete putem nadogradnje svi vai dokumenti e biti sauvani a

sve programe e te morati ponovo da instalirate. Meutim nadogradnja zna da izazove neke

probleme, pa zato vam savjetujem da koristite istu instalaciju. Instalacija Windows 8 se

sastoji iz nekoliko koraka, i najjednostavnija je instalacija od svih verzija do sada. Kada

zavrite instalaciju dobijete odreene programe podrke, tako da samim tim i ne trebate da

traite neke dodatne programe.

Izvor: http://www.ic.ims.hr/win8/how-to-install-windows-8_4.html

Slika 18. Prikaz instalacije Windows 8, 1

Nakon to pokrenemo instalaciju Windows 8, vidimo Language to install ( jezik za instalaciju

), Time and currency format ( vrijeme i format tastature ), Keyboard or input method (

11

D. Stojanovi, M. uker, "Uvod u razvoj Windows 8 aplikacija" Taschen, Zagreb, 2013., str 3

36

tastatura i sve to se ukljuuje ), i kada sve to podesimo idemo na Next koji se nalazi u

donjem desnom uglu.


Slika 19. Prikaz instalacije Windowsa 8, 2

Na ovom prozoru imamo tipku "Install now" to nam pokree instalaciju, i u lijevom donjem

uglu vidimo "Repair your computer" - pomou tog popravljamo ako vidimo neke greke do

tad.


Slika 20. Prikaz instalcije Windows 8, 3

Na ovom koraku, Windows 8 nam trai product key kako bi koristili licencirani Windows.

Kada ukucamo key koji smo kupili, idemo na "Next".

37


Slika 21. Prikaz instalacije WIndows 8, 4

Na ovoj slici vidimo pravila ili Lecences terms ( uvjeti i mogunosti licence ). Da bismo

potvrdili te uslove markiramo kvadrati " I accet the license terms", zatim idemo na "Next".



38

Na sljedeem prozoru pri instalaciji Windows 8 dolazimo do djela kada biramo HDD i

particiju instalacije. "Load driver" nam pomae da unaprijed apdejtujemo drajvere za svoj

raunar. Zatim kliknemo "Next".



Sljedei prozor nam prikazuje prozor prilikom instalacije te kopiranje datoteka za setup.



39

Nakon ovog potvrujemo restart instalacije, tako to kliknemo na "Restart now" ili saekamo

10 sekundi.


Slika 25. Prikaz Windows 8 nakon restarta

Na ovoj slici nam je prikazano to to nam se prikae nakon restarta sistema.


Slika 26. Prikaz nakon instalcije Windows 8

40

Na ovom prozoru biramo boju svog raunara na "Background color", te ime svog raunara na

"PC name", i zatim opet idemo na "Next".


Slika 27. Logovanje na Windows 8 preko hotmail rauna

Na ovom prozoru kucamo svoj hotmail i ifru kako bi se ulogovali i koristili Windows 8

preko svog accounta. Tu moemo da promjenimo ili da se ulogamo sa drugim accountom

klikom na "Sign up for a Microsoft account", a moemo da promjenim unutranje metode

klikom na "Change Input method", a ako smo ukucali svoju adresu i ifru, onda idemo na

"Next".

41

Izvor: http://www.ucionica.net/wp-content/uploads/2012/11/ms-win8-01.jpg


5.1. NOVOSTI I ZATO EMO GA KORISTIT?

Windows 8 samim izlaskom predstavlja i najnoviju verziju operativnih sistema

Windows. Samim tim Windows 8 predstavlja potpuno novi koncept i sigurno e izmjeniti

nain na koji smo do sada koristili na raunar.

Pitamo se zato ba koristit Windows 8 ?, odgovor je jasan, Windows 8 je neto

potpuno novo. Zamiljen je kao operativni sistem koji jednako dobro radi na klasinim

raunarima, kao i na pametnim telefonima i tabletima. Windows 8 je drastino promjeno

izgled i dizajn u odnosu na starije verzije Windowsa. Kada pokrenemo Windows 8, i kada

vidimo poetni zaslon, moemo da vidimo da se poetni zaslon sastoji od "ploica" ili

"kvadratia", a svaki kvadrati ili ploica povezana je sa nekom aplikacijom koja sadri u sebi

najnovije informacije u realnom vremenu. Npr. ako vas neko oznai na nekoj fotografiji, ona

e vam se odmah prikazati, te u samom trenu moete pogledati vremensku prognozu za sutra

ili poruke koje vam alju vai prijatelji.

Na prvi pogled vidi se da je osmica posebno prilagoena na ureaje sa dodirnim ekranom, no

Microsoft nas uvjerava da mi i testatura i dalje dobro funkcioniraju.

Osim kvadratia koje vidimo na poetnom zaslonu, Windows 8 iskoritava rubove ekrana

kako bi zaljepio razne izbornike koji se skrivaju i kada nam nisu potrebni. Kada se kreete

kroz Charms traku ( predstavlja navigacisku traku koja se nalazi na desnom rubu ekrana) .

42

Pomou Charms trake moete da pretraivate datoteke, dijelite sadraje i mijenjati postavke

aplikacija.

Sinkronizacija sa ostalim ureajima predstavlja najbitnije stvari Windows 8. Kada se osmica

prvi put pokrene pitat e vas da se ulogate na Microsoft raun kao to je prikazano na Slici.

27. Ovaj raun na koji se ulogujete veoma je koristan, jer nam on omoguava da svaki put

kada se ulogirate na neki drugi raunar koji koristi Windows 8, vae postavke, pozadine

ekrana, address book, rauni poput Facebooka, Twittera, emaila i sve sitnice koje ste podesili

u Windowsima idu s vama na taj ureaj. Naravno ova opcija za ulogiranje se moe ugasiti /

iskljuiti, i tako biste koristili Windows 8 na normalni ili klasini nain.

Na Windows 8 dobijamo i neke nove aplikacije, koje se do sada nisu nalazile na

Windowsima. Npr. aplikacija People predstavlja kombinaciju adresara i drutevni mrea.

Pomou aplikacije people vi se povezujete na razliite raune kao npr. Facebook, Twitter,

Youtube itd, a to znai kada kliknete na neku osobu aplikacija povue sve raspoloive oblike

kontakta, npr, povue sliku sa Facebooka, tekstove sa Twittera, a podatke o njemu sa

Youtube.

Izvor: http://www.ucionica.net/wp-content/uploads/2012/11/ms-win8-04.jpg

Slika 29. Prikaz aplikacije People

Aplikacija People vas obavjetava o tome kada vai prijatelji stave neki status, fotografiju,

pjesmu, video i slino.

Meu novi aplikacijama tu je i novi web preglednik, Internet Explorer 10, i samim tim on

predstavlja veliku ulogu u Windows 8. Poboljane performanse znai da se web stranice

43

uitavaju bre nego na ostalim Windowsima, a i bre ih moete lijepiti na ploice koje se

nalaze na poetnom ekranu. Naravno, Windows 8 je poboljala i sigurnost prilikom surfanja

na internetu, a sada je predstavljena kao najsigurnija verzija operativnog sistema do sada, iako

je nemogue napraviti neprobojan sistem, nove funkcije popravljaju dijelove Windowsa koji

su ranjivi.

Jedna od boljih stvari na Windows 8 jeste da ima opciju Refresh koja ima zadatak da

reinstalira kompletni operativni sistem bez da utie na osobne datoteke i postavke. Takoer je

mogue sve izbrisati i ponovo instalirati ( poznatije kao formatiranje ) bez ijednog cd-a /

diska, usb ili slino. Samim tim Microsoft je rjeio jedan od najvei problema, a to je da nee

vie biti potrebe za stalno reinstaliranje, formatiranje, ienje sistema i slino, a i ako do toga

doe to e biti brzo i efikasno.

Prednosti koje nam donosi Windows 8 su:

Bre vrijeme podizanja sistema i poboljane performanse. Baterije na laptopima i

tabletima traju due.

Novi "Start" ekran sa ploicama koje u realnom vremenu dostavljaju informacije

poput dolaska novog maila, vijesti, vremenske prognoze, stanje na burzama i sl.

Sinkroniziranje sa svim vaim raunarima. Ovo vam omoguuje da sve svoje

postavke kao to su internet favoriti, pozadine ekrana, wireless lozinke, itd.

jednostavno primjenite na bilo koji raunar.

Novi App Store. Ovo je "prodavnica" sa aplikacijama koje mogu raditi na Windows 8

tabletima i klasinim raunarima. Sve aplikacije koje se mogu kupiti moraju proi

stroge standarde i mogu se instalirati na vie raunara koristei va korisniki raun. U

biti ovo je neto kao App Store od Applea.

SkyDrive nam donosi mogunosti pohrane podataka u oblak.

Internet Explorer 10 za bolje i bre surfanje webom, sa puno boljom podrkom za

novi HTML5 standard.

Trusted Boot. Ovo je sigurna funkcija koja sprijeava podizanje virusa i tetnog

softwera zajedno sa operativnim sistemom. Osimica openito donosi mnogo jau

sigurnost nego prethodna verzija.

Ugraene korisnike aplikacije: People, Photos, Mail, Messaging, Calendar i Video.

File History je zamijenio popularni Windows Explorer nakon skoro 20 godina i nudi

vam puno vee mogunosti od prethodnika.

44

Virtualni ureaji. Windows sada mogu pokretati virtualne ureaje s pomou ISO

slika.

5.2. WINDOWS 8 IZDANJA

Windows 8, ( Windows core ), u sebi sadri sve osnonve mogunosti Windows 8 i

namjenjen je za masovnu upotrebu i kune korisnike.

Windows 8 Pro ( Windows 8 Professional ) sadri sve mogunosti Windowsa 8 te je

namijenjen naprednijim i poslovnim korisnicima.

Windows 8 Enterprise pored svih mogunosti Windowsa 8 sadri i dodatne

mogunosti za IT organizacije za ije je trite i namijenjen.

Windows 8 RT dostupan je samo kao pre-instaliran na ARM ureajima kao to su

raunarski tableti posebno napravljeni za ovaj operativni sistem.

Za europsko trite postoje i N verzije sva etri izdanja Windows 8 koji ne sadre Windows

Media Player. Takoer za kinesko trite postojat e specijalno izdanje WIndows 8 China,

koje e biti ponueno Kini radi smanjenja piratstva u Kini.

5.3. HARDVERSKI ZAHTJEVI

Hardverski zahtjevi za Windows 8 su isti kao i kod 7, a to su:

Procesor jaine 1GHZ;

Radna memorija od 1GB za 32 bitni ili 2gb za 64 bitni Windows;

Grafika karta sa podrkom za DirectX 9;

Prostor na disku od 16 GB za 32 bitni ili 20 gb za 64-bitni Windows.

45

6. ZAKLJUAK

Tema ovog rada je bila operativni sistem windows - hronologija razvoja,

mogunosti i perspektive. Za razliku od dosadanje prakse Microsofta kada su Windows izili

na trite, Windows 8 je namijenjen i za trite prenosnih raunara i tableta. Zbog toga u

odnosu na prethodne verzije Windows 8 je posjedovao ekrane osjetljive na dodir, ali to ne

znai da Windows nije namijenjen za desktop raunare i laptope.

Windows platforma je znaajno evoluirala u prethodnih 27 godina. Transformisana je

iz jednostavnog MS-DOS proirenja su sloeni i sveobuhvatni operativni sistem koji se koristi

na veini raunara irom sveta. Windows je projektovan za one ljude koji se bave obradom

podataka i za iskusne korisnike raunara. Iako se svakom novom verzijom pribliavao manje

naprednim korisnicima, nikada nije postao operativni sistem za jednostavne ureaje

potroake elektronike, kakvi su iPhone i iPad ureaji kompanije Apple.

Windows 8 to mijenja iz korijena. Pored tradicionalnog desktop reima, koji je svima

poznat, ovaj operativni sistem ima novi izgled, sa Windows 8 aplikacijama koje pruaju

korisnicima sasvim novo intuitivno iskustvo aplikacija zauzima itav ekran i zaokuplja

potpunu panju korisnika. Promijenjen je operativni sistem, a razvojni alati i API interfejsi su

znaajno poboljani. U prolosti su samo C i C++ programeri bili privilegovani za kreiranje

Windows aplikacija, a danas C++, Visual Basic, C# i Delphi programeri mogu da razvijaju

aplikacije u svojim omiljenim integrisanim razvojnim okruenjima. Zavisno od izabranog

jezika i alata, programeri moraju da koriste razliite API interfejse i tehnologije. Za razliku od

osnovnih programskih jezika (kao to su C, C++ i Delphi), koji omoguavaju kreiranje koda

specifinog za CPU i bolje performanse, nadzirani kod omoguava mnogo veu produktivnost

pri razvoju poslovnih aplikacija i korienje modernih tehnologija za razvoj korisnikog

interfejsa, kao to su WPF i Silverlight. Windows 8 stil razvoja aplikacija obezbeuje isti API

interfejs za kod iz obe grupe jezika bez kompromisa. tavie, ovaj API interfejs je

raspoloiv i HTML5/CSS3/JavaScript programerima. Windows 8 mjenja ne samo korisniki

interfejs operativnog sistema, ve i nain na koji korisnici interguju sa sistemom. Pored

podrke za tradicionalne ulazne ureaje, kao to su tastatura i mi, obezbjeuje i prvoklasnu

podrku za interakciju sa operativnim sistemom i Windows 8 aplikacijama, podravajui

46

sloene gestove na ekranu osjetljivom na dodir, olovku i senzore, kao to su iroskop i

akcelerometar.

Zbog aplikacija koje troe raspoloive resurse, Windows operativni sistem mora da se

periodino odrava uklanjanjem nepotrebnih programa, defragmentacijom diska, provjerama

postojanja virusa, instaliranjem servisnih dodataka i drugim akcijama. Iako svaka nova verzija

unosi znaajna poboljanja pojednostavljivanjem ili automatizovanjem djelova prethodnih

aktivnosti, odreene aktivnosti korisnici moraju i dalje samostalno da obavljaju.

U prijanjim verzijama nije bilo touch screen, pa e moda korisnicima biti malo tee

da se naviknu na to, ali kao to znate, uvijek je bilo i ostalo da je se lahko priknuti na stvari

koje vam donose puno olakica, koje su lake za koristi i mnotvo drugi aplikacija, programa i

stvari koje vam stvaraju ugodnosti pri koritenju istih sistema. Windows 8 je moderni OS

kojeg moete polahko da prihvatate i istraujete kao sastavni dio OS-a.

Kao to sam i rekao na samom poetku rada da u vam prikazati razvoj Windowsa, te

da u se vie bazirati na zadnje dvije verzije Windowsa, Windows 7 i 8, tako sam i uradio. U

radu ete najvie nai stvari vezano za te dvije verzije. Moj cilj je bio da vas zbliim sa

Windowsima, da proirim vae znanje o njemu, te da vam olakam koritenje istog. Meni

ostaje nada da sam vam barem malo pomogao u tome, i da sam ispunio svoje ciljeve.

47

7. LITERATURA

Knjige:

1. B. orevi, D. Pleskonji, N. Maek: Operativni sistemi Mikro Knjiga ,Beograd,

2005.

2. D. Pleskonji, B. orevi, N. Maek, Marko Cari: Sigurnost raunarskih sistema i

mrea", Mikro Knjiga, Beograd, 2007.

3. D. Stojanovi, M. uker, Nacionalni CERT+ "Sigurnost operativnog sustava Windows

7", Taschen, Zagreb, 2012.

4. Lj. Milija, R. Peri, "Windows 7" Pro-Mil, Varadin, 2010.

5. D. Stojanovi, M. uker, "Uvod u razvoj Windows 8 aplikacija" Taschen, Zagreb,

2013.

Tekstovi s interneta:

http://www.ucionica.net/os/windows-8-otkrivamo-sve-o-najnovijem-operativnom-

sustavu-1633/ ( 23.08. 2012 )

http://www.digital-point.org/software/414-upoznajmo-malo-windows-8 (27.08. 2012 )

http://windows.microsoft.com/hr-HR/windows-vista/Windows-Basics-all-topics (

29.08.2012)

http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_7 ( 30.08. 2012 )

http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_Vista ( 01.09. 2012 )



http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_3.0 ( 01.10. 2012 )

http://en.wikipedia.org/wiki/Windows_ME ( 12.10. 2012 )

http://en.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Windows ( 17.10. 2012 )

http://bs.wikipedia.org/wiki/Operativni_sistemi ( 29.10. 2012 )

http://forum.benchmark.rs/forumdisplay.php?20-Windows-operativni-sistemi ( 13.11.

2012 )

http://www.gigatronshop.com/operativni_sistemi ( 22.11. 2012 )

http://www.krstarica.com/lat/softver/index.php?kategorija=Operating+systems (

01.12. 2012 )

48

http://itc.wikidot.com/istorija-operativnih-sistema ( 02.12. 2012 )

http://windows.microsoft.com/sr-Latn-CS/windows/history ( 03.12. 2012 )

49

8. POPIS SLIKA, GRAFIKONA I TABELA

Popis slika:

Slika 1. Prikaz biosa na raunaru ....................................................................... 8

Slika 2. Prikaz interfejsa Windows 1.0 .............................................................. 11

Slika 3.Prikaz interfejsa Windows 2.0 ............................................................... 12

Slika 4.Prikaz interfejsa Windows 3.1 ............................................................... 13

Slika 5.Prikaz interfejsa Windows 95 ................................................................ 14

Slika 6. Prikaz interfejsa Windows 98 ............................................................... 15

Slika 7. Prikaz interfejsa Windows ME ............................................................. 16

Slika 8. Prikaz interfejsa Windows NT 3.1 ........................................................ 18

Slika 9. Prikaz interfejsa Windows NT 4.0 ........................................................ 18

Slika 10. Prikaz interfejsa Windows 2000 ......................................................... 19

Slika 11. Prikaz interfejsa Windows XP ............................................................ 20

Slika 12. Prikaz interfejsa Windows Vista ......................................................... 21


Slika 14. Prikaz verzija Windows 7 .................................................................... 27

Slika 15. Izgled promjene interfejsa kod Windows 7 ........................................ 29

Slika 16. Akcijski centar - podeavanje postavki, sigurnosti i odravanja ...... 32

Slika 17. Izgled interfejsa Firewall-a ( vatrozida ) ............................................ 33

Slika 18. Prikaz instalacije Windows 8, 1 .......................................................... 35

Slika 19. Prikaz instalacije Windowsa 8, 2 ........................................................ 36

Slika 20. Prikaz instalcije Windows 8, 3 ............................................................ 36

Slika 21. Prikaz instalacije WIndows 8, 4 ......................................................... 37




Slika 25. Prikaz Windows 8 nakon restarta ...................................................... 39

Slika 26. Prikaz nakon instalcije Windows 8 .................................................... 39

Slika 27. Logovanje na Windows 8 preko hotmail rauna ............................... 40


Slika 29. Prikaz aplikacije People ...................................................................... 42

50

Popis tabela:

Tabela 1. Popis novih stvari koje su dolazile uz verzije Windowsa .................. 24

Popis grafikona:

Graf 1. Pregled godina izdavanja svih verzija Windowsa ................................ 22

Graf 2. Poreenje Windows 7 i Windows Vista ................................................ 28

Documents

Elvir+Zukic+-+Operativni+sistem+Windows+-+hronologija+razvoja,+mogucnosti+i+perspektive