Četvrta nedelja Četvrta nedelja ((20. oktobar20. oktobar 200 20099))

Elastičnost i njena primenaElastičnost i njena primena--ElastiElastičnost tražnječnost tražnje (cenovna, dohodna i unakrsna) (cenovna, dohodna i unakrsna) -Ukupan prihod i cenovna elastičnost -Ukupan prihod i cenovna elastičnost tražnjetražnje-Elastičnost ponude-Elastičnost ponude

Elastičnost tražnjeElastičnost tražnje

Cenovna elastičnost tražnje (elastičnost Cenovna elastičnost tražnje (elastičnost tražnje u odnosu na cenu)tražnje u odnosu na cenu)• Pojam, izračunavanje i determinantePojam, izračunavanje i determinante• Ukupan prihod i cenovna elastičnost Ukupan prihod i cenovna elastičnost

tražnjetražnje

Dohodna elastičnost tražnjeDohodna elastičnost tražnje Unakrsna elastičnost tražnjeUnakrsna elastičnost tražnje

Cenovna elastičnost Cenovna elastičnost tražnjetražnje

Cenovna elastičnost tražnje pokazuje Cenovna elastičnost tražnje pokazuje koliko tražena količina reagujekoliko tražena količina reaguje na na promenu cene.promenu cene.

Cenovna elastičnost tražnje =Cenovna elastičnost tražnje =

Procentualna promena tražene količine/Procentualna promena tražene količine/

Procentualna promena ceneProcentualna promena cene

Cenovna elastičnostst tražnjeCenovna elastičnostst tražnje

Apsolutna i relativna Apsolutna i relativna promenapromena

A(90;240) =A(p1,q1)A(90;240) =A(p1,q1)

B(110;160) =B(p2,q2)B(110;160) =B(p2,q2)

ApsolutnaApsolutna promena cene: p2 – p1 = 110 – 90 = 20 promena cene: p2 – p1 = 110 – 90 = 20

RelativnaRelativna (procentualna) promena cene: 20/90 =0,22 = 22% (procentualna) promena cene: 20/90 =0,22 = 22%

Konvencija u izračunavanju elastičnostiKonvencija u izračunavanju elastičnosti

Relativna (procentualna) promena cene: 20/(90Relativna (procentualna) promena cene: 20/(90++110)/2110)/2 =20/100=0,20 = 20%=20/100=0,20 = 20%

Apsolutna promena tražene količine : q2 – q1 = 160 – 240 Apsolutna promena tražene količine : q2 – q1 = 160 – 240 = - 80= - 80

Relativna promena tražene količine : -80/(160Relativna promena tražene količine : -80/(160++240)/2240)/2 = - = - 80/200= - 0,40 = 40%80/200= - 0,40 = 40%

E = -40/20 = 2E = -40/20 = 2Ako se cena poveća za 1%, tražena količina se Ako se cena poveća za 1%, tražena količina se

smanjuje za 2% (pod ostalim nepromenjenim smanjuje za 2% (pod ostalim nepromenjenim uslovima)uslovima)

Koeficijent E je neimenovan brojKoeficijent E je neimenovan broj (broj nulte (broj nulte dimenzije): ako se promeni jedinica mere za dimenzije): ako se promeni jedinica mere za cenu i/ili traženu količinu, vrednost koeficijenta cenu i/ili traženu količinu, vrednost koeficijenta se neće promeniti.se neće promeniti.

Cenovna elastičnost tražnje-primerCenovna elastičnost tražnje-primer

E<1E<1, tražnja je , tražnja je neelastičnaneelastična (procentualna (procentualna promena tražene količine manja je od promena tražene količine manja je od procentualne promene cene)procentualne promene cene)

E>1E>1, tražnja je , tražnja je elastičnaelastična (procentualna (procentualna promena tražene količine veća je od promena tražene količine veća je od procentualne promene cene)procentualne promene cene)

E=1E=1, tražnja je jedinično (normalno) elastična , tražnja je jedinično (normalno) elastična (procentualna promena tražene količine (procentualna promena tražene količine jednaka je procentualnoj promeni cene)jednaka je procentualnoj promeni cene)

E = 0, savršeno neelastična tražnjaE = 0, savršeno neelastična tražnja E = E = ∞, savršeno elstična tražnja∞, savršeno elstična tražnja

Elastičnost tražnjeElastičnost tražnje

Elastičnost tražnjeElastičnost tražnje

Elastičnost tražnje: Nagib Elastičnost tražnje: Nagib krivulje ≠E (E = BZ/AB)krivulje ≠E (E = BZ/AB)

Determinante cenovne Determinante cenovne elastičnosti tražnjeelastičnosti tražnje

Potreba koju proizvod zadovoljava:Potreba koju proizvod zadovoljava: Neophodni proizvodi (E<1)Neophodni proizvodi (E<1) Luksuzni proizvodi (E>1)Luksuzni proizvodi (E>1)

Raspoloživost bliskih supstituta:Raspoloživost bliskih supstituta: Proizvodi koji imaju bliske supstitute imaju elastičniju tražnjuProizvodi koji imaju bliske supstitute imaju elastičniju tražnju

Širina grupe proizvoda:Širina grupe proizvoda: Šire definisane grupe proizvoda (npr. Hrana) imaju manju Šire definisane grupe proizvoda (npr. Hrana) imaju manju

elastičnost nego uže definisane grupe proizvoda (npr. elastičnost nego uže definisane grupe proizvoda (npr. Sladoled)Sladoled)

Vrmenski horizont posmatranja:Vrmenski horizont posmatranja: Što je duži vremenski horizont, proizvod ima elastičniju tražnjuŠto je duži vremenski horizont, proizvod ima elastičniju tražnju

Elastičnost krivulje tražnje:Elastičnost krivulje tražnje:E = BZ/ABE = BZ/AB

Cenovna elastičnost tražnje i Cenovna elastičnost tražnje i prihod preduzećaprihod preduzeća

Videti slike neelastične, jedinično elastične i Videti slike neelastične, jedinično elastične i elastične tražnjeelastične tražnje

Ako je E<1, kada cena raste (opada), tada Ako je E<1, kada cena raste (opada), tada ukupan prihod raste (opada) ukupan prihod raste (opada)

Ako je E=1, kada cena raste (opada), tada Ako je E=1, kada cena raste (opada), tada ukupan prihod ostaje nepromenjenukupan prihod ostaje nepromenjen

Ako je EAko je E ve veće od 1, kada cena raste (opada), će od 1, kada cena raste (opada), tada ukupan prihod opada (raste)tada ukupan prihod opada (raste)

Dohodna elastičnost tražnjeDohodna elastičnost tražnje

Dohodna elastičnost tražnje =Dohodna elastičnost tražnje =

Procentualna promena tražene količine/Procentualna promena tražene količine/

Procentualna promena dohotkaProcentualna promena dohotka Neophodna dobra (E<1)Neophodna dobra (E<1) Luksuzna dobra (E>1)Luksuzna dobra (E>1) Normalna dobra (E>0)Normalna dobra (E>0) Inferiorna dobra (E<0)Inferiorna dobra (E<0)

Unakrsna elastičnost tražnjeUnakrsna elastičnost tražnje

Unakrsna elastičnost tražnje =Unakrsna elastičnost tražnje =Procentualna promena tražene količine Procentualna promena tražene količine dobra 1 / Procentualna promena cene dobra 1 / Procentualna promena cene dobra 2dobra 2

E>0, supstituti – dobra 1 i 2 mogu da se E>0, supstituti – dobra 1 i 2 mogu da se koriste jedno umesto drugogkoriste jedno umesto drugog

E<0, komplementarna dobra – dobra koja E<0, komplementarna dobra – dobra koja se koriste zajednose koriste zajedno

Elastičnost ponudeElastičnost ponude

Cenovna elastičnost ponude meri koliko Cenovna elastičnost ponude meri koliko ponudjena količina reaguje na promenu ceneponudjena količina reaguje na promenu cene

Cenovna elastičnost ponude = Procentualna Cenovna elastičnost ponude = Procentualna promena ponudjene količine / Procentualna promena ponudjene količine / Procentualna promena cenepromena cene E<1, neelastična ponudaE<1, neelastična ponuda E=1, normalno elastična ponudaE=1, normalno elastična ponuda E>1, elastična ponuda E>1, elastična ponuda (E=0, E=(E=0, E=∞), savršeno neelastična/elastična ponuda∞), savršeno neelastična/elastična ponuda

Elastičnost ponudeElastičnost ponude

Determinante elastičnosti ponudeDeterminante elastičnosti ponude

Lakoća kojom se može povećati proizvodnja Lakoća kojom se može povećati proizvodnja Npr. U tekstilnoj industriji lako se mogu naći Npr. U tekstilnoj industriji lako se mogu naći utrošci/faktori po tekućim tržišnim cenama (E utrošci/faktori po tekućim tržišnim cenama (E relativno velika); U rudniku zlata-kapacitet relativno velika); U rudniku zlata-kapacitet proizvodnje je je veoma ograničen (E relativno proizvodnje je je veoma ograničen (E relativno mala)mala)

Vremenski period (koji stoji na raspolaganju Vremenski period (koji stoji na raspolaganju ponudjaču da odgovori na promenu cene). Što ponudjaču da odgovori na promenu cene). Što je duži period-elastičnost ponude je veća.je duži period-elastičnost ponude je veća.

Primena instrumenata Primena instrumenata ponude, tražnje i ponude, tražnje i elastičnostielastičnosti

Kako porezi (nametnuti prodavcima/kupcima) Kako porezi (nametnuti prodavcima/kupcima) utiču na tržišne ishode? Kada vlada uvede utiču na tržišne ishode? Kada vlada uvede porez na neko dobro, ko snosi teret poreza?porez na neko dobro, ko snosi teret poreza?

Kako utvrđivanje zakonski najniže Kako utvrđivanje zakonski najniže (donje)/minimalne cene (rada) utiče na tržišne (donje)/minimalne cene (rada) utiče na tržišne ishode (na tržište rada)?ishode (na tržište rada)?

Kako utvrđivanje zakonski najviše Kako utvrđivanje zakonski najviše (gornje)/maksimalne cene (kredita) utiče na (gornje)/maksimalne cene (kredita) utiče na tržišne ishode (na tržište kredita)?tržišne ishode (na tržište kredita)?

Poreski terest zajednički snose kupci i Poreski terest zajednički snose kupci i prodavci. prodavci. Kupci oporezovano dobro plaćaju više, a prodavci Kupci oporezovano dobro plaćaju više, a prodavci dobijaju manjedobijaju manje

Porezi destimilišu tržišnu (ekonomsku) aktivnost.Porezi destimilišu tržišnu (ekonomsku) aktivnost.Prodata količina oporezovanog dobra je manja. Prodata količina oporezovanog dobra je manja. Proizvodnja je manja.Proizvodnja je manja.

Porez će (pretežno) prevaljuje na onu stranu tržišta Porez će (pretežno) prevaljuje na onu stranu tržišta koja je manje elastična.koja je manje elastična.

Porez se prevaljuje više na potrošače ako je tražnja Porez se prevaljuje više na potrošače ako je tražnja relativno neelastičnija u odnosu na ponudu.relativno neelastičnija u odnosu na ponudu.

Porez se prevaljuje više na proizvodjače ako je ponuda Porez se prevaljuje više na proizvodjače ako je ponuda relativno neelastičnija u odnosu na ponudu.relativno neelastičnija u odnosu na ponudu.

Minimalna nadnica izaziva višak: ponudjena količina Minimalna nadnica izaziva višak: ponudjena količina rada veća je od tražene koičine –višak nezaposloenosti rada veća je od tražene koičine –višak nezaposloenosti (a)(a)Plafoniranje kamatne stope (cene kredita) utiče na Plafoniranje kamatne stope (cene kredita) utiče na manjak: traženi volumen kredita veći je od ponude (b)manjak: traženi volumen kredita veći je od ponude (b)

Tražnja: DodatakTražnja: Dodatak

KorisnostKorisnost PreferncijePreferncije Krivulje indifenecijeKrivulje indifenecije Linija budžetaLinija budžeta IzborIzbor Dohodni efekatDohodni efekat Efekat suspstitucijeEfekat suspstitucije Jednačina SluckogJednačina Sluckog