WYDANIE SPECJALNE90 LAT MINELOROK 2014

Tak si skada, e rwnie 90 lat temu ukaza si pierwszy numer Ech Lenych, wwczas miesicznika wydawanego przez Zwizek Zawodowy Lenikw w Rzeczypospolitej Polskiej. Dodatek specjalny, ktry dajemy Pastwu do rki, zoylimy w znacznej mierze z fragmentw przedwojennych

wyda Ech. Nie pretenduje on do miana skrconej historii Lasw Pastwowych. To raczej zbir obrazw i sw oddajcy atmosfer, zadania i gwne dziaania lenikw tamtych lat. To czarno-biay, cho w treci barwny, kola ycia i pracy naszych poprzednikw.

Jaki obraz Lasw Pastwowych wyania si z tych wycinkw? Co czy dawnych lenikw z dzisiejszymi? Na pewno oddanie dla lasw i pasja, z jak wykonuj swj zawd. Oprcz tego czy ich rozlega wiedza o lesie i gotowo do tego, by spenia oczekiwania spoeczestwa wobec lasw.

Kady czas ma swoje potrzeby i wymagania wobec gospodarki lenej. W 1924 roku podnoszcemu si z ruin krajowi potrzebne byo przede wszystkim drewno. Zarwno w formie surowca drzewnego, jak i gotwki z jego sprzeday. Wkrtce jednak dostrzeono (m.in. za spraw Adama Loreta pierwszego

SZANOWNI CZYTELNICY,

dyrektora LP), e znaczenie lasu daleko wykracza poza pozyskanie surowca. W tamtych latach wane byo rwnie znaczenie lasu dla obronnoci kraju, dostrzegano take jego rol w ochronie najcenniejszych elementw przyrody.

Dzi poytki i korzyci, ktrych Polacy oczekuj od lasw, s nieco inne. Oczywicie, cele gospodarcze wci s bardzo istotne, jednak stawiane s na rwni z potrzebami ekologicznymi i spoecznymi. Odpowiedzi wspczesnego lenictwa jest, godzca te funkcje, zrwnowaona gospodarka lena.

Lasy w Polsce s otwarte dla spoeczestwa, miliony Polakw spdzaj w nich wolny czas, odpoczywajc czy zbierajc grzyby. Lenicy dbaj o zachowanie rnorodnoci biologicznej, chroni lasy przed zagroeniami, edukuj i spotykaj si ze spoeczestwem. Lasy Pastwowe s te najwikszym w kraju dostawc podanego, ekologicznego surowca drewna.

Jakie bd spoeczne oczekiwania wobec lasu za kilkadziesit lat? Nie wiem. Wiem jednak, e kolejne pokolenia lenikw bd przygotowane, by im sprosta.

ycz miej lektury. Darz Br!

Artur Rutkowski

90 lat temu powoano do ycia przedsibiorstwo Polskie Lasy Pastwowe organizacj, ktra zarzdzaa lasami nalecymi do Skarbu Pastwa. Dzi Pastwowe Gospodarstwo Lene Lasy Pastwowe to najwiksza w Europie organizacja zarzdzajca lasami publicznymi.

2 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

4 LASY WCZORAJ I DZILasy w przedwojennej Polsce zajmoway niespena 22 proc. obszaru kraju. Dzi lesisto przekracza 29 proc.

6 PIERWSZE LATAWojenne zniszczenia lasw i infrastruktury, duy udzia wasnoci prywatnej oraz brak ujednoliconej administracji byy w latach dwudziestych ubiegego wieku duym problemem dla polskiego lenictwa.

8 NATURALNIE, DREWNO!W latach dwudziestych surowiec drzewny przeznaczano gwnie na odbudow kraju ze zniszcze wojennych. Z czasem zacz si rozwija rwnie handel drewnem i jego eksport.

10 GDZIE DRWA RBIPraca w lesie zawsze bya trudna i niewdziczna. Cho zmieniy si technologie i narzdzia, to i dzisiaj pozyskanie i transport drewna nie nale do atwych.

ECHA LENEWYDANIE SPECJALNEFot na okadce: Robert Antosz

Wydawca:Centrum Informacyjne Lasw PastwowychDyrektor Mariusz Turczyk

Magazyn przygotowaa redakcja w skadzie:Bogumia Grabowska redaktor prowadzcy, Krzysztof Fronczak, Mariola Kluczek, Artur Rutkowski.

Adres redakcji:ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. nr. 302-362 Warszawa,tel. +48 22 822 49 31,wew. 523, 528e-mail: echa lene@cilp.lasy.gov.plfaks +48 22823 96 79

Projekt i skad: Diana KosiorekDruk: Zakady Graficzne MOMAG S.A.

W materiaach archiwalnych wykorzystanych w dodatku specjalnym zachowana zostaa oryginalna pisownia.

12 ZANIM URONIENajwikszym wyzwaniem, przed ktrym stanli polscy lenicy w okresie midzywojennym byo odnowienie lasu i jego ochrona.

14 CHRONI, CO PIKNEPo to, by chroni rzadkie gatunki, cenne lasy i unikalne krajobrazy w strukturach Lasw Pastwowych zaczto tworzy rezerwaty i pierwsze parki narodowe.

16 YWI, BRONI RELAKSUJW cigu 90 lat istnienia Lasw Pastwowych oczekiwania ludzi wobec lasu niewiele si zmieniy.

18 YCIE I PRACA W LESIEDzisiaj praca leniczego jest nieco atwiejsza ni 90 lat temu.

21 WITO LASUChcc zaangaowa spoeczestwo w ochron naszych lasw, Zwizek Lenikw Rzeczypospolitej Polskiej zainicjowa w 1933 r. pierwsze wito Lasu.

22 ZAPRASZAMY DO LASUSzlaki piesze i rowerowe, setki placwek edukacyjnych, wydawnictwa Dzisiaj las mona poznawa rnymi sposobami.

23 ECHA LENEZ histori Lasw Pastwowych zwizana jest historia Ech Lenych. Pierwszy numer czasopisma ukaza si w 1924 r.

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 3

W ostatnich latach II RP Lasami Pastwowymi kierowa dyrektor naczelny LP wraz z Dyrekcj Naczeln Lasw Pastwowych. Struktury regionalne tworzyo 9 okrgw: pomorski z siedzib w Toruniu, poznaski z siedzib w Poznaniu, warszawski z siedzib w Warszawie, radomski z siedzib w Radomiu, biaostocki z siedzib w Biaowiey, wileski z siedzib w Wilnie, siedlecki z siedzib w Siedlcach, woyski z siedzib w ucku i lwowski z siedzib we Lwowie. W ich skad wchodziy 433 nadlenictwa.

Powierzchnia lasw w Polsce przedwojennej wynosia 8493,6 tys. ha, z tego 3338,6 tys. ha (39,3 proc.) zarzdzay Lasy Pastwowe reszt (60,7 proc.) stanowiy lasy niepastwowe.

W 1937 r. lesisto kraju wynosia 21,9 proc. W strukturze gatunkowej 80,1 proc. stanowiy gatunki iglaste, w tym gwnie sosna, a pozosta cz (19,9 proc.) liciaste.

Oglny wyrb grubizny wynis w Polsce 17 mln m szec. (1936 r.) W tzw. roku eksploatacyjnym 1936-1937 (od 1 X do 30 IX

nastpnego roku) wyrb grubizny w Lasach Pastwowych wynis 8,6 mln m szec., na cznym obszarze 23,1 tys. ha. W tym samym okresie w Lasach Pastwowych zalesiono 33,8 tys. ha.

W oglnej wartoci krajowego eksportu (1195 mln z w 1937 r.) drewno i wyroby z drewna stanowiy 16,7 proc. i zajmoway, przed wglem, pierwsze miejsce na licie towarw sprzedawanych na rynki zagraniczne.

(May rocznik statystyczny, wyd. GUS 1938 r.)

LASY WCZORAJ

(Echa Lene, 1938 r.)

4 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

Powierzchnia lasw w Polsce wynosi 9163,8 tys. ha, z tego na lasy publiczne bdce wasnoci Skarbu Pastwa przypada 81,2 proc. a 18,8 proc. stanowi lasy prywatne. W zarzdzie Lasw Pastwowych 77,3 proc. oglnej powierzchni krajowych lasw, czyli 7279 tys. ha (w tym 200 tys. ha gruntw zwizanych z gospodark len).

Lesisto kraju wynosi 29,3 proc. Gatunki iglaste dominuj na 69,9 proc. powierzchni lenej, przy czym sosna zajmuje na niej 60 proc. Drzewostany liciaste zajmuj 23,2 proc. powierzchni lenej.

W 2012 r. Lasy Pastwowe pozyskay 33,2 mln m szec. grubizny netto, w lasach prywatnych pozyskanie wynioso 1,35 mln m szec., a w parkach narodowych 0,18 mln m szec. grubizny. Odnowienia lasu przeprowadzono na 52808 ha (z czego 11,2 proc. stanowiy odnowienia naturalne), a zalesieniami objto 4853,7 ha gruntw wszystkich form wasnoci.

(Raport o stanie lasw w Polsce 2012, wyd. CILP 2013 r.)

W dzisiejszej strukturze Pastwowego Gospodarstwa Lenego Lasy Pastwowe na czele tej organizacji stoi dyrektor generalny LP wraz z administracj Dyrekcji Generalnej Lasw Pastwowych. W kraju dziaa 17 regionalnych dyrekcji w: Warszawie, Poznaniu, Szczecinie, Pile, Toruniu, Gdasku, Szczecinku, Szczecinie, Zielonej Grze, Katowicach, Krakowie, Kronie, Lublinie, Biaymstoku, Olsztynie, Radomiu i w odzi. Podlega im 430 nadlenictw.

I DZI

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 5

RDLP POZNARDLP ZIELONA GRA

RDLP SZCZECINRDLP PIA

RDLP SZCZECINEKRDLP GDASK

RDLP TORU

RDLP OLSZTYNRDLP BIAYSTOK

RDLP D

RDLP WARSZAWA

RDLP RADOMRDLP LUBLIN

RDLP WROCAW

RDLP KATOWICE

RDLP KRAKWRDLP KROSNO

Wojenne zniszczenia lasw i infrastruktury, duy udzia wasnoci prywatnej oraz brak ujednoliconej administracji byy w latach dwudziestych ubiegego wieku duym problemem dla polskiego lenictwa.

Lenicy, naukowcy oraz politycy podjli prb stworzenia na ziemiach II Rzeczypospolitej jednorodnego systemu zarzdzania polskimi lasami. Ich dziaania powiody si i 28 czerwca 1924 r. na mocy rozporzdzenia prezydenta RP powstao przedsibiorstwo Polskie Lasy Pastwowe. Stworzyo ono podwaliny dzisiejszego Pastwowego Gospodarstwa Lenego Lasy Pastwowe.

Bezprzykadnem w dziejach byo spustoszenie lasw polskich przez wojn wszechwiatow. Skutki jej dotkny lenictwo znacznie boleniej, anieli inne dziedziny naszej produkcji narodowej. Wojenne spustoszenie tych lasw zostao powikszone przez najazd bolszewicki. () W takich okolicznociach trzeba byo dooy wszelkich stara, aby wyrwna szkody wyrzdzone lasom polskim przez wojn wiatow, i dwign t wan ga gospodarstwa narodowego z upadku powojennego.Trzeba byo nada jej zdrowe formy organizacyjne i naleycie uksztatowa w stosunku do niej pastwow polityk gospodarcz, ktra w pierwszych latach po powstaniu pastwa polskiego nie uwzgldniaa trudnego pooenia odbudowujcego si lenictwa i nie zawsze sza po linji popierania rozwoju i ywotnych interesw produkcji lenej.

(Echa Lene, 1928 r. W 10-lecie pracy lenika polskiego, K. Niezabytowski)

PIERWSZE LATA

Nadleniczy in. Edward Kubok w otoczeniu personelu

nadlen. Smorgonie. (Echa Lene, 1931 r.)

Tylko pastwo jako waciciel jest w stanie przez racjonalne gospodarowanie lasami uwydatni wszystkie ekonomiczne, przyrodnicze i kulturalne korzyci, pynce z nich dla kraju.

Adam Loret

6 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

ADAM LORET, pierwszy dyrektor naczelny Lasw Pastwowych. Jego zasug jest integracja, a potem uporzdkowanie struktur Lasw Pastwowych. Przeprowadzi inwentaryzacj zasobw lenych, doprowadzi do likwidacji systemu koncesji dla przedsibiorstw prywatnych na eksploatacj lasw, by organizatorem przemysu drzewnego i opracowania planw urzdzeniowych. Wprowadzi Lasy Pastwowe na drog komercjalizacji z zaznaczeniem, e zysk pozosta kategori podporzdkowan niepodwaalnym zasadom sztuki lenej.

Znaczenie gospodarstwa lenego nie ogranicza si jedynie do strony ekonomicznej w yciu narodu. Las posiada jeszcze wiele niezastpionych dla kraju waciwoci, e wymienimy tylko wpyw jego na klimat, wilgotno i ochron gleby, zdrowotno itd..

Adam Loret

CO DAJE LAS?

Daje mono zarobkowania licznym rzeszom robotnikw,

lasy wybitnie si przyczyniaj do zmniejszenia bezrobocia.

Lasy wreszcie darz kraj drewnem. () Wystarczy

rozejrze si dookoa, aby bez trudu stwierdzi, e czowiek

bez drewna obej si nie potrafi, a w miar rosncego postpu i zwikszajcych si

wymaga ycia codziennego, zapotrzebowanie na ten

produkt z kadym rokiem wzrasta. ().

() Lasy chroni nas zarazem przed klskami

powodzi, hamujc ich gwatowno i si. ().

Piciohektarowy objekt stuletniego drzewostanu wyparowuje w okresie wegetacji dwadziecia

milionw kg wody! Std te tam wszdzie, gdzie rosn lasy

wilgo agodzi powietrze.

Jest on niewyczerpaln krynic pikna, wrae

podniosych, myli i uczu. ().

Odwieczny instynkt ludzi lenych zawsze prowadzi nas

do lasu, gdy wycieczeni prac, trawieni chorobami, szukamy

w nim wypoczynku, kojc schorzae nerwy i uzdrawiajc

puca tchnieniem sosnowych borw.

(Echa Lene, 1934 r.)

SIEDZIBA NA WAWELSKIEJ Syszc o olbrzymich kosztach budowy rnych ministerstw, bankw uderza niski koszt dobudowanego gmachu, t.j. 2/3 caoci, bo wynosi tylko okoo 2 milionw czterysta tysicy zotych, i to wliczajc w to ju przerbk elewacji starego gmachu. A przecie na budow uyto a zgr 3 miliony cegie, ptora miliona kg cementu, 3 tysice metr. kw. piaskowca, co gdyby zaadowa na wagony (po za drzewem) daoby 2200 wagonw 15 tonowych. () Posadzka i stolarka jest rodem z Hajnwki, a cz materiau na wizania pochodzi z tartakw Dyrekcji Warszawskiej.

(Echa Lene, 1937 r.)

Pierwszy gmach Dyrekcji Naczelnej Lasw Pastwowych w Warszawie (Kalendarz leny informacyjny, 1937 r.)

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 7

NATURALNIE, DREWNO!W latach dwudziestych surowiec drzewny przeznaczano gwnie na odbudow kraju ze zniszcze wojennych. Z czasem zacz si rozwija rwnie handel drewnem i jego eksport.

Dziki przeprowadzonej integracji i uporzdkowaniu struktur Lasw Pastwowych, pozyskiwaniu drewna siami wasnymi oraz stworzeniu sieci tartakw pastwowych polskie drewno stao si podanym towarem na rynkach zewntrznych. Znak handlowy L Orze P zaczto rozpoznawa na caym wiecie, a sprzeda drewna za granic stanowia duy udzia oglnego eksportu II Rzeczypospolitej.Do dzisiaj surowiec ten odgrywa istotn rol w gospodarce krajowej. Sektor leno-drzewny tworzy ok. 2 proc. polskiego produktu krajowego brutto.

Poleszuk Timotiej Omelczuk rcznie wyrabia timber. Lenictwo Przemt w Poznaskiem. (Echa Lene, 1933 r.)

Kloce tartaczne, bloki, supy telegraficzne, kopalniaki, osika zapaczana, deski podogowe, stolarskie i budowlane, belki wymiarowe, kantwka, slipry i papierwka byy gwnymi sortymentami w ofercie LP.Papierwka na skadzie (Echa Lene, 1938 r.)

Tarcica eksportowa, Echa Lene, 1937 r.

W swej polityce sprzeday i zbytu drewna Administracja Lasw Pastwowych kieruje si zasadami, wynikajcemi z charakteru Lasw Pastwowych, jako przedsibiorstwa samowystarczalnego, zobowizanego do przelewania do Skarbu okrelonej corocznie Ustaw Skarbow nadwyki, oraz jako czynnika oglnej polityki gospodarczej Pastwa, majcej na celu z jednej strony zaspakajanie potrzeb rynku krajowego i z drugiej strony przyczynianie si do aktywnoci bilansu handlowego. ()W zakresie sprzeday drewna Administracja Lasw Pastwowych dy przedewszystkiem do zaspakajania potrzeb ludnoci miejscowej, instutucyj pastwowych oraz potrzeb krajowego przemysu drzewnego.

(Echa Lene, 1932 r.)

8 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

Roczny eksport wyrobw polskiego przemysu drzewnego, papierniczego i meblarskiego wynosi ok. 45 mld z, stanowic dziesit cz krajowego eksportu ogem.

Kraj nasz zajmuje 4. miejsce na wiecie pod wzgldem wartoci eksportu mebli.

Na eksport trafia 9 na 10 produktw naszego przemysu meblarskiego oraz poowa krajowej produkcji papieru.

Rodzimy sektor drzewny przycign od 1990 r. bezporednie inwestycje zagraniczne o wartoci ponad 30 mld z.

Las daje prac: 25000 pracownikw Lasw Pastwowych. 50000 osb zatrudniaj zakady usug lenych przy pozyskaniu, sadzeniu i ochronie lasu. 300 000 osb pracuje w tartakach, papierniach, zakadach produkujcych meble i pyty drewnopodobne oraz innych firmach produkujcych i wiadczcych usugi na potrzeby lenictwa i przemysu drzewnego.

(CILP, 2013 r.)

DZI

Dom drewniany jest taszy i cieplejszy od domu kamiennego i pod adnym wzgldem nie wicej naraony na niebezpieczestwo poaru; stwierdzaj to nawet zakady ubezpiecze od ognia.

(Echa Lene, 1929 r.)

Najwaniejszym dla lenikw jest dochd z drewna, stanowicy 90 proc. caego dochodu netto.

(Echa Lene, 1938 r.)

NASZA DUMAMateriay drzewne produkcji Polskich Lasw Pastwowych ciesz si w Anglii doskona reputacj. (...) Materiay polskie zdobyy przebojem rynek angielski, a marka L Orze P staa si synonimem doskonaej jakoci. ()Ostatnio otwarto w Londynie midzynarodow wystaw wzorw prbek materiaw budowlanych, ktra bdzie trwaa trzy lata. Polski przemys drzewny reprezentuje na tej wystawie efektowne stoisko Lasw Pastwowych, projektu in. arch. M. i J. Kraussw, wykonane w zakadach stolarskich Urbanowicza w Warszawie.

(Echa Lene, 1938 r.)

Stoisko Lasw Pastwowych na wystawie w Londynie

(Echa Lene, 1938 r.)

fot. ukasz Gwidziel

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 9

GDZIE DRWA RBI

Uycie ywej siy pocigowej koni lub wow jest bardzo kosztowne, przyczem kapita woony w inwentarz ywy jest niepewny i musi by bardzo szybko zamortyzowany. () Znaleziono jednak ostatniemi czasy wyjcie z sytuacji przez zastosowanie do wywozu drewna dobrze nam znanych z czasw wielkiej wojny czogw. Grone te maszyny, budzce postrach w okopach nieprzyjacielskich, lekcewace sobie wszelkie przeszkody, linje drutw kolczastych, rowy, nawet sabsze budynki, stojce na ich drodze, po zdjciu z nich pancerzy poszy na sub pokojow midzy innemi i do lasu. S to maszyny wprost uniwersalne i niezastpione.

(Kalendarz Leny, 1927 r.)

DRWALEM BYZe sprawozda Inspekcji Pracy wynika, e spord oglnej liczby miertelnych wypadkw, zachodzcych przy eksploatacji lasw, stosunkowo najwicej przypada na lasy grskie.Na terenie tylko okrgu VIII Inspekcji, obejmujcego wojewdztwa lwowskie, stanisawowskie i tarnopolskie, a wic okrgu obfitujcego w lasy grskie, w cigu jednego roku (1933) zdarzyo si 30 wypadkw miertelnych wrd robotnikw, t.zn. okoo 60 proc. ogu miertelnych wypadkw w lenictwie. W tej liczbie 18 wypadkw spowodowanych zostao przygnieceniem przez upadajce drzewa, 3 wypadki zdarzyy si wskutek uderzenia przez drzewa wyskakujce z ryzw (), 2 wypadki zdarzyy si przy transporcie drzew saniami, 1 wypadek nastpi wskutek upadku robotnika, przechodzcego przez prowizoryczn kadk nad potokiem grskim.

(Dziennik Biaostocki, 29 wrzenia 1935 r.)

DZI

Chwila wytchnienia(fot. z archiwum Edwarda Marszaka)

Drg nie psuje, nie boi si zej drogi i stromych gr, a nieg nawet metrowy nie stanowi dla niego przeszkody.

(Kalendarz Leny, 1927 r.)

Praca w lesie zawsze bya trudna i niewdziczna. Cho zmieniy si technologie i narzdzia, to i dzisiaj pozyskanie i transport drewna nie nale do atwych.

fot. S.Ihnatowicz Cicie lasu, 1936 r.

fot. Tomasz Dbiec

10 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

DZI

RYZY, LIZGI, OBYPomys ryzowania polega na wykorzystaniu siy grawitacyjnej drewna, zatem praktyczne zastosowanie mg mie tylko w terenach grskich i paradoksalnie im trudniejszy by teren, tym atwiej byo budowa ryzy, lizgi, spuszczalnie, oby, rynny, koryta czy spusty, jak w rnych okolicach zwano owe urzdzenia. ()W okresie beznienym urzdzano ryzy ziemne, formowane w ksztacie rynny, zagbionej w terenie i nadajcej kierunek zsuwanym klocom. Stosowano je na bardzo stromych stokach. Zim bardzo uatwiay prac lizgi niene, wykonane w grubszej warstwie zmarznitego niegu. Czasem te po polaniu wod zamieniano je w ryzy lodowe, ktre umoliwiay atwe przemieszczanie surowca. ()Do dzi w naszych grach spotka mona pnie z tamtych czasw i zbutwiae kody z potnych jode, ktre nigdy nie dotary do tartakw. Mona te natkn si na resztki drewnianych ryz czy klauz pitrzcych wod na potokach. To zanikajce lady dawnej dziaalnoci lenej w najdzikszych zaktkach Bieszczadw.

(Edward Marszaek, Utrzyma w ryzach, Gos Lasu, kwiecie 2012 r.)

SPAW DREWNA DO GDASKADno do obnienia wysokich wydatkw eksploatacyjnych, w ktrych dominuj koszty dostawy drewna na rynki zbytu, jak rwnie dawno stwierdzone fakty, e spaw jest najtaszym sposobem transportu drewna, oraz e rzeki Narew i Lena w grnych swych biegach mimo wszelkie zastrzeenia i uprzedzenia s spawne byy bodcem do wystpienia Nadlenictwa wisockiego z inicjatyw spawu drewna we wasnym zarzdzie temi rzekami do Gdaska.Spaw uda si zupenie dobrze, gdy okoo 20 000 szt. angielskich sortymentw ciosanych dostarczono do Gdaska ju w drugiej poowie czerwca kosztem ca 30 000 z, podczas gdy przewz kolejami mia kosztowa minimum 100% droej.

(Echa Lene, 1931 r.)

Spaw drewna Narwi (Echa Lene, 1931 r.)

Wywz sliprw latem w N-wie Brasawskiem. Dyrekcja Wileska. Slipry wozio si w 1930 roku na przepywajc blisko granicy otewskiej Dwin, wprost przez granic pastwa, komi.

(Kalendarz Leny, 1931 r.)

Harwester przy pracy. Taka maszyna cina, okrzesuje z gazi i przecina drzewo na odpowiedni dugo.

fot. Tomasz Dbiec

(Echa Lene, 1930 r.)

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 11

Najwikszym wyzwaniem, przed ktrymi stanli polscy lenicy w okresie midzywojennym, byo odnowienie lasu i jego ochrona.

Spustoszone w okresie zaborw i w zawierusze wojennej tereny pene zrbw i nieuytkw jeszcze bardziej utrudniay zadanie. Potrzebowano nie tylko rk do pracy, ale rwnie bazy nasiennej i zaplecza do produkcji olbrzymiej liczby sadzonek. W pierwszych 10 latach istnienia Lasw Pastwowych udao si zalesi okoo 350 tys. ha.

ZANIM URONIE

Jednym z gwnych zada racjonalnej gospodarki lenej jest utrzymanie cigoci i trwaoci uytkowania lasu. Zadanie to pozostaje w cisej cznoci z odnawianiem lasu.

Echa Lene, 1936 r.

(Echa Lene, 1939 r.)

OD NASIONKAAby powierzchnia lasw moga si systematycznie zwiksza, lenicy II Rzeczypospolitej musieli wspiera naturalne odnowienia sztucznymi. W tym celu konieczne byo pozyskiwanie nasion oraz stworzenie zaplecza, m.in. wyuszczarni. Najnowoczeniejsza bya w Klosnowie koo Chojnic.

Szacuje si, e w 1935 r. w Lasach Pastwowych zebrano 30 tys. kg nasion sosny, 5 tys. kg nasion wierka i prawie 300 tys. kg odzi dbu. Warto tych nasion wyniosa 500 tys. z. (Maciejowski, Las Polski, 1935 r.)

Zbir szyszek sosny, Echa Lene, 1938 r.

12 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

DZIDZI

Lenictwa odchodz dzisiaj od maych szkek. Z inicjatywy

LP tworzy si coraz wicej szkek kontenerowych, w ktrych

sadzonki s w specjalny sposb przygotowywane do ycia w naturalnych warunkach.

Zapotrzebowanie na nie jest olbrzymie. Lasy Pastwowe sadz bowiem 500 mln drzew rocznie.

(fot. Bogumia Grabowska)

Na zdjciu: jedna z najnowoczeniejszych

kontenerowych szkek lenych znajduje si w Skierdach (Nadlenictwo Jabonna).

Ten nowoczesny obiekt moe w cigu roku wyprodukowa

nawet 3,5 mln sadzonek, ktre trafi do lenictw i utworz w nich

mode pokolenie lasu.

DO SADZONKIWyuszczone i odpowiednio przygotowane nasiona transportowano do maych szkek lenych, usytuowanych najczciej w okolicach zrbw. Tutaj wyrastay z nich sadzonki, ktre suyy lenikom do odnowienia i zalesienia.

Sadzonki sosny w Lenictwie Poraj, Echa Lene, 1935 r.

W DWUDZIESTOLECIU MIDZYWOJENNYM LASY PASTWOWE PRODUKOWAY OD 400 DO 800 MLN SADZONEK ROCZNIE.

TRZYMA YWIO W SZACHUDziki systematycznemu wzbogacaniu skadu gatunkowego drzewostanw i ich odpowiedniej pielgnacji udao si wzmocni nasze zielone zasoby. Obecnie Lasy Pastwowe prowadz stay monitoring wystpowania szkodnikw drzew lenych oraz rozbudowuj system profilaktyki przeciwpoarowej i sprawnego zwalczania ognia w lesie. Puapki feromonowe nie su tylko do zwalczania owadw. Ich regularne kontrolowanie pozwala okreli zagroenie ze strony rnych gatunkw szkodliwych owadw.

Na zdjciu: leniczy sprawdza puapk feromonow na kornika drukarza. (fot. Pawe Fabijaski)

NA POMOC ZIELONYM OSTPOMZim oki, latem poary. Huraganowe wiatry. Gradacje szkodliwych owadw. To tylko niektre zagroenia, z ktrymi musz liczy si lenicy. Nie inaczej byo w okresie midzywojennym. Szczeglnej troski wymagay zwaszcza drzewostany osabione dewastacyjn eksploatacj w latach pierwszej wojny wiatowej i tu po niej. Doskonalono zatem metody prognozowania i zwalczania szkodliwych organizmw oraz ochrony przed innymi zagroeniami.

Pokaz opylania zagroonego swk lasu w Nadlenictwie Osiek, Dyr.Lasw Pastw. w Poznaniu. (Echa Lene, 1933 r.)

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 13

Co si stao, ju si niestety nie odstanie. Przykre to dowiadczenie, poczynione na przykadzie wielu ju zupenie nieistniejcych gatunkw najpikniejszych przedstawicieli naszej rodzimej fauny, posuyo Bogu dziki do tej pory beztroskiemu myliwemu jako bardzo wyrane ostrzeenie na przyszo. Z pocztku niemiao, pniej coraz mielej zaczto podnosi odosobnione gosy ostrzegawcze, ktre dzisiaj przeksztaciy si w zgodny chr ju nie tylko myliwych, lecz wszystkich lubownikw i mionikw przyrody. Nigdy te goniej nie rozlegay si hasa, nawoujce do ochrony przyrody, jak w dobie dzisiejszej.

(Echa Lene, 1929 r.)

CHRONI, CO PIKNE

W zwizku z coraz to wiksz iloci rezerwatw, jakie powstaj na terenach Lasw Pastwowych, Dyrekcja Naczelna powoaa do ycia osobny referat dla rezerwatw i Parkw Narodowych utworzonych w Lasach Pastwowych.

(Echa Lene, 1932 r.)

ubr czystej krwi Borusse po powrocie do Biaowiey w dniu 19 IX 1929 r. (Echa Lene, 1932 r.)

Po to, by chroni rzadkie gatunki, cenne lasy i unikalne krajobrazy w strukturach Lasw Pastwowych zaczto tworzy rezerwaty i pierwsze parki narodowe. Lenicy wraz z przyrodnikami zajli si te restytucj lub ochron zagroonych gatunkw zwierzt.

Powrt pierwszych ubrw do Biaowiey,

19 IX 1929 r., fot. J.J. Karpiski(Echa Lene, 1932 r.)

14 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

POWRT WADCY KNIEIW Polsce w stanie naturalnym yje obecnie okoo 1250 ubrw, z czego prawie tysic znajduje schronienie w Lasach Pastwowych. Najwiksz populacj moe pochwali si Puszcza Biaowieska i Bieszczady. Mona go rwnie spotka w Puszczy Knyszyskiej i Boreckiej.Sto lat temu gatunkowi grozia zagada. W 1919 r. odnotowano odstrza ostatniego yjcego osobnika w Puszczy Biaowieskiej. W II RP przyrodnicy i lenicy podjli, uwieczone sukcesem, starania restytucji tego gatunku.

Hodowla ubrw w Polsce wkracza na tory coraz wikszego powodzenia. () Obecnie, w r. 1935, stana Polska na pierwszem miejscu w szeregu Pastw posiadajcych orodki hodowlane tego krlewskiego zwierza. W tym roku szczeglnie sprzyja los naszej hodowli. Wrcia do Puszczy Biaowieskiej, do swej ziemi ojczystej, sdziwa Bilma i wraz z ni przyby jej 5-cio letni syn Bjrnson. Bjrnson i jego dwie siostry () stanowi ten materia hodowlany, z ktrego w przyszoci wedug zamierze Administracji Lasw Pastwowych, powsta powinno odrodzone ponownie stado ubrw biaowieskich.

(Echa Lene, 1935 r.)

DZI

W lasach zarzdzanych przez PGL LP przyroda chroniona jest obecnie wieloma sposobami. Rezerwaty, parki krajobrazowe, pomniki przyrody, ochrona gatunkowa to tylko niektre z nich. Na terenach, na ktrych gospodaruj lenicy znajduje si 1255 spord 1469 zarejestrowanych w Polsce rezerwatw. Jest te tu prawie poowa polskich pomnikw przyrody. Dua cz (40 proc.) powierzchni lenej objta jest najmodsz z form ochrony przyrody sieci Natura 2000.Przykadem wspczesnych dziaa ochrony na terenie Lasw Pastwowych jest system strefowej ochrony gniazd ptakw drapienych. Dziki niemu np. liczba par bielikw zwikszya si z kilkudziesiciu do ponad 1000 par.

W 1932 r. na terenie Polski byy ju trzy parki narodowe: Puszcza Biaowieska, Park Narodowy w Czarnohorze i w Pieninach. Byo te 115 rezerwatw, w tym 65 lenych.

Przez wiele lat parki narodowe dziaay w strukturach Lasw Pastwowych.

BIAOWIESKI PARK NARODOWY

Aby utrzyma fragment tego pierwoboru, Administracja Lasw Pastwowych wydzielia obszar 46 km kw.

Na przykadzie Puszczy, jako tego bezcennego fragmentu pastwowej posiadoci lenej, wystpuje wyrazicie rola Administracji Lasw

Pastwowych w zakresie ochrony przyrody lenej.

Park Narodowy, wydzielony z oglnego obszaru Puszczy, od kilku lat pozostaje nietknity gospodark czowieka i coraz bardziej nabiera

charakteru dawnego, Mickiewiczowskiego matecznika.

Puszcza Biaowieska, jako obiekt przyrodniczy jest unikatem w Europie. Jest to jedyny w rodkowej i zachodniej Europie kompleks lasu na niu,

ktry zachowa si w formie naturalnej, pierwotnej.

Ma on suy nie tylko jako ywe muzeum pierwotnej przyrody Puszczy, cigajce liczne rzesze turystw, lecz w rwnym rzdzie jako warsztat

pracy badawczej dla lenika i przyrodnika.

(Echa Lene, 1934 r.)

fot. J.J. Karpiski(Ochrona Przyrody 1930 r.)

fot. Cezary Korkosz

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 15

YWI, BRONI RELAKSUJ

W OBRONIE KRAJUW okresie midzywojennym kadziono ogromny nacisk

na znaczenie lasw dla obronnoci kraju. Granic przed ewentualnym najedc broni miay nie tylko przepastne

lasy, ale rwnie pracownicy Lasw Pastwowych. W 1933 r., w celu przygotowania lenikw do dziaa

pomocniczo-wojskowych, na wniosek Zarzdu Gwnego Lenikw Polskich i kierownictwa Lasw Pastwowych,

powoano Komitet Organizacyjny Przysposobienia Wojskowego Lenikw. Przewodniczcym prezydium

zosta Adam Loret, pierwszy dyrektor naczelny LP. PWL oprcz wyszkolenia wojskowego, propagowao

w rodowisku lenym rozwj sportu i kultury fizycznej, organizowao zawody sportowe, wspierao kluby

sportowe lenikw. Tu przed wybuchem drugiej wojny wiatowej w 464 koach dziaao 12,5 tys. czonkw PWL.

W cigu 90 lat istnienia Lasw Pastwowych oczekiwania ludzi wobec lasu niewiele si zmieniy.

Chocia dzisiaj tak duy nacisk na znaczenie lasw dla obronnoci kraju przed wrogiem jest niezrozumiay i moe budzi umiech na twarzach, a nadlenictwa nie produkuj ju koszykw z wikliny, to las, tak jak przed laty, daje moliwo zbierania owocw i grzybw czy polowania.

Dla oddziau wojska, ktry ma przej przez las, bdzie on zawsze tajemniczy. Mog si w nim kry niespodzianki, zasadzki. Nieprzyjaciel bdzie stara si dobrze spatrolowa i rozejrze w lesie, zanim wkroczy wikszymi siami. ()

Drogi musz by jak najwsze. Im mniejsza szeroko, tym wiksza trudno dla napastnika. Droga wska jest atwiejsza do zniszczenia, atwiejsza do zatarasowania. ()

Im gstsza ciana bdzie po obu stronach drogi, im wicej odpowiedniego materiau na zaway, tym atwiejsze zadanie obrocw.

(Poradnik Gajowego, 1937 r.)

Plakat przygotowany na Dzie Lasu. (Echa Lene, 1933 r.)

wiczenia druyn PWL z Worochty, Jabonicy i Worochty-Tatarki (Echa Lene, 1937 r.)

16 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

DZI

NA W!Polowanie od zawsze zwizane byo z lasem. Po pierwszej wojnie wiatowej tradycje owieckie zaczy podupada, w lesie pozostay niedobitki zwierzyny, szerzyo si kusownictwo. W okresie midzywojennym wsplne owy znw stay si bardzo wanym elementem ycia politycznego. Do Polski na polowanie przyjedali dyplomaci krajw europejskich. Take prezydent Ignacy Mocicki by zapalonym myliwym. To z jego inicjatywy w 1930 r. po raz pierwszy zorganizowano w Spale Dzie witego Huberta, patrona myliwych. Tradycja jest kontynuowana do dzi.

Przyjaciel lenikw i wielki entuzjasta owiectwa

prezydent Ignacy Mocicki. (Echa Lene, 1938 r.)

NA GRZYBY Las to grzyby, borwki, jeyny, maliny, urawina, orzechy. Ich zbir na wasne potrzeby jest w Polsce dozwolony i bezpatny. Lasy Pastwowe dbaj tylko o to, by przy tej okazji nie dewastowa przyrody. Szacuje si, e nasze lasy oferuj co roku 20 mln kg tych lenych skarbw.Trzech na czterech Polakw co najmniej raz w roku odwiedza las. Najczstszym powodem jest wanie zbieranie podw runa lenego (60 proc.) lub po prostu spacery (65 proc.). Zdecydowana wikszo Polakw uwaa, e lasy s dostpne i przyjazne dla odwiedzajcych.

W okresie midzywojennym zbieractwem mogli zajmowa si tylko ci, ktrzy wykupili specjalne kwity. Na zdjciu gajowy kontroluje kobiety zbierajce jagody. (Przewodnik gajowego, 1937 r. )

NA KOSZYKIProdukcja wikliny koszykarskiej przynosia przed wojn spory dochd. Nadlenictwo Szadek zadecydowao, e nie tylko bdzie sprzedawa j koszykarzom, ale i samo stworzy na swoim terenie przemys koszykarski. W tym celu w 1930 r. z inicjatywy miejscowego nadleniczego otwarto lokaln pracowni wyrobw koszykarskich.

Jednoletnie pdy wikliny koszykarskiej w Nadlenictwie Szadek. (Echa Lene, 1930 r.)

fot. Pawe Fabijaski

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 17

Niema wrd zawodw, na wiecie spotykanych, zawodu drugiego, tak mao znanego z istoty swej spoeczestwu jak zawd lenika.

Tak bowiem si zoyo, e zawd nasz powszechnie uchodzi za jaki nie do uchwytny splot samych przyjemnych stron ycia. ()Jaka to bowiem praca? Las przecie ronie sam, nawet na tych obszarach, gdzie go nie potrzeba; lenik za chodzi tylko i patrzy co najwyej pilnuje, aby mu drzewa nie skradziono, a raz na rok cokolwiek si utrudzi, gdy wyrbu dopilnowa potrzeba, lub moe tylko wyznaczy granice jego dla kupcw-handlarzy drewna. ()Dziwi si spoeczestwo tylko, czego to waciwie tyle lat uczy si trzeba, aby lenikiem zosta.

(Echa Lene, 1933 r.)

YCIE I PRACA W LESIE

Pan gajowy S.L. Zupenie przychylamy si do wywodw Pana, zawartych w licie skierowanym do Niwy Lenej. Tylko ludzie o maej kulturze, o maym duchu staraj si podkreli niedelikatne rnice swych stanowisk. Przy okazji pozwalamy sobie przypomnie, i moc uchway W. Zjazdu Delegatw w Radomiu w 1938 r. na czonkach zwizku ciy obowizek zwracania si do gajowych przez Pan. czymy mie pozdrowienia i serdecznie dzikujemy za zaufanie.

(Odpowiedzi Redakcji, Echa Lene, 1939 r.)

LENIK KIEDY

DZI PRAWDZIWYCH GAJOWYCH JU NIE MA

W roku biecym upyno 40 lat nieprzerwanej suby Konstantego Pucio na stanowisku gajowego w lasach pastwowych. Znajc kad ciek i kade drzewo w pielgnowanym przez cae ycie lesie, gajowy Pucio szczeglnie si zasuy w walce z defraudacjami lenemi, tpic je.

(Echa Lene, 1928 r.)

Gajowy by najniej w hierarchii Suby Lenej i to na jego barkach spoczywaa ochrona lasw przed amatorami spoecznego mienia. Zajmowa si rwnie dozorem prac gospodarczych, prowadzonych w lenictwie. Praca bya cika i czsto niedoceniana.

NIEBEZPIECZNY ZAWDZawd gajowego w II Rzeczypospolitej, z dzisiejszej perspektywy, mona by uzna za jeden z najbardziej niebezpiecznych w tamtym czasie. Lenicy musieli niemal codziennie zmaga si z niekiedy bezwzgldnymi kusownikami i zodziejami drewna. W duej czci lasw toczya si regularna wojna pomidzy funkcjonariuszami Lasw Pastwowych a lokalnymi rzezimieszkami. Gajowy Nadlenictwa Ostrw Mazowiecka Marjan Jutrzenka zatrzyma znanych zodziei lenych, braci: Czesawa i Tadeusza Radomskich wiozcych furmank drzewo. Stawili oni jednak opr gajowemu, pokaleczyli mu twarz, poamali mu flower oraz rower. Obu braci aresztowano.

(Dziennik Biaostocki, 2 grudnia 1936 r.)

fot. archiwum OKL w Gouchowie

18 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

I DZI

W dniu 3 lipca b.r. odbyo si w N-ctwie Wigry zakoczenie 7-mio tygodniowych kursw dla gajowych Lasw Pastwowych puszczy augustowskiej i N-ctw Grodno, Rajgrd i Ostroka. Kurs ukoczyli wszyscy gajowi w liczbie 27.

(Echa Lene, 1938)

(Echa Lene, 1938 r.)

Gajowy musi by sprawny fizycznie. Znajomo boksu przyda si bardzo w subie ochronnej.

Sztuka du-di-tsu uatwia obezwadnianie przestpcw lenych.

Pies subowy, to wierny przyjaciel i obroca gajowego w czasie suby ochronnej. Trzeba go tylko odpowiednio wytresowa.

DZISIAJ PRACA LENICZEGO JEST NIECO ATWIEJSZA NI 90 LAT TEMU. Po lesie porusza si samochodem, ksiki subowe i stosy kartek zastpiy rejestratory i komputer, a trbk sygnaow telefon komrkowy. Tempo pracy wzroso, tak jak tempo ycia w ogle.

eby by dobrym leniczym, tak jak kiedy, trzeba czu powoanie i kocha przyrod, by gotowym zamieni wygodne ycie w cywilizacji na ycie w leniczwce, gdzie w guszy.

Trzeba mie rwnie ogromn wiedz, i to z wielu dziedzin. Bo leniczy nie tylko pilnuje lasu, ale jest te jego zarzdc. W jego rkach spoczywa ochrona lasu i przyrody, hodowla i urzdzanie lasu. Musi by dobrym organizatorem pracy, mie wiedz ekonomiczn, a take umie utrzyma dobre stosunki z otaczajcymi go ludmi.

fot. Wojciech Mdrzak

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 19

Nadleniczwka w osadzie Budy Nadlenictwo Nalibockie

(Echa Lene, 1932 r., Janina Rosnowska)

Dom wrd drzew na polanie lenej, niekiedy na rozstajnych drogach, gdzie na wygwizdowie

w dali zielona ciana lasu. Dom lenika.W nim spdza ycie ten, ktrego los postawi

na stray ochrony przyrody.

Fragment przedstawienia Sd Lasu, zorganizowanego dla dzieci przez Rodzin Lenika w Warszawie.

(Echa Lene, 1935 r.)

W okresie midzywojennym, na fali dnoci do organizowania ycia spoecznego, powstawa zaczy

rnorakie organizacje. Bya wrd nich, utworzona w 1935 r., Rodzina Lenika, na ktrej czele stana pani

dyrektorowa Halina Loret.

Ide organizacji bya samopomoc rodowiska lenikw. Lokalne koa przeprowadzay charytatywne zbirki

pienidzy, organizoway kolonie, przedszkola. Pomagano finansowo najuboszym rodzinom. Popularyzowano

patriotyzm, kultur, sport i powszechn edukacj. Zakadano biblioteki i czytelnie.

Organizacja skupiaa pracownikw Lasw Pastwowych wraz z rodzinami. Rodzina Lenika

wniosa bardzo duy wkad w rozwj lenej solidarnoci koleeskiej.

Mundur by i jest dla lenika bardzo wany. wiadcz o tym dyskusje na temat jego wygldu, ktre trway i trwaj do tej pory.

Mundur lenika nie powinien te by nazbyt podobny do innych mundurw, a zwaszcza wojskowych. Nie powinien wreszcie kosztowa drogo.

(Echa Lene, 1935 r.)

Niech bdzie kolor jaki chce! Niech bdzie nakrycie gowy jakie chce! Niech bd odznaki z pawich pir i apek zajczych zniesiemy to. Prosimy tylko o zwolnienie od stojcych konierzy! To to przy pracy biurowej zawsze, a w lesie przy wszystkich pracach, jarzmo prawdziwe i tortura!.

(Echa Lene, 1938 r.)

Noszenie munduru przez pracownika staje si koniecznoci wtedy, jeli rodzaj

czynnoci przez niego spenianych wymaga unaocznienia, e ma si do czynienia z funkcjonariuszem pastwowym, ktry w peni jest uprawniony do wykonywania swych zada, bez potrzeby kadorazowego legitymowania si dokumentem urzdowym. Potrzeba umundurowania wzmaga si bardzo, jeli poziom umysowy lub moralny rodowisk, z ktrymi funkcjonariusz ma do czynienia, jest niewysoki i pozostawia wiele do yczania. W takich wypadkach mundur dodaje tzw. powagi urzdowej, wzmaga posuch i zwiksza bezpieczestwo osobiste pracownika.

(Echa Lene, 1939 r.)

Obecnie pracownicy Suby Lenej dysponuj dwoma modelami mundurw. Luniejszy, terenowy, przystosowany jest do pracy. Galowy, zakadany na uroczystoci, nawizuje wygldem do mundurw przedwojennych.

ZA MUNDUREMNa podstawie rozporzdzenia Rady Ministrw z 1 marca 1930 r. O umundurowaniu i oznakach subowych funkcjonariuszw administracji lasw pastwowych, umundurowanie urzdnikw administracji LP skadao si z: kurtki kroju wojskowego na 7 guzikw, z 4 kieszeniami naszytemi, zapinanemi na jeden guzik. Zalecano, aby do kurtki nosi koszul bia oraz biay konierzyk stojcy, lub stojco wykadany i krawat czarny, spodni z sukna barwy kurtki, zwykych do butw, lub do jazdy konnej (breechesy), paszcza koloru kurtki, dwurzdowego, po sze guzikw mundurowych

z kadej strony, lub dla niszych funkcjonariuszy jednorzdowy, z konierzem leco wykadanym,

czapki angielskiej z sukna mundurowego z czarnym (dla urzdnikw), a dla funkcjonariuszy niszego szczebla z zielonym otokiem.Na czapce powinien widnie srebrny orze, a u wyszych rang funkcjonariuszy dwie, zoone nakrzy gazki dbowe, srebrne i haftowane.Zasadniczy kolor umundurowania powinien by brunatnozielony (khaki). Guziki z biaego metalu (srebrne) z orem pastwowym; rozmiary guzikw: duy 23 mm, may 17 mm rednicy.

(Echa Lene, 1930 r.)

20 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

WITO LASUChcc zaangaowa spoeczestwo w ochron naszych lasw, Zwizek Lenikw Rzeczypospolitej Polskiej zainicjowa w 1933 r. pierwsze wito Lasu.

Jak na owe czasy byo to wydarzenie bez precedensu. Lenikw wspieray najwysze wadze pastwowe, prasa, radio, naukowcy. Honorowy patronat nad obchodami obj prezydent Ignacy Mocicki.

W dniu wita Lasu wszyscy powinnimy jak najwicej dowiedzie si o lesie!Popierajmy wito Lasu poznajmy i chromy swoje lasy.Spenijmy nasz obowizek obywatelski!.

Zwizek Lenikw Rzeczypospolitej Polskiej, kwiecie 1934 r.

Dzie Lasu by rwnie okazj do wycieczek. Na zdjciu, ktre zrobiono podczas wycieczki do Puszczy Jodowej w 1937 r. uwieczniono m.in. taniec Leniczego in. Bilewicza z pani Sigow.(Echa Lene, 1937 r.)

W przeddzie pierwszych obchodw wita Lasu z udekorowanych samochodw na ulicach stolicy studenci SGGW kolportowali ulotki propagandowe. (Echa Lene, 1933 r.)

DZI

W 1993 r. w Gouchowie zorganizowano pierwsze po wojnie

oglnopolskie Dni Lasu.

W 2013 r. postanowiono powrci do przedwojennego stylu

witowania i przyblienia lasu spoeczestwu. Obok centralnych

obchodw w caym kraju odbywaj si imprezy lokalne, w trakcie ktrych sadzone s drzewka

i prowadzi si zajcia edukacyjne. Nie brakuje rwnie wystaw, koncertw i pokazw filmw.

Od 2013 r. patronat nad witem Lasu obj, wzorem przedwojennym, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

Dyrektor Naczelny Lasw Pastwowych o Dniu Lasu: Jeli Dzie Lasu przyczyni

si do tego, by ochrona lasw w Polsce wynikaa nie tylko z obowizujcych

ustaw, ale ze wiadomej postawy spoeczestwa to jego doniose zadanie

wychowawcze bdzie spenione. (Adam Loret, Echa Lene, 1936 r.)

fot. Tomasz Dbiec

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 21

ZAPRASZAMY DO LASU

DZI

Ch poznania lasw, tworzcych w Polsce pikne kompleksy, czsto

nadzwyczaj ciekawe pod wzgldem przyrodniczym, wywouje silny ruch

turystyczny i krajoznawczy.(Echa Lene, stycze 1930 r.)

Turyci krajoznawcy w okolicach Babiej Gry (Echa Lene, 1937 r.)

Dzisiaj podstawowym rdem informacji i kanaem komunikacji dla Lasw Pastwowych staje si internet. To ju nie tylko strony internetowe nadlenictw, ale i profile na Facebooku oraz filmy na kanale YouTube i portale E-rys.pl, Czaswlas.pl. Nadlenictwa przygotowuj aplikacje na smartfony. Rekordy popularnoci bij internetowe transmisje na ywo z ubrzej polany i gniazda bielikw.

Kadr z kamery podpatrujcej ycie rodziny bielikw w gniedzie

akcja Bieliki Online zdobya wielkie uznanie internautw. (fot. archiwum CILP)

Lasy Pastwowe co roku zapraszaj na liczne imprezy, organizowane nie tylko z okazji wita Lasu, ale rwnie Dnia Ziemi, Dnia ubra czy wita Niezapominajki.Lenicy chtnie odwiedzaj najmodszych w szkoach, goszcz ich rwnie u siebie. Obecnie wsppracuj z omioma tysicami szk z caej Polski. Co roku organizuj tysice zaj edukacyjnych. W zajciach terenowych lub w spotkaniach edukacyjnych bierze udzia nawet 800 tys. osb rocznie.

Ju w latach trzydziestych ubiegego wieku lenicy starali si odpowiada potrzebom rozwijajcej si turystyki. Na Wystawie Komunikacji i Turystyki w Poznaniu Wileska Dyrekcja przedstawia nowatorsk, na wczesne czasy, prezentacj. Oprcz udatnie dobranych i gustownie oprawionych fotografij oraz piknego okazu wilka, przysaa pewnego rodzaju unikat, a mianowicie inwentarz turystyczny miejsc krajobrazowych, zabytkw prahistorycznych, historycznych, zabytkw przyrody, osobliwoci fauny i flory sowem wszystko, co jest godne widzenia dla turysty.

(Echa Lene, sierpie 1930 r.)

Szlaki piesze i rowerowe, setki placwek edukacyjnych, wydawnictwa Dzisiaj las mona poznawa rnymi sposobami.

fot. Tomasz Dbiec

22 ECHA LENE wydanie specjalne 2014

Z histori Lasw Pastwowych zwizana jest historia Ech Lenych. Pierwszy numer czasopisma ukaza si w 1924 r.

Ich gwnym zadaniem byo propagowanie wiedzy lenej w spoeczestwie, wspieranie lenikw w yciu zawodowym i rozwoju kulturalnym.

W dwudziestoleciu midzywojennym Echa Lene byy miesicznikiem, a przez jaki czas dwutygodnikiem.

Pismo reaktywowano w 1991 r. i wydawano co miesic. Od 2011 r. jest kwartalnikiem.

Lenik, oszczdzajcy na prasie lenej dziaa na szkod wasn i krzywdzi swj zawd!.

A wie Pani, co mi Tetmajer o nich powiedzia? ???

Bagatela Co za pikny tytu!.

(W nowej siedzibie, Janina Rosnowska, Echa Lene, 1933 r.)

WDRWKA PO REDAKCJII oto po latach cichej sympatii na odlego, pragn Was zaprowadzi do naszego nowego lokalu i zdradzi nie jedn tajemnic wierzc, e dyskrecja zapewniona.

A zatem w drog, w imi Boe.Prosz Pastwa nie pieszmy si tylko, to nie Nowy wiat, ale rawia, rawia 13 m. 2 nowa siedziba. Tak, szkoda, e nie moemy zajrze do dawnego lokalu Redakcji, pod adresem, ktry pamitamy dobrze choby z przekazw za prenumerat, wypenianych punktualnie i akuratnie. Ale nie bawmy si w sentymenty, bo to nie nowoczenie, i pieszmy na orawi. Nr 13, zwyky, miejski dom, kamienica szara i smutna, gdyby nie seledynowy szyldzik, mrugajcy wesoo z okna: Echa Lene tu do nabycia.

(Echa Lene, Janina Rosnowska, 1933 r.)

Majc za wiksz swobod ruchw i idc do spoeczestwa z piknie wydanem, zajmujcem i niedrogiem pismem, Echa Lene niewtpliwie zdobd dla swych celw i dla lasu wszystkie te sympatyczne hafciarki, robotnice, ekspedientki, wszystkich czapnikw, fryzjerw, tokarzy i t. p., ktrzy nie aowali fatygi zwrcenia si do redakcji o numer okazowy. Bo wszyscy oni kochaj naprawd lasy, a trzeba im dopomc, aby las ten naprawd poznali, a poznawszy nauczyli si go szanowa!Silvanus.

(Echa Lene, 1934 r.)

Sprzeda Ech Lenych w kioskach T-wa Ruch(Echa Lene, 1928 r.)

W 2013 r. Echa Lene zdobyy nagrod Zote Szpalty. Pismo nagrodzono

za stworzenie profesjonalnego produktu dla klientw i partnerw biznesowych.

DZI

ECHA LENE

wydanie specjalne 2014 ECHA LENE 23

Higiena osobistaNaley my si dokadnie przynajmniej do pasa rano i wieczorem, dobrze namydlajc ciao, gdy mycie si nie tylko oczyszcza ciao

z brudu, ale rwnie hartuje je.Konieczne jest przynajmniej raz na miesic kpa si w wannie

lub w braku takiej w beczce, lub w wikszym cebrzyku.Latem wystarczy kpiel rzeczna.

(Przewodnik Gajowego, 1937 r.)

Humor z Ech Lenych z 1939 r.:

Z pamitnika myliwegoPo kilkugodzinnym, uciliwym marszu po grudach, doszlimy wreszcie do tak rzadkiego lasu, e nie byo ani jednego drzewa.

Ksica para holenderska, spdzajc ubiegej zimy w Krynicy pierwsze miesice po lubie, w krtkim czasie pozyskaa sobie serdeczn i powszechn popularno caej Polski.Dla wyraenia wdzicznoci ksinej za wybr miejsca pobytu i tak mie ustosunkowanie si do gospodarzy, staraniem Lasw Pastwowych wykonane zostao eczko koyska dla nowonarodzonej spadkobierczyni tronu Holandii. Dar ten pomylany jest jako symbol powszechnych uczu, ktrych wyrazicielami s take i Lasy Pastwowe. (Echa Lene, 1938 r.)

eczko zdobi ptaszki, ktre trzymaj zason haftowan w listki z rnych polskich drzew.

Dnia 28- go sierpnia rb. druyna piki nonej PWL Koo Warszawa rozegraa ostatni mecz z pierwszej rundy, o mistrzostwo klasy C. Praca prowadzona systematycznie przyniosa sukces. () Kierownictwo nastrojone optymistycznie, patrzyo na dobre chci zmczonych caodzienn prac ludzi, jednak nie wierzc w zasadzie, eby co z druyny powaniejszego dao si zrobi. O publicznoci mowy nie byo, a jeeli nawet bya, to paday bardzo czsto wykrzykniki Nauczy si gra.

(Echa Lene, 1938 r.)Druyna pikarska Koa Warszawa

Przysposobienia Wojskowego Lenikw