Szkoły specjalne

Szkoła specjalna – tym terminem obejmujemy wszystkie jej stopnie (przedszkola specjalne, szkołę podstawową zawodową i różne formy szkolenia dla dorosłych w ośrodkach zawodowej rehabilitacji).

To instytucja, w której kształci i wychowuje się dzieci z różnymi zaburzeniami, upośledzeniami, które nie mogą uczęszczać do szkoły normalnej lub nie mogą sprostać wymogom tej szkoły.

Kształcenie specjalne – jest szerszym pojęciem; obejmuje zajmowanie się dzieckiem, nie tylko w szkole specjalnej, w jej murach, ale także poza klasami (w domu, na obozach, zajęciach pozalekcyjnych).

Szkolne placówki specjalne: ośrodki wczesnej interwencji – placówki, w których przebywa dziecko od urodzenia do 7 roku życia; są to miejsca, gdzie rodzice otrzymują np. informacje jak postępować z dzieckiem;

przedszkola specjalne – od 3 roku życia nawet do 10 roku; dla dzieci niewidomych, głuchych, upośledzonych umysłowo (umiarkowane i znaczne upośledzenie), dla dzieci przewlekle chorych;

szkoły podstawowe specjalne:  - dla dzieci upośledzonych umysłowo (w stopniu lekkim), - dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i częściowo znacznym (tzw. szkoły życia), - dla niewidomych, - niesłyszących, - niewidomych -upośledzonych umysłowo, - gimnazjum;

szkoły średnie:  - zawodowe (dla upośledzonych w stopniu lekkim) przygotowujące do konkretnego zawodu, - szkoły przysposobienia do pracy (przygotowują do różnych rodzajów pracy), - licea, - technika, - szkoły pomaturalne – 2 letnie;

warsztaty terapii zajęciowej – od 16 roku życia, dla osób z umiarkowanym i znacznym stopniem upośledzenia; są to zajęcia rekreacyjne, wycieczki, terapia, rehabilitacja; osoby dostają kieszonkowe,

domy pomocy społecznej – dla osób o różnych niepełnosprawnościach; część osób trafia tu od urodzenia, także w wyniku śmierci rodziców,

mieszkania treningowe:

- ośrodki socjoterapii – dla osób niesłyszących,

- ośrodki szkolno – wychowawcze.

Cele i zadania szkoły specjalnej:  - stworzenie dziecku z odchyleniami od normy warunków pozytywnego rozwoju całokształtu jego osobowości, - dobór odpowiednich form pracy dzieci, warunków organizacyjno-metodycznych, - przygotowanie do prowadzenia aktywnego i twórczego życia, - przygotowanie do zawodu, - rozwijanie zainteresowań,

- przygotowanie różnych form spędzania wolnego czasu, aby osoby niepełnosprawne potrafiły same sobie ten czas zorganizować - wyrównywanie braków - zorganizowanie pełnej opieki specjalistycznej - przygotowanie młodzieży do tego, aby przyjęła swoje upośledzenie jako dane sobie warunki życiowe, z którymi musi się liczyć

- osiągnięcie ogólnego rozwoju ucznia na takim poziomie, jaki jest mu dostępny, - zapewnienie odpowiedniego i niezbędnego zaplecza (podwórze, ogród, las itp.), - odpowiednie przygotowanie kadry, - zapewnienie bogactwa form pracy, form wychowawczych, dydaktycznych, integracyjnych.

Formy organizacyjne kształcenia i pomocy specjalnej: nauczanie indywidualne w domu rodzinnym (dzieci mają przez to duże problemy w nawiązywaniu kontaktów z innymi);

zajęcia korekcyjno - wychowawcze (prowadzone w szkołach masowych);

klasy specjalne przy szkołach „normalnych”niepełne szkoły filarne.

Organizowanie pomocy sąsiedzkiej – szkoła specjalna udostępnia własne urządzenia np. sportowe młodzieży z pobliskich szkół zwykłych lub innym zespołom, bądź też świadczy niektóre usługi np. krawieckie, naprawę aparatów, tv, na rzecz ludności. Idea ta zakłada, że nauczyciele i wychowawcy szkół specjalnych są zatrudnieni w szkołach zwykłych, a szkoły specjalne przyjmują w swe mury dzieci upośledzone.

Integracja w pedagogice specjalnej: Przez zastosowanie urządzeń technicznych (zniesienie barier architektonicznych, pomoce itp.).

Funkcjonalna – polega na tym, że osoby niepełnosprawne spędzają czas i żyją w warunkach razem z innymi (zdrowymi).

Szkolna – (warunki tworzenia szkolnej integracji): - włączenie dzieci i młodzieży upośledzonej do zwykłych klas w zwykłych szkołach, - dwóch nauczycieli, - mała liczba dzieci w klasie, do 20 osób (od 2 do 4 osób niepełnosprawnych), w przedszkolach mniej,

- specjaliści dodatkowi (logopeda, psycholog, pedagog specjalny, rehabilitant, psychoterapeuta), - współpraca kadry z rodzicami, - lepsze zaopatrzenie w pomoce dydaktyczne, rehabilitacyjne, - ocena nauczycieli bardzo zróżnicowana i zindywidualizowana.

Decyzję o stopniu integracji podejmują rodzice.

Zalety i wady systemu integracji: Zalety: - klasy są mniej liczne, - rodzice maja większy wpływ na to, co będzie działo się w szkole, - lepsze przygotowanie i przystosowanie do życia, - większa aktywność dzieci, - zwracanie uwagi na osoby z odchyleniami od normy, - poszerzenie wiedzy na temat ludzi upośledzonych, - nauka tolerancji, akceptacji, empatii, - uczenie się współdziałania, - zniesienie barier architektonicznych, - stawia nowe wyzwania dla nauczyciela, poznanie innych metod, - najlepiej się sprawdza w przedszkolu.

Wady: - nieprzystosowanie programów szkolnych do potrzeb dziecka, - brak odpowiednich programów wychowania fizycznego i rekreacji, - dzieci upośledzone zajmują gorsze miejsca w klasie, - mniejsze oczekiwania wobec uczniów upośledzonych, - niedostateczne zaopatrzenie w pomoce naukowe np. książki, - zbyt liczne klasy – dziecko się gubi, - rozpiętość wieku, - ograniczone kontakty społeczne i socjalne, mimo iż zwolennicy twierdzą inaczej.

Postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych:

pozytywne – życzliwość, empatia, szacunek, chęć pomocy, akceptacja, tolerancja, współczucie);

negatywne – ignorancja, dyskryminacja, szykanowanie, izolowanie, unikanie, litość, poniżanie, wyśmiewanie, agresja fizyczna, obojętność – najgorszy rodzaj z postaw, gdyż traktuje się osobę jak powietrze);

ambiwalentne – uczucia przeciwstawne (ktoś mówi, że jest tolerancyjny, a później w praktyce jest zupełnie inaczej).

Postawy rodziców:

- zbytnia troskliwość (nadopiekuńczość) – wyręczanie we wszystkim; rodzic nie daje szans na wykazanie się, - odtrącenie: zupełne np. pozostawienie w szpitalu, - psychiczne np. brak akceptacji niepełnosprawności, - niedocenianie możliwości dziecka, - zbyt wysokie wymagania, - niekonsekwencja np. rodzic raz jest surowy i wymagający, innym razem odwrotnie,- akceptacja dziecka z jego niepełnosprawnością – rodzic wie jakie dziecko ma prawa i obowiązki; nie ma nierealistycznych wymagań ponad siły i możliwości dziecka.

Fazy, które przechodzą rodzice po urodzeniu się dziecka niepełnosprawnego: 1. szoku – zdenerwowanie, płacz, nerwice, wstyd, wrogość, kłótnie małżonków, lęk przed przyszłością, odrzucenie dziecka, obwinianie siebie nawzajem;

2. rozpaczy (kryzysu emocjonalnego) – okres depresji, rozpacz, przygnębienie, poczucie krzywdy i osamotnienia, zmiana planów, rezygnacja z pracy, smutek, większe nakłady materialne; rodzice uważają, że ich sytuacja jest beznadziejna;

3. przystosowania pozornego – mechanizmy obronne: - rezygnacja, - negacja - zaprzeczenie niepełnosprawności, - agresja – przeciwko sobie, małżonkowi, dziecku, lekarzom, społeczeństwu, - poszukiwanie nowych środków (np. Uzdrowicieli), - wyczerpanie psychiczne.

Akceptacji (konstruktywnego przystosowania się) – akceptacja zaistniałej sytuacji, relacje z dzieckiem poprawiają się, rodzice obdarzają je miłością, znika wstyd, odzyskanie wiary, pojawia się odpowiedzialność za dziecko.

Dziękuję za uwagę