77
dxfn]vfk/LIfssf] sfof{no sf7df8f}F, g]kfn dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z

dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

dxfn]vfk/LIfssf] sfof{no

sf7df8f}F, g]kfn

dxfn]vfk/LIfssf]

jflif{s k|ltj]bg

@)&&

u08sL k|b]z

Page 2: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

dxfn]vfk/LIfssf] sfof{no

sf7df8f}F, g]kfn

dxfn]vfk/LIfssf]

jflif{s k|ltj]bg

@)&&

u08sL k|b]z

Page 3: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

b"/b[li6 (Vision)

hglxtsfnflu hjfkmb]lxtf, kf/blz{tf / lgi7f k|j4{g ug]{

ljZj;gLo ;+:yf x'g k|oTgzLn /xg] .

(We strive to be a credible institution in promoting

accountability, transparency and integrity for the benefit of the

people)

uGtJo (Mission)

;/f]sf/jfnfnfO{ ;fj{hlgs sf]ifsf] bIftfk"0f{ pkof]u ;DaGwdf

cfZj:t kfg{ :jtGq Pj+ u'0f:t/Lo n]vfk/LIf0f ;]jf k|bfg ug]{ .

(Provide independent and quality audit service to assure our

stakeholders that the public funds are efficiently used)

d"No dfGotf (Core Values)

lgi7f (Integrity)

:jtGqtf (Independence)

Jofj;flostf (Professionalism)

kf/blz{tf (Transparency)

hjfkmb]lxtf (Accountability)

Page 4: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

u08sL k|b]z

Page 5: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

g]kfnsf

dxfn]vfk/LIfs

aa/dxn, sf7df8f}F

g]kfn

kq ;+Vof M @)&^.&& ldlt M @)&&.)#.#!

r=g+=M ^$

ljifoM jflif{s k|ltj]bg

dfggLo k|b]z k|d'vHo",

k|b]z k|d'vsf] sfof{no,

u08sL k|b]z, kf]v/f .

g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @$! adf]lhd u08sL k|b]zsf] cfly{s jif{ @)&%.&^ sf]

n]vfk/LIf0f ;DkGg u/L wf/f @($ sf] pkwf/f -#_ adf]lhd jflif{s k|ltj]bg k]z u/]sf] 5' .

ejbLo,

-6+sdl0f zdf{, b+ufn_

dxfn]vfk/LIfs

kmf]g gDa/ $@^@(%* ˆofS; gDa/ $@^*#)( kf]i6 aS; gDa/ !##@*

Page 6: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

ljifo ;"rL

kl/R5]b zLif{s k[i7

dxfn]vfk/LIfssf] egfO

k|b]z ;l~rt sf]if

n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt

kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f ul/Psf lgsfosf] ljj/0f 1

kl/R5]b @M n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf a]?h"sf] l:ylt 5

kl/R5]b #M dGqfno / lgsfout Joxf]/f 10

1. k|b]z ;ef ;lrjfno ===================================================================== 10

2. d'VodGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{no =============================================== 12

3. cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno ================================================= 14

4. cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g dGqno================================================= 20

5. pBf]u ko{6g jg tyf jftfj/0f dGqfno ========================================== 21

6. e"ld Joj:yf s[lif tyf ;xsf/L dGqfno =========================================== 24

7. ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno ============================================ 28

8. ;fdflhs ljsf; dGqfno =============================================================== 36

9. d'Vo GofoflwjQmfsf] sfof{no ========================================================== 39

kl/R5]b $M k|ltj]bg sfof{Gjogsf] l:ylt================================================================= 40

kl/R5]b %M ;'wf/sf If]qx? ================================================================================== 41

cg';"rLx?========================================================================================= 44

tl:a/x?============================================================================================ 66

Page 7: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

dxfn]vfk/LIfssf] egfO

g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @$! -!_ df /fi6«klt / pk/fi6«kltsf]

sfof{no, ;jf]{Rr cbfnt, ;+3Lo ;+;b, k|b]z ;ef, k|b]z ;/sf/, :yfgLo

tx, ;+j}wflgs lgsfo jf ;f]sf] sfof{no, cbfnt, dxfGofoflwjQmfsf]

sfof{no / g]kfnL ;]gf, g]kfn k|x/L jf ;z:q k|x/L an, g]kfn nufotsf

;a} ;+3Lo, k|b]z / :yfgLo txsf ;/sf/L sfof{nosf] n]vf sfg'g adf]lhd

lgoldttf, ldtJolotf, sfo{bIftf, k|efjsfl/tf / cf}lrTo;d]tsf] ljrf/

u/L dxfn]vfk/LIfsaf6 n]vfk/LIf0f x'g] Joj:yf 5 . dxfn]vfk/LIfsn]

n]vfk/LIf0f P]g, @)&% tyf cGo k|rlnt sfg'gsf] cfwf/df n]vfk/LIf0f

u/L To;af6 k|fKt tYo bzf{pg, cfnf]rgf ug{ / cfly{s ljj/0f pk/ /fo

;lxtsf] k|ltj]bg hf/L ug{ ;Sg] Joj:yf 5 .

g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @($-#_ df ;+j}wflgs lgsfon] k|To]s k|b]zsf] sfd sf/jfxLsf] ;DaGwdf

cnu cnu k|ltj]bg tof/ u/L k|b]z k|d'v ;dIf k]z ug{ ;Sg] Joj:yf 5 . n]vfk/LIf0f P]g, @)&% sf]

bkmf !(-$_ adf]lhd dxfn]vfk/LIfsn] k|b]z k|d'v ;dIf jflif{s k|ltj]bg k]z ug]{ / ;f]xL P]gsf] bkmf !(-

%_ adf]lhd pQm k|ltj]bg d'VodGqL dfkm{t\ k|b]z ;efdf k]z x'g] Joj:yf 5 . pNn]lvt Joj:yf adf]lhd

cfly{s jif{ @)&%.&^ sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg u/L of] k|ltj]bg k]z u/]sf] 5' . k|b]z ;efdf k]z ePsf]

n]vfk/LIf0f k|ltj]bg k|b]z ;ef lgodfjnL jdf]lhd k|b]z ;fj{hlgs n]vf ;ldltdf 5nkmnsf] Joj:yf

u/L sfof{Gjogsf] ;'lglZrttfsf] ck]Iff ub{5' .

of] k|ltj]bg tof/ ubf{ g]kfnsf] ;+ljwfg, n]vfk/LIf0f P]g, cGo ;+3Lo tyf k|b]z sfg'gx? /

dxfn]vf k/LIfsn] hf/L u/]sf lgb]{zgx? / ;jf]{Rr n]vfk/LIf0f ;+:yfx?sf] cGt/f{li6«o ;+u7g-OG6f];fO{_

åf/f k|ltkflbt dfgb08x? / cGo cGt/f{li6«o c;n cEof;x? ;d]t cg';/0f ub}{ j:t'lgi7 x'g] u/L tof/

ul/Psf] 5 . n]vfk/LIf0fsf] qmddf d :jo+n] dfggLo k|b]z k|d'vHo", dfggLo d'VodGqLHo", dfggLo

dGqLHo"x? tyf n]vf pQ/bfoL clws[t nufot ;Da4 kIfx?;Fu cfjZos 5nkmn u/]sf] 5' . 5nkmnaf6

k|fKt /fo ;'emfj Pj+ ;"rgf adf]lhd n]vfk/LIf0fsf] u'0f:t/Lotfsf] clej[l4 u/L kl/0ffdd'vL Pj+

p2]Zod"ns agfpg] k|of; u/]sf] 5' .

o; jif{ k|b]z cGt/utsf lgsfoaf6 sfg'gsf] kfngf, hjfkmb]lxtf jxg, n]vfkfng / cfly{s

sf/f]jf/sf] l:ylt, ;fj{hlgs ;DklQ / >f]t ;fwgsf] pkof]u, ;fj{hlgs lgdf{0f / ;]jf k|jfx h:tf

ljifonfO{ n]vfk/LIf0fsf] If]qdf ;dfj]z ul/Psf] 5 . of] jif{ k|b]z cGtu{t d'VodGqL tyf dlGqkl/ifb\sf]

sfof{no ;lxt & dGqfno, k|b]z;ef ;lrjfno, d'Vo GofoflwjQmfsf] sfof{no / k|b]z n]vf lgoGqs

sfof{no ;d]t !$( lgsfosf] ? @# cj{ *( s/f]8 @& nfvsf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf]df ?= ! cj{ ^$

s/f]8 $& nfv a]?h" sfod ePsf] 5 . of] a]?h" s'n n]vfk/LIf0f cÍsf] ^=** k|ltzt x'g cfpF5 .

k|b]z cGtu{tsf sfof{nox?sf] n]vfk/LIf0faf6 d'Vo ?kdf jh]6df ;dfj]z ePsf gLlt tyf

sfo{qmdsf] k|efjsf/L sfof{Gjog x'g'kg{], kbflwsf/L tyf sd{rf/L ;'ljwf / ;xfotf ljt/0f h:tf

cg'Tkfbs vr{ lgoGq0f ug'{kg]{, ;fj{hlgs ;DklQsf] nut cBfjlws ug'{kg]{, cfly{s sf/f]jf/sf] n]vfÍg

tyf ;du| k|ltj]bg k|0ffnL ;doa4 ug'{kg]{, cfGtl/s lgoGq0f / cfGtl/s n]vfk/LIf0f k|0ffnL k|efjsf/L

agfO{ ljQLo hjfkmb]lxtf :t/df ;'wf/ ug'{kg]{ b]lvPsf] 5 . To;} u/L sltko cfjZos sfg'g lgdf{0f ug{ /

;+u7g Joj:yf ug{ afFsL /x]sf], k|b]z:t/df ;]jf k|jfxnfO{ lgoldt / Jojl:yt ug{ aFfsL /x]sf], gLlt,

dfkb08 Pj+ sfo{ljlw kof{Kt?kdf tof/ gePsf] / ;+u7g Joj:yf / b/jGbL adf]lhd hgzlQm kbk"lt{

gePsf]n] k|b]z ;/sf/af6 k|jflxt ;]jf k|efjsf/L agfpg plNnlvt ljifodf yk ;'wf/ ug'{kg]{ h:tf Joxf]/f

b]lvPsf 5g\ .

To;}u/L ljsf; lgdf{0f tkm{ of]hgf tyf sfo{qmdsf] k|fyldsLs/0f ug'{kg]{, ;+3, k|b]z / :yfgLo tx

aLr ;dGjo u/L Pp6} ef}uf]lns :yfgsf Ps} k|s[ltsf sfo{s|dx? tLg} txaf6 ;Dkfbg eO{ bf]xf]/f] kg]{,

vlK6g] tyf 6'ls|g] sfo{ lgoGq0f ug]{, ;fgf tyf 6'q]m cfof]hgfsf] 5gf}6 gug{], ah]6 / vr{ k|s[of

;'lglZrt gu/L sfd ugf{n] e'QmfgLdf ;d:of cfPsf],pknlJw ;'lglZrt u/]/ dfq ;+:yfut cg'bfg /

;xfotf h:tf sfo{s|dx?df ah]6 kl/rflnt ug'{kg]{, cg'bfgsf] cg'udg ;+oGq agfpg], ;fj{hlgs vl/b

P]gsf] k"0f{kfngf u/L vl/b sfo{ k|lt:kwL{ / ldtJooL agfpg], pkef]Qmf ;ldltx?af6 hl6n k|s[ltsf

Page 8: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

lgdf{0f sfo{x? ug{ /f]Sg'kg]{, tf]lsP adf]lhd hg;xeflutf h'6fpg' kg]{ / bLuf] ljsf;sf nIo cg'?k

of]hgf / sfo{s|d th'{df ug'{kg]{ b]lvPsf] 5 .

k|b]z ;/sf/sf] ah]6 th'{df ubf{ dWosfnLg vr{ ;+/rgf, cfjlws of]hgf / sfo{qmd;Fu tfnd]n

x'g]u/L sfo{;Dkfbgdf cfwfl/t ah]6 k|0ffnL cjnDag ug'{kb{5 . ljt/0fd'vL / cg'Tkfbs vr{df lgoGq0f

ub}{ PsLs[t sfof{nosf] cjwf/0ff cg';f/ ;Lldt ;+Vofsf sfof{noaf6 sfo{;Dkfbg ug]{ Joj:yf ug'{kb{5 .

k|efjsf/L cg'udg, ;fj{hlgs vl/b P]g nufotsf sfg'gsf] kl/kfngf, cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnLsf]

:yfkgf / k|efjsf/L cfGtl/s n]vfk/LIf0f dfkm{t ljQLo cg'zf;gsf] k|j4{g ug'{kb{5 . k|b]z:t/af6

lgdf{0f x'g] sfg'g ;+3Lo sfg'g;Fu ;fd~h:otf x'g] u/L lgdf{0f ug]{ / ;a} kbflwsf/Lx?sf] ;]jf ;'ljwf

;DaGwdf Ps?ktf x'g] u/L dfkb08 tof/ u/L nfu' ug'{kb{5 . :jLs[t 9f‘rfdf k|b]z txsf] ;l~rtsf]if

lx;fa tof/ ug]{ Pj+ k|b]zn] :yfgLo txsf] ;d]t rf}dfl;s cfoJoo ljj/0f ;Íng u/]/ PsLs[t ljj/0f

tof/ u/L ;+3Lo cy{ dGqfnodf k7fpg] Joj:yf x'g'kg]{ b]lvPsf] 5 . ;]jf k|jfxsf] dfkb08x? th'{df u/L

lgoldt cg'udg ug'{kb{5 .

;+3Lo k|0ffnLdf k|b]z:t/df ;fj{hlgs >f]tsf] ;d'lrt pkof]u ub}{ ljsf; lgdf{0f / ;]jf k|jfxsf

sfo{nfO{ gd"gfsf] ?kdf ;~rfng ug]{ cj;/ k|fKt ePsf] 5 . oBlk ljQLo >f]t tyf hgzlQmsf] cefjsf

sf/0f ck]Iffs[t k|ult x'g ;s]sf] b]lvb}g . k|b]zdf ;d[l4 / ;'zf;gsf] p2]Zo xfl;n ug{ phf{, s[lif,

ko{6g, pBf]u, jg, lzIff, vfg]kfgL / ef}lts k"jf{wf/ nufotsf If]qx?df ;dfj]z ePsf k|ltj]bgsf

Joxf]/f / ;'emfjaf6 k|b]z:t/sf] zf;sLo Joj:yf / ljsf; lgdf{0f sfo{ ;~rfngdf ;xof]u k'Ug] ck]Iff

u/]sf] 5' .

k|b]z txsf] ;+/rgfn] ;+3 / :yfgLo txaLr ;dGjo sfod u/L k|b]z ;/sf/sf cfly{s

lqmofsnfkdf ljQLo cg'zf;g sfod ug{ / pknJw >f]t ;fwgsf] clwstd k|of]u ub}{ ljsf; lgdf{0f,

;]jf k|jfx / /f]huf/L l;h{gf h:tf sfo{df dxTjk"0f{ of]ubfg k'¥ofpg ;Sg] 5 . ;fy} ;+3Lo ;/sf/sf]

cg'bfg k|ltsf] lge{/tfnfO{ qmdzM 36fpb} g]kfnsf] ;+ljwfg adf]lhd cfˆgf] sfo{ If]qleq k/]sf >f]t

;fwg dfkm{t cfGtl/s cfo kl/rfng u/L cfTdlge{/ x'g]tkm{ k|b]z ;/sf/sf sfd sf/jfxL lgb]{lzt x'g]

ck]Iff u/]sf] 5' .

cGTodf, n]vfk/LIf0f ;DkGg u/L k|ltj]bg tof/ ug]{ qmddf cd"No ;'emfj lbO{ ;xof]u ug]{ dfggLo

k|b]z k|d'vHo", dfggLo d'VodGqL tyf dGqLHo"x?, dfggLo k|b]z ;efsf ;efd'v tyf pk;efd'vHo" /

k|b]z ;ef ;b:oHo"x? nufot k|b]zsf ;a} lgsfo / kbflwsf/L tyf gful/s ;dfh / ;~rf/sdL{x? k|lt

xflb{s cfef/ JoQm ug{ rfxG5' . ;fy}, sf]/f]gf efO/;sf] dxfdf/Lsf] jfjh"b cxf]/fq vl6O{ ;dod}

n]vfk/LIf0f ;DkGg u/L k|ltj]bg tof/ ug]{ sfof{nosf ;Dk"0f{ sd{rf/Lx?nfO{ ljz]if wGojfb lbg rfxG5' .

-6+sdl0f zdf{, b+ufn_

dxfn]vfk/LIfs

Page 9: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

dxfn]vfk/LIfssf] sfof{no

Office of the Auditor

General

Phone : 4258174

4266034

4255707

A.G.Fax : 977-1-4268309

Fax : 977-1-4262798

Post Box : 13328

aa/dxn, sf7df08f}F, g]kfn

Babar Mahal, Kathmandu, Nepal

kq ;+VofM @)&^.&& ldlt M @)&&÷)#.#)

r=g++= M &!

>L ;lrj Ho",

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno

kf]v/f, sf:sL .

ljifo M k|b]z ;l~rtsf]ifsf] cfly{s ljj/0f pk/ n]vfk/LIf0f k|ltj]bg .

s}lkmot ;lxtsf] /fo

xfdLn] u08sL k|b]z ;l~rtsf]ifsf] cfly{s jif{ @)&%÷&^ sf] k|flKt e'QmfgLsf] PsLs[t cfly{s ljj/0f,

ah]6sf] t'ngfTds ljj/0f / To;;+u ;DalGwt n]vf gLlt tyf l6Kk0fLx? -cg';"rL–!%_ sf] n]vfk/LIf0f

u/]sf 5f}+ .

xfd|f] /fodf, o; k|ltj]bgsf] s}lkmot ;lxtsf] /foJoQm ug]{ cfwf/ v08df pNn]v ePsf ljifon] kfg]{

c;/ afx]s, k]z ePsf] @)&^ cfiff9 #! df ;dfKt ePsf] cfly{s jif{ @)&%÷&^ sf] k|flKt e'QmfgLsf]

PsLs[t cfly{s ljj/0f, ah]6sf] t'ngfTds ljj/0f / To;;+u ;DalGwt n]vf gLlt tyf l6Kk0fLx? ;dfa]z

ePsf] cfly{s ljj/0fn] g]kfn ;fj{hlgs If]q n]vfdfg / cfly{s sfo{ljwL / ljQLo pQ/bfloTj P]g tyf

k|rlnt sfg'g adf]lhd ;f/e"t ?kdf ;lx tyf oyfy{ cj:yf lrq0f ub{5 .

s}lkmot ;lxtsf] /foJoQm ug]{ cfwf/

s}lkmot;lxtsf] n]vfk/LIf0f /fo JoQm ug]{ cfwf/sf ?kdf cfly{s ljj/0fnfO{ ;f/e"t c;/ kfg]{ Joxf]/f

lgDgfg';f/ 5g M

1. k|b]z ;l~rt sf]ifsf] :jLs[t 9fFrf k|of]u u/L cfly{s ljj/0f tof/ u/fPsf] 5}g .

2. k|b]z ;/sf/sf dGqfno / dftxtsf] n]vfk/LIf0faf6 ?=! cj{ ^$ s/f]8 $& nfv $% xhf/ a]?h"

b]lvPsf] 5 . ;f] dWo] c;'n ug'{kg]{ ?= & s/f]8 $* nfv (! xhf/, k|df0f sfuhft k]z gePsf] ?=

@* s/f]8 *! nfv #! xhf/, lgoldt ug'{kg]{ ?= !% s/f]8 &# nfv #^ xhf/ / k]ZsL jfFsL ?= !

cj{ !@ s/f]8 $# nfv *& xhf/ /x]sf] 5 .

3. k|b]z ;/sf/sf] l:y/ ;DktL d'Nof+sgsf cfwf/ / pQm ;DktL cfly{s ljj/0fdf v'nf;f u/]sf] 5}g\ .

4. k|b]z ;/sf/sf] nflu ?=^ ca{ && s/f]8 ^& nfv ;dfgLs/0f cg'bfg k|fKt ePsf]dWo] ?=$ ca{ &&

s/f]8 #& nfv (@ xhf/ vr{ e} ?=@ ca{ @( nfv * xhf/ k|b]z ;l~rt sf]ifdf afFsL /x]sf] 5 .

5. k|b]z ;/sf/sf] nflu ?= ^ cj{ %) s/f]8 !( nfv ;zt{ cg'bfg, ?= &! s/f]8 $@ nfv ;dk'/s

cg'bfg / ?= #% s/f]8 %) nfv ljz]if cg'bfg k|fKt x'g] pNn]v ePsf]df ;zt{ tkm{ ^ cj{ $ s/f]8

Email : [email protected],[email protected] Website : www.oagnep.gov.np

æhglxtsfnfluhjfkmb]lxtf, kf/blz{tf / lgi7f k|jw{gdfljZj;gLo n]vfk/LIf0f ;+:yfÆ

Page 10: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

%^ nfv k|fKt ePsf]df aiff{Gt;Dd ?= % cj{ !% s/f]8 ($ nfv !* xhf/ dfq vr{ ePsf] 5 .

cyf{t cg'bfg /sdsf] *%=#$ k|ltzt dfq vr{ ePsf] 5 eg] ;dk'/s / ljz]if cg'bfg tkm{sf] ? !

cj{ ^ s/f]8 (@ nfv k|fKt ePsf] 5}g .

6. /fh:j afF8kmfF8 cGt/ut k|b]z ;/sf/nfO{ k|fKt x'g'kg]{ d'No clea[l4 s/ jfkt ?= $ ca{ ()

s/f]8 (* nfv / cGtz'Ns ?=! ca{ !* s/f]8 (^ nfv k|fKt ePsf] b]lvPsf] 5 . k|fKt x'g'kg]{

/sdsf] lx;fa /fv]sf] 5}g\ . To:t} k|b]z ljefHo sf]ifdf k|fKt ePsf] ;jf/L ;fwg s/ ?= #) s/f]8

% nfv afF8kmfF8 u/]tfklg k|b]zn] k|fKt ug]{ cGo k|sf/sf] /fhZjsf] lx;fa /fv]sf] 5}g .

7. k|b]zn] :yfgLo tx *% dWo] #& af6 k|fKt /f]oN6L ?= @^ s/f]8 * nfv &) xhf/ cfodf n]vf+sg

u/]sf] 5 . k|b]z / :yfgLo tx lar afF8kmfF8 x'g] /fh:j b]lvg]u/L a]Un} lx;fa tof/ u/]sf] b]lvPg .

8. k|b]z ;/sf/af6 :yfgLo txnfO{ k|bfg ul/Psf] ;dk'/s cg'bfg ?= ! s/f]8 () nfv / laz]if

cg'bfg ?= # s/f]8 @( nfv pknJw u/fPsf] dWo] cfiff9 d;fGt ;Dd ;DaGwLt :yfgLo txdf vr{

geO{ ;dk'/s cg'bfg tkm{ ?=*^ nfv %& xhf/ / ljz]if cg'bfg tkm{ ?= ! s/f]8 ^! nfv lkmtf{

ug'{kg]{ b]lvPsf] 5 . pQm lkmtf{ ug'{kg]{ /sd dWo] lkmtf{ ePsf] /sdsf] clen]v /fv]sf] 5}g . pSt

/sd oyfy{df vr{ geO{ k|b]z ;/sf/af6 :yfgfGt/0f eO{ :yfgLo txsf] vftfdf df}Hbft /x]sf] t/

k|b]z ;+lrtsf]ifdf k'/} vr{ b]vfPsf] 5 .

9. P]g lgodsf] kl/kfngf, cfGtl/s lgoGq0f Joj:yf, ;DklQsf] ;+/If0f, ;|f]t ;fwgsf] k|flKt / pkof]u,

ah]6 Joj:yfkg / ;|f]t ;'lglZrttf, /fh:j c;'nL, ;fj{hlgs vl/b Joj:yfkg, sfo{qmd :jLs[lt

Pj+ sfof{Gjog, cg'bfg ljt/0f tyf cg'udg, ;]jf k|jfx nufotsf ljifodf sdLsdhf]/L b]lvPsf

5g\ .

xfd|f] n]vfk/LIf0f sfo{ g]kfnsf] ;+ljwfg, n]vfk/LIf0f P]g tyf dxfn]vfk/LIfssf] sfof{non] cjnDjg

u/]sf ;/sf/L n]vfk/LIf0f dfgb08, dfu{bz{g tyf n]vfk/LIf0f;Fu ;DalGwt cGo k|rlnt sfg'g adf]lhd

ul/Psf] 5 . ;+l~rtsf]ifsf] cfly{s ljj/0f tof/ ug]{ k|b]z n]vf lgoGqssf] sfof{no;Fu xfdL :jtGq 5f}+ .

To;sf nflu :jLs[t cfrf/;+lxtf cg';f/ xfdLn] sfd u/]sf 5f}+ . n]vfk/LIf0fsf] qmddf k|fKt u/]sf

n]vfk/LIf0f k|df0fx? xfd|f] /fo JoQm ug]{ cfwf/sf nflu kof{Kt / pko'Qm 5g\ eGg] s'/fdf sfof{no

ljZj:t 5 .

ljQLo ljj/0f pk/ Joj:yfkg / n]vfpQ/bfoL clwsf/Lsf] lhDd]jf/L

g]kfn ;fj{hlgs If]q n]vfdfg adf]lhd ;xL / oyfy{ x'g] u/L ljQLo ljj/0f tof/ ug]{ tyf hfn;fhL jf

cGo ulNtsf sf/0f ljQLo ljj/0f ;f/e"t ?kdf unt cfFs8f /lxt :j?kdf aGg] u/L cfjZos cfGtl/s

lgoGq0f k|0ffnL nfu' ug]{ lhDd]jf/L k|b]z ;/sf/df /x]sf] 5 . k|b]z dGqfnosf n]vfpQ/bfoL clws[tx?

k|b]z ;+l~rtsf]ifsf] cfly{s k|ltj]bg k|s[ofsf] cg'udgsf nflu lhDd]jf/ /x]sf 5g\ .

ljQLo ljj/0fsf] n]vfk/LIf0f pk/ n]vfk/LIfssf] lhDd]jf/L

ljQLo k|ltj]bg ;du|df hfn;fhL jf cGo ulNt ;d]tsf sf/0f ;f/e"t ?kdf unt cfFs8f /lxt /x]sf] xf];\

elg plrt cfZj:ttf k|fKt u/L /fo ;lxtsf] n]vfk/LIf0f k|ltj]bg hf/L ug{' n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo xf] .

n]vfk/LIf0fdf plrt cfZj:ttfn] ;fdfGo :t/sf] cfZj:ttf;Dd k|bfg u/]sf] x'G5, t/ n]vfk/LIf0f P]g tyf

dxfn]vfk/LIfssf] sfof{non] cjnDjg u/]sf ;/sf/L n]vfk/LIf0f dfgb08, dfu{bz{g tyf n]vfk/LIf0f;Fu

;DalGwt cGo k|rlnt sfg'gadf]lhd ug]{ n]vfk/LIf0f ;Dkfbg ePs} cj:yfdf klg ;a} k|sf/sf

hfn;fhLhGo jf cGo ulNt kQf nufpg] ;Sg] lglZrttf eg] x'b}g . ljQLo ljj/0fsf pkof]ustf{n]

;fdfGotof ug]{ cfly{s lg0f{odf g} km/s kfg{ ;Sg] cj:yf b]lvPsf Pp6} jf ;du|tfdf x'g] ljz]if jf

hfn;fhLhGo jf cGo ulNtnfO{ ;f/e"t ?kdf unt cfFs8f dflgPsf] 5 .

-/fd' k|;fb 8f]6]n_

pk dxfn]vfk/LIfs

Page 11: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt

1. ;+j}wflgs tyf sfg'gL Joj:yf – g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @$! adf]lhd k|b]z ;ef, k|b]z ;/sf/ /

k|b]z ;/sf/L sfof{nosf] n]vf sfg'gadf]lhd lgoldttf, ldtJolotf, sfo{bIftf, k|efjsfl/tf /

cf}lrTo;d]tsf] ljrf/ u/L dxfn]vfk/LIfsaf6 n]vfk/LIf0f x'g] Joj:yf 5 . k|b]z cfly{s sfo{ljlw

P]g, @)&$ sf] bkmf ## adf]lhd k|To]s sfof{non] ;a} k|sf/sf cfo Joo tyf sf/f]af/sf]

tf]lsPadf]lhdsf] n]vf / ljQLo ljj/0f k]z u/L dxfn]vfk/LIfssf] sfof{noaf6 clGtd n]vfk/LIf0f

u/fpg'kg]{ pNn]v 5 .

2. p2]Zo – ;fj{hlgs ;|f]tsf] k|flKt / pkof]u tyf ;fj{hlgs ;]jf k|jfxsf] ;DaGwdf lgoldttf,

ldtJolotf, sfo{bIftf, k|efjsfl/tf / cf}lrTosf] cfwf/df n]vfk/LIf0f u/L plrt lgisif{ / ;'emfj

k|bfg ug{ tyf ljQLo k|ltj]bgpk/ cfZj:ttf k|bfg ug{' n]vfk/LIf0fsf] k|d'v p2]Zo /x]sf]] 5 .

b]xfosf ljifox? ;'lglZrt ug'{ n]vfk/LIf0fsf] cGo p2]Zox? /x]sf 5g\ M

• cfly{s ljj/0f tf]lsPsf] 9fFrfdf tof/ u/L oyfy{ l:ylt lrq0f u/]sf],

• k|b]z ljlgof]hg P]gadf]lhd :jLs[t ;Ldfleq /xL tf]s]sf] sfo{ / k|of]hgdf vr{ u/]sf],

• /fh:jnufot ;d:t cfDbfgL / w/f}6L c;'nL Pj+ bflvnf u/]sf],

• ;/sf/L ;DklQsf] Joj:yfkgdf k|of{Kt Joj:yf u/]sf],

• ;/sf/L ;DklQ Pj+ ;|f]tsf] xflg gf]S;fgL / b'?kof]u x'g gkfpg] u/L cfGtl/s lgoGq0f Joj:yf

u/]sf],

• cfly{s sf/f]af/ ubf{ k|rlnt P]g sfg'gsf] kl/kfngf u/]sf] Pj+ k'i6\ofO{ ug]{ k|df0f oy]i7 /fv]sf],

• :jLs[t sfo{qmdcg';f/ lgwf{l/t ;doleq nIo / pknlAw xfl;n u/]sf],

• ;fj{hlgs lgsfon] tf]lsPadf]lhd ljsf; lgdf{0f / ;]jf k|jfx u/]sf],

• ;fj{hlgs lgsfon] hjfkmb]lxtf jxg u/]sf] .

3. If]q – of] jif{ k|b]z ;ef, k|b]z ;/sf/sf dGqfno tyf lgsfo, ;+j}wflgs c+u / k|b]z sfof{no;d]t

lgsfosf] @)&%.&^ sf] cfly{s sf/f]af/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ul/Psf] 5 . n]vfk/LIf0fsf] qmddf

sfg'gsf] kl/kfngf, ljsf; lgdf{0f / ;]jf k|jfxsf] l:ylt d"Nof+sg ug{ ;"rgf tyf tYof+s;d]t

k|of]u ul/Psf] 5 .

4. k4lt – n]vfk/LIf0f P]g, @)&% cg'z/0f u/L n]vfk/LIf0f ul/Psf] 5 . n]vfk/LIf0f ubf{ hf]lvd

d"NofÍgkZrft\ klxrfg ePsf ljifosf] ;Gbe{df k/LIf0f Pj+ ljZn]if0f u/L ;fGble{s / kof{Kt k|df0f

;+sng ug{ cfjZostfg';f/ lgoGq0fsf] k/LIf0f, ;f/e"t ljZn]if0ffTds sfo{ljlw / lj:t[t k/LIf0f

sfo{ljlw cjnDag ul/Psf] 5 . n]vfk/LIf0f of]hgf tyf sfo{qmdsf] k"j{ hfgsf/L n]vfpQ/bfoL

clws[tnfO{ u/fO{Psf] lyof] . o; cnfjf n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf Joxf]/fpk/ ;DalGwt lgsfosf

k|d'v;Fu 5nkmn u/]kZrft\ n]vfk/LIf0fsf] k|f/lDes k|ltj]bg hf/L ul/Psf] / ;f] pk/ lgsfoaf6

k|fKt hjfkm k|lts[of ;d]tnfO{ cfwf/ dfgL of] k|ltj]bg tof/ ul/Psf] 5 .

n]vfk/LIf0fsf] qmddf k|b]z ;/sf/sf n]vfpQ/bfoL clws[t, sfof{no k|d'v, n]vf k|d'v,

gful/s ;dfh ;Da4 ;+:yf, ;~rf/sdL{aLr cGtlqm{of / 5nkmn ul/Psf] 5 . n]vfk/LIf0fsf]

u'0f:t/ clej[l4 ug{ pRr txaf6 ;'kl/j]If0f, :ynut lg/LIf0f, n]vfk/LIf0f ;DkGg kmfOn tyf

k|ltj]bgsf] k'g/fjnf]sg / 5gf}6 ePsf n]vfk/LIf0f kmfOnsf] u'0f:t/ k'g/fjnf]sg;d]t ug]{

ul/Psf] 5 . o;}u/L k|fljlws nufotsf ljifodf /fo k|bfg ug{ n]vfk/LIf0f ;Nnfxsf/ ;ldlt u7g

ul/Psf] / ljleGg If]qsf ljifolj1 tyf ljz]if1 lgo'lQm u/L n]vfk/LIf0fdf ;+nUg u/fOPsf] 5 .

5. jflif{s k|ltj]bg – dxfn]vfk/LIfsn] k|To]s k|b]zdf cfk"mn] u/]sf] sfd sf/afxLsf] ;DaGwdf cnu

cnu k|ltj]bg tof/ u/L k|b]z k|d'v ;dIf k]z ug{ ;Sg] g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @($ -#_ sf]

Joj:yf cg';f/ of] k|ltj]bg tof/ ul/Psf] 5 . o; k|ltj]bgdf % kl/R5]b tyf !% cg';"rL /x]sf

5g\ . kl/R5]b ! df n]vfk/LIf0f ul/Psf lgsfosf] ljj/0f, kl/R5]b @ df n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf

a]?h"sf] l:ylt, kl/R5]b # df dGqfno / lgsfout Joxf]/f, kl/R5]b $ df k|ltj]bg sfof{Gjog

l:ylt / klR5]b % df ;'wf/sf If]qx? pNn]v ul/Psf] 5 .

Page 12: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

1 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

kl/R5]b — !

n]vfk/LIf0f ul/Psf lgsfosf] ljj/0f

• ;dli6ut n]vfk/LIf0f

-?= xhf/df_

qm=;+= n]vfk/LIf0f ul/Psf lgsfo ;+Vof /sd

1. ;/sf/L sfof{no 139 23038195

2. cGo ;+:yf tyf ;ldlt 10 854548

hDdf 149 23892743

of] jif{ k|b]z dftxt !#( ;/sf/L lgsfosf] ?= @# ca{ # s/f]8 *! nfv (% xhf/ / ;ldlt tyf

cGo ;+:yf !) sf] ?= *% s/f]8 $% nfv $* xhf/ ;d]t ?= @# cj{ *( s/f]8 @& nfv $#

xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ul/Psf] 5 . n]vfk/LIf0f ul/Psf lgsfox?sf] ljj/0f cg';"lr–! / !-s_

df pNn]v 5 .

1. ;/sf/L lgsfo — of] jif{ ;/sf/L lgsfosf]] ljlgof]hg//fh:j/w/f}6L / cGotkm{ lgDgfg';f/

n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 M

-?= xhf/df_

qm=

;+= sf/f]af/

n]vfk/LIf0f ;DkGg

@)&$.&% sf] /sd @)&%.&^ sf] /sd

!= ljlgof]hg 295432 13691791

@= /fh:j 216 8709310

#= w/f}6L 729 429345

$= cGo 0 207749

hDdf 296377 23038195

❖ cGo ;+:yf / ;ldltnfO{ lbPsf] cg'bfg ?= @! s/f]8 (! nfv ## xhf/ ljlgof]hg tkm{sf] n]vfk/LIf0f c+sdf

;dfj]z ul/Psf] 5}g . n]vfk/LIf0f ;DkGg lgsfo / n]vfk/LIf0f /sdsf] ljj/0f cg';"lr @ % df pNn]v 5 .

n]vfk/LIf0f ug'{kg]{ /sd dWo] lhNnf :jf:Yo sfof{no, DofUbLsf] ljlgof]hg tkm{ ?= ! s/f]8 &!

nfv & xhf/, /fh:j tkm{ ?= !) xhf/ / w/f}6L tkm{ ?= ( nfv #^ xhf/ ;d]t ? ! s/f]8 *)

nfv %# xhf/sf] jSof}tf /x]sf] 5 . o; ;DjGwL Joxf]/f cg';"lr # df pNn]v 5 .

2. ;ldlt / cGo ;+:yf – of] jif{ !) ;ldlt / cGo ;+:yfsf] ?= *% s/f]8 $% nfv $* xhf/sf]

n]vfk/LIf0f ul/Psf] 5 . la:t[t ljj/0f cg'';"rL–$ / % df pNn]v 5 . n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf

k|d'v Aoxf]/f kl/R5]b–# sf] dGqfno v08df ;dfj]; 5 .

3. n]vfk/LIf0f sfo{ljlw — of] jif{ k|b]z dftxtsf lgsfox?sf] n]vfk/LIf0fdf hf]lvd ljZn]if0f;lxtsf]

lj:t[t n]vfk/LIf0f / ;+lIfKt sfo{ljlw cjnDag u/L ;DkGg ul/Psf] 5 .

• k|b]z ah]6 / /fh:jsf] sfof{Gjog l:ylt

4. k|b]z ah]6 tyf vr{ — k|b]z n]vf lgoGqs sfof{noaf6 k|fKt ljj/0fcg';f/ @)&%.&^ sf] ah]6

cg'dfg / oyfy{ vr{ lgDgfg';f/ 5 .

-?= xhf/df_

zLif{s/If]q @)&%.&^ sf]

ah]6 cg'dfg oyfy{ vr{ k|ltzt

rfn' 8,11,55,15 5,21,10,30 64.21

k'FhLut 15,90,78,33 8,71,70,01 54.79

hDdf 24,02,33,48 13,92,80,31 57.97

Page 13: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

n]vfk/LIf0f ul/Psf] lgsfosf] ljj/0f

2 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

ah]6 cg'dfgsf] t'ngfdf kF"lhut vr{ %$=&( k|ltzt dfq ul/Psf] cj:yfn] k|b]zsf] ;du| sfo{

;Dkfbg k|efasf/L /x]sf] 5}g . t;y{ ;dodf of]hgf :jLs[lt, sfo{s|d ;+rfng, ;]jfk|afxsf]

ca:yfdf ;'wf/ / sfo{ k|s[ofdf ;/nLs/0f u/L lalgof]hg tyf vr{ bIftf a9fpg'kb{5 .

5. vr{sf] l:ylt — k|b]z n]vf lgoGqs sfof{noaf6 k|fKt ljj/0fcg';f/ of] jif{sf] rfn' / k'FhLut jh]6

cg'dfg / vr{sf] l:ylt lgDgfg';f/ 5 M

-?= xhf/df_

l;=

g+= lgsfo, dGqfno

jh]6 oyfy{ vr{

rfn' kF"lhut rfn' kF"lhut

vr{ k|ltzt vr{ k|ltzt

1. k|b]z ;ef ;lrjfno 150556 42270

79091 52.53 38270 90.54

2. d'Vo dGqL tyf dlGqkl/ifb\

173823 89050 95803 55.12 56302 63.23

3. cfly{s dfldnf tyf of]hgf

2481053 2076428 1091679 44.00 33178

1.60

4. cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g 160255 171250

37404 23.34 26398 15.41

5. pBf]u ko{6g jg tyf jftfj/0f 1177870 1349697

1144315 97.15 590566 43.76

6. e"ldL Joj:yf s[lif tyf ;xsf/L 2148242 242203

1325116 61.68 81245 33.54

7. ef}lts k"jf{wf/ ljsf; 461405 11697895

262738 56.94 7324578 62.61

8. ;fdflhs ljsf; 1910731 1420811

1164611 60.95 556340 39.16

9. d'Vo GofolwjQmf 12891 10586

10273 79.69 10124 95.64

hDdf 8676826 17100190 5211030 60.05 8717001 50.97

6. ;|f]tut cg'dfg / oyfy{ vr{ — k|b]z n]vf lgoGqs sfof{noaf6 k|fKt ljj/0fcg';f/ @)&%.&^ sf]]

cg'dfg / oyfy{ vr{sf] ;|f]tut ljj/0f lgDgfg';f/ 5M

[?- xhf/df{

;|f]t @)&%.&^ sf] cg'dfgsf] t'ngfdf vr{

k|ltzt cg'dfg oyfy{ vr{

;+3Lo ;/sf/ cg'bfg 12822311 9933210 77.46

;dfgLs/0f cg'bfg 6776741 4773792 70.44

z;t{ cg'bfg 6501900 5159418 79.35

laz]if cg'bfg 355000 - -

;dk'/s cg'bfg 714200 - -

k|b]z ;/sf/ 9675507 3994820 41.28

/fh:j af8kmf8 6576007 3994820 60.74

cfGtl/s ;|f]t 1699500 - -

cfGtl/s C0f 800000 - -

ut aif{sf] gub 600000 - -

hDdf 24023348 13928031 57.98

of] jif{ k|b]z ;/sf/sf] s'n vr{ ?=!# ca{ (@ s/f]8 *) nfv #! xhf/ dWo] ;+3Lo ;/sf/sf]

cg'bfgaf6 &&=$^ k|ltzt / k|b]z ;/sf/sf] /fh:jaf6 $!=@* k|ltzt Joxf]/]sf] 5 . ;+3Lo

;/sf/af6 k|fKt x'g] k|If]k0f u/]sf] laz]if / ;dk'/s cg'bfg k|fKt gePsf] / k|b]z ;/sf/n] k|fKt

ug]{ cfGtl/s C0fsf] k|s[of yfngL gu/]sf] cj:yf 5 . pknJw ;|f]t kl/rfng gePsf] sf/0fn]

ljsf; lgdf{0f, sfo{ ;Dkfbgdf k|efjsfl/tf cfPsf] 5}g .

Page 14: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

n]vfk/LIf0f ul/Psf] lgsfosf] ljj/0f

3 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

7. ;+3 tyf :yfgLo txnfO{ ah]6 – k|b]z ;/sf/sf] gLlt tyf sfo{qmd / ah]6sf] p2]Zo kl/k"lt{sf

nflu k|b]z sfg'g adf]lhd ljsf; lgdf{0f tyf ;]jf k|jfxsf sfo{ cufl8 a9fpg'kg]{df k|b]zn]

ljlgof]hg u/]sf] ah]6af6 ;+3Lo tyf :yfgLo ;/sf/sf sfo{qmd ;+rfng ug{ ah]6 clVtof/L

lbPsf] dWo] ;+3Lo tyf :yfgLo txsf sfof{nox?n] rfn'tkm{ ?= * s/f]8 *% nfv ** xhf/ /

kF'hLuttkm{ ?= $ s/f]8 ^) nfv (( xhf/ ;d]t ?=!# s/f]8 $^ nfv *& xhf/ ah]6 vr{ u/]sf

5g\ . pQm /sdsf] n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf Joxf]/fx? ;DjlGwt lhDd]jf/ clws[tnfO{ pknAw

u/fO{Psf] 5 . o;sf] ljj/0f cg';"lr–!# / !$ df ;dfj]z 5 .

8. /fh:j c;'nL — k|b]z ;/sf/ ;~rfngsf] d"n cfwf/ /fh:j ;+sng / kl/rfng /x]sf] 5 . cfly{s

jif{ @)&%.&^ df k|b]z ;/sf/n] k|fKt u/]sf] /fhZj tyf cfosf] ljj/0f lgDg cg';f/ 5 M

-?= xhf/df_

zLif{s /fh:j ;+s]t /fhZj c;'nL If]qut c;'nL k|ltzt

s/ /fhZj 11000 6488587 74.50

cGo /fhZj 14000 940427 10.80

a]?h' 15100 7238 0.08

afF8kmfF6 x'g] /fhZj 33100 1273068 14.62

hDdf 8709320 100.00

8.1. ;/sf/ ;~rfngsf] d'n cfwf/ /fh:j ;+sng / kl/rfng ePtfklg @)&%.&^ df k|b]z ;/sf/n]

afF8kmfF6 eO{ k|fKt x'g] d'No clea[l4 s/ ?=$ ca{ () s/f]8 (& nfv &@ xhf/, cGtz'Ns ?=! ca{

!* s/f]8 (^ nfv !$ xhf/, ;jf/L ;fwg s/ ?=(* s/f]8 &! Nffv &( xhf/, 3/ hUuf /lhi6]«zg

?=$# s/f]8 ^@ nfv ^% xhf/ / cfkm\gf] If]qflwsf/sf] ljifodf s/ nufpg] / p7fpg] s/ ?= ! ca{

() s/f]8 (@ nfv &^ xhf/ c;'n u/]sf] 5 .

8.2. cfly{s aif{ @)&%.&^ df k|b]z ;/sf/n] k|fKt u/]sf] ?= * ca{ &) s/f]8 (# nfv @) xhf/ dWo]

af8FkmfF6 ug'{kg{] k|s[ltsf] ?=! ca{ @& s/f]8 #) nfv ^* xhf/ /x]sf] 5 . k|b]z ;/sf/n] pSt

af8FkmfF6 /fhZj dWo] ;jf/L ;fwg s/ afkt ?= (* s/f]8 &! nfv &( xhf/ ;+sng u/]sf]df $)

k|ltztn] x'g cfpg] ?= #( s/f]8 $* nfv &@ xhf/ :yfgLo txdf x:tfGt/0f ug'{kg{]df ?= #)

s/f]8 % nfv x:tfGt/0f u/]sf] 5 . o; ;DalGw ljj/0f cg';"rL–( df pNn]v 5 .

9. ljQLo x:tfGt/0fM cfly{s aif{ @)&%.&^ df k|b]z ;+lrt sf]ifaf6 :yfgLo txdf u/]sf] ljQLo

x:tfGt/0fsf] ljj/0f lgDg 5M

-?= xhf/df_

>f]t ah]6 lgsf;f lgsf;f k|ltzt

;dfgLs/0f cg'bfg 1000000 1000000 100

zzt{ cg'bfg - - -

;dk'/s cg'bfg 100000 18952 18.95

ljz]if cg'bfg 100000 32890 32.89

/fhZj af8Fkmf8 cg'bfg 509227 300500 59.01

hDdf 2293068 1258017 54.86

k|b]z ;/sf/n] ljQLo x:tfGt/0f dfkm{t of] aif{ *% :yfgLo txdf ?= ! ca{ @% s/f]8 *) nfv !&

xhf/ x:tfGt/0f u/]sf] 5 . x:tfGtl/t cg'bfg dWo] ;dfgLs/0f cg'bfgsf] /sd ;a}eGbf a9L /x]sf]

5 .

10. s/ tyf z'Ns – k|b]zn] agfPsf] sfg'g adf]lhd s/ nufpg] / p7fpg] Joj:yf 5 . k|b]zn] cfˆgf]

clwsf/ If]q leqsf] ljifodf s/ nufpg / tL ;|f]tx?af6 /fh:j p7fpg ;Sg] ;d]t Joj:yf 5 .

k|b]znfO{ 3/ hUuf /lhi6]«zg z'Ns, ;jf/L ;fwg s/, dgf]/~hg s/, lj1fkg s/, ko{6g, s[lif

Page 15: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

n]vfk/LIf0f ul/Psf] lgsfosf] ljj/0f

4 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cfodf s/, ;]jf z'Ns b:t'/, b08 hl/jfgf sfg'g agfO{ s/ tyf z'Nssf b/ tf]Sg] Joj:yf 5 .

k|b]z ;/sf/sf] sfo{ ljefhg lgodfjnL, @)&$ cg';f/ k|b]zsf] cfly{s cj:yfsf] ljZn]if0f tyf

cfly{s gLltsf] th'{df, sfof{Gjog / lgodg sfo{ ;~rfng ug]{ sfo{ cfly{s dfldnf tyf of]hgf

dGqfnosf] /x]sf] kl/k|]Iodf cfly{s jif{ @)&%.&^ df cfly{s P]g ;d]t hf/L e} sfof{Gjogdf cfPsf]

ePtfklg ;a} If]qsf] ;+efJo /fh:jsf] k|If]k0f / c;'nL sfo{df k|efjsfl/tf cfpg afFsL /x]sf] 5 .

11. 5nkmn / cGt/lqmof M ldlt @)&^.*.@^ df dxfn]vfk/LIfsaf6 u08sL k|b]zsf k|b]z k|d'v,

;efd'v;Fu e]63f6 u/L k|b]zsf] sfd sf/jfxL, ljQLo Joj:yfkg Pj+ cfly{s cg'zf;g sfod u/L

;'zf;g k|j4{g ug]{ ;Gbe{df 5nkmn ePsf] lyof] .

k|b]z dlGqkl/ifb\sf ;b:o tyf ;lrjx?;Fu ;+3Lo ;+/rgfdf dxfn]vfk/LIfssf] e"ldsf,

hjfkmb]lxtf, kf/blz{tf k|j4{g Pj+ ;fj{hlgs ;]jf k|jfxdf ;'wf/ ;DaGwdf dxfn]vfk/LIfsn]

@)&^.*.@& df ;'emfj k|:t't ug'{ ePsf] lyof] eg] d'VodGqL tyf k|b]z dGqfnosf dGqL tyf

;lrjx?af6 n]vfk/LIf0fsf] ;DaGwdf /fv]sf lh1f;f ;DaGwdf 5nkmn ePsf] lyof] .

;f]xL lbg sfF:sL lhNnf l:yt ;a} :yfgLo tx / ;/sf/L lgsfosf sfof{no k|d'v /

n]vfk|d'v ;Fu cGtlq{mof sfo{qmd cfof]hgf u/L d'n's ;+3Lotfdf uPkl5 ;f+u7lgs ;+/rgfdf

ePsf] kl/jt{g kZrft lgsfosf] ;]jf k|jfx, sfo{;Dkfbg l:ylt / a]?h" km5\of}{6 ;DaGwdf

dxfn]vfk/LIfsaf6 k|i6 kfg'{sf] ;fy} :yfgLo txsf hgk|ltlglwnfO{ cfly{s k|zf;g, ljQLo

cg'zf;g / hjfkmb]lxtfsf ;DaGwdf Wofgfsif{0f u/fOPsf] lyof] .

Page 16: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

5 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

kl/R5]b — @

n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf a]?h"sf] l:ylt

1. a]?h" – u08sL k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf @ df k|rlnt sfg'gadf]lhd k'¥ofpg'kg]{

/Lt gk'¥ofO{ sf/f]af/ u/]sf] jf /fVg'kg]{ n]vf g/fv]sf] tyf clgoldt jf a]dgfl;a tl/sfn] cfly{s

sf/f]af/ u/]sf] egL n]vfk/LIf0f ubf{ cf}FNofOPsf] sf/f]af/nfO{ a]?h"sf] ?kdf kl/eflift u/]sf] 5 .

pko'{Qm kl/efiff adf]lhd a]?h" 7xl/g], c;"n km5\of}{6 ug'\{kg]{ tyf sf/afxL u/L km5\of}{6 ug'{kg]{

cWofjlws /sd b]xfocg';f/ ?=! cj{ ^$ s/f]8 $* nfv !^ xhf/ /x]sf] 5M . o; ;DaGwL ljj/0f

cg';"rL – !), !! / !@ df pNn]v 5 .

-?= xhf/df_

qm=;+= ljj/0f ut jif{;Ddsf] /sd of] jif{sf] /sd hDdf /sd

1. k|b]z ;/sf/L lgsfosf] a]?h" 71 1606199 1606270

2. ;ldlt tyf cGo ;+:yf 0 38546 38546

hDdf 71 1644745 1644816

2. a]?h" juL{s/0f — k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ n] a]?h"nfO{ c;'n ug'{kg{], lgoldt ug'{kg]{ /

k]:sL u/L # ju{df juL{s/0f u/]sf] 5 . o; sfof{non] a]?h" juL{s/0f ubf{ c;'n ug'{kg]{ a]?h"df

lxgfldgf / d:of}6, xflg gf]S;fgL / cGo c;'n ug'{kg]{ u/L # ;d"xdf, lgoldt ug'{kg]{ a]?h"nfO{

clgoldt ePsf], k|df0f sfuhft k]; gePsf], lhDd]jf/L g;f/]sf] / zf]wegf{ glnPsf] u/L $

;d"xdf / k]:sLnfO{ sd{rf/L, df]lanfOh];g, k|tLtkq / ;+:yfut u/L $ ;d"xdf juL{s/0f u/]sf] 5 .

of] jif{ k|b]z sfof{notkm{ n]vfk/LIf0faf6 cf}FNofOPsf] a]?h" cÍ lgDgfg';f/ 5 M

-?= xhf/df_

juL{s/0f ;/sf/L

sfof{no

;ldlt tyf cGo

;+:yf hDdf

s'n j]?h"sf]

k|ltzt

hDdf a]?h" 1606199 38546 1644745 100

!= c;'n ug'{kg]{ 74514 377 74891 4.55

@= lgoldt ug'{kg]{ 410330 35137 445467 27.08

• clgoldt ePsf] 132710 24626 157336 9.57

• k|df0f sfuhft k]; gePsf] 277620 10511 288131 17.52

• lhDd]jf/L g;f/]sf] 0 0 0 0.00

• zf]wegf{ glnPsf] 0 0 0 0.00

#= k]:sL 1121355 3032 1124387 68.36

• sd{rf/L k]:sL 2559 50 2609 0.16

• df]lanfOh];g k]:sL 861854 2982 864836 52.58

• k|tLtkq k]:sL 0 0 0 0.00

• ;+:yfut k]:sL 256942 0 256942 15.62

a]?h" juL{s/0fsf] ljj/0f cg';"rL—!) / !! df pNn]v 5 .

2.1 k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf #* df a]?h" km5\of}{6 ug]{ lhDd]jf/L ;DalGwt

n]vfpQ/bfoL clws[tsf] x'g] Joj:yf u/]sf] 5 . ;f]xL P]gsf] bkmf #%-$_ df cf}FNofOPsf] a]?h"sf] #%

lbg jf Dofb yk ePsf]df ;f] Dofbleq km5\of}{6 ug]{ / km5\of}{6 gu/]df n]vfpQ/bfoL clws[t /

ljefuLo dGqL jf /fHodGqLnfO{ hfgsf/L lbg] pNn]v 5 . ;f]xL Joj:yfadf]lhdsf] k|lqmof k"/f

ubf{;d]t @)&%.&^ sf] a]?h" km5\of}{6 gePsfn] pQm Joxf]/f jflif{s k|ltj]bgdf ;dfj]z ul/Psf] 5 .

2.2 of] jif{ k|b]z dftxtsf ;/sf/L sfof{no !#( sf] n]vfk/LIf0f u/]sf]df ^* sfof{nodf nutL a]?h"

b]lvPsf] 5}g . ;ldlt tyf cGo ;+:yf !) dWo] $ df nutL a]?h" b]lvPsf] 5}g .

2.3 of] jif{ k|b]z dftxtsf ;/sf/L sfof{no (% sf] ! xhf/ $@% bkmf a]?h" b]lvPsf]df %^ km5\of}{6

eO{ ! xhf/ #^( bkmf j]?h' sfod ePsf] 5 . ;f] dWo] ;}4flGts bkmf (^# / nutL bkmf $)^

Page 17: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf a]?h"sf] l:ylt

6 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

sfod ePsf] 5 . of] jif{ n]vfk/LIf0faf6 ?= & s/f]8 $% nfv !$ xhf/ c;"n ug'{kg]{ b]lvPsf] 5 .

n]vfk/LIf0fsf] bf}/fgdf ?= !& nfv ^* xhf/, k|f/lDes k|ltj]bg k7fPkl5 ?=*% nfv !( xhf/ /

;Dk/LIf0fsf] s|ddf ? !& xhf/ c;"n ePsf] 5 . o; ;DaGwL ljj/0f cg';"rL–& / !) df pNn]v

5 .

2.4 ;/sf/L sfof{no tkm{ ut jif{ ;Ddsf] km5of}{6 ug{ jfFsL k]ZsL 5}g . of] jif{ ?= ! cj{ !@ s/f]8 !#

nfv %% xhf/ k]ZsL afFsL /x]sf] 5 . pQm k]ZsL dWo] sd{rf/L tkm{ ?= @% nfv %( xhf/,

df]ljnfO{h]zg tkm{ ?= *^ s/f]8 !* nfv %$ xhf/ / ;+:yfut tkm{ ?= @% s/f]8 ^( nfv $@

xhf/ 5 . To:t} ;ldlt / cGo ;+:yf tkm{ ?= #) nfv #@ xhf/ k]ZsL afFsL b]lvPsf] 5 . o;

;DalGw ljj/0f cg';"rL–^ df pNn]v 5 .

2.5 ;/sf/L sfof{notk{m of] jif{ /sdut cfwf/df a9L a]?h" x'g] dGqfno lgDgfg';f/ 5g\M

-?= xhf/df_

qm=

;+= dGqfno

n]vfk/LIf0f

a]?h" cÍ s'n

a]?h"sf]

k|ltzt

n]=k=cÍsf]

t'ngfdf

a]?h"

k|ltzt

c;'n

ug'{kg{+

lgoldt

ug'{kg{+

k]:sL

afFsL hDdf

1.

ef}lts k"jf{wf/ tyf ljsf;

dGqfno 9304392 36602 306612 1113741 1456955 90.71 15.66

2.

e"ld Joj:yf, s[lif tyf ;xsf/L

dGqfno 1420751

3342

8

39445 850 73723 4.59 5.19

3.

pBf]u, ko{6g, jg tyf

jftfj/0f dGqfno 2126153 3226 48903 521 52650 3.28 2.48

4. ;fdflhs ljsf; dGqfno 1544737 1182 11301 6243 18726 1.17 1.21

5. cGo 8642162 76 4069 0 4145 0.26 0.048

hDdf 23038195 74514 410330 1121355 1606199 100.0 6.97

2.6 ;/sf/L sfof{no, ;ldlt tyf cGo ;+:yf tkm{ @( lgsfosf] ?= ## nfv *) xhf/ clu|d s/ s§L

gu/]sf]df & lgsfosf] ?= $ nfv ## xhf/ c;"n eO{ ?= @( nfv $& xhf/ afFsL 5 . o; ;DaGwL

ljj/0f cg';"rL–* df pNn]v 5 .

2.7 k|b]z sfof{notkm{ of] jif{sf] n]vfk/LIf0f / a]?h" cÍsf] t'ngfTds l:ylt lgDgfg';f/ 5M

-?= xhf/df_

k|ltj]bg n]vfk/LIf0f cÍ a]?h" cÍ k|ltzt k]:sLafx]s

sf] a]?h"

k]:sL afx]ssf]

a]?h" k|ltzt

klxnf], @)&% 296377 540 0.18 88 0.03

bf];|f], @)&& 23892743 1644745 6.88 520358 2.18

Dffly pNn]lvt bf];|f] k|ltj]bgsf] n]vfk/LIf0f c+sdf /fh:j / cg'bfgsf] x:tfGt/0f ;d]t ;dfj]z

ul/Psf] 5 . k|b]z sfof{nosf] lgsfout a]?h"sf] ljj/0f cg';"rL !) / !! df /x]sf] 5 .

3. n]vfk/LIf0f aSof}tf – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf ## df cfly{s jif{ ;dfKt

ePkZrft n]vfk/LIf0f u/fpg'kg]{ pNn]v 5 . sfg'gn] tf]s]sf] ;dodf n]vf tyf cfly{s ljj/0f

bflvnf gu/]sf]n] o; jif{ lhNnf :jf:Yo sfof{no, DofUbLsf] ljlgof]hg, /fh:j / w/f}6L tkm{ ?= !

s/f]8 *) nfv %# xhf/sf] n]vfk/LIf0f geO{ jSof}tf sfod ePsf] 5 . o; ;DaGwL ljj/0f

cg';"rL–# df pNn]v 5 .

Page 18: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf a]?h"sf] l:ylt

7 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf ;du| Joxf]/f

4. sfg'g lgdf{0f M cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g dGqfnoaf6 k|fKt ljj/0fcg';f/ n]vfk/LIf0f

cjlw;Dd klxrfg ul/Psf sfg'gdWo] !( sfg'g kfl/t ePsf], @ lgodfjnL / @ u7g cfb]z hf/L

ePsf], # ljw]os ljrf/flwg /x]sf] tyf !! ljw]ossf] nflu cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g

dGqfnoaf6 ;xdlt k|bfg ul/Psf] 5 . ;dod} cfjZos sfg'gsf] lgdf{0f ug'{kb{5 .

5. ;+u7g / sd{rf/L Joj:yfkg – ;+3Lo dfldnf tyf ;fdfGo k|zf;g dGqfonaf6 @)&%.!@.!$ df

k|fKt ljj/0fsf] cfwf/df o; k|b]z cGtu{tsf sfof{nox?df @ xhf/ *!@ b/aGbL :jLs[t u/]sf]df

@ xhf/ #$ hgfsf] ;dfof]hg ePsf] ljj/0f k|fKt ePsf] 5 . :jLs[t b/aGbLsf] t'ngfdf ^$=^$

k|ltzt dfq ;dfof]hg ePsf], ;dfof]hg ePtfklg ;a} kbk"lt{ gePsf] cj:yfdf k|b]z ;/sf/sf]

sfo{;Dkfbg tyf ;]jf k|jfx k|efjsf/L x'g] gb]lvFbf ;dod} kbk"lt{ x'g'kb{5 .

6. sfof{no :yfkgf – :yfgLo txdf x:tfGt/0f ePsf s[lif tyf :jf:Yo ;]af ;Dkfbgsf nflu

k|b]zcGtu{t s[lif 1fg s]Gb| / :jf:Yo sfof{nosf] ?kdf :yfkgf ePsf], ;+3 / k|b]z b'j}n] Pp6}

k|s[ltsf] sfo{ -h:t} ;8s lgdf{0f tyf k'jf{wf/ ;DjGwL sfo{_ ug{ ;+3n] l8lehg ;8s sfof{no /

k|b]zn] k"jf{wf/ ljsf; sfof{no :yfkgf u/]sf], ;fljsdf lhNnf:t/df /x]sf ljifout sfof{nox?

:yfgLo txdf x:tfGt/0f ePsf]df ;f]xL k|s[ltsf] sfo{ ug{ k|b]z ;/sf/n] s[lif, 3/]n',

:jf:Yonufotsf sfof{no :yfkgf u/]sf], s]Gb|Lo ;/sf/n] vf/]h u/]sf] If]qLo lgb]{zgfnox? k|b]z

;/sf/n] k'gM k|b]z lgb]{zgfnox?sf] gfddf :yfkgf u/]sf] cflb cj:yf b]lvPsf]n] vr{df

ldtJolotf x'g] b]lvPg . ;fy} sfo{df ;d]t bf]xf]/f]kg x'g] b]lvFbf bf]xf]/f]kg gx'g]u/L sfof{nosf]

:yfkgf / ;~rfng ug'{kb{5 .

7. ah]6 sfof{Gjog – k|b]z cy{dGqLn] cfufdL cfly{s jif{sf] k|b]z ;/sf/sf] /fh:j / Joosf] cg'dfg

k|To]s jif{ cfiff9 dlxgfsf] ! ut] k|b]z ;efdf k]z ug'{kg]{ / ;f] ;fy /fh:j ;+sng, dWosfnLg

vr{ ;+/rgf, cg'bfg, ;fj{hlgs C0f / nufgL ;DaGwL gLltut Joj:yf ;lxtsf] ah]6 cg'dfg

ug'{kg]{ Joj:yf 5 . k|b]z ;/sf/sf] @)&%.&^ jflif{s ah]6 / ;f]sf] sfof{Gjogl:ylt ljZn]if0f ubf{

lgDgfg';f/ b]lvPsf] 5M

7.1 ;+3Lo ;/sf/af6 k|fKt x'g] k|If]k0f u/]sf] laz]if / ;dk'/s cg'bfg k|fKt gePsf] / k|b]z ;/sf/n]

k|fKt ug]{ cfGtl/s C0fsf] k|s[of yfngL gu/]sf] cj:yf 5 . pknJw ;|f]t g} k/Lrfng gePsf]

sf/0fn] lasf; lgdf{0f, vr{ tyf sfo{;Dkfbg k|efjsf/L b]lvPg .

7.2 ;+3Lo ;/sf/af6 k|fKt ePsf] cg'bfg ?=!@ ca{ *@ s/f]8 @# nfv dWo] ?=( ca{ (# s/f]8 #@

nfv vr{ eO{ ?=@ ca{ ** s/f]8 (! Nffv ! xhf/ afFsL /x]sf] 5 . sfo{qmdx? sfof{Gjog ug{

g;s]sf]] sf/0f ah]6 vr{ ePsf] b]lvPg .

7.3 ;+3af6 k|fKt ;zt{, ;dk'/s / ljz]if cg'bfgsf] /sd cfiff9 d;fGt;Dd vr{ geO{ art ePdf

;+3Lo ;+lrt sf]ifdf bflvnf ug]{ Joa:yf /x]sf]df @)&^ sflt{s d;fGt;Dd klg ;a} /sd bflvnf

ePsf] 5}g . jrt /sd ;dod} ;+3Lo ;+lrt sf]ifdf bflvnf ug'{kb{5 .

8. sfo{qmd sfof{Gjog M k|b]z ;/sf/sf] @)&%.&^ sf] cfo Joo cg'dfg -ah]6 jQmJo_ df pNn]v

ePadf]lhd ;]jfu|fxL ;Gt'i6L ;j]{If0f, cfslids / o'jf nlIft sf]ifsf] :yfkgf, ljkb\ Joj:yfkg

sfo{ljlw, l;08Ls]6 / sf6]{lnË lgoGq0f ;DaGwL sfg'g lgdf{0f, vfB kf]if0f ;DaGwL k|fb]lzs gLlt

k|b]z leqsf] ;dli6ut u'?of]hgf th'{df, k|b]z :t/Lo ljZjljBfno tyf pRr lzIff ;DaGwL

gLltsf] th'{df ePsf] b]lvPg . ah]6sf] k|efjsfl/tfsf] nflu ah]6df ;dfj]z sfo{qmdsf] sfof{Gjog

ug'{kb{5 .

9. ;DklQ Joj:yfkg M k|b]z ;/sf/sf] sfo{ ljefhg lgodfjnL, @)&$ sf] lgod #-&_ n] k|b]z l:yt

;/sf/L ;DklQsf] PsLs[t ljj/0f / ;/sf/L afFsL /sdsf] nut tyf c;'n pk/ ug]{ lhDd]jf/L

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfnonfO{ tf]s]sf] 5 . t/ ;+3Lo ;/sf/ cGt{ut /x]sf s[lif, jg,

Page 19: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf a]?h"sf] l:ylt

8 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

l;FrfO{, ;xsf/L, ejg, vfg]kfgL, :jf:Yo nufotsf sfof{nox? k|b]z ;/sf/ cGt{ut ?kfGt/0f

ePsf] tyf uflePsf] cj:yfdf ;fljs sfof{non] k|of]u u/]sf] ;DklQsf] PsLs[t ljj/0f tof/ u/L

;DklQsf] ;+/If0f tyf ;/sf/L afFsL /sdsf] nut tof/ ug]{ sfo{ ePsf] kfOPg . sfg'gn] tf]s]

cg';f/ dftxt sfof{nosf] ;DklQ tyf ;/sf/L afFsL /sdsf] nut tof/ u/L cBfjlws ug'{kb{5 .

10. sf/f]jf/sf] n]vf – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ adf]lhd n]vfpQ/bfoL clws[tn] dftxt

sfof{noaf6 ljlgof]hg, /fhZj, w/f}6L nufot ;a} ljQLo ljj/0f lnO{ k|b]zsf] PsLs[t ljQLo

ljj/0f / PsLs[t lx;fj tof/ u/L tf]lsPsf] ;do leq -k|To]s jif{sf] sflt{s !_ k|b]z cfly{s

dfldnf tyf of]hgf dGqfno / k|b]z n]vf lgoGqs sfof{nodf pknAw u/fpg'kg]{df dGqfnox?n]

PsLs[t ljj/0f tof/ u/L k7fPsf] kfOPg . ;dod} Plss[t ljj/0f tof/ ug'{kb{5 .

11. ljQLo k|ltj]bg ;fj{hlgs – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf $^ adf]lhd ;DalGwt

sfof{nox?n] tof/ ug'{kg]{ ljQLo k|ltj]bgx? To:tf] k|ltj]bg tof/ ug{ tf]lsPsf] ;dofjlw ;dfKt

ePsf] ldltn] & lbg leq ljB'tLo jf cGo pko'Qm dfWodaf6 ;fj{hlgs ug]{ Joj:yf /x]sf]df

;fj{hlgs u/]sf] b]lvPg . ljQLo k|ltj]bgx? ;fj{hlgs ug'{kb{5 .

12. ldtJooLtf sfod ug]{ dfu{bz{g – g]kfn ;/sf/ -d=k=_ af6 2075.1.26 df :jLs[t ;fj{hlgs

vr{df ldtJolotf / k|efjsfl/tf sfod ug]{ ;DjGwL gLltut dfu{bz{g, @)&% df sfof{no ejg,

kbflwsf/Lsf] sfo{sIfsf] kmlg{l;ª / kbflwsf/LnfO{ pknAw u/fOg] ;jf/L ;fwgsf] lsl;d, OGwGf,

dd{t vr{df Ps?ktf Nofpg lglZrt dfkb08 agfO{ sfof{Gjogdf Nofpg' kg]{ / cy{ dGqfnosf]

k/fdz{df ejg, sfo{sIf, kmlg{l;ªsf] dfkb08 / ;jf/L ;fwg OGwg, dd{tsf] dfkb08 tof/ ug]{

gLltut Joj:yf ePsf]df dfkb08 tof/ u/L sfof{Gjogdf NofPsf] kfOPg . dfkb08 :jLs[t u/L

sfof{Gjogdf Nofpg'kb{5 .

13. ;jf/L ;fwg vl/b – k|b]z dlGqkl/ifb\af6 ;jf/L ;fwg vl/b ;DaGwL dfkb08 tof/ u/]tfklg ;f]

sf] k|efjsf/L kfngf ePsf] 5}g . ;/sf/L vr{df ldtJolotf Nofpg cTofj:os jfx]s ;jf/L ;fwg

vl/bdf lgoGq0f ug'{'kg]{df d'VodGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{no, k|b]z ;ef ;lrjfno, ef}lts

k'jf{wf/ ljsf; dGqfno nufotn] sd{rf/L tyf kbflwsf/Ln] k|of]u ug]{ ;jf/L ;fwg vl/bdf ?= !%

s/f]8 &$ nfv ^* xhf/ vr{ u/]sf 5g . o:tf] vr{df ldtJolotf Nofpg'kb{5 .

14. ;f]em} vl/b M ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod #! adf]lhd ;fj{hlgs lgsfon] ?= @)

nfv eGbf a9L /sdsf] vl/b ug'{ kbf{ v'nf af]nkqsf] dfWod4f/f vl/b ug'{kg]{ / lgodfjnLsf]

lgod (-s_ adf]lhd vl/b ;DaGwL ;Dk"0f{ sfd Pp6} vl/b ;Demf}tfaf6 x'g ;Sg] jf sfd lkR5] 5'§}

vl/b ;Demf}tf ug'{kg]{ xf] xf]Og osLg u/]/ dfq vl/b ug'{kg]{ Joj:yf 5 . ;f] olsg gu/L &

dGqfnosf #% lgsfon] dfn;fdfgdf ? ^ s/f]8 @ nfv, lgdf{0fdf ?= ! s/f]8 !) nfv *) xhf/

/ k/fdz{ ;]jfdf ?= & s/f]8 ( nfv !# xhf/ ;d]t ?= !$ s/f]8 @! nfv (# xhf/ ;f]em} vl/b

u/L vr{ u/]sf 5g\ . ;f]em} vl/b ug]{ sfo{df lgoGq0f ug'{kb{5 .

15. ;]jfu|fxL ;Gt'i6L ;e]{If0f – k|b]z ;/sf/sf] sfo{ ljefhg lgodfjnL, @)&$ sf] cg';"rL @-@@_

cg';f/ k|b]z:t/df ;fj{hlgs ;]jf ljt/0fsf] Go"gtd dfkb08 lgwf{/0f / ;Gt'i6L ;e]{If0f tyf ;]jf

k|jfxsf] cg'udg ug]{ sfo{ljlw :jLs[t gePsf]n] :jLs[t u/L sfof{Gjog ug'{kb{5 .

16. ;]jf k|jfx – /fHoaf6 hgtfn] kfpg] ;]jf k|jfxnfO{ r':t / e/kbf]{ agfpg] p2]Zon] cª\uLsf/

ul/Psf] ;+3Lo zf;g Joj:yfadf]lhd k|b]z ;/sf/sf] ;]jf k|jfxnfO{ Jojl:yt ug'{kb{5 . k|b]z

;/sf/ ;~rfng ug{ ljleGg dGqfnosf] nflu !( sfg'g dfq kfl/t ePsf] Pj+ @)&%.&^ sf] s'n

jflif{s ah]6sf] #*=!% k|ltzt dfq vr{ ePsf] 5 .

n]vfk/LIf0fsf] qmddf dGqfnosf] nflu lgwf{/0f ul/Psf] jflif{s sfo{qmdsf] sfof{Gjog cj:yf

sdhf]/ b]lvPsf], k|b]z:t/df ;fj{hlgs ;]jf ljt/0fsf] Go"gtd dfkb08 lgwf{/0fnufot ;]jf

k|jfxnfO{ lgoldt / Jojl:yt ug]{ gLlt, dfkb08 Pj+ sfo{ljlw lgdf{0fsf] sfo{ afFsL /x]sf] Pj+

;]jfu|fxL ;Gt'i6L tyf ;]jf k|jfxsf] cg'udg nufotsf] sfo{ x'g afFsL /x]sf] sf/0f k|b]z ;/sf/af6

Page 20: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf a]?h"sf] l:ylt

9 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

ck]lIft?kdf ;]jf k|jfx x'g ;s]sf] kfOPg . ;+:yfut, k|fljlws / ;|f]t kl/rfng Ifdtf j[l4 u/L

;]jf k|jfxnfO{ r':t / k|efjsf/L agfpg' kb{5 .

17. cfGtl/s lgoGq0f – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf #) df k|b]z txsf ;a} n]vf

pQ/bfoL clws[tx?n] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL tof/ u/L ;f] P]g k|f/De ePsf] ldltn] Ps jif{ leq

nfu' ul/;Sg' kg]{ Joj:yf 5 . pQm P]g @)&%.!.% ut] hf/L ePsf]df n]vfk/LIf0f cjlw;Dd k|b]zsf

n]vf pQ/bfoL clws[tx?n] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL th'{df u/L nfu' gu/]sf] cj:yf 5 . P]gsf]

bkmf #! cg';f/ cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnLsf] sfof{Gjogsf nflu ;DalGwt lgsfosf] n]vf pQ/bfoL

clws[tsf] cWoIftfdf cfGtl/s lgoGq0f ;ldlt u7g ug'{kg]{df pQm ;ldlt ;d]t u7g gePsf]

Joxf]/f cf}NofPsf]df of] aif{ klg ;'wf/ ePsf] 5}g . cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL tof/ u/L sfo{Gjog

ug'{kb{5 .

18. cfGtl/s n]vfk/LIf0f – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf #@ df k|b]z ;/sf/ cGtu{tsf

;a} sfof{nosf] cfly{s sf/f]jf/sf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f k|b]z n]vf lgoGqs sfof{noaf6 ul/g]

Joj:yf 5 . cfGtl/s n]vfk/LIf0faf6 lg:s]sf a]?h"x? clGtd n]vfk/LIf0f x'g' cufj} cfjZostf

cg';f/ lgoldt u/fO{, k|df0f k]z u/L jf c;'n pk/ ug'{kg]{df c;'n u/L a]?h" ;Dk/LIf0f u/fO{

/fVg'kg]{ sfg'gL Joj:yf 5 . k|b]z n]vf lgoGqs sfof{noaf6 cfGtl/s n]vfk/LIf0f u/L cfF}NofOPsf

a]?h"x?df sfg'gdf ePsf] Joj:yf adf]lhd clGtd n]vfk/LIf0f cufj} a]?h" ;Dk/LIf0f u/fPsf]

cj:yf 5}g . cfGtl/s n]vfk/LIf0fdf pNn]v ul/Psf] a]?h"x? clGtd n]vfk/LIf0fdf ;d]t pNn]v

ug'{kg]{ cj:yf 5 . sfg'gdf ePsf] Joj:yf adf]lhd k|b]z cGtu{tsf ;a} sfof{nox?n] cfGtl/s

n]vfk/LIf0faf6 lg:s]sf a]?h"x? km5\of}{6 u/L sfg'gsf] cg';/0f ug'{kg]{ b]lvG5 .

Page 21: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

10 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

kl/R5]b – #

dGqfno / lgsfout Joxf]/f

k|b]z ;ef ;lrjfno

g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f !($ n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L u08sL k|b]zn] k|b]z ;efsf] sfo{

;+rfng ug{, j}7ssf] ;'Joj:yf sfod /fVg, ;ldltx?sf] u7g, k|b]z sfg'gsf law]os th'{df tyf ;f];+u

;DalGwt cGo Joj:yfksLo ;xof]u k'¥ofpg ^) ;b:oLo k|b]z ;ef u7g ePsf] 5 .

of] jif{ ljlgof]hg ?=!! s/f]8 &# nfv ^! xhf/, /fh:j ?=! nfv ^ xhf/, w/f}6L ?=* nfv %

xhf/ ;d]t ?=!! s/f]8 *@ nfv &@ xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 . n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf

Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\ M

1. b/jGbL / kbk"lt{ – ;lrjfno cGtu{t #^ b/jGbL /x]sf]df & dof{bfkfns ;d]t @% kbk'lt{ eO{ !!

b/aGbL l/Qm 5 . b/jGbL jdf]lhd kbk'lt{ gx'Fbf b}lgs sfo{;+rfng, cg'udg d"NofÍg h:tf sfo{df

;d:of b]lvPsf] 5 . sd{rf/L b/aGbL adf]lhd kbk"lt{ u/L hgzlQm Joj:yfkg x'g'kb{5 .

2. kbflwsf/L tyf ;b:osf] kfl/>lds / ;'ljwf M k|b]z ;efsf kbflwsf/L tyf ;b:osf] kfl/>lds /

;'ljwf ;DaGwL P]g, @)&$ adf]lhd lgDgfg';f/sf] ;'ljwf kfpg] u/L P]g kfl/t ePsf]df of] jif{

;efd'v / pk;efd'vsf] kfl/>lds tyf OGwgdf qmdzM ?=!# nfv %& xhf/ / ?=# nfv & xhf/

tyf k|b]z ;ef ;b:osf] kfl/>ldsdf ?=# s/f]8 ^& nfv #% xhf/ vr{ ePsf] 5 . kfl/>lds /

;'ljwf ;DjGwL lj:t[t ljj/0f lgDgfg';f/ 5 M

;'ljwfsf]

lsl;d OsfO{ b/ ;efd'v

ljkIfL bnsf]

g]tf,

pk;efd'v

;QfkIfsf]

;r]ts /

;efklt

ljkIfL

bnsf]

;r]ts

k|b]z

;ef

;b:o

kfl/>lds k|ltdlxgf ?= 53000 50000 49000 47000 45000

a}7s eQf k|lt lbg ?= 750 750 750 750 750

cfjf; ;'ljwf k|ltdlxgf ?= cfjf; ;'ljwf cfjf; ;'ljwf 15000 15000 15000

kmlg{r/ vl/b Psd'i6 ?= Psd'i6 0 50000 50000 50000

;jf/L OGwg dfl;s ln6/ 150 100 0 0 0

df]ljn q}dfl;s ln6/ 10 5 0 0 0

lah'nL wf/f k|ltdlxgf ?= ljn cg';f/ 1500 1500 1500 1500

;~rf/ ;'ljwf k|ltdlxgf ?= 2000 1500 1500 1500 1500

b}lgs eQf k|ltlbg -:jb]z_ ?= 2500 2000 2000 2000 2000

b}lgs eQf k|ltlbg -ljb]z_ cd]l/ls

8n/

175 170 150 150 150

3. ;Lldt k|lt:kwf{ – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod ( / !! df dfn;fdfgsf] nfut

cg'dfg tof/ ubf{ ;DjlGwt dfn;fdfgsf] :k]lzlkms]zgsf] clwgdf /xL tof/ ug'{kg{] pNn]v 5 . kmf]/

XjLn lhk $ sf] nflu ?=@ s/f]8 #$ nfv nfut cg'dfg :jLs[t eO{ btf{ ePsf] Ps dfq

af]nkqbftfsf] k|fljlws / cfly{s k|:tfjsf] d"NofÍgaf6 ?=@ s/f]8 @) nfvdf vl/b ePsf] 5 .

dx]Gb|f :s/lkof]sf] kmf]/ XjLn hLk;Fu ldNg] u/L 6]lSgsn :k]lzlkms]zg ;lxtsf] nfut cg'dfg

tof/ u/L af]nkq cfXjfg ePsf]n] cGo k|lt:kwL{ sDkgLn] k|lt:kwf{ ug{ ;Sg] l:ylt b]lvPg . ;j}

pTkfbs sDkgL jf cfk"t{sn] ;d]t k|lt:kwf{ ug{ kfpg] u/L :k]lzlkms]zg tof/ u/L k|lt:kwf{nfO{

;'lglZrt ug{'kb{5 .

4. vr{sf] dfkb08 – g]kfn ;/sf/af6 2075.1.26 df ;fj{hlgs vr{df ldtJolotf / k|efjsfl/tf

sfod ug]{ ;DjGwL gLltut dfu{bz{g, @)&% hf/L u/]sf] 5 . ejg, kbflwsf/Lsf] sfo{sIfsf]

kmlg{l;ª / kbflwsf/LnfO{ pknAw u/fOg] ;jf/L ;fwgsf] lsl;d Pj+ dd{t vr{df Ps?ktf Nofpg

Page 22: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

k|b]z ;ef ;lrjfno

11 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

lglZrt dfkb08 agfO{ sfof{Gjogdf Nofpg' kg]{ gLltut Joj:yf ePsf]n] dfkb08 tof/ u/L

sfof{Gjogdf Nofpg' kb{5 .

5. ;+;bLo bn ;~rfng vr{ – ;+;bLo bnsf] ;~rfng vr{ afkt k|To]s ;+;bLo bnnfO{ @)&^ h]i7

dlxgfb]lv nfu" x'g]u/L k|lt k|b]z ;ef ;b:o dfl;s ?=# xhf/sf b/n] /sd pknJw u/fpg]

dlGqkl/ifb\sf] lg0f{ofg';f/ ljleGg $ kf6L{sf ;+;bLo bnnfO{ h]7 / c;f/ dlxgfsf] ?=# nfv #(

xhf/ pknJw u/fPsf] 5 . ^) k|b]z ;ef ;b:o /x]sf]n] jflif{s ?=@! nfv ^) xhf/ Jooef/ kg]{

x'Fbf vr{df ldtJolotf ckgfpg'kb{5 .

6. j}7s tyf vfhf vr{ – cy{dGqfnon] tof/ u/]sf] sfo{;~rfng lgb{]lzsf, @)&% df :ki6 ljifo

a:t' / sfo{ of]hgf a]u/ a}7s j:g gkfOg], a}7s sfof{no ;do jflx/ x'g'kg{], Pp6} lgsfo /

cGtu{tsf kbflwsf/L÷sd{rf/L a:g] j}7sdf eQf k|bfg gug{], ljz]if1 ;]jf cfjZos k/]df jfx]s

cfdGqLt ;b:onfO{ eQf k|bfg gug{] pNn]v 5 . pQm Joxf]/f k|b]z ;/sf/n] tof/ u/]sf] vr{sf]

dfkb08 @)&% df ;d]t pNn]v 5 . ;lrjfnon] law]os ;+u|xsf] k|sfzg, gLlt tyf sfo{s|d

th'{df ;ldltsf] a}7s / af]nkq ;ldltsf] a}7sdf sd{rf/L a}7s eQf afkt ?=# nfv $$ xhf/

vr{ n]v]sf] b]lvof] . To:t} cGo eQf afkt k|b]z ;efsf] a}7s rn]sf] cjlwdf ?=!! nfv &# xhf/

vfhf vr{ n]v]]sf] b]lvof] . k|b]z ;ef a}7s rn]sf] cjlwdf ;'ljwf afkt vr{ n]lv;s]kl5 k'gM

vfhf vr{ n]Vg' dgfl;j b]lvPg . o;df lgoGq0f ug'{kb{5 .

• a]?h" l:ylt — ;lrjfnosf] of] jif{ ?= %& nfv @% xhf/ a]?h" b]lvPsf]df k|f/lDes k|ltj]bg

pknAw u/fPkl5 pQm j]?h' km5\of}{6 u/]sf]n] nutL j]?h' jfFsL b]lvPsf] 5}g . o; ;DaGwL ljj/0f

cg';"rL !) df /x]sf] 5 .

Page 23: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

12 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

d'VodGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{no

k|b]z leqsf] zf;g Joj:yfsf] ;fdfGo lgb]{zg, lgoGq0f / ;~rfng ug]{, k|b]z dlGqkl/ifb\df k]z

x'g] lgod / cfb]zsf] th'{df, :jLs[tL tyf k|df0fLs/0f ug]{ / k|b]z k|d'vsf] lgb]{zg sfof{Gjog / k|ltj]bg

ug]{ p2]Zon] o; sfof{nosf] :yfkgf ePsf] xf] .

of] jif{ k|b]z gLlt cfof]u ;d]tsf] ljlgof]hg ?=!% s/f]8 @! nfv % xhf/, /fh:j ?=^* xhf/,

w/f}6L ?=$ nfv &@ xhf/ / cGo sf/f]jf/ ? ! s/f]8 # nfv ^$ xhf/ ;d]t ?=!^ s/f]8 #) nfv (

xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 . n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\M

1. sfo{s|d sfof{Gjog – cfly{s jif{ @)&%.&^ sf] jh]6df d'VodGqLsf] cWoIftfdf k|b]z :t/Lo ljsf;

;d:of ;dfwfg ;ldlt u7g u/L cfof]hgf tyf sfo{s|dsf] k|ult d'Nof+sg ul/g] pNn]v ePsf]df

pQm ;ldlt u7g ePsf] b]lvPg . ljleGg dGqfno tyf dftxt sfof{nox?sf] Joj:yfkg k/LIf0f

ug{ ?=( nfv, ljB'tLo ;'zf;g u'?of]hgf tof/Lsf] nflu ?=%) nfv / PsLs[t k|lzIf0f k|lti7fg

:yfkgf ug{ ?=@ s/f]8 ljlgof]hg ePsf]df pQm sfo{ ePsf] 5}g . k|b]z nf]s ;]jf cfof]u :yfkgf /

;~rfng ug{ cy{ ljljwaf6 ?=! s/f]8 ah]6 ljlgof]hg ePsf]df cfof]u :yfkgf ePsf] 5}g .

jflif{s ljsf; sfo{qmd cg';f/sf sfo{x? sfof{Gjog ug'{kb{5 .

2. ah]6 tyf sfo{qmdsf] d"NofÍg – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf @) df ah]6 tyf

sfo{qmd sfof{Gjog cj:yfsf] d"NofÍg u/L cw{jflif{s / jflif{s ?kdf ;f] cjlw ;dfKt ePsf] @

dlxgf leq ljj/0f ;fj{hlgs ug'{kg{] pNn]v 5 . k|b]z ;/sf/sf] gLlt tyf ah]6df ;dfj]z ePsf

;fa{hlgs ;|f]tsf] k|fKtL, kl/rfng, sfo{qmdx?sf] sfof{Gjog cj:yf ;DjGwdf d"NofÍg u/]sf]

b]lvPg . ah]6 tyf sfo{qmdsf] d"NofÍg u/L cfufdL sfo{of]hgf tof/ ug'{kb{5 .

3. gLlt sfof{Gjog – k|b]z ;/sf/sf] sfo{ ljefhg lgodfjnL, @)&$ sf] cg';"rL @ -$_ cg';f/ k|b]z

;/sf/sf] gLltsf] sfof{Gjog cj:yfsf] d"Nof+sg ug]{ sfo{ d'VodGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{nonfO{

tf]s]sf] 5 . cfly{s jif{ @)&%.&^ sf] gLlt tyf sfo{s|d sfof{Gjogsf] cj:yf d"Nof+sg ePsf]

b]lvPg . gLlt sfof{Gjogsf] d"NofÍg ug'{kb{5 .

4. ;+u7g tyf Joj:yfkg – of] jif{ k|b]z ;/sf/ cGtu{t !! /0fgLlts sfof{nox? / ;f] cGtu{t !#(

sfof{nox? /x]sf] ljj/0f k]z ePsf] 5 . k|fKt ljj/0f cg';f/ pQm sfof{nox?sf] nflu s'n @ xhf/

*!@ b/jGbL /x]sf]df @ xhf/ #$ dfq kbk"lt{ eO{ &&* l/Qm /x]sf] b]lvG5 . b/aGbL cg';f/

sd{rf/L kbk'lt{ ug'{kg]{df xfn;Dd k|b]z nf]s;]jf cfof]u ;d]t u7g u/]sf] 5}g . ;+u7g tyf

Joj:yfkg ;j]{If0f jf6 cfjZos b/jGbL olsg u/L b/jGbL cg';f/ kbk"lt{ ug'{kb{5 .

5. cg'udg d"NofÍg – of] jif{ ;~rflnt sfo{qmdsf] cg'udgdf @ ah]6 pkzLif{saf6 ?=$& nfv %@

xhf/ vr{ u/]sf]df cg'udg k|ltj]bg tof/ u/]sf] 5}g . sfof{no tyf cGo dGqfno cGtu{t ePsf

sdL sdhf]/L tyf ;'emfjx? sfo{Gjog ug{ cg'udg k|ltj]bg tof/ ug'{kb{5 .

6. ljlgof]hg bIftf – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf * adf]lhd dGqfnon] ;fwf/0f vr{

/ ljQLo Joj:yfsf] nflu ah]6 k|:tfj ubf{ vr{ l;h{gf x'g] :ki6 cfwf/ ;lxt ah]6 k|:tfj u/L

ljlgof]hg ul/Psf] /sddf vr{sf] bIftf a9fpg'kg]{df :ki6 sf/0f a]u/ ljlgof]hg ePsf] /sddWo]

rfn'tkm{ ^#=(& / k"FhLut tkm{ ^%=!( k|ltztdfq vr{ u/]sf]n] lalgof]hg Pj+ vr{ bIftf sdhf]/

b]lvof] . ljlgof]hg Pj+ vr{ bIftfdf k|efjsf/Ltf Nofpg'kg]{ b]lvPsf] 5 .

7. lghL ;lrjfnosf sd{rf/L – k|b]z ;/sf/sf d'VodGqL / dGqLn] kfpg] kfl/>lds tyf ;'ljwf

;DaGwL P]g, @)&$ sf] bkmf !$ s df of]Uotf gk'u]sf JolQmnfO{ lgo'Qm lbg gx'g] / tf]s]eGGbf a9L

;'ljwf lbg gx'g] pNn]v 5 . lghL ;lrjfonsf sd{rf/LnfO{ P]gn] tf]s]cg';f/ ! pk;lrjsf] nflu

?=$ nfv $% xhf/ / & zfvf clws[tsf] nflu ?=@& nfv &^ xhf/ ;d]t ?=#@ nfv @! xhf/

kfl/>ldsdf vr{ ePsf] 5 eg] & sfof{no ;xof]uLsf] nflu ?=!$ nfv && xhf/ vr{ ePsf] 5 .

Page 24: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

d'VodGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{no

13 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

sfof{non] dGqLx?n] lghL ;ljrfnodf /fv]sf pk;lrj / zfvf clws[tsf] z}lIfs of]Uotfsf]

ljj/0f / dfkb08 tof/ u/]sf] 5}g .

8. ;Lldt k|lt:kwf{ – ;fj{hlgs vl/b P]g, @)^# sf] bkmf *-@_ df vl/b ubf{ k|lt:kwf{ ;Lldt x'g]u/L

6'qmf6'qmf kf/L vl/b sfo{ ug{ gx'g] pNn]v 5 . P]gsf] Joj:yf ljk/Lt sfof{non] ?=#$ nfvsf]

kmlg{r/ tyf lkmSr;{ / ?=#& nfv (( xhf/ d"Nosf] d]lzg/L cf}hf/ ;d]t ?=&! Nffv (( xhf/sf]

dfn;fdfg ;f]em} vl/b u/]sf] 5 . k|b]z gLlt tyf of]hgf cfof]un] d]lzg/L cf}hf/ ?=!( nfv ^@

xhf/ / kmlg{r/ ?=!$ nfv (# xhf/ ;d]t ?=#$ nfv %^ xhf/sf] 6'qmf 6'qmf nfut cg'dfg tof/

u/L ;f]em} vl/b u/]sf] 5 . jflif{s sfo{of]hgf tof/ u/L Pp6} Kofs]h jgfO{ k|lt:kwf{Tds ljlwjf6

vl/b sfo{ ug'{kb{5 .

9. vr{df ldtJolotf – vr{df ldtJooLtf sfod ug]{ ;DjGwL gLltut dfu{bz{g, @)&% sf] j'bf !!

cg';f/ s'g}klg ;ef, ;Dd]ng, uf]i7L, ;]ldgf/ ubf{ ;/sf/L sfof{nodf ug'{kg]{ pNn]v ePsf]df ljgf

k|ltikwf{ k|b]z ljsf; kl/ifb\sf] a}7s Ps xf]6ndf ?=!^ nfv () xhf/ vr{ u/L cfof]hgf u/]sf] 5 .

;fy} k|b]z ;/sf/ :yfkgf lbj;sf] nflu ;d]t ?=!) nfv @* xhf/ vr{ u/]sf] 5 . ;/sf/L

k'af{wf/sf] pkof]u u/L ;fj{hlgs ;|f]tsf] ldtJooL k|of]u ug'{kb{5 .

10. zf;sLo ;'wf/ – k|To]s lgsfoaf6 ;Dkfbg ul/g] sfo{x? ldtJooL, sfo{bIftf / k|efjsf/L 9+uaf6

;Dkfbg ug{ / ljQLo k|ltj]bg k|0ffnLnfO{ ljZj;gLo agfpg d'VodGqL tyf dlGqkl/ifb\sf]

sfof{non] cGo dGqfno / dftxtsf sfof{nox?sf] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL, lhG;L lg/LIf0f

k|ltj]bg sfof{Gjog, ljQLo ;"rgf k|0ffnL k|of]u / To;sf] pkof]usf] cj:yf, ljB'tLo dfWodaf6

;]jf k|jfxsf] cj:yf, Ps4f/ ;]jf k|0ffnL sfof{Gjog, ;]jfsf] u'0f:t/ ;'wf/sf] nflu pko"Qm pkfosf]

canDag, ;fj{hlgs lgdf{0f tyf vl/b sfo{sf] u'0f:t/ nufotsf] cg'udg u/L k|b]zsf] zf;sLo

ca:yf / z';f;gsf] nflu ljifout k|ult laa/0f tof/ ug'[{ kg]{df tof/ u/]sf] b]lvPg . jh]6

aStJo dfkm{t k|:t't ePsf] gLlt tyf sfo{s|dsf] sfof{Gjog ;DjGwdf ;ldIff u/]sf] klg b]lvPg .

11. k|b]z ;dGjo kl/ifb – :yfgLo ;/sf/ ;+rfng P]g, @)&$ cg';f/ k|b]z tyf :yfgLo txn] ug]{

sfd sf/jfxLdf lgltut ;fdGh:otf, of]hgf Joa:yfkgdf /0flglts ;fem]bf/L, ;femf

clwsf/If]qsf] k|of]u, k|fs[lts ;|f]t ;fwgsf] pkof]u / afF8kmfF8 ;DalGw ljifodf k|b]z / :yfgLo

txljr ;dGjo sfod ug{ d'VodGqLsf] ;+of]hsTjdf Ps k|b]z ;dGjo kl/if\b /xg] / kl/ifbsf]

a}7s aif{sf] slDtdf Ps k6s j:g] Joa:yf /x]sf] 5 . k|b]z / :yfgLo tx larsf] gLltut

;fdf~h:otf, of]hgf Joj:yfkg, ;femf clwsf/ h:tf d'ne't ljifodf lgltut ?kdf ;dGjo x'g

g;s]sf], k|fs[lQs >f]t / ;fwgsf] pkof]u Pj+ afF8kmfF8 tyf ;f] sf] ;|f]t ;+sngdf k|efasfl/tf

gcfPsf] h:tf Joxf]/f :yfgLo txdf b]lvPsf 5g\ . kl/ifbsf] ldlt @)&%.*.!! / !@ sf] a}7sjf6

;j} :yfgLo txsf] nflu ejg lgdf{0f ug{ g]kfn ;/sf/ ;+u jh]6 dfu ug]{, pTkfbg, /f]huf/Ldf

j[l4 / ul/jL lgjf/0f x'g] of]hgfnfO{ k|fyldstf lbg], ;du| ljsf;sf] nflu u'?of]hgf / cfof]hgf

j}+s :yfkgf ug]{ h:tf lg0f{o ePklg k|b]z / :yfgLo tx Pj+ :yfgLo / :yfgLo tx ljr ;dGjo

ug]{, ;f]sf] clen]v cWofalws ug]{ / ePsf lg0f{osf] sfo{fGjog ug'{kb{5 .

• a]?h" l:ylt — sfof{no / dftxtsf sfof{nosf] n]vfk/LIf0faf6 nutL a]?h" b]lvPsf] 5}g . o;

;DaGwL ljj/0f cg';"rL !) df /x]sf] 5 .

Page 25: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

14 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno

k|b]zdf cfly{s, ;fdflhs ?kfGt/0f ug{ /0fgLlts dxTjsf k"jf{wf/ ljsf;, ;fdflhs ljsf;,

;dli6ut cfly{s :yfoLTjsf gLlt lgdf{0f tyf ;a} If]qdf sfd ug]{ jftfj/0fsf] l;h{gf h:tf sfo{sf

nflu cfjZos ;|f]t ;fwgsf] kl/rfng Pj+ Joj:yfkg ug]{ d'Vo sfo{If]q o; dGqfnosf] /x]sf] 5 .

of] jif{ k|b]z n]vf lgoGqs sfof{no ;d]tsf] ljlgof]hg ?= ! cj{ !@ s/f]8 $* nfv %& xhf/,

/fh:j ?= & cj{ !@ s/f]8 !* nfv ^! xhf/, w/f}6L ?=* nfv #$ xhf/ / cGo sf/f]jf/ ? (% nfv $!

xhf/ ;d]t ?=* cj{ @% s/f]8 &) nfv (# xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 . n]vfk/LIf0faf6

b]lvPsf Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\ M

1. sfo{ lhDd]jf/L – k|b]z ;/sf/ sfo{ljefhg lgodfjnL, @)&$ df dGqfnon] k|b]zsf] cfly{s

cj:yfsf] ljZn]if0f, cfly{s gLltsf] th'{df, nufgL k|If]k0f, d"No l:ylt, ;xljQLos/0f, k|fb]lzs ljQ

;Gt'ng, cfjlBs Pj+ If]qut of]hgf, cGt/ k|b]z ljsf; of]hgfsf] ;dGjo nufotsf ljifodf

sfof{Gjog / lgodg ug]{ pNn]v ePsf]df oL sfo{ ug{ afFsL /x]sf 5g . tf]lsPsf] lhDd]jf/L k'/f

ug'{kb{5 .

2. ah]6 sfof{Gjog – jh]6 sfof{Gjog ;DjGwdf b]lvPsf Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\ M

2.1. o; jif{sf] nflu ?=@$ ca{ @ s/f]8 ## nfv ljlgof]hg ePsf] dWo] rfn' vr{tkm{ ? * cj{ ^&

s/f]8 ^* nfv @^ xhf/ dWo] ?=% ca{ @! s/f]8 !) nfv #) xhf/ cyf{t\ lalgof]hgsf] ^)=)%

k|ltzt / k"FhLuttkm{ ?= !& cj{ !) s/f]8 ! nfv () xhf/ ljlgof]hg ePsf]df ?=* ca{ &!

s/f]8 &) nfv ! xhf/ cyf{t\ lalgof]hgsf] %)=(* k|ltzt vr{ ePsf] 5 . k"FhLuttkm{ vr{

b]vfPsf] dWo] ?= ! ca{ % s/f]8 !* nfv $@ xhf/ k|b]z cGt{utsf :yfgLo lgsfox?nfO{ lbPsf]

ljlQo ;dfgLs/0f cg'bfg ;d]t ;dfj]z 5 . rfn' vr{ Go"g /fVg ;'?b]lv g} ;/sf/L vr{df

ldtJolotfsf] gLlt cjnDag ug'{kb{5 .

2.2. of] aif{ ah]6 ?=@$ cj{ @ s/f]8 ## nfvdf ?=!# cj{ (@ s/f]8 *) nfv vr{ ePsf] ljj/0f k]z

ePklg zzt{ cg'bfg lkmtf{ ?=** s/f]8 ^$ nfv 36fpFbf ?=!# cj{ $ s/f]8 !^ nfv cyf{t

%$=@* k|ltzt vr{ ePsf] 5 . lhNnfut ?kdf ;a}eGbf a9L sf:sLdf #(=$) / ;a}eGbf sd

dgfªdf !=@$ k|ltzt vr{ ePsf] 5 . ut aif{sf] jiff{Gtdf ?=*@ s/f]8 (( nfv $$ xhf/ ah]6

art ePsf]]df of] aif{ ?=& cj{ @$ s/f]8 *% nfv @( xhf/ art /xg uPsf] 5 . k|:tfj u/]

cg';f/sf sfo{s|d sfof{Gjog ug{ g;s]sf] sf/0f ah]6sf] pNn]vgLo lx:;f kl/rfng x'g ;s]sf]

5}g .

2.3. ah]6 th'{df ug'{cl3 dGqfnon] cfufdL tLg cfly{s jif{df x'g] vr{sf] k|If]k0f ;lxtsf] dWosfnLg

vr{ ;+/rgf tof/ ug'{kg]{ / vr{ ;+/rgf tof/ ubf{ cfalws ljsf; of]hgf ag]sf] eP ;f]nfO{

dfu{bz{gsf] ?kdf cª\uLsf/ ug'{kg]{df @)&%.&^ sf] ah]6 th'{df ug'{ cl3 dGqfnon] o:tf] Joj:yf

ckgfPsf] b]lvPg . k|b]zn] ?=*) s/f]8 cGtl/s C0f p7fpg] ljifo ah]6df ;dfj]z ePtfklg

sfo{lalw to gePsf sf/0f p7fpg ;s]sf] 5}g .

2.4. ah]6 tyf sfo{qmd th'{df 9fFrfsf] lgdf{0f ubf{ k|:tfljt ah]6sf] k'i6\ofOF{sf nflu cfjZos ljj/0f

;d]t v'Ng]u/L tof/ ug'{kg]{df tof/ gx'Fbf ljlgof]hg bIftf sdhf]/ b]lvPsf] 5 .

3. ;|f]tsf] oyfy{tf – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ df k|b]zjf6 ;~rflnt of]hgfsf] nIo, gLlt /

gLlt cfof]usf] dfu{bz{gnfO{ Wofgdf /fvL k|b]z ;/sf/n] ug'{kg]{ sfd / xfl;n ug'{kg]{ nIo Pj+

cfly{s ;|f]t ;d]tnfO{ dWogh/ /fvL ah]6 agfpg'kg]{ Joj:yf 5 . cfly{s dfldnf dGqLn] k|b]z

;efdf k]z u/]sf] ah]6df ?=@$ cj{ @ s/f]8 ## nfv $* xhf/ vr{ x'g] cg'dfg u/]sf]df

/fhZjaf6 ?=* cj{ @& s/f]8 %% nfv & xhf/, ;+3Lo ;/sf/sf] cg'bfg ?=!$ cj{ #$ s/f]8 &*

nfv $! xhf/, ut jif{sf] df}Hbft ^) s/f]8 / cfGtl/s C0f ?= *) s/f]8 x'g] u/L ah]6 tof/

u/]sf]df k|b]z n]vf lgoGqs sfof{non] k]z u/]sf] ;l~rt sf]ifsf] lx;fjdf ?=& ca{ @$ s/f]8 *%

Page 26: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno

15 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

nfv #) xhf/ wgfTds /x]sf] b]lvFbf ;|f]t / ah]6 oyfy{df cfwfl/t b]lvPg . oyfy{df cfwfl/t

/xg] u/L ah]6 agfpg'kb{5 .

4. sf/f]af/sf] n]vf – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ adf]lhd n]vfpQ/bfoL clws[tn] dftxt

sfof{noaf6 ljlgof]hg, /fh:j, w/f}6L nufot ;a} ljQLo ljj/0f lnO{ k|b]zsf] PsLs[t ljQLo

ljj/0f / PsLs[t lx;fj tof/ u/L k|To]s jif{sf] sflt{s ! ut] k|b]z cfly{s dfldnf tyf

of]hgf dGqfno / k|b]z n]vf lgoGqs sfof{nodf pknAw u/fpg'kg]{df dGqfnox?n] PsLs[t

ljj/0f tof/ u/L k7fPsf 5}gg\ . o; dGqfnon] klg k|b]zsf] Plss[t ljj/0f tof/ u/]sf] 5}g .

;f]af6 ;dfgLs/0f, zzt{, ljz]if tyf ;dk"/s cg'bfgsf] oyfy{ vr{sf] ljZn]if0f x'g ;s]g .

5. ah]6 tyf sfo{s|dsf] d"NofÍg – dGqfnon] cw{jflif{s / jflif{s ?kdf ;f] cjlw ;dfKt ePsf]

@ dlxgf cyf{t kmfNu'0f / efb| d;fGtleq /fh:j, vr{ Pj+ cfof]hgf / sfo{s|dsf] cg'dfg,

k|flKt / kl/rfngsf] oyfy{ ljj/0f ;fj{hlgs ug'{kg]{df ljQLo ljj/0f g} tof/ gePsf]

cj:yfdf ;fj{hlgsLs/0f x'g] cj:yf /x]g . k|b]z ;/sf/sf] gLlt tyf ah]6df ;dfj]z ePsf

sfo{s|dx?sf] sfof{Gjog cj:yfsf] oyfy{ ljj/0f tof/ u/L ;fj{hlgs ug'{kb{5 .

6. ;l~rt sf]if bflvnf – ;+3af6 k|fKt zzt{, ;dk'/s / ljz]if cg'bfgsf] /sd cfiff9

d;fGt;Dd vr{ geO{ art ePdf ;DalGwt k|b]z n]vf lgoGqs sfof{no dfkm{t ;+3Lo ;l~rt

sf]ifdf bflvnf ug]{ Joj:yf /x]sf]df dGqfnon] dftxt sfof{nonfO{ lbPsf] zzt{sf] ah]6 vr{

eO{ afFsL lx;fj ;+3Lo ;l~rt sf]if bflvnf u/]sf] l:ylt v'Ng] PsLs[t ljQLo ljj/0f @)&^

sflt{s d;fGt;Dd klg tof/ gu/]sf]n] ;+lrt sf]ifdf bflvnf ug]{ /sd olsg ePsf] 5}g .

;dflgs/0f cg'bfgaf6 ?=^ cj{ && s/f]8 ^& nfv / ;zt{ cg'bfg ?=^ cj{ $ s/f]8 %^

nfv !! xhf/ ;d]t ?=!@ cj{ *@ s/f]8 @# nfv !! xhf/ k|fKt ePsf] 5 . ;zt{

cg'bfgdWo] k|b]z ;/sf/n] u/]sf] vr{ ?=% cj{ !% s/f]8 ($ nfv !* xhf/ 36fO{ afFsL /x]sf]

?=** s/f]8 ^! nfv (# xhf/ ;+3Lo ;l~rt sf]ifdf lkmtf{ ug'{kb{5 .

7. :yfgLo txdf x:tfGt/0f – k|b]z ;/sf/n] *% :yfgLo txnfO{ ;dfgLs/0fdf ?=! ca{,

;dk'/sdf ?= ! s/f]8 *( nfv %@ xhf/ / laz]ifdf ?= # s/f]8 @* nfv () xhf/ ;d]t ? !

ca{ % s/f]8 !* nfv $@ xhf/ cg'bfg pknJw u/fPsf] laa/0f k|b]z n]vf lgoGqs

sfof{noaf6 k|fKt ePsf] 5 . ;f] dWo] ?= ^) s/f]8 *^ nfv %# xhf/ cyf{t %&=*& k|ltzt

vr{ ePsf] 5 . laz]if cg'bfg tkm{sf] ?= # s/f]8 @* nfv () xhf/ dWo] ?= ! s/f]8 ^& nfv

*# xhf/ vr{ eO{ ?= ! s/f]8 ^! nfv & xhf/ lkmtf{ ug'{kg]{ b]lvG5 eg] ;dk'/s cg'bfg tkm{

?= ! s/f]8 *( nfv %@ xhf/ dWo] ?= ! s/f]8 @ nfv (% xhf/ vr{ eO{ ?= *^ nfv %&

xhf/ lkmtf{ ug{ jfFsL /x]sf] b]lvPsf]df lkmtf{ ePsf] 5}g . jfFsL /sd lkmtf{ ug'{kb{5 .

of] aif{ k|b]z laefHo sf]ifaf6 ;jf/L ;fwg s/ ?= #) s/f]8 % nfv :yfgLo txx?nfO{

x:tfGt/0f u/]klg :yfgLo txsf] laefHo sf]ifaf6 k|fKt cfosf] n]vf+sg u/]sf] gb]lvbf ;a}

lx;fj tof/ u/L cfo n]vf+sg ug'{kb{5 .

8. cfof]hgf :jLs[lt – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf * df ljsf; cfof]hgfsf] ah]6

th'{df ubf{ k|:tfljt cfof]hgfsf] ;DefJotf cWoog / cfly{s, k|fljlws, jftfj/0fLo tyf

k|zf;sLo pko'Qmtfsf] cfwf/df To;af6 x'g] k|ltkmn ;d]tsf] ljrf/ u/L k|b]z ;/sf/af6

To:tf] cfof]hgf :jLs[t ePsf] x'g' kb{5 . lhNnf:t/Lo cfof]hgf k|b]z of]hgf cfof]u jf

dGqfnosf] gLltleq /xL ;DalGwt dGqfnosf ;lrjn] / k|b]z:t/Lo cfof]hgf k|b]z of]hgf

cfof]u jf dGqfnon] :jLs[t ug'{kg]{5 . o;/L :jLs[t cfof]hgf sfof{Gjog ug{sf] nflu lj:t[t

;j]{If0f, 8«OË, l8hfOg, nfut cg'dfg / ;f]cg';f/ jflif{s sfo{qmd lglZrt u/L ;f]xL cfwf/df

jflif{s ah]6 th'{df ug'{ kg]{ Aoj:yf /x]sf]df dGqfnon] pk/f]Qm cg';f/sf] k|s[of k"/f gu/L

sfo{s|d tyf jh]6 :jLs[t u/]sf]n] ] sfg'gL k|lqmof k"/f u/]/ cfof]hgf :jLs[t tyf ;+rfng

ug'{kb{5 .

Page 27: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno

16 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

9. j}b]lzs ;xfotf – dxfn]vf lgoGqs sfo{noaf6 k|fKt laa/0f cg';f/ ;+3Lo ;/sf/af6 j}b]lzs

;xfotf k|fKt u/L k|b]znfO{ pknAw u/fPsf] ;f]3egf{ x'g] C0faf6 ?=# ca{ ^% s/f]8 @$ nfv

/ ;f]3egf{ x'g] cg'bfgaf6 ?=&# s/f]8 &* nfvnfO{ ;|f]tut laa/0f a]u/ cg'bfg pknJw

u/fPsf]df k|b]zn] C0f nufgL tyf bfloTj ;DaGwL s'g} clen]v g/fv]sf]n] vr{ ePsf] /sd

;d]t bftfut clen]vdf ghlgg] / ;f] sf] ;f]wegf{ ;d]t x'g] cj:yf 5}g . k|b]z ;/sf/af6

j}b]lzs ;xfotf k|flKt / clen]vsf] s'g}klg sfo{ gu/]sf] sf/0f ah]6 ;DaGwL ;|f]tut ljj/0f

gb]lvgfn] ;a} cfo / Joodf g]kfn ;/sf/sf] ;|f]t sfod ePsf] cj:yf 5 .

10. ;]jf k|jfx – hgtfn] k|fKt ug]{ ;]jf k|jfx r':t / e/kbf]{ agfpg cfly{s kIf ;jn, cg'zfl;t

/ Jojl:yt x'g'kb{5 . cfly{s sfo{ljlw lgodfjnL tof/ gePsf], ljleGg s/ tyf z'Nssf]

pkof]u ;DaGwL gLlt tyf sfg'g th'{df / /fh:j r'xfj6 ;DaGwL gLltsf] sfg'g tyf dfkb08

th'{df u/]sf] 5}g . ;+:yfut, k|fljlws / ;|f]t kl/rfng If]qdf bIftf j[l4 u/L ;]jf k|jfxnfO{

k|efjsf/L jgfpg'kb{5 .

11. /sdfGt/ – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf !& df PseGbf a9L zLif{sdf

ljlgof]lht /sd art x'g] ePdf ljlgof]hg P]gdf tf]lsPsf] ;Ldfleq /xL s'g} Ps zLif{saf6

csf]{ zLif{sdf cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfnon] /sdfGt/ ug{ ;Sg] Joj:yf 5 . d+qfnon]

of] aif{ ?=!$ s/f]8 ^% nfv #& xhf/ /sdfGt/ u/]sf] dWo] ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfnodf

?=* s/f]8 %! nfv &@ xhf/ yk u/]sf]df ?=! s/f]8 (* nfv clGtd rf}dfl;sdf yk u/]sf]

5 . clGtd rf}dfl;sdf /sdfGt/ u/L vr{ ubf{ cg'udg / u'0f:t/ lgoGq0fdf s7LgfO{ x'g]

ePsf]n] vr{ k|0ffnLnfO{ Jojl:yt agfpg ;dodf /sdfGt/ ug'{kb{5 .

12. ;DklQsf] PsLs[t ljj/0f – k|b]z ;/sf/sf] sfo{ ljefhg lgodfjnL, @)&$ cg';f/ k|b]zl:yt

;/sf/L ;DklQsf] PsLs[t ljj/0f / ;/sf/L afFsL /sdsf] nut tyf c;'n pk/ ug]{ sfo{

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfnonfO{ tf]s]sf] 5 . ;+3Lo ;/sf/ cGtu{t /x]sf s[lif, jg,

l;+rfO, ;xsf/L, ejg, vfg]kfgL, :jf:Yo nufotsf sfof{nox? k|b]z ;/sf/ cGtu{t x:tfGt/0f

tyf uflePsf] cj:yfdf ;fljs sfof{non] k|of]u u/]sf] ;DklQsf] PsLs[t ljj/0f tof/ u/L

;DklQsf] ;+/If0f tyf ;/sf/L afFsL /sdsf] nut tof/ ug]{ sfo{ ePsf] 5}g . dGqfnon]

sfof{nosf] ;DklQ tyf ;/sf/L afFsL /sdsf] nut tof/ u/L cBfjlws ug'{kb{5 .

13. n]vfÍg tyf k|ltj]bg – sf/f]af/sf] n]vf / k|lta]bgsf] 9fFrf dxfn]vf lgoGqs sfof{nosf]

l;kmfl/;df @)&^.@.!( / g]kfn ;fa{hlgs lalto If]q k|lta]bg n]vfdfgsf] 9fFrf @)&% dfu{df

:jLs[t eO;s]sf] 5 . k|b]z dGqfno tyf s]Gb|Lo lgsfox?n] :jLs[t eP jdf]lhdsf] 9fFrfdf

k|ltj]bg tyf n]vfÍg u/]sf] kfO{Pg . tf]lsPsf] 9fFrfdf n]vfÍg tyf k|ltj]bg ug'{kb{5 .

14. k|ltj]bg k|0ffnL – cGt/;/sf/L lat Joj:yfkg P]g, @)&$ sf] bkmf #@ df :yfgLo txn]

cfkm'n] u/]sf] cfo Aoosf] rf}df;Ls laa/0f To:tf] calw ;dfKt ePsf] !% lbg leq k|b]zdf

k]z ug'{kg]{ / k|b]zn] :yfgLo tx ;d]tsf] cfo Joosf] laa/0f rf}dfl;s calw ;dfKt ePsf]

#) lbg leq g]kfn ;/sf/ cy{ d+qfnodf k]z ug'{kg]{ Joj:yf 5 . k|b]zn] o:tf] laa/0f :yfgLo

txaf6 ;+sng u/L cy{ dGqfnodf gk7fPsf]n] ;/sf/sf ltga6} lgsfon] u/]sf] If]qut vr{

olsg x'g ;s]g . ;/sf/sf ltga6} lgsfon] u/]sf] cfo / vr{sf] Plss[t clen]v tof/ u/L

k|lta]bg ug'{kg]{ sfg'gL Joa:yfsf] sfo{Gjog ug'{kb{5 .

15. bLuf] ljsf; nIo – k|b]zdf bLuf] ljsf;sf af/]df hgr]tgf clej[l4 ug]{, /fli6«o bLuf] lasf;

nIosf /0fgLltx¿df k|fb]lzs b[li6sf]0fsf nflu k}/jL ug]{, /fli6«o :t/sf nIox¿nfO{ k|fb]lzs

;Gbe{ cg'¿k agfpg], cg'udg d"Nofª\sg ug]{, cg'ejx¿af6 l;Sg], :yfgLotxsf ljsf;sf

lqmofsnkfx¿sf] of]hgf, 9fFrf lgdf{0f, sfof{Gjog / cg'udgdf ;+nUg u/fpg] Pj+ of]hgf /

gLlt tyf sfo{s|ddf bLuf] lasf;sf ;"rsx?nfO{ ;dflxt u/fO ;f]sf] cfwf/df ;+rflnt

cfof]hgf tyf sfo{s|dsf] pknlAw dfkg ug]{ sfo{ z'? ePsf] 5}g . gLlt cof]u dfkm{t ;+3Lo

Page 28: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno

17 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

;/sf/ Pjd\ /fli6«o of]hgf cfof]u;Fu ;dGjo u/L k|b]z ;/sf/n] bLuf] ljsf; nIo @)!^–

@)#) sf ;"rsx¿ nfO{ cfGtl/sLs/0f ug'{ kb{5 .

16. ;af/L ;fwg – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod !! df :yfgLo ahf/efp Pj+

lhNnfsf cGo lgsfon] vl/b u/]sf] nufotsf cfwf/df nfut cg'dfg tof/ ug'{kg]{ pNn]v 5 .

dGqfnon] lgodfjnLdf pNn]v ePsf k|lqmof cjnDag gu/L x]eL OSo"kd]G6 sfof{nosf

d]sflgsn OlGhlgo/af6 cGbfhL d"No ?=! s/f]8 &@ nfvsf] nfut cg'dfg tof/ u/L ?=!

s/f]8 &) nfvdf xfO{6k lhk vl/b u/]sf] 5 . cGbfhL d"No pNn]v u/]sf] cfwf/df ul/Psf]

vl/b k|lqmof sfg'g;Ddt b]lvPg .

k|b]z n]vf lgoGqs sfof{no

17. k|b]z cfly{s k|zf;g – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf #@ df k|b]z leqsf] cfly{s

k|zf;g ;~rfng ug]{ lhDd]jf/L k|b]z n]vf lgoGqs sfof{nosf] x'g] pNn]v 5 . cfGtl/s

n]vfk/LIf0fnfO{ :jtGq, lgikIf / k|efjsf/L agfpg cfGtl/s n]vfk/LIf0f / cfly{s k|zf;g

;~rfngsf nflu cnu sd{rf/L v6fpg] Joj:yf ePsf]df tb\cg'?k sd{rf/Lsf] Joj:yf u/]sf]

kfOPg .

18. cfGtl/s n]vfk/LIf0f – k|b]z ;/sf/ cGtu{tsf sfof{no tyf lgsfosf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f

rf}dfl;s ?kdf k|b]z n]vf lgoGqs sfof{noaf6 x'g] Joj:yf ePsf]df rf}dfl;s ?kdf

n]vfk/LIf0f gu/]sf]], sfg'gsf] kl/kfng, ;|f]tsf] glthfd"ns pkof]u, gLltut Pj+ k|lqmofut

kIfx?df ;'emfj ;lxtsf] l6Kk0fL gu/]sf], cfGtl/s n]vfk/LIf0fsf] jflif{s k|ltj]bg cflZjg

d;fGtleq tof/ gu/]sf] h:tf sf/0fn] cfGtl/s n]vfk/LIf0f k|efjsf/L b]lvPg .

19. ljefHo sf]ifsf] lx;fj – ;+3 / k|b]z tyf k|b]z / :yfgLo txsf] ;femf clwsf/ ;"lrdf /x]sf

ljifojf6 ;+sng x'g] /fh:jsf] cBfjlws clen]v k|b]z n]vf lgoGqs sfof{non] /fVg'kb{5 .

jg /f]oN6L, ;+3Lo ;/sf/jf6 k|fKt x'g] ;jf/L ;fwg s/ nufot k|b]zn] ;+sng ug]{ lj1fkg,

dgf]/Ghg tyf gbLhGo kbfy{ jf6 :yfgLo txn] p7fpg] /fh:jsf] nut cBfjlws u/]sf] 5}g .

:yfgLo txsf] ljefHo sf]ifjf6 k|fKt cfo ? @^ s/f]8 * nfv &) xhf/ b]vfPsf]df zLif{sut

ljj/0f v'nfPsf] 5}g .

20. sfo{ ;+rfng sf]if – ut aif{ ;Dd ;+3Lo sfof{nosf] ?kdf /xL of] aif{ k|b]zdftfxt ;dfof]hg

eO sf/f]af/ u/]sf k|b]z cGt/utsf sfof{nox?sf] cGo sf/f]af/sf] cfo–Joo b]lvg] lx;fj

k|b]z n]vf lgoGqssf] sfof{noaf6 Plss[t u/]sf] 5}g . of] aif{ k|b]z dftxt cfPsf ^^

sfof{nox?n] sfo{;+rfng tkm{ ut aif{sf] df}Hbft ?=!! s/f]8 (^ nfv & xhf/df of] aif{ k|fKt

?=!( s/f]8 $$ nfv ^^ xhf/ ;d]t ?=#! s/f]8 $) nfv &# xhf/df ?= !$ s/f]8 $ nfv

($ xhf/ vr{ eO{ jfFsL /x]sf] ?=!& s/f]8 #% nfv &( xhf/ PsLs[t lx;fjdf ;dfa]z

ug'{kb{5 .

21. ljQLo ljj/0f – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf $ adf]lhd k|b]z ;l~rt sf]ifsf]

n]vf cBfjlws ?kdf /fVg] tyf To;sf] jflif{s ljQLo ljj/0f tof/ ug{] st{Jo / pQ/bfloTj

k|b]z n]vf lgoGqs sfof{nosf] x'g] pNn]v 5 . k|b]z ;l~rt sf]ifsf] ;~rfng, PsLs[t n]vf

ljQLo ljj/0f @)&^ sflt{s d;fGtleq dxfn]vf lgoGqs tyf dxfn]vf k/LIfssf] sfof{nodf

k]z ug'{kg]{df ;f] cjlwleq k]z u/]sf] 5}g . tf]lsPsf] ;dodf ljQLo ljj/0f k]z ug'{kb{5 .

Page 29: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno

18 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

22. k|b]z ;+lrtsf]ifsf] lx;fa M k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ jdf]lhd k|b]z ;/sf/n] @)&%.)&^

df k|fKt u/]sf] cfo, cg'bfg tyf ;xfotf / k|b]z ;/sf/ ;+rfngsf] qmddf ePsf Joox? ;d]t

;du| ;+lrt sf]ifsf] ;+lIfKt cj:yf lgDg jdf]lhd /x]sf] 5 M

-?= xhf/df_

-s_ k|fKtL /sd

1.ut jif{sf] df}Hbft lhDd]jf/L 725146

2./fh:j tyf cg'bfg 2.1. s/ /fh:j 6488586

2.2. cGo /fh:j 1912995

2.3. ut jif{sf] gub df}Hbft tyf a]?h" 7239

2.4.;dfgLs/0f cg'bfg 6776700

2.5. ;dk'/s cg'bfg 0

2.6. ;zt{ cg'bfg 6045611

2.7. ljz]if cg'bfg 0

3. ljQLo Joj:yf 3.1. ;f]wegf{ x'g] u/L ePsf] vr{ 0

3.2. C0f nufgL lkmtf{ 0

3.3. z]o/ ljqmL 0

3.4.a}b]lzs C0f k|fKtL 0

4.cg'bfg dWo] vr{ geO{ lkmtf{ ug'{kg]{ /sd -886193

5.rfn' cfly{s jif{sf] ;+lrtsf]ifsf] v'b df}Hbft 0

6.ljut cfly{s jif{sf] v'b df}Hbft -7143564

7.a}+saf6 e'QmfgL gePsf] vr{ ;dfof]hg 1509

hDdf k|fKtL 13928029

-v_ e'QmfgL 1.rfn' jif{sf] e'QmfgL 1.1.;+lrt sf]if dfyL Joef/ x'g] /sddf vr{ 0

1.2.ljlgof]hg P]g 4f/f ePsf] vr{ -rfn'_ 5211030

1.3.ljlgof]hg P]g 4f/f ePsf] vr{ -k"Flhut_ 8716999

!=$ a}Fs ;dfof]hg 0

2. ljlQo Joj:yf e'QmfgL

2.1.cfGtl/s C0fsf] ;fjf e'QmfgL 0

2.2.afXo C0fsf] ;fFjf e'QmfgL 0

2.3. C0f nufgL tyf z]o/ nufgL 0

hDdf e'QmfgL 13928029

k|b]z ;l~rt sf]ifsf] k/LIf0faf6 b]lvPsf Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\ M

22.1. utaif{sf] ;+lrtsf]ifn] ?=&@ s/f]8 %) nfv ^* xhf/ afFsL b]vfPsf]df of] jif{ ?=&@ s/f]8 %! Nffv

$^ xhf/ lhDd]jf/L ;f/]sf] b]lvG5 .

Page 30: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno

19 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

22.2. k|b]z n]vf lgoGqs sfof{non] k]z u/]sf] PsLs[t cfly{s ljj/0fdf ?=! nfv *^ xhf/sf] dfq r]s

;f6\g afFsL b]vfPsf]df ;+lrt sf]ifsf] lx;fadf ?=!^ nfv (& xhf/ ;dfof]hg u/]sf] 5 . df}Hbft

?=!% nfv !! xhf/ km/s k/]sf] b]vfPsf]n] ;+lrtsf]ifsf] lx;fan] oyfy{ lrq0f u/]sf] 5|}g .

22.3. :yfgLo tx / cGo ;/sf/L Pj+ u}/ ;/sf/L lgsfox?nfO{ uPsf] cg'bfg /sdsf] lgsf;fnfO{ g} vr{

v'nf;f u/]sf] 5 . k|b]z ;l~rt sf]ifdf vr{ ePsf] /sd dWo] :yfgLo txdf ljQLo ;dflgs/0f

cg'bfg jfkt ? ! cj{ k7fPsf] 5 . lgsf;fsf] cfwf/df vr{ b]vfPsf]n] ;l~rt sf]ifsf] vr{

oyfy{k/s /x]sf] 5}g .

22.4. k|b]z tyf :yfgLo txsf] ;femf clwsf/ If]q leqsf :yfgLo ljefHo sf]ifaf6 k|fKt x'g'kg]{ /sdsf]

cWofjlws clen]v /fv]sf] 5}g .

22.5. ;+3Lo ljefHo sf]ifdf cfDbfgL afFw]sf] dWo] k|b]z tyf :yfgLo ;l~rt sf]ifdf 6«fG;km/ x'g afFsL

/x]sf] /sd olsg u/L cfDbfgL afFWg'kb{5 .

22.6. /fh:j Joj:yfkg ;"rgf k|0ffnLdf cfDbfgL ePsf] t/ k|b]z ;l~rt sf]if tyf :yfgLo ;l~rt

sf]ifdf 6«fG;km/ ug{ afFsL /x]sf] /sdnfO{ ljefHo sf]ifsf] cfly{s ljj/0fdf df}Hbftsf] ?kdf

b]vfPsf] / /fh:j Joj:yfkg ;"rgf k|0ffnLdf ;jf/L ;fwg s/ zLif{sdf cfDbfgL b]lvPsf] ;a}

/sd dxfn]vf lgoGqs sfof{naf6 k|b]z ljefHo sf]ifdf 6«fG;km/ eO;s]sf] 5}g .

23. n]vf gLlt / l6Kk0fL – k|b]z ;/sf/n] :jLs[t u/]sf] dfkb08 adf]lhd s'g} lglZrt cjlwdf ePsf]

cfly{s sf/f]af/sf] ;dli6ut l:ylt bzf{pg] p2]Zon] zLif{s ;d]t v'Ng]u/L ljQLo ljj/0f tof/ ug]{

sfo{ k|b]z ;/sf/sf] cfly{s sfo{ljlw P]gdf pNn]v 5 . P]gdf plNnlvt k|fjwfg cg';f/ ah]6

cg'dfg, k|flKt / e'QmfgL ljj/0f tyf ;f];Fu ;DalGwt rf6{ ckm PsfpG6; ;lxtsf] n]vf

l6Kk0fL;d]tsf] ljj/0f agfO{ n]vfk/LIf0fdf k]z ug'{kg]{ Joj:yf 5 . k|b]z n]vf lgoGqs sfof{noaf6

k|fKt k|b]zsf] s]Gb|Lo cfly{s ljj/0fdf n]vf gLlt Pj+ l6Kk0fL k"0f{ ?kn] pNn]v u/]sf] b]lvPg .

24. ljQLo ;'zf;g – k|efjsf/L ljQLo Joj:yfkg dfk{mt ;fj{hlgs cfo tyf Joosf] ;jf]{Qd

kl/rfng, n]vfÍg, k|ltj]bg tyf n]vfk/LIf0f dfk{mt ljQLo Joj:yfkgdf kf/blz{tf / hjfkmb]lxtf

clej[l4 ug'{ k|b]z ;/sf/sf] bfloTj xf] . ;fj{hlgs ljQLo Joj:yfkg k|efjsf/L agfpg ;fj{hlgs

cfo / Joosf] cBfjlws l:yltsf] n]vfÍg ubf{ k|ltj]bg k|0ffnL Jojl:yt agfpg' cfjZos 5 .

;dod} sfo{qmd :jLs[t u/L jflif{s vl/b of]hgf agfpg], 7]Ssf aGbf]j:t, rfn' vr{sf] ;Ldf

lgwf{/0f, cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL ;'b[9Ls/0f ug]{ h:tf If]qdf r'gf}lt /x]sf 5g\ . r'gf}lt ;Daf]wg

ug{ ah]6 ;"rgf Joj:yfkg k|0ffnL, nfut nfe ljZn]if0f ;lxtsf] of]hgf tyf sfo{qmd, ;fj{hlgs

If]q n]vfdfg, sDKo"6/df cfwfl/t n]vf k|0ffnLsf] k|of]u h:tf If]qdf ;'wf/ u/L ljQLo Joj:yfkgdf

hjfkmb]lxtf clej[l4 ug'{kb{5 .

• a]?h" l:ylt — dGqfno / dftxt ;d]t !@ lgsfosf]] n]vfk/LIf0faf6 ? !$ nfv @ xhf/ j]]?h'

b]lvPsf]df k|ltlqmofjf6 km5\of}{6 geO{ ;f]xL /sd jfFsL /x]sf] 5 . o;;DaGwL ljj/0f cg';"rL !)

df /x]sf] 5 .

Page 31: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

20 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g dGqfno

k|b]zsf] zflGt ;'Joj:yf / ;'/Iff sfod ug]{, k|b]z :t/sf OG6/g]6 ;]jf / cgnfOg tyf cGo

k|ljlwdf cfwfl/t ;~rf/ dfWodsf] btf{, clen]v, cg'dlt, gjLs/0f, cg'udg / lgodg ug{] tyf k|b]zsf]

nflu cfjZos kg]{ gLlt Pj+ sfg'gx?sf] th{'df, ;d;fdlos ;+zf]wg / km};nf sfof{Gjog ug]{ sfo{df

;xof]u k'¥ofpg] p2]Zon] o; dGqfnosf] :yfkgf ePsf] xf] .

of] jif{ ljlgof]hg ?=^ s/f]8 #* nfv @ xhf/, /fh:j ?=(! xhf/, w/f}6L ?=( nfv &* xhf/ /

cGo sf/f]jf/ ? ! s/f]8 *% nfv ;d]t ?= * s/f]8 ## nfv &! xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 .

n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\ M

1. sfg'g th{"df – u08sL k|b]z -sfo{ ljefhg_ lgodfjnL, @)&$ sf] lgod @ jdf]lhd @( P]g / #

ljw]os k|b]z ;efaf6 kfl/t ePsf 5g . !& ljw]osdf ;xdlt k|bfg, % ljw]os ;xdtLsf] nflu

k|fKt / # ljw]os k|b]z ;efdf ljrf/fwLg /x]sf 5g\ . klxrfg ul/Psf sfg'gx? ;dod} lgdf{0f u/L

sfof{Gjog ug'{kb{5 .

2. sfo{s|dut vr{sf] l:ylt – dGqfnonfO{ of] jif{ ljleGg !% sfo{s|d ;~rfng ug{ ?=!$ s/f]8 %(

nfv %! xhf/ ah]6 Joj:yf ePsf]df @!=$$ k|ltzt dfq sfo{ k|ult b]lvPsf] 5 . :jLs[t ah]6 /

sfo{s|d sfof{Gjog ug'{kb{5 .

3. ;"rgf / ;~rf/ – cfly{s jif{ @)&%.&^ sf] ah]6 aQmJodf ljsf;sf nflu ;"rgf / ;~rf/

cGtu{t kf]v/fdf ;"rgf k|ljwL kfs{sf] lgdf{0f / ;~rfng, k|b]zleq /x]sf ;"rgf / ;~rf/sf

;+:yfnfO{ btf{, clen]v, cg'dlt, gljs/0f / lgodg ug{ cfjZos gLlt th'{df ug]{, 6]lnlehg /

/]l8of] k|;f/0f ;]jfsf] :yfkgfsf nflu sfg'g lgdf{0f ug]{, 6]lnkmf]g, df]jfO{n tyf OG6/g]6 ;]jfnfO{

k|efjsf/L / Jojl:yt agfpg ;]jf k|bfos lgsfox?;Fu ;xhLs/0f u/L yk k"jf{wf/ lj:tf/sf

nflu kxn ug]{ u/L Joj:yf ldnfpg] pNn]v ePsf] 5 . pNn]lvt sfo{sf] nflu ;"rgf / ;~rf/

;DaGwL sfg'g th'{dfsf] sfo{ cuf8L a9]sf] b]lvPg . ah]6 jQmJodf pNn]lvt gLlt sfof{Gjog ug{

sfg'gsf] th'{df u/L sfof{Gjog ug'{kb{5 .

4. ljkb\ Joj:yfkg – k|b]z ljkb\ Joj:yfkg sf]ifdf ut jif{sf] lhDd]jf/L ?=*% nfv / of] jif{ k|fKt

?=! s/f]8 ;d]t ?=! s/f]8 *% nfv cfDbfgL u/]sf]df /fxt tyf p4f/ sfo{df ?=!( nfv % xhf/

vr{ eO{ ?=! s/f]8 ^% nfv (% xhf/ afFsL b]lvPsf] 5 . ljkb\ Joj:yfkg ;DaGwL sfo{ljlw tof/

gu/L vr{ u/]sf]n] sfo{ljlw tof/ ug'{kb{5 .

5. ;f]em} vl/b – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod #! df ;fj{hlgs lgsfon] ?=@)

nfveGbf a9L nfut cg'dfg ePsf] lgdf{0f sfo{ dfn;fdfg jf h'g;'s} ;]jf vl/b ug'{ kbf{ v'nf

af]nkqsf] dfWodåf/f vl/b ug'{kg]{ Joj:yf 5 . Pp6} Kofs]haf6 x'g;Sg] ?=$) nfv @@ xhf/sf]

sfo{ k6s–k6s l;w} vl/b u/]sf] lgod;Ddt\ b]lvPg .

6. k/fdz{ ;]jf – u08sL k|b]zsf *% :yfgLo txdf ljkb\ hf]lvd If]q klxrfg tyf j}1flgs gS;fÍg

ug]{ sfo{sf] nfut cg'dfgsf] cfwf/ tof/ u/]sf] 5}g . 5gf}6 ePsf] Ps k/fdz{bftfnfO{ ?=!& nfv

*# xhf/ e'QmfgL ePsf] 5 . :yfgLo txsf] ljkb\ hf]lvd If]q klxrfg tyf j}1flgs gS;fÍg u/L

k|ltj]bg k]z ug'{kg]{df ;fdfGo Joxf]/f / u'un ;fO6af6 8fpgnf]8 u/]sf] gS;fsf] k|ltlnkL /flv

k|ltj]bg k]z ePsf] / dGqfnon] k|ltj]bg pk/ s'g} /fo ;d]t glbPsf] x'Fbf vr{sf] pkfb]otf /

pknJwL ;DaGwdf 5fgjLg ug'{kg]{ b]lvG5 .

• a]?h" l:ylt — dGqfnosf] n]vfk/LIf0faf6 ?= @& nfv $^ xhf/ a]?h" b]lvPsf]df k|f/lDes

k|ltj]bgsf] k|ltlqmof;fy ?= # xhf/ k|df0f k'i6\ofOF k|fKt ePsf]n] km5\of}{6 u/L ?= @& nfv $#

xhf/ afFsL /x]sf] 5 . o;;DaGwL ljj/0f cg';"rL – !) df /x]sf] 5 .

Page 32: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

21 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

pBf]u, ko{6g, jg tyf jftfj/0f dGqfno

k|b]zleq /x]sf k|fs[lts ;|f]tx?sf] ;+/If0f, ;Da4{g, ljsf;, lj:tf/ / ;b'kof]u ub}{ pQm ;|f]tx?

dfkm{t k|b]zsf] ;d[l4 / ljsf; ug]{ p2]Zon] o; dGqfnosf] :yfkgf ePsf] xf] .

of] jif{ #) sfof{nosf] ljlgof]hg ?= ! ca{ &# s/f]8 $* nfv *! xhf/, /fh:j ?=@) s/f]8 ^!

nfv &! xhf/, w/f}6L ?=% s/f]8 ^( nfv $% xhf/ / cGo sf/f]jf/ ? !@ s/f]8 *! nfv %^ xhf/ ;d]t

?= @ cj{ !@ s/f]8 ^! nfv %# xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 . n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf Joxf]/f

lgDgfg';f/ 5g\M

1. sfo{ ;Dkfbg cj:yf – k|b]z ;/sf/sf] sfo{ ljefhg ;DaGwL lgodfjnL, @)&$ cg';f/ >dd"ns,

lgof{thGo / cfoft k|lt:yfkgsf] nflu pBf]u If]qsf] e"ldsfdf j[l4 ug'{ / pBf]usf] nflu cfjZos

kg]{ sRrfkbfy{sf] Joj:yfkg u/L cf}Bf]lus jftfj/0f l;h{gf ug'{ k|b]z ;/sf/sf] clwsf/ tyf

bfloTj /x]sf] 5 . k|b]zleq vfgLhGo j:t'x?sf] cg';Gwfg, cGj]if0f / pTvgg\sf sfo{qmdx?nfO{

cufl8 a9fO{ cf}Bf]lus If]q / ;Lkd"ns /f]huf/L cufl8 a9fpg' kg]{ h:tf sfo{ k|b]z ;/sf/sf]

lhDd]jf/Ldf /x]sf] 5 . k|b]z cGtu{t o; ;DaGwL sfo{ k|f/De ePsf] 5}g .

2. sfo{s|d sfof{Gjog —pBdlzntf ljsf;sf nflu o'jf nlIft r'gf}tL sf]if, ;fgf, n3' tyf 3/]n'

pBf]usf nflu ;femf ;'ljwf s]Gb| :yfkgf, pBf]u tyf ko{6g If]qsf] ljsf;df lghL If]qnfO{

cfslif{t ug{ Psn ljGb' ;]jf :yfkgf / ;~rfng nufotsf !) sfo{qmd cGtu{t @%*

lqmofsnfksf] nflu ?=& s/f]8 &* nfv %) xhf/ ah]6 Joj:yf ePsf]df sfo{s|dx? ;~rfng

ePsf] b]lvPg . tf]lsPsf] sfo{qmd lgwf{l/t ;dodf ;DkGg ug'{kb{5 .

3. k/fdz{ ;]jf – ;fj{hlgs vl/b P]g, @)^# sf] bkmf @( cg';f/ ;fj{hlgs lgsfodf pknAw

hgzlQmaf6 s'g} sfd x'g g;Sg] ePdf k/fdz{ ;]jf vl/b ug{ ;Sg]] / bkmf * df k|lt:kwf{ ;Lldt

x'g] u/L 6'qmf 6'qmf kf/L vl/b ug{ gx'g] pNn]v 5 . dGqfnon] of] jif{ cf}Bf]lus If]q lgdf{0f / ko{6g

If]qsf] u'?of]hgf nufotsf] sfo{sf] nflu ?=@) nfvsf] ;Ldfdf !( 6'qmfdf nfut cg'dfg agfO{

k|:tfasf cfwf/df k/fdz{ ;]jf vl/b u/L ?=# s/f]8 !! nfv (# xhf/ vr{ u/]sf] 5 . o; ;DaGwL

Joxf]/f lgDg 5g M

3.1. cfof]hgfn] jflif{s vl/b of]hgfsf cfwf/df Kofs]h agfO{ k|lt:kwL{ vl/b ug'{kg]{df 5'§f5'§} ?kdf

k6s k6s vl/b u/]sf]n] vl/b sfo{ ldtJooL / k|lt:kwL{ b]lvPg .

3.2. ;Demf}tf cg';f/ k|f/lDes l/kf]{6, 8«fˆ6 l/kf]{6 / clGtd l/kf]{6 k]z ug'{kg]{df clwsf+z k/fdz{bftfn]

k|f/lDes / 8«fˆ6 l/kf] {6 k]z u/]sf] b]lvPg .

3.3. cfof]hgf ;+rfng ul/g] ;do, ah]6, sfo{qmd Pj+ sfo{gLlt tof/ gePsf] cj:yfdf cfufdL jif{df

;+rfng ul/g] ah]6af6 sfo{ ug{ tof/ ul/Psf lj:t[t kl/of]hgf k|ltj]bg adf]lhd of]hgf

sfof{Gjogdf cfpg] cj:yf Plsg ePsf] 5}g . lj:t[t kl/of]hgf k|ltj]bgsf] sfof{Gjog ug]{

k|ltj4tf ghgfPsf] Pj+ of]hgf sfof{Gjogsf] ;'lglZrttf j]u/ vr{ u/]sf]n] ;f] sf] pknJwL

clglZrt 5 . k/fdz{ ;]jfdf ePsf] vr{nfO{ pknlJwd'ns jgfpg'kb{5 .

4. sfo{lalw — ;fj{hlgs vl/b P]g, @)^# sf] bkmf @( df ;DjGwLt ;fj{hlgs lgsfodf pknJw

hgzlQmjf6 s'g} sfd x'g g;Sg] ePdf k/fdz{;]jf vl/b ug{ ;lsg] pNn]v 5 . dGqfnon] u08sL

k|b]z cf}Bf]lus Joj;fo P]g d:of}bf, k|fb]lzs cf}Bf]lus Joj;fo P]gsf] d:of}bf tof/L / k|b]zdf

lj1fg tyf k|ljlw ljsf;sf] nflu Joj;foLs sfo{of]hgf nufotsf * sfo{ljlw tof/ ubf{ ljBdfg

hgzlQmaf6 sfd x'g] gx'g] olsg gu/L k|ltikwf{ j]u/ k/fdz{bftf dfkm{t sfo{ u/fO{ ?= @@ nfv

&* xhf/ vr{ u/]sf] 5 . o:tf] vr{df lgoGq0f ug'{'kb{5 .

5. vl/bsf] Kofs]h – ;fj{hlgs vl/b P]g, @)^# sf] bkmf * adf]lhd vl/b ubf{ k|lt:kwf{ ;Lldt x'g]

u/L 6'qmf kf/L vl/b ug'{ gx'g] pNn]v 5 . dGqfnon] jflif{s vl/b of]hgf cg';f/ vl/bsf] Kofs]h

gagfO{ kmlg{r/df ?=@) nfv !@ xhf/, pks/0fdf ?=!& nfv $# xhf/, 5kfO{df ?=!^ nfv ^*

Page 33: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

pBf]u, ko{6g, jg tyf jftfj/0f dGqfno

22 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

xhf/ ;d]t ?=%$ nfv @@ xhf/sf] ;fdu|L ;f]em} vl/b u/]sf] 5 . o;af6 vl/b sfo{ ldtJooL /

k|lt:kwL{ b]lvPg .

lhNnf ag sfof{nox?

6. sf7 bfp/fsf] nut – lhNnf jg sfof{nox?n] ut ljutsf] sf7 bfp/f df}Hbft, jflif{s ?kdf

;+sng u/]sf] sf7 bfp/f tyf cGo jg ;Dkbfsf] rfn' jif{df ljlqm ljt/0f ePsf] / df}Hbftsf]

ljj/0f tof/ u/L ;f] sf] d"No pNn]v u/L /fhZjsf] cfly{s ljj/0fdf v'nf;f u/]sf] 5}g . sf7

bfp/fsf] nut Jojl:yt ug'{kb{5 .

7. k|lt:kwf{ a]u/ vl/b – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod #! df ?=@) nfv ?k}FofeGbf

a9Lsf] dfn;fdfg af]nkqsf] dfWodåf/f vl/b ug{'kg{] Joj:yf 5 . l8lehg jg sfof{no, DofUbLn]

;"rgf k|sfzg u/L lnPsf] b//]6n] l6d'/, ;t'jf, nf]7;Nnf cld|;f], cn}FrL nufotsf ! nfv $

xhf/ *)( yfg lj?jf ljleGg !) ;Knfo;{af6 ?=%^ nfv !^ xhf/df ;f]em} vl/b u/]sf] 5 .

ljt/0f ubf{ Pp6} JolQmnfO{ #^ xhf/ $#) lj?jf pknAw u/fOPsf] 5 . lj?jf ljt/0f ug]{ JolQm

5gf}6sf] cfwf/ tof/ u/]sf] 5}g . k|lt:kwf{Tds tj/n] vl/b u/L ljt/0fsf] cfwf/ tof/ ug'{kb{5 .

8. xf]d:6] cg'bfg – xf]d:6] k"jf{wf/ ljsf; ;~rfng, Joj:yfkg Pj+ ko{6g k|a4{gsf nflu of] jif{ !!

lhNnf jg sfof{nox?af6 @&$ xf]d:6]nfO{ ?=@& s/f]8 *( nfv @* xhf/ pknJw u/fPsf 5g\ .

o; ;DaGwdf b]lvPsf Joxf]/f lgDg 5g M

8.1. xf]d:6]nfO{ cg'bfg lbg u08sL k|b]zsf] xf]d:6] ko{6g tyf k"jf{wf/ Joj:yfkg ug{ k"FhLut cg'bfg

lbg] sfo{ljlw, @)&% jgfPsf] 5 . lgld{t sfo{ljlwsf] sfg'gL cfwf/ :ki6 5}g .

8.2. dGqfnojf6 k|fKt tYof+s cg';f/ k|b]z leq ^ xhf/ **% xf]6nx? ;+rfngdf /x]sf 5g\ . lglh

If]qjf6 ;+rflnt pQm xf]6nx? k'0f{ Ifdtfdf ;+rfngdf gcfPsf] cj:yfdf ;/sf/n] lghL tyf

;d'xdf btf{ ePsf xf]d:6]x?nfO{ cg'bfg lbPsf], pQm cg'bfgjf6 s]xLn] ;fd'bflos ejg, kbdfu{

lgdf{0f u/]tfklg !% :jfut4f/, !)& b[iofjnf]sg 6fj/ h:tf sfo{df ;d]t cg'bfgsf] /sd vr{

u/]sf] 5 .

8.3. sfo{ljlwsf cfwf/df xf]d:6] ;~rfng ug{ k|:tfj dfu u/L jg sfof{no, sf:sLn] #^ xf]d:6]nfO{

?=# s/f]8 &@ nfv *@ xhf/ k"FhLut cg'bfg pknAw u/fPsf] 5 . tL xf]d:6]x?dWo] kf]v/f

dxfgu/df !# / df5fk'R5|]| ufpFkflnsfdf !% /x]sf 5g\ . k|j]zåf/ lgdf{0f, & 3/df zf}rfno tyf

:gfg 3/ lgdf{0f, lkslgs :kf]6{;\ lgdf{0f, 6f]n6f]ndf 8i6 lag ljt/0f, 3/x?df ;f]nf/ aQL h8fg,

jfO{–kmfO{ h8fg, 8fOlgË, afy?d lgdf{0f h:tf sfo{df cg'bfg /sd kl/rfng ePsf] pNn]v u/]sf

5g\ .

lhNnf jg sfof{no, tgx'Fn] k|To]s :yfgLo txdf sDtLdf ! kl/of]hgf kg]{ u/L cfof]hgf 5gf}6

ug'{kg]{ pNn]v u/L xf]d:6] ;~rfng ug{ $& xf]d:6]x?nfO{ ?=$ s/f]8 *% nfv &( xhf/ pknAw

u/fPsf] 5 .

8.4. xf]d:6] ;~rfng sfo{ljlw, @)&% sf] bkmf % adf]lhd xf]d:6] ;~rfngsf] nflu tf]lsPsf] cfwf/e"t

dfkb08 k"/f ePdf dfq xf]d:6] btf{ ul/g] pNn]v 5 . l8lehg jg sfof{no, kj{tn] $* xf]d:6]nfO{

?=$ s/f]8 @) nfv %* xhf/ pknJw u/fPsf] 5 . xf]d:6] ;~rfng ug{sf] nflu Go"gtd dfkb08

leq kg]{ j]Gr, nf] j]8, l;/s se/, l;/s, 6fj]n, r]o/, cflb clgjfo{ x'g'kg]{df @ xf]d:6]nfO{ pQm

;fdfgx? vl/b ug{ ?=( nfv $@ xhf/, ^ xf]d:6]nfO{ OG6/g]6 h8fg ug{ ?=!@ nfv &* xhf/, !

xf]d:6]nfO{ Knfli6s s';L{ vl/bdf ?=! nfv (& xhf/ cg'bfg lbPsf] 5 .

l8lehg jg sfof{no, DofUbLn] # xf]d:6]nfO{ OG6/g]6 h8fg ug{ ?=% nfv *) xhf/ / lhNnf jg

sfof{no, ndh'Ën] ^ xf]d:6]nfO{ ?=^) nfv cg'bfg lbO;s]kl5 k'gM kmlg{r/ vl/b ug{ k|lt xf]d:6]

?=% nfvsf] b/n] ?=#) nfv cg'bfg lbPsf] 5 .

8.5. lkmN8 cWoog u/L xf]d:6] 5gf}6 ug'{kg]{df btf{ dfq u/]sf] cfwf/df 5gf]6 u/]sf] 5 . :ofª\hf

lhNnfdf s'n $$ xf]d:6]nfO{ ?= $ s/f]8 () nfv $! xhf/ cg'bfg lbPsf]]dWo] ?=@ s/f]8 % nfv

Page 34: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

pBf]u, ko{6g, jg tyf jftfj/0f dGqfno

23 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg'bfg lbPsf !& xf]d:6] uNofª gu/kflnsf leq /x]sf] b]lvof] . Pp6} gu/kflnsfdf !& xf]d:6]

;~rfng x'g ;Sg] cfwf/ ljZn]if0f gu/L xf]d:6] 5gf}6 ubf{ pQm /sd xf]d:6]sf] cjwf/0ff ljk/Lt

JolQmut k|of]hgsf] nflu k|of]u x'g ;Sg] cj:yf b]lvPsf] 5 .

8.6. k"FhLut cg'bfg lbg] sfo{ljlw, @)&% df xf]d:6]sf] of]ubfg Go"gtd @) k|ltzt / ;DalGwt :yfgLo

txsf] of]ubfg Go"gtd !) k|ltzt /xg] pNn]v 5 . ;f] Joj:yf cg';f/ jg sfof{no, :ofª\hfn] #(

xf]d:6]nfO{ sfo{;DkGg /sdsf] a9Ldf &) k|ltztn] x'g] ?=# s/f]8 *^ nfv *& xhf/ dfq e'QmfgL

ug'{kg]{df ?=$ s/f]8 #$ nfv !( xhf/ e'QmfgL u/]sf]n] ?=$& nfv #@ xhf/ a9L e'QmfgL u/]sf] 5 .

8.7. sfo{ljlwdf xf]d:6] ;~rfngsf nflu cfwf/e"t dfkb08 tf]s]sf] 5 . cg'bfg lbPsf DofUbLsf] Ps

xf]d:6]sf] cg'udg ubf{ xf]d:6] ;+rfng dfkb08df pNn]v eP cg';f/ zf}rfno, :gfg 3/, e"OFdf

/fv]sf] sfk{]6, /f8L, s';L{, 6]a'n, 8f]/Dof6, ;fa'g, ?dfn cflbsf] /fd|f] Joj:yf gePsf] / pQm xf]d:6]

Jojl:yt ?kdf ;~rfngdf /x]sf] b]lvPg .

8.8. xf]d:6]x? Jofj;foLs ?kdf btf{ eO{ cfo cfh{g ug]{ / d'gfkmf sdfpg] k|s[ltsf ;d]t ePsf],

:yfgLo ?kdf cfo cfh{g ug]{ cj:yfdf :yfgLo txaf6 ;fe]mbf/Ldf sfo{qmd ;~rfng eO{ :yfgLo

txsf] cfo;|f]t j[l4 x'g] cj:yfnfO{ ;d]t dWogh/ u/L cg'bfg lbg'kg]{df nlIft k|ltkmn lglZrt

au{df dfq k'Ug], dGqfno / sfof{no Pj+ :yfgLo txaf6 cg'bfg pknAw u/fpFbf bf]xf]/f] ;d]t kg]{

cj:yf /x]sf]n] lglZrt au{nfO{ dfq kmfObf x'g]u/L o:tf] cg'bfg lat/0f k4ltdf ;'wf/ x'g'kg]{

b]lvG5 . xf]d:6]nfO{ cg'bfg pknJw u/fpg] gLltdf k'g/fjnf]sg ug'{kb{5 .

e" tyf hnfwf/ Joj:yfkg sfof{no, kj{t

9. pkef]Qmf ;ldltsf] sfo{ – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod (& df pke]fQmf ;ldltsf]

sfd lgdf{0f Joj;foLjf6 ug{ gx'g] pNn]v 5 . e"–tyf hnfwf/ Joj:yfkg sfof{no, kj{tn]

zflnu|fd ;+u|xfno lgdf{0fsf] nflu pkef]Qmf ;ldltnfO{ ?=&# nfv ^% xhf/ e'QmfgL lbPsf] 5 .

s'n nfut cg'dfg ?=(% nfv @ xhf/ /x]sf] pQm sfo{sf] ;Dk"0f{ sfd Ps OGk|mf:6«Sr/ k|f=ln=

sf7df8f}af6 u/fPsf] 5 . o; sfddf 6g]n lgdf{0f ;d]t ug]{ ePsf]n] hl6n k|s[ltsf] sfo{ ePsf] /

pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t ug{ gx'g] cj:yfdf pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t u/fPsf] / pkef]Qmf ;ldltn]

;d]t lgdf{0f Joj;foL k|of]u u/L sfo{ u/fPsf] x'bf pQm sfo{ lgod;Ddt b]lvPg .

• a]?h" l:ylt — dGqfno tyf dftxtsf ;d]t #) lgsfodf ?= % s/f]8 *! nfv &@ xhf/ j]?h'

b]lvPsf]df k|f/lDes k|ltj]bg pknAw u/fPkl5 $ lgsfon] ?= %% nfv @@ xhf/ km5\of}{6 u/]sf]n]

?= % s/f]8 @^ nfv %) xhf/ a]?h" b]lvPsf] 5 . ;f] dWo] ?= % nfv @! xhf/ k]ZsL jfFsL /x]sf]

5 . o;;DaGwL ljj/0f cg';"rL–!) df /x]sf] 5 .

Page 35: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

24 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

e"ld Joj:yf, s[lif tyf ;xsf/L dGqfno

k|b]zleqsf] e"ld k|zf;g / hUUff gfkhfFr, s[lif pTkfbg, kz' ljsf; tyf vfB kf]if0f ;DaGwL

k|fb]lzs gLlt, sfg'g, dfkb08 / of]hgf th'{df, sfof{Gjog / lgodg ug]{ p4]Zon] o; dGqfnosf] :yfkgf

ePsf] xf] .

of] jif{ @^ sfof{nosf] ljlgof]hg ?=! ca{ $) s/f]8 ^# nfv ^! xhf/, /fh:j ?= *$ nfv ^#

xhf/, w/f}6L ?=$* nfv #) xhf/ / cGo sf/f]jf/ ? !) nfv (& xhf/ ;d]t ?= ! cj{ $@ s/f]8 &

nfv %! xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 . n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\M

1. ;du| ljQLo sfo{;Dkfbg – dGqfnosf] nflu of] aif{ ?=($ s/f]8 %( nfv !* xhf/ ljlgof]hg

ePsf]dWo] ?=$( s/f]8 &* nfv (( xhf/ -%@ k|ltzt_ vr{ ePsf] b]lvG5 . rfn'tkm{ ?= $% s/f]8

^) nfv (( xhf/ -%$ k|ltzt_ / k"FhLuttkm{ ?=$ s/f]8 !* nfv -#* k|ltzt_ dfq ah]6 vr{

ePsf] 5 . ah]6 Joj:yfkg ug]{ t/ lgwf{/0f u/]sf sfo{s|d ;~rfng gx'gfn] k|ultdf c;/ k/]sf]

b]lvG5 . ah]6 / sfo{s|d cg'?k sfof{Gjog ug'{kb{5 .

2. gLlt sfof{Gjog – jflif{s gLlt tyf sfo{s|ddf o; dGqfno cGtu{t k|b]z :t/Lo ;fem]bf/L

sfo{s|d, s[lif jLdf lj:tf/, d"No >[+vnfsf s[lif, kz'k+5L tyf h8La'6L Joj;fo kl/of]hgf lgdf{0f,

d'VodGqL jftfj/0fd}qL s[lif ufpF sfo{s|d ;~rfng, Ps ;xsf/L Ps gd"gf pTkfbg sfo{s|d, b'Uw

k|zf]wg s]Gb| :yfkgf, e"dL a}+ssf] :yfkgf u/L rSnfaGbLdf cfwfl/t v]tL k|0ffnLdf hf]8, 5'6 hUUff

btf{ / k'gM gfkL u/L ;fj{hlgs lghL hUuf oyfy{ clen]vLs/0f ug]{ pNn]v ePsf]df pk/f]Qm

sfo{x? ePsf] kfOPg .

s[lif pTkfbg, kz' ljsf; tyf vfB kf]if0f ;DaGwL k|fb]lzs gLlt, sfg'g, dfkb08 / of]hgf

th'{df, sfof{Gjog / lgodg, r/0f tyf vs{ ;DaGwL k|fb]lzs gLlt tyf sfg'g th'{df, sfof{Gjog /

lgodg, e"ld Joj:yfkg, e"ld k|zf;g / hUuf gfkhfFr, e"ld;'wf/, e"–pkof]u, sfof{Gjog /

lgodg, hUufbtf{, /lhi6«]zg, hUufwgL k|df0f k"hf{, bflvn vf/]h, :jfldTj x:tfGt/0f ;DaGwL gLlt

tyf dfkb08 th'{df / sfof{Gjog nufotsf laifox? sfof{Gjog x'g ;s]sf] 5}g . To:t} jflif{s

gLlt tyf sfo{s|ddf pNn]lvt vfB ;'/Iff ;DaGwL gLlt, kz' ljsf; ;DaGwL gLlt, e"–pkof]u gLlt,

;xsf/L tyf ul/aL lgjf/0f ;DaGwL gLlt th'{df ug]{ Joxf]/f k|b]z ;/sf/sf] gLlt tyf sfo{s|d /

jflif{s ah]6df pNn]v u/]sf]df pNn]lvt gLltx? tof/ u/]sf] 5}g . gLltut k|lta4tfsf] sfof{Gjog

ug'{kb{5 .

3. s[lif sfo{qmd / glthf – dGqfnon] s'g} ;+:yf tyf JolQmnfO{ nfut ;fem]bf/Lsf] cfwf/df cg'bfg

lbFbf ;f]af6 ePsf] k|ult ljj/0f lnO{ h'g sfdsf] nflu /sd lbPsf] xf] ;f] sfddf vr{ ePsf] /

n]vfk/LIf0f u/fPsf] ;DjGwdf cg'udg tyf d"NofÍg ug]{ Joj:yf 5 . of] jif{ dGqfnon] s[lif Pj+

kz'k+IfL kmd{sf] k"jf{wf/ ;'b[9Ls/0f cg'bfg, d'VodGqL jftfj/0fd}qL gd"gf ufpF sfo{s|d, d]lzg/L

cf}hf/, xf6 ahf/, ahf/ ;]8, ejg lgdf{0f, ahf/Ls/0f, ;8s k"jf{wf/, e08f/0f, awzfnf lgdf{0f,

hUuf rSnfaGbL, kfj/ l6«n/, :k|]o/, 6«ofS6/, pks/0f, l8lk|mh, nufotsf sfo{s|ddf nfut

;fem]bf/Lsf] cfwf/df ljleGg JolQm tyf ;d'xnfO{ ?=#& s/f]8 @& nfv #* xhf/ cg'bfg ljt/0f

u/]sf] 5 . dGqfno sfg'g, gLlt, dfkb08 / sfo{ljlw agfO{ sfof{Gjogdf Nofpg] lgsfo eP tfklg

sfo{ ;~rfng :t/sf ;Lk ljsf; tflnd, sd{rf/L tflnd, oGq pks/0f vl/b u/L x:tfGt/0f tyf

cg'bfg ljt/0f h:tf sfo{s|d ;d]t cfkm} ;~rfng u/]sf] 5 .

s]Gb|, k|b]z / :yfgLo tx ;d]tsf ;/sf/jf6 s[lifdf cg'bfg pknJw u/fpb} cfPsf]

ePtfklg ;du|df % jif{sf] cj:yf ljin]if0f ubf{ %! cj{ @) s/f]8 cg'bfg pknJw u/fPsf] b]lvG5

. s[lifdf ;/sf/n] lbPsf] cg'bfg k|To]s jif{ j[l4 eO/x]sf] cj:yfdf s[ifsx? cfTdlge{/ x'Fb}

hfg'kg]{df s[lifhGo pkhsf] j[l4 jf6 cfTdlge{/tf x'g g;s]sf] l:ylt 5 . kmn:j?k % jif{sf]

cjlwdf s[lifhGo j:t'df ?= & vj{ *! cj{sf] cfoft ePsf] 5 . s[lif ;fdfu|L cfoftdf ;/sf/n]

/fh:j 5'6 ;d]t lbPsf] b]lvG5 . of] tYof+sn] s[lif cg'bfgsf] /sd nlIft ju{df k'uL k|ltkmn k|fKt

Page 36: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

e"ld Joj:yf, s[lif tyf ;xsf/L dGqfno

25 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

ePsf] b]lvb}g . t;y{ xfnsf] cg'bfg ljt/0fsf] k|lqmofsf] d"NofÍg u/L ;'ne C0f, Aofh cg'bfg,

pTkflbt s[lif pkh Pj+ kz'hGo pTkfbgdf cfwfl/t cg'bfg h:tf k|lqmofaf6 jf:tljs ls;fgsf]

hLjg:t/ psf:g] u/L kl/jt{gsf] cg'e"lt k'¥ofpg] gLlt lgdf{0f ug'{kb{5 .

4. Ps4f/ k4lt – s[lif, kz' tyf dT:o ljsf; sfo{s|dsf] cg'bfg Psåf/ k|0ffnLaf6 ;~rfng x'Fbf

kf/bzL{tf x'g] / bf]xf]/f] ljt/0fsf] cj:yf /xb}g . ;+3Lo ;/sf/, k|b]z dGqfno, kz' tyf dT:o

ljsf; lgb{]zgfno, s[lif ljsf; lgb{]zgfno, e]6]/Lg/L c:ktfn tyf kz' ;]jf lj1 s]Gb|, k|wfgdGqL

s[lif cfof]hgf tyf :yfgLo lgsfo ;d]t * :yfgaf6 :ki6 gLlt tyf sfo{s|d / ;Ldf lgwf{/0f

gu/L Ps} k|s[ltsf cg'bfg sfo{s|ddf cg'bfg lbg] u/]sf] / lbPsf] cg'bfgsf] s]lGb|s[t clen]v /fVg]

gu/]af6 cg'bfgsf] ;b'kof]u tyf s[lif pkh k|lt:yfkgdf k/]sf] k|efjsf] ljZn]if0f x'g] u/]sf] 5}g .

:ki6 sfo{s|d / gLlt tyf ;Ldf lgwf{/0f u/L Psåf/ k|0ffnLaf6 cg'bfg lbg] / lbPsf] cg'bfgsf]

pkof]u / pknAwL ;DaGwdf kf/bzL{tf sfod ug'{kb{5 .

5. sfo{s|d cg'bfg – dGqfnoaf6 @)&%.&^ df &%( j8fdf s[lif pkh ;Íng s]Gb|, *% kflnsfdf

s[lif xf6ahf/, !! lhNnfdf xl6sNo lj:tf/, d'VodGqL gd"gf s[lif sfo{qmd ;fem]bf/Ldf sf]N8 :6f]/

;xsf/LnfO{ cg'bfg kz'jwzfnf / k|fªufl/s dn pTkfbgsf] nflu @*# ;+:yfnfO{ ?= #^ s/f]8 #$

nfv !* xhf/ cg'bfg lbPsf] 5 .

;fem]bf/Ldf sf]N8 :6f]/ sfo{s|d ;~rfng sfo{ljlw, @)&% sf] bkmf ( df cg'bfgu|fxLn]

slDtdf @) aif{;Dd cljlR5Gg ?kdf sf]N8 :6f]/ ;~rfng ug'{kg]{ Joj:yf ePklg @^ ;fem]bf/;+u

!) jif{sf] nflu dfq} ;+emf}tf u/]sf] kfOof] . s"n cjlwsf] %) k|ltzt sd cjlwsf] nflu ePsf]

;Demf}tfdf cg'bfgu|fxLaf6 !) aif{ dfq} cfof]hgf ;~rfng ePsf] v08df cg'bfgsf] ;xL ;b'kof]u

gx'g] Pj+ sfo{ljlwsf] kfngf ;d]t gePsf]n] afFsL !) aif{sf nflu sf]N8 :6f]/ ;~rfng ug'{kg]{ u/L

lgu/fgL / cg'udgsf] Joj:yfnfO{ k|efjsf/L jgfO{ sf]N8:6f]/ ;+rfng u/fpg] Joj:yf u/fpg'kb{5 .

sfo{ljlw jdf]lhd Ps 6«fp6 kmd{nfO{ s"n nfut ?=#^ nfv @% xhf/sf] &) k|ltztn] ?=@%

nfv #& xhf/ cg'bfg e'QmfgL ug'{kg]{df ?=#) nfv lbPsf]n] a9L e'QmfgL ePsf] /sd ?=$ nfv ^#

xhf/ / csf]{ 6«fp6 kmd{nfO{ @)&%.#.@$ df tf/fvf]nf ufpFkflnsfjf6 ?=! nfv (^ xhf/ e'QmfgL

lbPsf]df ;f]xL k|of]hgsf] nflu dGqfnoaf6 ;d]t ?=# nfv *@ xhf/ e'QmfgL ePsf]n] bf]xf]/f] /sd

;d]t ?=* nfv $% xhf/ c;'n ug'{kb{5 .

6. bf]xf]/f] cg'bfg – s[lif, kz'kG5L tyf d:To gd"gf kmfd{ sfo{s|d ;~rfng sfo{ljlw, @)&% sf] bkmf (

df ljutsf jif{x?df ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+:yfaf6 cg'bfg kfO;s]sf cfj]bsx?nfO{ d"NofÍg

k|lqmofdf ;dfj]z gul/g] Joj:yf 5 . dGqfno / Ps s[lif kmd{ aLr ?=! s/f]8sf] ;Demf}tf ePsf] 5

. s[lif 1fg s]Gb| kj{taf6 @)&%.&^ df ;f]xL kmd{nfO{ ?= @ nfv cg'bfg lbPsf] kfOof] . 5gf}6 k"j{

:ynut cg'udg ug{'kg]{ Joj:yf x'Fbf ;d]t b'O{ lgsfoaf6 Pp6} kmd{ jf JolQmnfO{ cg'bfg lbPsf] 5 .

Pp6} cg'bfgu|fxLnfO{ PseGbf a9L lgsfoaf6 cg'bfg lbPsf]n] Pp6} sfo{sf] bf]xf]/f]

sfo{;DkGg agfO{ sfo{ljlw ljk/Lt ;d]t x'g] u/L dGqfnoaf6 ?=(# nfv ^# xhf/ e'QmfgL ePsf]n]

;DjlGwt kbflwsf/LnfO{ lhDd]jf/ agfO{ bf]xf]/f] cg'bfg /sd c;'n ug'{kb{5 .

dGqfno / Ps b'Uw pTkfbg ;xsf/L ;+:yf lnld6]8jLr @)&^.)#.!% leq sfo{;DkGg ug]{

u/L @)&^.@.#) ut] ?=!% nfvsf] cg''bfg /sddf ;Demf}tf ePsf]df pQm ;xsf/L ;+:yfn] e]6]/Lg/L

c:ktfn tyf kz' ;]jf lj1 s]Gb|, afUn'ªjf6 @)&^.!.#! df ;f]xL k|of]hgsf] nflu ?=! nfv ^#

xhf/ e'QmfgL lbPsf]5 . o;/L Pp6} cg'bfgu|fxLnfO{ PseGbf a9L lgsfoaf6 cg'bfg pknJw

u/fPsf] 5 . Pp6} sfo{ u/L ;f]xL sfo{ jfkt dGqfnoaf6 ;d]t ?=* nfv &* xhf/ e'QmfgL

ePsf]n] j9L /sd c;'n ug'{kb{5 .

7. zLt e08f/ – ;fem]bf/Ldf sf]N8 :6f]/ :yfkgf sfo{s|d ;~rfng sfo{ljlw, @)&% sf] bkmf & df

cg'bfgu|fxLn] zLt e08f/sf] l8hfOg tyf nfut cg'dfg ;lxt k]z u/]sf] k|:tfjgfsf] cfj]bg

d"NofÍg u/L 5gf}6 ug]{ Joj:yf 5 . DofUbLsf] Ps Pu|f] u|'k k|f=ln=nfO{ kf]v/f a'9L ahf/df ! xhf/

Page 37: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

e"ld Joj:yf, s[lif tyf ;xsf/L dGqfno

26 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

%)) d]l6«s 6g Ifdtfsf] sf]N8 :6f]/ lgdf{0fsf] nflu ?=@ s/f]8 %) nfv cg'bfg lbg] lg0f{o ePsf]

kfOof] . pQm k|f=ln=n] k|:tfjgfdf pNn]v u/]cg';f/ ! xhf/ %)) d]l6«s 6g e08f/0f Ifdtfsf]

sf]N8 :6f]/ lgdf{0f ug{ g;lsg] elg %)) d]=6g Ifdtfsf] sf]N8 :6f]/ lgdf{0f ug{ lgj]bg lbPsf] 5 .

! xhf/ %)) d]=6g Ifdtfsf] sf]N8 :6f]/sf nflu ? @ s/f]8 %) nfv cg'bfg lbg] lg0f{o ePsf]df

%)) d]= 6g Ifdtfsf] dfq lgdf{0f ePsf]n] cfg'kflts ?kdf ?=&( nfv ^@ xhf/ e'QmfgL lbg'kg]{df

?=@ s/f]8 #* nfv *^ xhf/ e'QmfgL ePsf]n] a9L e'QmfgL ePsf] ?=! s/f]8 %( nfv @$ xhf/

;DalGwt kbflwsf/LnfO{ lhDd]jf/ agfO{ c;'n ug'{kb{5 .

8. a9L cg'bfg – ;fem]bf/Ldf sf]N8 :6f]/ ;~rfng sfo{ljlw, @)&% sf] cg'';"rL–# df k|:tfljt

cfof]hgfsf] s"n vr{df cg'bfgu|fxLsf] tkm{af6 Joxf]g]{ /sd ;d]t pNn]v ug'{kg]{ Joj:yf 5 .

cg'bfgu|fxLx?n] k]z u/]sf] #) cfj]bg dWo] @ cg'bfgu|fxLnfO{ dGqfnon] lg0f{o u/]sf] /sd tyf

k|:tfjdf dfu u/]sf] eGbf ?=!% nfv #@ xhf/ a9L cg'bfg /sd :jLs[t u/L e'QmfgL lbPsf] kfOof]

. o;/L dfu u/]sf]eGbf a9L /sd :jLs[t u/L ;Demf}tf ug]{ tyf e'QmfgLsf] nflu l;kmfl/; ug]{

kbflwsf/LnfO{ lhDd]jf/ agfO{ a9L cg'bfg lbPsf] /sd c;'n ug'{kb{5 .

9. sfo{ljlw ljk/Lt cg'bfg – s[lif, kz'kG5L tyf d:To gd"gf kmfd{ sfo{s|d ;~rfng sfo{ljlw,

@)&% sf] bkmf ( df ljutsf jif{x?df ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+:yfaf6 cg'bfg kfO;s]sf

cfj]bsx?nfO{ d"NofÍg k|lqmofdf ;dfj]z gul/g] pNn]v 5 . dGqfnon] sf:sLsf Ps s'v'/f kmd{sf

;+rfnsnfO{ kmd{ ;~rfng ug{sf] nflu ?= ! s/f]8 k]ZsL lbPsf] kfOof] . sfo{ljlwdf

cg'bfgu|fxLnfO{ k]ZsL lbg] k|fjwfg g/x]sf]df klg k]ZsL lbPsf] b]lvbf k]ZsL lbg]nfO{ lhDd]jf/

jgfpg'kb{5 . ;+rfnsn] ;g\ @)!@ h'g @@ df Joj;flos s[lif Jofkf/ cfof]hgf sf7df08f}+af6 Ps

kf]N6«L k|f=ln=sf] gfddf ?=#( nfv &% xhf/ cg'bfg lnPsf] Joxf]/f ;DalGwt lgsfoaf6 k|fKt ePsf]

5 . Pp6} JolQmn] b'Oj6f kmd{ jgfO{ ljleGg lgsfoaf6 cg'bfg lnO{ k6s k6s nfeflGjt ePsf]

b]lvof] . ;g\ @)!@ df cg'bfg lnPsf] kmd{ xfn cs}{ gfdaf6 ;~rfng ePsf] 5 . pQm ldltdf b'O{

kIfaLr ePsf] ;Demf}tfdf cfof]hgf slt aif{ ;~rfng ug'{kg]{ pNn]v ePsf] lyof] ;f] ;DaGwdf

dGqfnon] cfjZos 5fglag u/L sfo{ljlw ljkl/t lbPsf] cg'bfg /sd c;'n ug'{kb{5 .

10. gd"gf s[lif ufpF cg'bfg – d'VodGqL jftfj/0fd}qL gd"gf s[lif ufpF sfo{qmd ;~rfng sfo{ljlw,

@)&% sf] & df ;DefJo / cfjZos If]qx?df ;xsf/L ;F:yfaf6 jftfj/0fd}qL gd"gf s[lif ufpF

:yfkgfdf ;xof]u k'¥ofpg cg'bfg lbg sDtLdf #% lbgsf] Dofb lbO{ /fli6«o klqsf dfkm{t k|:tfj

cfJxfg u/L ;"rgf k|sfzg ug'{kg]{ pNn]v ePsf]df ;"rgf k|sfzg g} gu/L jftfj/0fd}qL gd"gf s[lif

ufpF 5gf}6 u/]/ !! lhNnfdf d'VodGqL jftfj/0fd}qL gd"gf s[lif ufpF cg'bfgsf] nflu !% s[lif

pTkfbs ;xsf/L ;F:yf / @! ljleGg s[lif ;d"xjLr ?=* s/f]8 (^ nfv ^* xhf/df ;Demf}tf u/L

?=* s/f]8 %* nfv @! xhf/ vr{ n]v]sf] 5 . o;/L vr{ n]Vg ldNg] b]lvb}g .

o;} u/L cg'bfg lbPsf sfo{s|dsf] cg'udg u/L sfo{ k|ultsf] cfwf/df sfo{;DkGg /sdsf]

*% k|ltzt;Dd cg'bfg pknJw u/fpg ;lsg] pNn]v ePsf]df sfo{ k|ult tyf sfo{;DkGg kl/df0f

sd ePsf] cj:yfdf ;d]t a9L /sd e'QmfgL lbPsf] ?=* nfv $& xhf/ c;'n ug'{kb{5 .

11. ztk|ltzt cg'bfg – :yfgLo tx;+usf] ;fem]bf/Ldf s[lif ahf/ s]Gb| :yfkgf tyf ;~rfng

lgb]{lzsf, @)&% sf] bkmf % df cg'bfg dfu ug]{ ;fem]bf/ lgsfo;+u slDtdf !% k|ltzt DoflrË

km08 ePsf] / ejg lgdf{0fsf] sfo{of]hgfdf slDtdf !% k|ltzt nfut c+z Joxf]g]{ Ifdtf ePsf]

;fem]bf/ x'g'kg]{ pNn]v 5 . s[lif ljsf; lgb]{zgfno, kf]v/faf6 5gf}6 eO{ ;Demf}tf ePsf % yf]s

xf6ahf/ tyf ;Íng s]Gb|n] lgb]{zgfnoaf6 s"n sfo{;DkGg k|ltj]bg Pj+ ;Demf}tf adf]lhd *%

k|ltztn] x'g] ?=&& nfv !! xhf/ / afFsL !% k|ltzt /sd ;DalGwt :yfgLo txaf6 lnPsf] kfOof]

. kl/of]hgfdf ;fem]bf/ lgsfosf] ;d]t ckgTj l;h{gf ug]{ p2]Zoaf6 k|bfg ul/g] cg'bfgdf !))

k|ltzt g} ;/sf/L sf]ifaf6 vr{ ePsf] 5 . sfo{ljlw ljk/Lt !% k|ltzt cg'bfg ?=!$ nfv %%

xhf/ j9L lbPsf]n] pQm /sd c;'n ug'{kb{5 .

Page 38: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

e"ld Joj:yf, s[lif tyf ;xsf/L dGqfno

27 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

12. sfo{ljlwsf] kfngf – nfeu|fxLnfO{ sfo{ ;DkGg /sdsf] cfwf/df &) k|ltzt cg'bfg lbg'kg{]df

kz'kG5L tyf dT:o ljsf; lgb]{zgfnon] nfeu|fxLn] NofPsf] ;fdfg tyf lgdf{0fsf] ljnsf cfwf/df

&) k|ltzt cg'bfg lbg] u/]sf] kfOof] . of] jif{ !%* df]8]n kmd{, !& lr:ofg s]Gb|, $ xf6ahf/, @

awzfnf, ^ d"No >[ªvnf / kf:r/fOh]zg ;d]tdf ?=!) s/f]8 $* nfv @& xhf/ cg'bfg lbPsf]df

# cg'bfgu|fxLsf] kl/of]hgf k|:tfjgf, nfut cg'dfg tyf ;Demf}tfdf ;d]t pNn]v gePsf] k|f/lDes

jftfj/0fLo d"NofÍg cg'bfgdf ?=!^ nfv (% xhf/ e'QmfgL lbPsf] 5 . o;} u/L df]8]n kmfd{

;+rfng sfo{ljlw, @)&% df ljut jif{x?df cg'bfg kfO;s]sf cg'bfgu|fxLnfO{ d'Nof+sg k|s[ofdf g}

;dfj]z gul/g] pNn]v ePsf]df dgfª / nd'hªsf @ kmfd{nfO{ cGo ;/sf/L lgsfojf6 cg'bfg

lnO{;s]sf]df k'gM Pp6} sfo{df ?=* nfv !) xhf/ bf]xf]/f] e'QmfgL lbPsf] b]lvPsf]n] ;DjlGwtnfO{

lhDd]jf/ jgfO{ pQm /sd c;'n ug'{kb{5 .

13. 6g]n lgdf{0f – k|f]6]S6]8 xl6{sNr/ k|ljlw lj:tf/ sfo{s|d sfof{Gjog sfo{ljlw, @)&$ sf] bkmf %

adf]lhd pRr d"No hfg] t/sf/L jfnL tyf t/sf/L a]gf{ pTkfbgsf nflu lu|g xfp;, cGo Knfli6s

6g]n lgdf{0f sfo{df ;/sf/sf tkm{af6 ;xof]u k'¥ofpg cg'bfg lbg] p2]Zon] lhNnfut k|sf/ ;d]t

tf]sL sDtLdf #) lbgsf] Dofb lbO{ /fli6«o klqsf dfk{mt ;"rgf k|sfzg u/L k|:tfj cfJxfg ug'{kg{]

Joj:yf 5 . sfo{ljlw adf]lhd ! xhf/ %)) ju{ld6/ hldg x'g'kg{], !% aif{;Dd pQm hldg lglh

jf ef8fdf lnPsf] x'g'kg{] h:tf k|fjwfg /x]klg o; ;DaGwL s'g} k|lqmof k"/f gu/L # kmd{nfO{

cg'bfg lbPsf] kfOof] . u08sL k|b]z leqsf s[ifs ;d"xaLr k|lt:kwf{ u/fO{ 5gf}6 ePsf s[ifsnfO{

tf]lsPsf] cg'bfg lbg'kg{]df l;w} /fOgf; gu/kflnsf ndh'Ësf s[ifsnfO{ cg'bfg lbPsf] 5 . o;/L

k|lt:kwf{ / cg'bfg lbg] cfwf/ a]u/ ¿=$( nfv @% xhf/ cg'bfg lbPsf] 5 . ;fy} ;DalGwt

gu/kflnsfaf6 sfo{;DkGg ePsf] l;kmfl/; k|fKt ePsf] 5}g . dGqfnoaf6 nfut nfe d"NofÍg

u/]sf] / cg'bfg k|fKt u/]kl5 sDtLdf !) aif{ cljl5Gg ?kdf k|:tfj / ;Demf}tf cg';f/ Joj;fo

;~rfng ug'{kg{] zt{ /x]klg oL s[ifssf] cBfjlws nut /x]sf] kfOPg .

14. /fxt ljt/0f – of] jif{ e]6]l/g/L c:ktfn tyf kz' ;]jf lj1 s]Gb| DofUbLn] d':tfªdf ePsf]

cToflws lxdkftsf sf/0f nf]dfGyfª, Nxf]Wf]s/ bfdf]b/s'08, af/fu'ª, 3/kemf]ª / yf;fªsf #*(

3/kl/jf/sf % xhf/ @^ uf]6f kz'kG5L d/L Iflt ePsf]n] ?=$( nfv @% xhf/ /fxt pknAw

u/fPsf] kfOof] . k|b]z ;/sf/sf] 3f]lift gLlt cg';f/ s[lif tyf kz' jLdfsf] sfo{s|dnfO{ k|efjsf/L

?kdf sfof{Gjog ug{ g;Sbf Ifltsf] /sd Jooef/ k/]sf] 5 . jLdf sfo{s|dsf] k|efjsf/L sfof{Gjog

x'g'kb{5 .

15. e"ld Joj:yfkg – e"lddf /x]sf] bf]xf]/f] :jfldTjsf] cGt, ls;fgsf] lxtnfO{ Wofgdf /flv j}1flgs

e"ld Joj:yfkg, hUufsf] rSnfaGbL u/L pTkfbg / pTkfbsTj j[l4, e"–pkof]u gLlt tyf sfg'g,

e"ldsf] pTkfbgzLntf / ;d'lrt pkof]u, s[ifssf nflu s[lif ;fdu|L, s[lif pkhsf] plrt d"No /

ahf/df kx'Frsf] Joj:yf ug{ k|b]z ;/sf/n] e"ld Joj:yfkg u/L hUufsf] clen]v Jojl:yt

ug'{kb{5 .

• a]?h" l:ylt — dGqfno tyf dftxt ;d]t @^ lgsfodf of] jif{ ?= * s/f]8 ! nfv &@ xhf/ j]?h'

b]lvPsf]df k|f/lDes k|ltj]bg pknAw u/fPkl5 ^ lgsfojf6 ?= ^$ nfv $( xhf/ km5\of}{6 u/]sf]n]

?= & s/f]8 #& nfv @# xhf/ a]?h" afFsL /x]sf] 5 . ;f] dWo] ?= * nfv %) xhf/ k]ZsL jfFsL

/x]sf] 5 . o;;DaGwL ljj/0f cg';"rL !) df /x]sf] 5 .

Page 39: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

28 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno

k|b]z :t/sf] ;8s, phf{, ljB't, l;FrfO{, vfg]kfgL hn pTkGg k|sf]k -gbL tyf klx/f]_ Joj:yfkg

;DaGwL cWoog cg';Gwfg gLlt, sfg'g, dfkb08, u'?of]hgf th'{df, ;dGjo / lgodg ug]{ p2]Zon] o;

dGqfnosf] :yfkgf ePsf] xf] .

of] jif{ ## sfof{nosf] ljlgof]hg ?=& ca{ %* s/f]8 &# nfv !^ xhf/, /fh:j ?= ! cj{ #^ s/f]8

@( nfv ## xhf/, w/f}6L ?=#% s/f]8 @* nfv (( / cGo sf/f]jf/ ? !@ nfv $$ xhf/ ;d]t ?= ( cj{

#) s/f]8 $# nfv (@ xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 . ;f] sf/f]af/sf] n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf

Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\ M

1. gLlt sfof{Gjog –u08sL k|b]z -sfo{ljefhg_ lgodfjnL, @)&$ df pNN]v ePsf k|b]z :t/sf] phf{,

ljB't, l;+rfO, vfg]kfgL, hnpTkGg k|sf]k -gbL tyf klx/f]_ Joj:yfkg ;DjGwL cWoog cg';Gwfg,

gLlt, sfg'g, dfkb08, /fli6«o hn;|f]t gLlt, hnfwf/ ;+/If0f gLlt, oftfoft Aoj:yf gLlt, lakb\

Joj:yfkg gLlt, k|b]z nf]sdfu{ ;DjGwL gLlt, /fli6«o ejg ;+lxtf lgdf{0f, hUuf PsLs/0f ;DaGwL

gLlt, ;8s ;'/Iff gLlt, k|fb]lzs zx/L ljsf; tyf cfjf; gLlt th'{df ug]{ tyf ;f]sf] sfof{Gjog

ug{ cfjZos k|fb]lzs ljB't P]g, k|fb]lzs hn;|f]t P]g nufotsf sfg'g tyf sfo{lalw th'{df h:tf

sfo{x? x'g ;s]sf] b]lvPg .

2. ah]6 ljlgof]hg / vr{ – ljlgof]hg ljw]os, @)&% cg';f/ @)&%.&^ sf] nflu ?= !) cj{ **

s/f]8 &@ nfv ljlgof]hg ePsf]df /sdfGt/ u/L ?= !@ cj{ !# s/f]8 ($ nfv jh]6 sfod

ePsf]df ?=& cj{ %* s/f]8 &! nfv vr{ eO{ ah]6sf] ^@=%) k|ltzt vr{ ePsf] 5 . ljlgof]lht

jh]6dWo] ?=$ cj{ %% s/f]8 @# nfv vr{ ePsf] b]lvPg . nlIft sfo{s|dx? ;+rfng u/L jh]6sf]

;b'kof]u ug'{kb{5 .

3. l9nf clVtof/L – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf !%-@_ df tfn's lgsfon] ljlgof]hg

P]g hf/L ePsf] & lbgleq clVtof/L afF8kmfF8 u/L ;DalGwt sfof{nonfO{ hfgsf/L lbg'kg]{ / Ps

k6s afF8kmfF8 ul/;s]k5L k6s k6s afF8kmfF8 ug{ g;lsg] pNn]v 5 . dGqfnon] o; jif{ z'?

clVtof/L lbO;s]kl5 k6s k6s u/L clVtof/L lbPsf] 5 . clVtof/LdWo] @)&^ h]i7 / c;f/df

dfq s'n ?=@ cj{ &) s/f]8 $( nfv lbPsf] 5 . ;dodf clVtof/L pknJw gu/fpbf

sfo{;~rfngdf sl7gfO{ x'g] Pj+ 5f]6f] ;dodf vr{ ug'{kbf{ lgdf{0f sfo{sf] u'0f:t/ gx'g] ePsf]n]

;dod} clVtof/L lbg] Joj:yf ldnfpg'kb{5 .

4. cj08f – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf !%-@_ df ljlgof]hg P]gsf] cg';"rLdf

pNn]lvt /sd tfn's lgsfon] ljlgof]hg P]g hf/L ePsf] & lbgleq afF8kmfF8 u/L ;DalGwt

sfof{nonfO{ hfgsf/L lbg'kg]{ / Ps k6s afF8kmfF8 ul/;s]kl5 k6s k6s afF8kmfF8 ug{ g;lsg]

pNn]v 5 . dGqfnon] k6s k6s clVtof/L lbPsf] b]lvG5 . Ps}k6s clVtof/L glbPsf] sf/0f ?=!

cj{ !% s/f]8 #% nfv $! xhf/ cj08fsf] ?kdf /x]sf] b]lvof] . o:tf] sfo{df lgoGq0f ug'{kb{5 .

5. /sdfGt/ – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf !& df ljlgof]hg P]gdf tf]lsPsf] s'g}

zLif{sdf /sd gk'u ePdf ;f] gk'u ePsf] /sd s'g} zLif{sdf art x'g] ePdf ljlgof]hg P]gdf

tf]lsPsf] ;Ldfleq /xL cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfnon] /sdfGt/ ug{ ;Sg] Joj:yf /x]sf] 5

. tLg zLif{sdf z'? ljlgof]hgdf /sdfGt/jf6 yk u/L clGtd ah]6 sfod u/]tfklg cfly{s jif{sf]

cGTodf z'? ljlgof]lht /sd g} vr{ geO{ ljQLo k|ult Go"g b]lvPsf] 5 .

-?= xhf/df_

j=p=lz=g+= z'? jh]6 /sdfGt/jf6 yk clGtd jh]6 vr{ vr{ k|ltzt

704363114 79880 8511 88391 19560 22.13

704363514 3110800 920858 4031658 2488865 61.73

704363914 4099708 482329 4582037 3062480 66.84

Page 40: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno

29 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

of]hgf / ah]6df pNn]lvt sfo{qmdsf] tf]lsP jdf]lhd ljlQo tyf ef}lts k|ult xfl;n ug'{kb{5 .

6. vl/b of]hgf – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod & tyf lgod * adf]lhd dGqfnon]

Ps jif{eGbf a9L cjlw;Dd ;~rfng x'g] cfof]hgfsf] nflu vl/b ubf{ jf jflif{s !) s/f]8

?k}ofFeGbf a9L /sdsf] vl/b ubf{ v/Lbsf] u'? of]hgf / jflif{s vl/b of]hgf tof/ ug'{kg]{ pNn]v

u/]sf]df u'?of]hgf / jflif{s vl/b of]hgf agfPsf] 5}g . lgoddf tf]lsP adf]lhd of]hgf agfpg'

kb{5 .

7. b/jGbL / kbk"lt{ – of] jif{ dGqfno cGtu{tsf ## sfof{nosf] nflu s'n %*^ b/aGbL /x]sf]df $@)

kbk"lt{ eO{ !^^ l/Qm /x]sf] b]lvG5 . gofF ;+u7g tyf Joj:yfkg ;j]{If0f u/L b/aGbL cg';f/

sd{rf/Lsf] kbk'lt{ ug'{kg]{df xfn;Dd k|b]z ;/sf/n] k|b]z nf]s;]jf cfof]u ;d]t u7g u/]sf] 5}g .

;]jf k|jfxdf k|efjsf/Ltf Nofpg cfjZos b/aGbL olsg u/L b/aGbL cg';f/ kbk"lt{ ug'{kb{5 .

8. sfo{s|d sfof{Gjog / k|ult – cfly{s jif{ @)&%.&^ sf] ah]6sf] k|efjsf/L sfof{Gjogsf] nflu

cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqLsf] ;+of]hsTjdf ah]6sf] dfl;s ;ldIff ul/g] / k|To]s @ dlxgfdf

dGqL:t/Lo ;d:of ;dfwfg ;ldlt / d'VodGqLsf] cWoIftfdf k|b]z :t/Lo ljsf; ;d:of ;dfwfg

;ldlt u7g u/L cfof]hgf tyf sfo{qmdsf] k|ult ;ldIff ul/g] pNn]v 5 . jh]6 sfof{Gjogsf]

cj:yf k/LIf0f ubf{ k|b]z:t/Lo ;8s ;+hfn lgdf{0f ug]{ sfo{df ;8s u'?of]hgf lgdf{0fsf] cfwf/

tof/ x'b} u/]sf], k|b]z uf}/jsf] cfof]hgfsf] ¿kdf j'9Lu08sL, b]j3f6, d:of{ª\bL, ;flnu|fd ;+f:s[lts

s/L8f]/ lgdf{0f ug]{ sfo{ z'? x'g] s|ddf /x]sf], kf]v/f rs|kysf] lj:t[t k|ltj]bg lgdf{0f ug]{ sfo{df

;DefJotf cWoogsf] sfo{ dfq z'? ePsf], kf]v/f dxfgu/kflnsf;+usf] ;xsfo{df d]6«f]j; 6ld{gn

/ cGt/ j;kfs{ lgdf{0f sfo{df hUuf k|flKtsf] k|lqmof rln/x]sf] 5 .

ljhok'/df snfTds k'n -cfs{, l;Ug]r/_ lgdf{0f ug]{, k|fb]lzs ejg lgdf{0f cfrf/ ;+lxtf

tyf dfkb08 lgdf{0f u/L sfof{Gjogdf Nofpg], jx'pkof]uL cGt/f{li6«o ;Dd]ng s]Gb|sf] :yfkgf ug]{,

dgfª, d':tfª / jfUn'ªdf ;f}o{ phf{sf] ljsf; ug{ ;DefJotf cWoog ug]{ h:tf sfo{ z'?jftg}

ePsf] 5}g . k|b]z ;/sf/n] ah]6 dfkm{t 3f]if0ff u/]sf sfo{s|dsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug'{kb{5 .

9. jflif+s nIo tyf k|ult – of] aif{ lgld{t ejgsf] ;+/rgfTds ;'wf/sf] nflu ?=^ s/f]8 !$ nfv %)

xhf/ ljlgof]hg ePsf]df ;f] ;DaGwL sfo{ ePsf] 5}g . #) d]lzg/L cf}hf/ vl/b ug]{ u/L sfo{qmd

tof/ ePsf]df !) dfq vl/b ePsf] b]lvG5 . $ :yfgdf hUuf ljsf;sf] sfo{ ug]{ p2]Zo /x]sf]df @

:yfgsf] dfq hUuf ljsf; ePsf] b]lvG5 . $ k6s If]qut gLlt th'{df sfo{qmd ug]{ p2]Zo /x]sf]df

! k6s dfq sfo{qmd ;~rfng ePsf] 5 .

dGqfnon] ;8s k'jf{wf/ cGtu{t @)) ls=dL= sRrL ;8s lgdf{0f, !&) ls=dL= u|fe]n:t/df

:t/f]GgtL, !)) ls=dL= kSsL ;8s lgdf{0f ug]{ nIo lnPsf]df s|dzM !(^ ls=dL=, (%) ls=dL= /

^( ls=dL=, lgdf{0f ePsf] / & emf]n'+u] k'n tof/ ug]{ nIo lnPsf]df # emf]n'+u] k'n lgdf{0f ePsf]

b]lvG5 . nIo cg';f/ k|ult ug'{kb{5 .

10. kf]n vl/b – k|b]z ;/sf/n] tof/ u/]sf] sf7]kf]n k|lt:yfkg ;DaGwL sfo{ljlw, @)&% sf] bkmf & df

sf7]kf]n k|lt:yfkg sfo{df k|b]z ;/sf/af6 nufgL ul/g] /sdsf] z]o/ u08sL k|b]z ;/sf/sf]

gfddf cfpg] Joj:yfsf] nflu g]kfn ljB't k|flws/0fnfO{ n]vL k7fpg] pNn]v 5 . k|b]z ;/sf/n]

agfPsf] o; sfo{ljlw cGtu{t /xL dGqfnon] ljleGg l;FrfO sfof{nox?af6 kf]n vl/b ug]{ sfo{

u/]sf] b]lvG5 . pQm sfo{sf] nflu ?=!^ s/f]8 ^& nfv @$ xhf/ vr{ ePsf] ljj/0f k]z u/]sf] 5 .

gLlt tyf sfo{qmd, ah]6 tyf sfo{ljlwdf :yfgLo txsf] ;xsfo{df kf]n vl/b ug]{ pNn]v ePsf]df

s'g} klg :yfgLo txn] ljQLo ;xsfo{ u/]sf] b]lvPg . g]kfn ljB't k|flws/0fsf] sfo{If]qdf k|b]z

;/sf/n] nufgL u/]sf]df ;dGjo ;d]t ePsf] 5}g . k|b]zn] nufgL u/]sf] /sdsf] z]o/ Pj+ k|ltkmn

lng] Joj:yf ldnfpg'kb{5 .

11. ljB't lj:tf/ – dGqfnon] of] jif{ ljB't ;]jf gk'u]sf ljleGg 7fpFdf ljB't k'¥ofpg] p2]Zon] ?= &%

s/f]8 &) nfvsf] nfut cg'dfg tof/ u/L g]kfn ljB't k|flws/0fsf kf]v/f / a'6jn zfvfnfO{

Page 41: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno

30 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

sfd ug]{ lhDd]jf/L lbPsf] 5 . of] jif{ pQm sfdsf] nflu ?=@% s/f]8 @# nfv * xhf/ k]ZsL lbPsf]

5 . g]kfn ljB't k|flws/0fn] ug'{kg]{ sfd o; dGqfnon] u/]sf]df pQm /sdsf] ;d]t z]o/ Pj+

k|ltkmn k|fKt ug]{ Joj:yf ldnfPsf] 5}g .

12. ;|f]tsf] ;'lglZrttf – dGqfnoaf6 k|fKt ax'jifL{o 7]Ssfsf] ljj/0f cg';f/ $) ;8ssf] nflu ? (

cj{ #& s/f]8 %^ nfv &^ xhf/sf ax'aifL{o 7]Ssf ;Demf}tf ePsf] pNn]v 5 . pQm 7]Ssf ax'jifL{o

7]Ssf ;DaGwL lgb]{lzsf, @)&% jdf]lhd sfof{Gjog ug{ cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfnoaf6

;xdlt lnPsf] 5}g . ;|f]tsf] ;'lglZrt x'g] u/L dWosfnLg vr{ ;+/rgfdf pNn]v ePsf] ;d]t

b]lvb}g . dGqfnon] cfufdL jif{sf] lgoldt jh]6jf6 sfo{s|d ug]{ u/L cfly{s dfldnf tyf of]hgf

dGqfnojf6 ;xdlt lng] hgfPsf] 5 . ;|f]tsf] ;'lglZrttf u/]/ dfq ax'jifL{o 7]Ssf nufpg'kb{5 .

13. gD;{ – dGqfnosf] sfo{If]q cGtu{t ;8s, l;+rfO, ejg, vfg]kfgL, hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkg,

e"ldut l;+rfO cflb k"jf{wf/ lgdf{0f ;DaGwL sfo{ /x]sf]df pQm k"jf{wf/x?sf] sfo{ ug]{ u/L :6\ofG88{

gD;{ / :k]lzlkms]zg tof/ u/]sf] 5}g . gD;{ tof/ u/L vr{df Ps?ktf NofO{ k"jf{wf/ ljsf;sf]

sfo{ ug'{kb{5 .

14. k/fdz{ ;]jf – ;fj{hlgs vl/b P]g, @)^# sf] bkmf @( cg';f/ ;fj{hlgs lgsfodf pknAw

hgzlQmaf6 s'g} sfd x'g g;Sg] ePdf k/fdz{ ;]jf vl/b ug{ ;Sg]] / bkmf * df k|lt:kwf{ ;Lldt

x'g] u/L 6'qmf 6'qmf kf/L vl/b ug{ gx'g] pNn]v 5 . dGqfnon] of] jif{ ?=# s/f]8 (% xhf/sf] nfut

cg'dfg tof/ u/L laleGg !* kmd{af6 ;f]em} k/fdz{ ;]jf vl/b u/L ?=@ s/f]8 (^ nfv ( xhf/

vr{ u/]sf] 5 . o; ;DaGwdf dGqfno dftxt b]lvPsf Joxf]/f lgDg 5g\ M

14.1. ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfnodf !! hgf k|fljlws hgzlQm pknAw x'Fbfx'Fb} emf]n'Ë] k'n tyf

;8ssf] ;DefJotf cWoog, lj:t[t ;e{]If0f, l8hfOg / nfut cg'dfg tof/L h:tf sfo{ jfXo

k/fdz{bftfaf6 u/fPsf] sf/0f dGqfnosf] nfut vr{ a9]sf] 5 . ljefuLo hgzlQmsf] pkof]u gu/L

k/fdz{bftfaf6 sfd u/fPsf] dgf;Lj b]lvb}g . o:tf] sfo{df lgoGq0f ug'{kb{5 .

14.2. jflif{s vl/b of]hgf :jLs[t eO{ sfof{Gjog k|q[mofdf uPsf of]hgfx?sf]] cj:yf / ;|f]tsf] cf+sng

h:tf kIfnfO dWogh/ /fv]/ ;+:yfut ckgTj lng]u/L o; k|sf/sf cWoog u/]/ sfo{ ;Dkfbg

k|lqmof cufl8 a9fpg'kg]{df k/fdz{bftfaf6 cWoog u/fpg], t/ ;f]sf] clen]lvs/0f gug]{ cj:yfdf

;+:yfut :d/0f h:tf sf/0fn] o:tf vr{ k|ltkmnd"vL x'g] cj:yf 5}g .

14.3. zx/L ljsf; tyf ejg sfof{no, uf]/vfn] k|lt:kwf{ j]u/ k6s k6s !) k/fdz{ ;]jf lnO{ ?=!

s/f]8 $ nfv & xhf/ vr{ u/]sf] 5 eg] zx/L ljsf; tyf ejg sfof{no, sf:sLn] $ k/fdz{;]jf

jfkt ^$ nfv $( xhf/ vr{ u/]sf] 5 . pQm k|ltj]bg sfof{Gjog ;d]t ePsf] 5}g . ;f]em} k/fdz{

;]jf vl/b ug]{ sfo{df lgoGq0f ug'{kb{5 .

15. af]nkq / ;f]em} v/Lbsf] t'ngf – oftfoft k"af{wf/ lgb]{zgfnon] ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$

sf] lgod &) adf]lhd v'nf ?kdf cf;o kq dfu u/L ljleGg Kofs]hsf # 7]Ssf nufPsf]df nfut

cg'dfg / 7]Ssf /sdsf] ljj/0f o; k|sf/ /x]sf] 5 M

-?= xhf/df_

of]hgfsf] gfd nfut cg'dfg ;Demf}tf

/sd

n=O{=eGbf

36L k|ltzt

k'n tyf ;8s * sf] l86]n l8hfOg -Kofs]h !_ 10060 4574 54.53

k'n tyf ;8s * sf] l86]n l8hfOg -Kofs]h @_ 8270 4357 47.31

k'n tyf ;8s * sf] l86]n l8hfOg -Kofs]h #_ 7953 4655 41.46

hDdf M 26284 13587 48.31

k|lt:kwf{ j]u/ ;f]em} k|:tfj dfu u/]sf !! l86]n l8hfOg 15529 15345 1.18

Page 42: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno

31 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

pk/f]Qmfg';f/ @$ df]6/]jn k'nsf] l86]n l8hfOg sfo{ k|lt:kwf{ ubf{ nfut cg'dfgsf]

t'ngfdf cf}iftdf $*=#! k|ltztn] 36]sf] t/ k|lt:kwf{ a]u/ k|:tfj dfu ubf{ !=!* k|ltzt 36]sf]

b]lvG5 . k|:tfj dfu u/L 5gf]6 u/]sf 7]Ssfdf k|lt:kwf{ u/]sf] eP ?=! s/f]8 %% nfv @( xhf/sf]

nfut cg'dfgdf cf}ift $*=#! n] ?=&% nfv @ xhf/ 36Ldf sfo{ x'g] cj:yf /x]sf] 5 .

k/fdz{bftf;+u cfly{s k|:tfj dfu u/L ;f]em} ;]jf vl/b ug]{ sfo{df lgoGq0f ug'{kb{5 .

16. slG6Gh]G;L vr{ – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] cg';"rL–! Dff nfut cg'dfg tof/ ubf{

js{ rf6{ :6fkm vr{ @ k|ltzt / cGo ;fgfltgf vr{ @ k|ltzt u/L $ k|ltzt slG6Gh]G;L yk ug]{

Joj:yf 5 . PsLs[t cfly{s ;Í]t auL{s/0f tyf JofVof, @)&$ cg';f/ ljleGg vr{ ;Í]t g+= af6

vr{ n]vfÍg ug'{kg]{ /sdx? h:t} b}lgs e|d0f eQf, OGwg vr{, dd{t, sfof{no ;+rfng tyf

:6]zg/L 5kfO{, ;"rgf k|sfzg, lrof vfhf vr{ h:tf rfn' k|s[ltsf] vr{df k"jf{wf/ ljsf;

sfof{no, kf]v/fn] ?=! s/f]8 #( nfv ^* xhf/, ka{tn] ?=! s/f]8 $* nfv &! xhf/, gjnk'/n]

?=() nfv @^ xhf/, hn;|f]t tyf l;FrfO ljsf; l8lehg sfof{no, sf:sLn] ?=($ nfv *! xhf/,

ka{tn] &) nfv #@ xhf/, :ofª\hfn] ?=*# nfv $( xhf/, vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ l8lehg

sfof{no, :ofª\hfn] ?=! s/f]8 $& nfv (( xhf/, uf]/vfn] ?=@ s/f]8 (% nfv ;d]t ?=!) s/f]8

&) nfv @^ xhf/ vr{ n]v]sf 5g\, h'g pQm vr{sf] ;Í]t tyf auL{s/0f cg';f/ d]n vfg] b]lvFb}g .

sfof{no ;~rfng;+u ;DalGwt vr{x?sf] nflu rfn' vr{df ah]6 Joj:yf ePsf] b]lvG5 . To:tf

sfo{sf] nflu ah]6 gk'u ePdf ;f]xL pkzLif{sdf yk u/L vr{ ug'{kg]{df ;fj{hlgs lgdf{0f

zLif{saf6 vr{ n]v]sf] lgod;+ut b]lvPg .

16.1. ;fdfu|L vl/b sfo{sf] nfut cg'dfgdf slG6Gh]G;L vr{ ;dfj]z ug]{ Joj:yf 5}g . hn;|f]t tyf

l;FrfO ljsf; l8lehg sfof{no, DofUbLn] ljB't ;fdfu|L vl/bdf ?=# nfv #* xhf/, tf/hfnL

vl/bdf ?=@ nfv ^* xhf/ / kfOk vl/bdf ?=! nfv ^# xhf/ ;d]t ?=& nfv ^( xhf/

slG6h]G;L vr{ u/]sf] 5 . o:tf] sfo{df lgoGq0f ug'{kb{5 .

17. d"No clea[l4 s/ – cfly{s P]g, @)&^ df ;fj{hlgs lgsfon] @)&^.@.!^ b]lvsf] 7]Ssf jf s/f/

cGt{utsf] e'QmfgLdf d"=c=s/ /sdsf] %) k|ltzt ;DalGwt /fh:j zLif{sdf / afFsL %) k|ltzt

;DjlGwt kmd{nfO{ e'QmfgL lbg'kg{] pNn]v 5 . b]xfosf sfof{non] @)&^.@.!^ b]lvsf] e'QmfgLdf %)

k|ltzt /fh:j zLif{sdf bflvnf gu/L ?=%! nfv #& xhf/ kmd{nfO{ g} e'QmfgL lbPsf]n] d"No

clej[l4s/ ljt/0fdf ;dfof]hg gePsf] /sd c;'n x'g'kb{5 .

-? xhf/df_

sfof{no e'QmfgL %) k|ltzt

oftfoft k'jf{wf/ lgb{]zgfno 6912 398

k"jf{wf/ ljsf; sfof{no, gjnk'/ 30141 1092

k"jf{wf/ ljsf; sfof{no, kf]v/f 18428 1060

k"jf{wf/ ljsf; sfof{no, ka{t 3064 188

hn;|f]t tyf l;FrfO ljsf; l8lehg sfof{no, sf:sL 12874 1590

e"ldut hn;|f]t tyf l;FrfO sfof{no, sf:sL 5575 321

hn;|f]t tyf l;FrfO ljsf; l8lehg sfof{no, ka{t 2953 170

hn;|f]t tyf l;FrfO ljsf; l8lehg sfof{no, :ofª\hf 1914 110

zx/L ljsf; tyf ejg sfof{no, jfUn'ª 3228 208

hDdf 5137

18. hl6n k|s[ltsf sfo{ – ;fj{hlgs vl/b P]g, @)^# sf] bkmf $$ df sfddf ldtJolotf, u'0f:t/Lotf

jf lbuf]kgf x'g] tyf cfof]hgfsf] p2]Zo g} /f]huf/L ;[hgf ug]{ ePdf To:tf cfof]hgf pkef]Qmf

;ldlt dfkm{t u/fpg ;lsg] pNn]v 5 . hl6n k|fljlws kIf ;dfj]z ePsf] sfo{ k|fljlws 1fg ;Lk

ePsf lj1 jf lgdf{0f ;]jfaf6 gu/fO{ pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t u/fpg' sfg'gtM ldNg] b]lvb}}g .

Page 43: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno

32 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

pkef]Qmf ;ldltn] To:tf sfo{ k"0f{ d]lzg k|of]u u/]/ dfq ;DkGg ug]{ ePsf]n] /f]huf/L ;[hgf ;d]t

gx'g] cj:yf 5 . o; jif{ ljleGg $ lgsfosf ? !& s/f]8 $^ nfv !( xhf/ ;+emf}tfsf @% sfd

pkef]Qmf ;ldlt dfk{mt u/fO{ ? !% s/f]8 @! nfv #* xhf/ e'QmfgL lbPsf]df o:tf s]xL sfo{sf]

ljj/0f o; k|sf/ /x]sf] 5 M

18.1. ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod (&-(_ df pkef]Qmf ;ldltn] x]eL d]zLg k|of]u ug{

gkfOg] Joj:yf 5 ;fy} g]kfn ;/sf/n] ?=! s/f]8;Ddsf cfof]hgfsf] lgdf{0f sfo{df d]zLg k|of]u

gug]{ gLlt lnPsf] 5 . k"af{wf/ ljsf; sfof{no DofUbLn] pkef]Qmf ;ldltdfkm{t ;8s lgdf{0fsf]

sfd u/fO{ ?=$ s/f]8 $( nfv (& xhf/ e'QmfgL lbPsf] dWo] x]eL d]zLgsf] k|of]udf dfq ?=#

s/f]8 & nfv !# xhf/ -^*=@% k|ltzt_ /x]sf] 5 .

18.2. k"af{wf/ ljsf; sfof{no ndh'ªn] # pkef]Qmf ;ldltaf6 ;8s lgdf{0f u/fO{ ?=@ s/f]8 @& nfv !#

xhf/ e'QmfgL u/]sf]df lgdf{0f sfo{df !)) k|ltzt x]eL d]lzg k|of]u u/]sf] b]lvof] . P]g tyf

lgodsf] k|lts"n x'g] u/L ul/g] o:tf sfo{ k"0f{tof lgoGq0f ul/g' kb{5 .

k"af{wf/ ljsf; sfof{nox?

19. ;fe]mbf/L – :yfgLo tx ;fe]mbf/L cGtu{t k"af{wf/ ljsf; sfof{no DofUbLn] o; jif{ * :yfgLo

tx;Fu ?=! s/f]8 $( nfv *^ xhf/sf] ;+emf}tf u/L ;DalGwt :yfgLo txnfO{ e'QmfgL lbPsf] 5 .

o:tf sfo{qmdsf nflu k|b]z ;/sf/n] ;DalGwt :yfgLo txnfO{ cg'bfg :j?k vr{ ug]{ clVtof/L

lbg] Joj:yf ug'{kb{5 .

20. d"No ;dfof]hg – k"af{wf/ ljsf; sfof{no sf:sLn] Ps h]eLnfO{ Ps lgdf{0f sfo{df d"No ;dfof]hg

afkt s'n ?=@ s/f]8 & nfv * xhf/ e'QmfgL lbPsf] 5 . /fli6«o u|fdL0f oftfoft ;'b[9Ls/0f

sfo{qmd cfof]hgf sfof{Gjog OsfO{ a'6jnn] Dofb yksf] ;xdlt lbFbf ægf] si6 ODkLlns]zg 6'

PS:6]G;g ckm 6fOdÆ egL pNn]v u/]sf]n] ylkPsf] cjlwsf] ˆofS6/ k|of]u ug{ gldNg] u/L Dofb

yksf] ;xdlt lbPsf] b]lvG5 . t;y{ d"No ;dfof]hg lbFbf z'? ;Demf}tfsf] clGtd ldltsf] ;dfof]hg

ˆofS6/df ga9\g] u/L d"No ;dfof]hg lbg'kg]{df sfof{non] z'? ;Demf}tfsf] clGtd ldlteGbf kl5sf]

ˆofS6/ k|of]u u/L] ?=#* nfv *! xhf/ a9L e'QmfgL u/]sfn] pQm /sd c;'n ug'{kb{5 .

21. s/ ljj/0f – d"No clea[l4 s/ P]g, @)%@ sf] bkmf & df csf]{ dlxgfsf] @% ut]leq ;DalGwt

cfGtl/s /fh:j sfof{nodf d"No clej[l4 s/ ljj/0f k]z ug'{kg]{ Joj:yf 5 . k"af{wf/ ljsf;

sfof{no DofUbL;+u vl/b ;Demf}tf u/]sf & lgdf{0f Joj;foLx?n] sfof{nojf6 ?=%^ nfv $ xhf/

d'No clej[l4 s/ e'QmfgL lnPsf]df pQm kmd{x?n] dfl;s s/ ljj/0f ;d]t ga'emfO{ gg\kmfOn/

b]vfPsf] To:t} k"af{wf/ ljsf; sfof{no, tgx'F;+u ?=!^ nfv ^& xhf/ d"=c=s/ e'QmfgL lng] lgdf{0f

Joj;foLx?n] ;d]t s/ ;dfof]hg u/]sf] gb]lvPsf]n] pQm /sd c;'n ug'{kb{5 .

22. a}7s eQf – cy{dGqfnosf] sfo{;+rfng lgb]{lzsf, @)&% df :ki6 ljifo a:t' / sfo{ of]hgf a]u/

a}7s a:g gkfOg], a}7s sfof{no ;do aflx/ x'g'kg{], Pp6} lgsfo / cGtu{tsf

kbflwsf/L÷sd{rf/L a:g] j}7sdf eQf k|bfg gug{], ljz]if1 ;]jf cfjZos k/]df afx]s cfdlGqt

;b:onfO{ eQf k|bfg gug{] pNn]v 5 . k"af{wf/ ljsf; sfof{no sf:sLn] o; aif{ lgdf{0f sfo{sf]

k|fljlws tyf cfly{s d"NofÍgdf slDtdf !) hgf;Dd sd{rf/L ;xefuL eO{ d"NofÍg sfo{ u/]sf]

pNn]v u/L k|To]s sd{rf/Ln] ! b]vL &) j6f;Dd d'Nof+sg sfo{ u/]sf] b]vfO{ ?=!# nfv *^ xhf/

a}7s eQf vr{ n]v]sf] 5 . To:t} oftfoft k"jf{wf/ lgb]{zgfnon] d"NofÍgdf cfjZos kg{] ;b:o

;+Vof olsg gu/L sfof{nosf dfq sd{rf/Lx? ;xeflu ePsf] j}7ssf] ?=# nfv !$ xhf/ vr{

n]v]sf] 5 . o:tf sfo{df lgoGq0f ul/g' kb{5 .

23. k"j{ lgwf{l/t Ifltk"lt{ – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod !@)-!_ df ;dodf

sfo{;DkGg ug{ g;lsg] dgfl;j sf/0f ePdf Dofb ;lsg' @! lbg cufj} Dofb yksf] nflu lgj]bg

lbg'kg]{, lgod !@! df ;]jf k|bfos jf lgdf{0f Joj;foLsf] l9nfO{sf] sf/0fn] vl/b ;Demf}tfdf

tf]lsPsf] Dofbdf ;DkGg x'g g;s]df lghn] ;fj{hlgs lgsfonfO !) k|ltztdf ga9\g] u/L k"j{

Page 44: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno

33 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

lgwf{l/t Ifltk"lt{ lng'kg{] Joj:yf 5 . k"af{wf/ ljsf; sfof{no ka{tsf Ps lg0ff{0f Joj;foLn]

@)&%.#.!% df ;DkGg ug'{kg]{df of] jif{ s'g} sfd klg gu/]sf] / Dofb yk ;d]t gePsf]n] @

7]Ssfsf] ?=@) nfv @) xhf/ k"j{lgwf{l/t Ifltk"lt{ c;'n ug'{kb{5 .

23.1. k"jf{wf/ ljsf; sfof{no, gjnk'/ cGtu{t >Ëky ;8s -ledfb–tgx'F_ sf] Ps h]=eL ;+u @)&#.^.@(

df sfd ;DkGg ug]{ u/L ?=( s/f]8 *( nfv &% xhf/ df ;Demf}tf u/]sf]df Dofb ;dfKt ePsf] #

jif{ # dlxgfeGbf a9L cjlw Joltt ePsf] cj:yfdf klg sfd;DkGg gu/]sf]n] ;Demf}tf /sdsf] !)

k|ltztn] x'g] ?=*& nfv %( xhf/ k'j{lgwf{l/t Ifltk"lt{ c;'n ug'{kb{5 .

23.2. k"jf{wf/ ljsf; sfof{no, ndh'ªsf] Ps ;8sk'n @)&^.$.$ df ;DkGg ug]{ u/L ?=# s/f]8 $$

nfv #! xhf/df ;Demf}tf ePsf] 5 . k|yd / bf];|f] /lgË ljnaf6 @)&^ cfiff9 d;fGt;Dd ?=&^

nfv %# xhf/ e'QmfgL ePsf]df lgdf{0f Jofj;foLn] dfOn:6f]g cg';f/ * dlxgfleq pQm ;+emf}tfsf]

%) k|ltzt sfd k"/f gu/]sf]n] @)&%.!@.! b]lv @)&^.#.#! ;Ddsf] b}lgs )=)@% k|ltztsf b/n]

x'g] Ifltk"lt{ ?=!) nfv ## xhf/ c;'n x'g'kb{5 .

l8lehg ;8s sfof{no

24. lgdf {0f sfo{ z'? gePsf] – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod @@ df ;fj{hlgs lgsfon]

lgdf{0f sfo{ lgwf{l/t ;dodf u'0f:t/Lo ?kdf ;DkGg ug'{kg]{ Joj:yf 5 . l8lehg ;8s sfo{no

tgx'Faf6 @)&).&! b]lv @)&@.&# ;Dddf vl/b ;Demf}tf ePsf / ! jif{ cjlw tf]lsPsf !! 7]Ssf

@)&^ ciff9 d;fGt;Dd lgdf{0f z'? g} u/]sf] b]lvPg . lgdf{0f cjlw ! jif{ tf]lsPsf ?=! s/f]8 !!

nfv %$ xhf/sf pQm 7]Ssfx? ;fj{hlgs vl/b P]g lgod cg';f/ sf/afxL u/L] 6'Ëf] nufpg' kg]{

b]lvG5 .

25. cw'/f of]hgf – ;fj{hlgs vl/b P]g, @)^# sf] bkmf ^@ df jf]nkqbftfn] vl/b ;+emf}tf tyf vl/b

;DjGwL cGo lnvtdf pNn]v eP cg';f/sf] bfloTj kfngf ug'{kg]{ pNn]v 5 . l8lehg ;8s

sfo{no, tgx'Faf6 ut ljut jif{df $@ of]hgfx? lgdf{0fsf] nflu ?=%) s/f]8 !# nfv #% xhf/sf]

;Demf}tf ePsf]df @)&$.&% ;Dd ?=@@ s/f]8 (^ nfv !^ xhf/ e'QmfgL ePsf] 5 . pQm of]hgf

k|b]z tyf :yfgLo txsf] clwsf/ If]qleq k/]sf] elg of] aif{ ;+3Lo ;/sf/sf] ah]6 tyf sfo{s|ddf

ah]6 ljlgof]hg gePsf] Pj+ k|b]zn] ;d]t ah]6 ljlgof]hg gu/]af6 of]hgfx? cnkq k/]sf] b]lvof] .

cw'/f of]hgfx? ;DkGg ug'{ u/fpg' kb{5 .

e"ldut hn;|f]t tyf l;FrfO sfof{no

26. l8«lnª sfo{ – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod !@# df vl/b ;Demf}tf cg';f/

jf:tljs ePsf] sfo{sf] cfwf/df ljnsf] e'QmfgL ug'{kg]{ pNn]v 5 . e"ldut hn;|f]t tyf l;FrfO

sfof{no, sf:sLaf6 nfut cg'dfg tof/ ubf{ 8Lk af]/Lª sfo{sf nflu ul/g] l8«lnªsf] nDjfO{ /

vkt x'g] kfOksf] nDafO{ ;dfg /xg] pNn]v ePsf]]df sfof{non] lgdf{0f sfo{ u/fPsf $ of]hgfdf

*%% dL kfOk vkt ePsf]df ! xhf/ !)@ ld l8«lnªsf] e'QmfgL lbPsf]n] @$& ld6/ l8«lnª sfo{

j9L b]vfO{ j9L e'QmfgL lbPsf] ?=!( nfv &! xhf/ 5fgljg u/L c;'n ug'{kb{5 .

27. k|ltkmn ljlxg vr{ – e"ldut hn;|f]t tyf l;FrfO sfof{no, sf:sLn] vlq6f/ kf}jf6f/ l;+rfO

of]hgfsf] 8Lk af]/Lª sfo{sf] nflu ?=#! Nffv $@ xhf/ e'QmfgL lbPsf] 5 . 8Lk af]/LË sfo{sf] nflu

gfkL lstfj / /lgª ljn k/LIf0f ubf{ kfOk vkt kl/df0f !&@ ld6/ / pQm 8Lk af]/Lª sfo{sf]

nflu l8«lnª ug]{ sfo{ #@) ld6/ b]lvPsf]n] kfOk vktsf] t'ngfdf l8«lnª sfo{ !$* ld6/ a9L

b]vfO{ ?=!) nfv ## xhf/ a9L vr{ n]v]sf] kfOof] . o; ;DaGwdf 5fgljg ug'{kg]{ b]lvG5 .

28. c;kmn of]hgf – e"ldut hn;|f]t tyf l;FrfO sfof{no, sf:sLjf6 sf]6y/ 8Lk 6\o"jj]n l;+rfO

of]hgf, sf:sLsf] 8Lk af]/Lª sfo{ @)&^.@.!% df ;DkGg ug]{ u/L Ps sG:6«S;g k|f=ln=;+u

@)&%.!@.! df ;Demf}tf ePsf] lyof] . &) dL6/ l8«lnª ug]{ u/L nfut cg'dfg tof/ u/L ;f]xL

adf]lhd ;Demf}tf ePsf]df ^^ ld6/ l8«lnª / ^^ ld6/ kfOksf] vr{ jfkt lgdf{0f ;]jfnfO{ ?=!!

Page 45: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno

34 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

nfv &^ xhf/ e'QmfgL lbPsf] 5 . pQm 8Lk af]/Lª sfo{ c;kmn ePsf]n] ;~rfngdf gcfPsf] sf/0f

8Lk af]/Lª sfo{df ePsf] nufgL Joy{ ePsf] 5 . lhof]nf]lhsn ;e]{ kZrft dfq 8Lk af]/Lª ;DaGwL

sfo{ ul/g] ePsf]n] 8Lk af]/Lª sfo{ c;kmn x'g' pko'Qm xf]Og . o;df ;Da4 kbflwsf/L tyf

k/fdz{bftfnfO{ lhDd]jf/ agfpg' kb{5 .

29. 9'Ëfsf] vkt a9L b]vfPsf] – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod !@# df jf:tljs

sfo{;Dkfbgsf cfwf/df gfk hfFr u/L e'QmfgL lbg'kg]{ pNn]v 5 . hn;|f]t tyf l;FrfO ljsf;

l8lehg sfof{no, afUfn'ªn] gbL lgoGq0f ;DaGwL ljleGg sfo{x?sf] e'QmfgL ubf{ hfnLdf k|of]u x'g]

9'ËfeGbf a9L nfUg] u/L d'Nof+sg u/]sf]n] * pkef]Stf ;ldltnfO ?=!! nfv #@ xhf/ a9L e'QmfgL

ePsf] b]lvG5 . pQm /sd c;'n ug'{kb{5 .

30. pkef]Qmf ;ldltsf] of]ubfg – u08sL k|b]zsf] pkef]Qmf ;ldlt u7g, kl/rfng tyf Joj:yfkg

;DaGwL sfo{ljlw, @)&% sf] bkmf ^-#_ sf] -s_ df l;+rfOdf s'n nfut cg'dfgsf] # k|ltzt jf

pke]fQmf ;ldltn] ug]{ sfo{sf] sDtLdf !) k|ltzt dWo] h'g a9L x'G5 pQm /sd pkef]Qmf

;ldltsf] nfut ;xeflutf /xg] Joj:yf 5 . To:t} ;f]xL bkmfsf] -v_ df hnpTkGgtkm{ sDtLdf !)

k|ltzt /sd pkef]Qmf ;ldltsf] nfut ;xeflutf x'g'kg]{ pNn]v 5 . hn;|f]t tyf l;FrfO ljsf;

l8lehg sfof{no, sf:sLn] !), hn;|f]t tyf l;FrfO ljsf; l8lehg sfof{no, ka{tn] & /

:ofª\hfn] !% l;FrfO cfof]hgfsf] lgdf{0f sfo{df Go"gtd !) k|ltzt nfut ;xeflutf gu/fPsf]n]

pkef]Qmf ;ldltn] Joxf]g'{kg]{ c+zsf] ?= $# nfv && xhf/ c;'n ug'{kb{5 .

vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ l8lehg sfof{nox?

31. pkef]Qmf ;ldltsf] of]ubfg – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod (& df pkef]Qmf ;ldlt

jf nfeu|fxLn] Joxf]g'{kg]{ /sd pNn]v u/L ;Demf}tf ug'{kg]{ pNn]v 5 . vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{

l8lehg sfof{no :ofªhfn] ljleGg vfg]kfgL cfo]fhgfx?sf] lgdf{0f sfo{ pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t

u/fPsf]df pkef]Qmf ;ldltsf] c+z /x]s]f b]lvb}g . pkef]Qmf ;ldlt u7g, kl/rfng tyf Joj:yfkg

;DaGwL sfo{ljlw, @)&% cg';f/ vfg]kfgLsf] kfOknfO{g vGg] sfddf pkef]Qmfsf] of]ubfg /xg] /

6«fG;ld;g nfOgsf] sfo{df pkef]Qmf ;ldltsf] of]ubfg ;DaGwdf s]xL pNn]v gu/]sf]n] pkef]Qmfsf]

of]ubfg g/x]sf] hfgsf/L u/fPsf] 5 . o; jif{ ?=$% s/f]8 %! nfv %* xhf/sf] ;Demf}tf ePsf]df

?=#@ s/f]8 &% nfv (* xhf/sf !#( of]hgfx?sf] sfddf sfof{nosf] dfq vr{ /x]sf] b]lvof] .

l;+rfOdf s'n nfut cg'dfgsf] # k|ltzt jf pke]fQmf ;ldltn] ug]{ sfo{sf] sDtLdf !) k|ltzt

h'g a9L x'G5 pQm /sd pkef]Qmf ;ldltsf] nfut ;xeflutf /xg] Joj:yfsf cfwf/df of] aif{ oL

vfg]kfgL cfof]hgfdf nfut ;xeflutf gx'Fbf ?=# s/f]8 @& nfv ^) xhf/ a9L Jooef/ k/]sf] 5 .

32. h8fgeGbf a9L vr{ – g]kfn ;/sf/sf] @)^@.!!.* sf] lg0f{odf kfOk tyf lkml6ª\;÷cf}hf/ vl/b

ug]{ ;DaGwdf ut ljutsf] df}Hbftsf] Vofn u/L ;f]sf] pkof]u ug]{, cTofjZos ePdf dfq vl/b

ug]{ tyf gfkL lstfadf h8fg b]lvP cg';f/ lhG;L vftfaf6 df}Hbft 36fpg' kg]{ pNn]v 5 .

vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ l8lehg sfof{no, tgx'Fn] @! Vffg]kfgL cfof]hgfdf gfkL lstfjdf pNn]v

ePsf] kl/df0f eGbf ?=$@ nfv && xhf/ j9L d"Nosf kfOk lhG;L vftfjf6 vr{ ePsf]n] 5fglag

u/L oyfy{tf olsg ug'{kb{5 .

zx/L ljsf; tyf ejg sfof{nox?

33. clen]v – hgtf cfjf; sfo{s|d sfof{Gjog sfo{ljlw, @)&% sf] bkmf ^-!!_ df zx/L tyf ejg

sfof{no / nfeu|fxLaLr ePsf] ;Demf}tf adf]lhd sfo{ k|ultsf] cfwf/df ljn e/kfO{ k|fKt ePkl5

ls:tfaGbL /sd pknJw u/fpg'kg]{ Joj:yf 5 . ejg lgdf{0f tyf hgtf cfjf; sfo{s|d uf]/vfaf6

o; jif{ ?=!$ s/f]8 %) nfv &^ xhf/ vr{ ePsf]df utjif{sf] t];|f] ls:tf e'QmfgL pNn]v u/L

tgx'Fsf !@ ;ldltnfO{ ?=! s/f]8 * xhf/ e'QmfgL ePsf] 5 . csf]{ jif{sf] nflu lhDd]jf/L ;/]sf]

ls:tf /sdsf] ljj/0f k]z gu/]sf]n] olsg ug{ ;lsPg . k|yd ls:tfb]lv rf}yf] ls:tf;Dd s—

s;n] slxn] s'g s'g ls:tf k|fKt u/], ;f]sf] clen]v g/fv]sf] sf/0fn] bf]xf]/f] e'QmfgL x'g ;Sg] /

Page 46: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno

35 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

e'QmfgL x'g afFsL ePsf lgdf{0f ;ldlt jf nfeu|fxLn] kfP gkfPsf] ;DaGwdf olsg x'g ;lsPg .

;f] clen]vnfO{ Jojl:yt u/]/ sfo{ljlwsf] kfngf ug'{kg]{ b]lvG5 .

34. ;fe]mbf/L – :yfgLo tx ;fe]mbf/L sfo{s|d cGtu{t zx/L ljsf; tyf ejg sfof{no, sf:sLn] !*

j6f :yfgLo tx;Fu ?=@ s/f]8 ! nfv $@ xhf/sf] ;+emf}tf u/L vr{ n]v]sf]df ;f] sfo{sf nflu

:yfgLo txnfO{ e'QmfgL lbPsf] 5 . o:tf sfo{qmdsf nflu k|b]z ;/sf/n] ;DalGwt :yfgLo txnfO{

g} cg'bfg :j?k vr{ ug]{ clVtof/L lbO{ ;DalGwt :yfgLo txn] n]vfk/LIf0f u/fpg] Joj:yf

ug'{kb{5 .

oftfoft Joj:yf sfof{nox?

35. ;]jf k|jfx l:ylt – oftfoft Joj:yf sfof{no ;jf/L rfns cg'dlt kq, sf:sLaf6 @ kfª\u|] tyf $

kfª\u|] ;jf/L ;fwgsf] gofF ;jf/Lrfns cg'dlt kq ljt/0f, gjLs/0f tyf ljb]zL ;jf/Lrfns

cg'dlt kqsf] g]kfnLs/0f h:tf ;]jf k|jfx x'Fb} cfO/x]sf] 5 . o; jif{ @( xhf/ &!* j6f gofF

;jf/Lrfns cg'dlt kq hf/L, gjLs/0f h:tf ;]jf k|jfxaf6 ?=!* s/f]8 ! nfv $^ xhf/ /fh:j

k|fKt ePsf] 5 . ;jf/L rfns cg'dlt kq lng]sf] ;+Vofdf ePsf] j[l4 cg'?k ;jf/L rfns cg'dlt

kq ljt/0f k|lqmof ;/n / k|efjsf/L x'g ;s]sf] 5}g . sfo{af]emsf t'ngfdf sd{rf/Lsf] ;+Vof sd

/x]sf], ;"rgf k|ljlwd}qL hgzlQmsf] Go"gtf /x]sf], lgoldt tflndsf] Joj:yf gePsf], 6«fon kf;kl5

:df6{ sf8{ -;jf/Lrfns cg'dlt kq_ ;dodf gkfpFbf ;]jfu|fxLsf] c;Gt'li6 /x]sf], k|of]udf

NofOPsf] ;ˆ6j]o/sf] sg]lS6le6Ldf af/Daf/ ;d:of cfpg] u/]sf], ;ˆ6j ]o/df Ps} ;]jfu|fxLsf] b'O{

jf b'O k6s eGbf j9L OG6«L x'g] ;d:of /x]sf], k|of]ufTds k/LIff ;~rfngsf nflu cfkm\g} kof{Kt

6«fon ;]06/ g/x]sf] h:tf ;d:of tyf sl7gfO{ /x]sf] b]lvG5 . sfof{non] ;]jfu|fxLnfO{ k|bfg ug]{

ljB'lto ;jf/L rfns cg'dlt kqsf] clen]v /flv ;dod} ;]jf pknJw u/fpg] sfo{df k|efjsf/Ltf

Nofpg'kb{5 .

;fy} oftfoft ;af/L sfo{fnoaf6 o; aif{ rf/ kfË|] ;jf/L *% xhf/ @)*, b'O{ kfË|] %^ xhf/

@#& ;d]t hDdf ! nfv $! xhf/ $$% gofF btf{ ePsf, gfd;f/L $) xhf/ ^#@, ?6 Ohfht

%(), hfFrkf; !)@#^, k|ltlnlk ^&#%, k|b'if0f hfFr !(^# nufotaf6 ?=(( s/f]8 #& nfv ^#

xhf/ /fh:j cfh{g u/]sf]] 5 . ?6 kld{6 k|lqmof cGtu{t ;fj{hlgs oftfoft ;~rfng x'g] ;jf/L

;fwgx?nfO{ ;8ssf] Ifdtf, ofq'sf] rfk, nfeflGjt hg;+Vof, ;jf/Lsf] ;+Vof h:tf k|fljlws

kIfx?df kof{Kt Wofg gk'¥ofOPsf], k"0f{ ?kdf ;8s k"jf{wf/ ;DkGg geO;s]sf] cj:yfdf klg af6f]

cg'dlt kq lbg'kg{] cj:yf /x]sf], ljgf Ohfht ;jf/L ;fwg ;~rfng x'g] u/]sf], oftfoft

Joj;foLx?aLr c:j:y k|lt:kwf{ Pj+ ;Ll08s]6 k|0ffnLjf6 ;]jfu|fxLn] ;'ne, u'0f:t/Lo, ;'/lIft /

e/kbf{] oftfoft ;'ljwfaf6 al~rt /xg' k/]sf], ?6 cg'dlt k|lqmof Jojl:yt, j}1flgs / k|efjsf/L

x'g g;s]sf] h:tf ;d:of /x]sf] b]lvG5 . ;fj{hlgs oftfoft ;]jfnfO{ Jojl:yt, :jR5 / k|efjsf/L

agfpgsf] nflu af6f] Ohfht k|lqmof ;/n, kf/bzL{, j}1flgs, oyfy{k/s / j:t'lgi7 x'g h?/L 5 .

• a]?h" l:ylt — dGqfno tyf dftxt ## lgsfosf] ?= ! cj{ $^ s/f]8 $$ nfv *$ xhf/ a]?h"

b]lvPsf]df k|f/lDes k|ltj]bg pknAw u/fPkl5 ( lgsfon] ?= &% nfv @( xhf/ km5\of}{6 u/]sf]n]

?= ! cj{ $% s/f]8 ^( nfv %% xhf/ jfFsL a]?h" b]lvPsf] 5 . ;f] dWo] ?= ! cj{ !! s/f]8 #&

nfv $! xhf/ k]ZsL jfFsL /x]sf] 5 . o;;DaGwL ljj/0f cg';"rL !) df /x]sf] 5 .

Page 47: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

36 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

;fdflhs ljsf; dGqfno

lzIff :jf:Yo h:tf ;fdflhs ;]jfx?df kx'Fr, pkof]u / u'0f:t/ j[l4 ug]{, nlIft ju{, If]q tyf

;d"xsf] cfly{s / ;fdflhs ;zlQms/0fdf clej[l4 ug]{, k|b]z:t/sf] ljZjljBfno tyf pRr lzIff

;DaGwL gLlt, sfg'g tyf dfkb08 th'{df, sfof{Gjog / lgodg, z}lIfs of]hgf lgdf{0f / sfof{Gjog,

dfWoflds txsf] k/LIff Joj:yfkg, dlxnf xs ;DaGwL k|fb]lzs gLlt, sfg'g, dfkb08 tyf of]hgf th'{df,

;dfh sNof0f / ;+3 ;+:yf ;DaGwL sfo{x?sf] cg'udg tyf d"NofÍg v]ns'b k|zf;g / ;+3 ;+:yfsf]

;dGjo / lgodg ug]{ p2]Zon] o; dGqfnosf] :yfkgf ePsf] xf] .

of] jif{ dGqfno / dftxt ;d]t ## lgsfosf] ljlgof]hg ?=! ca{ $* s/f]8 $& nfv !! xhf/,

/fh:j ?= (^ nfv !$ xhf/, w/f}6L ? ! s/f]8 !% nfv ^% xhf/ / cGo sf/f]jf/ ?= # s/f]8 ** nfv

$& xhf/ ;d]t ?= ! cj{ %$ s/f]8 $& nfv #& xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 . To;}u/L cGo

;+:yf / ;ldlttkm{ ?= *% s/f]8 $% nfv $* xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 . n]vfk/LIf0fjf6

b]lvPsf Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\M

1. ah]6 tyf sfo{s|dsf] d"NofÍg – k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf @) df ah]6 tyf

sfo{s|d sfof{Gjog cj:yfsf] d"NofÍg ug'{kg{] Joj:yf 5 . /fh:j, vr{, cfof]hgf / sfo{s|d

;~rfng ug{ g]kfn ;/sf/af6 k|fKt ePsf] ;dfgLs/0f cg'bfg, ;zt{ cg'bfg, ;dk"/s cg'bfg /

ljz]if cg'bfg /sd, j}b]lzs cg'bfg tyf C0fsf] cg'dfg, k|flKt tyf kl/rfngsf] oyfy{ ljj/0f

tyf k|b]z ;xsf/Lsf] gLlt tyf ah]6df ;dfj]z ePsf sfo{s|dx?sf] sfof{Gjog cj:yf d"NofÍg

u/]sf] b]lvPg .

2. gLlt sfof{Gjog – k|fb]lzs dGqfnosf] u7g, cfb]z @)&$ cg';f/sf dlxnf tyf afnaflnsfsf

;+ljwfg k|bQ xs clwsf/sf] /Iffsf nflu cfjZos gLlt th'{df ug]{, ;fdflhs hfu/0f, ;fdflhs

lae]b cGTo ug]{, ckfËtf ;DaGwL, Psn dlxnf, a[4 a[4f ;DaGwL, pRRf lzIff gLlt tyf z}lIfs

k/fdz{ ;]jf, :jf:Yo aLdf, cf}iflw Joj:yfkg, ;"tL{, dlb/f nfu"kbfy{, k|b]z :t/sf lzIfs

Joj:yfkg dfkb08, th'{df / sfof{Gjog nufotsf sfo{x? sfof{Gjog u/]sf] b]lvPg . dGqfnon]

gLlt, sfg'g / dfkb08 tof/ u/L sfof{Gjogdf kxn ug'{kb{5 .

3. sfo{;Dkfbg l:ylt – u08sL k|b]z -sfo{ljefhg lgodfjnL, @)&$_ adf]lhd ;fdflhs ljsf;

dGqfnon] ug'{kg]{ sfo{x? cGtu{t k|b]z:t/sf] ljZjljBfno tyf pRr lzIff ;DaGwL gLlt, sfg'g

tyf dfkb08 th'{df sfof{Gjog / lgodg, k|b]z:t/sf] dfgj ;+;fwgsf] cfjZostf k|If]k0f tyf

z}lIfs of]hgf lgdf{0f / sfof{Gjog, dfWolds txsf] k/LIff Joj:yfkg, ;dfhsNof0f / ;+3;+:yf

;DaGwL sfo{x?sf] cg'udg tyf d"NofÍg, dlxnf xs ;DaGwL k|fb]lzs gLlt, sfg'g, dfkb08 tyf

of]hgf th'{df, sfof{Gjog / lgodg / v]ns'b k|zf;g, ;+3;+:yfsf] ;dGjo / lgodg u/]sf]

gb]lvPsf]n] tf]lsP adf]lhdsf] sfo{ ;Dkfbg ug'{kb{5 .

4. nIo tyf k|ult – z'?df dGqfnosf] nflu ?=# cj{ !* s/f]8sf] ah]6 Joj:yf ePsf]df yk u/L

?=# ca{ @@ s/f]8 sfod eO{ ?=! cj{ &@ s/f]8 ( nfv %) xhf/ vr{ ePsf] 5 . dGqfnoaf6 o;

jif{ ^) sfo{s|d ;DdGg ug]{ nIo /fv]sf]df $) sfo{s|d sfof{Gjog g} gePsf], @) sfo{s|dsf] @%

k|ltzt;Dd dfq k|ult u/]sf] 5 . nlIft sfo{s|dsf] k|ult xfFl;n ug'{kb{5 .

5. k|b]z vf]k sf]if – rfn' jif{sf] gLlt tyf sfo{s|ddf k|b]znfO{ k"0f{ vf]kd'Qm agfpg k|b]z vf]k sf]ifsf]

:yfkgf ug{ ?=! s/f]8 ut jif{ g} ljlgof]hg ePsf]df o; aif{ yk ?=! s/f]8 u/L ?=@ s/f]8 ljljw

vftfdf hDdf u/]sf]df vr{ ePsf] 5}g . lgb]{lzsf adf]lhd vf]k ;]jfsf] ljsf;, lj:tf/ / ;'b[9Ls/0f

u/L u'0f:t/Lo vf]k ;]jf k|bfg ug'kb{5 .

6. vl/b of]hgf – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod & tyf lgod * df dGqfnon] Ps

jif{eGbf a9L cjlw;Dd ;~rfng x'g] of]hgf jf cfof]hgfsf] nflu vl/b ubf{ jf jflif{s !) s/f]8

?k}FofeGbf a9L /sdsf] vl/b ubf{ v/Lbsf] u'?of]hgf tof/ ug'{kg]{, ?=!) nfveGbf a9L /sdsf]

Page 48: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

;fdflhs ljsf; dGqfno

37 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

vl/b ug'{kbf{ cfufdL cfly{s jif{sf] cg'dflgt jflif{s sfo{s|dnfO{ Wofg lbP/ vl/b of]hgf tof/

ug'{kg]{ Joj:yf 5 . dGqfnon] vl/b u'?of]hgf, vl/b of]hgf gjgfO{ cfly{s jif{sf] :jLs[t sfo{qmd

tyf ah]6 k|fKt ePkl5 sfo{s|d ;~rfng u/]sf] b]lvof] . vl/b u'?of]hgf tyf jflif{s vl/b of]hgf

jgfP/ dfq sfo{s|d ;+rfng ug'{kb{5 .

7. cg'bfg – dGqfnoaf6 ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+:yfx?nfO{ lbOg] cg'bfg ;DjGwL lgb]{lzsfdf

;/sf/L tyf ;fd'bflos ;+:yfx?sf] xsdf k|b]z l:yt ;DalGwt :yfgLo tx dfkm{t cg'bfg pknAw

u/fpg] Joj:yf 5 . ;+3Lo ;zt{ cg'bfgaf6 $ ;+:yfnfO{ ?=$) nfv @ xhf/ cg'bfg pknAw

u/fPsf] 5 . To;}u/L k|fljlws lzIff tyf Joj;foLs tflnd kl/ifb\nfO{ cfly{s ljj/0f ;dod} tof/

kf/L lgoldt k|ltj]bg ug]{, n]vfk/LIf0f k|ltj]bg k]z ug'{kg]{ / cfly{s jif{sf] cGTodf vr{ geO{

afFsL /x]sf] /sd lkmtf{ ug'{kg]{ zt{df rfn' ah]6af6 ?=!^ s/f]8 !$ nfv *) xhf/ / k"FhLut

ah]6af6 ?=^ s/f]8 @) nfv @% xhf/ u/L ?=@@ s/f]8 #% nfv % xhf/ cg'bfg lbPsf]df s'g}

k|ltj]bg k]z u/]sf] 5}g . cg'bfgsf] cg'udgnfO{ k|efjsf/L t'Nofpg' kb{5 .

8. sfo{qmd ;~rfng – dGqfnoaf6 k|fKt cg'bfg /sd vr{ ubf{ nfut cg'dfg, lgdf{0f sfo{sf] b/

ljZn]if0f ;lxtsf] gfkLsf] cfwf/df /sd e'QmfgL ug'{kg]{df ;f] a]u/ ejg tyf v]n d}bfg lgdf{0f

u/]sf] pNn]v u/L bxrf]s v]n d}bfg kj{t, sf7] vf]nf v]n d}bfg afUn'Ë, wfr]{ v]n d}bfg uf]/vf,

lrG6'6f/ /+uzfnf tgx'F, l;4fy{ ;fd'bflos ax'd"vL SofDk; :ofª\hf, ckfË ;dfh ejg lgdf{0f

:ofª\hf, d's'Gbk'/ se8{xn lgdf{0f gjnk'/ / n]vgfy /+uzfnf lgdf{0f sf:sLnfO{ ?=! s/f]8 @%

nfv e'QmfgL ePsf] 5 . tL lgsfoaf6 tf]lsPsf] sfo{;DkGg eO{ k|ltkmn nlIft au{df k'u]sf] olsg

x'g] ljj/0f k|fKt ePsf] 5}g . lgdf{0f sfo{ ;DkGg ePsf] ;'lglZrt x'g'kb{5 .

9. lgsf;f – k|b]zsf ;fd'bflos ljBfno tyf afn;'wf/ u[x ;'wf/ cGt{ut zf}rfno lgdf{0f, sDKo'6/

Nofj, lj1fg Nofa :yfkgfy{ k"FhLut cg'bfgsf] nflu ?=#) s/f]8 Joj:yf u/L k|b]zleqsf !#&

;fd'bflos ljBfno tyf afn ;'wf/ u[xx?;+u k|:tfj lnP/ of] jif{ ?=@( s/f]8 $ nfv ^@ xhf/

lgsf;f lbPsf] 5 . /sd lgsf;f lbbf ;fd'bflos ljBfnox?sf] cj:yf olsg u/]/ k|fyldstf /

sfo{k|ultsf] cfwf/df lgsf;f lbg'kg]{df Psd'i7 k|:tfjsf] cfwf/df lgsf;f lbPsf], zf}rfno lgdf{0f,

sDKo'6/ Nofj, lj1fg Nofa lgdf{0f ;DkGg ePsf] k|lta]bg k]z gePsf], cg'bfg /sdsf] ljBfnojf6

n]vfk/LIf0f u/fO{ k|ltj]bg k]z gePsf] tyf lgb]{zgfno Pj+ dGqfnoaf6 cg'udg d"NofÍg ePsf]

k|lta]bg ;d]t k]z ePsf] 5}g . o:t} k|s[ltsf] /sd :yfgLo txx?jf6 ;d]t lgsf;f x'g] u/]sf] 5 .

t;y{ bf]xf]/f] gx'g] u/L sfo{ ;Dkfbg x'g] Joj:yf ldnfpg'kb{5 .

c:ktfn tyf :jf:Yo sfof{no

10. k|b]z :jf:Yo ;]jf — gful/snfO{ ;'ne :jf:Yo ;]jf k|bfg ug]{ Pjd\ :jf:Yo ;]jfdf ;dfg kx'Fr

;'lglZrt ug]{ ljifo ;/sf/sf] k|fylds If]qdf kb{5 . k|b]zn] :jf:Yo If]qdf nufgL clej[l4 ug]{

Pjd\ u'0f:t/Lo, ;xh, ;'ne :jf:Yo ;]jfdf ;dfg kx'Fr ;'lglZrt ug]{ gLlt lnPsf] 5 .

hg;+Vofsf] cg'kft cg'?k :jf:Yo ;+:yfx?sf] :yfkgf, ;]jf k|jfxsf] lgodg / cg'udg, :jf:Yo

jLdf, pkrf/ ;xof]u k|efjsf/L agfpg k|b]zn] ;dGjo ;d]t ug'{kg]{ Joj:yf 5 . bIf :jf:YosdL{

tyf cTofw'lgs k|ljlw / pks/0f ;lxtsf] :jf:Yo ;]jf k|bg u/L kf]if0fsf] dxTj af/] hfu/0f

a9fpg' klg k|b]z ;/sf/sf] e"ldsf /x]sf]df o; ;DaGwL sfo{ ePsf] b]lvPg .

11. ;f]em} vl/b – ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ sf] lgod *$-!_ df % nfveGbf dfly ?=@) nfv

?k}ofF;Dd nfut cg'dfg ePsf] dfn ;fdfg l;naGbL b/efpkq cfJxfg u/L vl/b ug{ ;lsg]

Joj:yf 5 . wjnflu/L c~rn c:ktfnn] k|lt:kwf{nfO{ ;Lldt ug]{u/L ?=% nfvdf ga9fO{ k6s

k6s u/L ?=$^ nfv !( xhf/, uf]/vf c:ktfnn] ?=^# nfv #( xhf/ / :ofªhf c:ktfnn] ?=$#

nfv $% xhf/ ;d]t s'n ?=! s/f]8 %# nfv # xhf/sf] kmlg{r/, cf}ifwL, pks/0f ;f]em} vl/b

u/]sf 5g\ . jflif{s vl/b of]hgf agfO{ k|lt:kwf{ / ldtJooL k"j{ vl/b sfo{ ug'{kb{5 .

Page 49: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

;fdflhs ljsf; dGqfno

38 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

12. k|f]T;fxg eQf – a]gL c:ktfn Joj:yfkg ;ldltsf] @)&%.(.!) sf] a}7saf6 c:ktfnsf

sd{rf/LnfO{ k|f]T;xfg eQf lbg] lg0f{o ePcg';f/ o; jif{ s/f/ ;d]tsf !)% sd{rf/L -b/aGbL

%( hgf ePklg_ nfO{ sfo{;Dkfbg ;'rs j]u/ ?=@& nfv !@ xhf/ k|f]T;xfg eQf ljt/0f u/]sf]

5 . sd{rf/LnfO{ eQf lbg] lg0f{o ug]{ clwsf/ ;ldltdf /x]sf] gb]lvPsf]n] o:tf] vr{df lgoGq0f

x'g'kb{5 .

13. n]vfk/LIf0f jSof}tf M k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf ## df cfly{s jif{ ;dfKt

ePkZrft n]vfk/LIf0f u/fpg'kg]{ pNn]v 5 . o; jif{ lhNnf :jf:Yo sfof{no, DofUbLsf] ljlgof]hg,

/fh:j tyf w/f}6L tkm{ ? ! s/f]8 *) nfv %# xhf/sf] >]itf cg';Gwfgdf /x]sf] sf/0f hgfO{

n]vfk/LIf0f u/fPsf] 5}g . vr{ u/]sf] /sd k|lt hjfkmb]xLtf k'/f ug{ ;dodf n]vfk/LIf0f

u/fpg'kb{5 .

• a]?h" l:ylt — of] jif{ dGqfno / dftxt;d]tsf lgsfosf] n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf] a]?h"sf] l:ylt

b]xfo cg';f/ 5 M

➢ dGqfno tyf dftxt #@ lgsfosf] ?= ! s/f]8 () nfv (# xhf/ a]?h" b]lvPsf]df k|f/lDes

k|ltj]bg pknAw u/fPkl5 # lgsfon] ?= # nfv ^& xhf/ km5\of}{6 u/]sf]n] ?= ! s/f]8 *&

nfv @^ xhf/ jfFsL b]lvPsf] 5 . ;f]dWo] ?= ^@ nfv $# xhf/ k]ZsL jfFsL /x]sf] 5 . o;

;DaGwL ljj/0f cg';"rL–!) df 5 .

➢ ;ldlttkm{ !) c:ktfn ljsf; ;ldltsf] ? # s/f]8 *^ nfv ** xhf/ a]?h" b]lvPsf]df

k|f/lDes k|ltj]bg pknAw u/fPkl5 @ ;ldltsf] ?= ! nfv $@ xhf/ km5\of}{6 u/]sf]n] ? #

s/f]8 *% nfv $^ xhf/ j]?h' jfFsL /x]sf] 5 . ;f]dWo] ?= #) nfv #@ xhf/ k]ZsL jfFsL

/x]sf] 5 . o;;DaGwL ljj/0f cg';"rL–!! df /x]sf] 5 .

Page 50: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

39 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

d'Vo GofoflwjQmfsf] sfof{no

k|b]z ;/sf/ kIf jf ljkIf ePsf] jf k|b]z ;/sf/sf] xs lxt jf ;/f]sf/ /x]sf] ;+ljwfg jf

sfg'gsf] JofVof ;DaGwL s'g} hl6n ;+j}wflgs jf sfg'gL k|Zg ;dfj]z ePsf] jf k|b]zsf] ;Gbe{df

;fj{hlgs dxTj jf ;fj{hlgs ;/f]sf/sf] d'2fdf k|b]z ;/sf/sf] tkm{af6 cbfntdf pkl:yt eO{ ax;

k}/jL ug]{, u/fpg] p2]Zon] o; sfof{nosf] :yfkgf ePsf] xf] .

o; sfof{nosf] ljlgof]hg ?=@ s/f]8 # nfv (& xhf/, /fh:j ?=# xhf/ / w/f}6L ?=!& xhf/ ;d]t

?= @ s/f]8 $ nfv !& xhf/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg ePsf] 5 . ;f] sf/f]af/sf] n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf

Joxf]/f lgDgfg';f/ 5g\ M

1. b/aGbL / kbk"lt{ – :jLs[t b/aGbL !! /x]sf]df ^ kbk"lt{ ePsf] b]lvG5 . kbk"lt{dWo] $ s/f/df

sfo{/t /x]sf] kfOof] . sfof{nosf] b/aGbL / kbk"lt{ cj:yf cBfjlws u/L kb l/Qm gx'g] u/L

b/jGbL kbk'lt{ ug'{kb{5 .

2. nIo tyf k|ult M k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf ^% adf]lhd of] P]g / o; P]g

cGt/ut ag]sf lgodx?df n]lvPsf s'/fx?df ;f]xL adf]lhd / c?df k|rlnt sfg'g adf]lhd x'g]

Joj:yf 5 . k|b]z ;/sf/ cGt/ut cfly{s sfo{ljlw lgodfjnL galg;s]sf] cj:yfdf cfly{s

sfo{ljlw lgodfjnL, @)^$ cfslif{t x'g] b]lvG5 . cfly{s sfo{ljlw lgodfjnL, @)^$ sf] lgod @)

adf]lhd rfn' jif{df ;DkGg ul/g] sfdsf] kl/df0f / nfut ;lxt cfufdL jif{df klg rfn' /fVg'kg]{

eP To;sf] kl/df0f / ah]6 ;d]t k]z ug'{kg]{ Joj:yf 5 . sfof{non] ah]6 pkzLif{sdf kl/df0f /

nfut v'Ng] u/L sfo{s|d :jLs[t gu/L rfn' tyf k"FhLut tkm{sf sfo{s|ddf vr{ u/]sf] 5 . jflif{s

sfo{s|dsf] cfwf/df sfof{Gjog u/L nfut / kl/df0f v'Ng] u/L k|ult k|ltj]bg tof/ ug'{'kb{5 .

3. d'2f ljj/0f – sfof{nodf btf{ ePsf !% d'2fdWo] $ km5\of}{6 eO{ !! afFsL /x]sf] 5 . ;dod} d'2f

km5of}{6 ug]{ sfo{df sfof{non] Wofg lbg'kg]{ b]lvG5 .

4. ;f]em} vl/b – ;fj{hlgs vlb P]g, @)^# sf] bkmf *-@_ df vl/b ubf{ k|lt:kwf{ ;Lldt x'g] u/L

6'qmf6'qmf kf/L vl/b ug'{ x'Fb}g eGg] Joj:yf /x]sf] 5 . sfof{non] o; jif{ ?=$# nfv ^! xhf/sf]

kmlg{r/ tyf lkmS:r/, ;jf/L ;fwg tyf d]lzg cf}hf/ / lgdf{0f sfo{ ;f]em} vl/b u/]sf] 5 .

k|lt:kwf{{ ;Lldt ug]{ u/L vl/b ug]{ sfo{ lgoGq0f ug'{kb{5 .

• a]?h" l:ylt – sfof{nosf] n]vfk/LIf0faf6 nutL a]?h" b]lvPsf] 5}g . o;;DaGwL ljj/0f cg';"rL–

!) df /x]sf] 5 .

Page 51: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

40 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

kl/R5]b —$

k|ltj]bg sfof{Gjogsf] l:ylt

k|b]z cfly{s sfo{ljlw P]g, @)&$ sf] bkmf #% adf]lhd dxfn]vfk/LIfssf] sfof{noaf6 n]vfk/LIf0f

eO{ k|f/lDes k|ltj]bgdf cf}NofOPsf a]?h"sf ;DaGwdf ;f] a]?h"sf] ;"rgf k|fKt ePsf] #% lbgleq

;DalGwt sfof{non] tf]lsP adf]lhd km5\of}{6 tyf ;Dk/LIf0f u/L dxfn]vfk/LIfssf] sfof{nonfO{ hfgsf/L

u/fpg' kg]{ Joj:yf 5 . o; ;DaGwL Aoxf]/f lgDg 5g\M

1. km5\of}{6 – of] jif{ k|b]z ;/sf/L sfof{notkm{ !#( lgsfosf] ljlgof]hg, /fh:j, w/f}6L tyf cGo

sf/f]af/sf] n]vfk/LIf0f ;DkGg u/L ?= ! cj{ ^# s/f]8 !& nfv ($ xhf/ nutL j]?h" ;lxtsf]

n]vfk/LIf0f ;DkGg u/L k|f/lDes k|ltj]bg;d]t pknJw u/fPsf]df $( lgsfoaf6 k|df0f tyf

k|ltlqmof k]z eO{ ;}4flGts bkmf # / nutL bkmf %# af6 ?=@ s/f]8 %% nfv (% xhf/ km5\of}{6

ePsf] / afFsL () OsfO{sf] k|ltlqmof k|fKt gePsf]n] ?= ! cj{ ^) s/f]8 ^! nfv (( xhf/ afFsL

/x]sf] 5 . ;ldlt tyf cGo ;+:yftkm{ n]vfk/LIf0f ePsf !) lgsfosf] ?= # s/f]8 *^ nfv **

xhf/df @ lgsfon] k|ltlqmofaf6 ?= ! nfv $@ xhf/ km5\of}{6 u/]sf]]n] ?= # s/f]8 *% nfv $^

xhf/ a]?h" afFsL /x]sf] 5 . sfg'g adf]lhd a]?h" c;"n km5\of}{6 ug'{kb{5 .

ut jif{ k|b]zsf] ;/sf/L lgsfotkm{sf] ?= % nfv $) xhf/ a]?h" km5\of}{6 ug{ afFsL /x]sf]df

;+k/LIf0faf6 ?=$ nfv ^( xhf/ km5\of}{6 u/]sf]n] ?= &! xhf/ a]?h" afFsL /x]sf] 5 .

2. a]?h" Go"gLs/0f – k|b]z ;/sf/sf] cfly{s sf/f]af/df dxfn]vfk/LIfsaf6 cf}FNofOPsf] q'l6nfO{ ;'wf/

u/L cfly{s cg'zf;gsf] l:ylt dha't agfpg' kb{5 . k|b]z sfof{nox? ;+rfng ;'?jftL r/0fdf

/x]sfn] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL :yfkgf, k|efjsf/L cfGtl/s n]vfk/LIf0f, vl/bnufotsf sfg'gsf]

kfngf, cg'udg tyf lgodg / sd{rf/Ldf lhDd]jf/L jxgsf] l:yltdf a9f]Q/L u/L a]?h' Go"gLs/0fdf

Wofg lbg' kb{5 .

Page 52: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

41 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

kl/R5]b %

;'wf/sf If]qx?

;|f]t / ;fwgsf] k|fKtL Pa+ kl/rfngaf6 k|b]zsf lasf; lgdf{0f, ;]afk|jfxsf ultlalwnfO{ kf/bzL{,

hjfkmb]xL, ldtJooL, ;'zf;go'St Pa+ k|efasf/L agfpg zf;g ;+rfng tyf cfly{s sfo{ k|0ffnLdf ;'wf/

ug]{ ljifo lgDg 5g\

1. sfg'g tyf ;+/rgf – k|b]z ;/sf/n] lgwf{/0f u/]sf] jflif{s sfo{qmdsf] sfof{Gjog, k|b]z:t/df

;fj{hlgs ;]jf ljt/0fsf] Go"gtd dfkb08 lgwf{/0fnufot ;]jf k|jfxnfO{ lgoldt / Jojl:yt ug]{

gLlt, dfkb08 Pj+ sfo{ljlw lgdf{0f, ;]jfu|fxL ;Gt'i6L tyf ;]jf k|jfxsf] cg'udg nufotsf] sfo{df

;+:yfut, k|fljlws / ;|f]t kl/rfng Ifdtf j[l4 u/L ;]jf k|jfxnfO{ r':t / k|efjsf/L agfpg' kb{5 .

2. sfg'g lgdf{0f – ;+ljwfgsf] wf/f %&-^_ df k|b]z ;efn] sfg'g agfpFbf k|b]z ;/sf/af6 hf/L ug'{kg]{

;a} P]g, sfg'g, k|fyldstfsf] cfwf/df tof/ u/L k|b]z ;efdf k|:t't u/L kfl/t u/fpg'kb{5 .

k|b]zn] klxrfg u/]sf sfg'g, u7g cfb]z, lgodfjnL / sfo{lalw th'{dfsf nflu cfjZos sfg'gsf]

klxrfg u/L ;dod} sfg'g lgdf{0f ug'{kb{5 . g]kfnsf] ;+ljwfg adf]lhd k|b]z:t/af6 lgdf{0f x'g]

sfg'g ;+3Lo sfg'g;Fu ;fdGh:otf x'g] u/L lgdf{0f ug]{ / ;a} kbflwsf/Lx?sf] ;]jf ;'ljwf

;DaGwdf Ps?ktf x'g] u/L dfkb08 tof/ u/L nfu' ug'{kb{5 .

3. ;+u7g / sd{rf/L Joj:yfkg – k|b]z ;/sf/sf] sfo{ ;Dkfbg ug{ cfjZos ;+u7g / sd{rf/Lsf]

Joj:yf x'g'kb{5 . k|b]z cGtu{tsf sfof{nox?df @ xhf/ *!@ b/aGbL :jLs[t u/]sf]df @ xhf/ #$

cyf{t b/aGbLsf] t'ngfdf &@=## k|ltzt dfq ;dfof]hg ePsf], ;dfof]hg ePsf klg ;a} kbk"lt{

gePsf] cj:yfdf k|b]z ;/sf/sf] sfo{;Dkfbg tyf ;]jf k|jfx k|efjsf/L x'g] gb]lvFbf :jLs[t

b/aGbL ;dod} kbk"lt{ x'g'kb{5 .

k|b]z:t/sf sfo{ ;Dkfbgdf k|efjsfl/tf Nofpg / k|b]zsf ;a} lhNnfdf /xg] ;/sf/L

lgsfosf] ;+u7g tyf Joj:yfkg ;e]{If0f / Joj:yfkg k/LIf0f u/L;a} lhNnfdf k|b]zsf lasf;

lgdf{0f, ;]afk|jfxsf ultlalwnfO{ k|efasf/L agfpg ;dGjofTds ?kn] sfo{ ;Dkfbg ug{ ;+u7g

;+/rgf :jLs[t u/L sfof{Gjogdf Nofpg'kb{5 .

4. ah]6 k|:tfj k|0ffnL – ah]6 k|0fnLdf ;'wf/ ug{ k|fyldstfdf /x]sf sfo{s|ddf ah]6 ljlgof]hg ug]{,

cfufdL lqjlif{o vr{ k|If]k0f ;lxtsf] vr{ ;+/rgf ah]6 th'{df ubf{ g} tof/ ug]{, z'?df ah]6

ljlgof]hg gu/L /sdfGt/ tyf u}/ ah]6/L vr{ ug{] sfo{df lgoGq0f, pknAwL gx'g] of]hgfdf

ljlgof]hg gu/L k|ltkmnd'vL If]qdf k|fyldstf lbg], l8 kL cf/ ePsf of]hgfnfO{ 5nkmn ug]{ tyf

sfof{Gjogdf Nofpg ah]6 to ug{, Go"g ljlgof]hg u/L e}k/L zLif{saf6 /sdfGt/ sfo{df lgoGq0f,

w]/} sfo{s|d eGbf pknAwL / ;DkGg ug{ ;lsg] sfo{s|dnfO{ k|fyldstf / ah]6 th'{df bLuf] ljsf;

nIosf] ;"rssf] cfwf/ ug{] / of]hgfsf] cfwf/kq adf]lhd ah]6 th'{df ug]{ nufotsf sfo{x? ug'{

kg]{ b]lvPsf 5g .

5. /fh:j ;+sng – cGt/ ;/sf/L ljQ Joj:yfkg P]g, @)&$ adf]lhd k|b]z ;/sf/sf] clwsf/ If]qdf

kg]{ 3/hUuf /lhi6\]zg z'Ns, ;jf/L ;fwg s/, dgf]/~hg s/, lj1fkg s/, s[lif cfodf s/, ;]jf

z'Ns b:t'/, ko{6g z'Ns nufotsf If]q kl/rfng u/L /fh:j ;+sng ug'{kb{5 . cGt/;/sf/L ljQ

Joj:yfkg P]g, @)&$ adf]lhd clwsf/ If]q cGtu{t kg]{ ljifodf /fh:j ;+sngnfO{ k|efjsf/L

agfpg'kb{5 .

6. cfof]hgf Joj:yfkg – ;+efJotf cWoog, cfof]hgf 5gf}6, ah]6 tyf sfo{qmd :jLs[lt, sfof{Gjog,

;'kl/j]If0f, cg'udg d"NofÍgnufot ljleGg r/0fdf Wofg lbb}{ cfof]hgf ;~rfng ug'{ kb{5 . k|b]z

uf}/jsf cfof]hgf / klxnf] k|fyldstfsf cfof]hgfsf] 5gf}6 u/L k'FhLut vr{nfO{ pknlJw d"ns

If]qdf vr{ x'g] Joj:yf ldnfpg'kb{5 .

Page 53: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

;'wf/sf If]qx?

42 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

7. vr{ k|lqmof – vr{sf] pkfb]otf / dxTjnfO{ :yflkt u/L ah]6 pkof]usf] sfo{ k|lqmof z'? ug]{, Pp6}

sfo{If]q tyf p2]Zodf j]Unfj]Un} lgsfodf ;|f]t ljefhg u/L vr{ ug]{ sfo{df lgoGq0f, dGqfnox?

gLltut lg0f{o, th'{df / sfof{Gjogsf] cg'udgdf ;+nUg x'g'kg]{, ljB'tLo v/LbnfO{ clgjfo{ ug]{,

vl/b of]hgf / u'?of]hgf tof/, ;fgfltgf sfo{ k/fdz{bftfaf6 gu/fO{ cfGt/Ls hgzlQmaf6

u/fpg kxnug]{, gofF ;jf/L ;fwg vl/b ug]{ k|lqmofnfO{ lgoGq0fdf Nofpg'kg]{, sfo{tflnsf cg'?k

lgdf{0fsf] sfo{ ug'{kg]{, k"FhLut vr{nfO{ sfo{s|d, ;do, ah]6 kl/rfng;Fu ;Da4 ug'{kg]{, e'QmfgL

ug{ afFsL bfloTj ;[hgf gug]{, d'cfAhf, Ifltk"lt{ / hUuf k|flKt ;DaGwL cj/f]w ;dfwfg gu/L vl/b

sf/afxL cufl8 a9fpg gx'g] h:tf laifodf ;'wf/ x'g'kb{5 .

8. ah]6 sfof{Gjog – ah]6 th'{df, sfof{Gjog / vr{ Joj:yfkgdf ;'wf/ ub}{ ah]6 ljlgof]hg, vr{ /

pknlAwnfO{ sfo{ ;Dkfbg d"NofÍg;Fu cfj4 ug'{kb{5 . rfn'vr{ lgoGq0f ug{ ldtJolotf;DaGwL

lgb]{lzsf / dfkb08 agfO{ nfu" ug]{, cg'Tkfbs vr{ lgoGq0f ug]{ / cfof]hgf Joj:yfkgdf ;'wf/

u/L k'FhLut vr{ j[l4 ug{'kb{5 . k|b]z ;l~rt sf]ifaf6 k|bfg ul/g] ;a} k|sf/sf cg'bfg /sdsf]

pkof]u ;DaGwdf cg'udg u/L /sdsf] ;b'kof]u ;DaGwdf olsg ug'{kb{5 .

9. ;fj{hlgs vl/b – ;fj{hlgs lgsfon] vl/b u'?of]hgf tyf jflif{s vl/b of]hgf agfO{ k|lt:kwf{Tds

?kdf ldtJooL vl/b sfo{ u/fpg vl/b of]hgfsf] s8fOsf ;fy kfngf ug'{kb{5 . k/fdz{ ;]jf

vl/bdf cfGtl/s hgzlStsf] clwstd kl/rfng u/L ckgTjsf] lasf; ug'{kb{5 .

10. cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL – cfGtl/s lgoGq0f;DaGwL Joj:yfnfO{ k|efjsf/L agfpg k|b]z dGqfno

/ cGtu{t lgsfoaf6 ;Dkfbg ug]{ sfo{ ldtJooL, sfo{bIf / k|efjsf/L 9+uaf6 ;Dkfbg ug{ ljQLo

k|ltj]bg k|0ffnLnfO{ ljZj;gLo agfpg tyf k|rlnt k|b]z sfg'gadf]lhd sfo{ ;Dkfbg ug{ cf—

cfkm\gf] sfdsf] k|s[lt cg';f/sf] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL tof/ u/L nfu" ug'{kb{5 .

11. k|ltj]bg k|0ffnL – tf]lsPsf] ;dodf s]Gb|Lo lx;fa tof/ / >fj0f dlxgfleq ljQLo ljj/0f tof/

ug'{kg]{ tkm{ ;'wf/, cfGtl/s n]vfk/LIf0f ;dodf ;DkGg u/L k|ltj]bgsf] sfof{Gjog, cfof]hgf

;DkGg ePkl5 k|ltkmnsf] d"NofÍg Joj:yfsf] n]vfhf]vf, k|ltj]bgdf ;"rgf k|ljlw k|of]udf Nofpg]

/ g]K;f; j];df k|ltj]bg k|0ffnL sfof{Gjogdf Nofpg'kb{5 .

12. n]vfÍg tyf k|ltj]bg k|0ffnL – ;fj{hlgs lgsfosf] n]vf k|0ffnL, n]vf 9fFrfsf] :jLs[lt tyf ljQLo

k|ltj]bg k|0ffnLdf ;do;fk]If ;'wf/ u/L ;fj{hlgs sf]ifsf] kf/blz{tf / ljZj;gLotf k|j4{g ug{

;fj{hlgs If]qsf] nflu g]kfn ;fj{hlgs If]q n]vfdfg -g]k;f;_ k|b]z txdf ;d]t sfof{Gjogdf

Nofpg'kb{5 .

13. n]vfgLlt Pj+ l6Kk0fL v'nf;f – cfo tyf Joodf ckgfpg] / ul/g] vr{sf] n]vfgLlt tyf l6Kk0fL

agfpgkg]{, :jLs[t u/]sf] dfkb08adf]lhd s'g} cfly{s sf/f]af/sf] ;dli6ut l:ylt bzf{pg] ah]6

cg'dfg, k|flKt / e'QmfgL ljj/0f tyf ;f];Fu ;DalGwt n]vf l6Kk0fL ;d]tsf] ljj/0f agfO{

n]vfk/LIf0fdf k]z ug'{kg]{, k|b]z n]vf lgoGqs sfof{noaf6 k|fKt k|b]zsf] s]Gb|Lo cfly{s ljj/0fdf

n]vfgLlt Pj+ l6Kk0fL v'nf;f ug'{kg]{ nufot ljQLo Joj:yfkgsf] af/]df v'n;f ug'{kb{5 .

14. jflif{s n]vfk/LIf0f k|ltj]bg – dxfn]vfk/LIfssf] :jLs[t 9f‘rfdf k|b]z txsf] ;+lrt sf]if lx;fa

tof/ ug]{, k|b]zsf] jflif{s n]vfk/LIf0f k|ltj]bg k|b]z ;ef dfk{mt ljifout ;fj{hlgs n]vf ;ldltdf

k|:t't u/L 5nkmn ug]{ Joa:yf ldnfpg'kb{5 .

15. ljQLo ;'zf;g – k|efjsf/L ljQLo Joj:yfkg dfk{mt ;fj{hlgs cfo tyf Joosf] ;jf]{Qd

kl/rfng, To;sf] n]vfÍg, k|ltj]bg tyf n]vfk/LIf0f dfk{mt ljQLo Joj:yfkgdf kf/bzL{tf /

hjfkmb]lxtf clej[l4 ug'{ k|b]z ;/sf/sf] bfloTj xf] . ;fj{hlgs ljQLo Joj:yfkg k|efjsf/L

agfpg ;fj{hlgs cfo / Joosf] cBfjlws l:yltsf] n]vfÍg ubf{ k|ltj]bg k|0ffnL Jojl:yt

agfpg' cfjZos 5 . ah]6 ;"rgf Joj:yfkg k|0ffnL, nfut nfesf] ljZn]if0f ;lxtsf] of]hgf tyf

sfo{qmd, ;fj{hlgs If]q n]vfdfg, sDKo"6/df cfwfl/t n]vf k|0ffnLsf] k|of]u h:tf If]qdf ;'wf/ u/L

ljQLo Joj:yfkgdf hjfkmb]lxtf clej[l4 ug'{kb{5 .

16. ;]jf k|jfx – ;fj{hlgs ;|f]t / ;fwgsf] clwstd pkof]u u/L ;]jf k|jfxnfO{ ldtJooL, k|efjsf/L

/ bIftfk"j{s ;~rfng ug{ rqmLo ;do k|0ffnL, 6f]sg k|0ffnL, Psåf/ ;]jf k|0ffnL / x]Nk8]:s

k|0ffnL sfof{Gjogdf Nofpg cfjZos Joj:yf ldnfpg'kb{5 . ;]jfu|fxLsf] ;do / nfut 36fpg

Page 54: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

;'wf/sf If]qx?

43 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

ljB'tLo dfWodaf6 ;]jf k|jfx ug]{ Joj:yf ldnfpg'kb{5 . ;fy} ljB'tLo k|0ffnLaf6 e'QmfgL u/L

;]jf k|fKt ug]{ k|lqmof cjnDag ul/g'kb{5 . o;}ul/ k|b]z txaf6 k|jfx x'g] ;]jfnfO{ Jojl:yt ug{],

3'DtL ;]jf k|bfg ug]{, ;]jf dfkb08 lgwf{/0f ug]{, cg'udg ;+oGq agfpg] / u'gf;f] ;'g'jfO{ ;oGqsf]

Joj:yf / cfjlws?kdf ;fj{hlgs ;'g'jfO{ ug]{ k|lqmof cjnDag ug'{kb{5 .

17. vr{ Joj:yfkgdf ;'wf/ – k|b]z txsf] ljQLo Joj:yfkgdf ;'wf/ ug{ vr{ Joj:yfkgdf ;'wf/ ub}{

ah]6 ljlgof]hg, vr{ / pknlAwnfO{ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg;Fu cfj4 ug]{, cg'Tkfbs vr{ lgoGq0f

ug]{, k|b]z uf}/jsf cfof]hgf / k|fyldstf k|fKt cfof]hgf 5gf}6 u/L sfof{Gjog ug'{kb{5 .

18. ;]jfsf] ;do / nfut – k|rlnt sfg'g adf]lhd sfo{ ;Dkfbg ug{ cf–cfˆgf] sfdsf] k|s[lt

cg';f/sf] cfGtl/s lgoGq0f k|0ffnL tof/ u/L nfu' ug]{ / ;]jfu|fxLsf] ;do / nfut 36fpg

pko'Qm ;]jf k|jfx k|0ffnLsf] cjnDag ug'{kb{5 .

Page 55: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

44 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rLx?

cg';"rL Y !

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b ! ; _u ;DalGwt{

n]vfk/LIf0f ul/Psf k|b]z sfof+nox?sf] ljj/0f [ljlgof]hg, /fh:j, w/f}6L / cGo

sf/f]af/{

@)&%.&^

[?- xhf/df{

s|=;+= dGqfno/ lgsfo/sfof+nosf] gfd sfof{no

;+Vof

a]?h" ePsf sfof+no

;+Vof a]?h" /sd

1. k|b]z ;ef ;lrjfno 1 1 0

1.1. k|b]z ;ef ;lrjfno 1 1 0

2. d'VodGqL tyf dlGqkl/ifbsf] sfof{no 3 2 0

2.1. d'VodGqL tyf dlGqkl/ifbsf] sfof{no 1 1 0

2.2. gu/ lasf; k|lzIf0f s]G› 1 0 0

2.3. k|b]z gLlt tyf of]hgf cfof]u 1 1 0

3. cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno 12 2 1402

3.1. dGqfno 1 1 0

3.2. k|b]z n]vf O{sfO{ sfof{no 10 0 0

3.3. k|b]z n]vf lgoGqs sfof{no 1 1 1402

4. cfGt/Ls dfldnf tyf sfg'g dGqfno 1 1 2743

4.1. dGqfno 1 1 2743

5. pwf]u ko{6g jg tyf jftfj/0f dGqfno 30 23 52650

5.1. dGqfno 1 1 12915

5.2. 3/]n' tyf ;fgf pBf]u sfof{no 12 4 1514

5.3. l8lehg jg sfof{no 11 11 33613

5.4. lgb]{zgfno 2 2 2289

5.5. k+rf;] ;+/lIft jg sfo{qmd 1 1 751

5.6. e'–tyf hnfwf/ Joj:yfkg sfof{no 2 2 671

5.7. jg cg';Gwfg tyf ;a]{If0f s]G› 1 1 897

6. e'ld Joj:yf s[lif tyf ;xsf/L dGqfno 26 17 73723

6.1. dGqfno 1 1 48691

6.2. s[lif{ 1fg s]G› 6 6 2826

6.3. dT:o tyf jfujfgL s]G› 2 1 238

6.4. tflnd s]G› 2 2 0

6.5. lgb]{zgfno 2 2 7765

6.6. k|hgg lk9L lahsf]of >f]t s]G› 1 0 0

6.7. k|of]uzfnf 3 0 0

Page 56: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

45 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

6.8. e]6]l/g/L c:ktfn 7 5 14203

6.9. /]zd ljsf; sfo{qmd 2 0 0

7. ef}lts k'jf{wf/ ljsf; dGqfno 33 31 1456955

7.1. dGqfno 1 1 449403

7.2. vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ l8lehg sfof{no 4 4 169695

7.3. hn;|f]t tyf l;rfO{ ljsf; l8lehg

sfof{no 11 11 38330

7.4. lgb]{zgfno 1 1 17013

7.5. k'af{wf/ lasf; sfof{no 5 5 589547

7.6. e'ldut hn;|f]t tyf l;rfO sfof{no 1 1 430

7.7. oftfoft Aoa:yf sfof{no 5 3 3206

7.8. zx/L ljsf; tyf ejg sfof{no 3 3 33821

7.9. ;8s l8lehg sfof{no 2 2 155510

8. ;fdflhs ljsf; dGqfno 32 17 18726

8.1. dGqfno 1 1 11619

8.2. cfo'j]{b s]G› 11 1 780

8.3. uf]/vf b/jf/ x]/rfx c•f 1 1 0

8.4. tflnd s]G› 2 2 19

8.5. lgb]{zgfno 2 2 4553

8.6. k|b]z ;+u|xfno 2 1 0

8.7. k|b]z :jf:Yo cfk'lt{ Aoj:yfkg s]G› 1 1 0

8.8. l;k lasf; tflnd s]G› 2 1 353

8.9. :jf:Yo sfof{no 10 7 1402

9. d'Vo GofoflwjQmf sfof{no 1 1 0

9.1. d'Vo GofoflwjQmf sfof{no 1 1 0

hDdf 139 95 1606199

Page 57: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

46 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–! -s_

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b ! ;_u ;DalGwt{

n]vfk/LIf0f ul/Psf cGo ;_:yf tyf ;ldltsf] ljj/0f

@)&%.&^

qm-;- ;_:yfsf] gfd lhNnf ;+Vof

;fdflhs ljsf; dGqfno sf:sL 10 1 lhNnf c:ktfn :ofªhf 1

2 wf}nflu/L cGrn c:ktfn jfun'ª 1

3 lhNnf c:ktfn DofUbL DofUbL 1

4 hf]d;f]d c:ktfn d':tfª 1

5 lhNnf c:ktfn dgfË dgfª 1

6 lhNnf c:ktfn kj{t 1

7 dWoljGb' c:ktfn gjnk'/ 1

8 bdf}nL c:ktfn tgx'F 1

9 lhNnf c:ktfn uf]/vf 1

10 dft[lzz' ldt]/L c:ktfn sf:sL 1

Page 58: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

47 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rLY@

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b ! ;_u ;DalGwt{

k|b]z sfof+nosf] n]vfk/LIf0f /sd

@)&%.&^

-?= xhf/df_

s|-;_ dGqfno÷lgsfosf] gfd

ljlgof]hg /fh:j w/f}6L cGo sf/f]af/

n]vfk/LIf0f ;DkGg /sd n]vfk/LIf0f ug'+kg+] ;DkGg n]vfk/LIf0f ug+'kg+] ;DkGg n]vfk/LIf0f ug'+kg]+ ;DkGg n]vfk/LIf0f ug'+kg]+ ;DkGg

OsfO+ /sd OsfO+ /sd OsfO+ /sd OsfO+ /sd OsfO+ /sd OsfO+ /sd OsfO+ /sd OsfO+ /sd

k|b]z ;ef ;lrjfno 1 117361 1 117361 1 106 1 106 1 805 1 805 0 0 0 0 118272

1. d'VodGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{no 3 152105 3 152105 1 68 1 68 2 472 2 472 1 10364 1 10364 163009

2. cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno 12 1124857 12 1124857 2 7121861 2 7121861 2 834 2 834 1 9541 1 9541 8257093

3. cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g dGqno 1 63802 1 63802 1 91 1 91 1 978 1 978 1 18500 1 18500 83371

4. pBf]u ko{6g jg tyf jftfj/0f dGqfno 30 1734881 30 1734881 28 206171 28 206171 25 56945 25 56945 16 128156 16 128156 2126153

5. e"ld Joj:yf s[lif tyf ;xsf/L dGqfno 26 1406361 26 1406361 19 8463 19 8463 15 4830 15 4830 4 1097 4 1097 1420751

6. ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno 33 7587316 33 7587316 32 1362933 32 1362933 32 352899 32 352899 10 1244 10 1244 9304392

7. ;fdflhs ljsf; dGqfno 33 1501818 32 1484711 27 9624 26 9614 31 12501 30 11565 11 38847 11 38847 1544737

8. d'Vo GofoflwjQmfsf] sfof{no 1 20397 1 20397 1 3 1 3 1 17 1 17 0 0 0 0 20417

hDdf 140 13708898 139 13691791 112 8709320 111 8709310 110 430281 109 429345 44 207749 44 207749 23038195

Page 59: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

48 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–#

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b @ bkmf # ;_u ;DalGwt{

;/sf/L lgsfo÷dGqfnosf] n]vfk/LIf0f jSof}tf ljj/0f

@)&%.&^

-?= xhf/df_

qm=;+= dGqfno÷lgsfosf] gfd ljlgof]hg /fh:j w/f}6L hDDff

OsfO{ /sd OsfO{ /sd OsfO{ /sd OsfO{ /sd

1. ;fdflhs ljsf; dGqfno,

:jf:Yo sfof{no, DofUbL 1 17107 1 10 1 936 1 18053

hDdf 1 17107 1 10 1 936 1 18053

Page 60: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

49 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–$

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b ! bkmf @ ;_u ;DalGwt{

;ldlt tyf cGo ;+:yfsf] n]vfk/LIf0f ljj/0f

@)&%.&^

-?= xhf/df_

qm=;+= dGqfno÷lgsfosf] gfd

n]vfk/LIf0f k|ltj]bg n]vfk/LIf0f

;DkGg /sd

jSof}tf

jif{ ug'{kg]{ ;DkGg clGtd k|f/lDes

1. c:ktfn ljsf; ;ldltx? 10 10 10 10 854548 -

hDdf 10 10 10 10 854548 -

Page 61: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

50 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–%

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b ! bkmf @ ;_u ;DalGwt{

cfo–Joo lx;fa tof/ ug]{ cGo ;+:yf tyf ;ldltsf

n]vfk/LIf0f /sd, a]?h" / ;~rfng glthf

@)&%.&^

-?= xhf/df_

qm-

;-

;_:yfsf] gfd lhNnf

n]vfk/LIf0f

ug'+kg]+

cfly+s jif+

n]vfk/LIf0f

/sd

a]?h"

/sd

n]vfk/LIf0f ePsf] clGtd jif+sf] ;_rfng glthf

of]

jif+sf]

art

aiff+Gtsf]

df}Hbft

jif+sf]

z'?

df}Hbft

cfo Joo

laqmL/;]jf

z'Ns

cg'bfg cGo cfo hDdf k|ToIf vr+ ;~rfng vr+ sd+rf/L vr+ cGo vr+ hDdf vr+

1 lhNnf c:ktfn :ofªhf 2075.76 60613 6824 2988 13233 15719 126 29078 4057 25972 1506 0 31535 -2457 531

2 wf}nflu/L cGrn c:ktfn jfun'ª 2075.76 309470 13777 12509 63523 91853 610 155986 10811 134524 7549 600 153484 2502 15011

3 lhNnf c:ktfn DofUbL DofUbL 2075.76 112360 2821 14245 44242 16720 501 61463 1738 46859 2300 50897 10566 24811

4 hf]d;f]d c:ktfn d':tfª 2075.76 14314 0 4225 1160 3308 2215 6683 1338 5215 1078 7631 -948 3277

5 lhNnf c:ktfn dgfË dgfª 2075.76 43055 2347 1191 1952 19406 0 21358 2290 12025 5051 2331 21697 -339 852

6 lhNnf c:ktfn kj{t 2075.76 44333 0 224 7792 13967 626 22385 17825 3009 1114 21948 437 661

7 dWoljGb' c:ktfn gjnk'/ 2075.76 1328 0 0 0 664 0 664 607 57 664 0 0

8 bdf}nL c:ktfn tgx'F 2075.76 76040 6144 1100 34435 5837 42 40314 6144 22747 6025 810 35726 4588 5688

lhNnf c:ktfn uf]/vf 2075.76 120310 6633 2840 23002 35629 1403 60034 7281 27209 24806 980 60276 -242 2598

10 dft[lzz' ldt]/L c:ktfn sf:sL 2075.76 72725 0 1959 19629 16030 1204 36863 3618 15801 16030 413 35862 1001 2960

s'n hDdfM 854548 38546 41281 208968 219133 6727 434828 55102 293361 66066 5191 419720 15108 56389

Page 62: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

51 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–^

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b @ bkmf @=$ ;_u ;DalGwt{

k]ZsL afFsLsf] ljj/0f

@)&%.&^

-?= xhf/df_

qm=;+= dGqfno÷lgsfosf] gfd

sd{rf/L k]ZsL cGo k]ZsL

hDdf ut jif{ ;Dd of] jif{

ut jif{ ;Dd of] jif{

df]ljnfO{h]zg k|lttkq cGo df]ljnfO{h]zg k|lttkq cGo

1. ;/sf/L sfof{no tkm{ 0 2559 0 0 0 861854 0 256942 1121355

1.2 pBf]u ko{6g jg tyf jftfj/0f dGqfno 421 100 521

1.3 e"ld Joj:yf s[lif tyf ;xsf/L dGqfno 850 850

1.4 ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno 861433 252308 1113741

1.5 ;fdflhs ljsf; dGqfno

1709 4534 6243

2. ;ldlt tyf cGo ;+:yf tkm{ 50 2982 3032

hDdf 0 2609 0 0 0 864836 0 256942 1124387

Page 63: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

52 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–&

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b @ bkmf @=# ;_u ;DalGwt{

s'n c;"nL ljj/0f

@)&%.&^

-?= xhf/df_

qm=;+= dGqfno÷lgsfo n]vfk/LIf0fsf] bf}/fgdf k|f/lDes k|ltj]bg k7fPk5L ;Dk/LIf0fsf] qmddf s"n hDdf

1. ;/sf/L sfof{no tkm{ 1768 8519 17 10304

1.1 k|b]z ;ef ;lrjfno 70 17 87

1.2 d'VodGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{no 80 0 80

1.3 cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g dGqno 3 0 3

1.4 pBf]u ko{6g jg tyf jftfj/0f dGqfno 1093 5489 0 6582

1.5 e"ld Joj:yf s[lif tyf ;xsf/L dGqfno 162 1995 0 2157

1.6 ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno 155 595 0 750

1.7 ;fdflhs ljsf; dGqfno 277 367 0 644

1.8 d'Vo GofoflwjQmfsf] sfof{no 1 0 1

2. ;ldlt tyf cGo ;+:yf tkm{ 7 0 7

hDdf 1768 8526 17 10311

Page 64: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

53 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–*

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b @ bkmf @=^ ;_u ;DalGwt{

clu|d s/ s§L gu/]sf] ;dli6ut l:ylt

@)&%.&^

-?= xhf/df_

l;=g++= dGqfno÷lgsfosf] gfd

c;"n ug'{kg]{ c;"n ePsf]

c;"n ug{ afFsL /sd sfof{no ;+Vof /sd sfof{no ;+Vof /sd

1. ;/sf/L sfof{no tkm{ 27 3310 6 426 2884

1.1 pBf]u ko{6g jg tyf jftfj/0f dGqfno 5 256 1 3 253

1.2 e"dL Joj:yf s[lif tyf ;xsf/L dGqfno 4 47 2 34 13

1.3 ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno 9 2668 2 388 2280

1.4 ;fdflhs ljsf; dGqfno 9 339 1 1 338

2. ;ldlt tyf cGo ;+:yf tkm{ 2 70 1 7 63

hDdf 29 3380 7 433 2947

Page 65: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

54 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–(

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b ! bkmf *=@ ;_u ;DalGwt{

/fhZjsf] lzifs{ut cfDbfgL ljj/0f

@)&%.&^

-?= xhf/df_

/fhZj ;+s]t /fhZj lzif{s /sd

!!$!! afF8kmfF8 eO{ k|fKt x'g] d"No clea[l4 s/ 4909772

!!$@! afF8kmfF8 eO{ k|fKt x'g] cGt z'Ns 1189614

!!$%! ;jf/L ;fwg s/ 5673

!!$&@ lj1fkg s/ 3952

!!$&# cGo dgf]/~hg s/ 1123

!!^!@ Ph]G;L /lhi6«]zg b:t'/ 9447

!!^!# Jofj;fo,/lhi6«]zg b:t'/ tyf Joj;fo s/ 85891

!!^@! rfns cg'dlt kq, ;jf/L btf{ lstfa -Blue book_ ;DaGwL b:t'/ 283114

!$!%! ;/sf/L ;DkQLsf] jxfnaf6 k|fKt cfo 603

!$!&! jg /f]oN6L 626

!$!&& 3/hUuf /lhi6«]zg b:t'/ 436266

!$@!! s[lif pTkfbgsf] ljqmLaf6 k|fKt /sd 207

!$@!@ ;/sf/L ;DktLsf] ljqmLaf6 k|fKt /sd 489

!$@!# cGo ljqmLaf6 k|fKt /sd 359

!$@!( cGo ;]jf z'Ns tyf ljqmL 12

!$@@# lzIff If]qsf] cfDbfgL 293

!$@@$ k/LIff z'Ns 8

!$@@% oftfoft If]qsf] cfDbfgL 61167

!$@@( cGo k|zf;lgs ;]jf z'Ns 150856

!$@$( cGo b:t'/ 3

!$@^$ jg If]qsf] cGo cfo 10

!$#!@ k|zf;lgs b08,hl/jfgf / hkmt 3005

!$%@( cGo /fh:j 286523

!%!!! a]¿h" 7239

##!%!/33156 jg /f]oN6L ;+sng eO{ k|fKt 285889

##!%* ;jf/L ;fwg s/ ;+sng 987179

जम्मा 8709320

Page 66: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

55 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–!)

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b @ bkmf @ / @=& ;_u ;DalGwt{

k|b]z sfof{nox?sf] a]?h" alu{s/0f

@)&%.&^

-?= xhf/df_

qm=;+

= lhNnf dGqfno÷lgsfosf] gfd

k|f/lDes a]?h" k|ltlqmofaf6 km5of}6 afFsL a]?h" a]?h'

c;'n

ug'{kg{

lgoldt ug+'kg]+ k]ZsL

bkmf ;+Vof

/sd

bkmf ;+Vof

/sd

bkmf ;+Vof

/sd clgoldt

ePsf]

k|df0fsf

sfuhft

k]z gePsf]

/fh:j

nut

lhDd]jf/L

g;f/]sf]

;f]wegf{+

glnPsf] hDdf

sd{rf/L

k]ZsL cGo k]ZsL hDdf

;}4flGts nult ;}4flGts nult ;}4flGts nult

1 sf:sL k|b]z ;ef ;lrjfno 16 4 5725 0 4 5725 16 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2 sf:sL d'Vo dGqL tyf dlGqkl/ifbsf] sfof{no 30 0 0 0 0 0 30 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

3 sf:sL cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno 51 8 1402 0 0 0 51 8 1402 0 0 1402 0 0 1402 0 0 0

4 sf:sL cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g dGqfno 19 9 2746 2 1 3 17 8 2743 76 2459 208 0 0 2667 0 0 0

5 sf:sL pBf]u, ko{6g, jg tyf jftfj/0f dGqfno 195 97 58172 0 9 5522 195 88 52650 3226 24604 24299 0 0 48903 0 521 521

6 sf:sL e"ld Joj:yf, s[lif tyf ;xsf/L dGqfno 144 70 80172 0 19 6449 144 51 73723 33428 31453 7992 0 0 39445 850 0 850

7 sf:sL ef}lts k"jf{wf/ tyf ljsf; 402 201 1464484 1 17 7529 401 184 1456955 36602 72575 234037 0 0 306612 0 1113741 1113741

8 sf:sL ;fdflhs ljsf; dGqfno 98 70 19093 0 3 367 98 67 18726 1182 1619 9682 0 0 11301 1709 4534 6243

9 sf:sL d'Vo GofoflwjQmfsf] sfof{no 11 0 0 0 0 0 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

s'n hDdf 966 459 1631794 3 53 25595 963 406 1606199 74514 132710 277620 0 0 410330 2559 1118796 1121355

Page 67: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

56 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–!!

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b @ bkmf @ / @=& ;_u ;DalGwt{

cfo–Aoosf] sf/f]af/ ug]{ cGo ;+:yf tyf ;ldltsf] a]?h" alu{s/0f

@)&%.&^

-?= xhf/df_

qm=;+= dGqfno÷lgsfosf] gfd lhNnf

k|f/lDes a]?h" k|ltlqmofaf6 km5of}6 afFsL a]?h" a]?h'

c;'n

ug'{kg{

lgoldt ug+'kg]+ k]ZsL

bkmf ;+Vof /sd

bkmf ;+Vof /sd

bkmf ;+Vof /sd

clgoldt

ePsf]

k|df0fsf sfuhft

k]z gePsf]

/fh:j nut

lhDd]jf/L g;f/]sf]

;f]wegf{+

glnPsf] hDdf

sd{rf/L

k]ZsL

cGo

k]ZsL hDdf

;}4flGts nult ;}4flGts nult ;}4flGts nult

1 dft[lzz' ldt]/L c:ktfn sf:sL 6 0 0 0 0 0 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2 lhNnf c:ktfn uf]/vf 9 4 6633 0 0 0 9 4 6633 63 6339 181 0 0 6520 50 0 50

3 bdf}nL c:ktfn tgx'F 0 1 6144 0 0 0 0 1 6144 0 6144 0 0 0 6144 0 0 0

4 dWoljGb' c:ktfn gjnk'/ 5 1 7 0 1 7 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

5 lhNnf c:ktfn kj{t 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6 lhNnf c:ktfn dgfË dgfª 2 1 2347 0 0 0 2 1 2347 0 0 2347 0 0 2347 0 0 0

7 hf]d;f]d c:ktfn d':tfª 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

8 lhNnf c:ktfn DofUbL DofUbL 6 2 2821 0 0 0 6 2 2821 0 108 2713 0 0 2821 0 0 0

9 wf}nflu/L cGrn c:ktfn jfun'ª 12 11 13912 0 1 135 12 10 13777 314 5211 5270 0 0 10481 0 2982 2982

10 lhNnf c:ktfn :ofªhf 8 3 6824 0 0 0 8 3 6824 0 6824 0 0 0 6824 0 0 0

s'n hDdf 48 23 38688 0 2 142 48 21 38546 377 24626 10511 0 0 35137 50 2982 3032

Page 68: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

57 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–!@

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b @ bkmf ! ;_u ;DalGwt{

k|b]z sfof{no tkm{ -ljlgof]hg, /fh:j, w/f}6L / cGo sf/f]af/_ a]?h" km5\of}{6 tyf ;Dk/LIf0fsf] ljj/0f

@)&%.&^

-?= xhf/df_

qm=;+= dGqfno÷lgsfosf] gfd

ut jif{

;Ddsf]

afFsL

;Dk/LIf0f

ePsf] ut jif{ ;Ddsf] afFsL of] jif{sf] yk

bf];|f] k|ltj]bg ;Ddsf]

afFsL a]?h"

bf];|f] k|ltj]bg ;Ddsf]

afFsL a]?h" dWo] k]ZsL

1. ;/sf/L sfof{no tkm{ 540 469 71 1606199 1606739 1121355

1.1 k|b]z ;ef ;lrjfno 469 469 0 0 0 0

1.2 cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno 0 0 0 1402 1402 0

1.3 cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g dGqno 48 0 48 2743 2791 0

1.4 pBf]u ko{6g jg tyf jftfj/0f dGqfno 0 0 0 52650 52650 521

1.5 e"ld Joj:yf s[lif tyf ;xsf/L dGqfno 23 0 23 73723 73746 850

1.6 ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno 0 0 0 1456955 1456955 1113741

1.7 ;fdflhs ljsf; dGqfno 0 0 0 18726 18726 6243

2. ;ldlt tyf cGo ;+:yf tkm{ 0 0 0 38546 38546 3032

hDdf 540 469 71 1644745 1644816 1124387

Page 69: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

58 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"rL–!#

[k|ltj]bgsf] kl/R5]b ! bkmf & ;_u ;DalGwt{

k|b]z ;/sf/jf6 cGo ;/sf/nfO{ lgsf;f lbO{ vr{ ePsf] /sdsf] ljj/0f

@)&%.&^

-?= xhf/df_

s|

;+= lhNnf

;+3Lo sfof{no÷:yfgLo

txsf] gfd

rfn"ut lgsf;f

/sd

k'hLut lgsf;f

/sd

hDdf lgsf;f

/sd

1. sf:sL kf]v/f dxfgu/kflnsf 2086 13615 15702

2. afUn'Ë 9f]/kf6g gu/kflnsf 1666 9999 11665

3. d':tfË af/fu'ª d'lQmIf]q ufpkflnsf 0 3200 3200

4. afUn'Ë afUn'Ë gu/kflnsf 700 2000 2700

5. afUn'Ë uNsf]6 gu/kflnsf 3492 2000 5492

6. DofUbL wf}nflu/L ufpFkflnsf 500 1600 2100

7. dgfË gf;f]ª ufpkflnsf 0 1499 1499

8. DofUbL /3'u+uf ufpkflnsf 0 1000 1000

9. DofUbL cGgk"0f{ ufpkflnsf 0 995 995

10. gjnk/f;L ;':tf

k"j{ b]jr'ln gu/kflnsf

5582 900 6482

11. kj{t s':df gu/kflnsfsf] sfof{no

kj{t 2495 600 3095

12. tgx'F z'Snf u08sL gu/kflnsf 1666 500 2166

13. sf:sL ?kf ufpkflnsf 500 500 1000

14. dgfË lg:ofª ufpkflnsf 500 500 1000

15. dgfË rfd] ufpkflnsf 500 500 1000

16. d':tfË nf]dfGyfË ufpkflnsf 900 500 1400

17. :ofËhf k'tlnahf/ gu/kflnsf 418 500 918

18. :ofËhf cflwvf]nf ufpkflnsf 3832 500 4332

19. :ofËhf lj?jf ufpkflnsf 0 500 500

20. DofUbL dËnf ufpkflnsf 825 500 1325

21. afUn'Ë h}ldgL gu/kflnsf 2250 500 2750

22. nDh'Ë sAxf]nf;fu/ ufpkflnsf 9791 497 10288

23. nDh'Ë b'wkf]v/L ufpkflnsf 0 497 497

24. tgx'F ledfb gu/kflnsf 0 495 495

25. uf]/vf uf]/vf gu/kflnsf 494 483 977

26. d':tfË yf;fË uf/pkflnsf 3060 470 3530

27. tgx'F efg' gu/kflnsf 1479 400 1879

28. tgx'F alGbk'/ gu/kflnsf tgx' 2652 398 3050

Page 70: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

59 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

29. uf]/vf l;/fgrf]s ufpkflnsf 1998 0 1998

30. uf]/vf cf?3f6 ufpkflnsf 3746 0 3746

31. nDh'Ë j]l;zx/ gu/kflnsfsf]

sfof{no 2195 0 2195

32. nDh'Ë dWog]kfn gu/kflnsf 2848 0 2848

33. tgx'F b]j3f6 ufpkflnsf 2166 0 2166

34. tgx'F l/lifË ufpkflnsf 400 0 400

35. tgx'F Jof; gu/kflnsf 175 0 175

36. sf:sL df5fk'R5|] ufkkflnsf 100 0 100

37. d':tfË 3/kemf]Ë ufpkflnsf 369 0 369

38. kj{t dxflznf uf/pkflnsf 3000 0 3000

39. kj{t df]bL ufpkflnsf 1666 0 1666

40. kj{t laxfbL ufpkflnsf 2916 0 2916

41. :ofËhf km]lbvf]nf ufpkflnsf 610 0 610

42. :ofËhf uNofË gu/kflnsf 700 0 700

43. :ofËhf sflnu08sL ufpkflnsf 3400 0 3400

44. DofUbL dflnsf ufpkflnsf 3080 0 3080

45. DofUbL a]gL gu/kflnsf 70 0 70

46. afUn'Ë dfnkf]t sfof{no afUn'Ë 125 0 125

47. afUn'Ë gfkL sfof{no afUn'Ë 125 0 125

48. afUn'Ë dfnkf]t sfof{no a'lt{afË 50 0 50

49. afUn'Ë tf/fvf]nf ufpkflnsf 3316 0 3316

50. gjnk/f;L ;':tf

k"j{ sfjf;f]tL gu/kflnsf

3416 0 3416

51. gjnk/f;L ;':tf

k"j{ ljgo qLj]0fL ufpkflnsf

500 0 500

52. gjnk/f;L ;':tf

k"j{ a'lnË6f/ ufpkflnsf

300 0 300

53. gjnk/f;L ;':tf

k"j{ x'K;]sf]6 ufpkflnsf

500 0 500

54. gjnk/f;L ;':tf

k"j{ u}8fsf]6 gu/kflnsf

1265 0 1265

55. gjnk/f;L ;':tf

k"j{ dWolaGb' gu/kflnsf

220 0 220

:yfgLo txsf] hDdf 84643 45649 130293

56. sf:sL dfnkf]t sfof{no kf]v/f 250 450 700

57. uf]/vf dfnkf]t sfof{no uf]/vf 200 0 200

58. uf]/vf gflk sfof{no 199 0 199

59. nDh'Ë dfnkf]t sfof{no 224 0 224

Page 71: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

60 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

60. nDh'Ë gfkL sfof{no 225 0 225

61. tgx'F dfnkf]t sfof{no tgxF 250 0 250

62. tgx'F gfkL sfof{no 249 0 249

63. sf:sL gfkL sfof{no kf]v/f 400 0 400

64. sf:sL dfnkf]t sfof{no n]vgfy 120 0 120

65. sf:sL gfkL sfof{no n]vgfy 150 0 150

66. dgfË dfnkf]t sfof{no 50 0 50

67. dgfË gfkL sfof{no 50 0 50

68. d':tfË dfnkf]t sfof{no 50 0 50

69. d':tfË gfkL sfof{no 50 0 50

70. kj{t dfnkf]t sfof{no 100 0 100

71. kj{t gfkL sfof{no 93 0 93

72. :ofËhf dfnkf]t sfof{no k'tlnahf/ 100 0 100

73. :ofËhf gfkL sfof{no k'tlnahf/ 100 0 100

74. :ofËhf dfnkf]t sfof{no jflnË 186 0 186

75. :ofËhf gfkL sfof{no jflnË 199 0 199

76. DofUbL dfnkf]t sfof{no 149 0 149

77. DofUbL gfkL sfof{no 150 0 150

78. gjnk/f;L ;':tf

k"j{ dfnkf]t sfof{no

200 0 200

79. gjnk/f;L ;':tf

k"j{ gfkL sfof{no

199 0 199

;+3Lo sfof{nosf] hDdf 3944 450 4394

s'n hDdf 88588 46099 134687

Page 72: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

61 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

cg';"lr–!$

-k|ltj]bgsf] kl/R5]b ! bkmf & ;Fu ;DalGwt_

n]vfpQ/bfoL clws[tx?sf] ljj/0f / ;f] cjlwsf] j]?h" l:ylt

@)&%.&^

-?= xhf/df_

qm=;+= dGqfno÷lgsfosf] gfd n]vfpQ/bfoL clws[tsf] gfd

cjlw cf=j=)&%.&^

sf] s"n j]?h"

n]=k=c+ssf]

t'ngfdf j]?h"

k|ltzt b]vL ;Dd

1. k|b]z Joj:yfkLsf ;+;b ;lrjfno

>L zDe' jxfb'/ v8sf 2075/04/01 2075/12/04

0 0.00 >L xl/ k|;fb jf:tf]nf 2075/12/05 2076/10/19

>L /fh]Gb| Gof}kfg] 2076/10/20 2076/3/31

2. d'Vo dGqL tyf dlGqkl/ifbsf] sfof{no

k|d'v ;lrj >L gf/fo0f lj8f/L 2075/4/1 2075/5/12

0 0 k|d'v ;lrj >L nIdL/fd kf}8]n 2075/5/14 2076/1/4

k|d'v ;lrj >L xl/ k|;fb j:ofn 2076/1/5 2076/3/31

3. cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqfno >L w'|j k|;fb kf08] 2075.04.01 207^.01.25

1402 0.02

>L lg/g e§/fO{ 2076.01.26 2076.03.32

4. cfGtl/s dfldnf tyf sfg'g dGqfno ;lra >L kml0fGb| k|;fb kf]v/]n 2075/4/1 2076/1/7

2743 3.29

;lra >L dgf]x/ k|;fb vgfn 2076/1/8 2076/3/31

5. pBf]u,ko{6g jg tyf jftfj/0f dGqfno ;lrj >L a'l4 ;fu/ kf}8]n 2075.04.01 207^.06.26

52650 2.48

;lrj >L lji0f' k|;fb e08f/L 2076.06.27 2076.03.32

6. e"ld Joj:yf s[lif tyf ;xsf/L dGqfno ;lra >L z/brGb| >]i7 2075.04.01 2076.01.06

73723 5.19

;lra >L b'uf{ k|;fb bjf8L 2076.01.06 2076.03.31

7. ef}lts k"jf{wf/ ljsf; dGqfno ;ljr >L e/t k|;fb cof{n 2075/04/01 2075/05/18

1456955 15.66

;lrj >L O{Zj/rGb| d/x§f 2075/05/19 2076/03/31

8. ;fdflhs ljsf; dGqfno ;lra >L uf]kfn cof{n 2075/4/1 2075/11/11

18726 1.21

;lra >L lb3{gf/fo0f kf}8]n 2075/11/13 2076/3/30

9. d'Vo GofoflwjQmfsf] sfof{no p=;= >L bofz+s/ clwsf/L 2075/4/1 2076/03/31 0 0

Page 73: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

62 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

Page 74: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

63 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

Page 75: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

64 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

Page 76: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

cg';"rLx?

65 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&

Page 77: dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg @)&& u08sL k|b]z · ljifo ;"rL kl/R5]b zLif{s k[i7 dxfn]vfk/LIfssf] egfO k|b]z ;l~rt sf]if n]vfk/LIf0fsf] p2]Zo, If]q / k4lt kl/R5]b !M n]vfk/LIf0f

t:jL/x?

66 dxfn]vfk/LIfssf] jflif{s k|ltj]bg, @)&&