Upload
others
View
18
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
Dolaşım SistemiDicle Aras
Kalbin temel anatomisi, dolaşım sistemleri, kalbin uyarlaması, kardiyak döngü, debi, kalp atım hacmi ve hızı
3.9.2015 1
Kalbin Temel Anatomisi
Kalp sağ ve sol olmak üzere ikiye ayrılır.
Kalbin sağ ve sol tarafını birbirinden ayıran kas duvarainterventriküler septum adı verilir.
Kalpte atrium (kulakçık) ve ventrikül (karıncık) denilen boşluklarbulunur.
3.9.2015 2
Kalbin Temel Anatomisi
Kalp sağ atrium ve sağ ventrikülün oluşturduğu sağ pompa ve solatriumla sol ventrikülün oluşturduğu sol pompa şeklinde çalışır.
Kalpteki kan atriadan ventriküllere doğru gider. Buradan daarterlere pompalanır.
3.9.2015 3
Kalbin Temel Anatomisi
3.9.2015 4
Aort, solventriküldençıkan ve tümvücuda O2’likanı taşıyan enbüyükatardamardır.
Kalbin Temel Anatomisi
Kalpte, hareket eden kanın geri dönüşünü engellemek içinkapakçıklar bulunur.
Atriumlar ile ventriküller arasındaki kapakçıklara atrioventrikülerkapak denir.
Sağ atriumu sağ ventriküle bağlayan atrioventriküler kapakçığatriküspit kapaktır.
3.9.2015 5
Kalbin Temel Anatomisi
Sol atriumu sol ventriküle bağlayan atrioventriküler kapağa isebiküspit (mitral) kapak denir.
Ventriküller ile arterler arasındaki kapakçıklara ise semilüner kapakdenir.
Bunlar arterlerdeki kanın ventriküllere geri dönmesini engellerler.
3.9.2015 6
Kalbin Temel Anatomisi
Pulmoner arterle sağ ventrikül arasında pulmoner semilünerkapaktır.
Aort ile sol ventrikül arasında ise aortik semilüner kapak bulunur.
3.9.2015 7
Pulmoner ve Sistemik Dolaşım
Kalbin sağ kısmı O2 miktarı az, CO2 miktarı fazla olan kanıakciğerlere götürür.
Bu kanın O2 miktarı akciğerlerde normale döner ve tüm vücudapompalanmak üzere kalbin sol bölümüne gelir.
Buna pulmoner (küçük) dolaşım denir.
3.9.2015 8
Pulmoner ve Sistemik Dolaşım
Kalbe geri dönen O2’li kan sol atriumdan sol ventriküle, buradanda aort yoluyla tüm vücuda pompalanır.
Dokularda O2 enerji olarak kullanılırken CO2 üretilir, CO2 miktarıyüksek olan kan venöz dönüşle vena kava yoluyla sağ atriumageri döner.
Bu dolaşıma ise sistemik (büyük) dolaşım denir.
3.9.2015 9
Pulmoner ve Sistemik Dolaşım
3.9.2015 10
Yanda; kalp, pulmoner vesistemik dolaşım. O2’denzengin kanı taşıyan kısımlardaha koyu renklegösterilmiştir.
Pulmoner ve Sistemik Dolaşım
Miyokardiyum, kalbin kasılmasından ve kanın kalpten çıkışındansorumludur.
Miyokardiyum ihtiyacı olan O2’li kanı koroner arterlerden alır.
Sağ ve sol koroner arterler tarafından, kalp kasının kendisinesağlanan bu dolaşıma koroner dolaşım denir.
3.9.2015 11
Pulmoner ve Sistemik Dolaşım
Koroner arterler aorttan çıkarlar ve kalbi çevrelerler.
Kalp çevresinde bunlara paralel olarak koroner venler debulunur.
Bu venler kullanılan kanı alıp vena kavaya boşaltırlar.
3.9.2015 12
Pulmoner ve Sistemik Dolaşım
3.9.2015 13
Kalbin Uyarılması
Kalp bağımsız bir kasılma ritmine sahiptir.
Kalbe bağlı tüm sinirler zarar görse bile kalp kasılmaya devameder.
Kalp üzerinde bu otoritmi sağlayan bazı önemli noktalar vardır.
3.9.2015 14
Kalbin Uyarılması
Bunlar;
Sinoatrial (SA) düğüm (70-80 atım/dk),
Atrioventriküler (AV) düğüm (40-60 atım/dk),
His demeti, sağ ve sol dalları (20-40 atım/dk),
Purkinje lifleri (25-40 atım/dk),
Ektopik pacemaker.
3.9.2015 15
Kalbin Uyarılması
3.9.2015 16
Kalbin Uyarılması
Sinir uyarısı SA düğümden atria boyunca dağılır ve atria kasılarakiçindeki kanı ventriküllere boşaltır.
Sonra, atriadaki bu uyarı atria ile ventriküllerin birleştiği yerdebulunan atrioventriküler düğümü (AV) harekete geçirir.
3.9.2015 17
Kalbin Uyarılması
Uyarı AV düğümünün bir uzantısı olan his demeti yoluylaventriküllere gider.
His demeti ventriküllerin duvarlarına purkinje lifleri olarak yayılırve purkinje sistemini oluşturur.
3.9.2015 18
Kalbin Uyarılması
Böylece uyarılar ventrikülermiyokardiyumun tamamınaulaşır ve ventriküler kasılmayısağlar.
Bu kasılma sayesindeventriküllerdeki kan arterlereve dolayısıyla tüm vücudapompalanır.
Kardiyak Siklus
3.9.2015 20
Kardiyak Siklus
Kalp atımı sırasında kalpte görülen elektriksel ve mekanikdeğişikliklere (basınç ve hacim) kardiyak siklus denir.
Kalp atımı sırasında miyokardiyumun kasılmasına sistol,gevşemesine ise diastol denir.
3.9.2015 21
Kardiyak Siklus
Kalbin dinlenim ve maksimal egzersiz sırasında her bir siklusiçin harcadığı ortalama süreler vardır;
3.9.2015 22
Kardiyak Siklus
Diastol sırasında, atria gevşediğinde basınç düşer ve venözsistemden gelen kan atriayı doldurmaya başlar.
Kan ile dolunca atriadaki basınç tekrar artar.
Diastol sırasında ventriküllerdeki basınç atriadan düşük olduğuiçin atriaya gelen kan atrianın kasılmasıyla ventriküllere akar.
3.9.2015 23
Kardiyak Siklus
Bu durumda ventriküler basınç artarken atrial basınç düşer.
Atrial basınç düşünce vena kava ve pulmoner vendeki basınçartar.
Kan tekrar atriaya gider ve bu siklus sürekli tekrarlanır.
3.9.2015 24
Kardiyak Siklus
Ventriküler basınç, aorttaki ve pulmoner arterdeki basınçtanfazla olunca semilüner kapaklar açılır.
Ventriküller kasılır ve kan, pulmoner ve sistemik dolaşımapompalanır.
3.9.2015 25
Kardiyak Siklus
Kalbin elektriksel aktivitesi Elektrokardiyografi (EKG) ilekaydedilebilir.
Kalbin aksiyon potansiyeli oluşturma yeteneği, oluşan uyarınıntüm kalp üzerinde yayılma süreci ve kontraksiyon gücü izlenebilirniteliktedir.
Bu ölçüm kalbin, yapısal ve fonksiyonel durumu hakkında bilgiverir.
3.9.2015 26
Kardiyak Siklus
Her bir kardiyak döngü;
P, Q, R, S, T ve U dalgalarını,
ST ve PR segmentlerini,
PR, QRS, ST, QT ve RR intervallerini içerir.
3.9.2015 27
Kardiyak Siklus
3.9.2015 28
Kardiyak Siklus
Neden önemli?
Bu vektörel değerlerin anormal oluşu yani kalpte görülen ritimbozuklukları, birçok kalp rahatsızlığını hatta ani ölümleri önlemekiçin tanı olarak kullanılmaktadır.
Spor bilimlerinde, egzersizin kalp ritimleri üzerindeki akut vekronik etkisini incelenmektedir.
3.9.2015 29
Kardiyak Siklus
Kalpte ileti nasıl oluşur (Aksiyon potansiyeli)?
Kalp kasında elektrik uyarılarının hücre içi ve dışındaki iyonmiktarında değişiklik yaratmasıdır.
Bu iyon miktarlarındaki ani ve hızlı değişiklikler kontraksiyonugerçekleştirir.
3.9.2015 30
Kardiyak Siklus
3.9.2015 31
Dinlenim iyonkonsantrasyonu -90milivolttur. Hücre içi ve dışıelektriksel olarakdengededir.
Polarizasyon sürecinde,hücre içi K+ miktarı dışınagöre 30 kat daha fazladır.Hücre dışındaki Na+ miktarıise hücre içine göre 30 katdaha fazladır.
Kardiyak Siklus
Ancak kalp aktivitesi başka sistemlerce kontrol edilmektedir.
3.9.2015 32
Kardiyak Siklus
3.9.2015 33
Kardiyak Hızlandırıcı Merkez
Kardiyak Yavaşlatıcı Merkez
Kardioregülatuvar merkez;
Sempatik ve Parasempatik
Kardiyak Siklus
3.9.2015 34
Sempatik aktivite
Artırır;
SA nodu uyarı hızını
İleti hızını
Kontraksiyon gücünü
Odakların irritabilitesini
Parasempatik aktiviteAzaltır;
SA nodu uyarı hızını
İleti hızını
Kontraksiyon gücünü
Odakların irritabilitesini
Kardiyak Debi
Kardiyak debi (CQ), kalpten bir dakikada pompalanan kanmiktarıdır.
Dolaşım sisteminin, fiziksel aktivitenin getirdiği fonksiyonelihtiyaçları karşılayabilme kapasitesinin göstergesidir.
3.9.2015 35
Kardiyak Debi
Kardiyak debi, kalp atım hızı ve kalp atım volümünün [ayrıcastrok volüm (SV) olarak da bilinir ve kalpten bir atımdapompalanabilen kan miktarıdır] bir ürünüdür.
CQ (L/dk) = KAV (L/atım) * KAH (atım/dk)
Kalp atım hızı veya kalp atım volümündeki artış kardiyak debidede artışa neden olur.
3.9.2015 36
Kardiyak Debi
Dinlenme sırasında antrenmanlı ve antrenmansız kişilerinkardiyak debilerinde pek fark yoktur. Ortalama 5-6 L/dk’dır.
Egzersizle artan iş yükü ve O2 kullanımıyla birlikte kardiyakdebide de artış olur ve bu artış antrenmanlı kişilerde dahafazladır.
3.9.2015 37
Kardiyak Debi
Antrenmanlı erkeklerde kardiyak debi egzersiz sırasında 40L/dk’ya çıkabilir.
Bu miktar dinlenme değerinin yaklaşık 7-8 katıdır. Antrenmansızkişilerde bu değer 20-25 L/dk olur.
Maksimal kardiyak debi arttıkça maksimal aerobik güç de artar.
3.9.2015 38
Kardiyak Debi
Antrenman ile CQ’da oluşan değişiklikler açısından erkekler vekadınlar benzerdir.
Kadınlar, birim iş yükünde daha yüksek kardiyak debiye sahiptir.
Bunun nedeni olarak, kadınların düşük hemoglobin seviyesinesahip olmaları düşünülmektedir.
3.9.2015 39
Kardiyak Debi
Bununla birlikte kadınların, maksimal kardiyak debisinierkeklerinkinden düşüktür.
Bunun sebebi olarak da kadınların daha küçük vücut yapısınasahip olmaları düşünülmektedir.
3.9.2015 40
Kalp Atım Volümü
Antrenmansız erkeklerin dinlenik halde, ayakta dik dururkenkikalp atım volümleri ortalama 70-90 ml/atım’dır.
Maksimal değerler ise 100-120 ml/atım’dır.
Bu değerler antrenmanlı erkeklerde dinlenik durumda 100-120ve egzersiz sırasında 150-170 ml/atım’dır.
3.9.2015 41
Kalp Atım Volümü
Elit dayanıklılık sporcuları 200 ml/atım’a ulaşabilmektedir.
Öyleyse dayanıklılık sporcularında görülen yüksek kardiyakdebinin nedeni strok volümün artışıdır.
Çünkü maksimal kalp atım sayısı tüm bireylerde aşağı yukarıaynıdır.
3.9.2015 42
Kalp Atım Volümü
Kadınlarda SV, kalp hacminin küçük olmasından dolayı düşüktür.
Antrenmansız kadınlarda dinlenik kalp atım volümü 50-70ml/atım iken, egzersiz kalp atım volümü 80-100 ml/atımdır.
Antrenmanlı kadınlar ise 70-90 ml/atım dinlenik SV’ye ve 100-120 ml/atım egzersiz SV’ye sahiptir.
3.9.2015 43
Kalp Atım Volümü
Kalp atım volümünü istirahat ve egzersiz sırasında düzenleyendeğişkenler şunlardır;
End-diastolik volüm (EDV), yani diastol sonunda ventrikülde bulunankan veya diastol sonu hacim,
Ortalama aortik kan basıncı ve
Ventriküler kasılmanın kuvveti’dir.
3.9.2015 44
Kardiyak Debi – Kalp Atım Volümü ve Kalp Atım Hızı
3.9.2015 45
Atı
m v
olü
mü
(ml)
Kal
p a
tım
say
ısı
(atı
m/d
k)
Kar
diy
ak d
ebi
(L/d
k)