doc dr Ljiljana Cvejanov Kezunović

Medicinski fakultet u Podgorici

Rizici prevencije moraju da budu vrlo mali, jer će im biti izložena cijela ciljna populacija.

Od 70 osoba sa hiperlipidemijom, kojima bismo kao preventivnu terapiju trebali uključiti statine, samo jedan će imati IM u narednih 5 godina. To znači da 69 osoba “uzaludno” uzima lijek, a samo 1 ima očiglednu korist od njega.

Dužnost porodičnog ljekara je da vodi računa o zdravlju svih svojih pacijenata, ne samo pojedinih.

Sa ovog stanovišta opasno je zbog neželjenih efekata davati medikaciju velikom broju ljudi.

U ovom slučaju su suprotstavljena mišljenja između porodičnih ljekara i WHO vodiča za IBS...

Sa finansijskog aspekta, prevencija ne mora da bude jeftinija od liječenja.

Jedina istina je da je bolje biti zdrav nego bolestan ili mrtav. To je jedini pravi argument za preventivnu medicinu (Rose, 1992.)

Ključno je objašnjenje pacijentu o prednostima i rizicima preventivnih intervencija i da je rizik na doktoru i zdr.instituciji. U praksi, to se rijetko radi.

Testovi i rezultati mogu da budu lažno pozitivni ili lažno negativni.

Lažno pozitivni rezultati : pacijent mora da izdrži naredne testove, uključujući i invazivne ili terapiju nepotrebno.

Lažno negativni rezultati mogu da zavaraju pacijente i ohrabre ih da nastave sa starim navikama, da zanemare simptome koji se jave,

Zaista pozitivan rezultat znači predviđanje dijagnoze koja nije uvijek ohrabrujuća. Pacijent nastavlja da živi svjestan da je bolestan.

Neke screening procedure nisu bezopasne:

fluorografije, radijacija kod čestih mamografija, perforacija kolona kod kolonoskopije.

Psihološke konsekvence: anksioznost zbog procedure ili dok se čekaju

rezultati, stres i psihološki diskomfor koji ponekad

zanemarujemo.

Poznato je da ljudi sa manjim rizicima radije sarađuju (inverse care) u screening programima.

Zadatak je porodičnog ljekara da usmjeri svoje napore na rizike koji zaista mogu da budu izbjegnuti i bolesti prevenirane. Poželjna je skala rizika (zavisno od sredine, populacije, ekonomskih mogućnosti...).

Najvažnija je sposobnost da se intervencije prilagode potrebama pacijenta, dobro izbalansirati njihova očekivanja, društvene tendencije i kliničku racionalnost.

Korisnije je ohrabriti kod pacijenta odluku da nešto učini ili promijeni, nego da pasivno prihvata dati savjet.

Izuzetno je važno upoznati ga sa prednostima i nedostacima predloženih intervencija.

Kao profesionalac i kao građanin, mora da promoviše lično zdravlje, ima probleme koji mogu da utiču na zdravlje.

Mora da: 1. daje informacije o uzrocima bolesti, odvraća od

opasnih navika, 2. uči ljude da prepoznaju uzroke bolesti iz životne i

radne sredine, 3. ohrabruje inicijative koje predlažu eksperti

(vakcinacije npr.), 4. da pomaže pacijentima da izaberu najbolji put akcije

shodno njihovim potrebama, očekivanjima, zadatim vrijednostima.

1. Da radi na ranoj dijagnostici, 2. Da provodi dobro koncipirane strategije, 3. Da svojom aktivnošću motiviše pacijente da

daju prednost preventivnim intervencijama koje izvode relevantne organizacije,

4. Da objasni svojim pacijentima koje prednosti i nedostatke za njih ima učešće u preventivnim intervencijama,

U cilju sprečavanja komplikacija već postojećih bolesti,

Da organizuje (ne samo farmakološku) terapiju, da sarađuje sa ostalim nivoima z.z.

Da provjerava da li je pacijent prihvatio terapiju, kako se ona provodi, da prati sporedne i neželjene efekte i njene rezultate.

u prevenciji medikalizacije

u ulozi odbrane svojih pacijenata.

Način na koji se preventivne strategije nude pacijentu je različit u odnosu na druge službe.

Najčešći pristup je isticanje onog što nedostaje ili je loše i objašnjavanje rizika šta može da se desi ako se ne preduzmu preventivne mjere.

Porodični doktor ponudi pojedincu da se uradi preventivna aktivnost, s tim što mu objasni odnos prednosti i rizika, na dokazima zasnovano.

To je i tehnički i etički problem, jer sugeriše pacijentu rješenje o kojem zna više kao stručnjak.

1. Slučajni intervju (“oportunistički”):- predstavlja se osobi koja je došla u ordinaciju zbog

raznih problema,Prednosti: jednostavnost, intervencija je manje

nametljiva.Mane: ograničena je na pacijente koji dolaze na

preglede, rizik od naopake brige (increase care law applying)

2. Aktivni poziv (program u praksi):- porodični doktor poziva pacijente na kontrolu ili intervenciju,Prednosti: uključuje pacijente sa velikim rizikom.Mane: vrlo zahtjevno, potrebno planiranje, nametljivo.

Kod djeceKod odraslih Imunizacija putnika