Dobra Praksa Propisivanja i Izdavanja Lijekova (1)

8/16/2019 Dobra Praksa Propisivanja i Izdavanja Lijekova (1)

1/92


2/92


3/92

DOBRA PRAKSA PROPISIVANJA

I

IZDAVANJA LIJEKOVA

Sarajevo, juni 2011. godine


4/92

Prim. mr. ph. Edina Stevi, spec.

Ministarstvo zdravstva Kantona Sarajevo

Prim. mr dr. Zaim Jati, spec.

Dom zdravlja Kantona Sarajevo

Prim. mr. ph. Enisa Salihefendi, spec.

Opa bolnica “Prim. dr Abdulah Nakaš”

Mr. ph. Amila Kadi,

JU Apoteke Sarajevo


5/92

PREDGOVOR

Primjena dijagnostiko-terapijskih vodia u pristupu i tretmanuodreenih bolesti je ope prihvaena praksa u savremenoj medicini.

U cilju obezbjeenja kvalitetne zdravstvene usluge, kao i standar-dizacije dijagnostike i terapije, Ministarstvo zdravstva Kantona Sara-

jevo je meu prvima na podru ju Federacije Bosne i Hercegovine po-krenulo proces pripreme i izdavanja dijagnostiko-terapijskih vodia.

Formirani su struni ekspertni timovi, koji su, svako iz svoje obla-sti, dali prijedloge tema, odnosno procedura i postupaka, koji su prila-goeni situaciji u našoj zemlji, a koji su komparabilni sa savremenim

procedurama koje se primjenjuju u svijetu. Dijagnostiki i terapeutskistavovi bazirani su na velikim multicentrinim studijama i/ili konsenzu-sima ekspertnih timova ili radnih grupa.

Primjena savremenih doktrinarnih stavova u dijagnostici i te-rapiji,Standardizacija dijagnostikih i terapijskih procedura,Usvajanje standarda za medicinski nadzor,Racionalizacija troškova zdravstvene zaštite,Razvijanje nivelirane nacionalne liste esencijalnih lijekova,Razvijanje medicinskih i farmaceutskih nastavnih planova,Razvijanje internih edukacionih programa,

Razvijanje i implementacija dobre lijenike prakse i dobre kli-nike prakse,

Edukacija medicinskog osoblja i pacijenata.


6/92

www.ks.gov.ba www.kcus.ba

Uspostava dijagnostiko-terapijskih vodia e olakšati i raciona-lizirati rad lijenika, posebno lijenika porodine/obiteljske medicineu primarnoj zdravstvenoj zaštiti, te omoguiti dobivanje podataka zaizradu osnovnog paketa usluga koji se nansira kroz obavezno zdrav-stveno osiguranje.

Skupština Kantona Sarajevo je svojom Odlukom Br.01-05-23603/04 od 28.10.2004., kao i Odlukom o dijagnostiko-terapij-skim vodiima „Sl.novine Kantona Sarajevo, 26/05, utvrdila osnov-ne principe dijagnostike i lijeenja koje su duni primjenjivati

zdravstveni radnici Kantona Sarajevo.Dijagnostiko-terapijski vodii su in extenso dostupni i na web

stranici Kantona Sarajevo – www.ks.gov.ba

Radna grupa


7/92

5

1. Uvod .............................................................................................. 7

2. Medikacijske greške ...................................................................... 8

3. Legislativa koja se primjenjuje o propisivanju i izdavanju lijekova .

........................................................................................................ 9

3.1. Poštivanje Pravilnika o propisivanju i izdavanju lijeko-

va .................................................... ............................. 10

3.1.1. Propisivanje lijekova ................................ 10

3.1.2. Izdavanje lijekova .................................... 15

4. Interakcije lijekova kao medikacijske greške .............................. 18

4.1. Interakcije lijekova i alkohola .................................... 22

4.2. Interakcije lijekova i dima cigareta ............................ 27

4.3. Interakcije lijekova i nutrijenata ................................. 28

4.4. Interakcije lijekova i hrane ......................................... 29

4.5. Lijekovi i sunce .......................................................... 31

4.6. Razlozi za nastanak i mjere za izbjegavanje interakcij-

skihmedikacijskih greški ............................................ 32

5.

za dobrobit sigurnog pacijenta ..................................................... 33

5.1. Dobra farmaceutska praksa u apoteci EU .................. 34

6. Dobra praksa u propisivanju ljekova ........................................... 37

6.1. Propisivanje lijekova za starije osobe ........................ 52


8/92


9/92

7

1. Uvod

-

-

- - -

-

- - -

- -

-


10/92

8

-

2. Medikacijske greške

- -

-

vo vrijeme

-


11/92

9

-

- - -

3. Legislativa koja se primjenjuje o propisivanju i

izdavanju lijekova

- -


12/92

10

- -

-

-

-

-

-

- -

3.1.1. Propisivanje lijekova, Recept i dijelovi recepta

-

U praksi, veliki je broj recepata kod kojih su pojedini dijelovi re-

Inscriptio -


13/92


14/92

12

-

-

aa -

- ad do.

Supscriptio

Signatura -

-


15/92

13

-

-

-

-


16/92

14

-

-

-

-

-

Nomen medici

-


17/92

15

3.1.2. Izdavanje lijekova

-

-

-

- -

- -

-


18/92

16

-

-

- -

- - -

-

-

-

-

-


19/92

17

-

-

-

-

-

-


20/92

18

-

-

-

- - - -

4. Interakcije lijekova kao medikacijske greške

-

-


21/92

19

-

jave

- -

-

-

- -


22/92

20

-

-

-

-

-

-

- -

-

- -


23/92

21

-

-

Lijek

Pacijent


24/92

22

Ljekar

-

-

-


25/92

23

- - -

-

-

-

-

- - -

-

-

-


26/92

24

-

-

Anestetici - - -

Antibiotici - -

Antikoagulantna sredstva - -

Antidepresivi - -

- - - -

-

Antihistaminici -

-


27/92

25

Antipsihotici - -

Anti-konvulzivni lijekovi - - - -

Anti-ulkusni lijekovi

Lijekovi za kardiovaskularne bolesti - - -

- -

Lijekovi za suzbijanje boli - ne-narkotici -

Sedativi i hipnotici - - -


28/92

26

-

- -


29/92

27

ranitidin

-

OPIS


30/92

28

Interakcije lijekova i nutritijenata

LIJEK NUTRITIJENTI INTERAKCIJA


31/92

29

miopatije

-

-


32/92

30

- -

-

- -

-

- - -

- -


33/92

31

-

TERAPIJSKA SKUPINA

antimikrobni lijekovi

antidijabetici

antihistaminici

antireumatici

antihiperzentivi

diuretici


34/92

32

antineoplastici

psihofarmaci

ostali

- -

- -


35/92

33

-

-

skih greški, a za dobrobit sigurnog pacijenta

- -

-


36/92

34

- -

-

- - -

- -

-

-


37/92

35

-

-

-

-

-

-

-


38/92

36

-


39/92

37

-

-

-

- - - - -

-

- -

6. Dobra praksa u propisivanju lijekova

-


40/92

38

Ljekarski recept

- -

-

-

-


41/92

39

-

-

-


42/92

40

-

Partnerski odnos sa pacijentom - postizanje dogovora

- -

-

-

-


43/92

41

-

Informisanje pacijenta o lijeku

-

- - -

-

-

-


44/92

42

- -

-

- -

-

-

-

-


45/92

43

-

Informisana saglasnost

-

-

-

-

Odnos ljekara i pacijenta

- - -

-


46/92

44

-

- -

-

-

Racionalan lijek

- - -

Ostali savjeti vezani za pravilnu upotrebu lijeka

-


47/92

45

-

- -

- -

-

- - -

- -


48/92

46

-

- -

- - - -

- - -

-

-

-


49/92

47

-

-

-

-

-

-

-

-

Zdravstveni/medikacijski karton pacijenta


50/92

48

- -

Interes ljekara u apoteci

-

-

-

Propisivanje lijekova iz grupe opojnih droga i lijekova za

sebi bliske osobe

-


51/92

49

-

- -

Propisivanje ne licenciranih lijekova

- -

-

-

Propisivanje lijekova za upotrebu izvan uvjeta njihove do- -

-

-

-


52/92

50

- - -

-

- -

- -

-

Evidentiranje svakog propisivanja lijeka

-

-


53/92

51

- -

- - -

- - -


54/92

52

-

-

- -

-

- - -

-


55/92

53

-

-

-

-

Apsorpcija: - - -

Distribucija: - -

- - - -

- -


56/92

54

-

-

Eliminacija - -

- -

-

- -

Osjetljivost receptora: - -

- -


57/92

55

Nuspojava lijeka -

-

- - -

- -

- - -

-

-


58/92

56

- -

-

- - -

-


59/92

57

-

-

-


60/92

58

- - -

-

snicima

-

getika- -

- - - -


61/92

59

- -

Analgetici -

Antiaritmici

Antidepresivi -

Antihipertenzivi

Antikoagulansi

Antiparkisonici -

Antipsihotici -

Diuretici

Nadomjesci kalija -

-


62/92

60

Hipoglikemici -

Benzodiazepini - - - - -

-

Antidepresivi -

-


63/92

61

-

-

-

-

- -

-


64/92

62

- -

-

- - -

-

- - -


65/92

63

-

- -

-

-

kategorija A -

kategorija B -

kategorija C

kategorija D

kategorija X -

-

Antipsihotici, antidepresivi, litij


66/92

64

-

- -

-

Antimikotici -

Analgetici - - -

Antibiotici

- -

Citostatici

-


67/92

65

-

- -

-

-

-

Dojilje


68/92

66

-

-

-

-

-

-

-


69/92

67

-

- -

- -

-

-

- -

-

-


70/92

68

- -

-

-

- -


71/92

69

- -

-

- -

-

-

-

- - i opojnih droga govorimo o pravoj ovisnosti


72/92

70

- -

-

-

- -

- -


73/92

71

- - -

-

Kategorija 1 - -

Kategorija 2 - lijekovi koji imaju manji do umjeren uticaj na psi-

-va ili alkohol)

pamidronat


74/92

72

-

Kategorija 3 - sposobnosti

dimenhidrinat

metadon

primidon

-

- -

-


75/92

73

- - -

-

-

-


76/92

74

- -

- -

masna hrana -

biljna vlakna, posebno pektin -

hrana bogata proteinima - -

- - -

-


77/92

75

kofeinski napitci - - -

agrumi - - -

hrana

-

- -

-


78/92

76

-

- - - -

- -

- -

- -

- -

-


79/92

77

- -

- -

- - - -

- -

-


80/92

78

- -

Elektronski recept - - -

- - -

-

- -

-

-

-

-

-


81/92

79

Savjetovanje pacijenata - -

- -

-

lijekova -

-

- edukacija bo-lesnika -


82/92

80

-

- - -

-

-

Edukacija - - -

- -

- „Floor


83/92

81

-

-

-

-

o

o o o o


84/92

82

-

-

- -

-

-

- -

8. Rezime

-


85/92

83

-

-

-

- -

- -

-

- -

-

-


86/92

84

- -

-


87/92

85

9. LITERATURA

T V

1


88/92

86


89/92

87


90/92

Štampa:

Za {tampariju:Graf. ing. Muhamed Hrlovi}

Tira`: 1 000 primjeraka

CIP - Katalogizacija u publikacijiNacionalna i univerzitetska bibliotekaBosne i Hercegovine, Sarajevo

615.03/.09(036)

Dobra praksa propisivanja i izdavanja lijekova

Sarajevo : Institut

voj KCUS :

Ministarstvo zdravstva Kantona Sarajevo :

- 87 str. ; 21 cm

Bibliografija: str.85-87

ISBN 978-9958-695-38-4

COBISS.BH-ID 19094022

A VANJA AVANJA VA

Autori:Prim. mr

Prim. mr Prim. mr

Mr. ph.

Prof. dr sc. Armin Škrbo

Prof. dr sc. Miroslav Šober

Ministarstvo zdravstva Kantona Sarajevo

Prim. dr Zlatko V


91/92


92/92

Documents

Dobra Praksa Propisivanja i Izdavanja Lijekova (1)