Do thi Viet Nam trong thoi ky qua do

? A

CHU BIEN

Nguyn Th! Thing, Phi].ID Thuy Huo'ng, Patrick GubryFranck Castiglioni, Jean-Michel Cusset

D thi Vit Nam'

trong thli ky qua dQ

IMVVI~N DO T40

CHUYN NGNH o TH!HNOI

00THE Gll

NH IUAT BAN TH Glm

PADDITHUNG TM Dlr BAD

V NGHIN CUU"D 'rHITP.HO CHi MINH

f) THl VI~T NAM TRONG THOl KY QuA f)

Nguyn Thi Thing, Phi;lm Thuy HUdng, Patrick Gubry, Franck Castiglioni,Jean-Michel Cusset (ch bin).- D thi Vi~t Nam trong thfi ky qua dQ.- H NQi: Nh xu't ban Th' Gi6'i, IMV, PADDI, 2006, 324 tr.; 24 cm.

Internet Vi~n Do ti;lo chuyn ngnh d thi (IMV): www.imv-hanoi.comThu di~n t PADDI: [email protected] Th' Gi& www.thegioipublishers.com.vn

Cu6n sach ny dU1c xu't ban v6'i sv htp tac ca Vng le-de-France, VngRhne-Alpes v Di;li s quan Phap ti;li Vi~t Nam.

Anh trang bia:Khu phia dng qu~n Hon Ki'm, trn hu ngi;ln sng Hng. Khu ny dU1cxy ngoi d (bn kia dufng Trn Quang Khai) nn thufng bi ng~p voma mua. dy c6 cac day nh 6ng nm ln v6'i cac khu t~p th~. Ta cungnh~n ra hai c.y cu chinh ca H NQi: cu Chudng Dudng dnh cho xe cdgi6'i, v phia sau l cy d.u Long Bin lich s' (trudc dy l cu Doumer).cu Long Bin dU1c xy d,!ng t nam 1898 d'n 1902, do Gustave Eiffelthi't k', cng ty Dayd v Pill ca vng Creil v cac cng nhn Vi~t Namth'!c hi~n. V6'i chiu di 1.682 m, khung kim IOi;li, c6 19 nh.!p, cy cu nydu1c coi nhu mQt ky tich v ky thu~t v ki'n trUc thfi b'y gif; t nm1967 d'n nm 1971, cu bi My nm bom nhiu ln. Hi~n nay, cu dnhcho tu Ma, ngufi di xe di;lp v ngu'fi di b; hi~n nay da c6 chudng trinhkhi phl,lc v tn ti:lO cu. Bn kia sng, trn ta ngi:ln sng Hng l qu~nLong Bin (tru6'c dy l Gia Lm) (dnh: Patrick Gubry, 11/2005).

Nh xut ban Th' Gi6'i, IMV, PADDI, 2006[Xut ban bng ti'ng Php ln th nht:

Nh xut ban Karthala, Paris 2006]VN-ThG-1-16-O

Ch binNguyn Thi Thing, Ph~m Thuy Hlidng, Patrick Gubry

Franck Castiglioni, Jean-Michel Cusset

D thi Vt Nam trong th kt qua dl}

IMV243A D La ThnhQu~n C'u Gi'y

H N~i, Vi~t Nam

NH XUAT BAN TH GIdI46 Tr'n Hu'ng D~o

H N~i,Vi~t Nam

PADDI216 Nguy~n Dinh ChiuQu~n 3, TP.Ha Chi Minh,

Vi~t Nam

LItU y: N~i dung cc chulJI\g ca cu6'n sch du'l y Idtn ca ring cAc tac gi,khOng phi ca Nh xutt bn lM Gim, Vi~n E>o t~o chuyn ngnh dO thi (IMV)

hay Trung tm D11 bo v Nghin clU dO thi (PADDI).

Cac tac gia

ric BayeAsconit Consultants, [email protected]

Franck CastiglioniCc d thi trong thOi ky qu d (VeT),[email protected]

Emmanuel CeriseVin Nghin cu Paris: Ki'n truc, D thi,Xii hi (IPRAUS), ParisTnlOng D.li hoc Ki'n truc [email protected]

Jean-Michel CussetPhong Nghin cau kinh t' Ciao thng v~nti (LET), [email protected]

Ludovic DewaeleTrung tam Dl,t bo v Nghin cau d thi,TP.H6 Chf Minh (PADOI)[email protected]

Charles ColdblumVin D thi Php OFU), D.li hQC Paris [email protected]

Patrick CubryVin Nghin cau vi sl,t Pht tri~n ORO),Paris. Dan vi nghin cau"Di dan, di chuy~n v dan [email protected]

L Thi HuangVin Kinh t' (1ER), TP.Hd Chi [email protected]

David MargonsternTrung tam Dl,t bo v Nghin cau dO thi,TP.H6 Chi Minh (PADD/lpaddi@hcm,fpt.vn

Ren de MaximyVin Nghin c(lu vi sl,t Pht tri~n ORO),ParisDon vi nghin c(lu "Di dan, di chuy~n vdan n('[email protected]

Claude de MirasVin Nghin cau vi sl,t PhM tri~n ORO), ParisDili hoc Provence, Marseille!Phong nghin eau Dan siS, Mi tnJllng,PhttMn (LPED)[email protected]

Nguy~n Dac Nhu~nTrung tiim Nghin c(lu Khoa hoc qu6c gia(CNRS)D.li hoc Paris 7Ck x~ hi dang phttri~n trong khnggian v thOi gian (SEDET)[email protected]

Laurence Nguy~nD.li hoc Paris [email protected]

Nguy~n H6ng vanTrung tam Dl,t bo v Nghin cu d thiTP.Hd Chi Minh (PADDI)

Ngu~n Quang VinhTrung tam Nghin cau Xii hOi v PhttMn TP.H6 Chi [email protected]

6

Nguyn Qu6c ThngDji hoc Kin truc Hil [email protected]

Nguyn Thj ThingDi;li hoc Kinh t qu6c dn Hil Nl)i/Vi~n Dn s6 vil cac va'n d x [email protected]

Nguyn Thi~n PhuDi;li hoc Kinh t qu6c dnTP.H6 Chi [email protected]

Nguyn Trong Nam TrnDi;li hoc Paris [email protected]

Laurent PandolfjVi~n Dilo ti;lo chuyn ngilnh dO th! [email protected]

Parenteau RenDji hoc MontralVi~n Quy hOi;lch d [email protected]

Christian Pdelahore de LoddisVi~n Nghin cu Paris: Kin truc, D th!,Xii hi (IPRAUSl, ParisDi;li hoc Kin truc Paris-La [email protected]

Phi;lm Thuy HtJangDi;li hoc Kinh t qu6c dn Hil Ni!Trung tm Ph\ tri~n ngudn nhn h,[email protected]

Nguyn Fanny QuertampDj i hoc Bordeaux [email protected]

Tr~n Thi Thanh ThuyVi~n Nghin cu Kinh t TP.H6 Chi [email protected]

Tr~n van LwVi~n Dilo ti;lo chuyn ngilnh d th! (IMV),Hil N

V Hoilng NgnDi;li hoc Kinh t qu6c dn (NEUl, Hil Ni/Vi~n Dn s6 vil c~c va'n d xii h/)[email protected]

ADB

ADETEF

AEP

AFD

ALMEC

ARUP

AUSaid

BCHTW

BOT

CEE TIA

CNEE

CP

DANIDA

EDF

FINIDA

GDF

GEMDEV

HBND

HI5ED5

HOUTRAN5

1ER

IMV

IPRAU5

IRD

I5TED

JBIC

}ICA

KBT

" "Ch vit tat

Ngn hng phat trin Chu ACd quan Phat trin Trao di Cng ngh~ v Kinh t' v Ti chlnh

Cd quan cung c'p mic S

8

KITKTMOCPTNL-TN

ODA

ODAP

PEE

PMU

PPP

PRUD

RATP

SCADA

SAFEGE

SAUR

SEV

THLG

TPWS

TRAMOCTRLIDSI

UBND

UNDP

USD

VeT

VWSA

XHCN

Khu t~p th~

Lo~i gi~y php eu' tni

Trung tm quan Iy v ho~t dl]ng giao thng cng cl]ng

Nhiu LOc-Thi NghVi~n tr1 pht tri~n

VAn phng h6 tr1 pht tri~nCd quan mJ rl]ng kinh t'

Ban quan Iy dt! an

Lin danh gil1a Nh nu(tc v tu nhn

Chuetng trinh Nghin cu d thi vl st! Phat tri~nCd quan quan Iy giao thng vng Paris

Phn mm dt! Mo nhu cu giao thng

Cng ty v danh Nghin cu v Quan Iy Phap

Cng ty Quy ho~ch d thi v nng thnHOi d6ng Tuetng tr1 kinh t'

Tn Hoa-LO G6m

S1 Giao thng Cng chinh

Cng ty V~n tai cng cl]ng H NOi

Phng nghin cu giao thng

Vi~n Chi'n IU1C v PMt tri~n giao thng

y ban Man dnChuetng trinh PMt tri~n rua Lin h

Liti cam dn

Chung ti xin chn thnh cam dn cele ca nhn, t6' chc da co nhng donggop trong qua trinh thl!c hi~n cu6n sach:

BO Ngo~i giao Phap da ti tr1 cho Chttdng trinh Nghin cu d lN vi sI!Phat trin (PRUD).

Annik Osmont v Charles Goldblum da khuyn khfch vi~c thl!c hi~n cu6nsach thng qua nhom khoa hQc nghin cu ton du hoa v phat trin(GEMDEV) v Vi~n khoa hQc ky thu~t, cng ngh~ v mi trtt1ng phl,lc Vl,l Phattrin (ISTED).

Lauren Pandolfi, ddng giam d6c Vi~n Do t~o chuyn ngnh d tN H N()i(IMV), v Ludovic Dewaele, ddng giam d6c Trung tm DI! bao v Nghin cud thi TP.Hd Chf Minh (PADDI) h tr1 9 tttang v~ nng cao gia tri 8 dl! an tinhnh a Vi~t Nam trong khun kh6' ca PRUD, nhm lm cho cac kt qua nghincu Mn g~n cac nh ho~ch dinh chinh sach hdn v ph6' bin tm d6i ttt1ng cngchung rOng rai hdn.

Vng le-de-France, Vng Rhne-Alpes v D~i s quan Phap t~i Vi~t Namda ti tr1 cho vi~c thl!c hi~n v xu't ban cu6n sach ny qua IMV v PADDI.

Nh xu't ban Karthala a Paris v Nh xu't ban Th Gii t~i H N()i, dach'p nh~n xu't ban cu6n sach ny bng ting Phap v ting Vi~t.

Valrie Mary, ngtt1i dam nhi~m vi~c chu'n bi ban ting Phap v AnnickAing, nh nhip anh ca Vi~n Nghin cu vi sI! Pht trin a Bondy, d giup x19 cac bc anh m~c d r't b~n r()n.

Ngoi ra cn r't nhi~u ca nhn ng h), giup do chung ti m chung tikhng th nu ht ra a dy, r't mong dtt1c Itt

10

Truang Quc Ton, Vin Do tiJo chuyn ngnh d th! (IMV), 2003

H NQi: Ton canh nhm tU m(>t nh cao tngkhu Nhn Chinh, qu~n cu Giy

L'itda

Cu6n sach du'1c thvc hi~n trong khun kh6 cac hO

12

--..-

Tntang Quc Ton, Vin Do tqo chuyn ngnh d thi (IMV), 2003

H NQi: Nhln dc;>c t ffiQt nh cao tng khu Nhn Chnh, qu~n c u Gi'y

Md du

Nghin cu d thj:b6i canh, d6i tu'

14 D6 TH! VI$T NAM TRaNG ml KY QuA EX)

khun kh6 Chltdng trlnh Nghin cu d thi vi s,! Phat tri'n (PRUD). Ho~tdQng h

M LJu 15

hiqc cua cac chu th tham gia, nn sv tai hQi nh~p - dng thi vi hQinh~p khu vve vo ASEAN (Hi~p hQi cac mtc Dng Nam ) - ding linquan d'n md rQng v phn tich so sanh cac nghin cu v~ Vi~t Nam.Tt nhin, cac bi vi't trong cuO'n sach ny chi trlnh by so qua cac sosanh su trong cac cng trlnh nghin cu gO'c, lin quan d'n khu vveDng Ou'ang: Campuchia, Lo (chu'ang 2 v 8), v cac nu'c phia nam DiaTrung Hai nhu' Maroc (chu'ang 5). Tuy nhin, mong muO'n k't hqp nghincu v~ xu hu'ng chung cua cac thnh phO' dang phat trin trn th' giiv xac dinh cac d~c th trong bO'i canh d thi Vi~t Nam du'qc th hi~nrD nt trong chu d~ cua cac bi vi't so sanh Hnh hlnh d H NQi v TP.HChi Minh, vi dt,l nhu' "Danh gia cac dv an OOA qua hlnh thc dO'i tac"(chu'ang 7) v cach ti'p c~n cua "Di dn nQi thi" (chu'ang 3) - chu'angtrlnh nghin cu v~ chu d~ ny d giup nhom do Patrick Cubry dngd~u phat trin cac nghin cu v~ dn sO' theo phu'ang thc so sanh dthvc hi~n tru'c do d TP.H Chi Minh, cho thy rD mQt sO' d~c dim cuahai thnh phO' ln nht Vi~t Nam, m~c d do khng phi l dO'i tu'qngchinh cua he;>.

Noi mQt cach rQng han, chu d xuyn su6t ton bQ cac bi vi't du'qcgii thi~u d dy, l mO'i lin M gia hai y'u tO' cua thi ky qua dQ: quadQ kinh t' v qua dQ d thi, trong cach ti'p c~n cac dQng thai d !hi dVi~t Nam cng nhu' d cac nu'c dang phat trin khac. Nhom cua Claudede Miras d co cng bi'n chu d~ ny thnh dO'i tu'qng nghin cu d~c bi~t(ngoi ra, nhom ny cn co mQt cng trinh nghin cu so sanh cng vchu d ny). Cach ti'p c~n da d~ng v thi ky qua dQ khng chi dn d'nvi~c phat hi~n cac dim d~c bi~t, nhu' trong "Din bi'n v chu th cua thiky qua dQ d !hi d Vi~t Nam" (chu'ang 1), m cn dn d'n vi~c hlnh thnhnhng dim g~n gi6ng nhau - v du dn d'n vi~c cai ti'n, th~m chi d6imi cach ti'p c~n nu trn. Cac vn d~ md rQng d thi, qu6c t' hoa ho~tdQng v chc nang d thi, v m6i lin h~ cua chung trong b6i canh phidu'ang d~u vi cac vn d dt dai v nh d, gia lgich tang tru'dng vthi'u th6n ko di, vi dt,l nhu' nhng dong gop v "Nhng thach thc cuavi~c tai dinh cu' cac khu nh t~m d TP.H Chi Minh" (chu'ang 4) hay v"Vai tr cua x hQi cng dn trong quan 19' mi tru'ng d thi" (chu'ang 6)cng tu'ang t\f nhu' v~y. Tinh cht bp bnh cua thi ky qua dQ (kinh t'v d thi) trong do vi~c thvc thi cac chinh sach d !hi cua Vi~t Nam cngdu'Q'c lm rD. Cac tac gia cO' gng du'a ra nhng nguyn tc him dQngnh~m d~ t cac th ch', cng nhu' nhng t6 chc co ban mang tinh truynth6ng vo nhng vi tri v lg1ch mi. Nhng cach ti'p c~n d6i mi docng cho thy vi~c sU' dt,lng cac khai ni~m nhu' phdt triln Mn vng hay xii

16 ru TH! Vi$T NAM TRONG mal KY QuA DQ

hQi cng dn t' nhi d'n mc no. 8y l nhng khai ni~m qu6c t' hoa,trong hon cnh qua dQ di km v~i b't 6n dinh (bi'n d6i nhanh chong cuad't dai). 86i v~i nhiu nglti, qua dQ dng nghia v~i b'p bnh, b't ch'pti'n trinh chung - nhling khng d'n mc ph6 bi'n - cua tng tnidng kinht'. Ngay ban thn khai ni~m qua dQ - d~c bi~t dtii goc dQ lgich cua cacchu th' trong h'i canh qua dQ, d6i tuqng trao d6i gia cac nh nghincu trong khun kh6 hQi thao nQi bQ dtiqc t6 chc t;;ti Vi~n 8o t;;tOchuyn ngnh d thi H NQi thang 11/2002 - cung ta ra r't phc t;;tp.

Tni~c dinh ki'n v sl.j ddng nh't cua hinh thai d thi v sl.j can thi~pcua Nh ntic v tu nhn, tni~c dinh ki'n v sl.j can trd xu hti~ng bi'nd6i, n'u mu6n hi'u v qua dQ d thi thi ta phi xem xt cac d~c di'mv v~t ch't, th' ch' l~n tinh th~n, khng chi d' hi'u diu m x: hQi coxu hti~ng g;;tt hO (hay tlm cach thoat khai), m cn d' hi'u du l nhngy'u t6 cd ban d' bi'n d6i d thi. Trn binh di~n v~t ch't, trong cu6nsch ny, ngtii ta s khng ng;;tc nhin v tm quan trmg cua v'n dnti~c s;;tch v h;;t tng giao thng, nhng ngnh dQc quyn m cac tac giacho dng dong vai tr trung gian trong thi k5' qua dQ d thi, v l y'ut6 cd ban cua qu6c t' hoa ho;;tt dQng d thi qua cac hinh thc uy quyn.

V~i chtidng d~u tin n6i v qua trinh d th! h6a v quan ni~m d thicua cac chu thl, cu6n sach ny th' hi~n ra tinh d6i m~i rua cac cng trinhnghin cu do PRUD khdi xti~ng. Trn thl.jc t', trlnh tl,t cua cu6n sachdtiqc sip x'p theo hai chu d. Lo;;tt bi vi't du tin trlnh by v bi'ndQng d thi trn hai binh di~n khac nhau: tai quy ho;;tch d thi thng quaquy ho;;tch l;;ti m;;tng lti~i dting giao thng v di dn n(H th! d' th'y dtiqcsl.j bi'n dQng cua d thi. Lo;;tt bi th hai d c~p d'n cac thdch thc vf mqtchin 1lll;1c do cdc bin dQng ny gy nn: thach thc cua vi~c tai dinh cti khixoa hO cac khu nh t;;tm d d thi; thach thc lin quan d'n sl.j ll.ja chQnphtidng thc quan 1:9' nti~c s;;tch, mQt dich Vl;l d thi d~c bi~t. Cu6i cng,tu duy cua cac chu th' dtiqc trinh by trong ba chtidng cu6i - chu th' d;;tidi~n cho d thi trong thi kl m~i thng qua vi th' v lqi ich tudng phncua hQ, bdi vi dy, mQt m~t l mm m6ng cua x: hQi cng dn dtiqc hinhthnh t cac t6 chc cd sd, ~t khac l cac chu th' qu6c t' c6 vai tr giamsut vi hai 1:9' do thting di km v~i nhau: 1:9' do ti chinh thng qua cac nhti trq trong khun kh6 dl.j an vi~n trq ODA (chtidng 7), 1:9' do giam dinhk5' thu~ t thng qua ho;;t t dQng cua cac cd quan tu v'n v vn phng nghincu qu6c t' (chtidng 8). Cac tac gia khng th' gii thich ra hdn v hai thaicl.jc cua M th6ng chu th' d th! dang trong thi k5' thai nghn. Tuy nhin,nhng d6ng gop ny cung cho th'y ra nhng tdn t;;ti v bc xuc chung vcd sd h;;t tng v mi trting d thi.

MDU 17

M~c d d6i ht1ng (tU ho~t dQng theo ngnh d'n k' ho~ch hoa t6ngth') v cp dQ quan sM (tU cp d thi den chinh sach tm c qu6c gia) rtda d~ng, nhung cac bi vi't trong cu6n sach ny rD rng khng dinh dc~p d'n ton bQ linh Vl/.c nghin cu v d thi Vi~t Nam sau D6i mi v6nrt phc t~p. Tuy nhin, cac cng trinh nghin cu trong khun kh6 cuaPRUD dl11C hl1c1ng thnh qua cua cac nghin cu da tht!c hi~n trttc doho~c dang dl11C tien hnh song song trong khun kh6 cac chl1c1ng trinhkhac. Ngoi nhng ti li~u tham khao khng th' thi'u nhl1 Atlas Vi~t Namcua V Tt! Up v Christian Taillard v cac ti li~u quan tr9ng v~ lich s11d thi dl11c s11 dl,mg M nghin cu nhng bi'n dQng gn dy cua d thitrong ti'n trinh lich stilu di (v m~t ny, cac ti li~u cua Philippe Papinda gop phn rt quan tr9ng), cn k' d'n ti li~u dja ly d thj v st! phattri'n cua vng ngo~i H NQi, dl11c tht!C hi~n dl1i st! chi d~o cua gi.:iosl1 Georges Rossi (trong cu6n Atlas d6 hQa vi tinh H NQi v cac lu~n andl11c Mo v~ c1 Trttng D~i h9C Bordeaux 3, nhng lu~n an ny b6 sungnhiu thng tin dQc dao cho vi~c xy dt!ng atlats). Cng cn pMi k' d'ncac cng trinh nghin cu xa hQi h9C d thj v qua trinh d thi hoa v cacvn d mi trttng cua TP.H Chi Minh, dl11C ti'n hnh trong Chl1c1ngtrinh h1p tac vi Thl;!y Si, dl1i st! chi d~o cua giao sl1 Michel Bassand; Viml;!c tiu xut ban, cac nghin cu ny ti'p tl;lc dl11c phat tri'n trong caclu~n an bao v~ t~i Trl1ng D~i h9c Bach khoa lin bang Lausanne (EPFL).Trong cac nhom nghin cu cua PRUD, dong gop tich ct!c cua tac gia caclu~n an - Cl;! th' l Fanny Quertamp c1 trttng Bordeaux 3 v SbastienWust c1 EPFL - cho thy rng hi'u bi't v~ d thi Vi~t Nam da dl11c ph6bi'n rQng rai v cac nghin cu hi~n t~i da tha hl1c1ng k't qua khoa h9Cdl11c tich luy tU trttc. Cu6i cng, cn nh~c d'n lu~n an v giao thng dthi c1 Vi~t Nam m Nguyn Thi~n Phu mi bao v~ t~i Trttng D~i h9CLumire Lyon 2. Nguyn Thi~n Phu l thnh vin cua nhom nghin cuv~ giam dinh do Eric Baye v Jean-Michel Cusset dng du. Trn tht!c t',dy l lu~n an du tin v chu d rt quan tr9ng m ta co th' thy quacac chl1c1ng khac nhau rua cu6n sach ny.

Trong cac nghin cu v linh vt!c Cl;! th', v~ nguyn t~c, Chl1c1ng trinhNghin cu d thi vi st! Phat tri'n cng mc1 rQng sang linh vt!c giam dinhv t6 chc phi chinh phu (st! tham gia cua cac nh nghin cu thuQc t6chc "Cac d thi trong thi ky qua dQ" l mQt bng chng), vi dt! dinhlm cho vi~c nghin cu v linh vt!c lin quan ti'n l~i gn nhau thngqua cac ho~t dQng d thi (ca nhng ngl1i co th'm quyn quy't dinh vcac chu th' tham gia, cng nhl1 cac cng dn v nhng ngl1i s dl;!ngdich Vl;! d thi). Chinh trn tinh tMn ny, cac hQi tho gia ky quy m

18 D6 TH! VI~T NAM TRONG ml KY QuA DQ

vng d du'1C t6 chc, mQt m~t nh~m trao d6i nQi bQ gia cac nh nghincu v nhng ngu'i phl,1 trach chu'o'ng trinh, v m~t khac nh~m trao d6ivi d61 t.le bn ngoi.

CUQc hQi tho d~u tin trong 4 hQi tho d du'1C t6 ch t~i H NQithang 11/2002 theo chu d~ "H NQi: Thnh ph6 d~c th v slj llja chmpht tri~n". HQi tho ny d gy du'1c ti'ng yang d~c bi~t nh st! h1p tacgia PRUD (cd quan di~u ph6i khoa hQc) vi Vi~n Bo t~o chuyn ngnhd tN (IMV) v UBND TP.H NQi, trong khun kh6 dlj an h1p tac phnca'p cua vng le-de-France v vi slj tr1 giup cua B~i s quan Php.

Vai tr> cua IMV v cua hai giam d6c k' ti'p nhau cua Vi~n - d~c bi~tl Laurent Pandolfi, tac gi ctla lu~n an ra't hay du'1c bo v~ t~i Vi~n Quyho~ch d tht Php nm 2001, v d~ ti "Mnh dt v gia. Ci cach dtachinh v d tht Ma J Vi~t Nam. H NQi 1986-2000", v cng l thnh vincua mQt nh6m nghin cu trong khun kh6 chu'o'ng trinh PRUD - xngdang du'1c bi~u du'o'ng.

Nhu' v~y, qua danh gia cac cng trinh nghin cu v~ pht tri~n d thtJ Vi~t Nam du'1C thljc hi~n trong khun kh6 chu'o'ng trinh cua PRUD, cu6nsach ny, vi tu' cach l ph!n n6i ti'p cua chu'o'ng trinh n6i trn, phn anhnhng n Iljc cua cac nu'c kh6i Phap ng, thng qua cac cd quan h1p tacqu6c gia ho~c phn cp, M du'a ra nhng ki'n thc mOi v phat tri~n dtht J Vi~t Nam trong khun kh6 h1p tac khoa hQc, v do d6, g6p pMnlm ra ho~t d()ng cng v phat tri~n d tht v h1p tac qu6c t' trong lnhvljc ny.

1

Din bi'n v chu thcua th'i ky qua dQ d thi J Vi~t Nam

Christian Pdelahore de Loddis

TIm v cQi ngun cua cac thnh ph6

Nhom nghin rou rua chung ti1 co nhi~m V1;1 phn tich OOng ye'u t6chinh trong qua trlnh bng n' d thi J Vi~t Nam, trn cd sJ m>t phu'dngphap tie'p c~n da ngOO, OO~m xac djnh v tai ~o l~i ngun g6c, din bi'ncng OOu' m6i lin h~ gia cac giai do~n khac nhau trongqua trlnh phat tri'n.

8' thl;tc hi~n nhi~m V1;1 ny, chung ti da tie'n hOO nghin cu cacvan d d thi J Vi~t Nam, OO~m lm ri m6i quan h~ bi~n chng giatruyn th6ng van Ma v phat tri'n kinh te', d' qua d6 nm hi'u OOngchuy'n bie'n v m~t xa h>i thng qua OOng thay d'i C1;1 th' v tu'Q'ngtntng cua hinh dang khng gian, theo OOu' gi thuye't cua chung tL

Chung ti da di su nghin cu m>t IInh vl;tc cn ft du'Q'c tlm hi'u JVi~t Nam, do l phn tich vn hoa khng gian, cach suy ngh v hOOd>ng cua cac chu th' tham gia vo qua trinh phat tri'n d thi d Vi~t Nam.

Vu tin cho nghin cu thl;tc ?ia, chung ti da c6 g~ng tim hi'u cd sJhOO d>ng cua hai chu th' tiu bi'u: m>t bn l cac kie'n truc su' v chuyngia quy ho~ch d thi, OOng ngu''i co kie'n thc v bie't th' hi~n OOnghi'u bie't rua minh d' t~o nn thOO ph6; cn bn kia l ngu''i dn, cacOO d~u tu', xy dl;tng d~i di~n cho cach lm theo t~p quan, cach can thi~ptheo trl;tc glc, th6i quen v thl;tc d1;1ng.

1 f)~ng Phong, Heinz Schtte, Shoichi Ota v Christian Pdelahore (chi di;lO nghin cu).

20 D 1H! VIer NAM TRONG mI KY QuA DQ

Cac thnh ph' I Vi~t Nam hi~n nay

Bi hi'm v kh6 hi'u, khng cMc cMn v hay thay d6i, d~y muthun, vua ngu hng vua hlnh thc, vua tr~t hl vua v ky lu~t, d6 lmQt s Hnh tu thting dtiJc dng d' kh~c hqa bi canh pMt tri'n dthi J Vi~t Nam.

D' ti'n hnh cng tac nghin cu qua trlnh hlnh thnh khng gian vvai tr ca cac ch th' trong qua trinh pMt tri'n d thi, chting ti dii xu'tpMt tU nhng nh~n xt danh gi

DIN BIN l' CH m CA ml KY QuA DQ D6 ml VI!r NAM 21

D th! hoa: v'n d cua ton x hQiT nhng nam 1990, khu vt!c ngo~i vi cac thnh ph6 J Vi~t Nam dii trJ

thnh noi khng ngng din ra cac ho~t dQng mua ban v xy dt!ng, chuy~u cua cac ca nhn v cac hl) gia dinh. T~i khu vt!c ny mQt mt vungdt cng c6 th trJ thnh d6i tu'

22 lXJ TH! ltl,tr NA.:>;f TRaNG mI KY QuA EX)

Phlidng php nghin Cu da ngnh

Cng trinh nghin CU du'1C ti'n hnh trong nhiu nam cua chung ti,tht!c hi~n trong khun kh6 cua Chu'dng trinh Nghin CU d thi vi st! PMttri~n4, quan tm d'n nhng bi~u hin v~t ch't v tinh th~n cua qua trinhphat trin d fut; nhng bi~u hin ny hlnh thnh t st! chng cho vtu'dng tac gia cac hO;lt dQng quy hO;lCh c6 k' hO;lCh v qui hO;lCh theo sangki'n ca nhn.

B' tht!c hin m\,lC tiu ny, chung ti dii chu trmg xac d!nh v phntich qua trinh du nh~p v ph6 bi'n cac m hlnh t;lo dt!ng khng gian, theonghia rQng, bao gm: chi'n 1u'1c, hlnh dang v tu' th' ki'n truc, cng nhu'y nghia biu tu'1ng v kinh t'.

Chung ti nh~n th'y rng t nhng th6i quen m cac chuyn gia dthi cng nhu' cac chu th tu' nhn dii phat tri'n thnh cac m hinh, cngC\,l v phu'dng phap tac nghip.

Sau khi dii s~p x'p theo th tt! cac tntlng h1p tiu bi'u, chung ti c6gng tlm hiu cach suy nghi v th~ hin rua cac chu th~, m~c d cng vicny hon ton khng ddn gian, Wi cach suy ngh v th hin thu'lng mangtinh phi chinh quy v gn nhu' hon ton v y thc.

Giai dO;ln t 1990 d'n nay du'1c danh d'u bng qua trinh bng n6 dthi v hin tu'1ng qu6c t' Ma cac chu th~ tham gia vo cng tac quyhO;lCh, khi'n cho cac thnh ph6 I Vit Nam phi d6i m~t vdi nhiu v'nd, trong do c6 nhng v'n d chung rua cac d thi chu A. v nhng v'nd ring cua cac thnh ph6 dang phat tri~n cng nhu' cua cac thnh ph6dang ml ctia nn kinh t' thi tntlng.

Sau 15 nam vdi nhiu thay d6i, gil dy chung ta co th ti'n hnhphn tich nhng gi dii di~n ra trong qua kh v dt! tinh nhng chuy~nbi'n trong tu'dng lai, nhu' trin khai nhng chu d chung v ring lin quand'n hlnh dang d thi v ban s~c van Ma.

Nhng chuyn bi'n ny di hai pMi tang cu'lng nghin cu v d6imdi nhm di ti'n phu'dng phap ti'p c~n v tht!C hin sao cho ngy cngph h1p vdi trinh dQ phat tri~n d thi cua cac thnh ph6 I chu A.

Sau khi t~p h

DIN BIN l' CH ni CA mJI KY QuA~ ro m! VI~T NAM 23

Iich sl1 (E>~ng Phong), chtlng ti d nu ra dtt1C ba vn d lin quan d'nthnh ph6 H Nqi.

Trong khi tlm hiu nhng m hlnh mang tinh biu tru'ng v qua trlnhbi'n di cua cac thnh ph6ln J Vi~t Nam, chting ti d c6 g~ng t~p h1pnhng d li~u t ba ngun khac nhau, do l: ti'n hnh tMm d y ki'n vphn tich thng tin; thu th~p, phn tich v nghin cu cac ti li~u lttu trv Mo chi; phn tich tht,ic tr~ng khng gian v m~ t ki'n truc v d thi.

Qua trlnh nghin cu cua chting ti d t~o diu ki~n thu~n I1i d cacchuyn gia thuqc hai ngnh khoa hc khac nhau: mqt bn l cac ki'n trucstt v chuyn gia d fui v mqt bn l cac chuyn gia thuqc ngnh khoahc x hqiS, c6 th ti'p xtic v trao di thng tin vi nhau.

Phttdng phap dtt1C chting ti ap d"mg thl1 nghi~m l dtta ra cho cacnh nghin cu nhng vn d v chu d v6n thuqc chuyn ngnh cuanh6m chuyn gia kin trUc v d thi (nhtt hlnh thai d thi, cng trlnh, nhJ), sau d6 tht,ic hi~n trao di nhlim t~o diu ki~n thu~n I1i cho cac ki'ntruc stt trong cng tac thi't k' v cho cac chuyn gia thuqc ngnh khoahc x hqi trong vi~c di mi phttdng phap6.

Ba gia thi't d dtt1C kim nghi~m nh~m t~o ra mqt khun kh bttc ducho qua trlnh nghin cu. Theo chtlng ti, cac gia thi't ny chinh l nhngnhn t6 tim 'n t~o nn m6ng cho nhng nt d~c th eu.a cac thnh ph6 JVi~t Nam.

Gia thi't th nht l cng gi6ng nhtt ban thn qua trlnh phat trin cuacac thnh ph6, cac chu th cua qua trlnh ny bi chi ph6i bJi nhng truynth6ng vAn hoa v nhn sinh n6i ti'p nhau; nhng truyn th6ng ny bi mQtkhung W WJng che lp, nhu'ng khng vi th' m bi xoa nha.

Trong nhng truyn th6ng ny d~c bi~t pMi k d'n truyn th6ngch6ng ngo~i xm ngay t bui du dt,ing nttc, g~n lin vi nhng bi'nc6Iich sl1 cua dn tQc Vi~t Nam. Chinh vi th' cac thnh ph6 cua Vi~t Nam,d~c bi~t l H Nqi d dtt1c hlnh thnh t nn vAn hi'n hng nghln nAmdu tranh ginh dQc l~p v phn dinh ranh gii.

Truyn th6ng ny d bi gian do~n trong thi gian gn dy; diu d6dtt1c th hi~n ra qua nhng bi'n di cua qua trlnh bng n d thi. Tuynhin, nhng bi'n di ny l~i xut phat t chinh vi~c kin quy't duy trimQt s6 m hlnh phi chinh quy dn dn hlnh thnh cng vi thti gian.

5 Bao g6m cac ngnh: kinh t', dia Iy, ijch sil', kho c6, tri't hlC, xii h

24 D TH! VJ$T NAM TRaNG THJ KY QuA DI

Nhng m hlnh truy~n th6ng ny thtiang xut hi~n mQt cach v thc,ho~c di khi c6 y thc trong cach suy nghi cua chinh nhng ngtiai ho~chdinh v tht!c hi~n chinh sach quy ho~ch d tht.

Gia thuy't th hai l thnh ph6 H NQi dti1C hlnh thnh nn t m6iquan h~ g~n b6 thting xuyn v st! tac dQng qua l~i gia nhng anhhtidng t bn ngoi v nhng m hinh, cach thc th' hi~n mang d~m bansc dn tQc.

Di~u d6 giup chung ta hiu dti1c t~i sao cac nh kinh t' v gii trithc Vi~t Nam ngy nay co th' d dng nm bt v th' hin dti1c nhngquan di'm v ky thu~t hi~n d~i cua phtidng Ty mQt cach nhanh ch6ng,hi~u qua v vi tinh th!n sang t~o.

Qua tht!c l n~n van h6a s6ng dQng ny t6n t~i dt!a trn hng ngnnam kinh nghim ti'p thu, chuyn hoa v hp thl:! cac m hinh v anhhtidng t bn ngoi.

Gia thuy't th ba l trong b6i canh ltch s d~c th, t~i di'm giao thoagia nn van minh phtidng Dng v phtidng Ty, da hinh thnh v phattri'n mQt ky nang hon thi~n trong vi~c ki'm soat v x ly mQt cach kholo st! cn b~ng gia quyn 1* v phan khang, ding nhti m6i quan h~chi'n lti1C gia k m~nh v k y'u.

B6i canh d6 cng d6ng thai t~o ra v phat trin kha nang dm phansc sao bi't k't h1p gia vic d dng chp nh~n cac m hinh vi nhngphtidng an lt!a chQn mang d~m nt ca nhn. .

Diu do cng giup chung ta giai thich t~i sao kh6 c6 th phn dinhranh gii gia chinh quy v phi chinh quy; cac chu th ca qua trinh dtht h6a c6 th tham gia ty luc ho~c d6ng thai vo c hai th' gii c6 vengoi d6i l~p v mu thun vi nhau ny.

dy chung ta co th' ly quan di'm cua Paul Mus v st! dung hoabi~n chng gia cac trtiang pMi d6i l~p M ap dl:!ng vo m6i quan h chiph6i cac chu th' cua qua trinh phat tri'n d tht t~i Vi~t Nam.

Qua trlnh ti'p c~n v6'i thnh ph6 cua cac chu thCng trinh nghin rou cua chung ti xoay quanh ba linh vt!c diu tra

b6 sung cho nhau, dt!a trn ba nhom d6i tu1ng chinh, dti1c chia thnh banh6m d~c th, do l:

- Cac chuyn gia d th! (ki'n truc sti, chuyn gia quy ho~ch);- Cac chu th' tu nhn (ca nhn v hQ gia dinh);- Cc nh ho~ch dinh chinh sach, quan ly v can bQ nh ntic.

DliN BIN v CH TH CA mI KY QuA DQ D6 TH! J VI# NAM 25

Qua trinh nghin CU cac tnt~g hQ'p C1.;1 th v cac cUQc phong v'nd cho th'y st! gi6ng OOau v~ ban ch't gia giai do~n hi~n t~i v ln songhi~n d~i h6a di~n ra vo th~p nin 30 Hn quan d~n thai dQ v cach thcti~p OO~n cac ky nng, phUdng phap v ky thu~t t bn ngoi.

NMn djnh trn cho th'y c~n ti~n hOO so saOO gia hai th'i ky nybng cach xac djnh st! khac bi~t v~ m~t s6luQ'ng v x hQi, b6i caOO th'igian cng OOu m6i quan M tY l~ v mc dQ phc t~p.

Qua cac bu6'c nghin CU d n6i ln mQt v'n d trQng tm l m6i quanh~ gia cac ch th~ rua qua trinh phat tri~n d !hl v6'i tinh hi~n d~i cngOOu v'i OOng gi nm ngoi khng gian v cach suy nghi ca hQ oou: lnhVl!c quy chi~u, ~p quan v phudng thc quy ho~ch ca nu'c ngoi.

Trong th'i ky qua dQ di~n ra OOanh ch6ng ny, d thi, hiu theo nghiarQng l st! th~ hi~n khng gian x hQi v vn Ma, ngy cng trd nnphong phu hdn. ThOO ph6'l~i mQt l~n na trd thOO di~m d~u m6i d c'pqu6c gia, ndi din ra cac ho~t dQng trao d6i kinh t~ gia mQt M th6ngmang n~ng t~p h,lc dia phUdng v mQt M th6ng mang tinh ton c~u, nditip xuc v dung ha gia hai n~n vn h6a truyn th6'ng v hi~n d~i.Nhng d~c di~m ny th~ hi~n ra nt trong ki~n truc v khng gian thOOph6' H NQi t gia OOng nm 1980 d'n nay.

Vi~c so saOO, d6'i chi'u k~t qua nghin cu ca nhiu chuyn ngOOkhac OOau da duQ'c ti'p h,lc Mng qua trinh di su tim hi~u OOng v'n d~duQ'c chung ti coi l c6 ich v m~t tht!c tin trong th'i ky bng n6 d thihi~n nay.

Hdn na, chung ti cam th'y rng, trong qua trinh nghin cu, chungti lun song hOO v6'i OOng din bi'n ca qua trinh pMt tri~n. Qua v~y,tinh tr~ng cng thng v d6'i l~p v3.n ti~p h,lc t6n t~i d kh~p mQi ndi, cav m~ t vn h6a v OOn sinh, m~c d dn tQc Vi~t Nam da v v3.n dangcO' g~ng dung ha v N dung hOa.

Qua khV~ m~t ki'n truc v d thi, chung ti da t~p trung nghin CU cac ti

li~u rua nm 1930 v 1950 OOm xac djnh th'i di~m nay sinh v qua trinhduy tri tu tudng suy nghi dQC l~p ca gi6'i tri thc Vi~t Nam.

Qua trinh tng bu6'c xy dt!ng ban s~c ring, tnt6'c OOng tMch thcca th'i d~i, duQ'c hinh thOO t quan ni~m v~ tinh hi~n d~i, v qua trinhhi~n d~i h6a xa hQi v khoa hQc, ky thu~t, duQ'C coi l OOng bu6'c pMttrin khng th bo qua.

26 EJ6 TH! Vitr NAM TRONG mI KY QuA EX!

Quan ni~m ny c6 th~ dli1C t6m t~t b~ng chinh li rua cac tac gia thiky d67 nhli sau:

1. Tif minh lm ra nhng sach c6 gia hi v~ vn chliC1ng ch khngdich sach nli~c ngoi.

2. So~n hay dich nhng sach c6 tli tli

DIN BIN v CH ml CUA mI KY QuA DQ EX5 TH! VIp' NAM 27

Th1i di'm mang tinh cht quyt djnh th hai d6i vi qua trlnh hinhthOO ngOO kin truc Vi~t Nam l st.! ra d1i cua t6 chc Aoo Sang do OOvan Nht Linh (Nguyn T111ng Tarn) thOO l~p nam 1937, vi ml,lc tiuph6i h

28 D TH! ~tr NAM TRONG 001 KY QuA DQ

Trong b6i caOO d6, chung ti t~p trung phn tich cach ti~p OO~nOOng bi'n di v~ m~t v~t ch't v hi hiO'ng cng 0011 cach xy dllng hlnhhi1ng v Cl.,l th ml?t Nh n11dc mdi giOO d111c dQc l~p, theo 0011 cach lmv6n v~n d111C ap dl.,lng trlidc dy, c6 nghia l khng ngitng thu n~p vthay di cho ph h

DIN BIN V CH mi cirA mI KY QuA~ D6 m! VI$T NAM 29

Nhu v~y, c6 th~ n6i r~ng n~n kinh t thi tnttng khng hinh thnh mQtcach h,i phat hay theo php mu, m b~t ngu6n tU mQt th ky cha dvngd~y ky c v kinh nghi~m nQi t;li.

Hifn tq.i

Tru6'c ht, chng ti nghin cu di~n bi'n thvc t v thnh ph~n thamgia vo qua trinh bin d6i d thi hi~n nay.

Qua trinh nghin rou hi~n tr;lng da lm n6i b~t b6n d~c di~m sau:nhng bin d6i ny ch yu dva trn sang kin ca nhn, no cha dl;ing scs6ng v sc sang t;lo ti~m !n, n6 mang ~ng d'u n ca nhng kinh nghi~mthu du1c tU thvc t th~ hi~n rD ca trong hO;lt dQng quy hO;lch v xy dl;ingca cac cd quan v doanh nghi~p nh nu6'c, n6 cho th'y nhng tac dQngqua l;li gia hai linh vvc cng v hi ca v~ m~t khng gian, cach lm v thnhpMn tham gia.

V~ m~t hinh dang bn ngoi, vi~c nghin rou qua trinh bin d6i v~khng gian ca cac khu ~p th~ da cho chng ti th'y rD nhng ky thu~tdU1c nguai dn ty ti~n ap dvng trong thai gian g~n dy da lm thay d6ibQ m~t ca cac khu ph6 xa hQi ch nghia J khu vvc vnh dai sat trungtm H NQi nhu th' no. Vi~c cdi n6'i, phn chia v chim hu d~y tinh tv sang t;lo cng di~n ra ca d6i.v6'i cac bi~t thv thai Phap trong khu vvctrung tm v trJ thnh mQt m hinh quy hO;lch khng gian v x hQi mangd~m ban s~c dia phudng.

Qua trinh ny da t;lo ra m hinh v ky thu~t du1c cac ca nhn apdt,mg rQng rai trong th~p ky 1990. Cac cng trinh xy 1i~n k~ nhau d t;lora cac day nh, d~n d~n hinh thnh nn cac khu dn eu khin cho khu vvcngo;li vi trJ nn dng dc hdn, l'n chim d~n di~n nch d't canh tac nngnghi~p J ngo;li thnh H NO.

T sau nam 2000, Nh nu6'c b~t d~u tang cuang cac chin dich ki~msoat hO;lt dQng xy dvng v t6 chc ca cac ca nhn. D~ thvc hi~n ml,lCtiu ny, chlnh quy~n cac c'p d tranh th dip t chc 5EAgames J HNQi vo thang 12 nam 2003 d~ mJ cac chin dich chInh trang v l~p l;litr~t h,i ky eudng trong th6i quen sinh hO;lt v sl dl,lng khng gian canguti dn thnh ph6.

Cac chin dich ny g6p pMn dua ch tntdng rua thnh ph6 vo vi~cthvc hi~n cd c'u d thi d6ng thti th~ hi~n rD chinh sach phat tri~n d thi,d6 l t;lo ra mQt thnh ph6 c6 tr~t h,i, ky eudng, quy hO;lCh c6 hng 16i,ph h1p v6'i tiu chu!n qu6c t v~ hinh thai, phUdng phap quy hO;lCh vquan ly khng gian d thi.

30 lXJ TH! Vltr NAM TRONG 001 KY QuA DQ

Xut phat t thvc tr~ng d thi hi~n miy, chinh sach ny xem ra c6 vtruu hil'ng, mang tinh ap d~t v co pMn vi lai. Hc1n na, n6 khng thhi~n mong mu6n v nguy~n vQng ca nglii dn. N6 cng chlia quan tmd'n nhng vn d~ nhli ban s~c dn tl?c12 (ml?t vn d~ trQng tm mang tinhchi'n llil'C) v di san d thi (trong d6 y'u t6 kinh t' v vn hoa d6ng vaitra quy't dinh). Tuy nhin, chinh sach ny da th hi~n dlil'C ml,lC tiu, chothy r quy't tm ca Nh nli& trong vi~c t~o ra ml?t khun kh v tngcling kim soat qua trlnh phat trin d thi trong nhng nm t~i.

Bn c~nh do, vi~c nghin cu qua trlnh hinh thnh ml?t xa hl?i dn svd thi, dva trn bao chi xut ban b~ng ti'ng Vi~t, cho thy cac dv an xydvng nhng taa thap du tin trong trung tm H Nl?i da t~o ra nhngphn ng quy't li~t.

Nhli v~y, c6 th n6i r~ng cac dv an bt dl?ng san l~n do nglii nli~cngoi du hi v quan ly gn nhlil nhng dip duy nht lm dy ln lnsong phn d6i J cac thnh ph6, d qua d6 nglii dn v cac t chc xahl?i c6 th ct ti'ng noi ca minh.

Ngay t ban du, cac ca nhn v t6 chc xa Mi ny da bi't s' dl,lngvai tra trung gian ca Nh nli~c v v~i sv ddng y ca Nh nli~c trongtrl1ng htp ny, d gy ti'ng yang v di quy~n ll'i v di san v dt dai(d~n b).

5' dl,lng ban s~c vn h6a v dn tl?c ca cac thnh ph6lich s', dngchinh ch trtic1ng ca Nh nli~c l cach th hai thling dlil'c nglii dn s'dl,lng d th hi~n chinh ki'n cng dn trong tinh tr~ng thng tin v baochi bi kim duy~t.

v m~t ny, chung ti cng da nghin cu hlnh thai v y ngha ruacac th lo~i ki'n truc tng hfP hi~n nay. Cac th lo~i ki'n truc ny chy'u l k't qua ca vi~c saD chp v s'a d6i cac y'u t6 khng gian vphong cach ki'n truc thul?c dia v sau d6 m~i l ki'n truc truy~n th6ngVi~t Nam, th hi~n r qua vi~c lia chul?ng v d cao chc nng xa hl?i ruanh bi~t thV J thnh ph6 theo phong cach tn c6 din v phong cach m~ica dia phlic1ng.

Tuy nhin, hi~n hifng saD chp nguyn Vn khng ph6 bi'n Um.Nglifc l~i, d thnh cng hay tht b~i, ch y'u nglii ta v~n c6 g~ng t~ora cho mi cng trlnh ml?t dang v ring (thling cu ky hoa my theo dnhgia ca nglii ngoi), nhting phi dlifC nglii thi't k' v ch du hi coi lhi Ma v dl?c dao.

12 M~c d dy l du'tng l6i cd bn trong chinh sch cua Dng v Nh nu'(fc Vi~t Nam.

DIN BIfN V CH TH CA mI KY QuA EX) EJ6 ml VI$T NAM 31

Nhtt v~y, r rng l vi~c tiii sang t~o v tai cd c'u, n hIc t6'ng h1pnhng nt mi, g9t gia, nhanh cMng lm cho chung tr~ ln tinh tUy hcJntrong vng mQt vi nam, chinh l nhng nt d~c tntng cua qua trinh sangt~o, ch khng phi l hi~n tu'1l1.g saD chp nguyn van theo ki'u r~p khun.

Bn c~nh d6, chung ti cng th'y r nhng c g~ng th' hi~n tinh dQcl~p sang t~o mang tinh ca nhn, bi~t l~p v thu cng dtt\Jc ngtt1i ta vtinh hay hu y coi l hinh mu duy nht, khng th' sao chp dtt\Jc13. Vicach l~p lu~n ny, cac bi~t tht!, nh lin k v khng gian d thi ~ H NQivn dtt\Jc coi l nhng y'u t6 ban s~c, nhng cng trinh, th~m chi lnhng tac ph'm, ch khng phi l nhng san ph'm da dtt\Jc chu'n h6av c6 th' mang trao d6'i, tiu bi'u cho mQt xa hQi htt~ng thl.;l.

Dung nhtt chung ti da d c~p d'n trong mQt s bi vi't trttc dy,m~t tin cua cac cng trinh dtt\Jc du tu' mQt cach qua mc v tr~ thnhy'u t mang tinh bi'u tntng (Pdelahore de Loddis, 2000). Chc nangchinh cua m~t tin l trinh chi'u vi ton th' xa hQi hinh anh v tinh cachv st! thnh d~t rua chu nhn dng th1i cng l chu du tu' cua cng trinh.Nhtt v~y, mi ngi nh du c6 hai chc nang: chc nang sinh ho~t, ti~I}nghi ~ bn trong v chc nang th' hi~n mc dQ xa hQi ~ bn ngoi.

Nhn dy, chung ta cng c6 th' dtta ra hinh anh v an cdm Ty van cdm ta d' phn bi~t nhng y'u t chiu anh htt~ng t bn ngoi vnhng y'u t6 hon ton cua Vi~t Nam, hay n6i mQt cach su xa hcJn (b~ichung c6 ngun g6c su xa hcJn), l phn bi~t gia nhng yu t' bn trongv nhng yu t' bn ngoi (xem Nguyn Van Huyn, 1944).

St! phn bi~t gia hai phong cach khac nhau ny d6ng th1i l~i chophp dam bao ti'p tl.;lc s dl.;lng v thich nghi nhanh ch6ng vi nhng anhhtt~ng v phong cach v bi'u tu'\Jng t bn ngoi.

Cach lm ny khng phi chl mi dtt\Jc ap d\mg trong th1i gian gndy, b~i chung ta da th'y v't tich cua chung trn m~t tin cac ngi nhtrong khu 36 ph phtt1ng ngay t nhng nam du cua th' ky xx(Pdelahore de Loddis, 1983).

Cm, khu d thj mli th ba J H NOi.

32 D6 7H! VItr NAM TRONG THI KY QuA D9

Hi~n tuQ'ng trn cng c6 th~ duQ'c coi l hnh dOng phn khang v~ihi~n tuQ'ng du nh~p nguyn m!u nt bn ngoi v cng da duQ'c chung tinghin cu dl!a trn dl! an lng Nh4t-Vit15, mOt dl! an mang tinh bi~utuQ'ng v d~t n~n m6ng cho nhi~u linh vvc. Qua nghin rou tnt1ng hQ'pny, chung ti da xac dinh duQ'c ~ th~ vai tr kin dao nhUng khng kmphn quan trQng cua cac m~ng lu~i thn quen da thnh cng trong vi~cgiup cho mOt ngu1i duy nh't, trong s6 nhng ngu1i da ntng s6ng trongkhu vvc ny tnt& dy, duy tri mQt phn d't trong khu vvc dl! an, dinguQ'c l~i v~i nguyn t~c cua dl! an, ch6ng l~i chu d!u tu nu~c ngoi vthnh ph6. Vi d1,1 ny cho th'y hi~n tuQ'ng qu6c t' h6a cac thnh ph6lndangdi~n ra J kh~p ndi, nhUng g!n nhu khng bao gi1 gi6ng nhau, gyra nhng tac dQng m~nh m d6i v~i thnh ph6 v phn ng nt phia cact6 chc xa hQi J dia phUC1ng.

Hnh trinh

Phn ny bao g6m mufi ba cng trinh m ta v b6n ban phn tich vqua trlnh phat tri~n v bi'n d6i cua nh, d't v khng gian.

Cac cng trlnh nghin rou chu y'u t~p trung vo hnh trinh cua cacca nhn c6 b6 sungthm qua trinh hlnh thnh v phat tri~n cua cac th~ch' chinh th6ng, cac l d't v cng trinh xy dl!ng, duQ'c nghin rou theocng phUC1ng phap.

Cac cng trlnh nghin cu ny da cho th'y r~ng qua trinh hlnh thnhv phat tri~n tuy khac nhau nhUng d~u c6 chung mQt m6i lin h mangtinh nn tang d6i v~i cac y'u t6 bn ngoi: ca trong lnh V1/.c m hlnh ki'ntruc, phuC1ng phap thvc hi~n v v6n du tu xy dv.ng, th~m chi c6 khi caba linh vl!C gQP l~i v~i nhau.

Qua trlnh nghin rou nhng thay d6i trong linh vvc b't dQng san ruacac nh khoa hQc, ki'n truc su, thuC1ng nhn v cng nhn cho th'y vi triquan trQng cua cac chuy'n di cng tac nu~c ngoi.

Quang thfi gian xu't ngoqi v k't qua rua n6 (ca v~ m~t vlin h6a)chinh l cd sJ t~o nn cng.c1,1 cho qua trlnh sang t~o, bJi v~ m~t xa hQi,n6 bi'n nhng ngu1i ny thnh dQng ll!c v tac nhn khng th~ thi'utrong qua trlnh phat tri~n d !hi.

Diu d6 giup chung ta xac dinh v tim hi~u chc nling ti chinh vvlin h6a cua quang th1i gian ny.

15 DI,I' an xay dl,l'ng mi)t khu dn cu khp kin dAu tin J HA NOi, nlm J phia nam M Tay.

DIN BJN v mA cUA THJI KY QuA EX) D6 TH! ci W$T NAM 33

Qua trinh nghin CU da cho th'y mi hnh trinh mang m"t d~c diimring, n6 kt h

34 D6 71l! VI$T NAM TRONG ml KY QuA IX)

Nh J co hai chc nang chinh: mQt l dam bo an ton ti san canhn, hai l dam bo mQt khng gian dQc l~p cho sinh ho~t gia dinh. Cahai chc nng ny d~u mang tinh chi~n ht

DIN BIN V CH TH!. CA mI KY QuA EX! D6 TH! ~$T NAM 35

Ngay ban thn cac cd quan hnh chinh cng h,i cho minh quy~n s'ad6i mQt cach ty ti~n sd d6 quy ho~ch t6ng th~ hay sd d quy ho~ch khuv1/.c, d cac van ban ny da dl11c chinh thc thng qua.

Ban ngy, cac ki~n trUc sl1 thi't k' cac khu d thi moi voi nhng tanh cao tng theo dung nhng m hinh ph6 bi'n trn th' gioi, nhl1ng d'nchiu t6i, khi v d'n nh, h l~i tr thnh nhng ca nhn g~n b6 voi mhinh cua Vi~t Nam: nh 6ng, nh bi~t th1/. li~n k hay nh bi~t th1/. theoki~u Phap (voi mQt s6 ng11ai kha gia).

Tl1dng h,i nhl1 v~y, ranh gioi gia hai linh v1/.c dl11C ng11ai phl1dng Tygi l chinh quy v phi chinh quy cng r't ma nh~t v kho xac dinh, donhiu cd ch' khac nhau cng tn t~i, ch6ng cho v di khi mu thu~ngia cac c'p: thnh ph6, khu ph6, dl1ang pho.

Hi~n tr~ng cd ch' d !hi ny da dl11c lm sang ta trong qua trinhnghin cu cac ho~t dQng quy ho~ch Cl,l th~. Thng thl1ang cd ch~ nydl11c chinh quyn trung l1dng v thnh pho che d~y, bi no th~ hi~n tinhtr~ng l~c Mu v tu' tu'ng th1/.c dl,lng. Tuy nhin, n'u dl11c cng nh~n, cdch~ ny co th~ pMt huy dl11c l1i th' cua minh v tr thnh mQt m hinhtin ti'n v phn c'p quan ly cng nhl1 tang cl1ang tinh thn trach nhi~mcua cac chu th~ tham gia vo qua trinh d thi Ma.

Ngu&n gdc lich sU' cUQ cdc yi" td bt bilnGia nh~p m~ng ll10i d thi ngy cng tr nn ph6 c~p v mang tinh

ton cu vo thai di~m kha mUQn, nhl1ng ngay trong nhng nam du cuath~ kY XXI ny, cac thnh pho cua Vi~t Nam da chng ta dl11C sc songmnh li~t v mQt cd c'u ch~t ch cua nhng nt truyn th6ng mang d~mban s~c t6n t~i mai voi thai gian, n~u nhl1 cac chu th~ cua qua trinh pMttri~n bi't d6i moi nhng truyn thong do v v~n dl,lng chung mQt cachlinh ho~ t v sang t~o.

Tho~t nhin chung ta c6 cam giac l ho~t d

36 D6 71lf VI$T NAM TRONG MI KY QuA DQ

da c6 nhng thi dim ijch s c6 anh hu&1g khng nho d6i vai nhngtruy~n tho'ng ny, d6 l ~p ky 1930, 1950 v 1980.

Bn c~nh nt truy~n tho'ng b't bi~n ny, cn c6 nhng biu hi~n mangtinh quo'c t~ h6a, nhltng trong tning hCJp cua Vi~t Nam, nhng biu hi~nny chi d\tng hngth yu. Nhng biu hi~n ny che l'p, nhltng chua dum~nh d ginh \tu th~ v v hi~u h6a nt truy~n tho'ng. Nhng biu hi~nny khng phai l Mu qua tn!c ti~p cua qua trlnh ton cAu h6a hi~n nay,m chinh l k~t qua rua sv. tAng cung v thuc d!y m~t qua trlnh lich sxu't pMt t' nhng kinh nghi~m lu nAm thi thu~c dia. Nhng co' g~ngnhAm vUCJt ra khoi anh hu&1g ny da duCJc x6a hO nhanh ch6ng v hi~uqua thng qua cac m hlnh bi~n d6i cua khng gian v xa h~i. Di~u d6duCJc th hi~n ra bn ngoi qua nhng thay d6i rua cac ta nh cao tAngv trung tm thUdng m~i, cn J bn trong, qua 1o'i so'ng, do'i tumg ruaqua trlnh pha tr~n titng buac. Qua trlnh ny din ra lin h:J.c nh nhngkinh nghi~m quy gia rua m~t n~n vAn h6a duCJc hlnh thnh t' phan \tngcho'ng l~i sv. thm nh~p cua nhng anh hu&1g t' bn ngoi, m~t n~n vAnh6a vita c6 kha nAng thich nghi v h~i nh~p nhltng l~i vita bao h~. Chinhngh~ thu~t k~t hCJP gia cac n~n vAn h6a, qua trlnh pha tr~n, tich hiy c6chQn IQc, kim soat nhng tac d~ng trJ l~i v hnh d~ng t'ng buac daduCJc hi~n d~i h6a trong b6i cnh mai hi~n nay.

N~n vAn h6a d~c th cua Vi~t Nam, duCJc danh d'u b~ng tinh th!nphan khang, qua trlnh phn djnh ranh giai v t6ng hCJP gia nhng ntdo'i l~p, vin ti~p h:J.c duCJc duy tri, giup ngui Vi~t Nam tim ra nhngphUdng an hi~u qua v sang ~o sau 10 th~ ky duai ach tho'ng tri ruaTrung Quo'c, gAn m~t th~ kY chiu sv. d h~ cua ngui PMp, 13 nAm xmluCJc rua ngui My v gAn hai th~p ky h~i nMp quo'c tf

Mdi quan h~ chi phdi nhilng nh huitng bn ngoi v tinh hi~n d(#Cac cng trlnh nghin rou da cho th'y vi tri trung tm rua mo'i quan

h~ tich cv.c do'i vai nhng y~u to' ngoqi nh4p, d6 l tinh hi~n d~i quo'c t~duCJc coi l sv. vay mum, thich nghi v thay d6i nhng m hlnh v phUdngpMp rua nuac ngoi cho ph hCJP vai hon canh C\,l th.

Nhng m hlnh v phUdng pMp ny t~o ra cho ngui bi~t ap d~ngchung m~t vi tri chi~n luCJc, m~t cudng vi lanh d~o, chung gy ra nhngtac d~ng trJ ~i vai xa h~i th hi~n qua sv. phn khang rua cac t6 chcquAn chung, chung khuy~n khfch sv. th hi~n v pMt trin cac m hlnhdo'i \tng nhAm thay th~ m hlnh ngo~i nMp do m~t tAng IOp trung gianc6 \tu th~, nhu cac vAn ngh~ sI sang l~p ra.

DIiN BIN V CH ml CA THI KY QuA~ D6 TH! l'1$T NAM 37

MQt nt d~c th kMc xu't hi~n trong hi~n tutng hai chi~u dan chonhau kia chinh l cac ch th~ d~c bi~t; ban thn hQ cng thuQc v~ hai th'gi~i kMc bi~t nhau: mQt bn l cac th~ ch' rua Nh mt& v thnh ph6v mQt bn l hO;;tt dQng tu nhn lin quan d'n b't dQng san.

Chinh vi th', CJ dy, m6i quan Mgia cac y'u t6 bn ngoi thl.ilng binh1m ln v ch6ng cho ln m6i quan M v~i y'u t6 hi~n d;;ti. Vi~t Namhai kMi ni~m ny thl.itng dl.i1C coi l tudng dl.idng nhau.

Dqc diim xii hpi cUa nhng ng1li1i trung gianQua trlnh nghin rou hnh trlnh ca cac ca nhn, cac trlilng h1p tiu

bi~u v ton xii hQi n6i chung dii cho php chting tOi tim hi~u nhng di~uc6t li !n cht'a sau nhng gi dang t6n t;;ti v kMm pM dl.i

38 D6 TH! VItr NAM TRONG mI KY QuA DQ

Nhng ng1ifi trung gian ny cung chinh l hi~n thn cua OOng giatri th1i ky Mi mi. HQ phn aOO qua trlnh C1,1 th h6a ca OOn, mQt nacthang cn ban trong x hQi.

v~ m~t ny, hOO dQng ca hQ mang tinh d~i di~n cho ca mQt OO6mng1ifi v, b~ng con du1ng ca OOn hay t~p th, trd thOO cd sd tham chi~u,th~m chi hinh m~u cho pMn cn l~i cua x hQi.

Nhng ng1i1i trung gian cl1ng l mQt m~u ng1ifi d6ng vai tr chuy'nti~p, thng qua dia vi x hQi v hOO dQng ca minh d' lm cu n6i giatruy~n th6ng v hi~n d~i, gia kinh nghi~m cua dia phudng vi ki~n thccua nuc ngoi.

Bn c~oo do, OOng ng1i1i trung gian l tac OOn trong qua trinh apd1,1ng lu di, lxji hQ l OOn t6 chinh trong vi~c ph bi'n c~p OO~t tonbQ ki~n thc v kinh nghi~m cua qua kh v hi~n t~i.

Ngllili trung gian l OOng ng1i1i phat miOO v sang t~o, tai ch' v tnghQ'p OOng cach lm C1,1 th. HQ bi't t~n d1,1ng v c~p OO~t m6i quan h~lich s11 g~n b6 gia vn Ma Vi~t Nam vi cac n~n vn Ma nuc ngoicung OOu ki~n thc v ky thu~t hin d~i trn th' gii.

HQ t~o ra m hinh v phudng phap ph hQ'p duQ'c ph bi~n tng bucti ton x hQi v qua d6 aOO hUdng ti chinh sach v phUdng thc thl!chi~n cua cac chu th tham gia vo qua trinh pMt trin d thi d Vi~t Nam.

Cu6i cng, trong gia dinh v trong gii chuyn mn, OOng ng1ifitrung gian d6ng vai tr g~n kt, gi6ng OOu vai tra cua OOng ng1i1i ho~chdinh chinh sach cho cac thoo ph6 ln, J ph~m vi mQt thOO ph6 hay trnton qu6c.

Thoa hip - m6i quan h bin ching giila hai thai C1/cKhac vi cd ch' ho~t dQng theo chi~u dQc J cac nuc phat trin vi

cap b~c ra rng cua cac cd quan v th ch', cac ho~t dQng quy ho~ch dthi d Vi~t Nam thu1ng duQ'c dua ra thao lu~n, xem xt v s11a di t~i micap c6 th'm quy~n quyt dinh (trung Udng, thOO ph6-tinh, qu~n-huy~n,

-> Dy du1c coi l mOt phucmg thc chinh nhm x6a nq cho Vi~t Nam, mOt trong nhngnuoc ngho nhAt trong kh6i xii hOi cM nghia lue bAy gio. nt sau Mi mai, xua't Wu laodOng dii Jan r(mg v W thnh mOt lInh Vl!c kinh t~. Hi~n nay, nhi~u cng ty quan Iy I~odOng dang dua hng nghin ngu~ ra nu&: ngoi lm vi~c, cM y~u l 1 cac nuOc chu A,chu Phi v Trung Dng. xuf ngoqi tr1 thnh mOt hi~n tuQng pM bi~n trong xii hOi, d~cbi~t l hi~n nay cac ngnh ngh~ dii du1c m1 rOng tOi ca d'mg nhn, th1 tM cng khngco tay ngM cao, th~m chi ca nng dn v ngu~ lao dOng khng c6 chuyn mn.

DI1N BIN V CH m CA mII KY QuA DI) D6 TH! d' Vitr NAM 39

khu ph6, d11ng ph). Bn c~oo d6, quan h~ gia dlnh v t~p quan sinh ho~ttn t~i trong cac cd quan hOO chinh g6p pMn t~o ra mun vn cd hQi canthi~p vo qua trlnh so~n thao v thvc hi~n dv an ngay tU b11& d~u.

Tmh tr~ng ny din ra trong mQi ho~t dQng quy ho~ch v xy dvng,bt k tinh cht v ngun kinh phi dv an l rua Nh n11~c, cua cac hi~pdjnh song ph11

40 D6 THll1'.tr NAM TRONG THI KY QUA DQ

nhn. Nhng m quan h~ ny di khi d6i l~p v mu thun v~i nhau,nh1.tng lun c6 g~ng dan xen v dung Ma ln nhau.

Cd ch~ phc ~p trong qua trlnh quy hO;lch v xy dvng thnh ph thhi~n rO nhng truy~n th6ng ijch s lu d

DIN BIN V CH TH CA THI KY QuA EX! D TH! VliT NAM 41

v~ m~t hinh himg v vn Ma. M~c d mang n~ng anh hu'

42 D6 TH! VItr NAM TRONC 001 KY QuA DQ

nhti nhng th IO;li ki~n trUc v d thi ijch s'. Nhng y~u t6 ny co th trdthnh cd sd v thnh phn t;lO nn m~t chinh sach tich Cl!c v h1p ly cuathnh ph6.

Trong lnh vvc ny, dnh gi ph binh m hlnh d thi t;li cac thnh ph6d Vi~t Nam l m~t cng Cl,1 khng th thi~u trong vi~c fun hiu hlnh thai dthi thvc t~. K~t qua dnh gi ph binh ny cho php philt trin v c~p ~tm~t cach co h~ thong cac hO;lt d~ng xy dl;tng tV phat rua tu nhn Cfig nhtiqua trlnh phat trin nng d~ng hi~n nay rua cac phtidng thc xy dl;tng vsinh hO;lt.

Th hai l, theo chung ti, truy~n th6ng k~ tha t qua kh lich s11'v nhn sinh lu dti cua cac thnh pho d Vi~t Nam c6 th l mQt cng C1,1m;lnh m trong vi~c md r~ng quan dim, h trf cho qua trinh l~p cac dvan quy hO;lCh d thi ngay t btic khdi d~u, bdi vi cng tac l~p dv an hi~nnay chu y~u v~n chi dva vo k~t qua nghin cu s6 ltifng v chc nang.8i~u d6 s t;lo ra trin vmg tirn l;li v duy tri y ngha cua truy~n thonglich s', dng thti th' nghi~m nhng hting di ph hfP vi tinh hinh hi~nt;li nh~m t~o dvng nn nhng thnh ph6 dap ng dtifc cac m1,1c tiu v~ch!t ltifng, dam bao dtifc ban s~c ring bn qnh cac m1,1C tiu v~ ky thu~tv so ltifng.

8y ciing l m~t y~u t6 lm c~u noi gia khu pho c6 vi cac khu dthi mi nh~m t

DIEN BIN v CHU ml criA mI KY QuA EX! D6 ml VI,tr NAM 43

dQ khng gian khac nhau, n6 c6 tM giai quy~t mQt cach hi~u qua nhngthach thc nay sinh tU qua trlnh bng n6 ca cac thnh ph6ln ngy cngtrd nn kh6 ki~m soat n'u chi s11' d\..mg cac cng ct;! l~p k' hO

44 D6 TH! VI$T NAM TRONG 001 KY QuA EJQ

Pdelahore de Loddis Christian, 1983, Les lments constitutifs de Hanoi. Paris:BRA/MULT, 150 p.

[pdelahore de Loddis Christian, 1983, Cac yu t6 clu thnh H NQi. Paris:BRA/MULT, 150 tr.]

Pdelahore de Loddis Christian, 1992, Hanoi, Miroir de l'architecture indochinoise.Notices biographiques. In Architectures franaises outre-mer. Lige: Mardaga.

[pdelahore de Loddis Christian, 1992, Tlm guang kiln truc Dng Dlldng. Chi ddntilu s. Trong Kiln truc Phlip lJ hi ngo~i. Lige: Mardaga.}

Pdelahore de Loddis Christian, 1995, Tracs parisiens et Paris immatrielsd'Asie. In Paris s'exporte. Architecture modle ou Modles d'architecture.Paris: Pavillon de l'Arsenal, Picard Editeur.

[Pdelahore de Loddis Christian, 1995, Sa d& Paris v Paris phi vQt cht ca cMuA. Trong Paris xu't klufu. Kiln truc mOu hay M hinh kiln truc. Paris: Pavillonde l'Arsenal, Nh xu't Mn Picard.]

Pdelahore de Loddis Christian, 2000, Hanoi. Figures et identits du patrimoinearchitectural. H)i tho di san, Vientiane.

[Pdelahore de Loddis Christian, 2000, H NQi. illnh d~ng v sJ/ d&ng nht ca disn kiln truc. HQi tho di sn, Ving CMn.}

Pdelahore de Loddis Christian, 2001, Ernest Hbrard et l'Indochine. Une synthseentre Orient et Occident. In YIAKOUMIS Haris et PEDELAHORE DE LODDISChristian (ds), Ernest Hbrard, vie illustre d'un architecte plantaire. De laGrce l'Indochine. Athnes: Editions Bastos-Plessas. Paris: Picard.

[Pdelahore de Loddis Christian, 2001, Ernest Hbrard v Dng Dlldng. Bn tdnghC/p giila phlldng Dng v phlldng Ttfy. Trong Yiakounis Haris v Pdelahore deLoddis Christian (ch bin), Ernest Hbrard, cuQc s'ng minh hQa ca nh kiln truchnh tinh. Til Hy Lqp tcJi Dng Dlldng. Athnes: Nh xu't bn Bastos-Plessas.Paris: Picard.}

2

Du'dng sa v quy ho~ch d thifJ H Ni

Emmanuel Cerise

Ren de Maximy

Thnh ph6 v cac dl! an: cac xu hu'6'ng

MQt thnh ph6 dang thay d6i

H N"i, thnh ph6 nghin nm tu6i, l m"t thnh ph6 m~i. B~ ngoinghich If ny chi phn anh st! dao l"n di~n ra tU m'y nm nay da lmcho th d ca Vi~t Nam tU m"t thnh ph6 nho b tr1 thnh mt d thiln phat trin nhanh v m~nh. Dy l nh~n xt ng~n gQn v st! phat trinca thnh ph61~n nhat mi~n B~c Vi~t Nam, theo quan sat tU nhi~u nmnay ca m"t kien tnic su v6n quan tm d'n ki'n tnic v cac khu ph6 ruaH N"i v m"t nh nghin cu dia If v quy ho~ch d thi, ng1.ti da c6nhiu chuyen cng tac t~i Vi~t Nam tU khi d't nu~c chuyn d6i sang cdche kinh t' thi tr1.tng (1986). Nhng nh~n xt ny dt!a trn k't qua ruam"t cng trlnh nghin cu m cac d H~u dU

46 D6 TH! Vi$r NAM TRONG m! KY QuA DQ

xe d~p ho~c xe may - nhng phuo'ng ti~n giao thng thich h1p nht v6'imi nguli dn H NQi vo du th~ ky XXI ny.

Ngoi st! pht trin v ki~n truc v d thi, J dy chung ti cn d c~pd~n dQng lt!c thuc d'y cac tac nhn d~c bi~t v chinh thc tham gia bo t6nv t~o chuyn bi'n - hai m~t rua vi~c qun ly pht trin H NQi. Trn tht!ct~, thnh ph phi di m~t vi nhng vn d l6'n v mang tinh th1i st! nhu:tn trc, m~t khac l cac khng gianda dU1c xy dt!ng hay dang trong qua trlnh d thi h6a sau thli Phap thuQc,v nhng khu d thi m6'i dU1c mJ rQng nhanh ch6ng. Tll:lc dU'ng ny dat~o ra hng lo~t t1nh hu6ng chng minh cho st! d6i du gia cac lt!c lU1ngxa hl>i J H NQi, ni. Hi~n nay, khi thnh ph6 cn dang c6 nhng vnd chua du1C lm ro, thIl~i phi s11a d'i M th6ng php ly v dt dai, duara quy ch~ hm thng b~ng xe may vi nhng vn d ny ngy cng chiu st!chi ph6i rua sang ki'n ca nhn v rua vi~c s11 dl:lng khng dung quy cachkhng gian d thi, do d6 cn ~o ra sv. th6ng nht gia lnh d~o thnh ph6v nhng sang ki'n ca nhn.

H NQi, thnh ph6 nghin ntim tu'i

H NQi dU1C hinh thnh t cach dy la th~ ky, trong d6 120 nm gndy, vi st! c6 m~t cua nguli PM.p, H NQi da c6 nhng thay d'i dang

DWNG sA v QUY H04CH D6 TH[ H NQI 47

k~ v~ din m~o. Hong thOO truck dy c6 Wtng bao km, c~oo d6 l khuph6 bun ban. Khi qun Php chi'm H NQi, khu V1/.c bun ban v~n dtt1cgi l~i, cn hong thOO - bi~u W1ng ca mQt chinh quy~n bi l~t d6, datrd thOO khu vvc dOO cho cac cd quan hOO chinh v qun S1.!. Ngtt1c'l~i vi cach s dl;mg ca ngttti Php, ngttti Vit Nam da bi't daOO gia,ti'p OO~n v bao tdn OOng di tich ki'n truc v phong cach quy ho~ch dtht thti Php thuQc. Trong su6t qua trinh lich s ny, mQt s6 nt da aOOhttdng d'n phn cn l~i ca thOO ph6 c6. Nhng bi~u hin ny c6 th~OO~n ra dtt1C, OOttng khng OO't thi't phi d nc:1i ngttti ta mong mu6n.Thvc v~y, chung ta v~n cn th'y trong thOO ph6 OOng cng trlnh c6ki'n truc v lich s ring bit, minh cht1ng cho ki'n truc v lich s caOOng thti d~i da qua. Cng vn cn OOng di tich r't lu dti mi dtt1cpht hi~n d trung tm hong thOO, ~c d hong thOO da bi ngttti PMppM vo cu6i th' ky XIX.

Tuy OOin, d dy d6i W1ng quan tm ca chung ti khng phi lOOng di tich ny, m l ngh~ thu~t s6ng v lm vi~c c6 dtt1C tU lich snghin nm ca H nQi, v~n tn t~i OOtt trm tich khng ngttng thay d6i,cht1a dt,tng cac y'u t6 du thOO phong phu. B~ dy vn h6a da n suvo t~p quan ca ngttti H NQi d'n mt1c ti'p h,lc theo hQ chuy~n d'nOOng nc:1i thOO ph6 mi md rQng hi~n nay. Hi~n Wmg ny khng phica ring H NQi, OOttng vi~c chu y ti vi tri v y nghia ca n6 giup chungti daOO gia kha nng s dl;lng khng gian d thi, phn aOO st,t hQi OO~pca ngttti dn d mi thOO ph6. D6 l di~u d OO~n th'y qua ph6 xa vcac cng trlnh xy dvng d dy.

Rt nhi~u thOO ph6 d E>ng Nam Av~n gi ki~u quy ho~ch khu ph6ring cho mi ngOO kinh doanh hay mi ngh~ th cng. Dy l tinh tr~ngcd bn, cht1ng to sV hi~n di~n thttmg xuyn rua vn Ma d !hi, g~n vi~c sd1.,mg hi~n ~i vi mQt qua kht1lun dtt1C ch'p ~n.

Nhttng ngoi khia c~oo t6 cht1c v xa hQi, ph6 phtttng cn cho chungta th'y nhi~u di~u. H NQi r nt han d TP. H Chi Minh. HlOO aOOdu tin m chung ti~n dtt1C khi di d~o ph6, OO't l OOng ph6 dngdn, l vic s dl;lng OOng khu ph6 ny. Phn l6'n khng gian chung xenl~n cac cng trlnh xy dVng, ~t dtttng dtt1C trai OOva v c6 via h (trcac ph6000 v ng cl;lt) bi ngtt'i dn chi'm dl;lng. T khi m~t tr'i 16 r~ngd'n khi mn dm bung xu6ng, ho~ t dQng ca ngtt'i dn thay d6i theothti gian trong ngy. Tuy nhin, con ngtt'i lun c6 m~t, khng chi dOOng khu vvc dOO cho ho~t dQng ca thOO ph6 v dOO cho ngtt'i dibQ m ngttti dn sd t~i v ngttti qua dttmg cn chi'm dl;lng lng dtttngv cac nga W. Ngttti di bQ, di xe d~p ho~c xe may xen l~n OOau. Dy l

48 D6 TH! Vi$T NAM TRaNG ml KY QuA DQ

OOng "hlnh ngu'1i, m~t ngt!a"l khi hQ di chuy~n. HQ chp OO~n t v~idiu ki~n khng lm aOO hUdng d'n mlnh. D!u th' ky XXI ny, xe haibaOO v~n l di hi My d~m trong truyn thuy't. Chung g~n lin v~ingu'1i dn thOO ph6 d'n mc vo gi md c\a cac c\a hng, qUin an, xemay dU

DctJNG sA v QUY HO~CH D6 TH! 1l NQI 49

nhiu hinh thc ko di su6t 50 nam2 da khai sinh mtc Vi~t Nam hi~n nay,v nhng di chng rua n6 vAn cn rt n~ng n, m~c d t 15 nam nay, cu(>cdi cach kinh t~ da giam thiu cac Mu qua. Cu dn mi ca thnh ph6, v6ng6c nng dn, cho rng cac vng ph1,l c~n bn ngoi nh minh, nhu khnggian cng c(>ng, l thu(>c v~ hQ. Ci qu hQ l nhu v~y, v hQ mang quan ni~mny vo ndi Cl mi trong thnh ph6. N~u Cl nng thn hay vng b1 bin,khng gian bn qtnh ru(>ng dng hay vun qua rua hl khng thi~u, thl Cl HN(>i, khng gian ny rt hi~m hoi, v hl c6 th bin n6 thnh m(>t manh vunhay m(>t cai sn nho, Mt l Cl ph6 nho ho~c ngo C1,It. V cach thc ny dikhi dUt s6 tin. Ddi ~i, ch Cl mi ny thung Cl xa trung tm, di khicn Cl bn ngoi khu d lN. Sl,t di dn n(>i lN ny cung g6p phn gin btdn ca cac khu ph6 c6, ~o diu ki~n M tu t~o v s d1,lng khng gian c61

50 D6 TH! VItr NAM TRONG ml KY QuA DQ

sn 000. ru l OOing du'1ng di ring v co mai che, du' OO J trn khu dt. Vi~c b6 tri mai che v OOing loi di thng tu'o'ng hlcng quan sat thy J cac khu ph c6 rua cac thnh ph Vi~t Nam. Nhing cutrUc ny con bao gm nhi~u ph ng6, li di nhng nhit, ph h

Dut'JNG sA l' QUY HO~CH D ml H NQI 51

Tng lp th nht co thu nh~p cao thumg quen vdi cach s6ng khac dod tng s6ng J nuc ngoi ml)t thi gian di, no'i hQ co ml)t cM J ph h1phO'n vi sJ thich ca nhn, ho~c do mu6n chp nh~n y ngh l hQ co th t~ocho rrnh ml)t cul)c s6ng hi~n d~i hO'n theo kiu phuO'ng Ty. 8 c6 th s6ngnhu v~y, c!n co du phuO'ng ti~n M h.ja chQn, nht l kM nng ti chinh Mco th c6 dU J ru d mua ml)t chl> khac v mua ml)t chic xe may ddi l~i cho thu~n ti~n, d hQ J bt kY chl> no trong thnh ph6. Cng gi6ngnhu hai tng lp d noi J trn, dy l cach do~n tuy~t vi chl> J c ky, ll>ithi ho~c theo kiu nng thn, c~t dt vi b1,1i b~m cua khu ph6 dng dn Jtrung tm thnh ph6, d co dU

52 D TH! VI$T NAM TRONG mI KY QuA EX)

Khu c6 nMt luc d!u du'i cua ti'n sI Hocquart (1999), ban in do Philippe Papin (Vi~n Vi~n DOngbac c6 Php) gWi thi~u v chli dAn. Chling tOi cling s dl,lng nhi~u ban d6 v 50 d6duqc dng trong m(>t 56 d~c bi~t ca Carnet de l'IPRAUS (Clment v c(>ng s\1, 2001).

DciJNG sA v Qur HO~CH EJ6 mr H NQI 53

ngi nh 100 c6 ki~n truc d~p d lm cng sJ. Vi~c xy d\1'Ilg nhng khu nhJ mang tinh xii Mi khng nm trong chinh sach th hi~n \tu th ny.

Khu d th! d~c sitc ny ml)t m~t giap M Hon Ki'm, ml)t pilla ko tisat d sng H6ng, ~t kia sat dutng tu. N6 ko di v~ pilla nam theo cngkiu dutng ph6 giao nhau. Trn cac dutng ph6 ny c6 ml)t s6l nh luc d!udu1C xy d\1'Ilg lm no'i J cho cac cng chc thul)c dia. Dy l cach th hi~nml)t y tuJng v~ thnh ph6 mi~n nhi~t di, cho d, v c6 th l VI chiu nhhuJng cua n~n cl)ng Ma Phap, v hi~n nay vn l l6i ki'n truc cn d6i, th!hiu tinh t' du1C gii tri thc v chinh quyn thnh ph6 H Nl)i tn trngS.

Gim ~n pilla nam rua thnh ph6 l dutng ~i c6 Vi~t v Tr!n KhatChn hi~n nay, v k't thuc b~ng con dutng xy d\1'Ilg trn d J C\a ngo thnhph6, n6i Sdn Ty vi thu d. nt thm Phap thul)c, dl;)c cac dutng ra vo HNl)i dii c6 rt nhi~u ngi nh rua nhng ngltm Vi~t Nam lm vi~c J thu d.

Til 1954 d'n 198(j6

Dy l thb'i kY Vi~t Nam phi trai qua cac cul)c chi'n tranh, bi c l~p vkhng dinh n~n kinh t theo huOOg cua Lin X, eutng qu6c bao tr1 m Vi~tNam c6 kim ng"ch thuetng m"i cao Mt. Nhung Un X cng phi xy d\1'Ilgn~n kinh t' XHCN, Mt l h,t cung cp luetng th1,.ic. T luc ny, H Nl)i l"iml)t l!n na thoat khi s1,.i c6 ~t bt ditc di rua ngltb'i nuc ngoi, n l1,.icxy d\1'Ilg thu d rua ml)t dt nuc mm. Nhu v~y, luc ny, chinh phu khngcon hi long vi nhng di san dU1C xy d\1'Ilg dum thm Php thul)c, bJi hl;)phi d6i di~n vi s1,.i xu6ng cp ~ng n~ rua cac ngi nh. Hon ca~ diikhi'n chinh phu phi chiu anh huJng rua m lnh Lin X trong lnh V1,.icny. VI v~y cac KIT, nhng diiy nh thutng l ba ho~c b6n t!ng htp thnhml)t khu rl)ng 100, dU1C xy d\1'Ilg; kiu nh ny pht trin ~nh J H Nl)7.Vi~c th1,.ic hi~n cng rt 1'1 thu. Dy l dip d t b vi~c s11 dtplg nhng v~tli~u truyn th6ng, chuyn sang litp ghp cac tm b tng duc sn. Nh khngcao, du1C xy d\1'Ilg xung quanh nhng khu thi't bi h" t!ng ~p th, g!n ml)tlng ven d, v ngay t khi ra dm dii chng t ml)t s1,.i cai thi~n v~ di~u ki~nSng cho ngltm dn thnh ph6.

5 Nhng cu(lc thao lu~n dugc tht!c hi~n trong nhng l~n g~p g khng chinh thc cacMng ti, v vi v~y khng c6 nghi thc l~ tn. Nhng quan chc cao c'p v giao su cactntng d~i hQC Vi~t Nam da thuy't ph1,1c chung ti v~ di~u ny. T~p san rua IPRAUS v~H N(li, xu't ban nilm 2001, trong cu(lc trin lam do Vi~n Ki'n truc Phap t chc, cngxac nh~n di~u ny.

6 Cng cu~c Di m

54 fXJ TH! Vl~T NAM TRONG ml KY QuA EX)

Vi~c hO tri ml)t KIT qmh ml)t ngi lng, c6 dtimg t rai nhva, khi~nkhng gian xung quanh d !hi bi "g~m nh'm". Tmh tr~ng ny, r't ~y camnhung cng ttidng deSi t' nh!, d dy~ xu hti&1g mJ rl)ng thnh pheS, n~ukhng b't h1p phap thi ciing khng ki~m scat dti1c, bfu1g cach chi'm khoangltiu khng gia cac khu dti1c quy ho~ch v cac khu cla thnh pheS xy trticnam 1954. Sc p xy dt;tng tng dn v l di~u khng th~ trnh khi. Nhtiv~y, khu nh J khng dti1C ki~m scat khng nh't thi't l khu nh km cMtlti

DWNG sA v QUY HO~CH D ml H NQI 55

sinh d()ng v sl,l' r6i r~m rua cac kiu cl'm lnh khng gian d thi. Co kiudtt1c ghi ~n bng m()t chinh sach nh J xy dvng theo k' ho~ch, co kiul~i l nhn chng rua cd cru lng x cn sot hay dtt1C gi l~i phn no, ho?cl m()t y'u t6 do ngttdi dn m~ d'n thnh ph6 mang theo v bi b6 bu()c Misc p v dn s6 v hon d.nh nn phi dng ch J d hnh ngh thu cng.Trong tntng htp ny, h> l~i t~o ra nhng hlnh thc dtt1C ap dl,lng tuy theoky thu~t h> n~m dtt1c. O nhng lnh thc ny co lin quan d'n cd cru nhJ ho?c du truc khng gian chung, vi~c su dl,lng rua h> cng ph htp vinhu cu cua cac hlnh thc d dtt1C miu t trong phn 1/36 ph6 phttng". dy, cach su dl,lng nh J v dttng ph6 cng ttiang tl,l'. Do chinh l nhngvrn d m chung ti d nMn m~nh tm quan tr>ng rua no. Tuy nhin, cov khng gian d thi Ma kiu ny nm rai rac, m?c d no d giam di trongcac ph6 c. Chung ta chng ki'n m()t sl,l' s~p d?t dtti sc p cua ngtti sudl,lng tun thu theo nhu du kinh t' cn dtt1C tha mn.

Cac khu ch1 cng cho chUng ta bi't cac giai do~n pht trin d thi. Dtfavo cac khu ch1 ny, ta co th~n tMy cac l nh J t~p th nm rai rac mch1l cng trinh cd ban trong cac khu ~p th v trJ thnh cng trinh cd bantrong khu d thi, cng nhtt httOOg \tu tin rua d thi Ma. Ngtti ta cng nl$lthry sl,l' Irp dy khng gian bng cac ho~t d()ng ft dtt1C kim tra, dn t~ vi~csu dl,lng khng gian cng cng gi6ng nhtt khu ph6 c. dy co xu httOOgphn b6 cac vng d fui Ma theo lnh qu~t, diu ny co th tMy trong vi~cxy dvng cac KIT v cac khu ch1. An tti mu6n thu nh J vi gi re J bn ngoi khu d fui. Nhng lng nyd bi thnh ph6 thn tinh. N'u nhng ngi lng ny bi thay di v chuyndi m()t phn, hay bi ph huy v quy ho~ch l~i, v n'u ch J rua h> dtt1cxy dvng san st theo m hlnh khc d dap ng nhu cu ngy cng 100, cokhi t1i gp 10 ln, thl cac ch1 vn dtt1C gi l~i v ho~t d()ng t6t bng cachtang thm hng Ma.

Ch1l nhng dim c6 dinh d xac dinh thnh ph6. Tuy v~y, nhng drum6c khim t6n ny bi nhng ta nh v nhng cng trting 100 dang dtt1cxy dvng thay th' v no cho tMy m()t tm voc mi cua quy ho~ch d thi HN()i. Khng h do~n tuy~t vi giai do~n tntc, vi~c mJ rua kinh t' v ll,l'ach>n cac lo~i lnh kinh t' tl,l' do d dtt1c nh nttc chinh thc cho php,khuy'n khich v quan 1:9'. Diu ny ~o thu~n l1i cho thi tntng. Cac doanh

56 D6 TH! VitT NAM TRONG THI KY QuA DQ

nghi~p nh mtc c6 quy~n t1! ch qun ly da phat trin, thuo'ng nghi~p v. cac doanh nghi~p tu nhn dU1C php ho~t dl)ng, tif nay sl;! nang dl)ng 'rua

nhng doanh nghi~p ny danh d'u khung cnh v cach di~u hnh nhngvng d t:hi mm dU1c mCl rQng. Nhng doanh nghi~p ny d~c bi~t bC1i sl;! dad~ng, phong phu, mc dl) d!u tu v ti~n dl) nhanh ch6ng rua cc cngtntmg ~o ra sl;! thay d6i quy m chua tng th'y cho tm nh~llg nam g!n dy.C6 th~ th'y tro 100 thich xy dl;tng pht trin ~nh m. Nh'q nhng"khu d t:hi mm" dang dU1C thl;!c hi~n. Tuy nhin, nhng khu nh x~y theol chi~m ml)t vl tri quan trQng trong vi~c xy dl;tng nh Cl ca nhn theo k~ho~ch. T nay, nhng ngi nh kiu ny s di km vi vi~c xy dl;!ng cacchung eu. Nhng cAn hO gia c phi chng ny dU1c dua ra t:hi tntmg vdU1c coi l t6t ho'n nhng ngi nh dang xu6ng c'p, trong do hng v~ ngutivn dang s6ng. Ho'n na, do l nhng ch dm bo ndi Cl cho nhng gia dinhda bl tntng dl,1l1g nh Cl nhling cho tm luc ny chua du1c d~n b. Nht cacphuo'ng ti~n cd gii, khong cach gia cac KDT ny vi trung tm thnh ph6khng cn cn trC1 vi~c di dM dn d~n ml)t khu vl;tc c6 di~u ki~n s6ng t6tho'n nhling xa ho'n. K tif nay, t~i H NQi, xy dl;tng cd Scl h~ tng v sapnh~p xy ra d&ng thti.

Tuy nhin, mang tinh ci cach r nt nh't l chinh sach rua nh nuJc v~xy dl;tng dumg sa v cac h~ th6ng di km nhm hon thi~ ~g lum dumgsa t trung tm ra cac vng ng~ vi v du'ng trong thnh ph6; s~p tm, hacy du vU1t sng H&ng nm trong cac dl;! an quy h~ch d t:hi mm s dufCxy dl;tng; cu6i cng l chinh sch xy dl;tng cac khu nh cao c'p mm, nhu khunh trn dumg di sn bay c6 tn gi l "Hanoi New Town", bao g&m nh cfchia l v vn phng. Nhng l nh ny r~p theo khun mu rua H&ng Kng,00 tin kiu ki~n truc thng dng v phuo'ng thc quy h~ch d t:hi theo kiuch&ng x~p, khng ph h1p vm vn Ma Vi~t Nam. Ml)t di~u ~c chhll thd H Nl)i b~t d!u quan tm d~n vng ngo~i thnh v dn co xu hung trC1thnh mQt trung tm d t:hi ln vi vi~ d t:hi Ma ton vng, k c bn ngoigii~ hnh chinh. Nhu v~y, t gn nm nm nay, trn t ng~ sng H&ngda xu't hi~ nhi~u khu nh Cl mm v ml)t khu cng nghi~p rQng ln. Dy lml)t ~t xich trong hng l~t cac nh my ~o thnh ml)t chui cac thnh ph6dufC xy dl;tng n6i ti~ nhau trn du'ng t H Nl)i d~ Hi Phng. Li~u chUngta c6 dufC th'y Cl dy ml)t thnh ph6lin h1p nhu kiu thnh ph6 trong thunglng Ruhr Cl Wc h~c loyang Cl Man lu LY.

T't nhin tinh hinh mm ny c6 nhng khia qnh r rng mang tinhqung cao v d!u cd, bul)c lnh d~o thnh ph6 H Nl)i phi xem xt l~i ml)tcach h1p ly ~ng lui du'ng sa, trang bi d!y du M th6ng tin hi~u, d d:y~vi~c tn trQng lu~t giao thng, nhanh ch6ng dua cac phuo'ng ti~n giaothng cng cl)ng vo ho~t dQng, thay d6i vi~c s dl,1l1g mQt cach ty ti~n

DriJNG sA v QUY HO~CH D6 TH! H NQI 57

khng gian cng d)ng, nh't l dl1tng ph. Dy l st! dao l~n chl1a tling c6,do do c~n nghin cu ngay mc d~ anh hl1dng, dng th1i xem xt nhngthay ddi v~ ~p quan chi'm dt,mg khng gian d fui m ngtt1i dn sng vendl1tng, ngttm bun ban, th1 th cng ho~c lm djch V1,l, v nh't l nhngngttm s dt,mg xe may phi tun th. T~t nhin nhng ngtt1i lm cng tacquy ho~ch d fui phi th~ hi~n cach nhin md di v~i nhng v~n d ny vnhng nh ~u phi chia s cch nhin ny. Hi~u bi't su silc v~ van h6a-xMi l c~n thi't n'u cht1ng ta khng mun chng ki'n vi~c ngttm H NQichi'm dt,mg m~t cach tt! nhin khoang htu khng r~ng ri gia nhng l nhdang ho~c s dl11c xy dl,ing. G~n dy, Lu~t d~t dai d dl11c so~n tho theohl1&1g ny song chl1a c6 hl1ng dn thi hnh. BQ lu~t v~ quy ho~ch d fuiciing d dl11C d~ c~p nhttng khng th~ dl11c so~n tho theo cac Sd d c6 sn,dl11c sao chp theo nhng m hinh tnt~c dy, d nhng m hinh ny r~tdang dl11c ghi ~n. Nhng ho~t dQng rua H NQi trong qua kh nh~m d~utranh vi st! nh~n thc v~ cac quy~n c~n dl11C tht!c hi~n v~i st! hi~u bi't,khim tn v ~t ch, ch khng phi b~ng y chi, st! may moc v CIlg nMc.

Chinh sach d thi ny nh~m m1,lc tiu bi'n H Noi thnh mot thd hi~n d~i v thi't tht!c, ph h1p v&i nhng di hai ca quc t' h6athl1dng m~i.

Bdi canh d th! ma m9t thnh phd dang bin d'i

Nhng thay d6i v~ ~t d fui hi~n nay ca H NQi d~u lin quan it nhi~ud'n h~ thng dl1tng s m& dl11c dt! ki'n trong Sd d quy ho~ch tU nay d'nnm 2020. Tnt& dy thi'u phl1C1ng ti~n, nhttng ngy nay H NQi dang tht!chi~n cac cng trlnh vm quy m chl1a tling c6, dtta th d ca Vi~t Nam tmmQt giai do~ ijch s mm. St! da ~g rua cac cng tnttng dang dl11c thi cngphan aM mQt chinh sch hi~n d~i Ma duy y chi: khu cng nghi~p, dl1tngmm, ~o vt v quy ho~ch cac ao M, td chc~g 111& giao thng cng cQngd fui, nhng khu nh d m&, ti~n nghi cao c~p V.V., v ca so~ tho L~t d~tdai. Nhng di~u ki~n kinh t' m& giup Vi~t Nam Mi ~p vo fui tnttng th'gim d dn d'n st! thay ddi quy m cln thi't v~ ti chinh, cach thc tht!c hi~nv qun ly cac dt! an d fui mm. B~g cach thay ddi th6i quen lm vi~c trongnhng 1Inh Vt!c h~t dong bi~t l~p rua ngttm Vi~t Nam, cac dt! an trd nn t6ngh1p hCln, ~p h

58 D6 TH! Vi$T NAM TRONG mI KY QuA DQ

tI.;l di~m dn ru l'n htetng d6i hiem. Ngoi sa d quy ho~ch den nm 2020,chung ti chi c6 ba ban d htetng d6i r v h th6ng giao thng hin nayhay cac dt! an dang tht!c hin8. Ban dd th nh't, ti l~ xich 1/10000, do VinDia ly Vi~t Nam xu't ban nm 1992, dua ra mQt cach nln v h th6ng giaothng rua khu vt!c d thi nhng nm d!u tht!c hin chinh sach mO' ca. Banth hai do cng ty TRAMOC v IMV9 tht!c hin trong khun kh6 dt! anAsiatrans 2002, dumg giao thng cng dU1c th~ hin theo ti l nhu v~y vtrong tinh tr~ng c~p nh~t nh't lue b'y gi. Tuy nhin, m~c d kM chinhxac, song do thieu mQt vi khu Vl!c rua thnh ph6 nn ban d ny s11 d\lnghtetng d6i kho. Ban th ba l ban d du ijch dang dU1c ban 0' H NQi, cotn l "Where Hanoi" do Nh xu't ban Ban d 'n hnh v6i tY l xich1/25000, v thnh ph6 v~i nhng dt! an giao thng d~y tham vQng. T'mban d d~c bi~t ny l ban d anh rua H NQi cho "5eagames 22" du1c t6chc cu6i nam 2003 0' Vit Nam. L mQt ban d du ijch, ti l~ cac con dungkhng du1c coi trQng Mm nhling no truyn tai dU1c t~m quan trQng tht!c tehay mong d1i cua mi dung ph6. M~t khac, ban d quy ho~ch th~ hinhinh anh mQt thnh ph6u~c ma; ban v v6i tY l xich 1/25000 tr1i~c het lphn vng khu vt!c dt! kien mO' rQng v ke ho~ch s11 d\lng d't dt!a trnm~ng lu~i giao thng htetng lai c6 c'u trUc cn chua r rng.

Sau khi phn tich nhng ban v trn v qua qua trinh tht!c dia, chUngti ~n ra mQt ki~u t6 chc h th6ng dumg giao thng 0' H NQi dt!a trnh th6ng dung vnh dai v6i nhng tzv.c dung nt trung tm ra v xuynsu6t. 50' d ny v m,t "n11a ~ng nhn" ~p trung vo khu H n,i c610 vn6i v6i sng Hng. Cac con dumg vnh dai du1C gQi l "Ring road", trongkhi nhng con dung Wc di nt trung tm thnh ph6 ra dU1c gQi l "Mninrond" (dung chinh). Chting du1c gi6i thiu l nhng d~i l, trong d th! hay0' ngo~i , r,ng khoang SOm. Nhu v~y, xu hU'ng 0' dy l xy dt,tng nhngcon dung ki~u nhu trn, ~t rmg m khng tinh den hiu qua giao thngv tuyen dung.

u vli1t cng l mQtp~ rua cng vic phi lm theo sd d quy ho~chMn nm 2020. Cho den nay d co ha c!u vli1t dU1c tri~n khai tht!c hin: chieeth nh't 0' trn d sng Hng v dn ln c!u Chuetng Duetng, t6i huyn GiaLm v dumg di Hai Phng; chiee th ha trn qu6c l, l, Mc qua con ph6 sl vnh dai th ha rua H N,i; chie th ba ~m trn dumg di sn bay, dU1c

8 Do nMn tMc du'l;1c sc s6ng manh li~t rua H N(\i, cac ban d6 v sa d6 v~ thnh ph6cng thu'ng xuyn thay d6i.

9 TRAMOC: Cng ty v~n tai cng c(\ng H N(\i; IMV: Vi~n Do tillo chuyn ngnh d tNH Nc)i, k't qua cua s\l hqp tac giila UBND TP. H N

DWNG sA v QUY HO~CH D mr H N(Jl 59

Mc vu'qt qua phia trn dtimg C~u Gi'y, l CI1a nga quan trQng J phia ty cuathnh ph6.

Vi~c xy dl!ng nhng cy cu vu'qt ny v M th6ng dt danh sch cac hotphn. ~ thl!c hi~n cac dl! an giao thng ny, cln tai dinh eu 20.000 ngti1i.Mc bi thtiO'ng do l-IDND thnh ph6 qui dlnh. Tuy mc phl,lc Vl,l cho l1i ichcng c('>ng J tng d

60 D6 TH! VrP' NAM TRONG ml KY QuA DQ

do khng phn chia dlt1c h~ th6ng thot nltC1c, nhng cng trlnh trn da t:r6'thnh ndi dmg nltC1c thai khng th~ tiu thoat dlt1c.

Hi~n nay, h~ th6ng thot nltC1c chu yu dt!a vo M; nhttng s61lt

DciJNG sA v QUf HO~CH 0011f! J H NQI 61

Ph!n lcfu KIT dU1c xy d1,ing cho m~t 10;li di tutng nht d!nh, chu y~ul cng nhn vin chc, ho~c can b9 qun d~i. M~t s to nh dnh cho nhnvin bttu di~n, cho can b~ rua m~t 89, m~t nh may g!n d6, v.v... CAn Ml m('>t trong nhng ttu di dnh cho nhng ngttOi thu ~p th'p. Vi~c phnphi ttu tin nhng cAn h~ trong KDT khng hi~u qu dU1c nhu v~y v cngkhng d1.;ta trn n~n tng tu tu&ng hay x Mi no, khng dung v~ ml,lc tium cac doanh nghi~p xy d1,ing d~ ra. Nhng cAn M ny khng dU1c chothu m bt dem ban v vi~c thUdng m;li hoa dU1C lm trttc c khi khi cngxy d1,ing. ~c d th1.;tc t ny di ngtt1C l;1i l1i ich c~ng d6ng nhttng l;li phhtp v~ vi~c d!u cd tu nhn ngay tU Mn ban d!u tin. Hi~n nay, nhu du v~nh 1 tng cao, vi~c d!u cd dU1C t' chc du~ d;lng ban di ban l;li cac cAnM. Do v~y, gia rua chung bt d'y ln g'p hai ba l!n so v~ gia ban d!u.

Nhu v~y, ~c d c6 cac cng trinh phl,l tr1 d6ng b9 di km do cng tyqun ly ton b9 KDT l~p d~t, cac cng trinh ny cng chi dU1c xy d1,ing vdua vo hO;lt d~ng sau khi xy d1,ing cac to nh, di khi sau khi ngtti dnchuy~n dn s6ng. Cc doanh nghi~p nh nuc thumg yu du ngtt1i. dntham gia qun ly nMm d'y nhanh tin d~ vn bt tri hon do thnh ph6~mhon l;li ti~n.

Nhng khu dn cU m~ dU1C xy d1,ing g!n v~ cac dich V\,l nhu: cngvin, nh tre, trttmg h9C, cd quan hnh chinh, V.v. Qua trinh ny l s1.;t tipni ki~u quy hO;lch ki~u X vit m cac nh quy hO;lch d !hi Vi~t Nam dtip nh~n khi xy d1,ing nhng KIT. Tuy nhin d xu't hi~n m~t s1.;t khc bi~tc6 chu y: khng xy d1,ing ch1 cho nhng KDT trong khi ch1 lun nhm 1trung tm m~t KIT.

Gi6ng nhu nhng cng trinh phl,l tr1 d6ng b9 di km, Cd s1 h;1 tng dU1Ccac doanh nghi~p nh nuc qun ly khi c6 s1.;t d6ng y rua cd quan ch qun(B~ Xy d1,ing, B9 Ti chinh v UBND thnh pM). 56 ti~n d!u tu xy d1,ingh~ thng dumg giao thng quanh khu d !hi mi khng dU1c thnh ph6hon l;li nhu d1.;t d!nh ban d!u. Nhng qu!n th~ kin trUc ny, cng nhunhng KIT, du1C xy d1,ing trn nhng mnh d't v6n l d't nng nghi~pdU1c UBND thnh ph6 quyt d!nh lm khu d tht v trn nhng qu~n mirua thnh ph6 (qu~ ch khng phi huy~n). ChUfig dU1c xy c;lnh nhngcon dumg c6 sn, di khi l dumg m1 r~ng hay ni v~ m('>t con dumg m~.ChUfig nhm 1 vng ngo;li H N('>i, bao g6m cac KIT, cac lng C, cac cngtrinh, dt tr6ng tr9t b;lC mu, khu cng nghi~p v hi~n l KDT. M~t s tonh dU1c tri~n khai xy d1,ing d!u tin theo th~ 10;li ny (d~c bi~t l Khu dtht Dinh Cng) r't l~n xOn v nhi~u khim khuyt. Do nhu c!u v~ nh 1 tng,nn di~n tich nhng cAn M 1 dy du lcfu d~ thuyt phl,lc ngtt1i dn rngnhng v'n d~ g~p phi chi l th yu. Ngttli dn phi tl.;t l~p di~u ho nhi~t

62 D6 TH! Vip" NAM TRONG mal KY QuA IX)

dQ cho cac can M. Nuc khng du1c quan Iy mQt cach t~p trung. Phi t6n baodung nhng to nh chung cU phl,l thUQC vo d6ng g6p rua ngui dn.Nhng diu khoan ny vn chi l Iy thuy't, vi~c quan Iy khng thoa dangMo hi~u sl! r6i lo~n ho~t dmg trong thi gian ti.

Cach thc xy d1.;ing Cl1ng dU1c quy ch' hoa trn Iy thuy't, nhung I~i ratda d~ng theo y rua nguffi dn.

UBND thnh ph6 da ra chi th! c'm chia l dat xy nh trong nhng khud th! ny12. Tuy nhin, nh phn l vn l mQt m hlnh nh J v l sl! Il!ach9n rua mQt b9 ph~ 1&1 dn chl1ng J thnh ph6. Chi th! ny dU'ng nhu lmi)t van ban ch't, khng c6 hi~u Il!c, vi~ chia l da dU1c ln k' ho~ch v xydl,tng trong cac KDT v~ chi chinh quyn Cl1ng khng lrn gi dU1c nhngch sJ hu tu nhn I~m d\,lfig ki~u xy dl,tng ny.

rd chc l(Ji nhitng Krr

Mi)t s6 phUdng pMp xy nh theo ki~u Ing vo nhau rat dU1c khenng1i t~i Phap nhng nam 1960-1970, khi Phap phi d6i ~t vm thl!c tr~ngcn tu ~o nhng can M gia re da trJ nn Ii thi. Tuy mQt s6 ngu'i chor~ng ki~u ki'n truc d6 l CIlg nh~c, nhung n6 thl!c sl! c6 hi~u qua. O saodi m1a, n6 Cl1ng th~ hi~n mong mu6n rua chinh quyn tu b6 I~i nhng cannh blnh dn rn khng phi di d'i ngui dn v6n s6ng ~i d6. Cach thcny dang du1c thl!c hi~n J Kim Lin: ngui dn trong nhng to nh 4 tngvn J I~i d6 trong khi hai to nh 12 tng dang dugc xy dl,tng; khi chUngdU1c hon thnh, ngu'i dn s6ng trong nhng to nh nho s chuy~n d'nnhng tng th'p, nd. h9 dugc dam bao c6 mQt can hQ vm di~n tich tudngdUdng vm can hi) c. Nhng to nh 4 tng khi d6 s bi pha huy, trn phndi~n tich d6 s xy d1.;ing I~i 4 toa thap 18 v 22 tng.

Nhitng dt! an khac

Trn sd d dinh hu6'ng quy h~ch, thnh ph6 dugc mJ rQng sang bn kiasng Hng. O hi~n nay c6 rat ft dl! an so vi nhng dl! ki'n khi quy ho~ch,song chUng ta c6 th~ k~ ra mQt s6 dl! an, trong d6 c6:

- Dt! an thnh ph6 mi "Hanoi New Town" l k't qua rua sl! ph6i h1pnghin rou vi mQt nh du tu~t Ban. Thnh ph6 n~m J bf bn kia

12 Chi thi se; 12312001/0D-UB, ky ngy 6/12/2001. Di~u 7 quy dpili r~ng cac khu d tNmi cAn phai c6 60% l nh chung Cli cao t 9 tAng tr~ ln v 40% l bi~t th,! c6 vlimbao quanh. Khoan 2 cua di~u ny quy dpili khng dlilc xy nh phn l trong nhngkhu d thi mi ny.

DWNG sA \>:.4 QUY HO~CH EX5 TH! H N(I/ 63

sng Hng, trn dttng di sn bay N>i Bi, gm nh J, thit bi, dichV\,l, khu cng nghi~p v thttdng m~L Mi khu co nhiu d~ng nh J khcnhau: nh chung eu cao tng v bit tht!. Nhng ngi lng hin co sdtt1c sap nh~p vo nhng khu nh J m~i ny v~i m~t dQ thp hdn;

- Khu cng nghi~p Gia Lm trn dttng di Hli Phng v khu cngnghi~p Thang Long trn dttng di sn bay N>i Bi s don nh~n cacdoanh nghip trong v ngoi ntt~c;

- Sn bay qu6c t N>i Bi d dtt1c mJ fQng nam 1999. Cng vi~c mJf>ng vn tip h,lc. Dy l cng trinh thu>c dt! an quy ho~ch do Nh~tBan du tU v khi hon thnh s sap nh~p vo khu cng nghip vcng ngh bn c~nh.

Chuyn di dtidng D La Thnh

Sau khi trinh by ngiin gi v d th! cua qua trinh d th! Ma H NQi, khng phai l v ichnu chung ta bn m>t chut v Hch sU' rua con d-thnh ly m>t thai l gi~ih~n cua thnh ph6, fi trJ thnh m>t con dtttng xuyn. t dng sang ty, n6ithnh ph6 c6 v~i vng mJ fQng, gia dy dtt1c coi nhtt m>t tuyn thit yurua dttng vnh daL Ngoi nhi~m V\,l n6i cac khu dneu, dy cn l dttngbin rua thnh ph6 trong th kY XX v~i kin trUc v ki~u dng quy ho~chd th! mang du n van Ma Vi~t Nam v thnh ph6 cua th ky XXI v~i tmcao hdn hAn. Con dttng ny dtt1C ho~ch dtnh trJ thnh dttng ph6loo nmgia m>t vng dtt1c d th! Ma m~nh, v vic khJi cng di h6i nhng giiphp cho hng lo~t cac vn d ky thu~t v van Ma x h>i, th~ hin nhngkho khan v trJ ng~i khi xy dt,tng m>t m;lng ltt~i dttng sa sd dAng.

Nha vic xy dt,tng cd sJ h~ tng cua m;lng ltt~i dttng sa, mQt thu dco tm voc khim t6n dang chuy~n thnh m>t thu d 100 nang d>ng. Hi~ufa Hch sU' D La Thnh cho php xU' 19 dtt1C cac xung dQt d th! v cac tacdQng v m~t kin trUc v x hQi m H N>i g~p phai M trJ thnh nn kinht th! trttng v tham gia vo qua trinh ton cu Ma.

Xy d,!ng dlltng giao thng trn dlltng D La Thnh cU

TInh hinh hin tqi

Dttng D La Thnh n6i d sng Hng J pilla nam trung tm thnh ph6c"13 vffi Cu Giy trn sng T L!ch, dtt1c ko di n6i vffi dttng Cu Giy

13 Trung tm Ijch sU': xem chU thich 10.

64 ru TH! VI$T NAM TRONG 001 KY QuA DQ

v d1.itng cao t6c di sn bay N('>i Bi. D1.itng d di qua cac qu~n Hai BTntng, D6ng Da, Ba Dinh v k~t thuc Ci phia ty ~i q~n cAu Ciy (trCi thnhqu~ n('>i thnh nt nm 1999). D1.itng di 7,7 km, ~ rQng thay di ty tngdO';ln, nt 2,7 m d~n 50 m.

MQt dO';ln rua d1.iang D La Thnh n6i vm phia nam thnh ph d1.i1c xyd1fr\g thai PMp thuQc, vm phAn mCi r('>ng dAu tin rua thnh ph6 sau khiginh dQc l~p. Doi;ln d1.itng cn l';li di qua khu mm mCi ny. Do v~y, d1.itngdi qua v ph1,1c V1,1 m('>t khu vv.c da d';lng bao gm:

- Cc lng ru d1.i1c thnh ph6 mCi r('>ng t~i (Kim Un, Trung TV, CiangVo, Thnh Cng, TrAn Khat Chn);

- Cac vng mCi rQng rua thnh ph d1.i1c xy d1fr\g thM Php thu('>c, ntkhu nh Ci cng chc, trlitng d';li h9C v b~nh vi~n Bi;lch Mai (trli~c dyl ~nh vi~n Ren Robin);

- Nhng KIT l~: Kim Un, Trung TV, Thnh Cng;

- Nhang quAn th~ chc nng: trliang d';li h9c (Ciao thng, Bach khoa,My thu~t cng nghi~p, Vn h6a), Di Truy~n hinh qu6c gia, khungo';li giao Nga.

Ngu~n g6c tn

. E> La Thnh l mQt con d1.itng trn d. H N('>i nhm trong vng chuth sng Hng l vng d't c6 nhi~u d, v cach t chc ny cho php HN('>i c6 th~ dng n1.i~c tlim tiu nt nhi~u ngu6n, dng thM c6 kM nng chudQng chia ngun n1.i~c - di Mi c'p thi~t cho tr6ng trQt v cuc sng conngliM trong vng.

La Thnh c6 ngha l "tliang bao ngoi thnh". Cha La d1.i1c dng Mchi m('>t khng gian khp kin ho~c vng trn, con cha Thnh c6 ngha l"tliang" (c6 th~ fun !My cha ny trong nt Thnh ph). C'u trUc nt v1fr\g nyd1.i1C dng M n6i v~ nhng bc tlitng thnh dAu tin d1.i1c xy d1fr\g trnvng d't H NQi ngy nay, trli~c cl khi d1.i1C ch9n lm kinh d nm 1010.Nm 767, Kinh 11.i1C s nh D1.itng (frung Qu6c) Tr1.iang Ba Nghi da cho xyd1fr\g Ci phia b1c sng T Uch ta thnh c6 tn l La Thnh. Do cac cu('>c nid~y, ngliM Trung Qu6c da phi nhi~u lAn xy d1fr\g li;1i thnh tri. Nm 806,D he> s Trung Qu6c l Tr1.iang Chu da g9i ta thnh va d1.i1C ng ta xyd1fr\g phia nam sng T Uch, ncli. c6 H Ni ngy nay, l An Nam LaThnh (papin, 2001). T La Thnh sau d6 d1.i1C dng Mg9i bc tlitng baongoi cng. Bc tlitng ny nhm trn d sng Kim NgliU v trCJ thnh bctliang ngoi cng bao quanh thnh ph vm cai tn D La Thnh.

DOONG sA v QUY HO~CH EJ6 7Hf /-l NQl 65

T~i saD l~i nghin rou con dumg ny ch khng phi l m,t con dumgkhc? C6 hai di'm tac dQng dn s1;1' 11;1'a chm ny: th nht, dy l tuyndumg nm v~t ngang thnh ph6 n6i hai khu v1;1'c si dQng nht ca thnhph6, v th hai, quy djnh hai chi~u ca con dumg dang du

66 ru 71l! Vltr NAM TRONG 11lI KY QuA EX)

dng, sng T Wch CJ phia Mc v pilla ty, sng Kim Ng11u CJ pilla nam. Nhtiv~y, nhng con d trn b1 cac sng ny trCJ thnh nhng ttifng thnh, dti

DvtJNG sA v QUY HO~CH D6 ml H NQl 67

E>inh Bach16 thl,ic hi~n, v dU1c'd~t chng ln phn phia nam rua tuy'n vnhdai ngoi. Cng cn nu ra rng vnh dai th hai ny da dich chuyn nhiuln, nhling v~n dl,ia trn tuy'n d. 50' d ny th hi~n phn trung tm HN,i rt C\,l th v cng th hi~n rt chinh xac phn m chung ta quan tm:xung quanh duoog 8 La Thnh. Cl,l th, chu thich chi ra 3 ca nm trnvnh dai ny: Ch1 DUa, Kim Lin trn duoog cai quan vi ghi chu l"dm", v cu ~n. Sng Kim NgliU cn dU1C gQi l sng T Wch vi liblnh nhu sau: Vin quan tn l T Wch dU1c nh Du'oog pMi sang lm thaithu An Nam, da cho do m,t con knh mang tn ng ta.

Nhng sa d - dl,i an du tin cua thi ky PMp thu,c l nhng k' ho~chtu t~o ho~c k' ho~ch quy ho~ch, m Sd Ll,lc lQ d6ng vai tr chu d~o. NAm1890, Sd Ll,lc lQ, dui sl,i chi d~o rua LecIanger, l~p k' ho~ch m& rQng thnhph17. Ban d ny nMm hai I1i ich: mQt ~t, xac dinh chinh xac gii h~thl,ic t' v hnh chinh phia nam rua thnh ph6 trn duoog 8 La Thnh,dng thli miu ta thl,ic tr~ng rua duoog ny nm 1890. ~t khac, ban d nyda minh chng cho quy ho~ch du tin cua nglii PMp v gii thi~u dl,i anchia l thi Phap thuQc &phia nam h Hon Ki'm theo hung ph6 Paul Bert(ph6 Trng Tin ngy nay), duoog ph6 chinh n6i nhuQ'ng dia rua PMp trnb sng Hng v thnh c6 (tr& thnh khu qun sl,i rua Phap). Trn ban dny, duoog E> La Thnh du1C coi nhu ranh gim gia thnh ph6 v nngthn. C6 4 ca nm trn duoog ranh gii ny vi cac huy~n giap ranh thnhph6 (Thanh Tri. v Thanh Oai). Trn ban d ny chi ghi tn nhng lng nmbn trong vnh dai, cac lng c6 vi tri khng ra rng 50 vm d khng dU1Cdua vo ban d. Vi dl,l, nhng khu nh &bn ngoi vnh dai rua lng TrungTl,i du1c ghi trn ban d nAm 1873 nhling khng du1c ghi trn ban d ny.HcJn na, khng c6 gi chng ta rng c6 th di ~i du1c trn d. cac ca ,lnh anh cua con d du1c trlnh by gi6ng nhu m9t bc tltoog thnh, nhling&du phia ty rua vnh dai ny, c6 mQt con duoog (nay l duoog Giang Va)n6i vi vnh dai.

16 Bn d6 th hi~n thnh pM nm 1873, do S1 E>ja ly Dng Dudng xu"t bn nm 1916. Banti li~u g6c c ti 1~ xich 1/12500 (khng c thang ti 1~), in mu trn gi"y, hl1ng ty-b~c,c chU thich "ti 1~ khong 1/12500", chU thich g6m 4 d~ m\lc: cita (1-16), cac cng trlnh(17-74), nhl1c;mg dia (a-g) v thnh cls (A-R), hai tt (bn d6 v chU thich), khlS 68 x 65 cm.

17 Bn d6 thnh pM do Leclanger, chanh S1 L\lc 10 thnh pM, l~p ngy 9/4/1890, MgcEveil conomique de l'Indochine tai bn thang 11/1924. Ti li~u g6c c ti 1~ xich 1/1()()()()(c thl10c ti 1~), in mu trn gi"y, hl1ng dng-Mc, chu thich "dling v& Sd d6 tlSng thgi& h~n dl1gc thng qua ngy 9/4/1890". ChU thich cn cho bi't v~ nhng cng trlnhxy d\fng theo l~nh eu.a chinh quy~n thu(k dja (1-50), cac cng trlnh xy bling g~ch vnhng ngi nh tranh, nhng cng trlnh cng cOng v tn giao, cac m~ng 111& giao thngv dja ly thdy vn cng nhl1 nhng d~c dim dja ly cua thnh pM. KM 77 x 63 cm.

68 D6 TH! ltltr NAM TRONG THI KY QU DQ

Nm 1924, sd d6 quy ho~ch do Ernest Hbrard18 l~p dling nhli khngdl! kin m,t phlidng thc x ly no cho E> La Thnh. Ngli1C ~i, vic xydt,ing milng hti dling giao thng n6i trung tm vfi nhng vng xungquanh dli1c dlia ra g6m hng IOilt nhng con dling vli1t qua d. Dt,t an~ng llifi mi ny bao trm m,t phn kM ln vng d't chlia d thi Ma.

Vi sl! nng d,ng ny, su6t thi ky Phap thu,c, vng d't dli1c d th!Ma m' r,ng d~n v~ pilla narn thnh ph6 c6 (luc d!u bao g6m thnh c6 vkhu "36 ph6 phling"), tin g~n dn d La Thnh. Trong nhng nm 1940,thnh ph6 phat trin vli1t qua ranh gifi. By l thM ky rn nhng khu pht,1tr1 d6ng b>, trong d6 c6 bnh vin Ren Robin (bnh vin BilCh Mai ngynay) dli1c xy dt,ing hai bn dling cai quan dn di cac tinh pilla narn. Trnkhu d't ny, nhng khu d th! m' ~ng ko theo vic xy dl,ing cac khu pht,1tr1 d6ng b>, ndi dli1C coi l nhng dim c6 dinh rua ~t nhn d th! ngynay, cho d d6 l sl! pht trin nhng "vng ngoili " hay sp~p cac lng.Sd d6 quy hOilch d th! do Pineau xy dt,ing nm 1943 da g,p ton b, d LaThnh vo thnh ph1.9. M,t s6 dOiln da dli1C nng c'p thnh dling ln. Sdd6 cng dl! kin m' r,ng ton b> dling d. Nhling ca ' dy, vic chuynd6i cng khng d~c bit, n6 chi g6p phn ~o ra m,t milng llii mi, gi6ngnhli hng IOilt nhng con dling khc ' ngoili . IGn trUc sli dl! dinh nh~pcon d vo thnh ph6 bAng cach n6i n6 vo ~ng llifi dling giao thng.

T cu6i cu,c chin tranh Dng Olidng, nhng sd d6 quy hOilch dli1c caccd quan mfi thnh l~p ca m,t chinh phu cng non tr dlia ra vi nhit tinhn6ng bng, mong mu6n bin H N,i thnh m,t thnh ph6 xa Mi chu ngmav hin dili.

Sd d6 quy hOilch dli1C thl!c hin vi sl! giup d rua cac nh quy hOilchd th! Lin x, "Hanoi General Plan of City up ta Year 2000", dli1C cng b6trong t~p ban d6 H N,i nm 1984, dl! kin xy dt,ing m,t IOilt cac dlingngOili vi theo lgic d6ng tm xung quanh trung tm ph6 c62. Ph6 La Thnhdli1c m' r,ng, tuyn dling dli1c thay d6i (tuyn khng di qua pilla narn rnl pilla b1c cng vin Thu ~ - nay da tr' thnh vlin bach thu) M ~o thnhdling vnh dai th Mt trong s6 cac dling ngoili vi ny. Sd d6 khng dli1cthl!c hin v dinh hling chi dilO l cng c6, nng c'p tuyn dling d c6.

18 Ernest Hbrard l ki~n tnic su tnf&tg v~ Nh 1 v Cung di~n quISe gia. Cng l ki~ntruc su trU&tg du tin rua S

DWNG sA l' QUY HO,,"CH D TH! H NQl 69

Ban d nam 1986 do C\,lC Ban d n hnh. Theo hiu bit rua chtlng ti,dy l ban d cu6i cng rua thnh ph6 tntc khi mG cla kinh t, v thu dH NQi tham gia vo bn c cac thnh ph6ln cua th gii. No gqi cho chtlngta nh dn hon canh tntc khi tu ~o l~i v m~t kin trUc v d !hi. Dy lmQt ti li~u tham kho cho vi~c nghin mu hng lo~t cac sd d thuy lqi (cach v knh) dQc theo d. C6 nhng h GC~U Giy, tntc lng Thnh Cng,g~n Chq Da, gia lng Kim Lin v khu t~p th cng tn, rnQt phn ruadung D~i C Vi~t. Chtlng l nhng du tich cn l~i rua sng Kim Ngttu.Vo thi gian ny, vi~c d !hi Ma da vUqt qua dung 8 La Thnh. Con dny di qua m

70 D6 TH! VI$T NAM TRONG THl KY QuA BQ

thfi ti tr1 (qua cac ngn hng nhl1 JIBIC) cho vi~c xy dl.;l'ng c!u, dl100g phho~c khu tH djnh cli phl:lC VV vi~c di dn.

Sl.! can tret rua cac cd quan dia phl1dng l mQt thch thc thl.!c sl.! chovi~c thi cng mQt s do~n. HQ lm ch~m tin dQ ho~c phn di cac cngtrlnh, nhl1 tntoog h1p d~n d di qua cac lng Kim Lin v Tnmg Tl.!. Giaitoa v d~n b di khi l v~n d~ tho lu~n gay c~n vi nhng ng\.tM co linquant lm tng thm chi phi rua cac cng trlnh. V~ v~n d~ ny, vi~c l~p k'ho~ch xy dl.;l'ng dl100g vnh dai c!n h1p 1:9', saD cho khng pht sinh honcanh mi qua ding thng vi ng\.tM dn. Sl.! m~m deo ny c!n dl11c tngthm khi cac khoan ti tr1 b~p bnh

K't lu~n

H NQi l mQt thnh ph co lich s lu dfi m dn cl1 v~n lun g~nbD vi truy~n thng v th6i quen ca minh, dng thfi dam ngh, dam lmv khng c6 t6 chc. Nhng nt d~c tntng ny trong cach ng x ruang\.tfi dn d thi d dl11c lliu gi v d d trai qua nhng thfi ky bichi'm dong v na th ky chin tranh, v~n dl11C th' hin trong thnh phhi~n d",i.

Sl.! g~n b6 vi truy~n th6ng v kM nng tip thu kinh nghim t bnngoi d cho php Mo tn dl11c pMn khu ph bun ban rua thnh ph6 c6d bi thay d6i v xy dl.;l'ng dy d~c trong nhi~u ~p kj. NgM thu~t sngdl11C gin gi, di san dl11C xp h~ng. Cach thc b tri d fui, quan ni~m vcli trU v mQt vi cach sinh s6ng vn cn l nhng hinh ~u sinh dQng, d~ctntng rua nhng khu ph6 nm ri rac ngoi khu ph dl11c xy dl.;l'ng t thfiPhap thuQc, lm ~t nhn cho nhng lng ~c bi d fui Ma ~nh, lm c!uni gia cac khu chung cli dl11C xy dl.;l'ng t cach dy g!n 50 nm, v dikhi diu ny l~p l~i et cac khu mi met rQng. Sl.! gfu b6 ny d khin ng\.tMdn H NQi coi vi~c d fui ho do ng\.tM Phap thl.!c hi~n l rua minh, v coid6 l di san quc gia.

Tuy nhin, t ngy dQc ~p nm 1954 v ngay ca trong thfi ky bi Mynm barn, sc p v~ dn 56 d di Mi thnh ph6 phi dl11C met rQng. 8Qngll.!c rua giai d~n d fui hoa mm ny xu~t phat t sl.! c!n thi't v khng tnkm l xy dl.;l'ng cac khu ~p th', khu chung cli. DO l c.ie khu nh et ~p th'xung quanh c6 khu phl:l tr1 cAn thit cho ho~t dQng rua n6 v phl:lC Vl:l chonhu cu rua ng\.tfi dn. Nhng ng\.tM dn ny d ~o dQng ll.!c d' met rQngmQt cach h1p 1:9' ~ng ll1m dl100g giao thng v cng lm cho cac lng ngo~i ny tret nn g!n hein. Tli tntc nm 1954, nhng lng ny d b~t d!u d6nnhng cli dn mm. Tinh th!n dam nghi dam lm d dl11C thl.!c hi~n dl1i

DWNG sA V QUY HO~CH D6 7H! H NQl 71

d~ng quy ho~ch d thl kinh nghi~m ch nghia, m~c d luc do

72 D6 TH! VItr NAM TRONG Ml KY QuA DQ

Chardonneau Franois, Do Hau (dir.), 2002, Hanoi, enjeux modernes d'une villemillnaire. Editions Trames, Facult de l'amnagement, Universit deMontral, 270 p.

[Chardonneau Franois, Da H4u (ch bin), 2002, H Npi, thach thc thili hin dqica mQt thnh ph' nghin nam tudi. NXB Trames, Khoa Quy hoqch, Dqi hQcMontral, 270 tr.]

Clment Pierre, Lancret Nathalie (dir), Cerise Emmanuel, Delaunay Dominique,Gaulis Ins, Ros Lisa (collab.), 2001, Hanoi. Le cycle des mtamorphoses. Formesarchitecturales et urbaines. Paris: Editions Recherches, IPRAUS, 351 p. (LesCahiers de l'IPRAUS, architecture, urbanistique, socit).

[Clment Pierre, Lancret Nathalie (ch bin), vai sI! cQng tac cQ Cerise Emmannuel,Delaunay Dominique, Gaulis Ins, Ros Lisa, 2001, H Ni. Chu trinh bitn Mi. Cachinh thc kitn truc v d thi. Paris: NXB Recherches, IPRAUS, 351 tr. (T4p san cQIPRAU, kitn truc, d thi v XQ hi).]

Culot Maurice, Thveraud Jean-Marie (dir.), 1992, Architectures franaises outre-mer. Lige: Editions Mardage, 407 p. (Collection villes).

[Culot Maurice, Thveraud Jean-Marie (ch bin), 1992, Kitn truc hi ngoqi cQ Pluip.Lige: NXB Mardage, 407 tr. (Bp sach cac thnh ph).]

Decoster Franois, Klouche Djamel, 1995, Hanoi, dynamiques urbaines, fragments demutation. Rapport de mission, 333 p.[Decoster Franois et Klouche Djamel, 1995, H NQi, bitn dpng d thi, nhng mnhthay Mi. Bao cao. 333 tr.]

tudes Vietnamiennes nO 48, 1'!77, Hanoi (1), Des origines au XIXe sicle, Hanoi, 190 p.[Nghin cu Vit Nam, s' 48, 1977, H Npi (1), T cQi nguJn dtn tht ky 19, HNQi, 190 tr.]

Hocquard Docteur, 1999, Une campagne au Tonkin (prsent par Philippe Papin).Paris: Editions Arla, 683 p.

[Hocquard Doctek, 1999, Mpt chuytn du hnh dtn Dng Ngoi (Philippe Papin giOithiu). Paris: NXB Arla, 683 tr.]

L Ba Thao, 1997, Vietnam, the country and its geographical regions. Hanoi: TheGioi, 617 p.

Documents

Do thi Viet Nam trong thoi ky qua do