18
KPI HET FINANCIAL TIMES HANDBOEK KPI DE 75 PRESTATIE-INDICATOREN DIE ELKE MANAGER MOET KENNEN BERNARD MARR

Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

  • Upload
    others

  • View
    8

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en verklaren.

KPI’s – Key Performance Indicators – zijn essentiële tools die aan geven of het goed gaat met een bedrijf of dat het van koers raakt. Door de juiste indicators te gebruiken, worden prestaties helder in kaart gebracht en zie je welke gebieden aandacht nodig hebben.

De meeste managers worstelen met het begrijpen en identificeren van belangrijke managementinstrumenten. Ze verzamelen in plaats daarvan een enorme hoeveelheid van alles dat gemakkelijk te meten is. Dit boek zorgt ervoor dat je niet langer verdrinkt in een oneindige berg data maar aan de slag kunt met de KPI’s die belangrijk zijn voor jouw organisatie.

Dit Financial Times handboek behandelt 75 KPI’s en legt ze op be grij­pe lijke wijze uit. Waarom is de KPI belangrijk, wat wordt er gemeten, hoe verzamel je de benodigde gegevens en hoe ziet de berekening eruit? Je leest over zowel financiële als niet­financiële KPI’s; van nettowinstmarge en klanttevredenheid tot het berekenen van je marktaandeel en ecologische voetafdruk. Door het boek heen staan praktijkvoorbeelden, valkuilen, referenties, benchmarks en tips.

Bernard Marr is een bestsellerauteur en autoriteit op het gebied van organisatiekunde en succesvol zakendoen. Hij adviseert bedrijven als Accenture, Orange, DHL en Royal Dutch Shell. Marr is een onderscheiden en zeer gewaardeerd spreker, onderzoeker, consultant en professor.

www.pearson.nl

ISBN 978-90 - 430 -2805-9

kpi

het

fthand boek

ma

rr

De 75 prestatie-inDicato

ren

Die elke man

ager mo

et kenn

en

het financial times handboek

kpiDe 75 prestatie-inDicatoren Die elke manager moet kennen

b ern a rd m a rr

FT_KPI_ALT.indd All Pages 3-4-2013 12:40:49

Page 2: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

Over KPI — Het Financial Times handboek

‘Marr heeft een geweldige set variabelen verzameld en beschreven, waaruit managers een selectie kunnen maken om de prestaties van hun organisatie te meten. Ze zijn vooral geschikt voor het vertalen van een strategie in een balanced scorecard.’

Robert S. Kaplan, Baker Foundation Professor aan de Harvard Business School en mede-auteur van The Balanced Scorecard en The Execution Premium

‘Alle KPI’s die je moet kennen staan in dit boek, van de bekende (nettowinst, ROI) tot de allernieuwste variabelen (Klout-score). Als je het meten van prestaties belangrijk vindt, moet je Marr’s boek van kaft tot kaft lezen — en geen bladzijde overslaan!’

Thomas H. Davenport, President’s Distinguished Professor, Babson College en mede-auteur van Competing on Analytics and Analytics at Work

‘Opnieuw laat Bernard Marr zien waarom hij de meest vooraanstaande denker is op het gebied van bedrijfsstrategie. Met KPI — Het Financial Times handboek heeft hij opnieuw een boek afgeleverd dat iedereen die actief is in het zakenleven moet lezen. Dit boek helpt je focussen op de variabelen die er echt toe doen en die je helpen belangrijke managementvragen te beantwoorden. Het bevat een essentiële set tools, cruciaal voor het effectief leidinggeven aan een organisatie.’

Gerry Pimm, manager Strategy, Planning & Performance, Citizens Advice

‘Bernard Marr’s nieuwe boek is een ongelooflijk belangrijke bron van informatie voor elke manager. Marr heeft opnieuw raak geschoten met een boek dat helder, beknopt, goed opgezet en, het allerbelangrijkste, erg praktisch is.’

Dean R. Spitzer, PhD en auteur van Transforming Performance Measurement

‘In KPI — Het Financial Times handboek heeft Bernard Marr de belangrijkste variabelen bijeengebracht waar bedrijven en organisaties naar moeten kijken. Ik heb zo vaak mensen zien omrommelen in een poging om de

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 1

Page 3: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

juiste maatstaven en variabelen te vinden voor hun bedrijfsstrategie. Vaak komen ze niet verder dan dat ze de variabelen die in dit boek zo helder zijn omschreven op een ingewikkelde manier zelf opnieuw uitvinden. Ik zal dit boek aan mijn cliënten voorleggen, zodat ze niet langer hun tijd verdoen aan het kiezen van variabelen, maar ze direct kunnen toepassen.’

Stacey Barr, Performance Measurement Expert, Samford, Australië

‘Ik vind de 75 KPI’s die in dit boek uiteen worden gezet geweldig — door de uitgebreidheid en leesbaarheid van dit boek is het een handig naslagwerk voor iedereen die in het management actief is!’

Gary Cokins, Principal, Business Consulting, SAS en auteur van Performance Management: Integrating Strategy Execution, Methodologies, Risk, and Analytics

‘Bernard Marr is en blijft een van de voorlopers op het gebied van prestatiemetingen. Zijn nieuwste boek, KPI — Het Financial Times handboek, is een geweldig naslagwerk voor managers die willen weten welke variabelen voor hen echt belangrijk zijn.’

Todd Scaletta, Vice President, Research and Innovation, CMA Canada

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 2

Page 4: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

Inhoudsopgave

Inleiding 11Dankwoord van de uitgever 15

DEEL 1 FINANCIEEL PERSPECTIEF1 Nettowinst 192 Nettowinstmarge 243 Brutowinstmarge 274 Operationele winstmarge 315 EBITDA 346 Omzetgroeipercentage 387 Aandelenrendement — Total shareholder return (TSR) 428 Economisch toegevoegde waarde — Economic value added (EVA) 469 Rendement op de investering — Return on investment (ROI) 5210 Rentabiliteit geïnvesteerd kapitaal — Return on capital employed

(ROCE) 5711 Rentabiliteit totaal vermogen — Return on assets (ROA) 6112 Rentabiliteit eigen vermogen — Return on equity (ROE) 6413 Verhouding vreemd vermogen/eigen vermogen 6714 Cash-conversiecyclus (CCC) 7215 Werkkapitaalbenadering — Working capital ratio 7716 OPEX-benadering — Operating expense ratio (OER) 8117 Verhouding CAPEX/omzet 8418 Koers/winst-verhouding (K/W) 87

DEEL 2 KLANTENPERSPECTIEF19 Net promoter score (NPS) 9320 Klantretentiepercentage 9921 Klanttevredenheidsindex 104

INHOUD 7

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 7

Page 5: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

8 KPI — HET FINANCIAL TIMES HANDBOEK

22 Klantrentabiliteitsscore 10923 Potentiële klantwaarde — Lifetime value (LTV) 11424 Klantverloop 11925 Klantbetrokkenheid 12426 Klachten van klanten 129

DEEL 3 MARKETING- EN SALESPERSPECTIEF27 Marktgroeiratio 13728 Relatief marktaandeel 14029 Merkwaarde 14530 Kosten per lead 15031 Conversiepercentage 15532 Ranking in zoekmachines (op keyword) en doorklikpercentage 16033 Paginaweergaves (pageviews) en wegklikpercentage (bounce

rate) 16434 Online klantbetrokkenheid 16935 Aandeel in het online gesprek — Online share of voice (OSOV) 17536 Voetafdruk sociale netwerken 17937 Klout-score 185

DEEL 4 PERSPECTIEF VAN OPERATIONELE PROCESSEN EN TOEVOERKETENS

38 Six Sigma-niveau 19139 Bezettingsgraad 19640 Procesgerelateerde verspilling 19941 Cyclusduur ordervervulling 20442 Volledige en tijdige levering — Delivery in full, on time (DIFOT) 20843 Voorraaddaling 21244 Variantie projectschema 21645 Variantie projectkosten 22046 Projectvoortgang — Earned value (EV) 22447 Kracht innovatiepijplijn 22848 Rendement op investering in innovatie (ROI2) 23249 Marktintroductietijd 23650 First pass yield (FPY) 241

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 8

Page 6: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

51 Bewerkingspercentage 24552 Kwaliteitsindex 25053 Totale effectiviteit van apparatuur 25454 Storingspercentage voor processen of machines 25955 First contact resolution (FCR) 263

DEEL 5 WERKNEMERSPERSPECTIEF56 Toegevoegde waarde menselijk kapitaal 27157 Omzet per werknemer 27558 Werknemertevredenheidsindex 27959 Werknemerbetrokkenheid 28460 Staff advocacy score 28961 Personeelsverloop 29362 Gemiddeld dienstverband werknemers 29763 Bradfordfactor voor verzuim 30064 360-graden feedbackscore 30465 Competitieve salarisratio 30966 Vacaturetijd 31367 Rendement op investering in opleiding 317

DEEL 6 PERSPECTIEF VAN MAATSCHAPPELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID VAN BEDRIJVEN

68 CO2-voetafdruk 32569 Watervoetafdruk 33170 Energieverbruik 33671 Besparingen door minder verbruik en efficiëntieverbeteringen 34072 Productkilometers 34373 Afvalreductiepercentage 34674 Afvalrecyclingpercentage 35075 Productrecyclingpercentage 354

Register 357

INHOUD 9

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 9

Page 7: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

DEEL 1 FINANCIEEL PERSPECTIEF 19

1 Nettowinst

Strategisch perspectief pR Financieel perspectiefKey performance question pR In hoeverre draaien we met winst?

Waarom is deze indicator belangrijk?

Winst draaien is belangrijk voor alle bedrijven, of ze nu in de particuliere of openbare sector actief zijn. Eenvoudig gezegd: bij zakendoen gaat het erom goederen of diensten te produceren die je kunt verkopen tegen geld of een andere soort vergoeding. Door de kosten van het produceren van goederen en het aanbieden van diensten af te trekken van de omzet of inkomsten die je genereert, houd je de winst over.Voor elk bedrijf is de nettowinst (ook wel het ‘netto-inkomen’ genoemd) het belangrijkste instrument om de bedrijfsprestaties te meten. De netto-winst laat ons zien of er nog geld over is na het aftrekken van alle kosten en uitgaven. De winst kan weer worden geïnvesteerd in het bedrijf (inge-houden winst) en worden gebruikt om de eigenaars of aandeelhouders een bedrag te betalen (dividend).Het is cruciaal voor managers en investeerders om te weten of de activitei-ten van een bedrijf ook daadwerkelijk iets opleveren. Een bedrijf kan bij-voorbeeld geweldige omzetcijfers hebben, maar als ze niet meer verdienen dan ze uitgeven, raakt het snel in de problemen.

Hoe meet ik dit?

Gegevens verzamelenDe gegevens voor het meten van de nettowinst worden verzameld op de winst-verliesrekening (zie het voorbeeld op de volgende pagina).

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 19

Page 8: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

20 KPI — HET FINANCIAL TIMES HANDBOEK

Formule

Nettowinst (€) = Omzet (€) – Totale kosten (€)

Op de winst-verliesrekening wordt de nettowinst als volgt berekend:1 Omzet = Prijs (van het product) × Aantal verkocht2 Brutowinst = Omzet – Verkoopkosten en andere directe kosten3 Bedrijfsresultaat (EBIT, inkomsten voor rente en belasting) = Brutowinst

– Overhead en andere indirecte kosten4 Winst voor belasting (EBT, inkomsten voor belasting) = Bedrijfsresul-

taat – Eenmalige uitgaven en ontslagvergoedingen, kosten reorganisatie – Te betalen rente

5 Nettowinst = Winst voor belasting – Belasting6 Ingehouden winst = Nettowinst – Dividend

FrequentieDe nettowinst wordt gewoonlijk elke maand gemeten, als onderdeel van het opstellen van de winst-verliesrekening.

Bron van de gegevensDe gegevens over de nettowinst zijn te halen uit de financiële administratie.

Kosten/inspanningen om gegevens te verzamelen

De kosten voor het meten van de nettowinst zijn gewoonlijk laag, zolang een bedrijf de relevante boekhoudgegevens beschikbaar heeft. Omdat de meeste bedrijven deze gegevens automatisch verzamelen in een boek-houdsysteem, is het een kwestie van uitrekenen.

Doelstelling/benchmarks

De nettowinstmarge varieert per industrie, maar over het algemeen geldt wel dat, als er verder geen uitzonderlijke voorwaarden gelden: hoe hoger de nettowinst is, hoe beter.

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 20

Page 9: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

DEEL 1 FINANCIEEL PERSPECTIEF 21

Voorbeeld

Bekijk de volgende twee voorbeelden. Het eerste geeft aan hoe Donna Fabricage (een fictief bedrijf) de nettowinst berekent, terwijl het twee-de een voorbeeld van een winst-verliesrekening laat zien, het bedrijf Groei & Hoop (ook fictief).In 2011 verkocht Donna Fabricage 100.000 producten voor € 5 per stuk, waarbij de kostprijs per stuk € 2 was. De bedrijfskosten waren € 150.000 en er werd € 52.500 aan omzetbelasting afgedragen.Om de nettowinst van de organisatie te berekenen, moet eerst de totale omzet worden berekend. Als Donna Fabricage 100.000 pro-ducten verkoopt voor € 5 per stuk, wordt in totaal een omzet van € 500.000 gegenereerd. De kostprijs was € 2 per stuk; bij 100.000 pro-ducten voor € 2 per stuk is dit € 200.000. Dit levert een brutowinst op van € 300.000 (€ 500.000 aan omzet — een kostprijs van € 200.000). Door € 150.000 aan bedrijfskosten af te trekken van de brutowinst van € 300.000 blijft voor belasting nog € 150.000 over. Als daar de belastingaanslag van € 52.500 van wordt afgetrokken, blijft een netto-winst van € 97.500 over.

Donna Fabricage – Winst-verliesrekening voor het financiële jaar 2011 (× 1000)Bruto-omzet 33.329Minus retouren en korting 346Netto-omzet 32.983KostprijsDirecte materialen 6.320Directe arbeidskosten 6.100Overhead productieIndirecte arbeidskosten 5.263Afschrijving productieapparatuur 360Andere overhead productie 4.000Netto-overhead productie 9.623Nettokostprijs 22.043Brutowinst 10.940BedrijfskostenVerkoopkosten

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 21

Page 10: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

22 KPI — HET FINANCIAL TIMES HANDBOEK

Groei & Hoop – Winst-verliesrekening voor het financiële jaar 2011Salaris verkoopafdeling 4.200Kosten garantie 730Afschrijving winkelapparatuur 120Andere verkoopkosten 972Totale verkoopkosten 6.022Algemene en administratieve kostenSalaris administratie 1.229Rentekosten 180Afschrijving computers 179Andere alg. en admin. kosten 200Totale alg. en admin. kosten 1.788Totale bedrijfskosten 7.810Bedrijfsresultaat voor belasting 3.130Financiële inkomsten en uitgavenWinst uit investering 118Min rentekosten 511Netto financiële winst (uitgaven) (393)Inkomsten voor belasting en uitzonderlijke posten 2.737Min omzetbelasting 958Inkomsten voor uitzonderlijke posten 1.779Uitzonderlijke postenVerkoop van grond 610Min opstartkosten 145Nettowinst op verkoop van grond 465Min omzetbelasting op de winst 118Uitzonderlijke posten na belasting 347Nettowinst (inkomsten) 2.126

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 22

Page 11: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

DEEL 1 FINANCIEEL PERSPECTIEF 23

Tips/waarschuwingen

De nettowinst is een uit een groep instrumenten om de winstgevendheid te meten en vragen te beantwoorden als: ‘Maakt het bedrijf winst?’, ‘Maakt het goed gebruik van de activa?’, ‘Produceert het waarde voor de aandeel-houders?’ en ‘Kan het bedrijf overleven en groeien?’ De nettowinst alleen geeft je niet een volledig beeld, en je hebt ook andere meetinstrumenten nodig om de winstgevendheid te meten, zoals de winstmarge, de bedrijfs-resultaten, de rentabiliteit totaal vermogen en de rentabiliteit eigen vermo-gen.De nettowinst kan ook worden berekend per bedrijfseenheid of zelfs per product of dienst, wat vaak interessante informatie oplevert. De grootste complicatie hierbij is het spreiden van de overheadkosten (zoals kosten van personeel op het hoofdkantoor, huur, energiekosten enzovoort) over de bedrijfseenheden. Per definitie zijn overheadkosten het type kosten dat niet direct kan worden toegewezen aan een specifieke afdeling, een product of een dienst. Bedrijven moeten een geschikte methode zien te vinden om de overheadkosten te verdelen, terwijl ze ook moeten voorkomen dat de berekening te ingewikkeld wordt.Als laatste geven voorstanders van economische winstberekeningen, zoals de EVA (economisch toegevoegde waarde, zie verderop) aan dat de traditionele boekhoudindicatoren (zoals de nettowinst en andere traditio-nele meetinstrumenten) een vertekend beeld geven van het vermogen tot waardegeneratie van een organisatie en de onderliggende resultaten. Hun belangrijkste argument is dat het traditionele winstcijfer geen rekening houdt met de kosten van het kapitaal, en daardoor eigenlijk het kapitaal als ‘gratis’ geld ziet. Wat zij benadrukken, is dat als een organisatie de resul-taten puur afrekent op de winst, het kapitaal een cruciaal bedrijfsmiddel is, dat echter niet in de waardeberekening wordt meegenomen. Een orga-nisatie kan bijvoorbeeld winst genereren maar toch geen waarde creëren, omdat het de kosten van de investering om de middelen te genereren niet dekt, zo zeggen zij.

Bronnen

pp www.investopedia.com/terms/n/netincome.asp

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 23

Page 12: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

24 KPI — HET FINANCIAL TIMES HANDBOEK

2 Nettowinstmarge

Strategisch perspectief pR Financieel perspectiefKey performance question pR Hoeveel winst maken we voor elke verkochte euro?

Waarom is deze indicator belangrijk?

Bij de vorige KPI keken we naar de nettowinst als een eindtotaal. Om de nettowinst beter te kunnen vergelijken en inzicht te krijgen in hoeveel winst een bedrijf maakt op elke euro omzet, kunnen we de nettowinstmarge berekenen, die de nettowinst van een bedrijf ziet in verhouding tot de totale omzet.De nettowinstmarge is dus een belangrijke indicator voor hoe goed een bedrijf wordt geleid (ofwel hoe efficiënt er wordt gewerkt en hoe goed de kosten worden beheerst), omdat een lage winstmarge zou kunnen wijzen op te hoge bedrijfskosten of een verkeerde prijsstelling.Een lage nettowinstmarge geeft aan dat een bedrijf een kleinere ‘veilig-heidsmarge’ heeft en dat een kleine verandering, bijvoorbeeld een daling in de omzet of een stijging in de bedrijfskosten, door bijvoor-beeld een verhoging van benzine- of energiekosten of een verhoging in de prijs van grondstoffen, de winst snel kan laten verdampen, en een winstgevend bedrijf veranderen in een bedrijf dat verlies maakt.Voor managers is de berekening van de nettowinstmarge vooral han-dig om vergelijkingen met het verleden te maken of om het bedrijf te vergelijken met andere bedrijven in dezelfde bedrijfstak. Investeer-ders vergelijken vaak de nettowinstmarges in diverse sectoren, om te bepalen wat de meest aantrekkelijke sectoren en bedrijven zijn om in te beleggen.

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 24

Page 13: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

DEEL 1 FINANCIEEL PERSPECTIEF 25

Hoe meet ik dit?

Gegevens verzamelenDe gegevens voor het meten van de nettowinstmarge worden verzameld op de winst-verliesrekening (zie de vorige KPI).

Formule

Nettowinstmarge =

FrequentieDe nettowinstmarge wordt gewoonlijk elke maand gemeten, als onderdeel van het opstellen van de winst-verliesrekening.

Bron van de gegevensDe nettowinst en omzetgegevens worden uit de financiële administratie gehaald.

Kosten/inspanningen om gegevens te verzamelen

De kosten voor het meten van de nettowinstmarge zijn gewoonlijk laag, zolang een bedrijf de relevante boekhoudgegevens beschikbaar heeft. Omdat de meeste bedrijven deze gegevens automatisch verzamelen in een boekhoudsysteem, is het een kwestie van uitrekenen.

Doelstelling/benchmarks

De nettowinstmarge varieert per bedrijfstak, maar over het algemeen geldt wel dat, als er verder geen uitzonderlijke voorwaarden gelden: hoe hoger de nettowinstmarge is, hoe beter. Algemeen wordt ervan uitgegaan (hoewel dit per sector enorm kan verschillen) dat een nettowinstmarge tussen de 20 en 40% als erg goed wordt beschouwd.

Hier een aantal voorbeelden van de meest winstgevende bedrijven in de S&P 500 (een lijst van de grootste en beste Amerikaanse bedrijven):RR Public Storage (NYSE:PSA) = 46,14%RR Corning Incorporated (NYSE:GLW) = 45,65%RR Altera Corporation (NASDAQ:ALTR) = 40,97%

Nettowinst × 100

Omzet

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 25

Page 14: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

26 KPI — HET FINANCIAL TIMES HANDBOEK

RR Linear Technology Corporation (NASDAQ:LLTC) = 39,14%RR CME Group Inc. (NASDAQ:CME) = 37,20%

De gemiddelde nettowinstmarge voor alle bedrijven in de S&P 500 ligt rond 10%.

Voorbeeld

In de beschrijving van de vorige KPI berekenden we de nettowinst en netto-omzet van Groei & Hoop, gebaseerd op de winst-verliesreke-ning (zie hoofdstuk 1).Om de nettowinstmarge te berekenen kunnen we de volgende getal-len als volgt door elkaar delen:

Nettowinstmarge = Nettowinst / Netto-omzetNettowinstmarge = € 2.126.000 / € 32.983.000Nettowinstmarge = 6,4%

Tips/waarschuwingen

Net als bij de nettowinst kan ook de nettowinstmarge worden berekend per bedrijfseenheid of zelfs per product of dienst, wat vaak interessante infor-matie oplevert.

Bronnen

pp www.investopedia.com/terms/p/profitmargin.asppp www.in-business.org.uk/formula-for-calculating-net-profit-margin/pp www.ccdconsultants.com/documentation/financial-ratios/net-profit-margininterpreta-

tion.html

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 26

Page 15: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

DEEL 1 FINANCIEEL PERSPECTIEF 27

3 Brutowinstmarge

Strategisch perspectief pR Financieel perspectiefKey performance question pR Hoeveel winst maken we voor elke verkochte euro?

Waarom is deze indicator belangrijk?

Een ander meetinstrument voor de winstgevendheid die veel wordt gebruikt is de brutowinstmarge. In plaats van de nettowinstmarge, waar we alle kosten van de omzet aftrekken, trekken we hier alleen de kostprijs af (ook wel de ‘verkoopkosten’ genoemd). De kostprijs omvat de directe kosten voor productie en distributie die een bedrijf kwijt is aan inkoop, voorraad, productie en distributie van producten of diensten.Als we kijken naar hoeveel het een bedrijf kost om een product of dienst te kunnen leveren en dit vergelijken met de omzet, geeft dit ons een idee van hoe efficiënt de productie is. Een brutowinstmarge van 30% geeft aan dat voor elke euro aan omzet het bedrijf 70 cent uitgaf aan directe kosten om het product of de dienst te kunnen leveren.De brutowinstmarge geeft in principe aan hoeveel geld er van elke euro aan omzet overblijft nadat de kosten van het verkochte product eraf zijn getrokken, ofwel hoeveel geld er nog over is voor het dekken van de over-head, andere uitgaven en natuurlijk ingehouden winst en dividend. Dit betekent dat de brutowinstmarge veel hoger moet zijn dan de nettowinst-marge (zie de vorige KPI).Een hoge brutowinstmarge geeft aan dat een bedrijf in staat is een rede-lijke winst te maken, zolang de rest van de kosten onder controle blijven. Een lage brutowinstmarge daarentegen geeft aan dat de productiekosten misschien te hoog zijn, en dat de productie niet efficiënt genoeg wordt beheerst. Voor managers is de berekening van de brutowinstmarge vooral handig om vergelijkingen met het verleden te maken of om het bedrijf te vergelijken met andere bedrijven in dezelfde bedrijfstak. Investeerders vergelijken

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 27

Page 16: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

28 KPI — HET FINANCIAL TIMES HANDBOEK

vaak de brutowinstmarges in diverse sectoren, om te bepalen wat de meest aantrekkelijke sectoren en bedrijven zijn om in te beleggen.

Hoe meet ik dit?

Gegevens verzamelenDe gegevens voor de brutowinstmarge worden gewoonlijk elke maand ver-zameld, als onderdeel van het opstellen van de winst-verliesrekening.

Formule

Brutowinstmarge =

FrequentieDe totale brutowinstmarge wordt maandelijks berekend, als onderdeel van de maandelijkse managementrapportage.

Bron van de gegevensDe omzet en kostprijs worden gehaald uit de financiële administratie.

Kosten/inspanningen om gegevens te verzamelen

Het berekenen van de brutowinstmarge is een standaardberekening binnen commerciële organisaties en er zijn dus geen extra kosten of inspanningen vereist om de bovenstaande gegevens te verzamelen, omdat deze nodig zijn voor de maandelijkse en periodieke boekhouding.

Doelstelling/benchmarks

De brutowinstmarge varieert per industrie, maar over het algemeen geldt wel dat, als er verder geen uitzonderlijke voorwaarden gelden: hoe hoger de brutowinstmarge is, hoe beter. In sommige bedrijfstakken, zoals de kledingindustrie, wordt verwacht dat de brutowinstmarge rond de 40% ligt, omdat de goederen tegen een bepaald tarief worden ingekocht om daarna te worden doorverkocht. In andere sectoren, zoals softwareontwikkeling, waar de kosten van duplicatie te negeren zijn, kan de brutowinstmarge soms boven de 80% liggen.De brutowinstmarge van een bedrijf moet ook stabiel zijn. Hij mag per

Omzet – Kostprijs × 100

Omzet

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 28

Page 17: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

DEEL 1 FINANCIEEL PERSPECTIEF 29

periode niet fluctueren, tenzij de sector waarin een bedrijf actief is grote veranderingen doormaakt die invloed hebben op de kostprijs of prijsstel-ling.

Voorbeeld

Eenvoudig gezegd is de brutowinstmarge het verschil tussen de omzet en de kostprijs van de omzet.Bijvoorbeeld: Als de totale omzet € 1.000 is en de kostprijs is € 300, dan is de marge € 700.De brutowinstmarge kan worden weergegeven als een monetaire waarde of als een percentage. Als percentage wordt de brutowinst-marge weergegeven als een percentage van de omzet.De formule ziet er als volgt uit: (Omzet — Kostprijs) / Omzet = Bruto-winstmarge. In het vorige voorbeeld zou de marge 70% zijn.

In principe houdt een brutowinstmarge van 70% in dat voor elke euro die aan omzet wordt gegenereerd het bedrijf nog 70 cent over heeft voor andere uitgaven en winst.

Tips/waarschuwingen

Hoewel het een belangrijk meetinstrument is, kan er meer inzicht in de prestaties worden verkregen door de brutowinstmarge per bedrijfseenheid, afdeling of product te bepalen. Dit kan interessante informatie opleveren over de echte winstpakkers binnen de organisatie. Het is ook belangrijk om te beseffen dat de opslag en brutowinstmarge voor een product of groep producten niet hetzelfde zijn, hoewel veel men-sen wel zo denken. De brutowinstmarge is een percentage van de verkoop-prijs, terwijl de opslag gewoonlijk wordt gezien als een percentage van de kosten die de verkoper maakt.Als we naar het vorige voorbeeld kijken, geldt dat als een organisatie goe-deren inkoopt voor € 300 en verkoopt voor € 1.000, dat de opslag € 700 is. Als percentage is de opslag dus 233%.

€ 1.000 – € 300 × 100 = 70%

€ 1.000

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 29

Page 18: Dit praktische handboek geeft je de boek van elke ... · Dit praktische handboek geeft je de vaardigheden om de belangrijkste aspecten van elke organisatie te begrijpen, meten en

30 KPI — HET FINANCIAL TIMES HANDBOEK

Met andere woorden, als een bedrijf een marge van 70% nodig heeft om winst te maken, moet de gemiddelde opslag 233% zijn.Dit voorbeeld geeft aan dat hoewel de opslag en de marge in euro’s gelijk zijn (€ 700), ze als percentage twee verschillende concepten weergeven (233% versus 70%). Heel wat beginnende bedrijven halen hun beoogde winst niet omdat de eigenaars ervan uitgaan dat als de opslag x% is, de marge ook x% is. Dit is niet het geval.

Bronnen

pp www.investopedia.com/articles/fundamental/04/042804.asp#axzz1U9QWeAQDpp http://bizfinance.about.com/od/financialratios/a/Profitability_Ratios.htmpp http://beginnersinvest.about.com/od/incomestatementanalysis/a/gross-profitmargin.

htmpp www.ccdconsultants.com/documentation/financial-ratios/gross-profit-margininterpreta-

tion.html

€ 1.000 – € 300 × 100 = 233%

€ 300

FT KPI.indb | Sander Pinkse Boekproductie | 02-04-13 / 11:20 | Pag. 30