Diksiyon Ve Konusma Egitimi

8/16/2019 Diksiyon Ve Konusma Egitimi

1/21

Fulya TOPÇUOĞLU Mehtap ÖZDEN

Diksiyon veKonuşma Eğitimi


2/21

Yrd. Doç. Dr. Fulya TOPÇUOĞLU - Yrd. Doç. Dr. Mehtap ÖZDEN

DİKSİ YON VE KONUŞMA EĞİTİMİ

ISBN 978-605-364-272-5

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumlulu ğu yazarlar ına aittir.

© 2012, Pegem AkademiBu kitabın basım, yay ın ve satış haklar ı

Pegem Akademi Yay. E ğ t. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Ş ti’ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasar ımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kay ı t ya da başka yöntemlerle ço ğaltılamaz, basılamaz, da ğı tılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlı ğı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucular ımızın bandrolü olmayan kitaplar hakk ında

yay ınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yay ınlar ısatın almamasını diliyoruz.

1. Bask ı: Nisan 2012

Karakalem resimler: Şeyma Keçeyapan ve Ebru Arslan Yay ın-Proje Yönetmeni: Arzu Batur

Dizgi-Grafik Tasar ım: Selda K ılıçKapak Tasar ımı: U ğur Sar ıer

Bask ı: Ayr ıntı Matbaası(Ankara-0312-394 55 90)

Yay ıncı Sertifika No: 14749

Matbaa Sertifika No: 13987

YAYINEVİ DAĞITIM

adakale sokak 4/1 yenişehir-ankara

tel: +90 312 4306750-51 (pbx)belgeç: +90 312 4354460

gsm: 0506 3451936 - 0541 9104545- 0533 2055230

e-ileti: [email protected]

sağlık sokak 17/a yenişehir-ankara

tel: +90 312 4345424

belgeç: +90 312 4313738

gsm: 0506 3451937 - 0541 4345424

- 0533 2055231

e-ileti: [email protected]

YAZIŞMA

P.K.175 06442 yenişehir-ankara internet:


3/21

Yrd. Doç. Dr. Fulya TOPÇUOĞLU

Eskşehr’de doğan Dr. Fulya TOPÇUOĞLU, lk, orta ve lse öğre-nmn Kütahya’da tamamlamıştır. Yüksek öğrenmn Dokuz Eylül Ün-

verstes Türkçe Eğtm Bölümü ve aynı anda Anadolu Ünverstes İle-tşm Fakültes Halkla İlşkler Bölümü’nde 2004 yılında tamamlamıştır.MEB bünyesnde çeştl okullarda öğretmenlk yaptıktan sonra Dum-lupınar Ünverstesnde Araştırma Görevls olarak göreve başlamıştır.

2006 yılında Dumlupınar Ünverstes Sosyal Blmler EnsttüsüTürk Dl ve Edebyatı Bölümü’nde yüksek lsansını tamamlamış, 2007yılında Marmara Ünverstes Eğtm Blmler Ensttüsü’ne araştırmagörevls olarak görevlendrlmştr. Nsan 2010 yılında Marmara Ün-

verstes Eğtm Blmler Ensttüsü Türkçe Eğtm Bölümü’nde dokto-rasını tamamlamış ve 2010 Mayıs ayında Dumlupınar Ünverstesndekgörevne ger dönmüştür.

Halen Dumlupınar Ünverstes Eğtm Fakültes Türkçe EğtmBölümü’nde öğretm üyes olarak çalışan yazarın bu ktabı dışında AnaDl Öğretmnde Becer Alanları (İlköğretm İknc Kademe Türkye veİngltere Örneğ) adında br ktabı le yurtç ve yurtdışı çeştl sempoz-yumlarda bldrler yayımlanmıştır.


4/21

Yrd. Doç. Dr. Mehtap ÖZDEN

Tokat’ta doğan Dr. Mehtap ÖZDEN, Çanakkale Onsekz MartÜnverstes Eğtm Fakültes Türkçe Eğtm Bölümü’nden 2000 yı-lında mezun olmuştur. Yüksek lsansını 2003’te Çanakkale OnsekzMart Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Türkçe Eğtm Ana BlmDalı’nda, doktorluğunu se Marmara Ünverstes Eğtm Blmler Ens-ttüsü Türkçe Eğtm Bölümü’nde 2009 yılında tamamlamıştır.

Mesleğe 2000 yılında İstanbul’da edebyat öğretmenlğ le başla-mıştır. Mehtap ÖZDEN 2000 yılında Çanakkale Onsekz Mart Ünver-stes Eğtm Fakültes Türkçe Eğtm Bölümü’ne araştırma görevlsolarak atanmıştır. 2005 yılında doktorluk eğtm almak çn MarmaraÜnverstes Eğtm Blmler Ensttüsü’ne araştırma görevls olarak gö-revlendrlmş, Eylül 2009 yılında doktorluk eğtmn tamamlamış ve2010 Mart ayında Çanakkale Onsekz Mart Ünverstesndek görevneger dönmüştür.

Halen Çanakkale Onsekz Mart Ünverstes Eğtm FakültesTürkçe Eğtm Bölümü’nde Yardımcı Doçent Doktor olarak görevnedevam etmektedr. Yazarın bu ktabı dışında Kaynak Türkçe Metnler adında br ktabı, çeştl derg ve sempozyumlarda yayınlanmış makale

ve bldrler bulunmaktadır.


5/21

ÖN SÖZ

Çalışma konuşma becersn gelştrmek steyen herkes ve ayrıcaeğtm fakültelernde okuyan öğretmen adayları çn hazırlanmıştır. Ça-lışmada Türkçey kurallarına uygun akıcı ve anlaşılır konuşma becerskazanmak çn yapılması gerekenler sıralanmıştır. Kşnn kendsn et-kl br şeklde fade edeblmes sesblm açısından bütün seslern doğruçıkarılmasıyla sesn ve beden dlnn etkl br şeklde kullanılmasıyla veen önemls de topluluk önünde konuşurken heyecanını kontrol edebl-mesyle mümkündür.

Brnc bölüm “konuşma” adını taşımaktadır. Burada konuşma sa-natı (dksyon) üzernde durulmuş, güzel konuşmanın önem vurgulan-mış, ntelkl br konuşmada bulunması gerekenler ayrı başlıklar halndebelrtlmştr. Daha sonra konuşmanın unsurları üzernde durulmuştur.Konuşma organları, nefes, dyafram nefes ve nefes alıştırmalarıyladevam edlmştr. Ses ve seslendrme le lgl blglerden sonra örnekseslendrme çalışmaları verlmştr. Türkçenn ünlü ünsüz bütün sesler

ve bunların meydana gelşler, seslendrlmeler anlatılırken her ses lelgl tekerleme çalışmaları oluşturulmuştur. Bölüm Türkçenn yazı dlle konuşma dl arasındak farkların tespt edlp kelmelern doğru ses-lendrlmes çn yapılan çalışmalar le tamamlanmıştır.

İknc bölüm “konuşmacı” adını taşımaktadır. İknc bölümde n-

telkl konuşmacının özellkler ve beden dlyle lgl olarak ayrıntılı bl-gler verlmştr. Daha sonra topluluk karşısında konuşma korkusu veheyecanı duymanın sebepler üzernde durulmuş ve bu duruma çözümönerler getrlmştr. Bu bölümün sonunda konuşma bozuklukları de-ğerlendrlmş bunların sebepler ve çözümler üzernde tartışılmıştır.

Üçüncü bölüm “konuşma türler” adını taşımaktadır. Bu bölümdehazırlıklı ve hazırlıksız konuşma türlernn özellkler anlatılmaktadır.


6/21

Dördüncü bölüm “Türkçe eğtmnde konuşma” adını taşımak-

tadır. Türkçe eğtmnn knc kademesnde konuşma becersyle lglolarak Mll Eğtm Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkçe öğretmprogramı üzernde durulmuş ve bu programın konuşma becers le l-gl bölümlerne yer verlmştr.

Çalışma ortak br çalışmadır. Yapılan dğer ortak çalışmalardanfarklı olarak kurulan her cümle, anlatılan her blg, yapılan her alıştır-ma ve seçlen her metn brlkte hazırlanıp tartışılarak ve ortak paydadabuluşularak yazılmıştır. Bu sebeple bölüm yazarlığından söz edlemez.

Yazarlar

Mart 2012


7/21

İÇİNDEKİLER

Ön Söz ....................................................................................................... v Grş ........................................................................................................... x

1. BÖLÜM

KONUŞMA

1.1. Konuşma Sanatı (Dksyon) ............................................................2

1.1.1. Güzel Konuşmanın Önem ....................................................3

1.2. Ntelkl Br Konuşmada Bulunması Gerekenler ......................... 5

1.3. Konuşmanın Unsurları .................................................................... 13

1.3.1. Konuşma Organları ................................................................13

1.3.2. Nefes ......................................................................................... 14

1.3.2.1. Dyafram nefes ..............................................................16

1.3.2.2. Dyaframdan nefes alma çalışmaları ........................... 18

1.3.3. Ses ve Seslendrme .................................................................. 23

1.3.3.1. Sesn şddet (strength) ................................................. 27

1.3.3.2. Sesn yükseklğ (frekans) ............................................. 27

1.3.3.3. Ses uzunluğu (duraton) ............................................... 30

1.3.3.4. Sesn reng (tınısı/tembre) ............................................ 30

1.3.4. Ton ............................................................................................351.3.5. Durak ........................................................................................ 38

1.3.6. Ulama ....................................................................................... 41

1.3.7. Vurgu ........................................................................................ 42

1.3.8. Seslendrme Alıştırmaları ......................................................45

1.3.8.1. Ünlüler ............................................................................ 47

1.3.8.2. Ünsüzler ve ünsüzlern seslendrlmes ...................... 531.3.8.3. Türkçenn yazı dl le konuşma dl arasındakfarklar ........................................................................................... 78


8/21

viii Diksiyon ve Konuşma E ği t mi

2. BÖLÜM

KONUŞMACI

2.1. Ntelkl Konuşmacının Özellkler ................................................ 92

2.2. Beden Dl..........................................................................................98

2.2.1. Dış Görünüş ............................................................................99

2.2.2. Jestler (Davranışlar) ve Mmkler ......................................... 100

2.2.2.1. Baş.................................................................................... 1022.2.2.2. Gözler .............................................................................. 103

2.2.2.3. Yüz ................................................................................... 104

2.2.2.4. Eller ve kollar ................................................................. 105

2.2.2.5. Ayaklar ve bacaklar ....................................................... 110

2.3. Topluluk Karşısında Heyecan ve Korku Duyma .......................... 111

2.3.1. Topluluk Karşısında Konuşma Heyecanı veKorkusu Duymanın Sebepler ......................................................... 112

2.3.2. Topluluk Karşısında Konuşurken Korku veHeyecanla Başa Çıkma ..................................................................... 114

2.4. Konuşma Bozuklukları ....................................................................119

2.4.1. Gevşeklk .................................................................................. 119

2.4.2. Pelteklk .................................................................................... 119

2.4.3. Tutukluk ................................................................................... 119

2.4.4. Atlama ...................................................................................... 120

2.4.5. Kekemelk ................................................................................ 120

2.4.6. Gereksz ses ve kelme kullanımı .......................................... 120

2.4.7. Yöresel ağız kullanımı ............................................................. 120


9/21

ixİ çindekiler

3. BÖLÜM

KONUŞMA TÜRLERİ

3.1. Hazırlıksız konuşmalar .................................................................... 124

3.1.1. Söyleş - Sohbet ....................................................................... 124

3.1.2. Tanıtma - Tanışma- Tanıştırma ............................................ 124

3.1.3. Soru Sorma ve Cevap Verme ................................................. 125

3.1.4. Özür Dleme - Teşekkür Etme .............................................. 1253.1.5. Zyaretlerdek Konuşmalar .................................................... 126

3.1.6. Adres Sorma - Yer Tarf Etme ............................................... 126

3.1.7. Telefonla Konuşma ................................................................. 127

3.2. Hazırlıklı Konuşmalar ..................................................................... 127

3.2.1. Tek Kşnn Yaptığı Hazırlıklı Konuşmalar .......................... 128

3.2.1.1. Konferans ........................................................................ 128

3.2.1.2. Nutuk (Söylev) ............................................................... 128

3.2.1.3. Demeç ............................................................................. 129

3.2.2. İk ya da Daha Fazla Kşnn Yaptığı HazırlıklıKonuşmalar ........................................................................................ 129

3.2.2.1. Panel ................................................................................ 129

3.2.2.2. Blg Şölen (Sempozyum) ............................................ 130

3.2.2.3. Açık oturum ................................................................... 131

3.2.2.4. Münazara ........................................................................ 131

3.2.2.5. Forum .............................................................................. 132


10/21

x Diksiyon ve Konuşma E ği t mi

4. BÖLÜM

TÜRKÇE EĞİTİMİNDE KONUŞMA

4.1. Türkçe Öğretm Programında Konuşma Becersyle İlgl

Amaç ve Kazanımlar ............................................................................... 138

4.2. Türkçe Öğretm Programına Göre Konuşma Becers

İle İlgl Etknlk Örnekler ..................................................................... 140

4.3. Türkçe Öğretm Programında Konuşma Becersİle İlgl Yöntem ve Teknkler ................................................................ 144

4.4. Türkçe Öğretm Programında Konuşma Becersn

Ölçme ve Değerlendrme ....................................................................... 148

KAYNAKÇA ............................................................................................ 152

DİZİN ....................................................................................................... 155


11/21

GİRİŞ

Güzel konuşma (dksyon) yan esklern deymyle belâgat br sa-nattır. Hç kmse doğuştan güzel konuşma yeteneğyle ya da daha doğrubr fadeyle hatp olarak doğmaz. Zamanla htabet sanatının ncelkleröğrenlerek konuşma yeteneğ gelştrlr. Kşnn ş ve özel hayatındakbaşarısı htabet sanatının ncelklern blmesne ve böylece nsanları et-klemesne bağlıdır.

Meslek açıdan öğretmenler, öğretm üyeler, satış temslcler,yönetcler, ş adamları, blm adamları, syas part veya dernek men-supları vb. daha brçok meslek grubu güzel konuşmak durumundadır.Sosyal br varlık olan nsan çağdaş ve çevresne duyarlı br brey olmakçn güzel konuşma becersne sahp olmalıdır. Konuşmacıların toplulukkarşısında yaptıkları konuşmalarda dkkat etmes gerekenler bu çalış-mada anlatılmıştır.

“İçlse çlmez, geçlse geçlmez, önü engn db dern br denz. Brtuzlu su k çtkçe susatır, susattıkça çrr. Sonunda kşy kendsnden geçrr. Br yüce dağ k yükseklğ çıkmakla aşılmaz, alanında şaşırmak,belennde kısılmak kaçınılmaz .

Bu denz geçmey becerenler bu dağı aşmayı başaranlar olmuşsa dadağ da denz de yernde durmakta, zaman zaman buna tırmanma heves-ne kapılanlar bulunmakta. Onun yokuşunda yorulmadıkça onun dulda-sında solumadıkça bu güzellğ uzaktan seyretmekle, bu güzellğ kulaktan

dnlemekle km doyar k?” Türkçenn Atatürk tarafından kurulmuş vekorunma altına alınmış kurumu olan Türk Dl Kurumu’nun başkanıkıymetl hocamız Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN’n bu düşüncesndenyola çıkıp Türkçe eğtmn br denz olarak gördük ve bu dern denzedalma cesaretn gösterdk.

Konuşma eğtm alanında bugüne kadar pek çok değerl blmadamının eser bulunmaktadır. Çalışma Türkçe eğtmne katkı sağla-

mak, Türkçenn doğru kullanılmasına rehberlk etmek ve bunu yapa-blmek çn hang blglere, hang becerlere sahp olunması gerekyorsaonları vermeye yönelktr.


12/21

Konuşma eğtm le lgl bu çalışma hazırlanırken sadece blg ve-

rlmemeye dkkat edlmş, seslern doğru çıkarılması, doğru nefes alın-ması, konuşma dlnde bulunan genel yanlışların düzeltlmes üzerndeayrıntılarıyla durulmuştur. Çünkü konuşma eğtm sadece konuşmanın

ve konuşmacının ne olduğu, konuşmanın türler le sınırlandırılablecekbr alan değldr. Konuşma türlern seslendrecek olan konuşmacınındoğru ses çıkarması çn doğru nefes alablmes gerekr. Çalışma dğerbazı çalışmalardan bu yönüyle ayrılmaktadır.

Türkçe eğtm alanında çalışanlara, öğrenclere, Türkçey doğru,güzel konuşmak ve kendsn doğru fade etmek steyen bütün Türkçesevdalılarına faydalı olması dleğyle…

Yrd. Doç. Dr. Fulya TOPÇUOĞLU Yrd. Doç. Dr. Mehtap ÖZDEN


13/21

Ezop, Ssam Adası’nın Kralı Ladmon’un köles olmadan önce, çağın

tanınmış blgnlernden Ksantus’un köles mş. Ksantus, br gün Ezop’a

demş k: “Çarşıya gt, bu akşamk msafrlerme en y, en lezzetl yemek-

ler yapmak çn ne gerekyorsa satın al.” Ezop, Ksantus’un msafrler şe-

refne verdğ zyafette bütün yemekler “dl”den yapmış. Ksantus, Ezop’umsafrlernn önünde azarlamış.. “Nedr bu rezalet? Ben sana en lezzetl,

en nefs yemekler yap, dedm. Sen hepsn dlden yapmışsın.”

Ezop “Evet efendm, en lezzetl yemekler hep dlden yaptım” demş.

“Çünkü dünyadak en güzel, en tatlı şey dldr. İnsanlar dlleryle anla-

şırlar, dlleryle dua ederler, dğerlerne karşı sevglern dlle anlatırlar.

Dl olmasaydı, nsanların hâl ne olurdu?” Aradan zaman geçmş; Ksan-

tus, bu defa pek sevmedğ kşlere zyafet vermek stemş; ama bu defa

Ezop’tan, en kötü yyecekler hazırlamasını stemş. Ezop, br öncek z-

yafet gb, çorba dahl bütün yyecekler dlden yapmış ve efends azar-

lamadan kulağına fısıldamış. “Dünyadak en acı, en çrkn, en kötü şey

dldr. İnsanları, brbrne düşüren, kavga ettren, aralarını açan, savaşlar

çıkartan dldr. İnsanın başına gelen pek çok felaketn sebeb, dldr.”

EZOP

KONUŞMA

1. BÖLÜM


14/21

2 Diksiyon ve Konuşma E ği t mi

Konuşma le lgl bugüne kadar yapılan çalışmalarda ya konuşma

eğtm ya da güzel konuşma (dksyon) üzernde durulmuştur; ancakgüzel konuşmayı konuşma eğtmnden ayırmak mümkün değldr. Gü-zel konuşma blgsne ve becersne sahp olmayan br kşnn aldığı ko-nuşma eğtmnden tam olarak faydalanması söz konusu olmayacaktır.Güzel konuşan ya da güzel konuşmayı blen br kş;

• Türkçenn bütün seslern tanımalı ve bunları doğru seslen-drmey blmeldr.

• Sahp olduğu ses blgsn etkl bçmde kullanablmeldr.

• Türkçenn şekl ve cümle yapısına uygun akıcı ve anlaşılır ko-nuşablmeldr.

• Jest ve mmklerle fade edlen beden dln etkl br şekldekullanablmeldr.

• Küçük veya büyük ktleler karşısında konuşurken heyecanınıdenetlemesn blmeldr.

• Son olarak yukarıda bahs geçen özellkler ednerek kş, ken-dsn etkl br şeklde anlatablmeldr.

1.1. Konuşma Sanatı (Dksyon)

İnsanın düşünce ve duygularını çevresne aktarmada kullandığıletşm aracına konuşma denr. Konuşma; 1. Konuşmak ş. 2. Görüşme,

danışma, müzakere. 3. Dnleyclere blm, sanat edebyat vb. konular-da blg vermek çn yapılan söyleş, konferans (TDK, 1212b). Konuşmaeğtm bu üç tanımı çne alan br eğtmdr. Konuşma eğtm almış brkş kullandığı dlle konuşmak şn yapablen, yaşadığı sosyal çevredensanlarla görüşeblen, danışablen ve müzakere edeblen kşdr. Dnle-yclere blm, sanat, edebyat yan uzmanı olduğu alanda konuşma şnyapablen ve bunun sonucunda nsanları kna edeblen kş se konuşmaeğtm ve becersne tam olarak sahp olan kşdr. Yan konuşma, üç

aşamalıdır. Brncs br bebeğn konuşmayı öğrenmesyle örneklend-rleblecek olan konuşma; kncs kşnn çnde yaşadığı sosyal çevre-


15/21


16/21


etmedkler çn başarısızlığa uğrarlar ama yne de güzel konuşmanın

önemn drak edemezler. Öyle k güzel konuşmaya çalışmayı gerekszbulurlar.

Bugüne kadar böyle gelmş, bugünden sonra da böyle gder düşün-cesyle güzel konuşmada örnek olması gereken öğretmenler, özellkle deTürkçe öğretmenler, güzel konuşmaya çalışmaya veya güzel konuşmaders almaya htyaç duymamaktadır. Güzel konuşma (dksyon) der-s almadan güzel konuşma becersne sahp nsanları örnek göstererek

dersn gerekszlğ üzernde durmaktadırlar. Oysa bu kşler, ancak veancak güzel konuşma ders aldıklarında yaptıkları barz ve bast hata-ları görürler. Bu türlü öğretmenler okudukları br metnn, anlattıklarıbr konunun anlamını öğrencye fade edemez, öğrencnn konu üze-rnde dkkat toplamasını sağlayamazlar. Bunu konu hakkında blgszoldukları çn değl anlatılmak stenen düşüncey kötü konuşmalarıylaanlaşılmaz hale getrdkler çn yaparlar. Aslında bahsedlen bu durum,yalnızca Türkçe öğretmenler çn değl; bütün eğtmcler, ebeveynler,

poltkacılar, sanatçılar, yüksek mevk sahpler, esnaf yan halkın herkesm çn geçerldr.

Syas lderlern br kısmı htap ettkler ktleye sadece yüksek seslehtap ettklernde onları kna ettklern ve y konuşma yaptıklarını dü-şünmektedrler. Oysa güzel konuşmak ve y anlatmak yüksek perdedenkonuşmak demek değldr. İnsanların ştme güçlüğü çektğn düşünürgb konuşmak güzel konuşmak anlamına gelmez.

Televzyonun olmadığı dönemlerde nsanlar hoşça vakt geçre-blmek çn evlerde, kahvehanelerde, köy odalarında vs. toplanırlardı.Gelenek gereğ her gece br ktabın br bölümü sesl olarak okunurdu.Bugün de çocuklara okuma alışkanlığı kazandırablmek çn ebeveynle-rn sesl ktap okuması önerlmektedr. İşte bu önernn sağlıklı br şekl-de hayata geçrleblmes de güzel konuşma (dksyon) le mümkündür.Bu şeklde breyler hem Türk dlnn özelklerne ve güzellklerne sahp

olurlar hem de okunulan ktaplarda şrler, hkâyeler, romanlar vb. letanışırlar.


17/21

5Konuşma

Bu tür okumalar daha genş topluluklara dah uygulanablr ve

bahsedlen faydaları daha genş topluluklarda görmek mümkün olab-lr. Okul öncesnden lköğretme, ortaöğretmden yükseköğretme hattaörgün eğtme dâhl olmayan halka dah bu tür okumalar yapılarak hemokuma alışkanlığı kazandırılır hem de dln doğru ve güzel kullanımıörnekler üzernde paylaşılarak güzel konuşan br topluma ulaşılablr.Bunun çn çok büyük mkânlara sahp olmaya da gerek yoktur. Dnle-yenlern, okuyucuyu ya da anlatıcıyı görebldkler ve rahatça oturable-

cekler br yer yeterl olacaktır.Okuma sırasında eserde geçen kahramanların özellklerne göre

ses tonu ayarlanır. Bu da yne güzel konuşma becersne sahp olmayabağlıdır. Eğer güzel konuşma becersne sahp olunursa, okunulan ro-man, hkâye yahut tyatro eser dnleyenler çn canlandırılmış havası

verecektr. Aks halde tekdüze ve ntelksz okunan metnler, dnleycysıkacak ve metnden tat alınmasını engelleyecektr.

Br esern zhnde canlandırılması le tyatro veya snemaya akta-rılması arasındak farkı, okuduğu br esern canlandırıldığı gören herokur fark eder. Snema ve tyatronun mkânları nsanın hayal gücüylekarşılaştırıldığında çok daha sınırlı kalmaktadır. Çünkü hayal gücününsınırları yoktur. Madd mkânsızlıklar söz konusu değldr. Okunulaneserde yaşanılan yer, kşler, zaman, çevre, konusunda herhang br sı-nırlama olmadığı çn kş okunan metnden çok daha fazla zevk alır. Busebeple yüksek sesle toplum karşısında yapılan okumalardak romanlar,

tyatrolar, hkâyeler hatta şrler ntelkl okunduğunda dnleycye çokdaha fazla zevk verecektr.

1.2. Ntelkl Br Konuşmada Bulunması Gerekenler

Gerek ş gerekse özel hayatta başarılı olablmek, düzgün ve etklkonuşablmeye, nsanlarla letşm kurablmeye bağlıdır. Bu da gelşmşbr konuşma becersne sahp olmayı gerektrr. Ntelkl br konuşmada

bulunması gerekenler şöyle sıralanablr:


18/21


1. Ntelkl br konuşma dnleme becersyle lntldr.

İy konuşablmek y dnlemekle mümkündür. Mevlana“Mesnev”ye “Bşnev!” yan “Dnle!” dye başlar. Brçok nsan karşısın-dakn, pek çok sebepten dnlemez. Kş konuştuklarının karşısındaklertarafından kabul edlmesn sağlamak çn öncelkle onların kendsn-den beklentlern ve htyaçlarını blmeldr. Bu da karşısındakn dn-lemekle olur.

İhtyar br adam varmış, evnde onu ne karısı ne çocukları dnlemez-

mş. Bu htyar evde bunaldıkça kahveye gdp çaycıyla konuşur, dertler-n ona anlatırmış. Çaycı da elnden geldğnce dkkatle dnlermş. İhtyaradam maaşından, damadından, karısından, evlatlarından epeyce dertly-mş. Br zaman sonra htyar adam ölmüş ve gerde br vasyet bırakmış. Ales vasyet açmış ve brde ne görsün. Br hayl zengn olan yaşlı adambütün malını mülkünü kendsn dnleyen çaycıya bırakmış. Brbrndnlemenn önem üzerne bu hkâye dkkate değerdr.

2. Ntelkl br konuşma br amaç çn yapılır.İnsanın yaptığı her şey br amaç çndr. Bu durum yapılan her-

hang br konuşma çn de geçerldr. Konuşmada konusu ne olursa ol-sun br amaç vardır. Amaç dnleyen kna etme, anlatılanlara nandırmasteğ olablr. Amaç belrlemeden yapılan br şte başarı sağlamak pekmümkün değldr. Bu nedenle ntelkl br konuşmanın vazgeçlmez deamacın kesn olarak belrlenmesdr.

3. Ntelkl br konuşma planlı olmalıdır.Hazırlıksız konuşma yapılıyor ble olsa akılda konuşulacak konuy-

la lgl ana hatlarıyla br plan oluşturulmalıdır. Konuşma bu plana göredaldan dala atlamadan sürdürülürse konuda bütünlük, anlatılmak ste-nlen her hususun uygulanması da sağlanmış olur.

4. Ntelkl br konuşmanın konusu dnleyen ve konuşan çn

öneml olmalıdır.

Yapılacak konuşmanın konusu dnleyen ve konuşan çn önem arzetmeldr. Kşlern konulara karşı duydukları lg ve konunun kş çnönem dereces se pragmatst yaklaşımla lşkldr. Günümüz nsanı ş


19/21


20/21


çnde bulunduğu syas durum hakkında konuşmak onların lgsn

çekmeyecektr. Burada öneml nokta htap edlecek dnleyc ktlesnnsevyesn belrlemek olmalıdır.

9. Ntelkl br konuşma gereksz detaylardan arındırılmalıdır.

Dnleyen asıl anlatılacak mesele dışındak gereksz detaylarla sı-kılırsa, konuşmacı ne kadar çok blg verrse versn, konuşma amacınaulaşamaz. Çünkü bu konuşmadan ayrıntılar sebebyle sıkılan dnleyc

esas meselenn farkına varamadan konudan kopar.

10. Ntelkl br konuşmaya dkkat çekc br grşle başlanmalıdır.

Konuşmaya kısa br hkâye, fıkra, anı vb. le başlamak hem dnle-yen hem de konuşmacıyı rahatlatır ve hazırlar. Konuşmanın başlangı-cında metnden okunan konuşmalar yerne konuşmacının yaşadığı brdurumu ya da değşk br hkâyey paylaşması dnleyenler konuya dahaçok bağlar. Dkkat edlrse bütün ünlü hatplern konuşmalarında buna

özen gösterdkler fark edlecektr. Hatta konuşmalarda atasözü, deym,özdeyş, man, şr vs. gb dl unsurlarını eklemek de terch edlmeldr.

11. Ntelkl br konuşmada muğlâk fadeler kullanılmamalıdır.

Konuşmacı üzernde konuştuğu konuya hâkm değlse bahsettğkonuda kullandığı belrsz fadeler dnleyene güven vermeyecektr. Bumuğlâk fadeler konuşmanın nandırıcılığını ytrdğnden dnleyennlgsnn azalmasına ya da yok olmasına sebep olur.

12. Ntelkl br konuşmada konuşmacı sesn, jest ve mmkle-

rn y kullanmalıdır.

Br konuşmada ses tonu etkl kullanılmaz ve beden dlne başvu-rulmazsa konuşma canlılığını ytrr. Konuşmanın ntelkl olablmesçn konuşmacı konuşmanın çerk ve türüne göre sesn yöneteblmel,beden dln, duruşunu, jest ve mmklern ayarlamalıdır. Duygusuz ve

ruhsuz yapılan konuşmalarda konuşma başarıya ulaşamaz.


21/21

Documents

Diksiyon Ve Konusma Egitimi