deformacija 2

7/22/2019 deformacija 2

1/16

I KOVANJE U UKOVNJIMA

l.Proces kovanjaa.Popunjavanje kovake gravureKovanje u ukovnjima je proces kod kojeg metal pod djejstvom udara malja kovakogrekta ili pod pritiskompritiskiva: a prese popunjava profilirani prostor (gravuru) u alatu za kovanje (kovakom ukovnju).b.Ometano sabijanjeKod kovanja u ukovnjima, za razlku od slobodnog kovanja.sirenje metala u pravcima normalnim napravac kretanja malja kovakogcekia ometano je zidovima gravure kovakog ukovnja. Prvu fazu kovanjapredstavlja slobodno sabijanje, sve do momenta kontakta pci:etnog materijala sa zidovima gravure.2.Elementi alata za kovanje

Malj kvai kog cekicoteiine GM Bai ni ntriro gornjeg ukovnja

Klin gornjeg ukovnja

Bocni centriroc donjeg ukovnja

.._ .- Gornji ukovanj

Otvor za prenos gornjeg ukovnja

Otvor za prenos donjeg ukovnja

Donji ukovanjKlin donjeg ukovnja

Kiln nosaca doneg ukovnja I

Nakovanjkovai kog i ekii ateiine=Zt GM

Nosai donjg ukovanja

ELEMENT KOVACKOG UKOVNJA

a Teina otkovkaRadi amortizacije sudara teina nakovnja je znatno vaa od teline maljacekca GN ::::20GM )b.PrEviWanje i centriranje alata


2/16

jejstva alat je s maljem i donjim nosci:emalata vezan s lastinim reporn: klinom.[eg Uodnosu na donji ukovanj obezbjEduje se s centrira5ma.

Otkrzani vijenac Prabijena otoo co

c roj o kovke mcEine

,C : v orklL r ? ?\tIfjPocetni motrijl Otkovok nakon zovrsnoq kovanja Otkovak nakon krzanja vijenca iprobijanja plocice

v

POCETNI MATER JAL IOTKOVAK

I Kod kova1


3/16

RAVAN PODJELEI LlNIJA SASTAVA KOVJD h l hgdje su: h dvije mErlusobno upravne, najveie dimenzije otkovkad.OdstupanjaPostojeretlri karakteristfna slLiaja u kojoma je opravdano odstupanje od postavljenih principa.3.0dstupanje od postavljenih principaI Znatna t..6tedau materijalul.L.Et:edau materijalu otkrzanog vijenca, radi manjeg obima.2.L.Et:edau materijalu predvd2nog otvora za slijepa udubljenja u otkovku.11Jednostavniji alat za krzanjePlnica za krzanje vijenca ima jednostavniju reznu konturu krlinica .I11Smanjenje broja kovakih gravura


4/16

Od pra ostup kad neka ploha otkovka nesmije imati dodatak za obradu pa se ista postavlja uravnini norr.labllO a ravac kretanja gornjeg alata.

r ioj savijanja jer se istim udarcem malja u istoj gravuri radi savijanje s oblikovanjem.


5/16

KONSTRUKCIJAOTKOVKA Iko v cke dimenzije

Konstrukcija otkovka radi se na temeljukonstruktivnog crteza radnog komada idodataka za obradu.

Ako su dimenzije zadanog dijela 0, d H idodaci za obradu 5 d K onda sudimenzije otkovka

DO DCI Z O RDU I KO V CK E DIME NZIJE

2.Greske otkovakaa.Greske pri kovanjuGreske zbog nepotpunog popunjavanja zavrsne gravure ili nedovoljno otkovanog komada udubljenja iliispupcen]a na otkovku . Ovdje se jos javljaju greske krivljenja ili deformacije komada.b. Greske zbog istrosenosti alata ili istrosenosti kov cke gravure. Greske sksc entncnosn ili neparalelnistiploha.

c.Greske oksidnog slojaU dodiru vruceg materijala s vazduhom dio materijala izgara i stva se okujina. Greske ploha ovalnost ideformacija presjeka.3.Dodaci za obradua.DefinicijaDodaci za obradu predstavljaju debljinu sloja materijala koji u sebi s rf sve greske.b.Plohe koje sadrze dodatak za obraduDodaci za obradu dodaju se samo onim plohama koje se naknadno obraduju skidanjem cestica.c.VeliCina dodataka za obraduDodatak za obradu


6/16

gdje je: tefina otkovka Go, dimenzije otkovka k lr ao tadodatak, kovacki cekic-veci dodatak i horizontalnaotkovka.

masina krivajna kovacka presa-najmanjieta masina-najveci dodatak i klasa tacnosti

x Sa + Se y f1b + f

Klasa tacnosti otkovka vKlasa 1Otkovci masovne proizvodnje koji se rade na specijalnim rnasinarna sa specijalnim alatima najmanjidodaci za obradu NlO .Klasa 2Otkovci veliko serijske proizvodnje koji se obra6uju na masinarna univerzalnog karaktera sa specijalnimili univerzalnim alatima veci dodaci za obradu Nll.Klasa 3Otkovci maloserijske proizvodnje koji se izra6uju na univerzalnim rnasinarna s univerzalnimalatimanajveCi dodaci zaobradu N12 .Ako sezahtjeva veci kvalitet obra6ene povrsine ovim dodacima se dodaju jos posebni dodaci f J o 0,3 do08 .

KONSTRUKCIJAOTKOVAKA 1 1l.Izradne tolerancije otkovaka

Izradne tolerancije otkovaka odre6uju se po izrazima:

pri cernu je

D k+ x; -y gdje je: tefina otkovka Go dimenzije otkovka i kvalitetobrade otkovka V

IZRDNE TOLER N IJE

Kovacke dimenzije 5 izradnim tolerancijama

Izradne tolerancije unutarnjih dimenzija uzimaju se sa suprotnim predznakom od izradnih tolerancijavanjskih dimenzija.


7/16

2.Kovaeki nagibi uglovi kovanjaa.Nuznost egzistencije kovackih nagibaSve plohe kovackcg ukovnja u ravninama paralelnim s pravcem kretanja gornjeg dijela alata izvode sepod izvjesnim nagibima u odnosu na te ravnine. Na taj nacin ornogu v se vadenje otkovaka izkovackog ukovnja bez posebnih uredaja za izbacivanje.b.Zavisnost ugla nagiba od parametara procesaVelicine nagiba zavise od: Oblika konture i odnosa dimenzija pojedinih dijelova otkovka. Kvaliteta obrade ploha grvure. Temperature kovanja.IV- Podmazivanja.V- vrste kavaeke rnasine.VI- Vrste alata sa ili bez izbijacac.Najveca vrijednost vanjskih i unutarnjih uglova nagiba za razne vrste rn sin

Masina za kovnje Uglovi nagibaVanjski Unutarnji Kovacki cekici bez izbijaca 70 100

Krivajna presa izbijacern 30do 50 70Krivajna presa bez izbijaca 70 100Horizontalna kovacka rnasina 50 70

3.Kovaeka zaobljenja radijusia.Funkcija polumjera Veci polumjeri olaksavaju tecenje metala i bolje popunjavanje gravure. Polumjer mora biti veci odminimalno dopustenog n ispod kojeg gravura ostaje ne popunjena. Veci polumjeri produzavaju vijek trajanja kovackog alata jer smanjuju koncentraciju naprezanja kojamogu dovesti do lama.b.Velicine polumjeraVanjski polumjer otkovka polumjer udubljenja gravur


8/16

RG ounutarnji polumjr otkovka polumjer ispupcenja grvu r

r 25 -;-3SR 0 5.


9/16

PLOCICEZA PROBIJANJE

a.PrimjenaPrimjenjuju se kod kovanja komada koji nakon mehanicke obrade trba da imaju otvore paralelne spravcem kretanja gornjeg ukovnja. Otvori se utiskuju u kovackoj operaciji da bi se smanjio otpadak kodobrade skidanjem cestica.b.lzvedbaU kovackoj gravuri predvidena su posebna ispupcenja koja odgovaraju profilu utisnutog otvora. Otvorse ne izvodi po cijeloj visini otkovka jer bi to otezalo njegovo vadenje iz gravure.c.Definicija plociceGornja i donja ispupcenja u gravurama utiskuju slijepa udubljenja. Materijal koji razdvaja gornji i donjiotvor oznacava se kao plocica i on se u posebnom alatu naknadno probija.

1 5 /2gdje je: precnik otvora na gornjoj plohi otkovkazaobljenja plocice.

plumjer

d.Tipovi plocica za probijanjeZavisno od dimenzija otkovka primjenjuju se cetir: tipa plocica za probijanje.f.Plocica konstantne debljine normalni otkovci

Uslov primjene 25r< 26

Debljina plocice je konstantna i uzima ses 0,45 , d 025h 5 + 0,6 .JF i.

gdje h- visina od sredista plocice do gornje plohe otkovka.Poluprecnik zaobljenja plocice

= + O lh + je unutarnji polumjer otkovka na otkovku .


10/16

/ 4 .

I

d iSh.

A

2.Plocica promjenljive debljine (nizi otkovci)

Uvjet primjened - l,25rl > 6

Zbog lakseg potiskivanja materijala u stranu plocica je usredini tanja

Smax 1,35s, Smin = O,65s; d 0.12d + 3gdje je debljina konstantne plocice.

3.Plocica s ispupcenjern-u prethodnoj gravuriUvjet primjeneAko se utiskivanje otvora radi u prethodnojgravuri s plocicorn oblika 2tada bi seolaksalo kovanje u zavrsnoj gravuriprobijanje plocice. U tom slucaju plocica uzavrsno] gravuri se kuje ili na oblik lili s

ispupcenjern (ispupcenjima) na sredini oblik 3. Dimenzije c i b odreduju se kao za kanal za vijenac(visina mosta kanala c, slrina mosta kanala b4.Profilirana plocica-niski otkovci (diskovi)

Uvjet primjene

Ekstremne debljineSmin = = O,4..J i, smax = Ss.

Prelazni polumjeri odreduje se qraf iiki


11/16

KOVANJE NA KOVACKIM CEKICIMA

Tipovi otkovaka1.Zavisnost tehnologije kovanja od tipa otkovkaTehnologija kovanja zavisi od tipa otkovka. Otkovci koji dolaze u obzir za kovanje na kovackirn cekicirnamogu se na osnovi njihovog oblika, konfiguracije i odnosa dimenzija, svrstati u tri grupe.

2.Prva grupa otkovakaTo su otkovci izduzenih oblika s velikim odnosom duzine i maksimalne ili srednje sirine projekcijeotkovka u horizontalnoj ravnini.Tu spadaju poluge, osovine, vratila, viljuske i otkovci s izdancima, nadalje otkovci s ravnom iliukrivljenom glavnomosom te ravnom ili ukrivljenom podionom linijom.Ovi otkovci svrstani su u cetiri grupe podgrupe .l.Otkovci s pravom glavnom osom i pravom podionom linijom.2a.Otkovci s nakrivljenom glavnom osom.2b.Otkovci s ukrivljenom linijom sastava.3.0tkovci s izdancima smjestenim na jednoj strani osnovnog elementa.4.Otkovci viljuskastog oblika koji se na jednom ili oba kraja racvaju.

3.Druga grupa otkovakaOvu grupu sacinjavaju otkovci s priblizno istim dimenzijama u horizontalnoj ravnini. Tu spadaju:zubcanici, prirubnice, caure, profilisani prstenovi, kucista, poklopci i djelovi zvjezdastog i krstastogoblika.Ovi otkovci svrstani su u tri podgrupe grupel.Razni otkovci okruglog oblika u horizontalnoj ravnini.2.Otkovci kvadratnog poprecnog presjeka.3.0tkovci krstastog ili zvjezdastog oblika ili otkovci s izdancima.


12/16

4grupa otkovakaSacinjavaju je otkovci koji se ne mogu svrstati u prethodne grupeTreca grupa otkovaka s dvije podgrupe1 tkovci koji se prema obliku i dimenzijama nalaze izmedu otkovaka prve i druge grupe2 tkovci koji se sastoje iz kombinacija elemenata raznih oblika prethodnih grupa


13/16

r

OSOBENOSTIKOVANJA NA KOVACKIM CEKICIMAl.Primjena kovac cekicaKovacki cekiCi imaju najsiru primjenu u tehnplogiji vruceg kovanja slobodnog ilikovanja u ukovnjima).Oni Cine aka 60 ukupnog rnasinskog parka kovacnica. Odlikuju se velikom univerzalnoscu, prostomkonstrukcijom i jednostavnom eksploatacijom.2.Kovacki cekici dvostrukog djejstva

Pogonsko sredstvoCilindar 1.Pregrijana para 90 N/cmKfip G kl

Tezlne padajucih dijelova [ - . : . ' --. 0 2.Komprimirani zrak N/cmKf iza iKlipnjaca Gk

Garnjiukovanj G

Princip dvostrukog djejstvaDanji ukovanj


14/16

i zato lakse popunjava gravuru gornjeg ukovnja zbog inercionih sila . Zbog toga se komplikovaniji oblicismjestaju u gornjem ukovnju.

Eksperimenti pokazuju da metal kod kovanja na kovackirn cekicima tece intenzivnije u pravcima koji suparalelni s pravcem kretanja malja nego u horizontalnoj ravnini. Zato se kovacki cekici prirnjenjuju zakovanje otkovaka s veclrn ispupcenjima i udubljenjima odnosno s jako izrafenirn reljefima na gornjoj idonjoj plohi otkovka.

_ _

S.Popunjavanje gravure kovackog ukovnjaRelativno velika brzina malja kovackog cekica u momentu sudara

v msek

uslovljava da materijal tece intenzivnije navise nego nanize tj.

6. Uporedenje kovanja na cekiclma i presama1-Primjena kovackih cekica

11-Primjena kovackih presaKod kovanja na presama efekat je potpuno obrnut tj. materijal se lakse razljeva nego sto popunjavagravuru. Zbog toga su kovacke prese pogodnije za kovanje otkovaka veCih povrsina u horizontalnojravnini, a s manjim ispupcenjirna i udubljenjima.


15/16

l.FunkcijaKANAL ZA VIJENAC - I

a.Nuznost: 0 onture zavrsne-definitivne gravure gravure kovackog ukovnja od viska istisnutogmetala obrazuje se vijenac otkovka.b.VeliCina: Zavisi od velicine i slozenostt konfiguracije otkovka. Odreduje se iz uslova da metal prvopopuni gravuru a visak da ot u vijenac.c.Prednosti: Vijenac otkovka ublazava udar malja i tako produzava vijek trajanja kovacke gravure.d.Srnjestaj.Kanal zavijenac izraduje se samo oko zavrsne gravure.e.Oblik:Kanal za vijenac sastoji se iz:I-mosta manje visine C iII-magacina vece visine l2.Tipovi kanala za vijenacI-Tip- kanal za normalne otkovke

\ ; /: Y _ _ J---------- < > _ :

III Tip- kanal za pojedine dijelove otkovka

Kod kovanja se slozeniji dio profila otkovka postavlja u gornjemukovnju.Zbog pojednostavljenja tiskaca.kod krzanja, otkovak se preokreceza 8 ,pa tiskac djeluje po ravnoj plo hi.


16/16

C f b 2 b n : :- - - E - - - - - : - - - - _

IV Tip- bolja alternativa kanala III-tipa

C f . . b . . . .c---E ----. : - l

V Tip-kanal za otkovke slozenije konfiguracije

3.visina mosta ckanata za vijenac

Primjenjuje se na pojedinim dijelovima kanala I i 11ipana mjestima gdje je povecan odliv materijala u vijenacda bi otkovak u potpunosti popunio zavrsnu kovackugravuru.

Koristi se kao zamjena kanala tipa u cilju povecanjaotpornosti zidova donje gravure kovackog ukovnja i zalakse postavljanje otkovka na plocu za krzanje.b 1,5-1,75 b b1 = b b - b .

Dolazi u obzir kad je potrebno obezbjediti popunjavanjedubokih i slofenih gravura. Ne postavlja se po cijelom opseguotkovka nego samo na dijelovima gdje treba povecati otporoticanja u vijenac.

Documents

deformacija 2