Upload
dutch-directors-guild
View
246
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Het magazine van de Dutch Directors Guild. Editie 1 jaargang 2011.
Citation preview
1gazet/ 2011/1 inventiviteit
DUTCH DIRECTORS GUILD
WWW.DIRECTORSGUILD.NL
2011/1
inventiviteit
thema
The War on Content
Open cinema
Filmmakers de grens over
04 The War on Content Allepartijenvoor,achter,naastenindetelevisiestaanlijnrecht
tegenoverelkaarindeWar on Content.Maarhoezithetmetde
televisiekijker?Diestaatervertwijfeldbijenwilhelemaalnietkiezen.
Detelevisiekijkerwilgewoonkijken.Tja...wiehoudtstraksdecontrole
overdecontent?
10Filmmakersde grens over EenaantalregisseursisbehalveinNederlandookactiefinhet
buitenland.Driespeelfilmregisseursdiedegrensoverzijngegaan
vertellenoverhunervaringen.PaulavanderOestoverBlack Butterflies,
DickMaasoverSintenNanoukLeopoldoverBrownian Movement.
16Opencinema Netalsanderekunstvormenondergaatookdefilmeenfundamentele
transformatiedoordedigitaliseringvandecultuur.JosdeMulover
inventiviteitindigitaletijden.
20GREED Ciné rendez-vous:Unter dir die Stadt JaapvanHeusdenenscenarioschrijverPatrickvanEs
zienUnter dir die StadtvanChristophHochhäusler
24Neerlands filmin bange dagen Numetdedreigendegigantischebezuinigingen,vooralbijhetFilm-
fonds,deNederlandsefilmrechtinhethartgestokenwordt,wordt
deroepomfiscalestimuleringsmaatregelen,diedeinvesteringinfilm-
productiesaantrekkelijkermaakt,alleenmaargroter.Eeninterview
metKlaasdeJongoverfilminvesteringen,detaxshelterendefilm-CV.
INHOUD
10
16
2002 Voorwoord
07 Onderaards Gastcolumn K. Schippers
08 Met hart en ziel strijden voor betere tijden
28 Geen weg terug Op de set
30 Net een bezoekje aan de huisarts
31 Nieuws/Agenda Colofon
32 De introductie Hetty Nietsch
VOORWOORD
“Als je geld uit een land krijgt, moet je het ook daar besteden.”
Inventiviteit is meer dan ooit geboden in
deze bittere tijden. Bezuinigingen, wie
kent ze niet? En dan hebben wij het als
filmers nog betrekkelijk goed in verge-
lijking met onze collega kunstenaars als
schilders, beeldhouwers, toneelacteurs of
musici. Over het waarom breken wij da-
gelijks ons hoofd en we blijven verbaasd
waarom er uit rancune, zoveel afgebroken
moet worden.
inventiviteitInLimburgisernuhetserieuzeplanomalleswatriekt
naarkosmopolitisme,naarkunst,inrastempotevervan-
gendoorvendelzwaaien,amateurkunstenaldatgenewaar
depopulistenvandezetijdzovangenieten.Hebbenwijvan
dekunstsectoraldietijdliggenslapendatwijdezestorm
niethebbenzienaankomen?Hebbenwedetekenenvan
detijdnietverstaanomdatwijserieusdachten,naonsde
zondvloed?Terwijlintusseninijltempodiegiftigecombina-
tiebegontewoekerenvanpopulisme,rancuneoveraldie
elitairekunstenbezuinigingenalsgevolgvandebankcrisis
waarvooraldebankiersvanprofiterenendieonsnudedas
dreigenomtedoen?
Oudetijdenvanfinancieringlijkenvoorbij.Wemoeten
uitkijkennaarnieuwemiddelenomonzefilmstefinancieren
entemaken.Maarditistoevalligookeentijdwaarinwijals
regisseursmisschienzelfcamera’s,computersengoedemon-
tageprogramma’sbinnenhandbereikhebbenomtefilmen
watwewillen.Wekunnenzelfsproduceren,eventueelzelf
decamerahanteren.Enhadeenvriendgeenkeyboardwaar
hijeenriedelopkonspelenzodatookindemuziekvoorzien
kanworden?Nietsstaatonsindewegomtecreëren.Enals
podiummisschienTV,deprojectieineigenhuiskamerdan
welinternet,ookwelbekendalsdeoceaanvanmogelijk-
heden.Zaakisdannatuurlijkweldejuistetagsinjefilmte
krijgenzodathijooknogopgespoordkanworden.Detellers
vanYouTubegevenaanhoeveelmensenerbijvoorbeeldna
enkelemaandennaarjefilmpjehebbengekeken.The long tail,
weetunogwel?Gelukkig,heteikanwordengelegd.Alleen
vaakonbetaald.
Waaromwildenwijookalweerregisseurworden?Juist,
ommooiedingentemakenenvanwegehetavontuur.Maar
voorniets,nop,nada,niente?Hopelijkniet.Erbrekenjaren
vannoodgedwongeninventiviteitaanwaarbijernieuwe
financiëlewegenmoetenwordenontdekt.Wiedoetmee?
Intussenhebbenwijafscheidgenomenvanonzegewaar-
deerdealgemeensecretarisMartijnMewe.Wijverheugen
onsoverdekomstvanzijnopvolger,MoniqueRuinen,die
peraugustusMartijnstakenzalovernemen.Samenmethaar
zalhetBestuurallesopalleszettenomonzestemtelaten
horeninDenHaagensamenmetdecollega’suitdeandere
filmberoepsgroepen,Filmfonds,MediafondsenHilversum
proberendemeestbasalefinanciëlerandvoorwaardenveilig
testellenvoorderegisseurs.Alshouvast.Wantregisserenis
buitengewoonprettig,ervoorbetaaldkrijgenook.
De DDG wenst u een inventieve zomer.
/Ger Poppelaars, voorzitter DDG
foto: Jørgen Krielen
Op de cover: Jaap van Heusden, gefotografeerd door Jørgen Krielen
VOORWOORD/
2 3gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
NTVKHalfaprilbezochtikeencongresmetdeveelbelo-
vendenaam:HetNieuweTVKijken.Hetcongres
vondplaatsbijBeeldenGeluidinhetbastionvanhetoudeTV
kijken:hetMediaparkHilversum.HNTVKkendeafgevaardig-
denvanallebelangrijkepartijen,dievanuithuneigenbelang
enervaringeenblikwierpenopdatnieuweTVkijken.
Philips Smart TVPieterVervoort(VicePresidentSmartTV)verteldeoverde
nieuwelijnSmartTVsdiePhilipsuitgaatbrengenditjaar.
Smartindezinvan:Control your content, Share your content,
Apps to online content, Program your content.Hetumfeldrondom
contentwordtdoorPhilipsvanallekantenverwerkteninge-
kapseld.Schafeentoestelaanenjehebtnietsandersmeer
nodig.Maar...hoezithetdanmetdiecontentan sich?Wie
maaktdiecontent?Wiezorgtervoordatdiecontentbijmij
aankomt?Datdiecontentmijraakt?Wiecontroleertendeelt
dekwaliteitvandecontent?Voorzulkevragenwasgeenplek
indepresentatievanVervoort.Heellegitiem,overigens,voor
eenTVfabrikant.Maaralszo’nfabrikantzichgaatbegeven
ophetcontentvlak,alseenveredeldeomroep,dandienen
zulkevragenopz’nminstaangestiptteworden.
iphionMerientenHoutennameenvoorbeeldmeevanzijniphion,
ogenschijnlijkeengroteconcurrentvandekabelmaatschap-
pijenen,nahetverhaalvanPieterVervoort,vanPhilipsen
anderetelevisiemerken.TVviainternet,meteenkleinkastje.
Metinteractievevoordelenvaninternet(zappenviaTwitter!).
Maarvooralookgoedkoper.Naareigenzeggenisiphion
‘veiligvoordecontenteigenaren’en‘gebruiksvriendelijkvoor
deconsument’.Ookhierweerwarenderedenenvanaanschaf
technischenprocedureel,nietinhoudelijk.Deredendateen
televisiekijkerzijnTVaanzetistochnietomdathijhetzopret-
tigvindtdatereenblauwlampjegaatgloeienopeenkastje?
Hijwileengoedprogrammazien!Toch,eencentraalpuntin
hetverhaalvanTenHouten,wasdatoptechnischvlakTV
eninternetweliswaarsamenvloeien,opinhoudelijkvlakde
tweeapartewereldenblijven.Dekijkerkijkttelevisieopzijn
televisie,enbezoekthetinternetopcomputer/smartphone/
tablet.‘HetverschiltusseneenTVeneenpciseenbank.’We
willenlekkeropdebankTVkijken;endatzalaltijdzoblijven.
Aldusdeaanbiedervanonlinetelevisie.
BrightWasdekijkerdanhelemaalnietvertegenwoordigd,opdit
congresovertelevisiekijken?Jawelhoor.Tweemannen
vanBrightbrachtennieuwegadgetsenontdekkingenmee,
waarmeedetelevisiekijker-aldannietmeteeningewikkelde
omweg-deprogramma’skonziendiehijwildezien.Volgens
BrightgaathetdekijkersookomControle.EnChoiceen
Convenience.GrappiggenoegstonddeCvanContentnietin
ditrijtje.VoorBrightisdatblijkbaareenvaststaandgegeven.
Content?Datisergewoon!Detelevisiekijkerisnietbezigmet
WAThijkijkt,maarHOEhijhetkijkt.VolgensBrightwilde
televisiekijkerAnyplace, AnytimeenOn Any DeviceTVkunnen
kijken.Waterdaadwerkelijkopdatwillekeurigeschermte
zienis,doeterniettoe.Hetleekmijwatkortdoordebocht.
Enbovendien:hethackenvaneenBoxeeaccountopeenAp-
pleTV,ofviaeenVPNnetwerkNetflixfilmpjesstreamen...het
lijktmevoorbehoudenaandegadgetfreekseninternetgeeks.
Nietaandegemiddeldetelevisiekijker.DaarvoorisdeCvan
ConvenienceeigenlijknogteComplex.
TNO - Onderzoek naar VOD gebruikOnderzoekvanTNOoverhetgebruikvanVideoOnDemand
staafdemijngedachten:MennoBangmatoondeaandat‘niet-
VODgebruikersmenendatdedienstnietbijhunTVgedrag
past’.Oftewel:‘Teveelgedoeaanmijnhoofd.’Enopmerkelijk
tochook:huidigegebruikersvanVODbeschouwendedienst
enkelalseenoptie‘alserniksandersopTVis’.Erwordt
nietbewustgepland,erisgeenactievekeuzevoorafomeen
bepaaldevideo‘ondemand’tebekijken.Dekijkerzapteerst
opTV,enalserechtnietsoptezienis,bedenkthijopdat
momentpaswelkeVOD‘twordt.
CurationTja,datisnietdirecteenverhevenbeeldvandetelevisie-
kijker:geenkritischeevaluatieenbewustekeuzestrategie
alshetomcontentgaat.Geencontentplanning.Maar:het
gaathemuiteindelijkwelomdiecontent.Omhetaanbod
vancontent.Hoedathemaangebodenwordt,ismindervan
belang.Ofeigenlijk:hetmoethemnietindewegzitten.
HetTNOonderzoekgeeftookaanhoebelangrijkde–ophet
congresongenoemde–CvanCurationis.Detelevisiekijkerwil
ophetmomentdathethemuitkomt,opeenvoudigewijze
kunnenkiezenvoorcontent.‘Welkecontentiser?’Ofbeter:
‘Welkecontentiservoormij?’Degenedieuithetwoud
van(online)contentvoordetelevisiekijkeraantrekkelijke,
relevante,opvallendecontentfiltertenorganiseert(curate),
heeftdebelangrijkstetroefinhanden.
XimonOnlangswasXimon,hetNederlandseplatformomfilmsen
tv-seriesviainternetopjepcofTVtekijken,weerinhet
Wie is de baas bij Het Nieuwe TV Kijken?
“De reden dat een televisie-kijker zijn tv aanzet is toch niet omdat hij het zo pret-tig vindt dat er een blauw lampje gaat gloeien op een kastje? Hij wil een goed programma zien!”
H
>
The War on ContentAlle partijen voor, achter, naast en in de televisie staan lijnrecht
tegenover elkaar in de War on Content. Omroepen, televisiemakers
(van de apparaten), kabelmaatschappijen, telefoonmaatschappijen,
computerindustrie, internetbedrijfjes: iedereen claimt het Gouden Ei
te hebben gevonden. ‘Kies voor ONS systeem en u kunt televisie
kijken zoals U dat wilt.’ Maar hoe zit het met de televisiekijker? Die
staat er vertwijfeld bij en wil helemaal niet kiezen. De televisiekijker
wil gewoon kijken. Tja... wie houdt straks de controle over de content?
/Martijn Winkler
5gazet/ 2011/1 inventiviteitgazet/ 2010/1 risico4
Ondernieuws.‘DeraadvanbestuurvandeNPO(NederlandsePu-
bliekeOmroep)verbiedtdeonline-exploitatievanNederlands
televisiedramadoorhetplatformXimon.nl.’koptendiverse
nieuwsbronnen.Toevallighadikeerderalgesprokenmet
JoostdeWit,marketingmanagervanXimon.Hijgaftoen
aandatdeprioriteitvanXimonopditmomentligtinhet
beschikbaarstellenvanalleNederlandsefilmsentelevisie-
seriesvoorhetNederlandsepubliek.Hetaanbiedenvaneen
completedatabaseonline.Juisttelevisieseriesspeleneenes-
sentiëlerolindiestrategie:éénplekonlinevoorallekwalita-
tieve,Nederlandsedrama-endocumentaireproducties.Indie
ambitieisnuduseenflinkeknauwgekomen,zoujezeggen.
Deorganisatieberaadtzichdannuookopjuridischestappen
tegenhetbesluit.(Bron: http://www.nu.nl/media/2523498/npo-kan-
niet-meewerken-ximon.html).
Ondanksdezeflinketegenslag,isXimon.nlechteenmooi
initiatief.Hetiseenprettigvormgegevenwebsite,metduide-
lijkenavigatie,eenvoudigebedieningen–vooralbelangrijk
natuurlijk–primakwaliteitvideostreams.Ophetvlakvan
Nederlandsefilmsiseraleenheelaardigaanbod.Ende
beloftevanXimondatelkeNederlandsefilmmakerdaarzijn/
haarwerkkanaanbiedentervertoning,zieikvooralookals
eenstimulansvoorkorteenartistiekefilms,dienahetfesti-
valcircuitvaaknergensmeerterechtkunnenomeenpubliek
tebereiken.Erraaktimmerszoveelmooiwerkindevergetel-
heid:deplankenliggenvolmetfilms(entelevisieseries)die
nogwachtenopeengeïnteresseerdpubliek...zaakisomdie
plankenendatpubliekmetelkaarincontacttebrengen.
Eerst de films, dan het publiek?Alshetgaatomhetbereikenvaneenflinkpubliek,ligter
nogeenheleuitdagingvoorXimon.Hetuitgangspuntvan
desitenu,desgevraagd,is:‘Hetbeschikbaarstellenvanalle
Nederlandsefilmsentelevisieseries.’Dienadrukop‘be-
schikbaarstellen’en‘alle’iseennobel,maarwelmuseaal
uitgangspunt.XimonalsonlineNederlandsFilmmuseum.
Interessantvooreenselectpubliekgeïnteresseerden,teredu-
catieenonderzoek,voorwindowbrowsing.Indiehoekliggen
immersookdedrijfverenvantweevandeinitiatiefnemersen
financiersvanXimon:hetEYEFilmInstituutNederland(voor-
maligFilmmuseum)enhetNederlandsInstituutvoorBeeld
enGeluid.Maarvooreenbreedpubliek,dateveneenfilmpje
wilpakken,datzappendopTVnikstegenkomtendanmaar
ietsondemandwilkijken?AlswehetTNOonderzoekmogen
geloven,bedenktdatpubliekzichinelkgevalvoorafniet:nu
wilikeenseen(oude)Nederlandsefilmbekijken.
Hoebereikjeeenpubliekdatgeenbewusteinhoudelijke
keuzesmaakt,maarzichlaatleidendoortoevalengelegen-
heid?JoostdeWitgafmijaandatdeaandachtvanXimonnu
vooralligtophetvlakvanhet‘compleetmakenvandecollec-
tie’;hetdigitaliserenvanNeerlandsfilm-entelevisiearchief.
Pasintweedeinstantiezalmeergedaanwordenmet‘hetbe-
reikenvaneenpubliek’.XimonisnuwelactiefopFacebook
enTwitter,metallerleiactiesook,maarmetrespectievelijk
148en214volgersbiedendienognietbepaaldeeneffectief
publiekspotentieel.Endevraagisofdiezichwelopeenszul-
lenaandienenalsdecollectiecompleetis...
OpdatvlakzijnwijzelessentelerenvanhetKetelhuis,dat
zichvanpuurNederlandsebioscoopmeertotinternationaal
arthousecinemaontwikkelde–endaarmeeeenbrederpu-
bliekaantrok.Gelukkigkomjeookinternationalearthouse
filmstegenopXimon,alkrijgenzegeennadrukkelijke
aandacht.Enikvreesdatzedienadrukooknooitvoldoende
kunnenkrijgen,omdatdaarmeedemusealemissievande
financiersinhetgedrangkomt.Hetbeschikbaarstellenvan
alleNederlandsefilmszalvoordiefinanciersvangroterbe-
langzijndanomwerkelijkeenpubliektebereiken.Devraag
isofdaarmeeeenmooiinitiatiefalsXimonkanoverleven
temiddenvanbredereeninternationaleonlinecontentaan-
biedersalsHulu,NetflixofiTunes...
War on ContentGeziendecontextvanHetNieuweTVKijkenenalletech-
nischemogelijkhedendieerzijn,iserzekerbehoefteaan
kwalitatievecontentomtebekijken.Maaromdiecontentbij
dekijkersaantelatenkomen,iscurationvangrootbelang.
Curationopinhoudelijkeenkwalitatievegronden,nietop
basisvaneentoevalligtaalgebiedofhistorischbelang–hoe
nobelook.Hetgaateromdeverbindingteleggentussenon-
linecontentenerzijdsenpubliekanderzijds.Nietkiezenvoor
contentbovenpubliek,ofandersom,maarjuistkansenzien
ombepaaldecontentaaneenbepaaldpubliektekoppelen.
Endatprocesactieftemanagen,alsonderdeelvaneenonline
conversatie–insocialmedia,opblogs,websites,media,etc.
Metalsleidendenstrijdvaardigmotto:Indenabijetoekomst
zoekenconsumentennietmeernaarproductenendiensten;
deproductenendienstenvindenhen.
AlseenplatformalsXimonzichnoueenszourichtenop
onlinecurationvanarthousecinema,eensoortEuropees
antwoordopblockbuster-gerichtecuratorsalsHulu.comof
iTunes...danstaanzevoormijaandefrontliniesvandeze
War on Content!/
Indezomervan1965kreegikzo’ntelefoontje,datjeleven
voorgoedverandert.HetwasKeesHin,vanwieiktoennog
nooithadgehoord,ofikhetcommentaarwildeschrijven
bijOnderaards,zijnfilmoverdeNederlandseAardoliemaat-
schappij.
Ikkonhetgeldgoedgebruikenenhaptetoe.Vlaknade
oorlogwasikindebioscoopbedolvenondereenstortvloed
vanAmerikaansefilms,vanTheMarxBrotherstotDoris
Day.Eindelijkmochtikzelfmeewerkenaaneenfilm,
hoogstromantisch,hetkonnietbeter.
‘Probeererietsmeervantemakendaneenschnabble’,zei
Hinnadathijmijdefilmoverdeoliewinninghadlaten
zien.Toenikz’nhuisaandeKrommeWaalinAmsterdam
verliet,stondz’nvrouwNeeltjeophetpuntomwegte
gaan.Zewasgekleedalseenschermsterenhadeenfloret
bijzich.
HetwerdalsnelduidelijkdatHinenikhemelsbreedvan
elkaarverschilden.Hijkwamregelrechtuitdedocumentaire
wereldvanBertHaanstraenikwasminofmeergevormd
doorLaurel&Hardyenhetdadaisme.Maaropdeeenof
anderemanierkliktehet.
Ikhooptedatmijneerstecommentaarnietwerdgesproken
dooreendeftigenieuwslezer.Mochtdeschrijver
J.W.Holsbergenhetnietdoen,metz’nlichtestem?
Hinzeimeteenjaenzomaakteikkennismeteenregisseur
dienooitietsgekvondenopenstondvooralles.
NaOnderaardsgingenwedoor,waaromniet?Wewerktenaan
demeestuiteenlopendefilms.Hetscenarionaareenverhaal
vanJanHanlowerdletterlijkverfilmd,alleenmaarwoorden
oppapier,geenbeeldtezien.
Watlatervertelden160NederlandersRoodkapje,zezaten
stukvoorstukindezelfdestoelenkregenelkeenpaar
zinnen.HetarchiefvandefotograafMerkelbach,honder-
denportretten,steedseensecondeofdrie,vier,achter
elkaar,van1913tot1965.
Ikleerdeveeloverdelengtevaneenscène,overeenschnitt
enoverhetverschiltusseneencloseeneentotaal.Bijhet
schrijvenvaneenromandeediklatermijnvoordeelmetde
montage.Ikzienogdekortescènesaaneenlijnbovende
snijtafelhangen.Alsjeeenvandierolletjesgebruikte,
veranderdesomshetheleverhaal.
Degeringsteopnamekonietsonvergetelijksbevatten.
InHinsdocumentaireoverDeBiesboswerdeenappel
geschild,eenkeerofvijfwasdevruchtophetschermal
voorbijgekomen,m’naandachtverslapte.Entoenineens
zagikheteffectwaaropjealsjeschrijftalleenmaarkunt
hopen.
Hetappeltjebegonheellicht,alsdeschilernetafgaat,en
daarnawerdhetietsdonkerker.Inhetechtgaathetaltijd
zo,pasdooreenpaarfilmbeeldenvielhetmeop.Vanlicht
naardonker,dithadiknognooiteerdergezien.
Wezijnnooitmeergestopt,onzewereldengingeninelkaar
over.Eenfilmovereenfloret,diemoetenwemisschiennog
eensmaken,endanmaarkijkenwelkewonderenerbijde
montagetevoorschijnkomen./
“Bij het schrijven van een roman deed ik later mijn voordeel met de montage.”
GASTCOLUMN
aards/K. Schippers
/K. Schippers (Amsterdam, 1936) is schrijver, dichter, essayist en kunstcriticus. Hij heeft een omvangrijk oeuvre op zijn naam staan, dat o.a. bestaat uit romans, poëzie, essays en verhalen & beschouwingen. Voor zijn werk ontving hij ondermeer de P.C. Hooftprijs en de Libris Literatuur Prijs. In 2011 verscheen zijn dichtbundel Tellen en wegen.
foto: Roeland Fossen
GASTCOLUMN/Film industry revenues in the Netherlands (min €)400
360
320
280
240
200
160
120
80
40
0
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Box office
DVD/Blu-ray sales
DVD/Blu-ray rentals
6 7gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
Terugblik op vijf jaar DDG
Met hart en ziel strijden voor betere tijden
wehetmeestetehalenhaddenbijdepubliekeomroep,dus
richttenweonzeaandachtvooraldaarop.Collectiefoverleg
hierovervoerdenweineersteinstantiemetdebijdeFederatie
Filmbelangenaangeslotenpartijenenlater–vanaf2009–
binnenPAM.Vooraldelaatsteiseenhelegoedesamenwer-
kingsvormgeblekenomdatdeDDGdaarinsamenmetde
VEVAMoptrekt.Eenverbonddatalmaarhechterwerd,zeker
nadatdeVEVAMvanafbegin2010alseendirectors only club
doorhetlevenging.Eenomwentelingdieikzelfaltijdvan
hartehebtoegejuicht,omdatderegisseursdaarmeeeen
eigenstandigepositieinhetauteursrechtenveld–waaronder
hetkabelcollectief–hebbengekregen.
Totsloteenadviesoverdetoekomst:watmijbetreftzouden
deDDGendeVEVAMnogveelverdermogengaaninhun
samenwerking.Alhoewelhetnietgebruikelijkisinauteurs-
rechtenland(maarinandereEuropeselandenwelgebeurt)
kunnenDDGenVEVAMwatmijbetreftoptermijnbestfu-
seren.Daarmeekunjealsregisseurscollectieféchteenvuist
maken.
EducatieEentweedeonderwerpdatmijaltijdnaaanhethartheeft
gelegenisfilmeducatie.Hetspijtmetemoetenzeggendat
datvooraleenpersoonlijkeinteresseisgebleven,hetDDG-
bestuurheefternooitzoveelprioriteitaangegeven.Ikben
altijdvanmeninggeweestdat,alsjealsregisseursclub
werkelijkwiltbijdragenaandefilmcultuurinjeland,jedan
bijdejeugdmoetbeginnen.Bovendienvondikhetmeerdan
logischdatregisseursinhetcompleteaanbodaanfilmeduca-
tieveactiviteiteneenplekzoudenopeisen.Regisseurszouden
bijuitstekinstaatmoetenzijnomdepassievoorhetfilmvak
overtebrengen.
Dathebbenwegetrachtdooreengrootschalig,educatief
projectoptezetten,ookweertijdensdatjubileumjaarin
2008.Ditplanwasechterzomulti-productioneel,mega-
distributioneelengiga-educatief(!)datdefinancieringervan
nietvandegrondkwam.Hetmakenvandeplannenenhet
enthousiasmerenvansamenwerkingspartnersleverdewel
eeneducatiefgezichtvandeDDGop,bijvoorbeeldrichting
hetNetwerkFilmeducatie(waarvandeDDGsinds2009dan
ookdeeluitmaakt).Enwatsomsinhetvatzitverzuurtniet:
sindsbeginditjaarheefthetnieuweEYEEducatieonsoude
educatieprojectopgenomeninhetactiviteitenplanvoorde
nieuweeducatieveruimteinhetspectaculairegebouwaan
hetIJ.Ikhoopovereenjaarofwatmetmijntweezonente
kunnengenietenvandezeeducatieveactiviteit!
HoogtepuntIksluitafmettebenoemenwatmijnhoogtepunt–ocliché–
wasvandievijfjaarDDG.Dankomiktochuitbijhet
spetterendelustrumfeestop20december2007.Maanden
vankeihardevoorbereidinggingeneraanvooraf–wateen
supergoedsamenwerkendteamwarenweJanette!Dedag
zelfuitdenaadgewerktomeentheateromtebouwentot
dinerzaalvoor120man.Lekkereten,goedgezelschap,mooie
woordenvandevoorzittereneenformidabeleeersteuitrei-
kingvandeDDGAwarddoorPieterVerhoeff.Daarnanog
dansentotdiepindenacht,diemetzachtjesneerdwarre-
lendesneeuwwerdafgesloten.Devolgendedag,terwijlde
katersteviginmijnachterhoofdbonkte,bleekmijnvrouw
zwangervanonseerstekindje.Eenkiemvannieuwleven..
Tot slotEennieuw(werkend)leveniswatiknutegemoettreed.
Metpijninmijnhartneemikafscheidvandefilmwereld.
Maarietsinmezegtdathetnietvooraltijdzalzijn…
Aan iedereen met wie ik heb samengewerkt: ontzettend bedankt! /
foto: Janica Draisma
8 9gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
kwilinditafscheidsartikelterugblikken-eneenklein
beetjevooruit-optweegrotethema’swaaraanikinde
afgelopenvijfjaarhebbijgedragen.Zakendieonder‘mijn’
bewindechtopdebeleidsagendazijngekomen:Auteursrecht
enEducatie.
AuteursrechtIkkanmenoggoedherinnerendatinmijneerstejaarbijde
DDGonsbestuurslidNorbertterHalltijdenseenvergadering
opmerkte:“Demeestevanonzeledenhebbengeenflauw
benulhoebelangrijkrechtenzijn.Datisooknietzogekals
jezietdaterviadeVEVAMnauwelijksinkomstenbinnen-
komen.MijnmanRobertkrijgtalsschrijvervoorpreciesde-
zelfdeproductieenuitzendingeenveelvoudviadeLiravan
watikkrijgvandeVEVAM.Ergensklopterietsnietendaar
moetenwijalsDDGveranderinginaanbrengen.”
Datwaseenideaalstartschotvoordeoprichtingvande
TaskforceAuteursrecht,innovember2006.Determ‘Task-
force’slaatnatuurlijknergensop(vooreenorganisatievan
onzeomvang),maarwevondenhetwelmooiomerdaarmee
extragewichtaantehangen.Hetdoelvanditinitiatiefwas
ineersteinstantieomdekennisonderdeDDG-ledenover
auteursrechttevergrotenenvervolgensdeauteursrechtelijke
positievanmakersteverbeteren.
Waarom je beter geen regisseur kunt wordenOmheteerstedoeltebereikenbeslotenwealsneldatereen
kortenbondigboekjeoverauteursrechtmoestkomen,speci-
aalvoorregisseurs.Deschrijverwassnelgevonden–advocaat
ChristiaanAlberdingkThijm–,overdeinhoudwarenwehet
zoeens,hetmomentvanpublicerenwerdooksnelduidelijk
–bijdestartvanhetjubileumjaar2008–,maarwatmoest
nutochdetitelworden?UiteindelijkkwamChristiaanmet
deenigszinsdemotiverende,maarnalezenvanhetboekje
weltebegrijpentitelWaarom je beter geen regisseur kunt worden.
WaaropwijvandeTaskforcebeslotenomernogeensussende
ondertitelaantoetevoegen:Tips over auteursrecht en contracten
voor als je het toch bent.
Hetverbeterenvandeauteursrechtelijkepositievanregis-
seursbleeklastigeruitvoerbaar.Alsnelwerdduidelijkdat
I
Na vijf jaar neem ik afscheid als
Algemeen Secretaris van de
DDG. Het zal niet makkelijk zijn
om de DDG los te laten. In de
afgelopen jaren ben ik zeer
vergroeid geraakt met het
beleidswerk in de filmsector.
Na ruim tien jaar filmwereld stap
ik echter over naar een andere
sector, de bibliotheeksector.
Ik zal ze missen, die eigenzinnige
regisseurs…
/Martijn Mewe
“Al snel werd duidelijk dat we het meeste te halen hadden bij de publieke omroep, dus richtten we onze aandacht vooral daarop.”
>
aula van der Oest maakte Black Butterflies in coproductie met Duitsland. Budget: 4.7 miljoen.
Hoe is het om zo’n grote internationale coproductie te doen?PvdO: ‘Hetgrote,zathemvooralindecrewdieuit
80mensenbestond.Elkdepartementwasgoedgevuld.
Ikhadeenhelegroteentourageenikvondhetheerlijk’.
Voelde je extra druk vanwege de grootte van de crew?PvdO: ‘Ikvoelaltijdweldrukalsikeenfilmmaak,maar
geenextradrukvanwegedegroottevandecrew.Hetpastwel
bijmij’.
Wat zijn de voordelen van groot en internationaal voor je regie?PvdO: ‘Grootofkleinmoetnietuitmaken,ookmeteen
kleinecrewkunjeeenmooiefilmmaken.Alsjeeenscript
verfilmt,verfilmjeeigenlijkdezinnenvanhetscript.Jepro-
beertdedetailstevangen.Hoemeerdetailshoerijkerde
filmendaarhaddenwenuderuimtevoor’.
Brownian Movement van Nanouk Leopold is een Nederlands-Duits-Belgische coproductie. Welke invloed heeft dat op de film?NL: ‘Alsjegelduiteenlandkrijgt,moetjehetookdaar
besteden.Hetproductie-enhetdenkprocesgaangelijkop
enjemoetvoortdurendafwegenwaarjegaatdraaienomte
voldoenaandeeisenvandefondsen.Jemoetookmetcrew
werkenuitdielanden.Ikbeneentrouwiemandenwil,ook
omdathetveiligis,altijdeerstmetmijneigenmensenwer-
ken.Ennuwerkteikmeteenbijnacompleetnieuwecrewuit
DuitslandenBelgië.Ikvondhettochwelspannendenook
bijdragenaaneengevoelvankwaliteitdatjeuitallelanden
hetbestekunthalen.Eennieuwiemanddwingtjeomop-
nieuwteformulerenwatjebelangrijkvindtendiekanjeook
verrassenopeenmanierdiemensenmetwiejevakerwerkt
nietdoen,omdatzijaldenken‘daarhoudtzevastnietvan’’.
Ondervond je druk van de verschillende producenten?PvdO: ‘Eigenlijkniet.DeproducervoorIDTVinZuidAfrika
kendeiknietmaarhijfaciliteertheelergwatiemandgraag
wildoen.Wecommuniceerdenookveelmetdecameraman
de grens overFilmmakers
P
Een aantal regisseurs is behalve in Nederland ook actief in het buiten-
land. Drie speelfilmregisseurs die de grens over zijn gegaan vertellen
over hun ervaringen. Paula van der Oest over Black Butterflies,
Dick Maas over Sint en Nanouk Leopold over Brownian Movement. /Marlou van den Berge
“Ik had een hele grote entourage en ik vond het heerlijk.”
Paula van der Oest
>
11gazet/ 2011/1 inventiviteit
“Arthouse prospects loom large for this sexy, highbrow, anti-apartheid period piece.” (Variety over Black Butterflies)
“Saint: A smart and consistently witty horror comedy.” (New York Times)
“Brownian Movement ist ein Film über das Verdrängte, das Unsichtbare.” (Filmstarts-Kritik)
>
enmetdeeditor.Alsmensendichtbijhetprojectstaanen
veelbijhetoverlegbetrokkenzijn,dankrijgjeookveel
terug.Hetgingeigenlijkheelorganischenerwasgeen
machtsstrijd’.
NL:‘Tijdensdevoorbereidingneemjemetallepartijenhet
scenariodoorendanhoorjewatnognietduidelijkwas.Het
isnietgezegddataldiebemoeienissenwordenomgezetin
veranderingen.EenDuitsescenariocoachhadeenheelboek-
werkvanop-enaanmerkingenlatenmaken.Daardoorraak
jewelingesprek.Moetjebijvoorbeeldpreciesbegrijpenwat
ermedischaandehandismetdehoofdpersoon?Datisheel
essentieel.Daarmoetjediscussiesovervoerenendathebben
wegedaan’.
Met als resultaat?‘Defilm’,zegtzelachend.‘Tijdensdemontagewarenertal-
lozeviewingsmetdefondsen.Demeningenwarenverdeeld.
Deseksscènetussendejongevrouwendeoudemanviel
bijdeDuitsersheelslechtomdatzedattevervondengaan
terwijldeFransendatjuistheelgeestigenpikantvonden’.
Hoe houd je stand bij al die meningen?‘Hetligteraan.Alsermeermensenzijndieovereenbepaalde
scènevallendaniserietsnietgoed.Alleendeoplossingdie
zeaandragenisnietaltijddejuiste.Dusjemoetregistreren
waarzeovervallenendanzelfeenoplossingbedenken’.
Welke kwaliteiten moet je hebben als regisseur om je in een grote internationale productie staande te houden?PvdO:‘Jemoetgoedkunnenanalyseren.Watisjerol?Enje
moetstevigzijn,wantalsjedefilmaanhetopzettenbent
metpartnerserbij,danmoetjewelgoedwetenwatjewilt
enwaarom.Anderswordtheteenzootjeendenkikookdat
jeeeninmenginggaatkrijgendiejenietwilt’.
Festivals, publiek en kritiekHoe belangrijk zijn buitenlandse festivals voor de film en hoe zorg je dat je film daar komt?NL: ‘Voorditsoortfilmsishetbelangrijkomeengoedestart
tehebben.AlsofzedaneensoortKEMA-keurkrijgen.Defilm
isinTorontoeninBerlijngeweest.Ennugaathijnaaraller-
leifestivals,maarhijishelaasnietgeselecteerdvoorCannes.
Datvondikjammerwantalsjeietswiltbereikendanmoetje
filmdaardraaien.Datishethoogsthaalbare’.
PvdO:‘WehebbenmetHollandFilmveeloverleggehadover
wateengoedfestivalzouzijn.WewarendichtbijBerlijn,
maardaarishijuiteindelijknietgeselecteerd.Ikvondhet
nietergwantikwaszelflieverinTribeca,omdatArthouse
Amerikameermijnsoortmarktis’.
Dick Maas:‘Ikdachtvantevoren‘ditkanoverdegrens’.
Endatbleekookwel,wantwehaddennoggeenmeterge-
draaidtoeneralbelangstellingkwamuithetbuitenland.
Datkomtdoordatheteengenrefilmiswaarwereldwijdeen
horrorcommunityvooris.Voormijhoevenaldiefestivals
nietzo.Erzijnermaareenpaardiebelangrijkzijn’.
Reageert men anders op de film in het buitenland?PvdO:‘InNederlandiseraltijdeenbeetjescepsisenvragen
mensenwaaromdefilminhetEngelsisenofdateencom-
merciëleredenheeft.DatwasinAmerikanatuurlijktotaal
nietaandehand.HetNewYorksepubliekhoudtvanfilm
enliteratuur.Enzegevenzichhelemaaloveraanzo’nfilm.
Dereactieszijnheeldirect.Mensenkwamenontroerd
naarbuiten’.
NL: ‘Opdefestivalskomenmensendiegeïnteresseerdzijn
inditsoortfilms.Dezaalzatvolenerwarenveelvragen.
Erwarentweekampen.Vanmensendiemeeruitlegwilden
enmensendiezeidendathetdaarnietomgaat.Diegingen
elkaarcorrigerenenindiscussie.Danishetvoormijgelukt.
Datiswateenfilmwil;dathetjeaanhetdenkenzet’.
DM:‘IkwasbijtweevoorstellingenopTribeca.Dereacties
warengoed.HetbegripSintmoetjewelevenuitleggen.
“De seksscène tussen de jonge vrouw en de oude man viel bij de Duitsers heel slecht omdat ze dat te ver vonden gaan terwijl de Fransen dat juist heel geestig en pikant vonden.”
DatisdangewoonSanta Claus on a horse.Watvooreen
buitenlandspubliekleukis,isdearena.DestadAmsterdam
endaareenmanopeenpaardoverdedakenteziengalop-
peren.Belangrijkerdandereactiesvanhetpubliekvindikde
recensiesenwaterovergeschrevenwordtopdewebsites’.
PvdO:‘Debuitenlandsepersschreefheelgoedoverdefilm.
Geengemopperzoalshier.Wehebbenéénminderegehad,
maarVariety,debelangrijkstevoormij,waslovendenkwam
meteenuitgebreide,inhoudelijkebeschouwing’.
Marketing en verkoop aan het buitenlandPvdO:‘WijhebbenhetDuitseBavariafilmalssalesagent.Een
goede,stevigeenbetrokkenorganisatie.Zijdoenderesearch
engaannaardefestivals.Ikhebmethenoverlegdhoewede
filmnaarbuitenbrengen.Filmmakeniséénding,maarmar-
ketingisminstenszobelangrijk.Dusikwilgewoonweten
wathetbesteisvoordezefilmenwelkpredikaatikhetgeef.
Ikzethetnietneeralseenpolitiekefilm,maardeapartheid
isweleenbelangrijkearena.InNewYorkhebbenwemet
minstens20interviewseengoedetraininggehad.Ineenpaar
zinnenmoetjekunnenzeggenwaardefilmovergaatenwat
jejepubliekmeewiltgeven.InAmerikagaanallegesprek-
kendiejehebtopredelijkhoogniveauomdaterheelveel
mensenzijndiehetdoen.Dusjemoetkunnenabstraheren
ensneldenkenengoedkunnenformulerenwaarhetover
gaat.Ikhebgemerktdatalsjemaarheeldichtbijjezelfblijft,
mensendaaraansluitingbijvinden’.
DM:‘VoorSinthebikeenSpaanseeneenAmerikaanse
salesagent.Ikleteropofhijweltevertrouwenisenofhij
goedbetaalt.Ikganooitmetéénsalesagentinzeeenikmaak
altijdeenstrakkedeal.Jemoeternaeenpaarjaarvanaf
kunnen,daaromsteliktargets.Dathijdefilmvoorbijvoor-
beeld$400.000verkooptbinneneenjaar.Haalthijdietarget
nietdanhaalikderechtenweerterug.Iklaatookaltijdeen
aantalterritoriaeruit.MeteenaantalEuropeselandenkunje
zelfgoedonderhandelen’.
Carice van Houten is op Tribeca uitgeroepen tot ‘beste actrice’ voor haar rol in Black Butterflies: Opent zo’n prijs deuren naar internationale verkoop van de film?PvdO:’Ja.Vantevorenhaddenwegesprekkenmetdistribu-
teursdiehetnogopenhieldenennuzijnervijfserieuze
partners.Hetiseendurefilmdushijmoetwelgoedverkocht
worden,willenweookeenbeetjegeldterugverdienen.Er
wordtdusookheelveelenergieingestoken.Hoedanook
wordthetgeengroteuitbreng.Hetblijfteenkleinefilmover
eendichteres’.
DM: ‘Onzesalesagentwaseigenlijkaleenjaarbezigvoordat
defilmwerduitgebracht,maarinBerlijnzijnpasdeeer-
stesaleswereldwijdgemaakt.Opzo’nfestivalzijnhetnog
intentieverklaringen.Paswanneerdeechtecontracten,de
longforms,zijngetekendweetjehetzeker.DatisinCannes
gebeurd.Sintisnuaanmeerdandertiglandenverkocht’.
Hoe verloopt zo’n verkoop proces?‘OpdefestivalswordtgepraatoverwelkMinimumGuarantee
wordtgegeven;hetvoorschotopwaterbinnenkomt.Zo’nMG
iseigenlijkhetbelangrijkste;watkrijgjeaancashgeld.
“ Ik ga nooit met één sales-agent in zee en ik maak altijd een strakke deal. Je moet er na een paar jaar van af kun-nen, daarom stel ik targets.”
Nanouk Leopold
Brownian Movement
>
12 13gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
WantjeweetbijnazekerdaternooitmeerdaneenMG
uitkomt.Ofjefilmmoetzo’ndoorslaandsucceswordendat
zehetgeldnietmeerkunnenwegmoffelen,maarmeestal
moetjeblijzijnmethetgelddatjekrijgt.
Zo’ncontractmakenkostmaandentijd.Jehebtwelinternati-
onalestandaardcontracten,maarzo’ngroteAmerikaanse
distributeurkomtgewoonmetzijneigenpakpapierenaltijd
inzijnvoordeel.Hetiseenjungleenalsjenietoplet,kanje
behoorlijkgenaaidworden.DuswijhebbeneenAmerikaanse
advocaatdieallecontractenuitspit.Hijletbijvoorbeeldopde
leveringen.Jemoetmateriaalleveren,datzijnaltijdzulke
waslijstenendatkomtvoorrekeningvandeproducenten.
Verderlethijeropdatdetermijnenkloppen.Zewillenalles
altijdzolaatmogelijkbetalen.Erzittengewoonaltijd
verborgendingenin’.
NL: ‘Brownian Movementiseenechtefestivalfilm.Datisgoed,
maarookbedenkelijk.Kanhijnaastdefestivalsookbestaan?
DefilmistotnutoeverkochtaanAustralië,Brazilië,Japanen
CanadaenvanwegedecoproductieaanDuitsland.Maarverder
wordthijnietzogoedverkocht.ToendefilminTorontohad
gedraaidzeimijnsalesagent:‘alsjeechteentoekomstwilt
hebbendanmoetjeeenandersoortfilmsmakenwantwij
kunnenhetnietmeerverkopen’.InBerlijnwasereengoede
buzzrondomdefilmenkregenwejuistweerheleenthou-
siastemails.‘wegaansnelweerpraten’.Dustoenwasik
kennelijkweer‘in’.Ikdenkdatmenwelzietdatmijnfilms
kwaliteithebbenmaardatzenietsmeuïggenoegzijnomte
verkopen.Ikvindhetnietraar,alleen;kunjenetweloverle-
venofnetniet.Maarikklaagniet,ikbenongelofelijktrots
datdefilmeris.Zekerindezetijd.Alsjehoorthoeernuover
cultuurwordtgesproken’./
Inmiddels zijn alledrie alweer begonnen aan een nieuwe film. Dick Maas is bezig met de casting voor zijn volgende film Quiz. Nanouk Leopold verfilmt Boven is het Stil, waarschijn-lijk een Nederlands-Duits-Belgische coproductie. Paula van der Oest maakt The Domino Effect een Nederlands-Engelse coproductie, ‘met een extreem kleine crew, nooit groter dan vijfendertig’.
(advertenties)
“Het is een jungle en als je niet oplet, kan je behoor-lijk genaaid worden. Dus wij hebben een Amerikaanse advocaat die alle contracten uitspit.”
Dick Maas op de set van Sint
www.moodfactory.com moodfactory MEDIANIEUWE
MAKERS
“True interactivity is not about clicking on icons or downloading files, it's about encouraging communication.” Edwin Schlossberg
effectief
engaging
creatief
effectief
cont
ent m
arke
ting
stor
ytel
ling
brandin
g
portfoliofilm
web
Social mediabranded content
artik
el
webvideo
website
animatie
branding
engaging
creatief
effectief
content m
arketin
g
story
tellin
g
branding
port
foliofil
m
visie
web Social m
edia
bran
ded
cont
ent
print artik
el
webvideo
website
anim
atie
branding
nieuws
engaging
creatief
effectief
content marketing
storytellingbranding
portfolio
film
web
Social media
artikel
webvideowebsiteanimatie
brandingnieuws engaging
creatief
brandin
g
portfolio
film
webSocial mediabranded contentartikel
website
nieuws engaging
crea
tief
content marketing
bran
ding
portfolio
film
Social mediabranded content
artikel
webvideo
websiteanim
atie
brandingcreatief
effectief
content marketing
branding
port
folio
filmvisieweb Social media
branded content
artikel
webvideowebsite
animatie
branding
nieuwsstorytelling
engagingcreatief
effectiefcontent marketingstorytelling branding
14 15gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
Net als andere kunstvormen ondergaat ook de film een fundamentele
transformatie door de digitalisering van de cultuur. Deze transformatie
raakt niet alleen de film als kunstvorm, de specifieke cinematografische
taal en esthetica die de film onderscheidt van andere kunstvormen,
maar ook de film als cultureel instituut, dat wordt gekenmerkt door
specifieke, historisch gegroeide wijzen van productie, distributie en
receptie. De digitalisering betekent zowel voor de cinematografische
kunstvorm als voor het instituut film een grote uitdaging, in de dub-
bele betekenis van dit woord. Enerzijds bedreigt de digitalisering de
film zoals we die tot niet zo lang geleden hebben gekend, anderzijds
biedt de digitalisering de film uiteenlopende nieuwe kansen.
/Jos de Mul“Zelfs de meest succesvolle films hebben ook nog funding nodig. Dat is overigens iets dat de branche beter moet uitleggen aan de politiek en aan zich zelf.”
Inventiviteit in digitale tijden
okinhetlichtvande200miljoenaanbezuini-
gingendiedekunst-encultuursectortewachten
staatishetzinvoleenmomentstiltestaanbij
dezebedreigingenenkansen.Wieopinventievewijzede
uitdaging,waarvoordedigitaliseringdefilmstelt,aangaat,
zalwellichtbeterinstaatzijndebedreigingensuccesvolte
parerenendekansentegrijpen.
Inhethiernavolgendezalikachtereenvolgensstilstaanbij
deartistiekeeninstitutioneleuitdagingenwaarvoordefilm
staat.IkzaldekansenillustrerenaandehandvanSintel,
eenkorte,veertienminutendurendeanimatiefilm,diein
september2010inpremièregingtijdenshetNederlandse
FilmFestival.BijzonderaandezeNederlandseproductieis
nietalleendeverrassendhogekwaliteit,diekanwedijveren
metdefilmsvandegrotespelersopdeanimatiemarkt(Pixar
enDreamWorks),maarookhetfeitdatheteenvooreen
relatiefkleinbudgetgemaakteengratistedownloaden
opensourcefilmis.
Film als digitale kunstvorm: interactiviteitHoeweldedigitaliseringvandefilmdiepgaandegevolgen
heeftvoordecinematografischetaalenesthetica,geldtdat
natuurlijknietautomatischvooriederevormvandigita-
lisering.Wanneermenselijke(ofdierlijke)acteursofset-
tingsgeheelofgedeeltelijkwordenvervangendoordigitale
protagonistenen/ofsettings-zoalsdatbijvoorbeeldinJurrasic
Park(1993,1997,2001),Toy Story(1995,1999,2010)enAvatar
(2009)hetgevalis,danwordtdebeeldtaalweliswaaropin-
drukwekkendewijzeuitgebreidenvervaagtdegrenstussen
speelfilmenanimatiefilmverderdanditinhettijdvakvande
analogefilmmogelijkwas,maardatraaktnietnoodzakelijk
de‘diepte-grammatica’vandefilm.Jurassic Parkonderscheidt
zichnietwezenlijkvandeanalogeavonturenfilmenToy Story
continueerteenspecifiekgenrevandeanalogetekenfilm.
Inbeidegevallenhebbenwevandoenmetlineairefilmver-
halen.Datlineairekarakterbetreftnietzozeerdeplot(het
tijdsverloopkanimmersmetflashbacksenflashforwards
niet-chronologischzijn),maarhetfeitdatdeopeenvolgende
shotstijdensdemontageinéénspecifiekevolgordeworden
aangebodenaandekijker.
Digitalemediaonderscheidenzichvoorallesvanhun
analogevoorlopersdoorhuninteractievekarakter,datde
toeschouwertransformeerttoteengebruiker,die(vaak
binnenbepaaldegrenzen)zelfkanbepaleninwelkevolgorde
deelementenwordengepresenteerd.Indefilmwereldinspi-
reerdeditdeontwikkelingvandeinteractievefilm.Ineen
lezingdieik15jaargeledeninLantarenVensterinRotterdam
onderdetitel‘Sillywoodofdemisgeboortevandeinterac-
O
“Digitale media onderschei-den zich voor alles van hun analoge voorlopers door hun interactieve karakter, dat de toeschouwer transformeert tot een gebruiker.”
>
Jos de Mul
Sintel16 17gazet/ 2011/1 inventiviteitgazet/ 2011/1 inventiviteit
tothetontstaanvanopendesign,opentechnologyenopen
biologybewegingen.
Kortsamengevatduidthetbegripopen sourceopeen
productiewijze,waarbijiedereenvrijetoegangheefttot
bronmaterialenvaneenbepaaldproduct,aangezienergeen
beperkendecopyrightsopberusten(zezijncopyleft).Inde
praktijkbetekentditdatiedereenvrijwilligkanbijdragen
aandeontwikkeling,deverbeteringofveranderingvanhet
product.Deproductiewijzeismeestalnietgecentraliseerd,
maarvindtvaakmodulairplaats,waarbijdekwaliteitdoor
hetcollectiefwordtbeoordeeld.Ookdeproductenzijnvoor
iedereenvrijtoegankelijkenvormenhetbronmateriaalvoor
devolgendefaseinhetproductieproces.
Ookindefilmwereldisdeopensourcebewegingintoene-
mendemateactief.OpensourcefilmszijnfilmsdieeenFree
CulturalWorkslicentiehebbenverkregenomdatdefilmen
hetgebruiktebronmateriaalgratisoftegengeringerepro-
ductiekostentedownloadenzijn,enhetmateriaalbovendien
metbehulpvanopensourcesoftwaretebewerkenmoetzijn
(oftenminstedaarnaargeconverteerdkanworden),zodat
degebruikerhetmateriaalvoornieuwescheppingenkan
gebruiken.
InNederlandisdedoorTonRoosendaalgeproduceerdeani-
matiefilmSintel(2010)daarvaneengeslaagdvoorbeeld.Sintel
isdevierdefilmvandeStichtingBlender,diezichinzetvoor
deproductievanopensourceanimatiefilms.Daarbijwordt
gebruikgemaaktvanBlender,vanoorsprongNederlandse
3D-softwarevoorgamesenanimaties,diein2002doorde
Blendergemeenschapwerdverworvenenvrijgegevenvoor
publiekgebruik.Vanhetbenodigdekapitaal–met400.000
euroeenschijntjeinvergelijkingmetdevelemiljoenenkos-
tendeproductiesvanPixarenDreamWorks–werd125.000
eurobijgedragendoorhetFilmfonds,derestwasafkomstig
vansponsersendrieduizendledenvandeBlendergemeen-
schap,dievoor34eurovoorafeenDVDmetfilmenbroncode
kondenbestellen.Datdefilmvoorhetgenoemdebedrag
konwordengemaakt,kwamdoordatde14(viaeenopen
proceduregeworven)kunstenaarsensoftwareontwikkelaars
bijgestaanwerdendooreenlegervanvrijwilligers,diemet
gebruikvandegratissoftwarebelangrijkebijdragenlever-
den.Hetproject,datinmei2009vanstartging,werdin
minderdananderhalfjaarvoltooidenging27september
2010inpremièretijdenshetNederlandsFilmFestival.
Defilm,tedownloadenopwww.sintel.orgoftebekijkenop
YouTube,isinmiddelsdoormiljoenengezienendaarbijdank-
zijdeaangrijpendeplotentechnischekwaliteitoverwegend
zeerpositiefontvangen.EensponsoringvanAmsterdam
Cinegridmaaktehetbovendienmogelijkeen4kresolutie
versievoordebioscooptemaken.Opditmomentwordtmet
behulpvanhetbronmateriaaltevensgewerktaaneencompu-
terspelrondomdeheldinSintel.Daartoewerdenmetbehulp
vaneenprijsvraagopnieuwvelevrijwilligersingeschakeld.
Indekorte,veertienminutendurendefilm,diezichafspeelt
tegendeachtergrondvaneennaargeestig-somberewereld,
sluithetmeisjeSintelvriendschapmeteenbabydraakje.
Wanneerhetdraakjenaenigetijddooreenvolwassendraak
wordtmeegevoerd,begintSinteleenlangezoektocht(diein
dekortefilmslechtsdooreenkorteflashbackwordtgetoond)
die,andersdanindestandaardHollywoodfilm,bijzonder
tragischafloopt.
Sinteltoontaandathetdankzijopensourcefilmookin
Nederlandmogelijkisomeenanimatiefilmtemakendie
nietonderdoetvoordeanimatiefilmsuitHollywoods
droomfabrieken.NaElephant’s Dream(2006)enBig Buck Bunny
(2008)heeftdeStichtingBlenderopnieuweengrensverlegd.
Daarbijissprakevanvergaandeinteractiviteit,diezichniet
beperkttoteenkeuzeuiteenpaardoordefilmmakersaange-
dragenalternatieveverhaallijnen,maardiedankzijdeopen
sourcesoftwarebestaatuiteendaadwerkelijkeparticipatie
aandeproductievandefilmendeverdereontwikkelingvan
hetbronmateriaal.Doordegrotebetrokkenheidvandeze
‘prosumenten’bleekSintelookeendankbaartesponsoren
projectvoorfilmcompressiesoftwareontwikkelaarDivX.
Ineentijddatkunstencultuurzichnietinwarmebelang-
stellingvandepolitiekepowers to bemagverheugen,lijktde
opensourcefilmbewegingeeninteressanteaanvullingenop
termijnmogelijkzelfsalternatiefvoordetraditionelesubsi-
diebronnen./
Jos de Mul is Hoogleraar Filosofie van Mens en Cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
tievefilm’(in2002opgenomeninmijnboekCyberspace Odys-
see)hield,lietikmetamelijksceptischuitoverdetoekomst
vandeinteractievefilm.DeonderanderendoordeNouvelle
VagueregisseursinhunstrijdtegenHollywoodgekoesterde
wensdetoeschouwervaneenpassieveconsumenttoteen
actievedeelnemertemaken,wordtopeenveelsuccesvollere
wijzegerealiseerdincomputerspel,zoalsdeoverweldigende
opmarservanindeafgelopendecennialaatzien.
Hoewelnarrativiteiteninteractiviteitopvruchtbarewijze
kunnenwordengecombineerd(zowordeninveelcompu-
terspelendeinteractievespelmomentenafgewisseldmet
narratievesequentiesdiedeinteractievehandelingenin
eennarratiefframeworkplaatsen),hebbenfilmencomputer-
spelinlaatsteinstantieessentieelverschillendetalenmet
eenonderscheidengrammaticaenesthetica.Wanneerde
droomtoestanddieaandefilmbelevingeigenissteedswordt
doorbrokendoordatereenkeuzemoetwordengemaakt,
raaktdetoeschouwergefrustreerd.Bovendien,zoleerteen
interactieveonlinefilmalsThe Outbreak(2008),isvanwegede
hogekostendiemetfilmenzijnverbonden,hetaantalkeuzen
ininteractievefilmsonvermijdelijkaltijdbeperkt.
Daarkomtbijdatdeinteractiviteitindepraktijkneerkomt
ophetvolgenvanenkelealternatievepadendiedoorde
regisseurvantevorenzijnvastgelegd.Datgeldtoverigensook
voordemeestecomputerspelen.Wanneerechteinteractiviteit
verondersteltdatdetoeschouwerwerkelijktoteenactieve
deelnemerwordt,isinbeidegevallennogwatandersnodig.
Detoeschouwermoeteenmedescheppervandefilmofhet
spelworden.Datzienwebijvoorbeeldgebeureninonline
gamesalsWorld of WarcraftenonlinewereldenalsSecond Life.
Hierlijkendetoeschouwersopheteerstegezichtwerkelijk
totmedescheppergeworden.Maarhierblijvendegebruikers
vaaknoggebondenaandestrikte‘spelregels’dieworden
vastgestelddoordebeheerdersvandergelijkewebsitesen
aandecopyrightsdieberustenophetbeeld-enspelmateriaal.
Nuwordendiespelregelsencopyrightsnietdooriedereen
gerespecteerd.Datzienwebijvoorbeeldinzogenaamdefan
communities,diebestaandefilmsenspelenhackenenmodifi-
ceren.Maarhoeweldatdoordefabrikantensomsoogluikend
wordttoegestaan(alwashetalleenmaaromdefansniet
teverliezen),betekenendezeactiviteitenstriktgenomen
eenovertredingvandewet.Datligtechterandersbijde
zogenaamdeopensourcebeweging.Dezeheeftechterniet
alleenbetrekkingopdeartistieketaal,maarook,ensterker
nog,opdeinstitutieswaarbinnenfilmsenspelenworden
geproduceerd.
Film als digitale institutie: open sourceHoeweldewortelsvandeopensourcebewegingindejaren
zeventigentachtigliggen,wasdemaatschappelijkeencul-
tureleinvloedervantentijdevanmijnlezingin1996nogge-
ring.Nadeofficiëleoprichting,in1998,vandeOpenSource
Initiative(OSI),heeftdezebewegingechtereengrotevlucht
genomen,watondermeerheeftgeleidtotdeontwikkeling
vanopensourcesoftwarealshetbesturingssysteemLinuxen
opencontentalsWikipedia.Debewegingisbovendienniet
beperktgebleventotdedigitalewereld,maarheeftookgeleid
“Kort samengevat duidt het begrip open source op een productiewijze, waarbij iedereen vrije toegang geeft tot bronmaterialen van een bepaald product, aangezien er geen beperkende copy-rights op berusten (ze zijn copyleft).”
“Sintel toont aan dat het dank-zij open source film ook in Nederland mogelijk is om een animatiefilm te maken die niet onder doet voor de animatiefilms uit Hollywoods droomfabrieken.”
Sintel
18 19gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
Jaap van Heusden:Unter dir die Stadttoonthetbijbelse
verhaalvankoningDaviddievanafzijnterrasdebadkamer
vanzijnoverbuurvrouwBatsebabinnenkijktenwathijziet
bevalthemzeer.Hijbegeerthaar,maarzeheefteenmandus
hijkanhaarnietkrijgen.Maarhijisdekoningenniemand
houdthemtegenalshijdemanvanBatsebanaarhetfront
stuurtomdievrouwintepikken.Daardachtikaan.Maar
hetisookeenfilmdiezichafspeeltindefinanciëlewerelden
daarbijmoestikaanmijneigenfilmdenken.WatjeinUnter dir die Stadtzietiseigenlijkeenanderetakvanbankieren.
Ditismergers and acquisitions,zekopenbedrijvenenlatenze
fuserenenmakenzohunwinst.Detakwaarikhetoverheb
inWin/Winisechttrading.Tradenisietswatjongegasten
doenendiezeidenallemaal:ditdoeje5jaarendanbenje
kapot,opgebrandofdoorgestroomdnaarietsanders.Watik
hiermooiaanvondwasdatditeenverhaalisovereenoudere
bankierdiedoordraait.
Zag je los van het inhoudelijke nog meer overeenkomsten?JvH:Jazeker.Somsishetechteenbeetjegriezelig,ikbenblij
datzijflinkwatlaterwarenmethunfilmdanik.Zoalszij
spelenmetdehoogteendelaagte,dehogewereldendelage
wereld,dewerelddievanglasisendewerelddieaanraak-
baarisenmeer trashyenechterdandewerelddaarboven.Dat
ishetzelfdealsinWin/Win.IklaatmijntraderIvan‘snachts
doordeoudestadwandelenomrarejunks,psychoten,pros-
titueesengeschreeuwtegentekomenomdatdataltijdnog
echterisdanwathijoverdagmeemaakt.Endeoudebankier
RolandCordesgaatnaarjunkszittenkijkendiezichzelfeen
highgeven.
De architectuur van de gebouwen zit ook in Win/Win.JvH:Jekanjedaargewoonnietaanonttrekken.Mensen
bouwenaldieglazentorenszonaastelkaarendankijkjeal-
lemaalbijelkaarnaarbinnen.Bijmijnfilmwashetooksteeds
zoekennaarhoeverjegaatmetstileren.Omdathetoverzo’n
CINÉ RENDEZ-VOUS/
Nieuwsgierig naar de wereld van het grote geld waar per dag meer
wordt gewonnen of verloren dan al onze filmbudgetten bij elkaar,
bezocht de Gazet samen met regisseur Jaap van Heusden en scenario-
schrijver Patrick van Es Unter dir die Stadt van Christoph Hochhäusler.
Unter dir die Stadt met Robert Hunger-Bühler als de bankier Roland
Cordes en Nicolette Krebitz als Svenja Steve, de echtgenote van een
ondergeschikte, gaat over hebzucht. De bankier ontmoet de vrouw,
hij wil haar hebben, dus hij regelt dat haar man ver weg naar het filiaal
in Indonesië wordt gestuurd, maar hij verzwijgt dat de vorige chef
daar is ontvoerd en vermoord.
/Erik van Zuylen en Peter Dop
Jaap van Heusden schreef en regisseerde de speelfilm Win/Win over een jonge beurshandelaar die aan zijn succes ten onder dreigt te gaan. Patrick van Es schrijft het scenario voor hun nieuwste project: Vrees en Beven.
>
“Ga je het steriele en gestileerde benadrukken of volg je gewoon het verhaal en de karakters.”
GREED
Jaap van Heusden en scenarioschrijver Patrick van Es zien Unter dir die Stadt van Christoph Hochhäusler
20 21gazet/ 2011/1 inventiviteitgazet/ 2011/1 inventiviteit
sterielewereldgaat,hebjeterechtdeneigingomtetonenhoe
diewerelderuitziet.Hetisglasenstaalenzelfsdemeubels
zieneruitofzeuiteengaleriekomen.Maarhoekadreerje
dan?Gajehetsterieleengestileerdebenadrukkenofvolgje
gewoonhetverhaalendekarakters.
En hoe is dat hier gedaan?JvH:Bestwelgestileerd.Enjezietookdatdemeestemensen
diediewereldbewonen,besmetlijkenmetdatsteriele.Die
zijndeelvanhetdecorgeworden.Inhunpakenmethun
afstandelijkegedragzijnzeeigenlijkookmeubilairendan
ishetmoeilijkomvanuitdatkarakterdewereldvandiefilm
tegaanzien.Alleenalszeposerenvoordegroepsfotolichten
zeopalszegrijnzendinkoorGREEDroepen.Opeenbepaald
momentslaathetwelom.Endathebbenzeredelijkslim
gedaanmetdievrouwdieechteenfish out of the wateris.Die
hoortdaargewoonniet.Dievindtdiewereldnietzosuper
interessant.Ikvondhaarineersteinstantieooknetnietmooi
genoegomerintepassen.Latergajehaarwelwaarderenom
haareigenschoonheid,maarzeisietsmindereenmodel-
vrouwdanjeverwachtbijzo’nbeursmanendathelptook.
Enzedoetallemaalheleraredingen.Dusmethaarkomje
langzaamtochwelbinnen.
Volg je haar in waar ze op uit is? Wat wil die vrouw eigenlijk?JvH:DatmagPatrickzeggen,wantikweethetechtniet.
Patrick van Es:Vanafhetbeginisdievrouwnogalquirky.
JvH:Datishetwoord,ja.
Je bedoelt dat ze vol fratsen zit?PvE:Ja.Eersthadzeietsvaneenmysterieomzichheen.
Misschienliepzewelmetietsheelgrootsrond,jewistniet
wat.Erzatietsraarsinhaar.Opeengoedmomentkrijgje
doordaternietietsheelgrootsachterligtendathetdezelfde
soortvanleegteisdiediekerel,dieoudebankierookheeft.
ZoalsindiefilmvanSofiaCoppola.
JvH:Lost in translation.
PvE:Ja,datjejezelfkwijtbentendaternietsiswaarmeeje
contactkanmaken.Enalsjemevraagt:watwilzij?dan
zegik:Zijwildaarietsvinden.Misschieniseriets,maar
zijzietniks.
JvH:Ikzouhaareendolernoemen.Zijdoolt.Endatkomt
ooknietmeergoed.
PvE:Zeheefteenspeelsheidinzichwaardoorzedeneiging
heefttegendedingenaantetrappen.Inhetbeginvandefilm
volgtzeopstraateenvrouwomdatdiehetzelfdeaanheeftals
zij,zegaatachterhaaraaneenbakkerswinkelin,kooptdaar
ookhetzelfde,eenkokosmakroon.Zeneemteenhapen
spuwtdiemeteenweeruit.Alseenkindin
eendroom.
JvH: Ikdachttoenalditgaatovereenvrouwdiecompletely
at lossis.Zezoekt,maarerisnietstevinden.Zerooktineen
galerieenlaathaarsigaretbrandendachteropeenstenen
beeld.
PvE: Daarnagaatzeinopdeavancesvandiekerel.
JvH: Maarzegaatdannietmethemnaarbed.
PvE: Zespeelteenbeetjemethem.Zeiskinderlijkendat
maakthaarweleenbeetjemooi,maarhetplezierstraalter
nietvanaf.
JvH: Ikvroegmeafhoedatbedoeldwas.Wanterzateen
vrijscènein,diehaddenzewatmeergedektverfilmd,met
warmerlicht.Haargezichtwasdeheletijdinhetduisteren
kwamheeleventevoorschijninhetlichtendandachtjeook
evenechteenglimlachtezien.Datwaseenvandeweinige
momentendatjehetgevoelhad,datheteenrelatieisdie
haarietsbrengt.Wantvoorderestwashetonderdeelvanhet
helemaffespel.Zoalshijjunkiesbekijkt,bekijktzijhoehetis
omzo’nwalrusopzichtetolereren.
Het deed ook denken aan Last Tango in Paris, de anonimiteit van het stel in de seksscène.PvE:Diemandiebegrijpikwel.
JvH:Begrijpjedieman?Inhetbegindenkje:ditiserzoeen
diekanalleskrijgenwathijwil,dusalshijhaarnietkankrij-
gen,danruimthijdesnoodshaarmanuitdeweg.OKmaar
danheefthijhaar,danzittenwe5kwartierindefilmenik
dacht:watnu?
Volgens de regisseur gaat de film over hebzucht en over je distantiëren van de gevolgen van je daden.JvH:Jazekerenvolgensmijisdatdedefinitievanvirtualiteit.
Daterergensietsgebeurtdoorietswatjijdoetenhetisheel
reëelwatergebeurt,maarhetgebeurtnietmeerbinnen
handbereik.Enomdathettotaalnieuwvooronsis,heb-
benweeentijdjegedachtdatdatminderreëelis.Maardie
virtuelerealiteitisevenurgentenheeftevenverstrekkende
gevolgenalsdenormalerealiteit.Diejongetraderwaar
mijnfilmovergaatzitmetzesvandieschermenvoorzich.
Blieblieblieblieb.Iemanddienaarhemkijktdenkt:ditis
gewooneengame.Maarwaterechtgebeurt,isdatergeld
wordtverhandeldendatheeftzijndirecteweerslagopbedrij-
venenopwatmensenkunnenuitgevenenofzenogwerk
hebbenofopstraatstaan.Endiejongejongensdiedenkenna
eendagwerken:‘my goodness,hetlijktwelofikongelofelijk
heftigedingenhebmeezittenmaken,terwijlikalleenmaar
achtereenschermpjenullenenenenhebzittenverschuiven’.
Maardiespanninginhunlijfklopt,wantzehebbendaadwer-
kelijkheftigedingengedaan,opafstand.
Nubenikbezigmeteenfilmdiegaatovereendronepiloot.
EendroneiseenonbemandvliegtuigdatbovenPakistanof
nudanbovenLibiëvliegt.InAmerikazittengastenmeteen
beeldschermvoorzichtesturenenalszeziendatgindseen
bermbomwordtingegraven,danvragenzeomtoestemming
vanhuncontrollerendangaatereenraketop.Jezietalleen
maaropjeschermtrippeltrippeleenzwartvlekje,jouw
groenevierkantwordtsteedskleinerenbamjehebthem.
Jeziethetbeeldwitwordenendaniserniksmeer.Datiswat
jeziet.Maarwaterinhetechtgebeurt,isdatjijzojuisteen
mensomhetlevenhebtgebracht.Ookalishetverweg,het
heeftzijnweerslaghierennu,daarbenikvanovertuigd.Het
scriptvoorDroneisklaar,wezijnbezigmetdefinanciering.
Hetwordteen40minutenfilmvooreenseriesingle playsgeti-
teldDuivelse dilemma’s.
Hetideeisdathetfilmswordendieoptvkomenendat
nadeaftitelingdekijkersmeteenprangenddilemmazijn
geconfronteerd.
PvE:Voordezelfdeseriewerkenwesamenaannogeen
anderefilm.DieschrijfikendiegaatJaapregisseren.Die
gaathetenVrees en Beven.
Naar de Deense filosoof Søren Kierkegaard?PvE:Ja,hetiseencombinatietussenhetverhaalvan
Abrahamdiezijnzoonmoestofferenendatookdeeden
hetverhaalvanPaulvanderSloot,devadervanJoran,
diedekeushadomzijnzoonteofferenaanhetrecht,
hijwaszelfrechterindietijd,endatnietdeed.
Is er een toenadering mogelijk tussen de wereld van het geld en de wereld van de film?JvH:Filmerskomennietuitdewereldvanhetgeld.Erzijn
echtmaareenpaarmensendieuitdezakenwereldkomen
enalsmakersinfilmbelanden.Voorhetgrootstedeelisfilm
eenreizendcircus,wijzijnpotsenmakers.Acteursziener
misschienheelflashyuit,geschorenenineenmooipak,maar
diepvanbinnenzijnhetookartistiekezielen./
“Volgens mij is dat de definitie van virtualiteit. Dat er ergens iets gebeurt door iets wat jij doet en het is heel reëel wat er gebeurt, maar het gebeurt niet meer binnen handbereik.”
Unter dir die stadt
Unter dir die stadt
22 23gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
inNeerlands film
roducentKlaasdeJongiséénvandedrijvende
krachtenachterStichtingPlaatsingskantoorFilmin-
vesteringen(SPF).SPFiseenbemiddelaartussen
particulieregeldschietersenfilmproducenten.Vanuitde
eigenpraktijkontstaan,houdtDeJongzichalzo’n10jaar
bezigmetparticuliereinvesteringeninfilm.
Klaas de Jong:DeSPFisalleeneentechnischvehikel.In
feitebestaatonsclubjeuitdejuristRonaldWigman,de
fiscalistErwinHilbersenmij.Ikbendecommerciëleman,de
producent.Hetisooitvanuitonzeeigenpraktijkontstaan,
vanuitdebehoefteomzelfsnellertekunnenfinancieren.Uit
noodzaak.WewarenbezigmetDe Schippers van de Kameleonen
daarwildenwegraageenCVbijhebben.Omdiverseredenen
zijnweertoenzelfmeebegonnen.Inprincipedoetiedervan
onszijneigendingendoenweerelkjaareenpaarfilmsbij.
Nietzoheelergveel,meestaldrie.Meestalwelpublieksfilms.
Jeselecteertoptitelswaarvanjeweetdatjeachterbaner
graagininvesteert.
Hoe gaat het in zijn werk?Ikwileerstwatanderszeggen.Deterugverdiencapaciteitvan
degemiddeldepublieksfilmmeteenboxofficevan2miljoen
isechtbeperkttoteentonof4.Endatbestaatdanuiteen
deeldatjevandedistributeurkrijgteneendeeldatjekan
gevenaanjeparticipanteneninvesteerders.Dusjemoethet
ookweernietheiligverklaren.Hetisnietzodatjealleenmet
dieinvesteringeneenpublieksfilmkuntmaken.Hetgevaar
vandehuidigesituatieisdatzezeggen:‘Zieje,jehebtdie
subsidienietnodig’.Datisnietzo.Jehebthetweldegelijk
nodig.Diefondsenwerdenallangetijdgeledenaangeboord
doordepublieksfilm.Hetisnietzodatwijermeebegon-
nenzijn.Ofdatheteenuitvindingvanonsisvandelaatste
weken.Sindsdebezuinigingen.Hetwerdaleenheletijd
toegepast.Alleenwijdoenparticulieren.Metalsbijkomend
voordeeldatjefilmmarketingineenvroegstadiumbegint.
Maareigenlijkishetverhaalaltijdhetzelfde:hetbedragis
gelimiteerd.Eenanderdingisdatvandepublieksfilmmeer
wordtverwachtquaproductionvaluedanvandeauteursfilm.
Erisgewooneenminimaleproductieomvangnodigwiljepu-
bliektrekken.Vanafbudgettenvan2miljoenwordtheteen
beetjetedoen.Afhankelijkvanhetgenre.Enhetzijnermaar
eenhandjevolfilmselkjaar.Eenstukof7à8.
P
Nu met de dreigende gigantische bezuinigingen, vooral bij het
Filmfonds, de Nederlandse film recht in het hart gestoken wordt,
wordt de roep om fiscale stimuleringsmaatregelen, die de investering in
filmproducties aantrekkelijker maakt, alleen maar groter. De komst van
de al jaren noodzakelijke taxshelter lijkt alleen maar logisch. Zelfs, zou
je denken, voor hen die niets met cultuur op hebben. Het investeren in
film werd in het verleden al interessant gemaakt door de zogenaamde
‘film-CV’, een pakket fiscale maatregelen die vanaf 2000 investeringen
in de Nederlandse filmindustrie moest stimuleren. In 2007 werd die
CV echter weer afgeschaft.
/Peter Dop
Klaas de Jong
“Zelfs de meest succesvolle films hebben ook nog funding nodig. Dat is overigens iets dat de branche beter moet uitleggen aan de politiek en aan zich zelf.”
Investeren in film in ruil voor de studiefinanciering van je kinderenEen interview met producent Klaas de Jong
bange dagenWat is de juridische basis, die het praktisch mogelijk maakt voor mensen om in een film te gaan investeren?Nouhetisheelsimpel.Dejuridischebasisisdatzemeestal
ondernemerworden.Datzeondernemersfaciliteitenkrijgen.
Daarkomthetgewoonopneer.InNederlandhebbenweeen
aardigmodelgehad,deCV.HetideestamtuitdeVOC-tijd
toenmenseneenwinstaandeelkondenkopenineenschip.
Daarnaasthebbenweookzoietsalsdemaatschap.Hetver-
schilisdatineenCVmensenalleenaansprakelijkzijnvoor
datdeelvanhuninleg.Ineenmaatschapzijnzeaansprake-
lijkvoordegeheleschuld.Enalsjeondernemerbentvoor
dewet,kunjejewinst,verlieseninkomenonderbrengenin
box1.Box1ishethelegebeurenophetgebiedvaninkomen
enwerk.Box2isvoormensen,dieminimaal5%aandelen
ineenbedrijfhebbenendividendontvangen.Box3betreft
mensendievermogenhebben.Metdielaatstegroepkunnen
weniets.Omdatdiemensenergeenfiscaalvoordeeluit
kunnenhalen.Zebetalenmaar1,2%belasting.Categorie2
zijnondernemers.Mijnervaringisdatdaarnooitietsteha-
lenvalt.Datismaareenkleingroepjeenfiscaalishetmaar
25%.Categorie1zijndemensendiewerkenenergenseen
inkomenhebben.Daarzijnervermoedelijkzo’n10miljoen
vaninNederland.Degroepdie52%belastingbetaalt,vormt
onzetarget.Ervaltnatuurlijkweinigteverdienen.Zelfsde
gemiddeldesuccesvollespeelfilmvan2miljoenrecouptin
hetbestegevalongeveereenkwart.Speelfilmszijnvrijwel
nooitechtcommercieel,indezindatzezichzelfterug-
verdienen.Zelfsdemeestsuccesvollefilmshebbenooknog
fundingnodig.Datisoverigensietsdatdebranchebeter
moetuitleggenaandepolitiekenaanzichzelf.
Iemanddiehetgoeddoetinhetmaatschappelijkverkeer
betaalt52%inkomstenbelastinginbox1.Datbetekentdat
ophetmomentdatjijbeslisttegaaninvesterenincultuur,
jeperdefinitiedehelftvanjebelastingterugkrijgt,alshet
tegenvalt.Daarishetheleideefeitelijkopgebaseerd.Erzijn
inNederlandooknogallemaalandereregelingen.Iedere
ondernemermagbijv.éénkeerstakeninzijnleven.Datbete-
kentdathijeenkleine4.000eurobelastingvrijmaghouden.
IedereNederlanderheeftdaarrechtop.Alsjeallemaalvan
datsoorteffectengaatcombinerenineenproduct,kanje
bewerkstelligendatzeinvesterenincultuur.Datiswatwij
doen.Zokrijgenzeomennabijde90%opvoorhandvande
fiscusterugineenworst-casescenario.Hetiswelzodatals
datstukjecultuurgaatlopen,jewelbelastinggaatbetalen.
Maarhetisheellaagdrempeligominzo’nproducttestap-
pen.Watwijdoenishetrisicovandeinstapbeperken,zodat
demensensnelgeneigdzijnommeetedoen.
Eenproducentheefteenproduct,zegmaareenfilmvoor
hetgemak.Hijheeftinprincipehetideedathij100%
eigenaarisvandatproduct,omdathijallesvandesubsidie-
fondsenheeftgekregen.Alshijdecontractenmetdefondsen
endeomroepenbeterleest,weethijwelbeter.Iedereenis
metzijnallenfinancieelgerechtigd.Wijzeggendaternog
weleenpaareigenarenbijkunnenindevormvanprivate
equityofpublieksfondsen.Datmaaktindekernnietzoveel
verschil.Steljehebteenspeelfilmenjebezit60%vande
recoupendeandere40%moetnaardefondsen.Dankanje
nogaltijd60%weggevenaananderen.Watjedusinprincipe
doet,isdatjebijv.dehelftvandie60%verkooptaanprivate
equityinruilvooreenstukjefinanciering.Andersom:
mensendieinvestereninjouwproduct,kopeneendeel
vandeopbrengst.
Concreet:Wijvragennuom4.000euroteinvesteren.Zekrij-
genalsdefilmeenmindergrootsuccesisdangehoopt3.600
euroterugvandebelastingbijeeninkomstenbelastingtarief
van52%.Duszelopenmaar400eurorisicometditproduct.
Datisgebaseerdopo.a.decrisismaatregel,eenregelingom >
“Je moet het investeren niet heilig verklaren.”
“Zelfs de meest succesvolle films hebben funding nodig.”
24 25gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
vanJosStelling.Hetkanwel.Maarermoeteneenaantal
mensenopstaandieverstandvanzakenhebben.Diegeloof-
waardigzijnindiewereld.Datzijnwijniet,zosimpelishet
gewoon.Wijzijnermetonssysteemookteduurvoor.Wij
hebbencapaciteitvoor3of4filmsendemanierwaaropwij
hetdoen,kostgewoongeldendatkannietbijdattypefilms.
Hetwordtvooronspasinteressantalsdebedragengroter
worden.Hetwerkblijftnamelijkhetzelfdeofjenueengrote
filmdoetofeenkleinefilm.Maariemandzouhetopkunnen
pakken.Diekaneenmechaniekinhetlevenroepen.Jehebt
kwalitatiefgoedemensennodigdiedekargaantrekken.Het
EYEInstituutbijvoorbeeldofvoormijnparteenfilmfestival
ofmeerderefestivalsmetelkaar.Jemoetmensenhebbendie
credibilityhebbenenoverexposurebeschikken.Hetpuntis
datwijeenfanbasehebbenopgebouwdvan15.000mensen.
Jemoetookeenuithangbordhebben.Enonsuithangbordis
bekendetitels.Enmetwatjijwiltdoen,hebtjeietsnodigvan
eenachterban.Filmfestivalsbereikenrechtstreeksdedoel-
groep.Alsikeenfilmfestivalzouorganiseren,zouikdenken:
‘nouhartstikkeleuk,dangaanwijdiekartrekken’.Aldie
mensenkomenopdepremièreenkomendaardoorvanzelf
ophetfilmfestival.Bijonsishetnormaal,bijdeauteursfilm
wordthetalseenbeetjevieservarenomdatsoortdingen
tedoen.Endaarmoetjeookeenbeetjevanaf.Jehebteen
productteverkopen.Daarhoefjejenietvoorteschamen.
Kijkaan:hetbeginvandemarketingvaneencommerciële
auteursfilm.
De huidige regeling loopt tot 2012. Volgens Doreen Boonekamp blijft de nationale filmproductie door die maatregel hooguit op niveau. Ze zegt: “Nagenoeg alle landen in de wereld kennen aanvullende fiscale en economische regelgeving die de investering in film-productie aantrekkelijk maakt. Nederland niet – dat is de kern van het probleem”. Ikbenhetvolledigeensmetwatzedaarzegt.Iedereenis
erdrukmeebezigomeensoorttaxsheltervandegrondte
krijgen.Datisinfeitedegeformaliseerdesituatievanwatwij
doen.Alleendanopveelgrotereschaal.DefilmCVwasook
eentaxshelter,maarwezijnnuaanhetwerkomereentjete
krijgendieechtookvoorinternationaleproductiesgeschikt
is.Ikdenkdatwedaarderegeringinmeekrijgen.Want
enkelenalleenopbasisvaneconomischemotievenisdatte
rechtvaardigen.Datiseenbekendverhaal.Eentaxshelteris
gebaseerdophetfeitdatjealgeldhebtendatuitgeeft.En
dankrijgjeweereenstukjeterug.Alsjegeengeldhebt,heb
jeooknietsaandietaxshelter.Jehebtaltijddieeersteca.80%
nodigomdie20%teverkrijgen.Subsidie,equity,buiten-
landsetaxshelters,particuliergeld,aldiedingenbijelkaar.
Jehebthetgewoonallemaalnodig.Eentaxshelteriseen
economischdoeltreffendinstrument.
Deredendattaxsheltersindemeestelandengedaanworden
isomtevoorkomendathetgeldhetlanduitvliegt.Hetisnu
zodatonseigenbudgetnaarhetbuitenlandverdwijntomdat
wedetaxshelterinhetbuitenlandkunnenophalen.Alsjehier
eentaxshelterkrijgt,zijnminderNederlandersgeneigdgeld
naarBelgiëtebrengen.Maarhetbelangrijksteisdatjehier
productiesnaartoehaalt.Datjegeldimporteert.Amerikanen
gevenbijv.100eurouitenkrijgen20euroterug.Danhebje80
opgehaaldomdatdiehieruitgegevenis.Bijkomendvoordeel
isdatzo’nregelingviaeenlokalecoproducentzoumoeten
gaan.Datgeldtookvoorauteursfilmsendocumentaires.Zo
versterkjedesector.Enhebjeeeninstrumentwaarbijjeaan-
trekkelijkbentomhierookfilmproductiesnaartoetehalen.
Nederlandiseengoedgeoutilleerdland.Erzijnbestweleen
hoopproductiesteverzinnendieinteressantzoudenzijnom
hiertedraaien.Dusjeversterktdeeconomie;deproductiehui-
zenwordenersterkervanenjekanerzelfsalsNederlander
ookgebruikvanmaken.Jekuntalleenmaartotdeconclusie
komendathetzondezouzijnalsjezoietsnietzouhebben.
Datheeftnieteenszoveeltemakenmetditkabinet;hetis
gewooneenlogischiets./
www.filminvestering.nl
deeconomieeenpushtegeven.Enalshetéénkeermisgaat
indemarkt,danishetookinéénkeerafgelopen.Dusje
moetermetzijnallenenormvoorwaken,datallesheelcor-
rectverloopt.Degeldstroommoetenormtransparantzijn.De
boodschapisdatjeveiligheidmoetbieden.Jemoeteengoede
verzekeringhebbenopjeproductie.Hettweedeisdatjeeen
exploitatiemodelnodighebt.Anderskunjeookgeenmensen
vinden.Zodatmensenhetideehebben,dathetgeldverdeeld
wordt,zoalsafgesproken.Mensenzijnoverhetalgemeen
redelijkwantrouwig.Ikdenkterecht,alsjezietwateromons
heengebeurt.Alsjedietweeangstenweghaalt,denkikdat
demensenhetheelfijnvindenomeenkunstwerk,galerieof
filmtesteunen.Zewillenhetgraag;zewillenerbijhoren.
Mensenwillenkunnenzeggen:‘Kijk,dathebikgoedgezien,
ikhebdieventgesteundenkijkeenswatvoorsucceshetis’.
Enalshettegenvalthoorjezeernooitmeerover.
Welke redenen hebben mensen nog meer om in film te gaan investeren? Los van het feit dat ze het leuk vinden iets aan cultuur te doen?InNederlandisergveelinkomengerelateerd.Dusookje
huursubsidie,ofhetinaanmerkingkomenvoorstudiefinan-
ciering.WehebbeneensysteeminNederlandwaarbijjeof
33of42of52%betaalt.Die52%gaatinvanafca.50.000euro.
Naastdegroepdieop52%zit,behandelenweookveeldieop
42%zitten.Omdatzedaardoorondereenbepaaldbelastbaar
inkomenkunnenkomenzodatze,alszestuderendekinderen
hebben,bijv.studiefinancieringkunnenkrijgen.Alsjeeen
aftrekpostvanbijv.8.000eurohebt,dankanjenetonderdie
drempelkomen.HetiseigenlijkheelraarinNederlanddat
datzowerkt.Hetiseensysteemmetdrempels.Somsishetzo
datalsje10euromeerverdient,jeeropachteruitgaat.Dat
jenietmeerinaanmerkingkomtvoordingenalstoeslagen
opkinderverzorging,studiefinanciering,huursubsidie,noem
maarop.Jehebtheelveelmensendieallerleibelangenheb-
ben.Jehebtzelfsmensendiehuninkomenwillendrukken
voordealimentatie.Jekunthetzogeknietverzinnen.Erzijn
dusbijkomenderedenendatmensenditsoortdingendoen.
Ikhebindeloopvandetijdhonderdenvandiemensenaan
detelefoongehad.Zewareneigenlijkaltijduitopaftrekpos-
tenomallerleiredenen.Endatisookeengegevenwaarje
watmeekan.
Je zegt zelf dat een succesvolle publieksfilm zijn productiekosten niet recoupt. Hoe kan je dan als investeerder geld terug krijgen?Datisdeafdelingfilmfinancieringstechnieken.Hetbelang-
rijksteisdatallefondsentoestaan,datprivateequityaltijd,
nadedistributeurnatuurlijk,indeeerstepositiekomt.Wij
wetendatopeenheelsuccesvollefilmmeteenboxofficevan
bijv.4miljoenongeveergemiddeld8tonterugteverdienen
valt.Alsjedatcombineertmetdefiscaliteit,kanjehetvoor
deproducentooknoginteressanthouden.Indiezinishet
eenheelinteressantecombinatiemetprivateequity.Desubsi-
diegeverstaathetgewoontoe,ookomhetaantemoedigen.
Is een dergelijke constructie ook interessant voor een auteursfilm van zeg 1,2 miljoen?Jemoetdebedragenmisschiennoglagermakenenmensen
ophunculturelegevoelaanspreken.Maarhetzouprimakun-
nen.Zekerindehuidigeconstructie.Omdathetrisicoheel
laagis.Kijkalsiemandeenpaarduizendeuroinvesteert,kost
hemdatuiteindelijk200euro.Hijgaatdannaardepremière,
hijiseendaggastopdeset;hijkrijgteencredit.Daarmoet
jeeencultuurvoorinhetlevenroepen.Ikzienietinwaarom
hetnietzoukunnen.Dattypefilmsheefteenenormeaan-
hang.Mensendienaarfilmfestivalsgaanendatsoortdingen
meer.Dusjekuntdaarbestwelfondsenvoorcreëren.Waarin
jegewooneenpoolmaaktvanditsoortfilms.Maarermoet
daniemandopstaanendekargaantrekkendiediewereld
goedkentendiedemensenindiewereldaanspreekt.Ikweet
daterindiewereldgenoeggeldzit,datishelemaalgeen
probleem.Fiscaalmaakthethelemaalnietsuit.Jemoetdie
mensenophunculturelegevoelaanspreken.
Heb je voorbeelden van kleine films die jullie aan private investering hebben geholpen?Ja,indeCV-tijdhebbenwewelereenpaargedaan.O.a.Duska
“Een taxshelter versterkt je economie.”
“Sommigen investeren om hun alimentatie te drukken.”
“EYE of de festivals zouden de kar moeten trekken.”
26 27gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
Ondertussenwordteenhoogwerkerneergezet.Metgewichten
zettenzedevierpotenvast,maarhijblijftalshijtehooggaat
angstaanjagendschudden.“Weetiemandwaardehandlei-
dingis?”vraagtdecamera-assistent.Uiteindelijkhijstde
cameramanzichzelferinenblijftoptweeeneenhalvemeter
bovendegrondhangen.Zijnvriendin,decostumière,wordt
geplaagdmetgrapjesals:“denkjedatjehemmetdezesteen
kuntraken?”Decamerastaatgefocustopdeslagboom.Daar
rijdtdeautovanhethoofdpersonageonderdoor.“Deslag-
boomspeeltletterlijkenfiguurlijkeenrolvoordemensen
diehierwonen,”verklaartKorver.“Hijscheidtzeletterlijkaf
vanderestvandewereld.Figuurlijkhoudthijzeopgesloten
inhetcentrum.Datproberenwetebenadrukkendoordatje
hemvanbovenafzietopen-endichtgaan.”
Plotselingcirkeltereenpolitiehelikopterbovenhetasielzoe-
kerscentrum.Decameramanneemtdievoordetweedekeer
op.“Voordezekerheid,”zegtKorver.“Devorigekeerwasde
luchtheelgrijs.”Lindeverteltlaterdathijlangetijdheeft
gedachtdatderegisseureengrapjemaakteoverdehelikop-
tershots.“Steedsopnieuwbegonhijerover,enikdacht:houd
tocheensop,man.Maartoenwasdatdingeropeens.Enals
hijopvijftigmeterbovenjeblijfthangen,danbenjeecht
weereenkleinjochie.Ikhadweleenbeetjemedelijdenmet
defocuspuller.Diezoueerstmeegaandeluchtin,maarhij
pasteernietmeerbij.Datiszozielig.Ikzoumedaarkinder-
lijkopverheugen.”
IntegenstellingtotdemeesteafstudeerfilmswordtGeen weg
teruggedraaidop35mm.“Datiswelspannend,”verteltLinde.
“Zo’ncamerahoorjeratelen,terwijljebezigbent.Ikbener
nuwelaangewend,maardeallereerstekeerhoordeikin
mijnhoofdzo’nmachinemetvoorbijrollendedollartekens.”
Korverwistalmeteendathijditwilde:“35mmisnogsteeds
hetmooistewaterisopbeeldniveau.Hetiskleurrijker,het
heeftmeercontrast,descherptediepteismooier;elkenieuwe
digitalecameradoetzoveelmogelijkzijnbestomteimiteren
watfilmdoet.Endanishetsimpel.Alshetproductioneel
gezienhaalbaaris,waaromzoujehetdannietdoen?”Ookop
anderemanierenwordterquatechniekheelwatuitdekast
gehaald.Naastdehoogwerkerzullenvandaagnogshotsmet
eensteadicameneencablecamwordengedraaid.“Het
grootstedeelvandescènesishandheldgedraaid,ennugaan
weietsopnemenmetdecablecam.Hethoofdpersonageheeft
netinformatiegevonden,diezijnblikopderealiteitvolledig
verandertenhijbesluitactieteondernemen.Decamera
komtvanhoogophemaf.Decablecamonderstreeptmetzijn
snelheiddatgevoelvanactieondernemen.Wehebbenons
lateninspirerendoorHunger(SteveMcQueen,2008)enUn prophète(JacquesAudiard,2009).BijHungerhebjevandie
gestileerde,strakkeshots,diedoordecompositieeenemotie
oproepen.Un prophèteheeftjuisteenlosse,actievollestijl.”
Bijhetopzettenvandecablecamklimtéénvandeproductie-
assistentenmeteenuitschuifbaretrapeenboominomde
ijzerenkabelteverbinden.Diewordtgespannen,zodatde
cameraeraankanhangenenalsaaneenkabelbaanbewogen
kanworden.Eendeelvandecrewtrektzichterugineen
gebouwdatvanbuitenvanhoutisendichtgetimmerde
ramenheeft.Vanbinnenzijnopdieramendierengeschil-
derd.Erisgeencentraleverwarming,duséénvooréén
warmenzezichopbijdeheteluchtkanonnen.Decateringis
bezigboerenkoolmetworsttemaken.Hierisookeenjongen
bezigzichzelfintepluggenineensteadicam.Hijtrekthet
tuigjeaanenspringtmetdecameraerinopenneeromte
checkenofhijinbalansis.Snelwordenzijnvetersnogeven
gestrikt.ZodraLindeisbijgeschminktkanhetrepeteren
beginnen.Hijmoetmeteenforstempolopen.Eengrote
groepcrewledenlooptmethemmee.“Dedraaigaatnogwat
rommelig,”zegtKorver.Uiteindelijkishijtevredenenwordt
hetshotgedraaid.Danwordthetopeenshaasten:descheme-
ringvaltin.Gigantischelampenwordentevoorschijn
gehaaldomhetzonlichtnatebootsen.Eéntjevaltbijnaom.
Hoeweldeseterinzijngeheelindrukwekkenduitziet,helpt
hetdekwaliteitvanhetbeeldniet.Korverbesluitervoor
numeetestoppen.“Dathalenwemorgenwelweerin.”
Deboerenkoolstaataloptafel./
“Ik dacht, je draagt toch geen sport schoenen als je iemand uitzet.”
OP DE SET/
I
peenafgelegenplek,omringddoorkaalbos,
hekkenenprikkeldraad,staangrijzehuizenblok-
kenmetblauwegordijntjes.Opdeachtergrondis
eenspeelpleintje.Alsjejenaamopgeeft,gaandeslagbomen
open.Hetasielzoekerscentrummaakteenverlatenindruk.
Achtereenmuurtjeheeftdecrewzichverzameld.“Waarzijn
verdommem’nhandschoenen?”reageertéénvandecrewle-
denopdesnijdendekou.Eenautokomtaanrijdenende
cameramangaaterinzittenmetdecameraopzijnschouder.
Deregisseurmaaktmetzijnhandeneenglijdendebeweging
omtelatenzienhoehijwildathetbeeldbeweegt.“Erisnu
eenfamilieuitgezetenzometeengaanwedraaiendatzehet
terreinmoetenverlaten,”verteltKorver.Defamilie,bestaande
uiteenechtpaareneenjongenvaneenjaarofnegen,krijgt
koffersindehandengedrukt.Voorderepetitiesbeginnen,
renthetmeisjevandegrimenogevennaardevader.
“Jehebtietsinjehaar,”ontdektze,terwijlzeeenblaadje
vanzijnhoofdhaalt.
Geen weg terugtoonthetverhaalvaneenmedewerkervaneen
asielzoekerscentrum,diebevriendismetéénvandevluchte-
lingen.Opdenduurbetwijfelthijofhijhemnog
kanvertrouwen.DescenarioschrijverGertAltenalietzich
inspirerendoorzijneigenervaringen.“Ikwistdataanvanke-
lijkniet.Ikontdektedatpastoenhijhieropdesetkwam,”
verteltArentJanLinde,diederolvandemedewerker
vertolkt.“Datwasheelgek,wantjegaatopeenslettenophoe
iemandlooptenpraat.Enookdingenalskleding.Ikdacht,je
draagttochgeensportschoenenalsjeiemanduitzet.Datis
netalseendokterinsjofeleklerendietegenjezegtdatje
kankerhebt.Maardescenaristbevestigdehet.Demedewer-
kerslopenechtrondopsportschoeneneninspijkerbroeken.”
Korverwilgeenzieligbeeldvandeasielzoekersschetsen.
“Desituatievanasielzoekersisuitzichtloos.Hetasielbeleidis
eerderbedoeldommensenterugtesturendanzeteaccepte-
ren.Jehoudtdevluchtelingenconstantinonzekerheid,want
zodrajezeeenbeetjezekerheidgeeft,wordthetmoeilijkerze
terugtesturen.Datistriestendatvoeljeelkekeeralsjehier
bent.Maartegelijkertijdkunnendiemensennietdeheledag
zieligzijn.Wehebbengeprobeerdzebijdefilmtebetrekken:
defigurantenzijnbijnaallemaalvanhier.Datgeeftdefilm
ietsextra’senikhoopdatjedatstraksvoeltalsjehemziet.”
Geen weg
In het De La Mar Theater in
Amsterdam gingen 26 juni
de eindexamenfilms van de
Nederlandse Film- en Televisie-
academie in première. Eén van
die films is Geen weg terug,
geregisseerd door Shariff Korver
(1982). De korte film vertelt over
een medewerker van een asiel-
zoekerscentrum. De crew vecht
vandaag tegen de kou en de
ondergaande zon.
/Laura van Zuylen
Op de set van Geen weg terug
Op de set van Geen weg terug
O
foto: Raymond van der Bas
28 29gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
Nieuwe Algemeen SecretarisPer1augustus
heeftdeDDGeen
nieuweAlge-
meenSecretaris:
MoniqueRuinen.
Nahaarstudie
Film-enTelevisie-
wetenschapwerktezealsregieassistent
enproductieleidervoorverschillende
producenten(o.a.IDTVenShootingStar
Filmcompany).Vervolgensontwikkelde
enmaaktezealssamenstelleropde
afdelingjeugdvandeAVROdiversekin-
derprogramma’s.Alsdramaturgbijdie-
zelfdeomroephielpzebijdeontwikke-
lingvandiversefilmsentelevisieseries.
Deafgelopenzesjaarwerktezijvoor
Cinekid.AlsProjectmanagerCinekid
forProfessionalsorganiseerdeMonique
jaarlijkseen5daagsprogrammavoor
nationaleeninternationalemakersen
expertsophetgebiedvankindermedia.
TevenswaszijbijCinekidFestivalPro-
grammeurTelevisie.OokwasMonique
adviseurvoorhetMediafondsenhet
Filmfondsenwerktzealsfreelancedra-
maturgvooro.a.IDTV,LemmingFilm,
StetzFilm.
DDG Bestuurswisseling 2011
TijdensdeALVinaprilhebbendeleden
unaniemingestemdmetdebestuurs-
zetelvoorDittekeMensink,bekendvan
ondermeerFarewell.DittekeMensink
zaldeportefeuilledocumentaire
behartigen.
DDG ‘Festival van het Ondernemen’InjuniheeftdeDDGvierbijeenkom-
stengeorganiseerdmetalsdoelde
beroepspraktijkvanregisseurstepro-
fessionaliseren.Zowasereenworkshop
pitchen,eentrainingonderhandelen,
eenledenavondgewijdaanhetlezen
vanbegrotingeneneenledenavond
(insamenwerkingmethetNetwerk
Scenarioschrijvers)overderolvande
regisseurenschrijverbijdedistributie
vaneenfilm.DitFestivalvanhetOnder-
nemenismedemogelijkgemaaktdoor
eenfinanciëlebijdragevanhetNe-
derlandsFilmfondsenhetLiraFonds.
Verslagenvandediversebijeenkomsten
zijntevindenopdewebsitevande
DDG.
DDG Studiedag ‘Transmedia’ op het NFF
Transmediaiseenkruisbestuivingvan
media,netwerkenenplatformswaarin
wordtingesprongenophetnieuwe
publieksgedrag.Transmedialeprojecten
kunnenalsgeenanderhetpubliekbij
eenverhaalbetrekken,doordekijker
aantemoedigenaanhetprojectdeel
tenemen.Zoontstaateenwederkerige
relatietussendekijkerendeverhalen-
verteller.
Intweedagenwordtingezoomdop
demogelijkhedenvandezecross-,
transmedialeprojecten.Hetprogramma
bestaatuitverschillendeonderdelendie
gezamenlijkdiversefacettenvandeze
nieuwemediavormbehandelen.Van
content,totmarketingtotalternatieve
financiering.Doormiddelvancasestu-
dieswordtduidelijkgemaakthoede
projectentotstandzijngekomen.
Metdiverse(inter)nationalesprekers.
Organisatiei.s.m.hetNederlandsFilm
Festival.
Data: maandag 26 en dinsdag 27 septemberLocatie: Festival Paviljoen, Neude, Utrecht
Cursus ‘Regie Act VI’
SamenmetVERSorganiseertdeDDG
ookin2011weereennieuwecursus
RegieAct.Dooralsregisseurzelfte
ervarenhoehetisomteacteren,en
daarbijgeregisseerdtewordendoor
professioneleacteurs,kunjeopeen
heelprimairniveaukennisontwik-
kelenoverspelregie.Ookditjaarzal
HiddeSimonsoptredenalsbegeleidend
spelcoach.
Deworkshopvindtplaatsinvierblok-
kenindeperiodeoktobertotenmet
decemberenomvatintotaal14lessen
(heledagen).Erisplekvoor12deelne-
mers.Dewervingvandecursistengaat
injulivanstart.Hebjeinteresse,laat
hetonsweten.Stuureenmailtjemet
Data: 3 t/m 6 oktober (eerste blok)Kosten: € 625,00
/Agenda/Nieuws
/Colofon
Gazet is een uitgave van de Dutch Directors Guild
Eindredactie: Janette KolkemaRedactie: Marlou van den Berge, Peter Dop, Hans Hylkema, Ditteke Mensink, Stella van Voorst van Beest, Chris Westendorp, Martijn Winkler, Erik van Zuylen, Laura van Zuylen.
Medewerkers aan dit nummer: Fulco Blokhuis, Patrick van Es, Jaap van Heusden, Klaas de Jong, Shariff Korver, Nanouk Leopold, Dick Maas, Martijn Mewe, Jos de Mul, Hetty Nietsch, K. Schippers, Paula van der Oest, Ger Poppelaars.
Ontwerp: Wouter Kok, Moodfactory, nieuwe media makers, Amsterdamwww.moodfactory.com
Fotografie cover: Jørgen Krielen, Amsterdam
Drukwerk: Veenman Drukkers, Rotterdam
De volgende Gazet verschijnt in december 2011Kopij inleveren voor 1 oktober
Redactieadres / Bureau DDGRokin 91, 1012 KL AmsterdamTel.: 020-6842807Fax: 020-6885299E-mail: [email protected]
Niets uit deze uitgave mag worden verveel-voudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de betrokken auteurs. De redactie heeft getracht de rechthebbenden van het beeldmateriaal te achterhalen. Wie desondanks meent beeld-recht te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met het DDG-bureau.
egesprekkenzijnenigszinsvergelijkbaarmeteen
bezoekjeaandehuisarts.Deregisseurlegtzijn
probleemofvraagvoorenikprobeerdiezosnel
mogelijkteanalysereneneroverteadviseren.Dieadviezen
betreffenvaakformuleringenincontracten.Ditgeeftalaan
dathetspreekuurineenbehoeftevoorziet,wantdatsoort
vragenziejeindedagelijkseadvocatenpraktijkmindervaak
gesteldwordenvoorzoverhetregisseursbetreft.
Vanwegedegeheimhoudingsplichtkanikhiernietopindivi-
duelezakeningaan.Welkanikzeggendatdeproblemenin
eenpaarcategorieënzijnonderteverdelen:rechten,gelden
vertrouwen.Derechtenkwestiesbetreffenvaakdecontracts-
onderhandelingen.Zohebikvaakuitgelegdwathetverschil
istusseneenlicentieenoverdracht.Ikgebruikdandemeta-
foorvanhetverhuren(licentie)ofverkopen(overdracht)van
eenfiets.Anderekwestiesbetreffendenetto-winstregelin-
gen,waarvanindepraktijkmeestalweinigoverblijft.Datis
tenminstemijnbeeld.Hetissomspraktischomeencapop
dekostentezettenvan15%bijhetvaststellenvannetto-
winst.Zovoorkomjealsregisseurdatdeproducenter(te)
veelkostenvanafkantrekken.Ookblijkenregisseursvaak
niettewordenbetaaldvoormeerwerk,wanneerbijvoorbeeld
demontagelangerduurt.
Ikkreegweleensdeindrukdatertussenproducentenregis-
seurteweinigwasgecommuniceerdoverdeproductie.Wat
voorfilmofprogrammahaddenpartijennuwerkelijkvoor
ogen?Enhoezounadeeersteuitzendingofpremièrede
verdereexploitatieterhandwordengenomen?Ookhebben
sommigeregisseursnietheldervoorogendatdeexploitatie
ophetbordjevandeproducenthoort-enbijnaaltijdligt.Als
jedaarzelfideeënoverhebt,moetjedaarconcreteafspraken
overmaken.Vooralbijdocumentairesziejeimmersdatde
regisseuralsgeenanderhetpubliek,datgeïnteresseerdisin
hetonderwerpvandedocumentaire,kentenkanbereiken.
Producentenzoudenhiermeergebruikvanmoetenmaken
enregisseursmoetendiekennismeeraanwenden.Ditsoort
aspectenkunjeheelgoedbespreekbaarmaken.Misschien
kanereenregelingoverwordenovereengekomen.
Somswileenregisseurallemaalaanpassingenineencontract,
terwijltijdenshetgesprekblijktdaternoghelemaalgeen
overeenstemmingisopdehoofdpunten.Zoiemandadviseer
ikdateerstaftekaartenmetdeproducent.Eerstmoetje
overeenstemminghebbenophoofdpunten,danpaskomt
deformuleringinhetcontractaanbod.Overbeidemoet
deregisseuronderhandelen.Helaasisdeonderhandelings-
positievanderegisseurzwak.(ZiehetboekjevanChristiaan
AlberdinckThijmWaarom je beter geen regisseur kunt worden).
Gelukkigzijnergenoegmensendieditadviesindewind
slaanentochregisseurworden.Iederekeerhebikhetboekje
Excellent onderhandelenvanFisher/Ury/Pattonaangeraden.Een
handigboekjedatjeleertonderhandelen.Ditwordtaltijd
gewaardeerd.Ikvondhetergkomischtoeneenregisseurmij
ineenvolgendtelefoongesprekmeldde“o,dusnuzittenwe
inhoofdstuk4”.
Ikhebveelbijzondereeneigengereidemensenontmoetdie
metpassiehunverhalenvertellen.Zekomengoedvoorbereid
ensomsstrijdbaaraantafel.Sommigenkwamenvaker.Som-
migenbeldenofmaildendaarnanogmetvragenofomte
vertellenhoehetwasopgelost.Datisaltijdleukomtehoren.
Eneenpaarhebikdaarnavanuitmijneigenpraktijkverder
geholpen.Voormijenmijncollega’sishetergleukomveel
kleineen(soms)groteproblementeziendiejekunthelpen
oplossen.JekrijgteenaardigkijkjeindekeukenvandeNe-
derlandseregisseursenproducenten.Wedoenhetmetveel
plezierenwehopennogveelregisseurstekunnenvoorzien
vanbruikbareadviezen./Fulco Blokhuis, Boekx Advocaten/www.boekx.nl
aan de huisartsSinds september 2009 houd ik wekelijks juridisch spreekuur op het kantoor van de DDG.
Tijdens een ledenavond opperde Martijn Mewe dat de DDG meer wilde doen om leden
handvaten te bieden hun juridische problemen op te lossen. De DDG had al een lijst van
advocaten die hun diensten tegen gereduceerd tarief aanboden, maar daarvan werd maar
mondjesmaat gebruik gemaakt. Omdat de drempel toch te hoog leek, werd er vaak te
laat door regisseurs aan de bel getrokken. Ik heb toen in overleg met Martijn Mewe een
opzetje voor het spreekuur gemaakt en we zijn van start gegaan. Een keer in de week op
donderdagochtend. Leden moesten van tevoren een afspraak maken en hun probleem
kort per e-mail uitleggen. Zo kon de tijd efficiënter worden besteed. Het liep gelijk goed.
Net een bezoekje
D
30 31gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit
Nieuwe DDG-leden stellen zich voor via een film die ze hadden willen maken
DE INTRODUCTIE/ Hetty Nietsch
The Cove. Ieder jaar kleurt de baai
van de Japanse stad Taji rood. Voor
de plaatselijke vissers het hoogte-
punt van het jaar, voor dierenlief-
hebbers een gruwel. Honderden
dolfijnen worden samengedreven. /Demooistedierenwordengeselecteerdvoordeinternatio-
naledolfinaria,de‘mindere’exemplarenlaterbruutdood-
geslagentenbehoevevandevisindustrie.Hetdocumentai-
reverslagvandestrijdtegendezepraktijkenleverdeeen
filmopdiemijnhartstal,vooralomdatdemakerszich
doornietsenniemandlietenweerhouden.Ikbengeen
dierenactivistenookgeenliefhebbervanhetprotest-
genre,maarvoordezemoedigemensenzouikstatieven
willensjouwenenkabelswillendragen.
HetisdeAmerikaansefilmmakerLouiePsihoyosdiein
beeldbrengtwatnietgefilmdmagworden.Zijnkompaan
indezestrijdisRicO’Barry,ooittrainervandeberoemde
tv-dolfijnFlipper.Hijisspijtoptant.Wantwatbegonmet
eenpopulairekinderserieeindigdeineenmiljoenenren-
derendedolfinarium-industriewaarduizendenprachtige
diereningevangenschapleven.O’Barrybetreurtzijnrolin
datverhaal,wilietsgoedmaken.
DeafgelegenlaguneinJapanisomringddoorsteile
rotswandenenwordttentijdevandeslachtingzwaar
bewaakt.Hetisonmogelijkomvanafdewegofvanuitzee
tezienwatergebeurt;dierenactivistendieerprobeerden
tekomen,werdenhardhandigverwijderd.Ookalvinden
deJapansevissersdathetdodenvandedolfijnenbijhun
oudetraditieshoort,zewetenheelgoeddathetbeteris
dathundadenvoorderestvandewereldonzichtbaar
blijven.
IndezesituatiezintLouisePsihoyosopeenplan.Wezien
hemeenteamvormen,demeestgeavanceerdeappara-
tuurverzamelen:camera’s,geluidsinstallaties,duikuit-
rustingen.Uiteindelijkreisteengedreventeammeteen
geheimemissienaarJapan.Wezijnookgetuigevande
intimidatiedoordeplaatselijkeautoriteiten,achtervol-
gendeagenten.Metveelgeduldeneenindrukwekkende
voorbereidinglukthet’snachtsomindehogerotswan-
denvandelaguneopafstandbestuurbarecamera’saante
brengen,verstoptinimitatierotsblokken.Uiteindelijkis
daarhetbewijs.Decamera’sdraaienenleggenvasthoede
vissersindeverborgenlagunenietsontziendopdedolfij-
neninhakken.Eenschouwspelzowreed.
Maandenlater.RicO’Barry’sfinest momentalshij,tijdens
eengrote,internationaleconferentie,deledenvande
InternationaleWalviscommissie(IWC)confronteertmet
degefilmdebewijzen.Wezienhemstilstaanvooreen
ogenschijnlijkstoïcijnse,Japansedelegatie.O’Barrywordt
verwijderd,maardebeeldendoenhunwerkvoordat
moment.
Datdefilmverontwaardigingoproeptoverdebrutemoord
opzulkeintelligentedierenisvanzelfsprekend.Wehou-
denvanFlipperenzijnnazaten.Maardefilmlaatmeer
zien,teltvelelagen.Hoedeeenzamestrijdvaneenman
begint,hoeculturenbotsen,hoearmelandenwordenom-
gekochtomhetrijkeJapantesteunen,hoenietalleende
Japansevisserszichverrijkenmaarookdeuitbatersvan
degrotedolfinariahunkasspekken.Defilmleertonsook
datdolfijnenslimenintelligentzijnenlijdenwanneerze
ingevangenschapkunstjesvertonen.Eenaquariumveran-
dert,methungevoeligesonar,inzo’nduizelingwekkende
echoput,datdolfijnenzelfmoordplegen.Zehoreninalle
vrijheidopvollezeedegolventedoorklieven.
Alsverslaggever/regisseurvan
onderzoeksjournalistiekeprojecten
ishetvoormijeendagelijkseprak-
tijk:autoriteitenenbelanghebben-
dendiekritischebuitenstaanders
buitendedeurproberentehouden.
DemakersvanTheCovebewonder
ikomdatzezichdoornietsennie-
mandhebbenlatenweerhouden:
geenlandtever,geengolftehoog,
geenkliftesteil,geenJapanner
teboos….
/ Hetty NietschRegisseur/verslaggever van ZEMBLA, het onderzoeks-journalistieke programma van de Vara-televisie.
Door niets en niemand laten weerhouden
32 gazet/ 2011/1 inventiviteit